View
218
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
7/30/2019 Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi
1/7
Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi
Scenariusz do zaj edukacyjnych o kulturze Romw w Polsce.
Autorki:
Martyna Majewska i Marta Rutkowska
Konsultacje merytoryczne: Andrzej Grzymaa-Kazowski
Temat zaj: Zajcia s wprowadzeniem do edukacji o kulturze i tradycji Romw w Polsce
Wielko grupy: 25-30 osb.
Wiek odbiorcw: dzieci w wieku od lat 3 do 9 lat.
Czas trwania zaj: 30- 45 min w zalenoci od wieku dzieci.
Po zakoczeniu zaj uczestnicy:
Wiedz, jakie grupy Romw mieszka j w Polsce. Znaj zasady tradycyjnie regulujce ubir Romw yjcych w Polsce. Wiedz, jak rol w ksztatowaniu ycia Romw odgrywa kodeks Romanipen.
Materiay wykorzystywane w czasie zaj:
Bajka animowana O Cyganie i dziewiciu krukach w wersji romani i w wersji polskiej. Kserwki z kolorowankami i zadaniami do wykonania przez dzieci Arkusz z papierowymi laleczkami i ich strojami do wycinania i kolorowania
PODSTAWA PROGRAMOWA
Zgodnie z podstaw programow wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w
poszczeglnych typach szk (Dz.U.2012.977) wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym
ma m.in. na celu:
budowanie systemu wartoci, w tym wychowywanie dzieci tak, eby lepiej orientoway
si w tym, co jest dobre, a co ze;
budowanie dziecicej wiedzy o wiecie spoecznym, przyrodniczym i technicznym oraz
rozwijanie umiejtnoci prezentowania swoich przemyle w sposb zrozumiay dla innych.
Dzieci biorce udzia w edukacji wczesnoszkolnej w klasach 0-III powinny po zakoczeniu
7/30/2019 Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi
2/7
tego etapu:
1) przyswoi sobie podstawowy zasb wiadomoci na temat faktw, zasad, teorii i praktyki,
dotyczcych przede wszystkim tematw i zjawisk bliskich dowiadczeniom uczniw;
2) zdoby umiejtnoci wykorzystywania posiadanych wiadomoci podczas wykonywania
zada i rozwizywania problemw;
3) naby umiejtnoci i postaw warunkujce sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we
wspczesnym wiecie
Opis zaj:
1. Na pocztku zaj powitaj si z dziemi i poinformuj je o temacie oraz celu zaj,a take ustal zasady wsppracy z grup.
2. Przedstaw si dzieciom i popro dzieci, aby zrobiy to samo. Oprcz swojego imieniapopro aby kade dziecko wymienio nazw ptaka, ktry wystpuje w znanych im
bajkach..
3. Wywietl dzieciom bajk O Cyganie i dziewiciu krukach w wersji oryginalnej.Nastpnie popro dzieci o opowiedzenie fabuy w j. polskim. Zapytaj czy znaj jzyk,
ktry przed chwil syszay.
4. Popro, aby dzieci opisay stroje, w jakie ubrani byli bohaterowie bajki. Posugujc siprezentacj w PowerPoincie poka, jak wyglday tradycyjne stroje Romw yjcych
w Polsce. Wytumacz w jaki sposb kodeks Romanipen reguluje zasady ubierania si
dziewczt i chopcw romskich.
5. Nastpnie przeka dzieciom zadanie polegajce na tym, e:6. Dzieci modsze o mniejszej koordynacji psychoruchowej na przygotowanych
kolorowankach pokoloruj papierowe laleczki i ich stroje.
7. Dzieci starsze na karcie pracy sprbuj zaprojektowa stroje dla swoich laleczekzgodnie z zasadami Romanipen.8. Na zakoczenie podzikuj za wsplnie spdzony czas.
7/30/2019 Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi
3/7
Kodeks Romanipen
Niepisane i uwicone tradycj romskie prawo jest centraln czci ycia kulturalnego i
duchowego spoecznoci romskiej, a take aktualnym rdem wiedzy o pochodzeniu tego
ludu.
