View
304
Download
21
Category
Preview:
DESCRIPTION
Euskarapolis: LMH 6 liburuaren lagina
Citation preview
Euskara eta Literatura
EUSKARA DA IRAKASKUNTZAREN OINARRIA
Miren AmurizaDoinua: Maritxu nora zoaz
Hau hitzen eta hotsenunibertsoa da,haizeak firin-farandarabil euskara.Idatzi, irakurri edo hizketara,
erasartuko al zara?
6 LMH
prom
oZIor
AKo
mATEr
IALA
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
Ikasleentzako materiala Ikaslearen liburua
Liburu digitala erabiltzeko lizentzia
Abestien CDa 1. mailan
ABESTIAK1 LMH
EUSKARA
Ib
aizabal argitaletxea, 2014 Debekatuta dago birsortze lana egitea, osorik zein zatika, copyrightaren jabeare
n idatzizko
beraria
zko ba
imen
ik ga
be.
Ba
nake
ta: G
rupo
edi
tori
al L
uis
Viv
es. I
-48
7
106166_galleta_CD_Abestiak1_IBAI.indd 1 30/04/14 10:04
Eusk
ara
1
1 LMH
9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 8 2 8
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
Lehe
n H
ezku
ntza
Lehe
n H
ezku
ntza
Lehe
n H
ezku
ntza
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
IBAIZ
ABAL
IBAIZ
ABAL
www.superpixepolis.com
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
?
Donde estan los clientes? Marcos, Anika, Mamad y su inseparable araa Macarena
solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque. Por este motivo, deciden ingresar en una academia
de superhroes.
All conoceran nuevos amigos...
www.superpixepolis.com
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
?
Donde estan los clientes? Marcos, Anika, Mamad y su inseparable araa Macarena
solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque. Por este motivo, deciden ingresar en una academia
de superhroes.
All conoceran nuevos amigos...
www.superpixepolis.com
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
?
Donde estan los clientes? Marcos, Anika, Mamad y su inseparable araa Macarena
solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque. Por este motivo, deciden ingresar en una academia
de superhroes.
All conoceran nuevos amigos...
Lehe
n H
ezku
ntza
www.superpixepolis.com
Lehe
n H
ezku
ntza
I BAI Z
ABAL
?Donde estan los clientes?
Marcos, Anika, Mamad y su inseparable araa Macarena
solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque.
Por este motivo, deciden ingresar en una academia
de superhroes. All conoceran nuevos amigos...
ABESTIAK
ea
ABESTIAK
Ib
aizabalargitaletxea,2014
Debekatutadagobirsortzelanaegite
Abestien CDa
1. mailan
Liburu digitala erabiltzeko aktibazio lizentzia
Irakurgaiak Irakurketa sustatzeko, irakurmen ona
bermatzeko, eta haurrak eta gazteak hezten laguntzeko tresna egokia.
Obi
Laulagun
Mumamamua
Anerenkontakatilua
Koadernoak Letren koadernoa 1. mailan
Gramatika koadernoak
Irakurri eta ulertu koadernoak
Ortografia koadernoak
Hizkuntza koadernoak
MATERIAL OSAgARRIA
1.LETRENkoadernoaB.K.: 101984ISBN: 978-84-8394-595-7
1. koadernoa
2. koadernoa
3. koadernoa
4. koadernoa
5. koadernoa
ORTOGRAFIA koadernoak1. koadernoa
2. koadernoa
3. koadernoa
4. koadernoa
5. koadernoa
6. koadernoa
IrakurRI ETA ULERTU3. koadernoa
4. koadernoa
5. koadernoa
6. koadernoa
LETREN koadernoak
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
3. koadernoa
LETREN koadernoa
zikloa
1. mailan irakurketa eta idazketa lantzea oinarria da.
3456
3GRAMATIKAkoadernoak
B.K.: 101984
ISBN: 978-84-8394-595-7
1. koadernoa
LETREN koadernoa1. koadernoa
2. koadernoa
3. koadernoa
4. koadernoa
5. koadernoa
ORTOGRAFIA koadernoak
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
3. koadernoaPerpaus motak Hitzen ordena. Deklinabidea: Nor eta Nork Kausazko perpausak. Aditza: Nor eta Nor-Nori Helburuzko perpausak. Deklinabidea: Noren eta Nongo Perpaus konpletiboak. Aditza: Nor-Nork eta Nor-Nori Nork Zehar galderak. Deklinabidea: Non, Nora, Nondik Denborazko perpausak. Aditza: trinkoa Nor Konparaziozko perpausak. Deklinabidea: Norantz, Noraino Perpaus kontzesiboak. Aditza: berrikusketa4. koadernoaAhalera: Nor eta Nork. Moduzko perpausak Ote, omen, al. Deklinabidea: Nori Ere bai, ere ez, baita ere, ezta ere. Agintera Perpaus konpletiboak. Deklinabidea: Noren, Norekin, Norentzat Baina, ordea, aldiz, berriz; Baldintza Erlatibozko perpausak. Aditza: eduki, eraman, ekarrri Baldintztzko perpausak. Aditza: trinkoa Nor-Nork Denborazkoak. Deklinabidea: mugagabea, singularra, plurala Baizik, berriz, hala ere. Aditza: berrikusketa5. koadernoaSubjektua eta predikatua Izena eta deklinabidea Izenordainak Determinatzaileak Zenbatzaileak eta erakusleak Izenondoak Deklinabidea I Deklinabidea II Aditz trinkoak eta perifrastikoak Aditz laguntzailea: denbora Aditz trinkoak Aditzondoak6. koadernoaPerpaus bakunaren elementuak Izenordainak Perpaus bakunak: hitzen ordena Deklinabidea I Deklinabidea II Deklinabidea II Aditza I Aditza II Aditza III: Nor-Nori-Nork Aditza IV: Nor singularra eta plurala Perpaus bakunak eta konposatuak I Perpaus bakunak eta konposatuak II
