View
231
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
1/24
Geloo
ɗi Sappo e
Jeeɗiɗi e Ɓiɓɓe
Wor
ɓe Bilaali
Les trois fils de Bilali et leurs
dix-sept chameaux
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
2/24
2
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
3/24
3
Wa
ɗii sahaa e nder sahaaji, sukaaɓe tato ndonii
e baaba mum’en geloo
ɗi. Maw niraaɗo oo ina
wi’ee Hammadi, dewiro makko oo ina wi’ee
Sammba, keddii
ɗo oo wi’etee ko Demmba.
Sukaa
ɓe ɓee kala, ina mbeli yii’de, nde tawnoo,
ko
ɓe yontaaɓe. Moni e maɓɓe fo
f, so a ndaarii
ɗum maa a yi’ e mum jimme neɗɗo mawɗo mo
ndaartataa oo. Alaa ko woni hammu ma
ɓɓe, so
wonaa no
ɓe kisniri gelooɗi maɓɓe ɗii. E ɓena
ndewi tan e gelooɗi maɓɓe, pucci maɓɓe tati e
golloo
ɓe maɓɓe, eɓe njaha e nder jeereende,
e
ɓe mbaɗa yeeso ɓ
uri. Faayiida lappol ma
ɓɓe
noon, ko won mo
ɓe tinndinaa, mbele oon ina
fecca ɓe ndonu, mo baaba maɓɓe ɗaldi ɓe oo,
hono geloo
ɗi ɗii. Baaba maɓɓe wi’inoo
Hammadi, nde tawnoo ko kañum woni afo,
ɓam
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
4/24
4
feccere geloo
ɗi ɗii. Samm ba maa ɓam tataɓal
ngal, e Demmba ko kam woni koddaajo, ina foti
he
ɓde jeenaɓal gelooɗi ɗi. Kono baaba maɓɓe
ɗaldi ɓe, ko sappo e jeeɗiɗi ngelooba - feccere,
walla tata
ɓal, hay so jeenaɓal sappo e jeeɗiɗi
ngelooba waawaa wonde. Feccude ndonu
ma
ɓɓe oo ina tiiɗi.
Ndeen
ɓe ndewii yahde,
ɓe njahi haa naange
hartunge fiyi e ma
ɓɓe; Demmba wi’ mawniraaɓe
mum: “Miin dey, ɗoo ɗo ngon mi, mi tampi no
feewi, tee m i hey
ɗii.”
Hammadi wii’: “Jooni kay, ke
ɓen les lekki poofto
ɗen,
ñaam en, caggin en ataay; so en ngaynii
njah en.”
Ɓe kawri e ngoon miijo.
Ɓe keɓi lekki mawki e
daande laawol, jula
ŋkooɓe, ɓee kaɓɓiti doŋle
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
5/24
5
ma
ɓɓe. Pucci maɓɓe ngoni e ñaaltindaade
coppo
ƴƴi, gelooɗi ne mbadda ɓuraa waawde
ballaade, golloo
ɓe ina ndarii ina cura.
Hammadi ha
ɓɓiti donngal mum, nde tawnoo ko
ɗoon
ñaamde ndee wo
ni. O yaltini gila e
tamarooje kecce, uur
ɗe, boɗeeje coy, gerte,
teewu joor
ɗo, warga e suukara, fof o ɓadini. Ɓe
ngoni e ñaamde e
ɓe njeewta mbelamma e
ca
ɗeele lappol maɓɓe.
Ndeen ɓe ngasnii ñaamde e yarde ataaye, ɓe
pooftiima see
ɗa, Sammba wi’: “Jooni
kay ummee
njahen, mbele e
ɗen keɓoya Nammarel haade
naange mutde.
Ɓe ngummii, ɓe njahi. Ɗoon daabeeje ɗee caltii
yahde haa woni, sabu oon nokku, ina samori
nokkuuji keew
ɗi. Ɓe ngardini pucci maɓɓe
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
6/24
6
geloo
ɗi ɗii ndewi heen, gollooɓe ina taƴi looci
ina kartoo geloo
ɗi.
Laawol ngol juutii,
ɓe keɓtii julaŋkooɓe ina
ndoondi caawli mum’en.
Ɓe calmini julaŋkooɓe
ɓee, haa saɗi joofii; heen gooto wi’ sukaaɓe
Bilaali
ɓee: “Alaa ngelooba nji ɗon e laawol he?”
