ระบบเศรษฐกิจagecon-extens.agri.cmu.ac.th/Course_online/Course/352743... ·...

ระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจ ประกอบไปดวยกลมหรอหนวยเศรษฐกจทเรยกวา สถาบนเศรษฐกจ“ ” และหนวยครวเรอนหรอเรยกกวา

สถาบนสงคม“ ” โดยสถาบนเศรษฐกจนนจะประกอบไปดวยหนวยการผลต การตลาด การเงน การธนาคาร การลงทน และการจางงาน ซงกำาหนดขนเปนกจกรรมทางเศรษฐกจ สวนสถาบนสงคมนน ประกอบดวย ผบรโภคและกำาลงแรงงาน ซงกำาหนดขนเปนพฤตกรรมการบรโภค โดยเมอรวมทงสถาบนเศรษฐกจและสถาบนสงคมเขาดวยกน เรยกวา ระบบเศรษฐกจ“ ”

หนวยเศรษฐกจ หนวยเศรษฐกจ หมายถง หนวยงานทมอยในแตละระบบ

เศรษฐกจ ทำาหนาทเพอแกไขปญหาทเกดขนในระบบเศรษฐกจนนๆ หนวยเศรษฐกจ ประกอบดวยหนวยใหญๆ 3 หนวย คอ

1.ครวเรอน (Household) หมายถง หนวยเศรษฐกจทประกอบดวยบคคลเพยงหนง

คน อาศยโดยลำาพงหรอบคคลมากกวาหนงคนทอาศยอยใตหลงคาเดยวกน มการตดสนใจรวมกนในการใชทรพยากรหรอปจจยทางดานการเงน เพอใหเกดประโยชนและสวสดการแกกลมของตนมากทสด สมาชกของครวเรอนอาจเปนเจาของปจจยการผลต เปนแรงงาน เปนนกธรกจ หรอเปนผประกอบการใหกจการใดกจการหนงกได ดงนน หนาทของหนวยครวเรอนกคอ การใชจายเงนทไดจากการขายปจจยการผลต การใหแรงงานและการเปนผประกอบการไปในการบรโภคสนคาและบรการตางๆ ในขณะเดยวกนกหารายไดจากกจการเหลานน ถาสมาชกของครวเรอนนำาปจจยการ

ผลตทเปนทดนไปใหแกผผลตใชกจะไดคาเชา ถาสมาชกผนนไปรบจางทำางานกจะไดรบคาตอบแทนทเรยกวา คาจาง ถาสมาชกของครวเรอนนนมเงนสะสมแลวนำาไปใหผอนกเพอไปประกอบกจการ สงทไดรบจากการใชเงนจำานวนนนกคอ ดอกเบย แลวถาบคคลนนเปนผประกอบการเองเขากจะไดรบคาตอบแทนในรปของ กำาไร

เปาหมายหลกของครวเรอนอาจกลาวไดวา คอ การแสวงหาความพอใจสงสดของสมาชกแตละคนในครวเรอน หรอถามองในแงสวนรวมแลวสงทสมาชกทกคนจะพยายามทำากคอ การแสวงหาสวสดการทดทสดเพอใหทกคนอยดวยความสข ความพอใจ และบรรลเปาหมายของกลมได

2.ธรกจหรอบรษท (Business of Firm) หมายถง บคคลหรอกลมบคคลททำาหนาทเอาปจจยการผลต

ตางๆ มาผลตเปนสนคาสำาเรจรปและบรการ แลวนำาไปขายใหแกผบรโภคทอยในหนวยอนๆ เชน หนวยธรกจดวยกน หนวยครวเรอนและองคการรฐบาล หนวยธรกจ ประกอบดวยสมาชกใหญๆ 2 กลม คอ ผผลต (Producers) และผขาย (Sellers) ซงบคคลทงสองกลมนอาจจะทำาหนาททงสองอยางกได กลาวคอผผลตบางคนอาจทำาหนาทเปนผขาย โดยการนำาเอาสนคาของตนทผลตไดไปขายโดยตรงใหกบผบรโภค เชน เจาของสวนผลไมอาจนำาผลไมในไรของตนไปขายใหแกผบรโภค หรอผผลตสนคาบางชนดอาจไมตองการขายสนคาของตนผานคนกลาง จงนำาสงทตนผลตไดไปขายแกผบรโภคโดยตรง ในทำานองเดยวกนผขายบางคนอาจเปนผผลตดวย ตวอยางทเหนไดชดคอ พอคาขายไอศกรมแทงเปนผทำาเองแลวกขายเองโดยไมตองขายผานคนอน

เปาหมายทสำาคญของหนวยธรกจกคอ การแสวงหากำาไรสงสดจากการประกอบการของตนหรอกลาวอกนยหนง หนวยธรกจตองการไดรบผลตอบแทนในอตราสงสดจากการลงทนในกจการใดกจการหนง ซงการแสวงหากำาไรสงสดนอาจกระทำาไดหลายวธ เชน การพยายามขายใหไดมากทสด การขยายสวนแบงของตลาด (Market Share) ใหมากขน ตลอดจนการกระทำาใดๆ ทชวยใหสนคาของตนเปนทตองการของผบรโภคมากกวาสนคาของผขายรายอนๆ

3. องคกรรฐบาล (Government Organization) หมายถง หนวยงานของรฐหรอวาสวนราชการตางๆ ทจดตง

เพอการดำาเนนการของรฐบาล องคการรฐบาลมทงฝายนตบญญต ฝายตลาการ และฝายบรหาร ซงแตละฝายยอมมสมาชกตางๆ จำานวนมากทมหนาทแตกตางกนและอยในทตางๆ กน นอกจากนสถาบนทรฐบาลจดตงขนเพอประกอบกจการตางๆ กถอวาเปนหนวยในองคการรฐบาล

องคการรฐบาล มหนาทและความสมพนธกบหนวยอนๆ ในระบบเศรษฐกจ เชน เปนผทเรยกเกบภาษจากหนวยครวเรอนในรปของภาษเงนไดและหนวยธรกจในรปของภาษการคาและอนๆ ในขณะเดยวกนกเปนผทใหความคมครองปองกนภยนตราย ตลอดจนตดสนขอพพาทตางๆ ระหวางสมาชกในหนวยเศรษฐกจอนๆ นอกจากนยงเปนผบรโภคและเปนเจาของปจจยการผลตดวย

การหมนเวยนในระบบเศรษฐกจ หนวยตางๆ ในระบบเศรษฐกจดงกลาวมาแลวยอมมความ

สมพนธระหวางกน มากบางนอยบางตามความแตกตางของแตละระบบเศรษฐกจ เนองจากวาบทบาทของหนวยเศรษฐกจทเรยกวาองคการรฐบาลมกจะมมากใน

ระดบประเทศ ซงจะไดมการกลาวในภาคมหเศรษฐศาสตร ดงนนในการกลาวถงความสมพนธระหวางหนวยเศรษฐกจตอไปน จะไดกลาวเฉพาะหนวยเศรษฐกจทเหลออก 2 หนวย คอ ครวเรอนและธรกจ โดยอาจอนโลมวาองคการรฐบาลจะทำาหนาทเปนผบรโภค ผผลต หรอเจาของปจจยการผลต เสมอนหนงวาเปนสวนหนงของครวเรอนและหนวยธรกจ

การแสดงความสมพนธระหวางหนวยตางๆ ในระบบเศรษฐกจมกจะแสดงดวย กระแสการหมนเวยนในระบบเศรษฐกจ (Circular Flows) ซงแสดงการหมนเวยนหรอการไหลของสงของจากหนวยเศรษฐกจหนงไปยงอกหนวยเศรษฐกจหนง เพอชใหเหนวาแตละหนวยเศรษฐกจไดหรอใหอะไรแกกนในการดำาเนนกจการตางๆ ในการแสดงความสมพนธนอาจแบงออกเปนสองประเภทใหญๆ คอ

1.กระแสการหมนเวยนทไมใชตวเงน ในระบบเศรษฐกจโดยการแลกเปลยนทไดกลาวมาแลว หนวยเศรษฐกจทเรยกวาครวเรอน ซงเปนเจาของทรพยากรตางๆ นำาเอาทรพยากรเหลานนไปแลกกบสงของอนๆ จากหนวยเศรษฐกจอน เชน หนวยธรกจนำาเอาสนคาหรอบรการทตนผลตไดไปแลกกบทรพยากรหรอวตถดบจากหนวยครวเรอนมาผลตสนคาอนๆ อก ลกษณะความสมพนธดงกลาวเกดขนโดยมไดอาศยสอกลางในการแลกเปลยน แตเปนการแลกเปลยนสงของตอสงของหรอสงของตอบรการ ดงรป