GRAMATIKA koadernoak
1. koadernoa
2. koadernoa
3. koadernoa
4. koadernoa
5. koadernoa
6. koadernoa
IrakurRI ETA ULERTTUk
IrakurRRI eta ulerTU
6
1 23 45
1IRAKURrriETA ULERtu
B.K.: 101984
ISBN: 978-84-8394-595-7
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
1. koadernoa
2. koadernoa
3. koadernoa
4. koadernoa
5. koadernoa
Ortografia koadernoak 3. koadernoa
4. koadernoa
5. koadernoa
6. koadernoa
GRAMATIKA koadernoak1. koadernoa
LETREN koadernoa
1. koadernoaHitzak: letra ordenatuak Hitz txikitxoak eta hitz handikoteak Asmatu hitza Zer da orain? Koma, dagokion tokian jartzekoa Irakurri-mirakurri zer ikusi? Nork esan du? Garrantzizkoena Nori buruz ari gara? Non gertatzen ari da? Aurretik ala ondoren? Irudimena Hortxe dago koska Pausoz pauso
2. koadernoaZeri buruzkoa da hau? Hitz bihurriak ikasten Hitzak? Hitzak! Badakit zer esan nahi duen! Hitzak familian Ikusi eta irakurri Entzun nor ari den hizketan Ia berdina, baina laburragoa Nori buruz ari dira? Noiz eta non asmatzen Lehen, orain eta gero Jarraitu arrastoei Hau da garrantzizkoena Ordenan3. koadernoaAitzaki-maitzaki! Ohar garrantzitsua Hau da istorio zirraragarria Berririk dibertigarriena Postal bat Bartzelonatik Zuhaitz tristeen poema Hauek bai gutun bikainak! Piraten kartela Alegia hau perfektua da! Klik! Mezu berri bat daukazu Hau bai barregarria! Ipuin labur bat Mmm errezeta gozoa! Eman izena! Elezahar bat Tximistak eta oinaztargiak!4. koadernoaAzken orduko berria! Dena behar bezala dago Animalia gustiz poetikoak Hori bai galdera interesgarria! Oso ipuin zaporetsua Gutun bat guztientzat Sentimenduzko bertsoak Egunez egun Nik ere nahi dut Goazen jolastera! Gehiago jakiteko Eskatu nahi dugu Toki xarmagarri bat Beranduegi Askatasuna maitatzea Energiaz5. koadernoaParte hartu nahi ekitaldi hauetan? Olerki baten eskeletoa Komunika zaitez gutun bidez A zer olerkia! Zertarako dira arauak? Informa zaitez albisteekin Ipuinak kontatzen Bidali mezu bat poste elektronikoz Hastera doa emandia Eguneroko maitea Zoaz kanpalekura Elkarrizketa idazle bati Ipuin gehiago! Iragarkiaren atzean Egingo al dugu bidaia bat? Sukaldera Adi planoari Hitzen arrastoan6. koadernoaBertsoz bertso Web entziklopedia batean bidaiatzen Nola idatzi gutun ireki bat Lehiaketa batera aurkeztuko naiz Animalien istorioak: alegiak, alegia Asteburuan zinemara! A zer ibilaldia! Gaur antzerkira Gozatu komiki batekin Unetxo bat bai, inkesta baterako? Kultura tradizionala kondaira batean Zientzilari behingoagatik Sar zaitez mundu ezezagunetan Foroan egongo gara Ezagut itzazu pertsonaia interesgarriak Eragin diezaiegun neuronei! Kazetariaren iritzia Defenda itzazu zeure argudioak
12345
1Ortografiakoadernoak
B.K.: 101984
ISBN: 978-84-8394-595-7
1. koadernoaAlfabetoa eta alfabeto ordena Silabak eta hitzen ebakera Br / b_r BL / b_l Pr / p_r PL / p_l KL / k_l Kr / k_r Dr / d_r GL / g_l Gr / g_r Tr / t_r Fr / f_r FL / f_l Asteko egunak Hilabeteak Urtaroak
2. koadernoaAlfabeto ordena Puntua Maiuskulak/minuskulak Koma Bi puntuak Elkarrizketa marra Marratxoa H bokal desberdinen artean eta zenbakietan S, x, z, ts, tx, tz, zt, st R suabea, rr bikoitza3. koadernoaPuntua Koma Bi puntuak Letra larria Hiru puntuak H erakusleetan, zenbakietan eta bokal berdinen artean Marratxoa hitz elkartuetan Il, ll, in, . S, z, x, ts, tz, tx -a itsatsia4. koadernoaPuntua Koma Bi puntuak Hiru puntuak H orokorrean -a itsatsia Galdera eta harridura markak Zenbaki kardinalak eta ordinalak Komatxoak Puntu eta koma Datak G, j, np, nb, kz, kt, zko, sko, xka5. koadernoaParentesia Portzentaiak Bi marra Siglak Laburdurak Tt, dd Aurrekoa berrikusi
Ortografia koadernoak
3. koadernoa
4. koadernoa
5. koadernoa
6. koadernoa
GRAMATIKA koadernoak1. koadernoa
LETREN koadernoa
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
1. koadernoa
2. koadernoa
3. koadernoa
4. koadernoa
5. koadernoa
6. koadernoa
IrakurRI eta ulerTU
23456
2HIZKUNTZAkoadernoa
Lehe
n H
ezku
ntza
IBAIZ
ABAL
Proposamen didaktikoaLiburu digitala erabiltzeko lizentziarekin
Baliabideak1. mailan
Irakasleentzako materiala Proposamen didaktikoa osorik ikusteko,
erabili USB memoria:
Irakasleak behar dituen baliabideak biltzen dituen materiala: alderdi teorikoa, ikaslearen liburuko ariketen erantzunak, jarduera osagarriak, iradokizunak, entzungaien transkripzioak, ipuinak, abestiak, arbel digitalerako baliabideak...