Demmba wi’: “Alaa Won ngelooba ngora, min
nji’ heen yitere wootere ko
ɗokkere, min nji ba e
daande laawol ngol, e ba dura bannge ñaam o.”
Goɗɗo oo wi’ maa taw huɗo koo heedti ko
bannge ñaamo.
Sammba wi’: “Aan kay sifaa mo ndokku
ɗaa oo,
ko sifaa ngelooba men, ngoowba yahde ina
daaso caggal ba ”
Ham madi wi’: “Ba men baa kay ko njarla ”
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
7/24
7
Kam
ɓe julaŋkooɓe ɓee, ɓe cikkitii haala sukaaɓe
ɓee, sabu sifaa o ina nanndi e majjere maɓɓe
ndee.
Ɓe njokki laawol, kamɓe fof, eɓe njaha,
e
ɓe njeewta, kono julaŋkooɓe ɓee koolaaki
sukaa
ɓe ɓee hay seeɗa. Ndeen ɓe njahii haa
naange mutii e dow ma
ɓɓe; ɓe mbi’ yoo ɓe
ka
ɓɓit doŋle maɓɓe ɗee, ɓe pooftoo.
Nde sukaa
ɓe ɓee nji julaŋkooɓe ɓee kaɓɓita
do
ŋle mum’en, kamɓe ne ɓe kaɓɓiti doŋle
maɓɓe.
Golloo
ɓe nana taarii gelooɗi ina jomminii no
joowe ceenal, pucci ina ndarii, joom en do
ŋle
nana ku
ɓɓi pooyo
ñ mum’en; ɓee heen ina tuggii
foloŋaaji, ɓee ina ngajjii, heddoraaɓe softeende
ɓee, nana njooɗi ina njeewta.
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
8/24
8
Nde yahnoo haa jeewte mbeli, gorko maw
ɗo e
nder jula
ŋkoo
ɓe ɓee; mo teeleende, hoore
murlere, mawnde no loonde jamaa, ñii
ƴe
caafii
ɗe
,
ɗe goro wojjini no tamaate, ŋeemitiiɗe
mo wee
ɓaaka mooso, wi’: “Onon sukaaɓe Mbi’
ɗon noon ngelooba nji ɗon baa, hono wa’i?”
Ham madi wi’: “Baaba Onon ngelooba mon baa,
ko
ɗokka, walla?”
Maw
ɗo oo wi’: “Ahaa “
Demmba wi’: “Hay minen dey, amin njogii
ɗokka; tee baan yahata ko ina daaso caggal
geloo
ɗi, sahaa fof ko maa gooto e amen ruttina
puccu mum refta e mabba ina sogga.”
Mawɗo gorko oo wi’: “Ngoppen kaa haala Ndee
majjere, wonaa yi’teteende.”
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
9/24
9
Maw
ɗo goɗɗo oo wi’: “Hey Ɓee ɓe kaalantaa en
ko laa
ɓi,
kono so en njottiima Nammarel, maa
laa
ɓ.”
Gorel da
ɓɓel pamarel semmbe, ngel gaɓɓule
naattu
ɗe, kinel naɗɗel, gite puttiniiɗe ngel wi’:
“Hey Aan sehil am mbele wonaa ko piyowel
ceede ngel mbi’ataa, maa laa
ɓ? So tawii ko
ngeel, hay batte, ngel waawaa.”
Mawɗo gorko oo, hono Buubu wi’: “Abdul
Wallaay, ngeel gorel ina yi’a ceede. Diiwaan oo
fof ina mana ngel e anndude ceede.“
Gorel nayewel ngel wi’: “Buubu Wallaay so
wonaa fenaande, alaa ko ngel waawi.
Ɗuum ko
miin Abdul wi’ maa noon. Aan Buubu Miin
heccu m aa;
ɓur maa anndunde oo diiwaan, sabu
miin m i rewii
ɗoo fof, gila kaaƴe ko kecce ”
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
10/24
10
Dooro woni ɓurɗo heddoraade cukaagu e
jula
ŋkoo
ɓe ɓee. Dooro wi’: “Njaafo ɗon mi
Onon kecci mi, tii
ɗno ɗee, hoto pooɗondiree
haala; sabu so
ɓooyi tan on ceekondir
at
wutteeji.”
Ɓe njokki laawol, eɓe njaha. Waktuuji ɗiɗi
caggal mum
ɓe njottii Nammarel.
Buubu wi’: “Njippo
ɗen galle Siidi ceede.”
Abdul w i’: “Holi oon Siidi?
