Euskara LMH 6-Lagina

Euskara eta Literatura

EUSKARA DA IRAKASKUNTZAREN OINARRIA

Miren AmurizaDoinua: Maritxu nora zoaz

Hau hitzen eta hotsenunibertsoa da,haizeak firin-farandarabil euskara.Idatzi, irakurri edo hizketara,

erasartuko al zara?

6 LMH

prom

oZIor

AKo

mATEr

IALA

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

Ikasleentzako materiala Ikaslearen liburua

Liburu digitala erabiltzeko lizentzia

Abestien CDa 1. mailan

ABESTIAK1 LMH

EUSKARA

Ib

aizabal argitaletxea, 2014 Debekatuta dago birsortze lana egitea, osorik zein zatika, copyrightaren jabeare

n idatzizko

beraria

zko ba

imen

ik ga

be.

Ba

nake

ta: G

rupo

edi

tori

al L

uis

Viv

es. I

-48

7

106166_galleta_CD_Abestiak1_IBAI.indd 1 30/04/14 10:04

Eusk

ara

1

1 LMH

9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 8 2 8

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

Lehe

n H

ezku

ntza

Lehe

n H

ezku

ntza

Lehe

n H

ezku

ntza

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

IBAIZ

ABAL

IBAIZ

ABAL

www.superpixepolis.com

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

?

Donde estan los clientes? Marcos, Anika, Mamad y su inseparable araa Macarena

solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque. Por este motivo, deciden ingresar en una academia

de superhroes.

All conoceran nuevos amigos...


Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

?



de superhroes.



Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

?



de superhroes.


Lehe

n H

ezku

ntza


Lehe

n H

ezku

ntza

I BAI Z

ABAL

?Donde estan los clientes?

Marcos, Anika, Mamad y su inseparable araa Macarena

solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque.

Por este motivo, deciden ingresar en una academia

de superhroes. All conoceran nuevos amigos...

ABESTIAK

ea

ABESTIAK

Ib

aizabalargitaletxea,2014

Debekatutadagobirsortzelanaegite

Abestien CDa

1. mailan

Liburu digitala erabiltzeko aktibazio lizentzia

Irakurgaiak Irakurketa sustatzeko, irakurmen ona

bermatzeko, eta haurrak eta gazteak hezten laguntzeko tresna egokia.

Obi

Laulagun

Mumamamua

Anerenkontakatilua

Koadernoak Letren koadernoa 1. mailan

Gramatika koadernoak

Irakurri eta ulertu koadernoak

Ortografia koadernoak

Hizkuntza koadernoak

MATERIAL OSAgARRIA

1.LETRENkoadernoaB.K.: 101984ISBN: 978-84-8394-595-7

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

ORTOGRAFIA koadernoak1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

IrakurRI ETA ULERTU3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

LETREN koadernoak

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

3. koadernoa

LETREN koadernoa

zikloa

1. mailan irakurketa eta idazketa lantzea oinarria da.

3456

3GRAMATIKAkoadernoak

B.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

1. koadernoa

LETREN koadernoa1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

ORTOGRAFIA koadernoak

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

3. koadernoaPerpaus motak Hitzen ordena. Deklinabidea: Nor eta Nork Kausazko perpausak. Aditza: Nor eta Nor-Nori Helburuzko perpausak. Deklinabidea: Noren eta Nongo Perpaus konpletiboak. Aditza: Nor-Nork eta Nor-Nori Nork Zehar galderak. Deklinabidea: Non, Nora, Nondik Denborazko perpausak. Aditza: trinkoa Nor Konparaziozko perpausak. Deklinabidea: Norantz, Noraino Perpaus kontzesiboak. Aditza: berrikusketa4. koadernoaAhalera: Nor eta Nork. Moduzko perpausak Ote, omen, al. Deklinabidea: Nori Ere bai, ere ez, baita ere, ezta ere. Agintera Perpaus konpletiboak. Deklinabidea: Noren, Norekin, Norentzat Baina, ordea, aldiz, berriz; Baldintza Erlatibozko perpausak. Aditza: eduki, eraman, ekarrri Baldintztzko perpausak. Aditza: trinkoa Nor-Nork Denborazkoak. Deklinabidea: mugagabea, singularra, plurala Baizik, berriz, hala ere. Aditza: berrikusketa5. koadernoaSubjektua eta predikatua Izena eta deklinabidea Izenordainak Determinatzaileak Zenbatzaileak eta erakusleak Izenondoak Deklinabidea I Deklinabidea II Aditz trinkoak eta perifrastikoak Aditz laguntzailea: denbora Aditz trinkoak Aditzondoak6. koadernoaPerpaus bakunaren elementuak Izenordainak Perpaus bakunak: hitzen ordena Deklinabidea I Deklinabidea II Deklinabidea II Aditza I Aditza II Aditza III: Nor-Nori-Nork Aditza IV: Nor singularra eta plurala Perpaus bakunak eta konposatuak I Perpaus bakunak eta konposatuak II