Euskara1 LMH
prom
oZI
IBAIZ
ABAL
IBAIZ
ABAL
IBAIZ
ABAL
IBAIZ
ABAL
I A U G IK
IRAKURGAIAK
OBI.
Jorgellangil*
OBI
llangil
IBAIZ
ABAL
IBAIZ
ABAL
IBAIZ
ABAL
IRAKURGAIAKIRAKURGAIAK
MUMA MAMUA
IRAKURGAIAKIIIIRRRRAAAAKKKKUUUURRRRGGGGAAAAIIIIAAAAKKKK
MUMA MAMUA
JasoneOsoro
IRAKURGAIAKIRAKURGAIAK
LAU LAGUN
I BAI Z
ABAL
I BAI Z
ABAL
I BAI Z
ABAL
9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 6 8 2
IRAKURGAIAKIRAKURGAIAK
ANEREN KONTAKATILUA
I BAI Z
ABAL
I BAI Z
ABAL
I BAI Z
ABAL
aitziberalonsoXABIEROLASO *
9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 7 0 5
Pentsatzen ikasteko eta lankidetzan
aritzeko.
Hizkuntzaren komunikazio
gaitasuna lantzeko.
Hizkuntzaren inguruan hausnarketa
egiteko eta hizkuntza
barneratzeko.
Literaturaz gozatzeko.
IKTak erabiltzeko eta
horien erabileran trebatzeko.
Euskarapolis proiektuko Euskara eta Literatura arloko materiala hizkuntzaren ikuspegi komunikatiboan oinarrituta prestatu da. Izan ere, oinarrizko hezkuntza amaitzean, ikasleek gai izan behar dute bizitzako eremu guztietan modu egokian eta eraginkorrean komunikatzeko, ahoz zein idatziz. Hori kontuan hartuta, proiektuan, 6-12 urteko ikasleen bizi esperientziekin eta interesekin lotutako komunikazio egoera errealak eta jarduerak aurkezten dira.
Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna lantzeko, bost trebetasunak dira abiapuntu: ahozkoaren eta idatziaren ulermena, mintzamena, idazmena eta ahozko elkarrekintza.
Horrekin batera, pentsatzen ikasteko, lankidetzan aritzeko gaitasuna garatzeko eta metakognizioa lantzeko eta proiektuak garatzeko bideak ere eskaintzen dira, bizitzarako ezinbestekoa baita hausnartzea, eta elkarrekin lan egiten eta ikasten ikastea.
Literatura ere oso kontuan izan da, ezinbestekoa baita hari buruzko hezkuntza edukitzea, ikasleek beren burua eta inguruko mundua hobeto ezagutzeko.
Azkenik, IKTek gaur egunerako zein etorkizunerako duten garrantziaz jabeturik, horiek erabiliz lan egiteko proposamenak ere biltzen ditu proiektuak.
Proiektuaren ezaugarri batzukEuskara
eta Literatura
Zertarako?
gaiak
1. Elikadura kate... bitxia
2. Etxera joateko ordua
3. Lotsatuta
4. Usaimen fina
5. A zer lasaitasuna!
6. Argirik gabe, zer egin?
7. Planetarioan
8. Nora joan ezin erabaki!
9. Negozioak
10. Merezi al du egia esatea?
11. Lagunarteko erabakiak
12. Lana ez egiteagatik
Unitatearen egitura
KOMIKIA eta AHOZ (2 orrialde)
IDATZIZ (2 orrialde)
IRAKURRI eta ULERTU (3 orrialde)
LITERATURA (1 orrialde)
LEXIKOA (1 orrialde)
GRAMATIKA (1 orrialde)
ORTOGRAfIA (1 orrialde)
IKAsTEN IKAsI (1 orrialde)
jOLAsTU (2 orrialde)
EbALUAZIO PRObAK (2 orrialde)
EuskaraLEHEN HEZKUNTZA
6
1114Ahoz4 UsaimenfinaPuaj! Zer
naZkagarria!a Zer
kiratsa! Barkatu, Baina eZ dut nahita egin. triPak nahasi
samartuta dauZkat.