Buubu wi’: “Siidi ceede, woni piyoowo ceede, mo
mbi
ɗaa waawaa hay batte oo. Maa yii’ jamaanu
mo a mee
ɗa yi’de ko mbi’a ɗaa Abdul koo ”
Abdul wii’: “Hey Fooftin yim
ɓe. Hannde, joom
goonga heewaani bateede Joom goonga
dogete, sabu wi’etee ko kaangaa
ɗo.”
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
11/24
11
Ɓe njottii galle Siidi ceede, ɓe tawi jamaanu ina
heewi te
ɓ e galle he. Ɓe calmini, ɓe njoo
ɗii.
Sukaa
ɓe Bilaali ɓee kam, en ne, naati njooɗii,
mbele
ƴeewa so tawii ko peccoowo ndonuuji
woni
ɗoo, sabu ko ɗuum woni haaju mum ’en.
Ndeen sukaa
ɓe ɓee, nji’ naat
– yaltu mo yim
ɓe
ɓee mbaɗata hakkunde dinngiral galle e cukkel
Siidi ceede, tee jaltu
ɗo cu
urel ngel fof, so
ɓe
ke
ɗiima haala mum, alaa ko ɓe nanata so
wonaa: “Ko ngel gorel waawi ceede, maa cikkaa
ko o kaalanaa
ɗo walla nii ko o tawaaɗo”.
Hammadi Bilaali wi’ miñiraa
ɓe mum: “Hey So
on m baawi ngaron njahen gila ceede makko
ɗee
pooɗaani en, o fawa en ngelooba; taw enen w oni
haaju men ko peccoowo ndonu.»
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
12/24
12
Samm ba wi’: “Miin e hoore am ko
ɗuum wonnoo
miijo am. Njahen ”
Demmba wi’: “Laa
ɓaaɗo ndonu no yahrata kay,
gooto mo nan
ɗen haala mum Beelel Gawdi oo.
Ndeen noon tawde en
ɓadiima, karto ɗee mbele
e
ɗen n jofoya.”
Ɓe kartii gelooɗi. Gelooɗi nana ndoga, koyɗe
ina piipiitondira,
ƴongngooje ina mbaɗa yah
too-ar gaay, pucci ina ndoga ina kur
ɓa, moni e
maɓɓe fof, ina dumpa koyɗe ina yolbini taltali,
golloo
ɓe nani ndadii ina
ñekka, warñeende ina
huu
ɓtidini ɓalli, maa mbi’aa ko e les toɓo ɓe
njahata.
Waktuuji ɗiɗi caggal mum, ina heddii hojomaaji
see
ɗa e futoro, ɓe naati wuro Beelel Gawdi.
Puccu Hammadi ardii, Demmba rewi heen,
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
13/24
13
Sammba ina heddodii e golloo
ɓe ina walla
ɗum’en surde.
Ndeen Hammadi tellii
ɗoon
e damal galle
ɗiɗaɓal naatirde Wuro ngoo, weddii daande wi’:
“Jam ñalli – hiiri e mon “
Maw
ɗo debbo nooti: “Jam ñalli
-hiiri e maa, aan e
wonndii
ɓe maa Njotto ɗee
Ham madi wi’: “Mbah Won ceerno min nannoo e
wuro ngoo, ja
ɓanaaɗo e peccoor ndonu, ko oon
dey min ngari ƴeewde.
Maw
ɗo debbo oo wi’: “On kaalii goonga
sukaa
ɓe On mbirtaaki galle, damal jaajngal,
lekki mawki ina hakkunde galle, so on
paand iima, maa on nan oljo-oljo. Oon oljo-o ljo
jeyi
ɗum ko arduɓe hono haaju mo ngardu ɗon
oo.
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
14/24
14
Ham madi wi’; “Neene A jaaraama Yiiltu puccu
maa, Demmba
Ndeen
ɓe nduttitiima caggal, haa ɓe ngarti e
damal, ngal maw
ɗo debbo oo sifinoo ngal, ɓe
nani oljo-oljo keew
ɗo e nder galle oo. Demmba
wi’: « Ko
ɗoo tigi debbo oo wi’ata. Oo galle kay
seertii e galle Siidi ceede. Mi
ɗo yananaa goonga
ina tawee
ɗoo.
»
Ɓe naati galle oo, ɓe kaɓɓitti dimaaɗi, ɓe njanti
e gorol yimɓe ngol; nde tawnoo jamaanu ina
heewi, haajuuji ina keewi, yim
ɓe fof mbaawaa
naatdude e waktu gooto.