GRAMATIKA koadernoak

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

IrakurRI ETA ULERTTUk

IrakurRRI eta ulerTU

6

1 23 45

1IRAKURrriETA ULERtu

B.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

Ortografia koadernoak 3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

GRAMATIKA koadernoak1. koadernoa

LETREN koadernoa

1. koadernoaHitzak: letra ordenatuak Hitz txikitxoak eta hitz handikoteak Asmatu hitza Zer da orain? Koma, dagokion tokian jartzekoa Irakurri-mirakurri zer ikusi? Nork esan du? Garrantzizkoena Nori buruz ari gara? Non gertatzen ari da? Aurretik ala ondoren? Irudimena Hortxe dago koska Pausoz pauso

2. koadernoaZeri buruzkoa da hau? Hitz bihurriak ikasten Hitzak? Hitzak! Badakit zer esan nahi duen! Hitzak familian Ikusi eta irakurri Entzun nor ari den hizketan Ia berdina, baina laburragoa Nori buruz ari dira? Noiz eta non asmatzen Lehen, orain eta gero Jarraitu arrastoei Hau da garrantzizkoena Ordenan3. koadernoaAitzaki-maitzaki! Ohar garrantzitsua Hau da istorio zirraragarria Berririk dibertigarriena Postal bat Bartzelonatik Zuhaitz tristeen poema Hauek bai gutun bikainak! Piraten kartela Alegia hau perfektua da! Klik! Mezu berri bat daukazu Hau bai barregarria! Ipuin labur bat Mmm errezeta gozoa! Eman izena! Elezahar bat Tximistak eta oinaztargiak!4. koadernoaAzken orduko berria! Dena behar bezala dago Animalia gustiz poetikoak Hori bai galdera interesgarria! Oso ipuin zaporetsua Gutun bat guztientzat Sentimenduzko bertsoak Egunez egun Nik ere nahi dut Goazen jolastera! Gehiago jakiteko Eskatu nahi dugu Toki xarmagarri bat Beranduegi Askatasuna maitatzea Energiaz5. koadernoaParte hartu nahi ekitaldi hauetan? Olerki baten eskeletoa Komunika zaitez gutun bidez A zer olerkia! Zertarako dira arauak? Informa zaitez albisteekin Ipuinak kontatzen Bidali mezu bat poste elektronikoz Hastera doa emandia Eguneroko maitea Zoaz kanpalekura Elkarrizketa idazle bati Ipuin gehiago! Iragarkiaren atzean Egingo al dugu bidaia bat? Sukaldera Adi planoari Hitzen arrastoan6. koadernoaBertsoz bertso Web entziklopedia batean bidaiatzen Nola idatzi gutun ireki bat Lehiaketa batera aurkeztuko naiz Animalien istorioak: alegiak, alegia Asteburuan zinemara! A zer ibilaldia! Gaur antzerkira Gozatu komiki batekin Unetxo bat bai, inkesta baterako? Kultura tradizionala kondaira batean Zientzilari behingoagatik Sar zaitez mundu ezezagunetan Foroan egongo gara Ezagut itzazu pertsonaia interesgarriak Eragin diezaiegun neuronei! Kazetariaren iritzia Defenda itzazu zeure argudioak

12345

1Ortografiakoadernoak

B.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

1. koadernoaAlfabetoa eta alfabeto ordena Silabak eta hitzen ebakera Br / b_r BL / b_l Pr / p_r PL / p_l KL / k_l Kr / k_r Dr / d_r GL / g_l Gr / g_r Tr / t_r Fr / f_r FL / f_l Asteko egunak Hilabeteak Urtaroak

2. koadernoaAlfabeto ordena Puntua Maiuskulak/minuskulak Koma Bi puntuak Elkarrizketa marra Marratxoa H bokal desberdinen artean eta zenbakietan S, x, z, ts, tx, tz, zt, st R suabea, rr bikoitza3. koadernoaPuntua Koma Bi puntuak Letra larria Hiru puntuak H erakusleetan, zenbakietan eta bokal berdinen artean Marratxoa hitz elkartuetan Il, ll, in, . S, z, x, ts, tz, tx -a itsatsia4. koadernoaPuntua Koma Bi puntuak Hiru puntuak H orokorrean -a itsatsia Galdera eta harridura markak Zenbaki kardinalak eta ordinalak Komatxoak Puntu eta koma Datak G, j, np, nb, kz, kt, zko, sko, xka5. koadernoaParentesia Portzentaiak Bi marra Siglak Laburdurak Tt, dd Aurrekoa berrikusi

Ortografia koadernoak

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

GRAMATIKA koadernoak1. koadernoa

LETREN koadernoa

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

IrakurRI eta ulerTU

23456

2HIZKUNTZAkoadernoa

Lehe

n H

ezku

ntza

IBAIZ

ABAL

Proposamen didaktikoaLiburu digitala erabiltzeko lizentziarekin

Baliabideak1. mailan

Irakasleentzako materiala Proposamen didaktikoa osorik ikusteko,

erabili USB memoria:

Irakasleak behar dituen baliabideak biltzen dituen materiala: alderdi teorikoa, ikaslearen liburuko ariketen erantzunak, jarduera osagarriak, iradokizunak, entzungaien transkripzioak, ipuinak, abestiak, arbel digitalerako baliabideak...