สนคาสำาเรจรปและบรการ

ครวเรอน ธรกจ

ทรพยากรหรอปจจยการผลต

(ทดน แรงงาน ทน การประกอบการ)รปแสดงกระแสการหมนเวยนในกรณการแลกเปลยนสงของตอ

สงของ

จากรป จะเหนไดวาครวเรอนเปนฝายจดหาทรพยากรทเรยกวาปจจยการผลต ซงตนเองครอบครองหรอเปนเจาของนำาไปเสนอขอแลกเปลยนกบสนคาสำาเรจรปหรอบรการจากหนวยธรกจ สวนหนวยธรกจนนกเพยงแตนำาเอาสนคาสำาเรจรปหรอบรการทตนเองผลตหรอมไว แลกเปลยนกบปจจยการผลตจากหนวยครวเรอน การแลกเปลยนนนแลวแตความพอใจและการตกลงใจของทงสองฝายทเกยวของ ซงบางครงอาจมปญหาเนองจากสงทจะนำามาแลกเปลยนกนนนอาจไมใชสงทฝายหนงฝายใดตองการ หรอบางครงกมปญหาเนองจากสงทจะนำามาแลกเปลยน ตลอดจนปญหาอนๆ ดงไดกลาวมาแลว การแลกเปลยนแบบนจงคอยๆ เสอมความนยมลงและหนมาใชสอกลางในการแลกเปลยน

2.กระแสการหมนเวยนทเปนตวเงน (Monetary Circular Flows) การแลกเปลยนในระบบน เปนการนำาเอาสงของหรอบรการไปแลกเปนตวเงนกอน แลวจงนำาเงนทไดไปแลกเปลยนหรอซอสงของหรอบรการทตนตองการ ซงยอหมายความวา เงนนนเปนแตเพยงสอกลางในการแลกเปลยนสงของตอสงของเทานน เพราะวตถประสงคของทงสองฝายกคอ การแลกเปลยนสงของทตนมอยกบสงทตนตองการแตไมม มใชเปนการแลกสงของมาเปนตวเงนแลวเกบไวเฉยๆ โดยไมนำาไปซอสงของตางๆ ดงนน ความสมพนธระหวางหนวยเศรษฐกจในระบบทมการใชเงนเปนสอกลางในการแลกเปลยน

เงนทจายในการซอสนคาอปโภคบรโภค

สนคาสำาเรจรปและบรการ

ครวเรอน ธรกจ

ปจจยการผลต

คาเชา คาจาง ดอกเบย กำาไร รปแสดงกระแสการหมนเวยนในกรณของการใชเงน

จะเหนวาความสมพนธระหวางครวเรอนและหนวยธรกจกคงเปนไปเชนเดยวกบกระแสการหมนเวยน ในกรณการแลกเปลยนสงของตอสงของ (Barter System) เพยงแตวามการนำาเอาสอกลางในการแลกเปลยนเขามาใช นนคอ เมอครวเรอนนำาเอาปจจยการผลตไปขายใหแกหนวยธรกจกจะไดคาตอบแทนการเปนเจาของปจจยการผลตนนในรปของคาเชา คาจาง ดอกเบย และกำาไรจากหนวยธรกจ คาตอบแทนทไดรบนแตกตางจากกรณของการแลกเปลยนสงของตอสงของ เพราะใชบรโภคโดยตรงไมได จำาเปนตองนำาไปแลกเปลยนกบสงของหรอบรการทสามารถบรโภคหรอใชโดยตรงจากหนวยเศรษฐกจอนซงกคอหนวยธรกจ ดงนน หนวยครวเรอนกจะนำาเงนทไดจากการขายปจจยการผลตใหแกหนวยธรกจไปซอสนคาสำาเรจรปหรอบรการจากหนวยเศรษฐกจดงกลาว การแลกเปลยนกจะครบวงจร กลาวคอ ครวเรอนกจะไดสนคาสำาเรจรปหรอบรการและหนวยธรกจกจะไดปจจยการผลตเพอนำามาผลตสนคาสำาเรจรปและบรการอกดงตองการ ทกฝายกจะไดสงทตนประสงคและสามารถหลกเลยงปญหาความยงยากในการเทยบสงของตอสงของทเกดขนในระบบทแลกเปลยนสงของตอสงของโดยตรง

กระแสการหมนเวยนในระบบเศรษฐกจทกลาวมาแลวเปนแบบงายๆ ทเกดขนในระบบเศรษฐกจทไมสลบซบซอนนก ถาเปนระบบเศรษฐกจทอาศยตลาดเปนแหลงกลางของการดำาเนนธรกจ กอาจจะแสดงกระแสการหมนเวยนแบบทมทงตลาดสนคา และตลาดปจจยการผลต

เงนทจายในการซอสนคาอปโภคบรโภค

ตลาดสนคา

สนคาสำาเรจรปและบรการ

ครวเรอน ธรกจ

ปจจยการผลต

ตลาดปจจยการผลต

คาเชา คาจาง ดอกเบย กำาไร กระแสการหมนเวยนของตลาดสนคาและตลาดปจจยการผลต

ในกรณทใชเงนเปนสอกลางในการแลกเปลยน

ถาในระบบเศรษฐกจทตลาดมบทบาทสำาคญในการแลกเปลยนสนคาหรอปจจยการผลตความสมพนธระหวางหนวยตางๆ ในระบบเศรษฐกจกจะเกดขนดงลกษณะทแสดงไวในรป กลาวคอ ในวงจรภายใน เมอหนวยธรกจผลตสนคาและบรการแลวนำาไปไวทตลาดสนคาโดยอาจดำาเนนการขายเองหรอขายตอใหแกคนกลางททำาหนาทรบสนคาจากผผลตเพอไวขายใหแกผบรโภค ดงนน หนวยธรกจกจะแลกสนคาของตนกบเงนจากตลาดสนคา แลวกนำาเงนทไดนนไปซอ

ปจจยการผลตจากตลาด ปจจยการผลตซงทำาหนาทคลายๆ กบตลาดสนคา คอรบซอปจจยการผลตจากเจาของปจจยการผลตแลวขายตอใหแกหนวยธรกจเพอนำาไปผลตสนคาสำาเรจรปและบรการตางๆ สวนหนวยครวเรอนนนจะนำาปจจยการผลตมาขายใหแกหนวยธรกจโดยผานตลาดปจจยการผลตแลวนำาเงนทไดไปซอสนคาสำาเรจรปและบรการจากตลาดสนคา ซงทำาหนาทคนกลางเชอมระหวางหนวยครวเรอนและหนวยธรกจ ดงนน กระบวนการดงกลาวกชวยใหทกฝายบรรลเปาหมายและไดรบสงทตนตองการ เพยงแตวามตลาดเกดขนเพอชวยใหการซอขายแลกเปลยนเกดความสะดวกยงขน เพราะทงผซอและผขายรวาจะไปหาสงของทตนตองการไดจากสถานทใด เปนการประหยดเวลาทตองออกไปเทยวหาผทมสงทตนตองการและตองการสงทตนม อยางไรกตาม การทมตลาดเกดขน ผลดกคอจะชวยใหความสะดวกแกผซอและผขาย แตผซอกตองจายคาตอบแทนใหแกคนกลางในรปของการซอสนคาทแพงขน และในทำานองเดยวกน ผขายกตองแบงกำาไรสวนหนงใหแกคนกลางเพอประหยดเวลาและคาใชจายทตองขายสนคาของตนใหแกผบรโภคโดยตรง

เทาทกลาวมา เปนการแสดงกระแสการหมนเวยนในดานหนวยตางๆ ในระบบเศรษฐกจ ถาจะมองในดานตวบคคลในหนวยตางๆ นน กสามารถแสดงความสมพนธระหวางผบรโภค ผผลต และเจาของปจจยการผลตในลกษณะคลายๆ กบทไดแสดงไวขางตนน กลาวคอ เพยงแตเปลยนหนวยครวเรอนเปนผบรโภคและเจาของปจจยการผลต และเปลยนหนวยธรกจเปนผผลต สวนความสมพนธกยงคงเหมอนทไดอธบายมาดงกรณไมใชเงนเปนสอกลาง และในกรณทใชเงนเปนสอกลางในการแลกเปลยน

สนคาสำาเรจรปและบรการ

ผบรโภค ผผลต เจาของปจจยการผลต

ทรพยากรหรอปจจยการผลตกระแสการหมนเวยนในระบบเศรษฐกจของบคคลตางๆ กรณไม

ใชเงนเปนสอกลาง

เงนทจายในการซอสนคาอปโภคบรโภคสนคาสำาเรจรปและบรการ

ครวเรอน ธรกจ

ทรพยากรหรอปจจยการผลตคาเชา คาจาง ดอกเบย และกำาไร

แสดงกระแสการหมนเวยนในระบบเศรษฐกจของบคคลตางๆ กรณใชเงนเปนสอกลาง

ระบบเศรษฐกจ โดยทวไปเราแบงระบบเศรษฐกจออกเปน 3 ลกษณะใหญ คอ 1.ระบบเศรษฐกจแบบทนนยมหรอเสรนยม