Hammadi darii ina lemoo haa yi’ gorko da
ɓɓo,
mo hinere toowde, gite pamare, waare raneere,
yeesaande haa forta, lee
ɓol fof darorii bannge; o
wi’: «Hay so wonaa yim
ɓe ina nannda »
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
15/24
15
Demm ba wi’: «Ay A tuggii dey kadi Mbele won
mo njii’
ɗaa mo keɓtin ɗaa?
»
Ham madi wi’: «Ahaa So a
ɗa siftora, hitaande
doombi mbaddetee palee-palee e nder paabi,
maw
ɗo men gooto dogiino, yalti wuro men, wi’
ina yaha, gila koy
ɗe ina ngoodi, sabu doombi ɗii
ngoppataa nguura dee
ƴa. Gila nde o yalti wuro
ngoo , alaa
ɗo o yi’aa saka ɗo o nanaa.»
Demmba wi’: “Holi to njii’
ɗaa oon m
aw
ɗo e
renndo ngoo?”
Hammadi wi’: “
Ƴuuŋtu hoore maa, ndaara yeeso
yim
ɓe ɗiɗo jooɗiiɓe hoore too ɓee.”
Demmba
ƴuuŋti hoore, ndaari, yi gorko oo, wi’:
“Sikke alaa Oo kay ko baaba Umarel. Mande o
woni ceerno, haa o mo ñaawa?”
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
16/24
16
Hammadi wi’: “Ahaa Alla kay alaa ko ro
ŋki.
Aduna ina juuti koyngal, etee ina heew i wutteeji,
kadi mo maayaani tagdaaka
Demm ba wi’: “Hey Hamm adi, ko a mawni am
Mi yi
ɗaa yeddude ma; kono aɗa anndi o yaawii
wonde ceerno.”
Ham madi wi’: “Demm ba miñam Artir hakkille
maa Hoto yeddito baaw
ɗe Alla ɗee ina keewi
ngasataa. Ko Alla wa
ɗi, so ittaani iwataa. So
tawii ko o woni e dow mum koo so goonga Alla
ina anndi, so fenaande kadi A lla ina annd i.”
Nde tawnoo ko
ɓe kaalata koo, ɓe ngoɗɗaano
yettaade ceerno. Wa’i kono henndu wutti e
nofru ceerno addani ɗum yeewtere sukaaɓe ɓee,
ɗoon tan ceerno ƴuŋti hoore, gite ceerno mbi’di
e gite Hammadi rew
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
17/24
17
Ceerno haftii darii, woni e wumbilaade no
majjiraa
ɗo huunde. Ceerno weesi jamaanu oo
juu
ɗe yoo njah, golle ngasii hannde.
Jamaanu saaki e nder galle, moni fof he
ɓoyi
nokku m o jippinoo e galle oo.
Ndeen yahii haa koy
ɗe ndeeƴtii, Hammadi jaggi
junngo Dem mba, wi’: “Jooni njahen, tawoyen mo
to suudu makko too; tawde woni e
ɗen nganndi
mo, maa o wa
ɗ feere no ɓ iltori ɗen.”
Ɓe njahi, ɓe tawoyi ceerno. Ceerno yi’ ɓe, jaɓɓii
ɓe, bismii ɓe. Ɓe kaalani ceerno haaju oo caggal
calminaali.
Ceerno wi’: “Haaju mo ngaddu
ɗon oo, maa mi
ndaar ɗum janngo.”
Sukaa
ɓe ɓee ngummii njahi njooɗtoyii to
jippunde m um’en ina padi e janngo.
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
18/24
18
Ceerno heddii e suudu ina miijo no jogori
wa
ɗdude e ɓee sukaaɓe, sabu omo huli so
sukaa
ɓe ɓee keɓtinaani mo. Ndeen miijooji
keewii e hoore ceerno, o um mii, o
ƴetti satalla, o
fayi taarorde. Taarorde ndee noon ina ce
ŋondiri
e cukkel
ɗo sukaaɓe ɓee njippii ɗoo . Sukaaɓe
ɓee ina ngoni nder cukkel mum’en ina jeewta,
ina nde
ŋka daaɗe.