Euskara1 LMH

prom

oZI

IBAIZ

ABAL

IBAIZ

ABAL

IBAIZ

ABAL

IBAIZ

ABAL

I A U G IK

IRAKURGAIAK

OBI.

Jorgellangil*

OBI

llangil

IBAIZ

ABAL

IBAIZ

ABAL

IBAIZ

ABAL

IRAKURGAIAKIRAKURGAIAK

MUMA MAMUA

IRAKURGAIAKIIIIRRRRAAAAKKKKUUUURRRRGGGGAAAAIIIIAAAAKKKK

MUMA MAMUA

JasoneOsoro


LAU LAGUN

I BAI Z

ABAL

I BAI Z

ABAL

I BAI Z

ABAL

9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 6 8 2


ANEREN KONTAKATILUA

I BAI Z

ABAL

I BAI Z

ABAL

I BAI Z

ABAL

aitziberalonsoXABIEROLASO *

9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 7 0 5

Pentsatzen ikasteko eta lankidetzan

aritzeko.

Hizkuntzaren komunikazio

gaitasuna lantzeko.

Hizkuntzaren inguruan hausnarketa

egiteko eta hizkuntza

barneratzeko.

Literaturaz gozatzeko.

IKTak erabiltzeko eta

horien erabileran trebatzeko.

Euskarapolis proiektuko Euskara eta Literatura arloko materiala hizkuntzaren ikuspegi komunikatiboan oinarrituta prestatu da. Izan ere, oinarrizko hezkuntza amaitzean, ikasleek gai izan behar dute bizitzako eremu guztietan modu egokian eta eraginkorrean komunikatzeko, ahoz zein idatziz. Hori kontuan hartuta, proiektuan, 6-12 urteko ikasleen bizi esperientziekin eta interesekin lotutako komunikazio egoera errealak eta jarduerak aurkezten dira.

Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna lantzeko, bost trebetasunak dira abiapuntu: ahozkoaren eta idatziaren ulermena, mintzamena, idazmena eta ahozko elkarrekintza.

Horrekin batera, pentsatzen ikasteko, lankidetzan aritzeko gaitasuna garatzeko eta metakognizioa lantzeko eta proiektuak garatzeko bideak ere eskaintzen dira, bizitzarako ezinbestekoa baita hausnartzea, eta elkarrekin lan egiten eta ikasten ikastea.

Literatura ere oso kontuan izan da, ezinbestekoa baita hari buruzko hezkuntza edukitzea, ikasleek beren burua eta inguruko mundua hobeto ezagutzeko.

Azkenik, IKTek gaur egunerako zein etorkizunerako duten garrantziaz jabeturik, horiek erabiliz lan egiteko proposamenak ere biltzen ditu proiektuak.

Proiektuaren ezaugarri batzukEuskara

eta Literatura

Zertarako?

gaiak

1. Elikadura kate... bitxia

2. Etxera joateko ordua

3. Lotsatuta

4. Usaimen fina

5. A zer lasaitasuna!

6. Argirik gabe, zer egin?

7. Planetarioan

8. Nora joan ezin erabaki!

9. Negozioak

10. Merezi al du egia esatea?

11. Lagunarteko erabakiak

12. Lana ez egiteagatik

Unitatearen egitura

KOMIKIA eta AHOZ (2 orrialde)

IDATZIZ (2 orrialde)

IRAKURRI eta ULERTU (3 orrialde)

LITERATURA (1 orrialde)

LEXIKOA (1 orrialde)

GRAMATIKA (1 orrialde)

ORTOGRAfIA (1 orrialde)

IKAsTEN IKAsI (1 orrialde)

jOLAsTU (2 orrialde)

EbALUAZIO PRObAK (2 orrialde)

EuskaraLEHEN HEZKUNTZA

6

1114Ahoz4 UsaimenfinaPuaj! Zer

naZkagarria!a Zer

kiratsa! Barkatu, Baina eZ dut nahita egin. triPak nahasi

samartuta dauZkat.

OilO itsuaren jOlasa gOgOratZen?

jOlastukO al gara? Zer?

hOri umeen jOlasa da!

eZ! harraPaketan, eZ! Begiak estalita dituenak

aurrekOa ukitu Behar du, eta nOr den asmatu!

ni iZarOrekin!Baita Zera ere! Begiak estalita

dituZunean, ZOtZ egingO dugu!

eZ dakit, Ba.. iZarO edO ainara iZan

Behar duZu...

hOrrek eZ du BaliO!

tahashi! Barkatu, nahi gaBe iZan daaaa...!!!

a Zer kiratsa!!!

a Zer aBileZia! ukitu ere egin gaBe asmatu du! eta Zer

usaimen fina duen!

2

4

5

Aztertu irudiak. Gero, erantzun galderei.

Egin solasaldia, urratsei jarraituta.

Urratsak:1 Banatu bi taldetan (batean, neskak, eta, bestean, mutilak), eta pentsatu: neskak eta mutilak elkarrekin zertan jolas

zaitezkete? Zertan ez? Zergatik?2 Elkartu bi taldeak, eta mintzatu galdera honen inguruan: ba al dago neskentzat soilik edo mutilentzat soilik den

jolasik?