(Capitalism or Free Enterprise Economic System)

เปนระบบเศรษฐกจทเกดขนมานาน เปนทนยมหลายประเทศ สวนมากอยในประเทศทางยโรปตะวนตกและอเมรกา ในระบบนทกคนสามารถมกรรมสทธในทรพยสนและมเสรภาพในการดำาเนนการหรอเลอกประกอบอาชพ โดยอาศยกลไกราคาและระบบการแขงขนเปนเครองชวย

ในการตดสนใจในการผลต (Production) แปรรป (Processing) และจำาหนาย (Distribution) โดยททกคนตางกมงหวงทจะไดสงของตางๆ ทตนตองการโดยไดรบผลตอบแทนมากทสด สำาหรบผผลตและใหไดรบความพงพอใจมากทสดสำาหรบผบรโภค อยางไรกตาม กจการบางอยางตองขออนญาตจากรฐบาลในการขอกรรมสทธ เชน การขอสมปทานปาไมหรอเหมองแร เปนตน

ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม ในทางปฏบตมกมปญหาในเรองประสทธภาพ ความเสมอภาค ความไมมเสถยรภาพ ปญหาทางสงคมและสงแวดลอม

2.ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม (Socialism or Socialistic Economic System) หมายถง ระบบเศรษฐกจทรฐบาลมกรรมสทธหรอเปน

เจาของ และเขาดำาเนนการในบางสวนหรอทงหมดของทน (ปจจยการผลต) ทมอยในระบบเศรษฐกจ โดยมไดมการแจกแจงความแตกตางระหวางวธการตางๆ ทรฐบาลจะใชเพอใหไดมาซงการควบคมทรพยสนเหลานน หรอมการกลาวถงความรนแรงของอำานาจทรฐจะใชกบผผลตหรอผบรโภค ดงนน ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมจงรวมไปถงแบบทรจกกนทวไปวา แบบคอมมวนสต (Communism)

อยางไรกตาม ความหมายทแคบกวาของระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมกคอ เปนระบบเศรษฐกจแบบหนงซงรฐบาลเปนเจาของหรอเขามาดำาเนนการในบางอตสาหกรรมหลก หรออตสาหกรรมบางชนดทมความสำาคญตอสงคมสวนรวม ซงยอมหมายความวา รฐบาลไดเขาดำาเนนการหรอไดกรรมสทธในอตสาหกรรมดงกลาว โดยความสมครใจและถกตองตามกฎหมาย มไดเขาทำาการยดโดยพลการหรอโดยอาศยอำานาจ แตอาจใชวธการซอจากเอกชนหรอการกอสรางโรงงานดวยเงนทนของรฐบาลเองทไดจากเงนภาษอากรหรอจากเงนกยม

จากประชาชนทวไป กรรมวธตางๆ อาจอาศยกลไกของระบบเสรนยม นนคอการใชราคาและระบบการทำางานของตลาด ดงนน สงคมนยมแบบนจงมชอวา สงคมนยมแบบประชาธปไตย (Democratic Socialism) หรอ สงคมนยมแบบเฟเบยน (Fabian Socialism) ซงเปนระบบสงคมนยมทแพรหลายในประเทศองกฤษในราวปลายครสตศตวรรษท 19

ลกษณะสำาคญของระบบเศรษฐกจสงคมนยมแบบประชาธปไตยกคอ มจดมงหมายทจะไดมาซงกรรมสทธหรอเขาดำาเนนการในอตสาหกรรมสำาคญและอตสาหกรรมพนฐานทงหมด เชน สงสาธารณปโภค อนไดแก การขนสง การคมนาคม การไฟฟา นำาประปา โทรศพท ตลอดจนอตสหกรรมขนาดใหญบางอยาง โดยทรฐบาลจะไมเขาดำาเนนการในอตสาหกรรมทกประเภท หรอควบคมวถทางการผลตของอตสาหกรรมเหลานน นนคอการเกษตรกรรม การคาปลกและคาสงการบรการและการผลตขนาดเลก ยงคงปลอยใหเอกชนทำาจนกวาจะถงเวลาทรฐบาลจำาเปนตองเขาดำาเนนการในธรกจเหลานน ลกษณะทสำาคญอกประการหนงของระบบเศรษฐกจแบบนกคอ ผบรโภคมอสระเสรในการเลอกซออะไรกไดทตนตองการ โดยรฐบาลจะพยายามจดสวสดการตางๆ ใหกบประชาชน เชน การจดใหมสถานพยาบาล อนไดแก สถานอนามยและโรงพยาบาล การมประกนสงคม ซงรายจายทางดานนรฐบาลไดจากการจดเกบภาษในอตราคอนขางสงเพอสามารถขยายโครงการเหลาน แตอยางไรกตาม กจการตางๆ ทรฐบาลเปนผดำาเนนการมกจะพยายามใหสามารถพงตวเองได (Self – supporting) โดยมจดมงหมายทจะใหความพงพอใจสงสดแกประชาชนมากกวาเพอหวงผลกำาไรสงสดจากการดำาเนนงานนน

การดำาเนนการของระบบเศรษฐกจสงคมนยมแบบประชาธปไตยมกอาศย หนวยวางแผนสวนกลาง (Centrally Planned Unit) เชน ในอตสาหกรรมทรฐบาลเขาดำาเนนการทอาจเรยกวารฐวสาหกจ (Public Enterprises) สภาหรอคณะกรรมการจะเปนผตดสนใจวาจะผลตสนคาและบรการอะไรในปรมาณแคไหน และขายในราคาเทาใด ตวอยางเชน การกำาหนดอตราคาโดยสารรถไฟหรอคาไฟฟา เนองจากวาธรกจจำานวนมากยงเปนการดำาเนนการโดยเอกชน และผบรโภคสามารถเลอกซอสนคาอะไรกไดตามกำาลงเงนและความตองการ ดงนนกลไกราคาและระบบตลาดกยงคงมอย แตรฐบาลอาจเขาควบคมหรอกำาหนดราคาสนคาบางชนดทเกยวของกบประชาชนสวนใหญของประเทศ กำาไรซงถอเปนแรงจงใจทสำาคญในระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมอาจไมใชเปาหมายหลกของอตสาหกรรมหลายชนดในระบบเศรษฐกจแบบน

ยงมรปแบบของหนวยเศรษฐกจอนทมลกษณะใกลเคยงกบระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม คอ รฐสวสดการ

รฐสวสดการ (Welfare State) เปนรปแบบหนงทถอวารฐบาลมหนาทในการจดหาสวสดการตางๆ ใหแกประชาชน เพอใหมความเปนผไมดอยไปกวาระดบตำาสดของมาตรฐานการครองชพ (Minimum Standard of Living) ททกคนควรไดรบ โดยทวไปสงทรฐสวสดการจดหาใหแกประชาชน มกไดแก โครงการชวยเหลอในยามวางงาน การใหการรกษาพยาบาลในยามเจบปวย และการใหการดแลเลยงดในยามชรา อยางไรกตาม ยงมโครงการอนๆ ทรฐมกจะจดหาใหสำาหรบประชาชนทอยในรฐสวสดการ เชน การประกนคาแรงขนตำา การกำาหนดอายขนตำาสำาหรบแรงงานเดก การพยงราคาสนคาเกษตรและสนคาอนๆ การรกษาเสถยรภาพของราคาสนคาทวๆ ไป การใหเงนอดหนนแกผผลต การใหเงนชวยเหลอแกผบรโภคในบาง

กรณ ตลอดจนการจดหาบานพกอาศยราคาตำาและการใหบรการทางการศกษาในระดบตางๆ แกประชาชน เปนตน

ตวอยางโครงการตางๆ ทมอยในรฐสวสดการทเนนทางดานการจดสวสดการตางๆ ใหแกประชาชน ชใหเหนถงความเกยวพนระหวางรฐบาลและเอกชน เชน การปรบปรงแหลงเสอมโทรม โดยการจดใหมโครงการเคหะสงเคราะห อาจใหผรบเหมากอสรางจากภาคเอกชนเปนผประมลงานนนไปทำา ซงทำาใหบางคนคดวาโครงการดงกลาวของรฐบาลมสวนเขาไปแขงขนกบธรกจการจดสรรทดนและการกอสรางทอยอาศยของภาคเอกชน หรอโครงการประกนสขภาพและการรกษาพยาบาลของรฐบาลกอาจเขาไปแยงลกคาของบรษทประกนตางๆ หรอแมแตการจดการศกษาของรฐในรปของการเปดสถานทศกษาแกประชาชนโดยไมเสยคาใชจาย หรอเสยคาใชจายเพยงเลกนอย กมสวนทำาใหผทจะเขาศกษาในสถานทศกษาของเอกชนลดลง

บางคนเขาใจวารฐสวสดการและระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมคอสงเดยวกน ซงความเขาใจเชนนไมถกตองนก ทงนเพราะแมวาโดยทวๆ ไป จดประสงคอนหนงของระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมกคอ การมโครงการสวสดการทางสงคมแกพลเมองของประเทศ แตกไมควรจะสรปวาการจดใหมสวสดการเชนนน คอสงทนำาไปสระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม แมวาแตละระบบอาจจดใหมสวสดการในรปแบบทแตกตางกนมากบางนอยบาง เชน ในประเทศสหรฐอเมรกาซงถอวาเปนรฐสวสดการดวยนน เปนประเทศประชาธปไตยทเนนระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม มโครงการตางๆ มากมายทนอกเหนอจากสงทกลาวมาแลวขางตน กยงมโครงการอนๆ ไดแก โครงการชวยเหลอบคคลทบกพรองดวยสาเหตตางๆ ตลอดจนโครงการการศกษาผใหญและการฝกฝนอาชพ เปนตน

ประเทศสวเดนซงไดรบการจดใหอยในประเทศรฐสวสดการ เปนประเทศหนงทมโครงการทางสวสดการทางสงคมมากมายสำาหรบพลเมองของตน ยกตวอยางเชน

1. ระบบเงนบำานาญซงจะจายใหแกพลเมองทกคนทมอายตงแต 67 ปขนไป

2. โครงการประกนสขภาพใหแกทกคนทอาศยอยในประเทศ ใหไดรบการรกษาพยาบาลเมอเจบปวยตองเขาโรงพยาบาลโดยไมตดมลคา การใหเงนชวยเหลอกรณรกษาในคลนคเอกชน การจายเงนคาชดเชยการเจบปวย เงนชวยเหลอการคลอดบตร การดแลรกษาฟนใหแกเดกๆ โดยไมคดคาใชจาย การใหเงนชวยเหลอบางสวนสำาหรบคารกษาโรคฟนแกผใหญ ตลอดจนผลประโยชนอนๆ อกมากมายทเกยวของทางดานสขภาพของประชาชน

3. โครงการประกนการวางงาน (ในรปของการชวยเหลอในยามตกงาน) และการจดหาอาชพใหแกประชาชน

4. โครงการสวสดการทางครอบครวเพอลดภาระในเรองบตร (เชน การใหเงนชวยเหลอสำาหรบบตรทกคนทมอายตำากวา 16 ป การใหบรการซกเสอผาโดยไมคดมลคา การจดใหมการดแลเลยงดเดกเลกสำาหรบมารดาทตองออกไปทำางาน เปนตน)

5. การเคหะสงเคราะหในรปของบานจดสรรราคาตำา การชวยเหลอคาเชาบานสำาหรบครอบครวทมรายไดนอยทมบตรตงแตสองคนขนไป

เทาทกลาวมาพอจะสรปไดวา ประเทศทเปนรฐสวสดการไมจำาเปนตองเปนประเทศทมระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมเสมอไป แมวาในประเทศทเปนสงคมนยมจะจดใหมสวสดการตางๆ แกพลเมองของประเทศ แตนนเปนเพยงสวนหนงของระบบเศรษฐกจดงกลาว รฐสวสดการอาจมลกษณะใกลเคยงหรอเปนระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมกได ในแงทมการสงเสรมใหมการดำาเนนธรกจโดยเสร รฐ

สวสดการอาจมลกษณะคลายกบประเทศทมระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมทเนนสวสดการหรอความอยดกนดของคนสวนใหญทบางครงรฐบาลอาจจำาเปนตองเขาไปดำาเนนการในกจการบางอยางทไมสามารถปลอยใหเอกชนทำา ดงนน รฐสวสดการอาจมระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมแตไมไดเปนประเทศสงคมนยม ในทำานองเดยวกนประเทศทมระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมอาจมสวสดการตางๆ แตไมไดเปนรฐสวสดการ

ตารางเปรยบเทยบระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมและแบบสงคมนยม

รายการ ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม

ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมแนว

ประชาธปไตยแนว

คอมมวนสต1. กรรมสทธ ทรพยสน

เอกชนมกรรมสทธในทรพยสนเกอบทงหมดยกเวนบางอยางทเปนของรฐโดยกฎหมาย

เอกชนมสทธในทรพยสนบาง เชน ปจจยการผลตบางชนด

เอกชนไมมสทธในทรพยสนหรอปจจยการผลต แตอาจไดรบมอบหมายใหดแลในปจจยการผลตเหลานน

2. เสรภาพ ในการเลอก

เอกชนมเสรภาพอยางเตมทในการเลอกประกอบกจการหรอเลอกซอและ

เอกชนมเสรภาพบางในการเลอกโดยเฉพาะสำาหรบสนคาทไมเกยวของกบคน

เอกชนไมมเสรภาพในการเลอกไมวาการผลตหรอการบรโภค

บรโภคสนคาอะไรกไดถาไมขดตอกฎหมายหรอความสงบสขของบคคลอน

สวนใหญผผลตอาจเลอกผลตสนคาบางชนดไดและผซอสามารถเลอกซอสนคาบางชนดได

สนคาและบรการตองผลตสนคาเฉพาะสนคาทสงใหผลตและบรโภคเฉพาะสนคาทมใหบรโภคเทานน

รายการ ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม

ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมแนว

ประชาธปไตยแนว

คอมมวนสต3. กลไก การทำางาน ของระบบ

ใชกลไกราคาและระบบการตลาดเปนเครองมอสำาคญในการตดสนใจตางๆ เชน ในเรองการเลอกผลตหรอเลอกบรโภคสนคาในเรองการใชกรรมวธและในเรองการแจกจายจดสรรทรพยากร

ในการวางแผนจากสวนกลางเปนหลกในการดำาเนนการ กลไกราคาอาจมอยแตกไมใชกลไกทสำาคญทสด โดยทวๆ ไปแลวการตดสนใจในการผลตหรอการบรโภคจะขนอยกบคณะ

ในการวางแผนจากสวนกลางเปนหลกในการดำาเนนการ ไมมกลไกราคา ไมมระบบตลาด และทกอยางตองมาจากองคการสวนกลางทจะเปน

และผลตผลตางๆ ไปยงผทเหมาะสมทสดทจะไดรบสงของเหลานน

กรรมการสวนกลาง ยกเวน ในบางธรกจทไมคอยเกยวของกบคนสวนใหญ ซงไดรบการอนญาตใหเอกชนดำาเนนการได ดงนน ในธรกจนนอาจมการใชกลไกราคาเปนเครองมอสำาคญกได

ผกำาหนดนโยบายกำาหนดแนวทางปฏบตและกำาหนดโทษสำาหรบผฝาฝน การแจกจายแบงสรรทรพยากรและสนคาใชวธปนสวนและการกำาหนดจากสวนกลางโดยทฝายรบนโยบายไมอาจจะโตแยงได

4. ระบบ การแขงขน

มการแขงขนโดยเสร ทงในดานผซอและผขาย ทงในดานผบรโภคและผผลต และในระหวางพวกเดยวกน คแขงขนสามารถใชกลยทธตางๆ เชน

ไมสนบสนนใหมการแขงขนกนมาก โดยเฉพาะสำาหรบธรกจทเปนสงจำาเปนแกการครองชพประจำาวนของ

ไมใหมการแขงขนเพราะถอวาไมจำาเปนเนองจากกจการทกอยาง ดำาเนนการโดยรฐบาล ประชาชน

การโฆษณา เขาชวยใหอยในฐานะดกวาคนอน

ประชาชนเพราะถอวาการแขงขนทำาใหเกดคาใชจายทไมจำาเปน และอาจทำาใหฝายหนงฝายใดไดเปรยบและจะเปนผลเสยแกคนสวนใหญของประเทศ

เพยงแตปฏบตตามสงทรฐบาลหรอหนวยงานสวนกลางสงใหทำาเทานน

รายการ ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม

ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมแนว

ประชาธปไตยแนว

คอมมวนสต5. บทบาท ของรฐบาล

มนอยทสดในดานทเกยวกบการดำาเนนงานของธรกจเอกชน ทงนถอวาหนาทของรฐบาลไมควรเขามายงเกยวกบธรกจของเอกชนแตควรจะทำาหนาท

มมากในดานอตสาหกรรมหรอธรกจทเกยวกบสวสดการของประชาชนเชน สงสาธารณปโภคซงถาปลอยใหเอกชนทำาแลวอาจม

มมากในทกๆ ดานทเกยวกบสวสดการของประชาชน เชน สงสาธารณปโภคและสนคาบรการตางๆ ทงนเพราะรฐ

ดานอนเชน การปองกนประเทศการพทกษรกษาความปลอดภยใหแกประชาชนจากโจรผราย และการเขาระงบขอพพาท ตลอดจนปญหาตางๆ ทอาจเกดขนระหวางประชาชนดวยกนแตอยางไรกตามรฐบาลอาจเขามาดแลในกจการบางอยางทถอวามสวนสำาคญตอความมนคงของประเทศและความสงบสขของประชาชน เชน ในเรองสาธารณปโภค