Tradycyjna zbiorowo romska ma charakter wybitnie patriarchalny gow rodziny jest
mczyzna - ojciec, podlegajcy z kolei rodowej starszynie . Najwaniejszym zadaniem
gowy rodziny, i starszyzny jest czuwanie nad przestrzeganiem zasad Romanipen. Romanipen
czyli definujcym romsko jest wsplny dla wszystkich grup Romw, natomiast grupy
ortodoksyjne (byych wdrowcw) obok oglnego pojcia Romanipen, nadal posuguj si
prawem zwyczajowym Mageripen1, wyksztaconym przez wielowiekow tradycjwewntrznym zbiorem zasad wspycia, norm, wartoci, obyczajw, regu, okrelajcych
midzy innymi role spoeczne czonkw wsplnoty. Kodeks obejmuje bezwzgldnie
wszystkich czonkw grupy romskiej (np. Polska Roma) natomiast jego zasadny nie
obowizuj Romw z innych grup oraz nie-Romw.
Tradycja romska nakazuje manifestowa romsko jako warto najwysz, najwaniejsz.
Nakazuje posugiwa si jzykiem romani w swoim rodowisku i w kontaktach z innymi
Romami. Nakazuje ponadto solidarno wspplemienn, pomoc, natomiast Mageripen
reguluje zasady dotyczce relacji pomidzy czonkami wsplnoty, zasady zachowania,
przestrzeganie rytualnej czystoci dotyczcej ludzi i przedmiotw oraz przede wszystkim
sankcjonuje przestpstwa i wykroczenia przeciwko innym Romom oraz wynikajce ze
zamania zasad dotyczcych ww. czystoci.
Udzia we wadzy i procesie decyzyjnym wrd spoecznoci romskiej jest zarezerwowany dla
starszyzny penicej rol sdu i stojcej na stray zachowania tradycji i obyczajw. Starszyzna
to organ regulujcy spoisto grupy i decydujcy o jej trwaoci.
Grupy Romw pdzcych tradycyjnie osiady tryb ycia s bardziej otwarte na zamiany,
natomiast grupy niegdy wdrujce s bardziej konserwatywne i mocniej przywizane do
tradycji.
Skutkiem nieprzestrzegania zasad Romanipen jest skalanie (mageripen).
Skalanie
Pojcie skalania kategoryzuje zachowania, przedmioty, osoby, czas i przestrze na to, co jest
czyste i na to, co jest nieczyste. Wraa si to w rozdzieleniu ciaa wyszego (od pasa w
gr) i ciaa niszego(od pasa w d), ciaa wewntrznego od ciaa zewntrznego,
przestrzeni wewntrznej od zewntrznej, Romw od nie-Romw. Tym samym sprowadza si
do fundamentalnego w spoecznociach romskich wartociowania wszelkich zachowa
1 Nie obowizuje on np. w przypadku Romw Karpackich,
7/30/2019 Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi
4/7
zwizanych ze spoywaniem pokarmw, higien, wiekiem, pci oraz funkcjonowaniem grup
romskich w spoeczestwie. ( A. Kowarska,Polska Roma. Tradycja i nowoczesno, Warszawa
2005).
Istniej dwie kategorie skala, s to tzw. wielkie skalania (bare mageripena) oraz mae
skalania (tykne mageripena). Konsekwencj skalania jest czasowe lub cakowite wykluczenie
ze wsplnoty romskiej.
Dzieci s wyczone z krgu osb zagroonych skalaniem nie mog te kala. Okres
bezpieczestwa u dzieci koczy si wraz z osigniciem dojrzaoci pciowej. Nisza pozycja
kobiety wzgldem mczyzny w duym stopniu sankcjonowana jest przez mageripen, ktry
zakada, e kobieta przez wikszo swojego ycia moe by powodem skalania zwizanego zkobiec nieczystoci. Istnieje caa sfera zakazw i nakazw zwizanych z kobiecym ciaem
i jego atrybutami, ktrych nieprzestrzeganie powoduje skalanie. Osoby starsze mog rwnie
podlega skalaniu- choby z tytuu wykrocze nie zwizanych z biologi.