Irakurri boz gora. Entzun, eta, gero, irakurri testua arauak gogoan izanik.

z + d = zt z + b = zp z + z = tz

Igerilekuak eta burusoilakJakina denez, igerileku gehienetan txanoa jantzi behar da bainua hartzeko, ura ilez bete ez dadin. Baina, zer gertatzen da buruan ilerik ez baduzu? Bartzelonako herri batean, Udalak burusoil bati txanorik gabe bainatzea debekatu dio. Burusoila haserre dago, oso-oso ile gutxi daukalako, eta horrez gain, ilea astean hirutan mozten duelako. Burusoilak galdetu du ea gorputza ilez beteta duten gizonezkoek neoprenozko jantzia eraman behar duten. Ez zaio arrazoirik falta!

Gaztezulo aldizkaria, 10. zk.

3 Entzun neska-mutilen iritziak. Gero, asmatu esaldi bakoitza nork esan duen.

Garazi Unai Arrate Beata Batzuetan, neure onetik ateratzen naute. b Niri berdin dit norekin jolastu. c Beste mutilekin nagoenean, tontakeriak egiten ditugu. d Mutilekin ia ez dugu hitzik ere egiten.

a Zuen ikasgelakoak elkarrekin jolasten al zarete? Ezezkoa bada erantzuna, adierazi zergatia.b 1. mailan zeundetela, nola jolasten zineten? Zertan aldatu dira jolasak eta lagun taldea?

5352 Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea

1 Entzun.

54

4IdatzizIdatziz


Deskribapena II

1 Irakurri, eta erantzun galderei.

a Zeren deskribapena agertzen da gutunean? b Erabili al dute izenondorik? Zein? Argi azaltzen al dute deskribatutako objektua nola dagoen? c Nolako deskribapena iruditzen zaizu: eskasa, ona, azalekoa, zehatza...? Zergatik?

Lekuben, 2015eko maiatzaren 19an

Alkate andrea:

Gutun honen bidez, gure ikastetxearen ondoan dagoen futbol zelaiko ateen egoera kaskarraren berri eman nahi dizugu. Beharbada ez zinen aspaldian bertatik igaroko, eta ez duzu jakingo zer hondatuta dauden.

Gu, egunero, jolas orduan futbolean aritzen gara. Baina bertako ateen egoera benetan penagarria da: guztiz herdoilduta eta apurtuta daude, eta hasieran zuten kolore zuria goiko ertzetan baino ez da ikusten. Gainera, alde bateko atea asko mugitzen da, ez baitago lurrean ondo sartuta, eta, horretaz gain, ertz bat apurtuta dauka. Sareak ere guztiz zulatuta daude, eta baloiak errepidera ihes egiten digu beti. Beraz, ikus dezakezunez, egoera nahiko arriskutsua da. Egunen batean, bertara etorri eta ikustea izango duzu onena, zu zeu ohartzeko egoera zer txarra den.

Gutun honen bidez, futbol zelaiko ateen egoera lehenbailehen konpontzeko eskatu nahi dizugu, ezbehar larriagoren bat gertatu aurretik.

Besterik gabe, gure eskaera kontuan hartuko duzulakoan, agur.

Goikolea eskolako 6. mailako ikasleak

2 Orain, demagun futbol zelaia konpondu dutela eta ikasleek eskerrak emateko idazten diotela alkateari. Futbol zelaiaren egoera berria zein den azaldu behar diote. Osatu gutuna.

Lekuben, ............................................................Alkate andrea:Gutun honen bidez, eskerrak eman nahi dizkizugu gure eskaerari jaramon egin zeniolako. Mila esker, bihotz-bihotzez, futbol zelaia konpontzeagatik. Zoragarri dago!

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

Eskutitz honen bitartez, eskerrak eman nahi dizkizugu berriro ere.Besterik gabe, jaso ezazu agur bero bat Goikolea eskolatik.

6. mailako ikasleak

Nolakoa da futbol zelai

berria? Nola dago?

Kiroldegitik ere iritsi zaie gutuna Goikoleakoei. Irakurri, eta erantzun galderei.3

Irakurri bi e-mailak, eta asmatu Pauleren erantzuna.4

Nork: [email protected]

Nori: [email protected]

Kaixo, Paule:Irakurri dugu e-maila, baina ez dakigu zer erlojuri buruz ari zaren. Nolakoa da: zer kolore, zer forma...? Zer esan nahi duzu erlojua txungo dagoela diozunean? Mesedez, deskribatu erlojua eta erlojuaren egoera ahalik eta zehatzena, ahalik eta xehetasun gehienak emanez. Eskerrik asko aldez aurretik.

Tik-tak erloju denda

Nork: [email protected]

Nori: [email protected]

Kaixo! Pasa den astean erloju guai bat erosi nuen zuen dendan, baina txungo dago, eta aldatu egin nahi dut. Erantzunaren zain,

Paule

1. Egin erlojua deskribatzeko balio diezazuketen izenondoen eta izenlagunen zerrenda.

2. IDATZI e-maila. Gogoan izan e-mailaren zatiak: hasierako agurra, gorputza, amaierako agurra eta sinadura.

3. IRAKURRI eta ZUZENDU. Erlojua egoki deskribatu al duzu? Arazoa argi azaldu al duzu? Errespetatu al dituzu e-maila ren zatiak?