ปญหาหรอไมสามารถบรการไดทวทกคน หรอไมมใครยอมทำา เพราะตองลงทนมากและอาจไมมกำาไรแตธรกจบางอยางทรฐบาลเหนวาไมสสำาคญนกและเอกชนสามารถทำาไดรฐบาลกจะไมเขาไปยงเกยว โดยมอบใหเอกชนเปนผดำาเนนการ

ถอวาเปนเจาของในทรพยสนปจจยการผลตและสงของตางๆ เอกชนเพยงแตไดรบมอบหมายใหกระทำาอะไรตามทสงใหทำาเทานน รฐบาลมสทธในการเขาดำาเนนการทกอยางทเหนวาจำาเปนและมสวนกระทบกระเทอนถงคนสวนใหญของประเทศ

เปนตน

3.ระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต (Communism) ลกษณะสำาคญของระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสตนน ปจจย

การผลตทกชนดเปนของรฐบาล ดงนนอตสาหกรรมทกชนดรวมทงการเกษตร การคาปลกและการคาสง ตลอดจนการบรการอยในการควบคมของรฐบาล เอกชนไมมกรรมสทธในทรพยสนเหลานน ความเหนของผทเชอถอระบบเศรษฐกจแบบนกคอ รฐบาลควรหาทางครอบครองหรอไดมาซงกรรมสทธในปจจยการผลตดวยวธ เวนคนหรอบงคบซอ (Expropriation) มากกวาดวยวธการตามกระบวนการทางกฎหมายเอกชนไมมกรรมสทธในทรพยสนและปจจยการผลตซงเปนของรฐ เสรภาพในการเลอกบรโภคของประชาชนถกจำากดมาก เนองจากตองซอสนคาและบรการจากสงทรฐเปนผผลตเทานน ซงสงของเหลานนอาจไมถกใจหรอไมใชสงทผบรโภคตองการกได แตอยางไรกตาม สงทระบบเศรษฐกจแนวนอางกคอ การพยายามจดการเพอสวสดการของประชาชนของประเทศ

ในระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมแนวคอมมวนสตน ผบรหารสวนกลาง (Central Authority) เปนผวางแผนทงหมดในเรองการผลต เปนผตดสนเรองชนดของสนคาทจะผลตและเปนผบงการวาจะจดสรรสนคาทผลตแลวไปใหใครบาง โดยอาจอาศยระบบราคาหรอ ระบบการปนสวน (Ration) การจดการเกยวกบวตถดบ แรงงาน และปจจยการผลตชนดอนๆ กเปนหนาทของสวนกลางดงกลาว ซงรวมทงการวางแผนเพอขยายกจการบางอยางในอนาคตดวย

4.ระบบเศรษฐกจแบบผสม (Mixed Economic System)

เปนระบบเศรษฐกจทมลกษณะสวนหนงเปนแบบเสรนยมและอกสวนหนงเปนแบบสงคมนยม ในสวนทเปนแบบเสรนยม หมายความวา เอกชนมกรรมสทธในทรพยสนบางอยาง เชน ทนทรพยทจำาเปนเพอใชในการเพาะปลก อนไดแก เครองมอกล ทดน และปจจยการผลตอนๆ นอกจากนธรกจบางอยางทเอกชนเปนผประกอบการกมลกษณะแบบเสรนยม คอ มการแขงขนเสรมการโฆษณาและดำาเนนการเพอคาขายสนคาเหลานน การผลตสนคาและบรการตลอดจนการนำาเอาสนคาเขามาขายนนไดมการคดคำาถงถงรสนยม ความชอบ และความพงพอใจของผบรโภค หรอกลาวอกนยหนง ผบรโภคมเสรภาพในการเลอกกระทำาการบางอยาง ไมถงกบตองถกตดรดรอนสทธและเสรภาพในทกๆ กรณ โดยทวๆ ไปกลไกการทำางานของระบบไดอาศยระบบตลาดหรอราคา เชนผทใหหรอเสนอราคาสงยอมไดสนคานน ในทำานองเดยวกนระบบการวาจางกคงใชระบบราคาเปนสงชวยในการตดสน

ในสวนทเปนแบบสงคมนยมนน หมายความวา รฐบาลไดเขามาควบคมหรอเขามาดำาเนนการในธรกจบางอยางทมสวนสมพนธ หรอมความสำาคญตอความเปนอยของประชาชนสวนใหญของประเทศ เชน กจการสาธารณปโภคหรออตสาหกรรมหลก และอตสาหกรรมขนาดใหญทตองมการลงทนจำานวนมาก ซงกจการเหลานรฐบาลจำาเปนตองเขาดำาเนนการเอง เพราะอาจหาเอกชนลงทนเองไดยาก เนองจากเปนกจการทตองเสยงกบการขาดทนหรอไมคมกบการลงทน แตกจการเหลานจำาเปนตองม เพราะเปนปจจยพนฐานทจำาเปนตอการดำารงชพ เชน ไฟฟา นำาประปา การขนสงและคมนาคม เหตทรฐบาลเขามาเกยวของกบธรกจเอกชนอาจตองการขจดปญหาในเรองการผกขาด

หรอการเอารดเอาเปรยบ ซงมกจะเกดขนถาปลอยใหธรกจเอกชนทำาการแขงขน จนกระทงเหลอผทมทนทรพยมากทสามารถบบคนใหคแขงขนตองการไปจากการดำาเนนธรกจนน

สำาหรบกลไกการทำางานของระบบเศรษฐกจแบบผสม กคอการใชทงระบบกลไกราคาหรอระบบตลาดควบคไปกบแบบบงคบ นนคอในบางลกษณะการดำาเนนงานของระบบเศรษฐกจ เชน การซอขายสนคาและบรการสามารถใชระบบราคาเปนเครองชวยตดสนใจวาใครสมควรไดรบสนคาและบรการนน นอกจากราคาแลวการจดสรรทรพยากรตางๆ อาจใชระบบการแขงขนเพอหาผทเหมาะสมทสดในการใชทรพยากรนนใหเกดประโยชนมากทสด แตในบางลกษณะการดำาเนนงานของระบบเศรษฐกจจำาเปนตองใชวธควบคมหรอบงคบ เพอใหการดำาเนนการนนสามารถไปสจดหมายได กลาวอกนยหนง การดำาเนนการในกจการบางอยางจำาเปนตองมการรวบอำานาจไวกบสวนกลาง หรอใชวธรบคำาสงจากหนวยวางแผนสวนกลางเพอใหฝายอนๆ นำาไปปฏบตตามคำาสงนน ดงนนเอกชนไมสามารถจะใชระบบราคาได เพราะตองอาศยกฎขอระเบยบหรอกฎหมายทตราจากรฐบาลกลางเปนแนวทางในการปฏบตหรอดำาเนนธรกจของตน ดงนน ระบบเศรษฐกจแบบผสมจงมทงระบบราคา การแขงขน และการวางแผนจากสวนกลาง รวมกนเปนระบบเดยวกน

ระบบเศรษฐกจแบบผสมมลกษณะทอาจเหมาะสมกบหลายๆ ประเทศ เพราะการดำาเนนการเพอใหเกดประโยชนแกประชาชนสวนใหญนน ถาจะใชวธการแบบเสรนยมโดยอาศยกลไกราคาและระบบการแขงขนอาจประสบกบขอขดของหรอปญหาตางๆ ดงไดกลาวมาแลว ในขณะเดยวกนถาจะใชวธการของระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม

โดยการรวบอำานาจมาอยทฝายวางแผนสวนกลางหรอการรดรอนสทธเสรภาพของเอกชน กเกดผลเสยหายหลายประการดงกลาวในตอนทแลว ดงนน การใชกลไกราคาในธรกจทสามารถทำาได ทไมกอใหเกดความเอารดเอาเปรยบกน ทไมเอออำานวยประโยชนใหแกฝายหนงฝายใดมาก และทไมทำาใหประชาชนสวนใหญเดอดรอนและการใชระบบการควบคมสำาหรบกจการหรออตสาหกรรมทมความสำาคญตอประเทศทผลตสนคาและบรการพนฐานสำาหรบการดำารงชวตของประชาชน และสำาหรบธรกจหรอการผลตทไมอาจจะปลอยใหเอกชนดำาเนนการเอง เพราะอาจใหบรการไมทวถงหรอไมจงใจใหเอกชนยอมลงทน จะเหนไดวาในหลายๆ ประเทศรฐบาลมกจะเขาดำาเนนการในกจการทเรยกวารฐวสาหกจ ซงมกเปนกจการใหญทผลตหรอใหบรการในสงจำาเปน เชน การสาธารณปโภค อนไดแก ไฟฟา นำาประปาโทรศพท รถไฟ และการคมนาคม เปนตน