OilO itsuaren jOlasa gOgOratZen?
jOlastukO al gara? Zer?
hOri umeen jOlasa da!
eZ! harraPaketan, eZ! Begiak estalita dituenak
aurrekOa ukitu Behar du, eta nOr den asmatu!
ni iZarOrekin!Baita Zera ere! Begiak estalita
dituZunean, ZOtZ egingO dugu!
eZ dakit, Ba.. iZarO edO ainara iZan
Behar duZu...
hOrrek eZ du BaliO!
tahashi! Barkatu, nahi gaBe iZan daaaa...!!!
a Zer kiratsa!!!
a Zer aBileZia! ukitu ere egin gaBe asmatu du! eta Zer
usaimen fina duen!
2
4
5
Aztertu irudiak. Gero, erantzun galderei.
Egin solasaldia, urratsei jarraituta.
Urratsak:1 Banatu bi taldetan (batean, neskak, eta, bestean, mutilak), eta pentsatu: neskak eta mutilak elkarrekin zertan jolas
zaitezkete? Zertan ez? Zergatik?2 Elkartu bi taldeak, eta mintzatu galdera honen inguruan: ba al dago neskentzat soilik edo mutilentzat soilik den
jolasik?
Irakurri boz gora. Entzun, eta, gero, irakurri testua arauak gogoan izanik.
z + d = zt z + b = zp z + z = tz
Igerilekuak eta burusoilakJakina denez, igerileku gehienetan txanoa jantzi behar da bainua hartzeko, ura ilez bete ez dadin. Baina, zer gertatzen da buruan ilerik ez baduzu? Bartzelonako herri batean, Udalak burusoil bati txanorik gabe bainatzea debekatu dio. Burusoila haserre dago, oso-oso ile gutxi daukalako, eta horrez gain, ilea astean hirutan mozten duelako. Burusoilak galdetu du ea gorputza ilez beteta duten gizonezkoek neoprenozko jantzia eraman behar duten. Ez zaio arrazoirik falta!
Gaztezulo aldizkaria, 10. zk.
3 Entzun neska-mutilen iritziak. Gero, asmatu esaldi bakoitza nork esan duen.
Garazi Unai Arrate Beata Batzuetan, neure onetik ateratzen naute. b Niri berdin dit norekin jolastu. c Beste mutilekin nagoenean, tontakeriak egiten ditugu. d Mutilekin ia ez dugu hitzik ere egiten.
a Zuen ikasgelakoak elkarrekin jolasten al zarete? Ezezkoa bada erantzuna, adierazi zergatia.b 1. mailan zeundetela, nola jolasten zineten? Zertan aldatu dira jolasak eta lagun taldea?
5352 Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea
1 Entzun.
54
4IdatzizIdatziz
55 Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea
Deskribapena II
1 Irakurri, eta erantzun galderei.
a Zeren deskribapena agertzen da gutunean? b Erabili al dute izenondorik? Zein? Argi azaltzen al dute deskribatutako objektua nola dagoen? c Nolako deskribapena iruditzen zaizu: eskasa, ona, azalekoa, zehatza...? Zergatik?
Lekuben, 2015eko maiatzaren 19an
Alkate andrea:
Gutun honen bidez, gure ikastetxearen ondoan dagoen futbol zelaiko ateen egoera kaskarraren berri eman nahi dizugu. Beharbada ez zinen aspaldian bertatik igaroko, eta ez duzu jakingo zer hondatuta dauden.
Gu, egunero, jolas orduan futbolean aritzen gara. Baina bertako ateen egoera benetan penagarria da: guztiz herdoilduta eta apurtuta daude, eta hasieran zuten kolore zuria goiko ertzetan baino ez da ikusten. Gainera, alde bateko atea asko mugitzen da, ez baitago lurrean ondo sartuta, eta, horretaz gain, ertz bat apurtuta dauka. Sareak ere guztiz zulatuta daude, eta baloiak errepidera ihes egiten digu beti. Beraz, ikus dezakezunez, egoera nahiko arriskutsua da. Egunen batean, bertara etorri eta ikustea izango duzu onena, zu zeu ohartzeko egoera zer txarra den.
Gutun honen bidez, futbol zelaiko ateen egoera lehenbailehen konpontzeko eskatu nahi dizugu, ezbehar larriagoren bat gertatu aurretik.
Besterik gabe, gure eskaera kontuan hartuko duzulakoan, agur.
Goikolea eskolako 6. mailako ikasleak
2 Orain, demagun futbol zelaia konpondu dutela eta ikasleek eskerrak emateko idazten diotela alkateari. Futbol zelaiaren egoera berria zein den azaldu behar diote. Osatu gutuna.
Lekuben, ............................................................Alkate andrea:Gutun honen bidez, eskerrak eman nahi dizkizugu gure eskaerari jaramon egin zeniolako. Mila esker, bihotz-bihotzez, futbol zelaia konpontzeagatik. Zoragarri dago!
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
Eskutitz honen bitartez, eskerrak eman nahi dizkizugu berriro ere.Besterik gabe, jaso ezazu agur bero bat Goikolea eskolatik.
6. mailako ikasleak
Nolakoa da futbol zelai
berria? Nola dago?
Kiroldegitik ere iritsi zaie gutuna Goikoleakoei. Irakurri, eta erantzun galderei.3
Irakurri bi e-mailak, eta asmatu Pauleren erantzuna.4
Nork: tik-tak@erloju.com
Nori: paule@teltel.org
Kaixo, Paule:Irakurri dugu e-maila, baina ez dakigu zer erlojuri buruz ari zaren. Nolakoa da: zer kolore, zer forma...? Zer esan nahi duzu erlojua txungo dagoela diozunean? Mesedez, deskribatu erlojua eta erlojuaren egoera ahalik eta zehatzena, ahalik eta xehetasun gehienak emanez. Eskerrik asko aldez aurretik.