4. PAsATU GARbIRA.

Lekuben, 2015eko maiatzaren 21ean

Goikolea eskolako 6. mailako ikasleak:

Gutun honen bitartez jakinarazi nahi dizuegu jaso dugula zuen gutuna eta ados gaudela zuen kexekin. Arrazoi duzue: igerilekuko aldagelak nahiko txarto daude, eta konpondu egin behar dira.

Apuntatu ditugu zuek topatutako akatsak, eta ahal bezain laster saiatuko gara konpontzen. Dena dela, uste dugu jendeak kontu handiagoa izango balu, ez liratekeela hain bizkor hondatuko.

Besterik gabe, aurrerantzean ere elkarren berri izango dugulakoan, ondo izan.

Igerilekuko arduradunak

a Balio al dezake alkateari idatzitako gutunak eredu modura igerilekuko arduradunari idazteko? b Zein izan daitezke Goikolea eskolako ikasleek topatutako akatsak? Asmatu. c Ausartzen al zarete Goikoleakoen gutuna berregiten? Aukeratu akats batzuk, eta, denon artean, irakaslearen

laguntzaz, idatzi gutuna arbelean.

5756

4IrakurriIrakurri

Seguru behin baino gehiagotan entzun duzuela ilargian zaudetela. Askotan gertatzen zaizu? Noiz? Eskolan ala lagunekin gehiago?

Ilargia

Bart arratsean leihotik sartu zait ilargia,eta bertatik bertaraikusi diot aurpegia:

Alde bat ilunabestea argia,eta begiratuagardena eta garbia.

Orain, gauero igo nahi dut ilargirahandik jartzeko lurrari begira.Lurrera handik, handik lurrera,egunsentiko eguzki-irriparekin batera.

Ilargitik zintzilik zarranbiloanzirrin-zarran, zirrin-zarrannahi dut ibili,zahartzaroari begiratu eta haurtzaroa ikusi.

Ilargian zankolokanahi dut mundua zeharkatu,ametsetan ari naizelanahi dut amestu.

Neure buruari begiraNeure buruari begirabizitza pasa arren,oraindik ez dakitnor naizen.

Haizeari galdetu diot:Nor naiz ni?Eta erantzunik ez dit eskaini.

Ni nor naiz?Ilargiari.Eta izarrak lo harraraztenjarraitu du kantari.

Ispiluari, azkenik, galdetu diotni nor naizen.Eta bihotzari begira jarri nau.Orain lagunak ikusten ere hasia naiz,bat, bi, hiru, lau...

Antton Kazabon Kilikolore

Elkar

Neure buruari begira

Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea

4LiteraturaUlertu

5958 Ibaizabal argitaletxea

Literatura generoak

3

Orain, elkartu bikoteka, eta irakurri bakoitzak olerki bat boz gora. Kontuan izan ez dela narrazioa, poesia baizik. Zaindu intonazioa, erritmoa, ahoskera. Hobe, lehenbizi isilean osorik irakurtzen baduzue.

bi olerkietako batean zalantzaz betea ageri da. Zeinetan? Nola nabari da hori?

Olerki bietan, pertsonaiek galderak egin eta desirak azaltzen dituzte. Norekin dabiltza hizketan? binaka, osa ezazu zerrenda.

2 Demagun olerki bietako protagonista pertsona bera dela.

a Zein egoeratan egongo da gure pertsonaia olerki bakoitzean? Ilargia Pertsonaia ameslari dabil. Pertsonaia galduta dabil.

Neure buruari begira Pertsonaia ametsetan dabil. Pertsonaia bere burua aztertzen ari da.

b Zeri begira dago batean eta bestean? Ilargia Zerura begira dago. Ilargiari begira dago, ametsen eremura begira.

Neure buruari begira Naturako elementuei, ispiluari eta bihotzari begira dago, nor den jakin nahian. Ezerezari begira dago, nor den jakin nahian.

Neure buruari begira olerkian, badago errepikatzen den esapiderik? Zein? Zertarako uste duzu egiten direla errepikapenak olerkigintzan?

4

5

Olerki bietan dago ILARGI hitza, baina zentzu ezberdinetan. Zertarako erabiltzen da lehenengoan, eta zerta-rako bigarrenean?

6

Olerki bien artean, zein gustatu zaizue gehien? Zergatik?7

Orain, zuek biok izango zarete gure olerkariak. Idatz iezaiozue poema bat Ilargiari, izarrei edo gauari. buka-tzeko, jarri irudiak egokitu zaizun olerkiaren ondoan.

8

1

A t

estu

ab

test

ua

Erantzun galderei.

a Aditzaren zein pertsona erabiltzen da?b Nork egiten digu hitz?c Poetak bere benetako pentsamenduak edo sentipenak adierazten al ditu, zure ustez?

1

Zer sentsazio azpimarratu nahi du poetak?

a Erabateko bakardadean dagoela.b Bakardadean dagoela pentsatu arren, animalia, landare eta soinu ttikiak dituela lagun.c Animaliak, landareak eta soinuak gogaikarriak direla bakarrik gaudenean.

