Dlaczego Kali długą spódnicę nosi a Tonio na basen nie chodzi

7/30/2019 Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi

1/7

Dlaczego Kali dug spdnic nosi a Tonio na basen nie chodzi

Scenariusz do zaj edukacyjnych o kulturze Romw w Polsce.

Autorki:

Martyna Majewska i Marta Rutkowska

Konsultacje merytoryczne: Andrzej Grzymaa-Kazowski

Temat zaj: Zajcia s wprowadzeniem do edukacji o kulturze i tradycji Romw w Polsce

Wielko grupy: 25-30 osb.

Wiek odbiorcw: dzieci w wieku od lat 3 do 9 lat.

Czas trwania zaj: 30- 45 min w zalenoci od wieku dzieci.

Po zakoczeniu zaj uczestnicy:

Wiedz, jakie grupy Romw mieszka j w Polsce. Znaj zasady tradycyjnie regulujce ubir Romw yjcych w Polsce. Wiedz, jak rol w ksztatowaniu ycia Romw odgrywa kodeks Romanipen.

Materiay wykorzystywane w czasie zaj:

Bajka animowana O Cyganie i dziewiciu krukach w wersji romani i w wersji polskiej. Kserwki z kolorowankami i zadaniami do wykonania przez dzieci Arkusz z papierowymi laleczkami i ich strojami do wycinania i kolorowania

PODSTAWA PROGRAMOWA

Zgodnie z podstaw programow wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w

poszczeglnych typach szk (Dz.U.2012.977) wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym

ma m.in. na celu:

budowanie systemu wartoci, w tym wychowywanie dzieci tak, eby lepiej orientoway

si w tym, co jest dobre, a co ze;

budowanie dziecicej wiedzy o wiecie spoecznym, przyrodniczym i technicznym oraz

rozwijanie umiejtnoci prezentowania swoich przemyle w sposb zrozumiay dla innych.

Dzieci biorce udzia w edukacji wczesnoszkolnej w klasach 0-III powinny po zakoczeniu


2/7

tego etapu:

1) przyswoi sobie podstawowy zasb wiadomoci na temat faktw, zasad, teorii i praktyki,

dotyczcych przede wszystkim tematw i zjawisk bliskich dowiadczeniom uczniw;

2) zdoby umiejtnoci wykorzystywania posiadanych wiadomoci podczas wykonywania

zada i rozwizywania problemw;

3) naby umiejtnoci i postaw warunkujce sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we

wspczesnym wiecie

Opis zaj:

1. Na pocztku zaj powitaj si z dziemi i poinformuj je o temacie oraz celu zaj,a take ustal zasady wsppracy z grup.

2. Przedstaw si dzieciom i popro dzieci, aby zrobiy to samo. Oprcz swojego imieniapopro aby kade dziecko wymienio nazw ptaka, ktry wystpuje w znanych im

bajkach..

3. Wywietl dzieciom bajk O Cyganie i dziewiciu krukach w wersji oryginalnej.Nastpnie popro dzieci o opowiedzenie fabuy w j. polskim. Zapytaj czy znaj jzyk,

ktry przed chwil syszay.

4. Popro, aby dzieci opisay stroje, w jakie ubrani byli bohaterowie bajki. Posugujc siprezentacj w PowerPoincie poka, jak wyglday tradycyjne stroje Romw yjcych

w Polsce. Wytumacz w jaki sposb kodeks Romanipen reguluje zasady ubierania si

dziewczt i chopcw romskich.

5. Nastpnie przeka dzieciom zadanie polegajce na tym, e:6. Dzieci modsze o mniejszej koordynacji psychoruchowej na przygotowanych

kolorowankach pokoloruj papierowe laleczki i ich stroje.

7. Dzieci starsze na karcie pracy sprbuj zaprojektowa stroje dla swoich laleczekzgodnie z zasadami Romanipen.8. Na zakoczenie podzikuj za wsplnie spdzony czas.


3/7

Kodeks Romanipen

Niepisane i uwicone tradycj romskie prawo jest centraln czci ycia kulturalnego i

duchowego spoecznoci romskiej, a take aktualnym rdem wiedzy o pochodzeniu tego

ludu.

