จริยศาสตร์ ไม่ใช่ (แค่)...

จรยศาสตรไม ใช (แค )

เ รองการ เ ปนคนดAT I S A K C H U E N G PAT TA N AWA D E E

Kahoot 1-8

OUTLINE

• Moral Disterss & Etical Dilemma

• Victim Blaming Reductionism

• Patient Right & Doctor-Patient relationship

M O R A L D I S T R E S S&

E T H I C A L D I L E M M A

4. The Kidney Transplant

คณรจกกบเดกสองคน ทงสองคนจะตายในวนพรงนถาเกดไมไดรบการถายเปลยนไต คณเปนคนเดยวทสามารถบรจาคไตใหเดกทงคนได แตแนนอนวาคณบรจาคไตไดแคขางเดยว (แมจะตองการบรจาคทงสองขาง กจะไมมใครทำใหคณ) คณมลกแกววเศษและมองเหนอนาคตไดวา เดกคนแรกจะเตบโตไปเปนศลยแพทยผยงใหญ และชวยชวตคนจำนวนมาก ตอนนเธอปวยมากๆ และกมโอกาสเพยง 50% ทเธอจะรอดชวต แมจะไดรบการปลกถายไต เดกคนทสองจะเตบโตไปเปนนกพนน และแมวาเธอจะไมไดทำรายใคร แตเธอกไมไดทำประโยชนใหใครเชนกน เดกคนนจะรอดชวตแนนอน 100% ถาไดรบการปลกถายไต คำถามคอ คณจะบรจาคไตใหเดกคนแรก หรอคนทสอง?

http://topicstock.pantip.com/wahkor/topicstock/2009/09/X8295073/X8295073.html

3. The Sinking Lifeboat คณอยบนเรอชวยชวตลำหนง หลงจากทเรอใหญไดจมลงในมหาสมทรแลว มนมผรอดชวตมากเกนไปสำหรบจำนวนเรอชวยชวต และเรอของคณกบรรทกนำหนกมาเกน เรอชวยชวตของคณกำลงคอยๆ จม และถงจะมเสอชชพ ทกคนกจะตองตาย เพราะนำในมหาสมทรนนหนาวเหนบมาก มผรอดชวตคนหนงบนเรอของคณทยงมสตครบถวนและตนอย แตวาปวยมากๆ และไมมทางรอดชวตขนฝงแนนอน ไมวาจะอยางไรกตาม ถาโยนคนๆ นนออกจากเรอไป นำหนกกจะลดลงมากพอทจะทำใหเรอไมลม และชวยชวตทกคนทเหลออยคณจะตดสนใจเปนคนโยนคนๆ นนออกจากเรอดวยมอของคณเองหรอไม?

http://topicstock.pantip.com/wahkor/topicstock/2009/09/X8295073/X8295073.html

1. The Runaway Trolley รถรางบรรทกเตมอตราคนหนงกำลงวงไปตามราง บนรางนนมญาตของทานอยหาคน แตไมมคนไหนเลยททานสนทดวย คณไมสามารถเตอนพวกเขาใหออกจากรางไดเลย ไมวาจะโดยวธใด แตคณยนอยตรงสวชตสบรางทสามารถสบใหรถรางวงไปอกทางหนงได แตอกรางนนมคนรกของคณยนอย และแนนอนวาคณไมสามรถเตอนหรอชวยเธอไดเลยไมวาโดยวธใด คณจะยอมเสยสละคนทคณรกทสดและมคาทสดเพยงคนเดยว เพอชวยชวตคนอกหาคนทสำคญนอยกวาหรอไม?