การใชระบบเศรษฐกจแบบผสมไดเปรยบการใชระบบเศรษฐกจแบบอนกคอ ความคลองตวในการดำาเนนการ เพราะสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณของสภาพเศรษฐกจได กลาวอกนยหนง ในบางครงหรอบางลกษณะอาจดำาเนนนโยบายแบบปลอยใหมอสระเสร และการอาศยกลไกราคาเพอจงใจใหเอกชนทำาการลงทน และทำาการผลตสนคาและบรการเพอลดภาระของรฐบาล แตถาการดำาเนนการของเอกชนไปถงระยะหนงทรฐบาลเหนวาถายงคงใหดำาเนนการตอไปอยางอสระ กอาจเกดปญหาและความเดอดรอนใหแกประชาชนสวนใหญ รฐบาลกจะเขาดำาเนนการควบคมหรอออกกฎขอบงคบหรอกฎหมาย คอยๆ ดงใหกจการเหลานนอยในการกำากบหรอการดแลของรฐบาลหรอหนวยงานทรฐบาลมอบหมายใหและเมอรฐบาลเหนวาไมมความจำาเปนทตองเขาไปกำากบ กอาจพจารณาปลอยใหเอกชนทำา

เชนเดมหรอลดการควบคมลง เพอมใหเอกชนรสกวาขาดเสรภาพหรอถกจำากดสทธมากเกนไป

ขอทอาจถอวาเปนจดออนของการใชนโยบายเศรษฐกจแบบผสมกคอ กำาลงใจหรอแรงจงใจสำาหรบเอกชนอาจมไมเพยงพอ เพราะเอกชนมความรสกวาการเขามาทดำาเนนการนนตองเสยงกบความไมแนนอนจากนโยบายของรฐบาล ในแงไมรวาเมอใดกจการของตนตองถกยด เวนคน หรออยในการดแลหรอการกำากบของรฐบาล ดงนน จงไมคอยมความกระตอรอรนทจะลงทนมาก เพราะไมแนใจวาจะไดผลคมกบสงทลงทนไปหรอไม เอกชนอาจไมกลาทำาการแขงขนกนมากนก เพราะกลววาถาทำาการโฆษณามากเกนไปหรอปรบปรงกรรมวธในการผลตของตนดเกนไป อาจถกเพงเลงจากทางหนวยกลางวาตองการยดตลาดหรอเปนผผกขาดขน

สรประบบเศรษฐกจ ประกอบดวย กลมหรอหนวยเศรษฐกจ คอ

ครวเรอน ธรกจหรอบรษทและองคกรรฐบาล โดยหนวยตางๆ มความสมพนธกน เราเรยกวา การหมนเวยนในระบบเศรษฐกจ

การรวมตวของหนวยเศรษฐกจ จะกลายเปนสถาบนเศรษฐกจหรอเราเรยกวา ระบบเศรษฐกจ ซงแบงออกเปน 4 ลกษณะ คอ

1. ระบบเศรษฐกจแบบทนนยมหรอเสรนยม เปนระบบทมเสรภาพในทางเศรษฐกจ โดยทผประกอบการสามารถดำาเนนธรกจไดอยางอสระในการตดสนใจทำากจกรรมทางเศรษฐกจไมวาจะเปนการผลต แปรรป และจำาหนาย หรอการใหบรการตางๆ ระบบนกลไกของราคาจะมบทบาทมากทสด และรฐบาลเขามาแทรกแซงนอยทสด

2. ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม เปนระบบทกจกรรมขนาดใหญรฐจะเขาไปควบคมดำาเนนการทงหมด สวนกจการขนาดเลกยงอนญาตใหเอกชนเขาดำาเนนการได

3. ระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต เปนระบบทรฐบาลเขามาดำาเนนกจกรรมทงหมด ตงแตการตดสนใจสงการดำาเนนงานทงหมด ตงแตการผลต การแปรรป และจำาหนาย โดยทเอกชนไมมอำานาจในการทำากจกรรมตางๆ ได

4. ระบบเศรษฐกจแบบผสม เปนการนำาเอาสวนดของระบบเศรษฐกจแบบทนนยมหรอเสรนยม มารวมกบระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม คอ ทกคนมอสระทจะผลต แปรรป และจดจำาหนาย หรอการใหบรการตางๆ ตลอดจนการกระจายรายไดไปยงประชาชนมมากขน เปนผลดทำาใหเศรษฐกจมการเปลยนแปลงไมมากนก

รปแบบขององคกรธรกจ

รปแบบขององคกรธรกจ แบงออกเปน 5 ประเภท คอ 1.ธรกจแบบเอกชนเปนเจาของคนเดยว (Single

Proprietorship) เปนกจการทมบคคลคนเดยวทำาหนาทเจาของและผดำาเนนงาน เมอกจการเกดผลกำาไรหรอขาดทน เจาของตองรบภาระแตเพยงผเดยว ตวอยางธรกจ เชน รานขายอาหาร รานขายของชำา เปนตน

ขอด ของการดำาเนนธรกจแบบน คอ สามารถตดสนใจในการดำาเนนงานไดอยางรวดเรว การกอตงและลมละลายกระทำาไดงาย กฎหมายเขามาเกยวของนอยมาก

ขอเสย คอ ระยะเวลาการดำาเนนงานของกจการนน มเงนทนในการดำาเนนงานจำากดเครดตนอยกวาการดำาเนนงานธรกจประเภทอน และการตดสนใจในการดำาเนนงานอาจผดพลาดงาย

2.ธรกจแบบหางหนสวน (Partnership) คอ ธรกจทมบคคลตงแต 2 คนขนไปรวมทนและรวมแรงจดตงขน เมอการดำาเนนงานมผลกำาไรหรอขาดทน กจะแบงความรบผดชอบตามสวนของทนและภาระการทำางานของตน การกอตงธรกจแบบนตองเปนไปตามทกฎหมายกำาหนด หางหนสวนม 2 ประเภท คอ

2.1 หางหนสวนสามญ คอ หนสวนตองรบผดชอบในหนสนรวมกนอยางไมจำากดจำานวน (Unlimited Liability) เชน การดำาเนนงานประสบกบการขาดทน ผเปนหนสวนตองรวมกนรบภาระหนสนทงหมดทเกดขน ดงนน การดำาเนนงานผเปนหนสวนตองทมเทความสามารถอยางเตมท เพราะหากหนสวนคนใดผดพลาด หนสวนคนอนๆ ตองรบภาระในหนสนทงหมดรวมกน

2.2 หางหนสวนจำากด หนสวนของหางหนสวนจำากด แบงออกเปน 2 กลม คอ

2.2.1 กลมคนทเขามาดำาเนนกจการโดยการลงทนอยางเดยว แตไมไดเขามารวมดำาเนนการ

2.2.2 กลมคนทเขามาดำาเนนกจการโดยตรง การแบงผลกำาไรของหนสวนทง 2 กลม คอ กลมแรกจะไดรบ

ผลกำาไรเปนสดสวนตามทนทตนลงทนไปเทานน สวนกลมสอง จะไดรบผลกำาไรมากกวา

ในสวนของความรบผดชอบนน กลมแรก จะรบผดชอบเฉพาะทนทตนลงไปเทานนสวนกลมสองจะตองรบผดชอบภาระหนสนอยางไมจำากดจำานวน หากการดำาเนนการประสบผลขาดทน

สวนดของหางหนสวนจำากด 1. การบรหารงานมประสทธภาพมากกวาเอกชนเปน

เจาของคนเดยว 2. มเงนทนในการดำาเนนงานมากกวา มความเสยงนอย

กวา เพราะมการระดมทงทนและความคด 3. มความเชอมนสงกวาเอกชนทเปนเจาของคนเดยว

สวนเสย1. เงนทนยงอยในวงจำากด 2. กจการมการขยายตวยงไมเตมท

3.ธรกจแบบบรษทจำากด (Corporation) ลกษณะของธรกจแบบน ประยร (2518) ไดกลาวไววาเปนองคกรธรกจทมบคคลตงแต 7 คนขนไป รวมกนกอตงและถอหน สำาหรบทนของบรษทจำากดจะแบงออกเปนหน หนละเทาๆ กน ผถอหนจะมฐานะเปนเจาของบรษทและรบผดชอบในหนสนของบรษทเพยงไมเกนมลคาหนทตนถอไว และสามารถขายหรอโอนหนใหผอนไดโดยเสร ราคาหนทซอขายขนอยกบผลการดำาเนนงานของบรษท เชน ถาบรษทมกำาไรมากกจายเงนปนผลแกผถอหนในอตราทสง ราคาของหนกยอมสงดวย

การดำาเนนงานของบรษทจำากดนน จะกระทำาโดยเจาหนาททมเงนเดอนประจำาและอยภายใตการควบคมของคณะกรรมการบรษท ซงคณะ