Mimo podziau spoecznoci romskich na wiele grup rnicych si tradycj, histori, stylem
ycia czy religi nadrzdno prawa zwyczajowego, patriarchalizm oraz wielki autorytet
ludzi starszych s elementami wsplnymi wszystkich grup romskich, niezalenie od
szerokoci geograficznej, ktr zamieszkuj2.
Strj
Wiele regu dotyczcych kobiecego stroju jest okrelanych w obrbie rodw - zasady
mwice o dugoci spdnic, pozwolenie na makija lub jego zakaz i inne wymogi odnonie
wygldu zale od preferencji lokalnej grupy. S Romki, ktre buntuj si przeciwko temu
sposobowi ksztatowania swojego wizerunku. Wybieraj ciek edukacji, przeprowadzaj
si do miast, gdzie , podobnie jak inne nowoczesne kobiety kocz edukacj, nadal jednak
zachowuj przywizanie do wsplnoty3.
Strj bez wzgldu na to czy kobiecy czy mski, musi by przyzwoity to znaczy, e niepowinno si odkrywa zbyt mocno ciaa np. dziewczta i kobiety nie powinny nosi spodni
tylko dusze, zakrywajce nogi spdnice. Chopcy i mczyni rwnie nie powinni
eksponowa ciaa powinni nosi dugie spodnie, koszule. Strj zawsze powinien by czysty i
zadbany.
W rodzinach konserwatywnych dziewczynkom nie wypada pokazywa si publicznie w
spodniach, natomiast w mniej tradycyjnych rodowiskach dziewczynki mog chodzi do
szkoy w spodniach spdnice zakadane s na uroczystoci rodzinne. Podobnie rzecz si ma
2Cytowane za http://www.stowarzyszenie.romowie.net/index.php/czytnik-artykulow/items/101.html
3 Cytowane za http://www.dialog-pheniben.pl/pl/glowna/161-odebrac-wladze-nad-swoim-wizerunkiem
7/30/2019 Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi
5/7
np. z chodzeniem na basen dziewczta wychowywane w tradycyjny sposb nie bd mogy
korzysta z kpieli na basenie.
Jednak kada uroczysto wymaga starannego i odwitnego ubioru.
Adela Gowacka, liderka romska zwraca uwag na ciekawy aspekt zmian zachodzcych w
zasadach regulujcych ubir kobiecy: -Fartuszek by przywizany do kobiety romskiej. Szyo
si je samemu - jednokolorowe, ciemne, eby nie odcinay si od stroju. To nie by fartuszek
kuchenny, cho uywao si go rwnie w kuchni albo przy palenisku. Suy za torebk - mia
kieszonki, do ktrych wkadao si karty do wrenia, pienidze. W latach 80. Romki
stopniowo rezygnoway z fartuchw poza domem. To bya powana sprawa, mwio si, e
bez fartuszka to ju nie-Cyganka. Musiaa w tym by odwaga. Dzi znam tylko jedn kobiet,modsz ode mnie, ktra i w domu, i na ulicy nosi fartuch. Fartuchy osaniay spdnic, ktrej
dotknicie kala sprzty i ludzi.4
4 Cytowane za http://www.dialog-pheniben.pl/pl/glowna/148-krol-idzie-a-krolowa-z-boku
7/30/2019 Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi
6/7
rda internetowe (stan na k
- Stowarzyszenie Romw w P
- Dialog Pheniben http://w
- Centrum Dokumentacji Kult
- Studia Romologica http://www
Nota prawna
Uznanie auto
Polska
Ten scenariusz zosta opraco
Odrobina Kultury. Przy jego t
publicznej.
Bdziemy szczliwi jeeli b
jednoczenie wskazujc na au
wiecie 2013):
lsce http://www.stowarzyszenie.romowie.n
w.dialog-pheniben.pl/
ry Sinti i Romw http://sintiundroma.de/
.studiaromologica.pl/
stwa-Uycie niekomercyjne-Na tych samy
wany w ramach projektu Cztery Strony Ba
orzeniu korzystalimy z oglnodostpnyc
ziecie wykorzystywa ten scenariusz w sp
tora tego scenariusza.
et/
ch warunkach 3.0
jek przez Kolektyw
zasobw domeny
sb niekomercyjny
7/30/2019 Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi
7/7
Recommended