Tik-tak erloju denda
Nork: paule@teltel.org
Nori: tik-tak@erloju.com
Kaixo! Pasa den astean erloju guai bat erosi nuen zuen dendan, baina txungo dago, eta aldatu egin nahi dut. Erantzunaren zain,
Paule
1. Egin erlojua deskribatzeko balio diezazuketen izenondoen eta izenlagunen zerrenda.
2. IDATZI e-maila. Gogoan izan e-mailaren zatiak: hasierako agurra, gorputza, amaierako agurra eta sinadura.
3. IRAKURRI eta ZUZENDU. Erlojua egoki deskribatu al duzu? Arazoa argi azaldu al duzu? Errespetatu al dituzu e-maila ren zatiak?
4. PAsATU GARbIRA.
Lekuben, 2015eko maiatzaren 21ean
Goikolea eskolako 6. mailako ikasleak:
Gutun honen bitartez jakinarazi nahi dizuegu jaso dugula zuen gutuna eta ados gaudela zuen kexekin. Arrazoi duzue: igerilekuko aldagelak nahiko txarto daude, eta konpondu egin behar dira.
Apuntatu ditugu zuek topatutako akatsak, eta ahal bezain laster saiatuko gara konpontzen. Dena dela, uste dugu jendeak kontu handiagoa izango balu, ez liratekeela hain bizkor hondatuko.
Besterik gabe, aurrerantzean ere elkarren berri izango dugulakoan, ondo izan.
Igerilekuko arduradunak
a Balio al dezake alkateari idatzitako gutunak eredu modura igerilekuko arduradunari idazteko? b Zein izan daitezke Goikolea eskolako ikasleek topatutako akatsak? Asmatu. c Ausartzen al zarete Goikoleakoen gutuna berregiten? Aukeratu akats batzuk, eta, denon artean, irakaslearen
laguntzaz, idatzi gutuna arbelean.
5756
4IrakurriIrakurri
Seguru behin baino gehiagotan entzun duzuela ilargian zaudetela. Askotan gertatzen zaizu? Noiz? Eskolan ala lagunekin gehiago?
Ilargia
Bart arratsean leihotik sartu zait ilargia,eta bertatik bertaraikusi diot aurpegia:
Alde bat ilunabestea argia,eta begiratuagardena eta garbia.
Orain, gauero igo nahi dut ilargirahandik jartzeko lurrari begira.Lurrera handik, handik lurrera,egunsentiko eguzki-irriparekin batera.
Ilargitik zintzilik zarranbiloanzirrin-zarran, zirrin-zarrannahi dut ibili,zahartzaroari begiratu eta haurtzaroa ikusi.
Ilargian zankolokanahi dut mundua zeharkatu,ametsetan ari naizelanahi dut amestu.
Neure buruari begiraNeure buruari begirabizitza pasa arren,oraindik ez dakitnor naizen.
Haizeari galdetu diot:Nor naiz ni?Eta erantzunik ez dit eskaini.
Ni nor naiz?Ilargiari.Eta izarrak lo harraraztenjarraitu du kantari.
Ispiluari, azkenik, galdetu diotni nor naizen.Eta bihotzari begira jarri nau.Orain lagunak ikusten ere hasia naiz,bat, bi, hiru, lau...
Antton Kazabon Kilikolore
Elkar
Neure buruari begira
Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea
4LiteraturaUlertu
5958 Ibaizabal argitaletxea
Literatura generoak
3
Orain, elkartu bikoteka, eta irakurri bakoitzak olerki bat boz gora. Kontuan izan ez dela narrazioa, poesia baizik. Zaindu intonazioa, erritmoa, ahoskera. Hobe, lehenbizi isilean osorik irakurtzen baduzue.
bi olerkietako batean zalantzaz betea ageri da. Zeinetan? Nola nabari da hori?
Olerki bietan, pertsonaiek galderak egin eta desirak azaltzen dituzte. Norekin dabiltza hizketan? binaka, osa ezazu zerrenda.
2 Demagun olerki bietako protagonista pertsona bera dela.
a Zein egoeratan egongo da gure pertsonaia olerki bakoitzean? Ilargia Pertsonaia ameslari dabil. Pertsonaia galduta dabil.
Neure buruari begira Pertsonaia ametsetan dabil. Pertsonaia bere burua aztertzen ari da.
b Zeri begira dago batean eta bestean? Ilargia Zerura begira dago. Ilargiari begira dago, ametsen eremura begira.
Neure buruari begira Naturako elementuei, ispiluari eta bihotzari begira dago, nor den jakin nahian. Ezerezari begira dago, nor den jakin nahian.
Neure buruari begira olerkian, badago errepikatzen den esapiderik? Zein? Zertarako uste duzu egiten direla errepikapenak olerkigintzan?
4
5
Olerki bietan dago ILARGI hitza, baina zentzu ezberdinetan. Zertarako erabiltzen da lehenengoan, eta zerta-rako bigarrenean?
6
Olerki bien artean, zein gustatu zaizue gehien? Zergatik?7
Orain, zuek biok izango zarete gure olerkariak. Idatz iezaiozue poema bat Ilargiari, izarrei edo gauari. buka-tzeko, jarri irudiak egokitu zaizun olerkiaren ondoan.