กรรมการบรษทนจะไดรบเลอกมาจากทประชมใหญของผถอหน ในการออกเสยงลงมตเลอกคณะกรรมการบรษทนนยดถอหลกวา “หนงหนมสทธออกเสยงไดหนงเสยง”

บรษทจำากดมความสำาคญตอระบบเศรษฐกจเปนอยางยง เพราะบรษทจำากดเปนหนวยธรกจทมขนาดใหญ ซงยอมมเงนทนและทรพยสนตลอดจนมการจางงานเปนจำานวนมาก ฉะนนการดำาเนนงานของบรษทไมวาจะเปนดานความเจรญเตบโต หรอการลมเลกกจการ จงมผลกระทบกระเทอนตอระบบเศรษฐกจเปนอยางมาก

วธการระดมเงนทนของบรษท เงนทนทใชดำาเนนงานของบรษทมาจากแหลงสำาคญสองแหลง

คอ จากการลงทนของเจาของบรษทหรอผถอหน และมาจากการกยมจากบคคลภายนอก

ก. เงนทนทไดจากการลงทนของเจาของบรษท ตามปกตเงนทนของบรษทจะมาจากการขายหนใหแกบคคล

ทวไป ผทซอหนหรอผถอหนของบรษทจงมฐานะเปนเจาของบรษท หนของบรษทมอย 2 ประเภท คอ

(1) หนสามญ (Common Stock) สวนมากผซอหนสามญมกจะเปนผทรเรมหรอกอตงบรษท ซงพวกนมกจะมโอกาสเปนผจดการหรอผควบคมการบรหารงานของบรษท เนองจากพวกทรเรมกอตงบรษทนจะซอหนสามญเปนจำานวนมาก จงมสทธออกเสยงเลอกคณะกรรมการบรษทไดหลายเสยง ดงนนพวกนจงมกจะไดรบเลอกใหเปนคณะกรรมการบรษทเสมอ ผถอหนสามญนนบเปนผทมความเสยงสง หมายความวา เสยงตอการขาดทน และ

แมบรษทจะมผลกำาไร กจะตองจายเปนคาดอกเบยใหแกผถอหนกและจายเงนปนผลใหแกผถอหนปรมสทธกอน เหลอจากนนจงจะตกเปนเงนปนผลของผถอหนสามญ ฉะนนจงเหนไดวา ผลตอบแทนของผถอหนสามญจะขนอยกบผลกำาไรของบรษทเปนสำาคญ กลาวคอ ถาผลกำาไรมากกยอมไดรบเงนปนผลมาก และถาผลกำาไรนอยกจะไดรบเงนปนผลนอย

(2) หนปรมสทธ (Preferred Stock) หนปรมสทธ หมายถง หนทมสทธพเศษทจะไดรบเงนปนผลกอน กลาวคอ ถาหากบรษทมผลกำาไร ผถอหนปรมสทธจะไดรบเงนปนผลกอนผถอหนสามญ แตไดรบในอตราทคงท และถาหากบรษทประสบกบการขาดทนหรอเลกลมกจการ ผถอหนประเภทนกมสทธทจะไดรบทนคนจากการขายทรพยสนของบรษทกอนผถอหนสามญ เมอผถอหนปรมสทธมความเสยงตำา ดงนนผถอหนปรมสทธแมจะมฐานะเปนเจาของบรษทแตไมมสทธออกเสยงในการเลอกคณะกรรมการบรษทหรอไมมโอกาสไดบรหารงานของบรษท

ข . เงนทนทไดจากการก บรษทอาจหาเงนมาขยายกจการไดโดยการกเงนจากประชาชน

หรอบคคลทวไป การกเงนจากบคคลทวไปเชนวานน กระทำาไดโดยบรษทออกหนก (Bond) ขายใหแกบคคลทวไปนนเอง หนกแตละหนจะกำาหนดอตราดอกเบยและระบอายของหนเอาไวตายตว การจายดอกเบยนนจะจายเปนงวดๆ จนกวาจะครบอายของหนก ผทถอหนกจะมฐานะเปนเจาหนของบรษทมใชเจาของบรษท ดงนนผถอหนกจงไมมสทธในการควบคมหรอบรหารงานของบรษทแตอยางใด แตอยางไรกตามไมวาบรษทจะประสบกบการขาดทนหรอไดกำาไรมากนอยเพยงใด ผถอหนจะตองไดรบดอกเบยอยเสมอและมสทธไดรบการชำาระหนคนกอนผถอหนประเภทอน

เนองจากผถอหนกเปนผทเสยงภยนอยทสด ดงนนจงไดรบผลตอบแทนนอยทสด เมอเปรยบเทยบกบผถอหนปรมสทธและผถอหนสามญ

สวนดและสวนไมดของบรษทจำากด บรษทจำากดมสวนดและสวนไมดหลายประการ ดงน สวนด 1. สามารถรวบรวมเงนทนไดเปนจำานวน

มาก 2. ผถอหนรบผดชอบเพยงมลคาหนของตนเทานน

ดงนนจงสามารถชกจงคนทมรายไดนอย ใหเขามาถอหนไดโดยงาย

3. ผถอหนไมจำาเปนตองมความรทางดานการคา กสามารถลงทนซอหนได

4. อายการดำาเนนงานของบรษทยนยาว กลาวคอ ไมวาผถอหนรายใดจะตายหรอลาออก กไมกระทบกระเทอนตอกจการของบรษท

สวนไมด 1. ผถอหนรายใหญ สามารถมอทธพลในการบรหารงานของบรษทได

2. การดำาเนนงานอาจลาชา เพราะคณะกรรมการบรษทจะตองมการประชมหรอปรกษาหารอกนอยเสมอ

4.ธรกจแบบสหกรณ (Cooperative) สหกรณ เปนองคการธรกจทมบคคลตงแตสบคนขนไป

รวมมอกนกอตงและสมครเขาเปนสมาชก โดยการซอหนของสหกรณ แตสมาชกสหกรณนนม

ลกษณะพเศษแตกตางกบสมาชกขององคการธรกจแบบอน กลาวคอ สมาชกของสหกรณมกจะเปนบคคลทมอาชพอยางเดยวกนหรอคลายคลงกน หรอมคณสมบตครบถวนตามทสหกรณกำาหนด ทงนเพราะสหกรณนนมนโยบายเพอรวมคนมากกวารวมทน หมายความวา การดำาเนนงานของสหกรณมไดมงหวงผลกำาไรแตเพยงอยางเดยว แตตองการตดพอคาคนกลางหรอผทมอทธพลทางเศรษฐกจ เพอชวยเหลอบคคลทมความออนแอทางเศรษฐกจโดยสมครเขามาเปนสมาชกของสหกรณรวมตวกนใหมอำานาจการตอรองกบพอคาคนกลาง

หลกสหกรณ (Principles of Cooperative)1. Capital with limited Interest 2. Open membership 3. One men one vote 4. Patronage Re – fund 5. Cooperate with Cooperative Society การกอตงและการบรหารงานของสหกรณมลกษณะ

คลายกบบรษทจำากด คอ จะมกลมบคคลผกอตงแลวประกาศใหบคคลทสนใจเขามาสมครเปนสมาชก โดยการซอหนของสหกรณ หนของสหกรณทกหนจะมมลคาเทากน สำาหรบการบรหารงานของสหกรณนน สมาชกของสหกรณทกคนจะเลอกคณะกรรมการเขามาบรหารหรอควบคมงานของสหกรณ ในการออกเสยงเลอกคณะกรรมการนน สมาชกทกคนมสทธออกเสยงไดเทากนไมวาใครจะถอหนมากหรอนอยเพยงไรกตาม คอสมาชกหนงคนมสทธออกเสยงไดหนงเสยง (One Man One Vote) คณะกรรมการทไดรบเลอกตงจะทำาหนาทควบคมหรอรบผดชอบการบรหารงานของสหกรณแทนสมาชก ซงคณะกรรมการน

อาจจะเลอกบคคลใดบคคลหนงจากคณะกรรมการหรออาจจางบคคลภายนอกมาเปนผจดการกได

การแบงผลตอบแทนแกสมาชก เพอใหผลประโยชนตกแกสมาชกมากทสด ดงนนถาหากสหกรณมผลกำาไร สหกรณจะแบงผลกำาไรตอบแทนแกสมาชกตามสวนกจกรรมทสมาชกกระทำาตอสหกรณเปนสำาคญ ยกตวอยางสหกรณผบรโภคหรอรานสหกรณ หากการดำาเนนงานจนมผลกำาไรเกดขน สหกรณจะจดสรรผลกำาไรเปนเงนปนผลใหแกสมาชก ซงจะแบงออกเปนสองสวนคอ สวนหนงจะแบงตามจำานวนหนทสมาชกแตละคนถอ การแบงสวนนจะแบงในอตราทคงทในรปของดอกเบยของเงนทสมาชกนำามาซอหนของสหกรณ ผลกำาไรทเหลอจากการจดสรรสวนทหนงกจะนำามาจดสรรในสวนทสอง คอแบงตามสวนของการซอสนคาจากสหกรณเปนมลคามาก (ทำาใหสหกรณมกำาไรมาก) กจะไดรบผลตอบแทนคนเปนจำานวนมาก จะเหนไดวาเงนปนผลตามสวนทสองนจะขนอยกบผลกำาไรของรานสหกรณเปนสำาคญ