http://topicstock.pantip.com/wahkor/topicstock/2009/09/X8295073/X8295073.html

2. The Crying Baby คณอยทามกลางสงคราม และกำลงซอนตวอยในหลมหลบภยพรอมลกทารกของคณกบคนอกจำนวนมาก ทหารขาศกกำลงเดนลาดตระเวนอยขางนอกและจะบกจโจมทนททไดยนเสยงอะไรกตาม ทนใดนนเองทารกกเรมรองไหเสยงดง คณพยายามทำใหลกคณหยด แตไมสำเรจ ในตอนนน การฆาทารกโดยการทำใหขาดอากาศหายใจเปนวธเดยวทจะทำใหเขาหยดรอง และชวยชวตทกคนในนน คำถามคอ คณจะทำมนไหม? พรากชวตลกแทๆ ของคณเพอชวยชวตทกคนในนน รวมไปถงตวคณดวย คณจะเลอกอยางไหน?แลวถาเกดวาทารกทคณอมอยไมใชลกของคณละ แตเปนของใครกไมร หรอไมกพอแมตายไปหมดแลว และการฆาคนในตอนนนกถอวาไมมความผด คณจะฆาทารกนนไหม?

http://topicstock.pantip.com/wahkor/topicstock/2009/09/X8295073/X8295073.html

DEFINITION

• An ethical dilemma is a decision making problem between

two possible moral imperatives, neither of which is

unambiguously acceptable or preferable. It is sometimes

called an ethical paradox in moral philosophy.

https://en.wikipedia.org/wiki/Ethical_dilemma

• That feeling that gives us pause and discomfort is often

referred to as “moral distress”.

• It is in these situations that we should raise our internal

attention to identify and address the dilemma.

Do I have an ethical dilemma?

Oman J Ophthalmol. 2010 May-Aug; 3(2): 49–50.

•Dilemma ทไมมผลประโยชนสวนตน

•Dilemma ทมผลประโยชนสวนตน

CHEATING UNDER PRESSURE: A SELF-PROTECTION MODEL OF WORKPLACE CHEATING BEHAVIOR.

• Workplace cheating behavior is unethical behavior that seeks to create an unfair advantage and

enhance benefits for the actor.

• Although cheating is clearly unwanted behavior within organizations, organizations may

unknowingly increase cheating as a byproduct of their pursuit of high performance.

• We theorize that as organizations place a strong emphasis on high levels of performance, they

may also enhance employees’ self-interested motives and need for self-protection.

CHEATING UNDER PRESSURE: A SELF-PROTECTION MODEL OF WORKPLACE CHEATING BEHAVIOR.

• We suggest that demands for high performance may elicit performance pressure—the

subjective experience that employees must raise their performance efforts or face significant

consequences.

• Employees’ perception of the need to raise performance paired with the potential for negative

consequences is threatening and heightens self-protection needs.

• Driven by self-protection, employees experience anger and heightened self-serving cognitions,

which motivate cheating behavior.

External Factors

Internal Factors

• That feeling that gives us pause and discomfort is often

referred to as “moral distress”.

• It is in these situations that we should raise our internal

attention to identify and address the dilemma.

Do I have an ethical dilemma?

Oman J Ophthalmol. 2010 May-Aug; 3(2): 49–50.

V I C T I M B L A M I M GR E D U C T I O N I S M

Bio (medicine)

Socio-political-environmental- cultural

Psycho- behavioral -life style

Blame the victim

(being ill=being guilty)

(Airhihenbuwa, 1994: 346)

VICTIM BLAMING REDUCTIONISM ????

“คนเราตองมทกษะดแลตวเองไดส ไมงนเปนภาระระบบ" ???

Q ทำไมเดกคนนนถงนอนโรงพยาบาลA เพราะวาเคาตดเชอทขาQ แตทำไมเคาถงตดเชอทขาหละA เคามแผลเปดเพราะโดนอะไรบาดทขามา Q แลวทำไมเคาถงโดนบาด A เพราะวาเคาเลนอยแถวๆททงขยะใกลๆแฟลต แลวเคาลมลงไปโดนเหลกแหลมๆ Q แลวไปเลนแถวนนทำไม A เพราะเคาอยในชมชนเสอมโทรม เดกๆไมมทไหนใหเลน แลวกไมมใครมาคอยดเดกๆเวลาเลนหรอก

สขภาพ : เปนความรบผดชอบสวนบคคล หรอ สงคม ?