2

Zenbatu bertso lerroen silabak, eta erantzun.

a Zenbat silaba dituzte 1., 3., 5. eta 7. lerroek?b Zenbat silaba dituzte 2., 4., 6. eta 8. lerroek?c Zein dira 2., 4., 6. eta 8. lerroen bukaerako hitz hoskideak?

3

Zein da testuaren gaia? heriotza mendizaletasuna maitasuna

4

Zein bi irudi erabiltzen ditu poetak bere maitea aipatzeko?

a izarra b habia c mendia d usoa5

Testu lirikoetan, egileak bere barne mundua erakusten digu: poza, maitasuna, nostalgia, ilusioa, mina... bere baitan nola bizi dituen. Formaz laburrak eta trinkoak dira, eta, normalean, hitz neurtuz, alegia, poesia eran, eginak.

testuaA

Bakarrik gauez

Bakarrik nago zelaian; animalia ttikiak nonahi.

Bakarrik nago zelaian; landare ttikiak nonahi.

Bakarrik nago zelaian; soinu ttikiak nonahi.

Ez nago bakarrik zelaian.

Juan Kruz IgerabIde Haur korapiloak

Pamiela

testuaB

Zatozkit

Zatoz maitetxo; zu baino bestemaiterik inon ez dut nik;nere gogoak ez dauka, izartxo,zu beste itxaropenik.Nik zu bezala, zuk ere askomaite nauzula badakit;goazen, ba, usotxo bihotzekoa,mendi kabira zatozkit.

Joxe eltzo-azpIazu Mila euskal olerki eder, Aita Onaindia

Pamiela

AB

4GramatikaLexikoa


Atzizkiak I Deklinabidea I1 Nola osatu dira hitz hauek? Adierazi.

Adibidez: liburutegi = liburu + -tegia hitzaldi b lehorte c saltoka d irudigile e haurtzaro f udaldi

Ezagutzen al duzu -aldi, -te eta -aro atzizkiekin osatutako beste hitzik? Pentsatu, eta idatzi bina hitz.

Orain, idatzi beste bina hitz, atzizki hauek erabilita: -keria, -tegi, -kor.

3

4

sortu hitz eratorriak, atzizkiak erabilita. Gero, osatu beheko testua.

-le -ar -ari -garri -kizun -ki

a ikas c irakas e zirrara g konta b Durango d posta f interes h gozo

5

2 Zer esan nahi dute hitzek? Ez badakizu, begiratu hiztegian.

a gosete b oporraldi c eurite d haurtzaro

Afrikako lagun berriakDurangoko Landako Eskolako 10-12 urte bitarteko 200 ikasle Ghanako hiru eskoletako 360 ....................-rekin (1) aritu ziren eskutitz bitartez harremanean. Ghana Afrikan dago, eta herrialde horrek tribu, etnia eta hizkuntza ugari ditu. Hala ere, haien hizkuntza ofiziala eta eskolan erabiltzen dutena ingelesa da. .....................-rentzat (2) eskutitzak ingelesez idaztea ez zen erraza izan, baina ekintza hori ingeleseko klaseetan ....................-en (3) laguntzaz egin zutenez, ez zen hain zaila suertatu. Eskutitzez gain, euskal musika, eskulanak, ....................-ak... (4) bidali zizkieten. Guztira, 12 kutxa. A zer zama ....................-rentzat (5)!

Ghanako lagunen fardela heldu zen eguna ere .................... (6) izan zen hemengo ikasleentzat. Ederrak eta .................... (7) iruditu zitzaizkien haien .................... (8), ipuinak, marrazkiak eta argazkiak. Beraz, aurten ere esperientzia errepikatzeko irrikaz daude.

Karramarro aldizkaria, 17. zk.

Gogoan izan: -aldi, -te eta -aro eratorpen atzizkiek denbora adierazten dute.

a Nora doa mutikoa? 1 Norengan jarri dute arreta denek?b Non dago soroslea? 2 Norengana joan da neskatoa?c Nondik dator neskatoa? 3 Norengandik jaso ditu aholkuak igerilariak?d Noraino igo da katua? 4 Norenganaino joan behar du igerilariak?

Osatu taula.2

Izen bizigabeak (etxe, horma, aulki) NON, NONDIk, NOrA eta NOrAINO kasuetan deklinatzen dira. Bizidu-nak (irakasle, neska), berriz, NOrENGAN, NOrENGANDIk, NOrENGANA eta NOrENGANAINO kasuetan.

NON eserleku-TAN

NONDIK tranpolin-eTATIK

NORA aldaleku-TARA

NORAINO flotagailu-TARAINO

NORENGAN sorosle-rENGAN

NORENGANDIK gizon-ENGANDIK

NORENGANA ume-rENGANA

NORENGANAINO emakume-rENGANAINO

begiratu irudiari, eta erantzun galderei.1

pluralasingularramugagabea

4Ikasten ikasiOrtografia


Koma Irakurtzeaz

1

al Baiezko edo ezezko erantzuna eskatzen duten galderak egiteko erabiltzen da. Etorri al da Mikel?alaGehienetan, galderetan erabiltzen da, bi elementuren aukera adierazteko. Zein behar duzu, gorria ala zuria?ahalZerbait egiteko ahalmena edo egokiera adierazten du. Azkenean leiho txikitik sartu ahal izan zen.Desira adierazteko ere erabiltzen da. Ikasiko ahal du!