8
1
A t
estu
ab
test
ua
Erantzun galderei.
a Aditzaren zein pertsona erabiltzen da?b Nork egiten digu hitz?c Poetak bere benetako pentsamenduak edo sentipenak adierazten al ditu, zure ustez?
1
Zer sentsazio azpimarratu nahi du poetak?
a Erabateko bakardadean dagoela.b Bakardadean dagoela pentsatu arren, animalia, landare eta soinu ttikiak dituela lagun.c Animaliak, landareak eta soinuak gogaikarriak direla bakarrik gaudenean.
2
Zenbatu bertso lerroen silabak, eta erantzun.
a Zenbat silaba dituzte 1., 3., 5. eta 7. lerroek?b Zenbat silaba dituzte 2., 4., 6. eta 8. lerroek?c Zein dira 2., 4., 6. eta 8. lerroen bukaerako hitz hoskideak?
3
Zein da testuaren gaia? heriotza mendizaletasuna maitasuna
4
Zein bi irudi erabiltzen ditu poetak bere maitea aipatzeko?
a izarra b habia c mendia d usoa5
Testu lirikoetan, egileak bere barne mundua erakusten digu: poza, maitasuna, nostalgia, ilusioa, mina... bere baitan nola bizi dituen. Formaz laburrak eta trinkoak dira, eta, normalean, hitz neurtuz, alegia, poesia eran, eginak.
testuaA
Bakarrik gauez
Bakarrik nago zelaian; animalia ttikiak nonahi.
Bakarrik nago zelaian; landare ttikiak nonahi.
Bakarrik nago zelaian; soinu ttikiak nonahi.
Ez nago bakarrik zelaian.
Juan Kruz IgerabIde Haur korapiloak
Pamiela
testuaB
Zatozkit
Zatoz maitetxo; zu baino bestemaiterik inon ez dut nik;nere gogoak ez dauka, izartxo,zu beste itxaropenik.Nik zu bezala, zuk ere askomaite nauzula badakit;goazen, ba, usotxo bihotzekoa,mendi kabira zatozkit.
Joxe eltzo-azpIazu Mila euskal olerki eder, Aita Onaindia
Pamiela
AB
4GramatikaLexikoa
6160 Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea
Atzizkiak I Deklinabidea I1 Nola osatu dira hitz hauek? Adierazi.
Adibidez: liburutegi = liburu + -tegia hitzaldi b lehorte c saltoka d irudigile e haurtzaro f udaldi
Ezagutzen al duzu -aldi, -te eta -aro atzizkiekin osatutako beste hitzik? Pentsatu, eta idatzi bina hitz.
Orain, idatzi beste bina hitz, atzizki hauek erabilita: -keria, -tegi, -kor.
3
4
sortu hitz eratorriak, atzizkiak erabilita. Gero, osatu beheko testua.
-le -ar -ari -garri -kizun -ki
a ikas c irakas e zirrara g konta b Durango d posta f interes h gozo
5
2 Zer esan nahi dute hitzek? Ez badakizu, begiratu hiztegian.
a gosete b oporraldi c eurite d haurtzaro
Afrikako lagun berriakDurangoko Landako Eskolako 10-12 urte bitarteko 200 ikasle Ghanako hiru eskoletako 360 ....................-rekin (1) aritu ziren eskutitz bitartez harremanean. Ghana Afrikan dago, eta herrialde horrek tribu, etnia eta hizkuntza ugari ditu. Hala ere, haien hizkuntza ofiziala eta eskolan erabiltzen dutena ingelesa da. .....................-rentzat (2) eskutitzak ingelesez idaztea ez zen erraza izan, baina ekintza hori ingeleseko klaseetan ....................-en (3) laguntzaz egin zutenez, ez zen hain zaila suertatu. Eskutitzez gain, euskal musika, eskulanak, ....................-ak... (4) bidali zizkieten. Guztira, 12 kutxa. A zer zama ....................-rentzat (5)!
Ghanako lagunen fardela heldu zen eguna ere .................... (6) izan zen hemengo ikasleentzat. Ederrak eta .................... (7) iruditu zitzaizkien haien .................... (8), ipuinak, marrazkiak eta argazkiak. Beraz, aurten ere esperientzia errepikatzeko irrikaz daude.
Karramarro aldizkaria, 17. zk.
Gogoan izan: -aldi, -te eta -aro eratorpen atzizkiek denbora adierazten dute.
a Nora doa mutikoa? 1 Norengan jarri dute arreta denek?b Non dago soroslea? 2 Norengana joan da neskatoa?c Nondik dator neskatoa? 3 Norengandik jaso ditu aholkuak igerilariak?d Noraino igo da katua? 4 Norenganaino joan behar du igerilariak?
Osatu taula.2
Izen bizigabeak (etxe, horma, aulki) NON, NONDIk, NOrA eta NOrAINO kasuetan deklinatzen dira. Bizidu-nak (irakasle, neska), berriz, NOrENGAN, NOrENGANDIk, NOrENGANA eta NOrENGANAINO kasuetan.