Q แลวทำไมตองไปอยแถวนนหละ A เพราะพอแมเคาไมมเงนมากพอจะไปหาบานในโซนทดกวาน Q แลวทำไมพอแมเคาหาเงนเยอะกวานไมไดหละ A กพอเคาตกงานอย สวนแมกไมสบายQ แลวทำไมพอตกงาน A เพราะพอเรยนไมสง แลวงานกไมไดหางายๆ งานทพอเคาทำไดคนอนกทำได

ทำไม ... ทำไม ... ทำไม ฯลฯ————————————————————————http://www.phac-aspc.gc.ca/ph-sp/determinants/determinants-eng.phpWhat Makes Canadians Healthy or Unhealthy?

สขภาพ : เปนความรบผดชอบสวนบคคล หรอ สงคม ?

สขภาพ : เปนความรบผดชอบสวนบคคล หรอ สงคม ?

บหรชวยใหผอนคลายและยนหยดคณทราโดรดวาบหรนนแพง แตเธอกสบ เพราะมนเปนตวเลอกทดทสด แถมมนยงชวยกระตนรางกายได คณทราโดเปรยบเปรยวา “ในเวลาทจะเดนอกสกกาวยงไมไหว การสบบหรทำใหเธอยนหยดตอไปไดอกชวโมง และในบางอารมณอนลมลกคลกคลานนน มนกชวยใหเธอผอนคลายได (แมจะแคนาทเดยวกตาม)” คณทราโดรวาการสบบหรไมใชการตดสนใจทดเลย แตดวยสภาพทเปนอย นนกลบเปนการพกผอนเดยวทเธอเขาถงได และเปนสงเดยวทชวยไมใหเธอลมสลายหรอระเบดกระจยกระจายขนมา

ลนดา ทราโด: ความในใจของคนจนhttp://thaipublica.org/2015/11/natmaytee-041/

ชนชนทางสงคมมความเชอมโยงกบสขภาพ คนทสบบหรทอยในชนชนทแตกตางกน

พบวาคนทมมาตรฐานการดำรงชวตทดและมหนาทการงานทด จะมโอกาสเกดผลกระทบจากการสบบหรตำกวาคนทจนหรอขาดแคลนมากกวา

สขภาวะของคนจะดขนตามลำดบชนของหนาทการงาน เราสามารถสรปไดวา มบางสงบางอยางทสมพนธอยกบรายไดทสง

สถานภาพทางสงคมแทลำดบชนทสงกวา จะเปนตว buffer หรอปกปองคนจากการเปนโรค

และเปนไปในทางกลบกนในคนทรายไดตำ

Strategies for Population Health Investing in the Health of Canadianshttp://publications.gc.ca/collections/Collection/H88-3-30-2001/pdfs/other/strat_e.pdf

And the biological pathways for how this could happen are becoming better understood.

A number of recent studies show that limited options and poor coping skills for dealing with stress

increase vulnerability to a range of diseases through pathways that involve

the immune and hormonal systems.

"Why You Should Shut Up When Poor People Buy New Nikes”"ถาคนจนซอรองเทาไนกคใหม ทำไมคณควรจะหบปาก" ความคดหนงในสงคมทแกไมหายกคอ ความคดทวาคนเรานนจนเพราะมนหวยเอง เกยจครานบางละ ใชเงนไมเปนบางละ ทศนคตไมกาวหนาบางละ ไมรจกประหยดอดออม ซงถาเหนคนจนซออะไรทเรารสกวา "ไมจำเปนตอปากทอง" ขนมา กมกจะมคนชหนาวา เนย ถาไมเอาเงนไปซอไอนนะ (เชน โทรศพทมอถอ) ปานนกมเงนเกบพอจะยกระดบฐานะทางเศรษฐกจของตวเองไดแลว

Lisa Wade, PhD

http://thesocietypages.org/socimages/2015/01/02/poverty-self-denial-and-new-nikes/