Aztertu lau adibideak. Zuzenak al dira? Azaldu zergatia.

a Ahal dudanean, zure etxera joango naiz.b Ahal, ala eta al bereizten ikasi al duzu?c Zure amak zein auto erosi zuen, berria ala bigarren eskukoa?d Bihar eguzkia egingo ahal du, bestela, jai daukagu!

2 Osatu esaldiak, al, ala eta ahal erabilita.

a Goserik ba .................... daukazu?b Azkenean, katakumeak uretatik atera .................... izan zenituzten, ezta?c Kanastarik sartu .................... zuen Xubanek larunbateko partidan?d Hor .................... dago gure ama, Janire?e Nora joan nahi duzu gaur arratsaldean, zinemara ................. antzerki lana ikustera?f Ba .................... daukagu entrenamendurik gaur?g Berogailua laster konponduko .................... dute, bestela, izoztuko gara!

3 Zuzendu oker daudenak.

a Hanka oraindik igeltsutan eduki arren, kalera irten al dela esan dit.b Nahi ahal duzu gurekin igerilekura etorri?c Azkenean, nola joango zarete lehengusuen herrira, trenez ahala autobusez?d Ahal izanez gero, gustura joango nintzateke ni udalekuren batera.e Zuk ez ahal daukazu udalekura joateko gogorik?f Jonek goizero egiten ahal du ohea?g Gabonetan, eguraldi ona egingo al du, bestela, etxean sartuta egon beharko dugu

Zertarako irakurtzen duzu? Idatzi zenbakia maiztasuna adierazteko.

asko 1 2 3 4 5 gutxia Ikasteko. ....................b Informazioa lortzeko. ....................c Denbora pasatzeko. ....................d Datuak aurkitzeko. ....................e Gozatzeko. ....................

1

2 Noiz egiten duzu irakurketa osoa (O) eta noiz azalekoa (A)?

a Gustatzen zaidan istorio bat irakurtzean. b Egunkarian informazio edo daturen bat bilatzen nabilenean. c Aldizkari batek zer eratako erreportajeak eta gaiak

dakartzan begiratzean.

d Eskolako arlo bati lotutako azalpena irakurtzean. e Interneten informazio baten bila nabilenean.

3 Zer egiten duzu hitz edo esamolderen bat ulertzen ez duzunean? Aukeratu.

a Beti hiztegian begiratzen dut esanahia.b Inguruko hitzei eta esaldiei erreparatuta, esanahia ondorioztatzen

ahalegintzen naiz.c Irakurketan atzera egiten dut, gaiaren haria berreskuratzeko.d Irakasleari, gurasoei edo inguruan dudan norbaiti galdetzen diot.

Testuak irakurtzea horiek ulertzea da. Sarritan, ordea, zenbait hitz edo esapide ez ditugu ulertzen, eta horiek ulertu gabe zaila izan daiteke testua ulertzea. Horrelakoetan, hiztegian begiratu aurre-tik, ahalegindu testutik esanahia ondorioztatzen.

Jolastu

64 65

4

Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea

1

Jakizu...

AkerbeltzEuskal mitologiako pertsonaia da. Dirudienez, lur barruan bizi da, eta haren men-de morroi asko ditu. Ekaitzak sortzeko indarra du, eta bere zainpean dituen animaliak oker eta gaitz guztietatik gordetzen ditu. Horregatik, baserri askotan, aker bat hazten dute, etxeko abereen artean, horiek zaindu ditzan.

Entzun zortziko txikian egindako bertsoak, osatu, eta abestu.

Erretoreak: Pernando amezketarra:

Ezan/Esan (1) behar didazu Nola sinisten dedan instante batean, arrazoiarekin/arrasoiarekin (3), liburutik txartela orain esango diot nik atera artean, sagartxo batekin: nola zinizten/sinisten (2) dezun uzain/usain (4) ta zaporea zuk zeure artean kolorearekin, daudela hiru pertsona horra hiru genero Jaungoiko batean. gauza bat batekin.

Irakurri Lazkao Txikiri zein puntu jarri zioten, eta nola amaitu zuen bertsoa. Osatu, gero, zuk zure lagu-nen bati buruzkoa.

Botaiozu bertsoa Botaiozu bertsoazeure buruari. zure lagunari.

Ezagutzen det eta .................................................erreza det hori: .................................................mutil txiki-txikia .................................................koloreak txuri, .................................................arkume jaioberri .................................................txiki bat dirudi. .................................................

2

puntua

Aurkitu sei desberdintasunak.3

Jolasa.

Sei hitzak norabide bietan idatzi behar dira. 1. Izoztutako gozokia. 2. Gipuzkoako herria. 3. Une honetan. 4. Itxaroten. 5. NorEKIN atzizkia. 6. Ni alderantziz.7. Alfabetoko lehen letra.

41

2

3

4

5

6

7

2

3

4

5

6

7

Zer ikusten da irudietan?3

A B

Pentsatu

66 Ibaizabal argitaletxea Ibaizabal argitaletxea 67

Ebaluazio proba


Barrengorriak, onddoak, hurrak (e)ta gaztainak dira garai honetan oparo eta bikainak.