Hammadi wi’: “Demmba A
ɗa anndi kam baaba
Umarel heɓtinaani hay gooto e m en ”
Demmba wi’: “Hey Ina waawi nii tawa wonaa
ka
ŋko; sabu yimɓe ina nannda ”
Hammadi wi’: “Ko yim
ɓe nanndi fof, oo kam ko
kaŋko ”
Ndeen ceerno nanii: “Oo kam ko ka
ŋko ” Ceerno
ɗeŋƴii, satalla teɓɓitii e leydi. Ceerno hedd ii ina
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
19/24
19
bismoo, ina miijoo, ina tuuta e juu
ɗe ne mooma
e yeeso.
Ko satalla kaa de
ŋkii koo, Demmba w i’: “Hey aan
dey caggal cukkel men ngel ina wa
ɗi dillere
Yaltu
ƴee
waa ko
ɗum woni.”
Hammadi yalti, gite mum e gite ceerno mbaddi
rew Hammadi
ɓoccitoraa wi’: “Haa noon baa ....
Um arel Ko subaka law, walla? Ceerno diwi
mar
ɓii e Hammadi, turii e nofru mum wi’: “Onon
kay ndeeƴee tan, onon e heddiiɓe ɓee on
ngonaa gootum.”
Ham madi naatti cukkel wi’: “Hamm adi Lewru
alaa faayoore Ko ka
ŋko tigi.”
Demmba wi’: “Jooni noon?”
Hammadi wi’: “Jooni kay, o wii’ yoo en njoo
ɗo,
maa o noddu en.”
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
20/24
20
Ndeen weetii, ceerno noddi sukaa
ɓe mum wi’:
“Onon ko on sukaa
ɓe am Sabu miin e Bilaa
li ko
kulol heege tan seerndi min. Doom bi mee
ɗii
ummaade ladde tan ndaa
ŋani wuro naange e
hoore. Miin njii’ m i
ɗum, miijo addani m i jonnde
alaa, sabu battane heege
ɓurnge mawnude e
sahaa Fira-aawna huli ndee halfini Annabi
Yuusufaa leydi Misira. Ko
ɗoo
noon Alla fodi
yoo mi ho
ɗ, hono no o fodirannoo Annabi
Ibrahiima leydi Kanaana. Alla ko joom baawɗe,
ko
ɗoo Alla waɗi udditaare am.
Haaju mon oo,
ko miin Alla ñaawi yo mi seerndan on ndonu
mon. Kono paamee, ko ngelooba ngoota tan
dey haɗata on feccondirde ndonu mon ngu.
Jooni noon ngelooba am nani
ɓeydee e gelooɗi
mon
ɗii, ngartiran on mi ko heddii.»
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
21/24
21
Sukaa
ɓe ɓee ɓami ngelooba ceerno Umarel baa
mbatti e ngeloo
ɗi mum’en ɗii, woni ɓe keɓii
geloo
ɗi sappo e jeetati, ɓe njoñii bannge maɓɓe.
Hammadi nde tawnoo ko kañum woni afo,
ɓami
feccere geloo
ɗi ɗii
-
ɗuum woni gelooɗi jeenay.
Sammba
ɓami tataɓal ngal
-
ɗuum woni gelooɗi
jeegom.
Demmba ko kam woni koddaajo,
ɓami jeenaɓal
ngal -
ɗuum woni gelooɗi ɗiɗi.
Caggal nde ɓe ngasni feccude, moni e maɓɓe
faltii ko m um, dartorii bannge.
Kaawis jaggi
ɓe, nde moni fof faltii ko mum, ɓe
nji ngelooba goota ina teeli.
Caggal nde ɓe nji’ ngelooba baa, ɓe mbeltii haa
ɗum wonti jaleeɗe, ɓe njaggi ngelooba baa ɓe
nawtani ceerno Umarel. Baan ngelooba ba,
ɓe
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
22/24
22
cikkatnoo ko ngora tawi ko njarla; tee heen
yitere wootere ko
ɗokkere.
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
23/24
23
8/19/2019 Gelooɗi Sappo e Jeeɗiɗi e Sukaaɓe Tato Bilaali.doc
24/24
24
Quand ils essaient de diviser dix-sept chameaux en
deux, puis en trois, puis en neuvièmes, les trois fils
voir qu'il est impossible. Que doivent-ils faire? Ils
ont besoin de l'aide d'une personne vraiment sage.
Nde etinoo feccude sappo e jee
ɗiɗi ngelooba laab
i
ɗiɗi, kadi laabi tati e laabi jeenayi, sukaaɓe tato
ɓee nji’ ɗum waawa wonde. Hol ko ɓe kaani
wa
ɗde? Eɓe cokli ballal neɗɗo ganndo hono ɗeen
gede.
Recommended