Jusnet - Just Society Network เครอขายวชาการเพอสงคมเปนธรรม

"Why You Should Shut Up When Poor People Buy New Nikes”บทความนตงขอสงเกตวา ปรกตแลวคนจนเปนคนทตองปฏเสธความตองการของตวเองอยตลอดเวลา คอพอจนแลวกเลยทำใหตองปฏเสธความตองการจะมทอยของตวเอง ความสะดวกสบายตางๆ ปฏเสธการมสขภาพทด มความพงพอใจเลกๆ นอยๆ ตอการบรโภคสงตางๆ (อยางทไมใชในความหมายของการกนใหอม) ซงทตองปฏเสธมนไปกเพราะตวเองจนเสยจนไมอาจเขาถงอะไรแบบนนได ดงนน เวลาคน (ทเราคดวา) จนเขาซอรองเทาใหม มนอาจจะไมใชความฟมเฟอย แตนนคอเขากำลงพยายามทจะไมปฏเสธความตองการของตวเอง เขากำลงพยายามทจะเปนอยางคน "ปรกต" ในอยางนอยเพยงครงหนงในชวตกได

Lisa Wade, PhD

http://thesocietypages.org/socimages/2015/01/02/poverty-self-denial-and-new-nikes/

Jusnet - Just Society Network เครอขายวชาการเพอสงคมเปนธรรม

insider’s point of view

เหนดวย-ไมเหนดวย???? ยอมรบ - ไมยอมรบ????

เขาใจ

P A T I E N T R I G H T & D O C T O R - P A T I E N T R E L A T I O N S H I P

วกฤต (?) ความสมพนธระหวางแพทยกบผปวย

สาเหตของการฟองรองทางการแพทย

� ความสมพนธระหวางแพทยกบผปวย � ความรและการรบรสทธของประชาชน � บทบาทขององคกรวชาชพ

ศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส, จลนต พ.ค.-ม.ย.54, 47-58 “ปญหาฟองรองทางการแพทยและแนวทางแกไข”

19

สทธผปวย

สทธผปวย 9 ขอ

3. ผปวยทอยในภาวะฉกเฉนเสยงอนตรายถงชวต มสทธทจะไดรบความชวยเหลอรบดวนจากผประกอบวชาชพดานสขภาพโดยทนทตามความจำเปนแกกรณ โดยไมคำนงวาผปวยจะรองขอความชวยเหลอหรอไม

4. ผปวยมสทธทจะไดรบทราบชอ สกลและประเภทของผประกอบวชาชพดานสขภาพทเปนผใหบรการแกตน

สทธผปวย 9 ขอ

5. ผปวยมสทธทจะขอความเหนจากผประกอบวชาชพดานสขภาพอน ๆ ทมไดเปนผใหบรการแกตนและมสทธในการขอเปลยนผใหบรการและสถานบรการได

6. ผปวยมสทธทจะไดรบการปกปดขอมลเกยวกบตนเอง จากผประกอบวชาชพดานสขภาพโดยเครงครด เวนแตจะไดรบความยนยอมจากผปวยหรอการปฏบตหนาทตามกฎหมาย

สทธผปวย 9 ขอ

7. ผปวยมสทธทจะไดรบขอมลอยางครบถวนในการตดสนใจเขารวม หรอถอนตวจากการเปนผถกทดลองในการทำวจยของผประกอบวชาชพดานสขภาพ

8. ผปวยมสทธทจะไดรบทราบขอมลเกยวกบการรกษาพยาบาลเฉพาะของตนทปรากฏในเวชระเบยนเมอรองขอ ทงนขอมลดงกลาวตองไมเปนการละเมดสทธสวนตวของบคคลอน

สทธผปวย 9 ขอ

9. บดา มารดา หรอผแทนโดยชอบธรรม อาจใชสทธแทนผปวยทเปนเดกอายยงไมเกนสบแปดปบรบรณ ผบกพรองทางกายหรอจต ซงไมสามารถใชสทธดวยตนเองได

สทธผปวย 9 ขอ

สทธ: ความหมาย

ความชอบธรรมทบคคลใชยนกบผอน

เพอคมครอง หรอรกษาผลประโยชน

อนเปนสวนถงมพงไดของบคคลนน

สทธ: ขอพงพจารณา

� “สทธ” ของเราไมได “เกดขน” หรอ “ดำรงอย” ลอย ๆ แต “สทธ” ของเราเกดขนทามกลางความสมพนธกบสทธของผอนเสมอ