NON eserleku-TAN
NONDIK tranpolin-eTATIK
NORA aldaleku-TARA
NORAINO flotagailu-TARAINO
NORENGAN sorosle-rENGAN
NORENGANDIK gizon-ENGANDIK
NORENGANA ume-rENGANA
NORENGANAINO emakume-rENGANAINO
begiratu irudiari, eta erantzun galderei.1
pluralasingularramugagabea
4Ikasten ikasiOrtografia
6362 Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea
Koma Irakurtzeaz
1
al Baiezko edo ezezko erantzuna eskatzen duten galderak egiteko erabiltzen da. Etorri al da Mikel?alaGehienetan, galderetan erabiltzen da, bi elementuren aukera adierazteko. Zein behar duzu, gorria ala zuria?ahalZerbait egiteko ahalmena edo egokiera adierazten du. Azkenean leiho txikitik sartu ahal izan zen.Desira adierazteko ere erabiltzen da. Ikasiko ahal du!
Aztertu lau adibideak. Zuzenak al dira? Azaldu zergatia.
a Ahal dudanean, zure etxera joango naiz.b Ahal, ala eta al bereizten ikasi al duzu?c Zure amak zein auto erosi zuen, berria ala bigarren eskukoa?d Bihar eguzkia egingo ahal du, bestela, jai daukagu!
2 Osatu esaldiak, al, ala eta ahal erabilita.
a Goserik ba .................... daukazu?b Azkenean, katakumeak uretatik atera .................... izan zenituzten, ezta?c Kanastarik sartu .................... zuen Xubanek larunbateko partidan?d Hor .................... dago gure ama, Janire?e Nora joan nahi duzu gaur arratsaldean, zinemara ................. antzerki lana ikustera?f Ba .................... daukagu entrenamendurik gaur?g Berogailua laster konponduko .................... dute, bestela, izoztuko gara!
3 Zuzendu oker daudenak.
a Hanka oraindik igeltsutan eduki arren, kalera irten al dela esan dit.b Nahi ahal duzu gurekin igerilekura etorri?c Azkenean, nola joango zarete lehengusuen herrira, trenez ahala autobusez?d Ahal izanez gero, gustura joango nintzateke ni udalekuren batera.e Zuk ez ahal daukazu udalekura joateko gogorik?f Jonek goizero egiten ahal du ohea?g Gabonetan, eguraldi ona egingo al du, bestela, etxean sartuta egon beharko dugu
Zertarako irakurtzen duzu? Idatzi zenbakia maiztasuna adierazteko.
asko 1 2 3 4 5 gutxia Ikasteko. ....................b Informazioa lortzeko. ....................c Denbora pasatzeko. ....................d Datuak aurkitzeko. ....................e Gozatzeko. ....................
1
2 Noiz egiten duzu irakurketa osoa (O) eta noiz azalekoa (A)?
a Gustatzen zaidan istorio bat irakurtzean. b Egunkarian informazio edo daturen bat bilatzen nabilenean. c Aldizkari batek zer eratako erreportajeak eta gaiak
dakartzan begiratzean.
d Eskolako arlo bati lotutako azalpena irakurtzean. e Interneten informazio baten bila nabilenean.
3 Zer egiten duzu hitz edo esamolderen bat ulertzen ez duzunean? Aukeratu.
a Beti hiztegian begiratzen dut esanahia.b Inguruko hitzei eta esaldiei erreparatuta, esanahia ondorioztatzen
ahalegintzen naiz.c Irakurketan atzera egiten dut, gaiaren haria berreskuratzeko.d Irakasleari, gurasoei edo inguruan dudan norbaiti galdetzen diot.
Testuak irakurtzea horiek ulertzea da. Sarritan, ordea, zenbait hitz edo esapide ez ditugu ulertzen, eta horiek ulertu gabe zaila izan daiteke testua ulertzea. Horrelakoetan, hiztegian begiratu aurre-tik, ahalegindu testutik esanahia ondorioztatzen.
Jolastu
64 65
4
Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea
1
Jakizu...
AkerbeltzEuskal mitologiako pertsonaia da. Dirudienez, lur barruan bizi da, eta haren men-de morroi asko ditu. Ekaitzak sortzeko indarra du, eta bere zainpean dituen animaliak oker eta gaitz guztietatik gordetzen ditu. Horregatik, baserri askotan, aker bat hazten dute, etxeko abereen artean, horiek zaindu ditzan.
Entzun zortziko txikian egindako bertsoak, osatu, eta abestu.
Erretoreak: Pernando amezketarra:
Ezan/Esan (1) behar didazu Nola sinisten dedan instante batean, arrazoiarekin/arrasoiarekin (3), liburutik txartela orain esango diot nik atera artean, sagartxo batekin: nola zinizten/sinisten (2) dezun uzain/usain (4) ta zaporea zuk zeure artean kolorearekin, daudela hiru pertsona horra hiru genero Jaungoiko batean. gauza bat batekin.
Irakurri Lazkao Txikiri zein puntu jarri zioten, eta nola amaitu zuen bertsoa. Osatu, gero, zuk zure lagu-nen bati buruzkoa.
Botaiozu bertsoa Botaiozu bertsoazeure buruari. zure lagunari.
Ezagutzen det eta .................................................erreza det hori: .................................................mutil txiki-txikia .................................................koloreak txuri, .................................................arkume jaioberri .................................................txiki bat dirudi. .................................................
2
puntua
Aurkitu sei desberdintasunak.3
Jolasa.
Sei hitzak norabide bietan idatzi behar dira. 1. Izoztutako gozokia. 2. Gipuzkoako herria. 3. Une honetan. 4. Itxaroten. 5. NorEKIN atzizkia. 6. Ni alderantziz.7. Alfabetoko lehen letra.