Paseo bat egin eta gero saskia bete bueltatzen gara bero! Ortzadarra hostoetan irudikatua,

orbelaren gainean dabil basakatua. Hegaztiak badoaz ai hau pena! Horrelakoa baita gure udazkena!

Arkumeak jaiotzen dira baserrietan, ordua aldatzen da gure ordularietan.

Gau luzeagotan amestera! Bai zoragarria gure udazkena! Bai zoragarria gure udazkena!

Nerea UrbizU eta Urko OskOz Udazkena, Ene kantak

Sortzen ikasbatuaz, 2011

Nolakoak izaten dira udazkeneko gauak?

a Udakoak baino luzeagoak.b Udakoak bezalakoak.c Udakoak baino laburragoak.

2

Udazkena

Aukeratu hitz zuzena.

Udazkenean basoak orbelez/lorez beteta egoten dira.3

Nola adieraz daitezke hitz batean? Erabili atzizkiak, eta idatzi.

a Hegan egiten duena. L b Barre eragiten duena. r c Donostiakoa. Ad Erraz apur daitekeena. A e Liburuak gordetzen diren lekua. L f Irabazi duena. I

667

Osatu testua, parentesi arteko hitzak deklinatuz.

Larunbatean, (Mugarra) ........................................ joan ginen. Goizeko hamarretan (gailur) ........................................ abiatu ginen, baina azkenean ez ginen (hura) ........................................ heldu, (bide) ........................................ istripu bat izan baikenuen. Maitek, despistatuta, estropezu egin eta orkatila bihurritu zuen. Ander eta biok oso azkar joan ginen (Maite) ........................................, eta, bere orkatila handituta ikustean, (ospitale) ........................................joan ginen.

998

Osatu esaldiak, al, ahal edo ala erabilita.

a Goitik behera bustita zatoz! Euritakoa apurtu zaizu, ...................?b Egia ................... da hori?c Perretxiko hauek jan ................... ditugu, ................... pozoitsuak dira?d Txapelketa irabaziko ................... dugu!

1010101010

Aukeratu abestiaren arabera udazkenari lotuta dauden argazkiak.991

Idatzi bina hitz, atzizkiak erabilita.

-Aro .......................................................... / ..........................................................-TEGI .......................................................... / ..........................................................-KIZUN .......................................................... / ..........................................................-KA .......................................................... / ..........................................................

666

Ikasitakotik, zer da zuretzat erabilgarriena?

Azaldu esaldiaren esanahia.

Paseo bat egin eta gero, saskia bete bueltatzen gara bero.

4

Gustuko al du Nerea Urbizuk udazkena? Arrazoitu erantzuna. 995

Hiru deklinabide atzizki oker daude. Aurkitu, eta zuzendu.

a Bihar goizean ez naiz eskolara etorriko, medikura joan behar dut eta.b Alaitzarengana noa laguntza eske.c Zer autobusetan etorriko dira zure lagunak?d Mendizaleak gailurrarantz abiatu ziren.

669

4

A B C D E F

Edizioa Ibaizabaleko hezkuntza proiektuen departamentua

Egilea Ibaizabal taldea

Laguntzailea Alaitz Aldabaldetreku

Proiektuaren irudia eta zuzendaritza artistikoa Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua

Azalen diseinu grafikoa GE-eko diseinu departamentua eta Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua

Azala Javier Hormigos, Sebastin Baign, Ima Mendiola

Marrazkiak Pit-a-Pat, Antton Dueso, Aitziber Alonso, Aitziber Ibaibarriaga, Ima Mendiola, Enrique Morente, Angel Domnguez.

Argazkiak Jabi Artaraz, Anjel Rodriguez, Aitziber, ETOR, Gari Garaialde / ARGAZKIPRESS, Ander Lauzirika, www.barbaragoenaga.com, about.com, eduardochillida.com, www.sxc.hu, cuentagotas.net.. Fotolia.com : Luisa Venturoli, annaav, nataka, frinz, torsakarin, Hetizia, amy_lv, Mikhail Basov, WoGi, Christian Jung.

Produkzioa eta maketazioa Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua, Liz Arostegi Inprimaketa ISO 9001 ziurtagiridun Edelvives Lantegi Grafikoak

Zaragozan inprimatua

Ibaizabal argitaletxea, 2015

Eskubide guztiak gordeta. Debekatuta dago, legeak zehaztutako salbuespenetan izan ezik, obra honen edozein eratako berregitea, banaketa, komunikazio publikoa edota moldaketa, aurrez titularren baimena eskuratu gabe. Obra honen zatiren bat eskaneatu edo fotokopiatu behar baduzu, eskatu baimena CEDRO erakundeari (Centro Espaol de Derechos Reprogrficos; www.conlicencia.com; 91 702 19 70 / 93 272 04 47).

Ibaizabalek ez du adierazitako web orrietan egon daitekeen informazioarekiko inolako erantzukizunik, eta adierazi den erabilerako informazioa

erakusteko baino ez dira aipatzen.

Documents

Euskara LMH 6-Lagina