� การทำความเขาใจแนวคดเรอง‘สทธ’ จงตองเขาใจในฐานะเรองของความสมพนธ

สทธนกศกษา

สทธนกศกษา สทธอาจารย

สทธนกศกษา สทธอาจารย

สทธผปวย สทธผรกษา

สทธผปวย สทธผรกษา

สทธมนษยชน

สทธผปวย

ผใหเยยวยา ó ผรบการเยยวยา

แนวคดเรอง “สทธผปวย” และการเปลยนแปลงทางสงคมวฒนธรรม

ผใหเยยวยา ผรบการเยยวยา

เออเฟอ เกอกล คณธรรม จรยธรรม

ความไววางใจบญคณ

อาชพ ผลประโยชน คาตอบแทน

กฎหมาย จรรยาบรรณ สทธผปวย

ความสมพนธระหวางแพทยและคนไข 4 แบบ

• ความสมพนธแบบพอปกครองลก (parternalistic model)

แพทยเหมอนผปกครองผกขาดการตดสนเพยงผเดยว เพราะผปวยเปนผทCไมร แพทยเปนผรดและปราถนาทCใหผปวยหาย และจะเลอกสCงทCดทCสดให

ภาคภม แสงกนกกล: การรกษาเปนสนคาและความสมพนธระหวางแพทยกบคนไขในฐานะผบรโภค http://prachatai.com/journal/2012/11/43482

ความสมพนธระหวางแพทยและคนไข 4 แบบ

• ความสมพนธแบบกCงเสร (deliberative model)

แพทยเสมอนครหรอเพCอนทCหวงดกบคนไขแพทยมหนาทCใหขอมลขาวสารและชกชวนใหผปวยเลอกการรกษาทCแพทยคดวาเปนสCงทCดทCสดของคนไข (ผปวยมการตดสนใจเองวาจะทาหรอไมทาตามทCแพทยพด)

ภาคภม แสงกนกกล: การรกษาเปนสนคาและความสมพนธระหวางแพทยกบคนไขในฐานะผบรโภค http://prachatai.com/journal/2012/11/43482

ความสมพนธระหวางแพทยและคนไข 4 แบบ

• ความสมพนธแบบการแปล (interpretative)

แพทยเสมอนเปนทCปรกษาของคนไข โดยคนไขเปนผมความรและสามารถเรยนร ขอมลทCซบซอนได เพยงแตตองอาศยการอธบายจากแพทยผเชCยวชาญเพCอแปลสารทCเขาใจยากใหใหแกผปวย

ภาคภม แสงกนกกล: การรกษาเปนสนคาและความสมพนธระหวางแพทยกบคนไขในฐานะผบรโภค http://prachatai.com/journal/2012/11/43482

ความสมพนธระหวางแพทยและคนไข 4 แบบ

• ความสมพนธแบบใหขอมลขาวสาร (informative model)

แพทยมหนาทCใหขอมลขาวสารทกอยางท QงขอดขอเสยของการรกษาทกชนดและสรางตวเลอกตางๆใหกบผปวยซCงอยในสถานะผบรโภค เมCอไดรบขอมลแลวกสามารถไตรตรองไดเองวาจะเลอกการรกษาในฐานะเปนสนคาชนดหนCงทCเหมาะสมกบสภาพรางกายตวเองดทCสด

ภาคภม แสงกนกกล: การรกษาเปนสนคาและความสมพนธระหวางแพทยกบคนไขในฐานะผบรโภค http://prachatai.com/journal/2012/11/43482

ชวนคดบางขอ

ทนตแพทยในอดมคตของผรบบรการ

� ทกษะทางวชาชพ(หรอฝมอในการรกษา)

� ความเปนมตร

� การสรางความมนใจใหแกคนไข

• How do you think?

ทนตแพทยในอดมคตของผรบบรการ

Middle Class ++ Middle Class --

1. ทกษะทางวชาชพ

2. ความเปนมตร

3. การสรางความมนใจใหแกคนไข

1. ความเปนมตร

2. การสรางความมนใจใหแกคนไข

3. ทกษะทางวชาชพ

(The Psychology of dental care , G.G. Kent.)