Tradycyjna zbiorowo romska ma charakter wybitnie patriarchalny gow rodziny jest

mczyzna - ojciec, podlegajcy z kolei rodowej starszynie . Najwaniejszym zadaniem

gowy rodziny, i starszyzny jest czuwanie nad przestrzeganiem zasad Romanipen. Romanipen

czyli definujcym romsko jest wsplny dla wszystkich grup Romw, natomiast grupy

ortodoksyjne (byych wdrowcw) obok oglnego pojcia Romanipen, nadal posuguj si

prawem zwyczajowym Mageripen1, wyksztaconym przez wielowiekow tradycjwewntrznym zbiorem zasad wspycia, norm, wartoci, obyczajw, regu, okrelajcych

midzy innymi role spoeczne czonkw wsplnoty. Kodeks obejmuje bezwzgldnie

wszystkich czonkw grupy romskiej (np. Polska Roma) natomiast jego zasadny nie

obowizuj Romw z innych grup oraz nie-Romw.

Tradycja romska nakazuje manifestowa romsko jako warto najwysz, najwaniejsz.

Nakazuje posugiwa si jzykiem romani w swoim rodowisku i w kontaktach z innymi

Romami. Nakazuje ponadto solidarno wspplemienn, pomoc, natomiast Mageripen

reguluje zasady dotyczce relacji pomidzy czonkami wsplnoty, zasady zachowania,

przestrzeganie rytualnej czystoci dotyczcej ludzi i przedmiotw oraz przede wszystkim

sankcjonuje przestpstwa i wykroczenia przeciwko innym Romom oraz wynikajce ze

zamania zasad dotyczcych ww. czystoci.

Udzia we wadzy i procesie decyzyjnym wrd spoecznoci romskiej jest zarezerwowany dla

starszyzny penicej rol sdu i stojcej na stray zachowania tradycji i obyczajw. Starszyzna

to organ regulujcy spoisto grupy i decydujcy o jej trwaoci.

Grupy Romw pdzcych tradycyjnie osiady tryb ycia s bardziej otwarte na zamiany,

natomiast grupy niegdy wdrujce s bardziej konserwatywne i mocniej przywizane do

tradycji.

Skutkiem nieprzestrzegania zasad Romanipen jest skalanie (mageripen).

Skalanie

Pojcie skalania kategoryzuje zachowania, przedmioty, osoby, czas i przestrze na to, co jest

czyste i na to, co jest nieczyste. Wraa si to w rozdzieleniu ciaa wyszego (od pasa w

gr) i ciaa niszego(od pasa w d), ciaa wewntrznego od ciaa zewntrznego,

przestrzeni wewntrznej od zewntrznej, Romw od nie-Romw. Tym samym sprowadza si

do fundamentalnego w spoecznociach romskich wartociowania wszelkich zachowa

1 Nie obowizuje on np. w przypadku Romw Karpackich,


4/7

zwizanych ze spoywaniem pokarmw, higien, wiekiem, pci oraz funkcjonowaniem grup

romskich w spoeczestwie. ( A. Kowarska,Polska Roma. Tradycja i nowoczesno, Warszawa

2005).

Istniej dwie kategorie skala, s to tzw. wielkie skalania (bare mageripena) oraz mae

skalania (tykne mageripena). Konsekwencj skalania jest czasowe lub cakowite wykluczenie

ze wsplnoty romskiej.

Dzieci s wyczone z krgu osb zagroonych skalaniem nie mog te kala. Okres

bezpieczestwa u dzieci koczy si wraz z osigniciem dojrzaoci pciowej. Nisza pozycja

kobiety wzgldem mczyzny w duym stopniu sankcjonowana jest przez mageripen, ktry

zakada, e kobieta przez wikszo swojego ycia moe by powodem skalania zwizanego zkobiec nieczystoci. Istnieje caa sfera zakazw i nakazw zwizanych z kobiecym ciaem

i jego atrybutami, ktrych nieprzestrzeganie powoduje skalanie. Osoby starsze mog rwnie

podlega skalaniu- choby z tytuu wykrocze nie zwizanych z biologi.