41
2
3
4
5
6
7
2
3
4
5
6
7
Zer ikusten da irudietan?3
A B
Pentsatu
66 Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea 67
Ebaluazio proba
6766 Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea
Barrengorriak, onddoak, hurrak (e)ta gaztainak dira garai honetan oparo eta bikainak.
Paseo bat egin eta gero saskia bete bueltatzen gara bero! Ortzadarra hostoetan irudikatua,
orbelaren gainean dabil basakatua. Hegaztiak badoaz ai hau pena! Horrelakoa baita gure udazkena!
Arkumeak jaiotzen dira baserrietan, ordua aldatzen da gure ordularietan.
Gau luzeagotan amestera! Bai zoragarria gure udazkena! Bai zoragarria gure udazkena!
Nerea UrbizU eta Urko OskOz Udazkena, Ene kantak
Sortzen ikasbatuaz, 2011
Nolakoak izaten dira udazkeneko gauak?
a Udakoak baino luzeagoak.b Udakoak bezalakoak.c Udakoak baino laburragoak.
2
Udazkena
Aukeratu hitz zuzena.
Udazkenean basoak orbelez/lorez beteta egoten dira.3
Nola adieraz daitezke hitz batean? Erabili atzizkiak, eta idatzi.
a Hegan egiten duena. L b Barre eragiten duena. r c Donostiakoa. Ad Erraz apur daitekeena. A e Liburuak gordetzen diren lekua. L f Irabazi duena. I
667
Osatu testua, parentesi arteko hitzak deklinatuz.
Larunbatean, (Mugarra) ........................................ joan ginen. Goizeko hamarretan (gailur) ........................................ abiatu ginen, baina azkenean ez ginen (hura) ........................................ heldu, (bide) ........................................ istripu bat izan baikenuen. Maitek, despistatuta, estropezu egin eta orkatila bihurritu zuen. Ander eta biok oso azkar joan ginen (Maite) ........................................, eta, bere orkatila handituta ikustean, (ospitale) ........................................joan ginen.
998
Osatu esaldiak, al, ahal edo ala erabilita.
a Goitik behera bustita zatoz! Euritakoa apurtu zaizu, ...................?b Egia ................... da hori?c Perretxiko hauek jan ................... ditugu, ................... pozoitsuak dira?d Txapelketa irabaziko ................... dugu!
1010101010
Aukeratu abestiaren arabera udazkenari lotuta dauden argazkiak.991
Idatzi bina hitz, atzizkiak erabilita.
-Aro .......................................................... / ..........................................................-TEGI .......................................................... / ..........................................................-KIZUN .......................................................... / ..........................................................-KA .......................................................... / ..........................................................
666
Ikasitakotik, zer da zuretzat erabilgarriena?
Azaldu esaldiaren esanahia.
Paseo bat egin eta gero, saskia bete bueltatzen gara bero.
4
Gustuko al du Nerea Urbizuk udazkena? Arrazoitu erantzuna. 995
Hiru deklinabide atzizki oker daude. Aurkitu, eta zuzendu.
a Bihar goizean ez naiz eskolara etorriko, medikura joan behar dut eta.b Alaitzarengana noa laguntza eske.c Zer autobusetan etorriko dira zure lagunak?d Mendizaleak gailurrarantz abiatu ziren.
669
4
A B C D E F
Edizioa Ibaizabaleko hezkuntza proiektuen departamentua
Egilea Ibaizabal taldea
Laguntzailea Alaitz Aldabaldetreku
Proiektuaren irudia eta zuzendaritza artistikoa Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua
Azalen diseinu grafikoa GE-eko diseinu departamentua eta Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua
Azala Javier Hormigos, Sebastin Baign, Ima Mendiola
Marrazkiak Pit-a-Pat, Antton Dueso, Aitziber Alonso, Aitziber Ibaibarriaga, Ima Mendiola, Enrique Morente, Angel Domnguez.
Argazkiak Jabi Artaraz, Anjel Rodriguez, Aitziber, ETOR, Gari Garaialde / ARGAZKIPRESS, Ander Lauzirika, www.barbaragoenaga.com, about.com, eduardochillida.com, www.sxc.hu, cuentagotas.net.. Fotolia.com : Luisa Venturoli, annaav, nataka, frinz, torsakarin, Hetizia, amy_lv, Mikhail Basov, WoGi, Christian Jung.
Produkzioa eta maketazioa Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua, Liz Arostegi Inprimaketa ISO 9001 ziurtagiridun Edelvives Lantegi Grafikoak
Zaragozan inprimatua
Ibaizabal argitaletxea, 2015
Eskubide guztiak gordeta. Debekatuta dago, legeak zehaztutako salbuespenetan izan ezik, obra honen edozein eratako berregitea, banaketa, komunikazio publikoa edota moldaketa, aurrez titularren baimena eskuratu gabe. Obra honen zatiren bat eskaneatu edo fotokopiatu behar baduzu, eskatu baimena CEDRO erakundeari (Centro Espaol de Derechos Reprogrficos; www.conlicencia.com; 91 702 19 70 / 93 272 04 47).
Ibaizabalek ez du adierazitako web orrietan egon daitekeen informazioarekiko inolako erantzukizunik, eta adierazi den erabilerako informazioa
erakusteko baino ez dira aipatzen.
Recommended