ผรบบรการในอดมคตของทนตแพทย

ระดบการศกษา ++

ฐานะทางเศรษฐกจ/สงคม++

(The Psychology of dental care , G.G. Kent.)

นาง ก เคยเรยนหนงสอในโรงเรยนเปนเวลาประมาณ 2-3 ป ปจจบนหยากบสาม และมบตรตองเลยงด 5 คน

รายไดหลกปจจบนไดรบเงนสงเคราะหจากรฐบาล

• รถยนต, การศกษา, เสอผาดๆ, การประกนทนตสขภาพ, โทรทศนส

คำตอบจากทนตแพทย คำตอบจากกลมประชากร

� เสอผาดๆ

� รถยนต

� โทรทศนส

� การประกนทนตสขภาพ

� การศกษา

• การศกษา

• การประกนทนตสขภาพ

• เสอผาดๆ

• รถยนต

• โทรทศนส

(The Psychology of dental care , G.G. Kent.)

� ในกลมผรบบรการททนตแพทยตดสนวาเปนกลมทมแรงจงใจทดตอ

การทำฟน และใหความรวมมอดนน จะไดรบการรกษาทดกวา โดย

ประเมนจากคณภาพของงานบรณะททำไป

� นกวชาชพทางสขภาพ จะใชเวลาทมากกวา และประสบความสำเรจ

ในการรกษามากกวาในกลมผรบบรการทมความคลายคลงกบตนเอง

หรอมคานยมใกลเคยงกน

(The Psychology of dental care , G.G. Kent.)

3. ผปวยทขอรบบรการดานสขภาพมสทธทจะรบทราบ ขอมลอยางเพยงพอและชดเจน จากผประกอบวชาชพดานสขภาพเพอใหผปวยสามารถเลอกตดสนใจในการยนยอม หรอไมยนยอมใหประกอบวชาชพดานสขภาพปฏบตตอตน เวนแตเปนการชวยเหลอรบดวนหรอจำเปน

ขอมลอยางเพยงพอ

และชดเจน ???

6. ผปวยมสทธทจะขอความเหนจากผประกอบวชาชพดานสขภาพอน ๆ ทมไดเปนผใหบรการแกตนและมสทธในการขอเปลยนผใหบรการและสถานบรการได

(คดไมถง, คณะอนกรรมการเสรมสรางผดงเกยรตวชาชพทนตกรรม)

How do you think?

(คดไมถง, คณะอนกรรมการเสรมสรางผดงเกยรตวชาชพทนตกรรม)

How do you think?

สทธทจะร

(ของผปวย)

หนาทตอเพอนรวมวชาชพ

(ของทนตแพทย) VS

� How do you think?

มายาคตกบสทธผปวย

¡ “สทธ” คอการรองขอ ----> สทธคอการยอมรบ ¡ “สทธ” คอความไมรจกประมาณตน ¡ “สทธ” ไมใชเรองของอำนาจ

51

ความสมพนธระหวางแพทยกบผปวย

เออเฟอ เกอกล

คณธรรม จรยธรรม

ความไววางใจบญคณ

อาชพ ผลประโยชน คาตอบแทน

กฎหมาย จรรยาบรรณ

สทธผปวย

??????????

“Self consciousness”

and

“Self reflexive”

(อาจจะ) เปนหวใจสำคญของ

สทธผปวย และ

ประเดนทเกยวกบ Doctor-Patient

Relationships (แทบ) ทกกรณ

OUTLINE

• Moral Disterss & Etical Dilemma

• Victim Blaming Reductionism

• Patient Right & Doctor-Patient relationship

Take home� ยกตวอยางสถานการณทเคยพบ หรอเกดขนกบตนเอง ททานไดใชวธคด victim blamimg ในการตดสนผอน ทบทวนสถานการณนนและทดลองเสนอ mode ของการมองแบบทกาวขามการมองแบบ victime blamimg

54