Mimo podziau spoecznoci romskich na wiele grup rnicych si tradycj, histori, stylem

ycia czy religi nadrzdno prawa zwyczajowego, patriarchalizm oraz wielki autorytet

ludzi starszych s elementami wsplnymi wszystkich grup romskich, niezalenie od

szerokoci geograficznej, ktr zamieszkuj2.

Strj

Wiele regu dotyczcych kobiecego stroju jest okrelanych w obrbie rodw - zasady

mwice o dugoci spdnic, pozwolenie na makija lub jego zakaz i inne wymogi odnonie

wygldu zale od preferencji lokalnej grupy. S Romki, ktre buntuj si przeciwko temu

sposobowi ksztatowania swojego wizerunku. Wybieraj ciek edukacji, przeprowadzaj

si do miast, gdzie , podobnie jak inne nowoczesne kobiety kocz edukacj, nadal jednak

zachowuj przywizanie do wsplnoty3.

Strj bez wzgldu na to czy kobiecy czy mski, musi by przyzwoity to znaczy, e niepowinno si odkrywa zbyt mocno ciaa np. dziewczta i kobiety nie powinny nosi spodni

tylko dusze, zakrywajce nogi spdnice. Chopcy i mczyni rwnie nie powinni

eksponowa ciaa powinni nosi dugie spodnie, koszule. Strj zawsze powinien by czysty i

zadbany.

W rodzinach konserwatywnych dziewczynkom nie wypada pokazywa si publicznie w

spodniach, natomiast w mniej tradycyjnych rodowiskach dziewczynki mog chodzi do

szkoy w spodniach spdnice zakadane s na uroczystoci rodzinne. Podobnie rzecz si ma

2Cytowane za http://www.stowarzyszenie.romowie.net/index.php/czytnik-artykulow/items/101.html

3 Cytowane za http://www.dialog-pheniben.pl/pl/glowna/161-odebrac-wladze-nad-swoim-wizerunkiem


5/7

np. z chodzeniem na basen dziewczta wychowywane w tradycyjny sposb nie bd mogy

korzysta z kpieli na basenie.

Jednak kada uroczysto wymaga starannego i odwitnego ubioru.

Adela Gowacka, liderka romska zwraca uwag na ciekawy aspekt zmian zachodzcych w

zasadach regulujcych ubir kobiecy: -Fartuszek by przywizany do kobiety romskiej. Szyo

si je samemu - jednokolorowe, ciemne, eby nie odcinay si od stroju. To nie by fartuszek

kuchenny, cho uywao si go rwnie w kuchni albo przy palenisku. Suy za torebk - mia

kieszonki, do ktrych wkadao si karty do wrenia, pienidze. W latach 80. Romki

stopniowo rezygnoway z fartuchw poza domem. To bya powana sprawa, mwio si, e

bez fartuszka to ju nie-Cyganka. Musiaa w tym by odwaga. Dzi znam tylko jedn kobiet,modsz ode mnie, ktra i w domu, i na ulicy nosi fartuch. Fartuchy osaniay spdnic, ktrej

dotknicie kala sprzty i ludzi.4

4 Cytowane za http://www.dialog-pheniben.pl/pl/glowna/148-krol-idzie-a-krolowa-z-boku


6/7

rda internetowe (stan na k

- Stowarzyszenie Romw w P

- Dialog Pheniben http://w

- Centrum Dokumentacji Kult

- Studia Romologica http://www

Nota prawna

Uznanie auto

Polska

Ten scenariusz zosta opraco

Odrobina Kultury. Przy jego t

publicznej.

Bdziemy szczliwi jeeli b

jednoczenie wskazujc na au

wiecie 2013):

lsce http://www.stowarzyszenie.romowie.n

w.dialog-pheniben.pl/

ry Sinti i Romw http://sintiundroma.de/

.studiaromologica.pl/

stwa-Uycie niekomercyjne-Na tych samy

wany w ramach projektu Cztery Strony Ba

orzeniu korzystalimy z oglnodostpnyc

ziecie wykorzystywa ten scenariusz w sp

tora tego scenariusza.

et/

ch warunkach 3.0

jek przez Kolektyw

zasobw domeny

sb niekomercyjny


7/7

Documents

Dlaczego Kali długą spódnicę nosi a Tonio na basen nie chodzi