กจการแบบสหกรณนเรมแรกในโลก เมอวนท 21 ธนวาคม พ.ศ. 2387 (ค.ศ. 1844) ทตรอกคางคก (Toad Lane) เมอง Rochdale ในประเทศองกฤษ ปจจบนกจการสหกรณในประเทศองกฤษเจรญมาก สำาหรบประเทศไทยนนเรมกอตงเมอ พ.ศ. 2459 (ค.ศ. 1916) โดยความรเรมของรฐบาล กจการสหกรณในประเทศไทยในปจจบนยงไมเจรญเทาทควร ทงๆ ทเปนกจการทมประโยชนมาก ทงนอาจเปนเพราะรฐบาลเปนฝายเสนอใหทำาโดยประชาชนมไดเรมเอง หรออาจเปนเพราะการดำาเนนงานของกจการสหกรณนน สมาชกจะตองเขามารวมมอและรบผดชอบรวมกนอยางจรงจง แตคนไทยชอบทำางานอยางอสระ ไมคนเคยกบการทำางานแบบเปนกลมหรอรวมมอ

กบผอน ดงนนจงทำาใหการดำาเนนงานของสหกรณไมเจรญกาวหนาเทาทควร กจการสหกรณในปจจบนมมากมายหลายประเภท เชน สหกรณทดน สหกรณผบรโภค (รานสหกรณ) สหกรณการเกษตร สหกรณขายสง สหกรณผผลต สหกรณนคม และสหกรณออมทรพย เหลานเปนตน

5.รฐวสาหกจ (State Enterprise) เปนองคกรทรฐบาลกอตงหรอเปนเจาของหน และเปนผควบคมดำาเนนงานโดยตรง

รฐวสาหกจนน อาจแยกเปนสองประเภทใหญๆ คอ ประเภทแรกเปนองคการธรกจทรฐบาลเปนเจาของหรอกอตงขน เชน การรถไฟแหงประเทศไทย ทาเรอแหงประเทศไทย องคการโทรศพทแหงประเทศไทย องคการคลงสนคา การไฟฟานครหลวง การประปาสวนภมภาค องคการขนสงมวลชนกรงเทพฯ องคการเภสชกรรม ธนาคารออมสน และธนาคารแหงประเทศไทย เปนตน ประเภททสองเปนองคการธรกจในรปของบรษทจำากดทรฐบาลลงทนรวมกบเอกชนโดยรฐบาลมหนเกนกวารอยละหาสบขนไป เชน ธนาคารกรงไทย

บรษทไมอดไทย จำากด บรษทการบนไทย จำากด และโรงแรมเอราวณ เหลานเปนตน

การทรฐบาลตองเขามามบทบาทในการดำาเนนกจการตางๆ ทางเศรษฐกจในรปแบบของรฐวสาหกจดงกลาว กเพราะมความจำาเปนหลายประการ ไดแก

1. กจการบางอยาง ถาใหเอกชนแขงขนกนเองแลว อาจกอใหเกดผลเสยแกเศรษฐกจของประเทศและประชาชนโดยสวนรวมได เชน การผลตบหรและสรา เปนตน

2. เพอรกษาและคมครองประโยชนไดเสยของประชาชนผบรโภคในดานราคาและคณภาพของสนคาหรอบรการ

3. กจการบางอยางตองใชเงนลงทนเปนจำานวนมหาศาลหรอตองเสยเวลาในการกอสรางเปนเวลานาน และเมอสรางเสรจแลว กอาจตองใชเวลารอคอยผลตอบแทนเปนเวลายาวนานกวาจะไดผลตอบแทนคมกบทใชลงทนไป และผลตอบแทนนนอาจจะตกแกสงคมสวนรวมมากกวาผลงทนกได กจการเหลานเอกชนมกจะไมสนใจดำาเนนงาน ดงนนรฐบาลจงตองเขามาจดทำาหรอดำาเนนการเสยเอง

4. กจการบางอยางเกยวของกบการปองกนประเทศหรอเปนอตสาหกรรมหลกของประเทศโดยตรง ดงนนรฐบาลจงตองเขามาจดทำาหรอดำาเนนการเสยเอง

5. กจการบางอยางมผลกระทบหรอใหประโยชนแกสงคมโดยตรง ดงนนรฐบาลจงตองเขามาดำาเนนการเอง เชน กจการเกยวกบการศกษา สาธารณสข อาคารสงเคราะห การธนาคาร และการขนสง เหลานเปนตน

6. กจการบางอยางมความจำาเปนตอการดำารงชพประจำาวนของประชาชน รฐบาลจงตองเขามาทำาการผลต และจำาหนาย

เสยเองเพอใหเพยงพอและเปนระเบยบเรยบรอย เชน กจการสาธารณปโภคตางๆ

7. กจการบางอยาง รฐบาลเขามาดำาเนนงานเพอเปนการสงเสรมหรอเปนตวอยางหรอจงใจแกเอกชน และเปนกจการททำารายไดใหแกประเทศ เชน การสงเสรมการทองเทยวและกจการโรงแรม เปนตน

8. กจกรรมบางอยางรฐบาลตงขน เพอเปนการรกษาวฒนธรรม ศลปกรรม และขนบธรรมเนยมประเพณของประเทศชาต เชน การดรยางคและนาฎศลป เปนตน

การดำาเนนกจการรฐวสาหกจตามทกลาวมาแลวน จะเหนไดวารฐบาลมไดเขามาดำาเนนการเพอมงหวงผลกำาไรอยางเดยว แตคำานงถงผลประโยชนทางเศรษฐกจของสงคมสวนรวมเปนสำาคญ แตอยางไรกตาม รฐวสาหกจกมทงสวนดและสวนไมดหลายประการ คอ

สวนด1. การแสวงหาเงนทนทงภายในและภายนอกประเทศ

ทำาไดดกวาเอกชน และในอตราดอกเบยทตำากวา 2. เปนการสงเสรมกจการของเอกชน เชน ไฟฟา

ประปา และโทรศพท เปนตน 3. เปนหลกประกนความแนนอนทงในดานคณภาพและ

ราคาของสนคาและบรการ 4. เปนการหารายไดของรฐบาลเพอนำาไปพฒนา

เศรษฐกจทางดานอนๆ 5. เปนแหลงการทำางานของประชาชนและมหลก

ประกนทมนคง 6. เปนกจการทางสาธารณปโภคเปนสวนใหญ โดยมได

แสวงหาผลกำาไรเปนทตง จงชวยในการกระจายรายได ไดเปนอยางด

สวนเสย1. ประสทธภาพการทำางานของพนกงานมนอย เพราะ

ไมมความรในทางธรกจเพยงพอ 2. ดำาเนนงานแบบระบบราชการ ทำาใหเกดความลาชา

และขาดความรเรม 3. มกมอทธพลทางการเมองเขามายงเกยวอยเสมอ 4. คาใชจายในการดำาเนนงานอาจสงกวาการดำาเนน

งานของเอกชน

ทฤษฎการผลต

การศกษาถงฟงกชนการผลต ตามทฤษฎการผลตแบบดงเดมนน เปนการศกษาถงความสมพนธระหวางปจจยการผลต (Production Factors) กบผลผลต (Product) เชนการผลตขาว จะมปจจยการผลตคอ ทดน แรงงาน ปย ใสเขาไปในกระบวนการผลตจงจะไดผลผลตออกมา (ปจจยการผลตทสำาคญคอ ทดน แรงงาน ทน และการประกอบการ) ซงในบทนจะกลาวถงเฉพาะทฤษฎการผลตแบบดงเดม (Traditional Approach) เทานน ซงเปนทฤษฎทนอกจากจะอธบายถงความสมพนธดงขางตนแลว ยงอธบายวา ทำาอยางไรตนทนการผลตจงจะตำาทสด (หรอไดจำานวนผลผลตมากทสด) โดยอาศยกฎตางๆ ทเกยวของ ซงจะไดกลาวตอไป

การศกษาทฤษฎแบบดงเดมนมขอกำาหนดคอ ตองใชเทคนคการผลตคงท และปจจยผนแปร (Variable Factors) ตองมลกษณะเหมอนกนทกประการ (Homogeneous) ซงทฤษฎนจะเกยวของกบกฎการลดนอยถอยลง (Low of Diminishing Return) ซงกฎนกลาววา การผลตมการใชปจจยคงทและปจจยผนแปร เมอเพมปจจยผนแปรเขาไปรวมกบปจจยคงทเรอยๆ ทละหนวยแลว ในระยะแรกผลต หนวยสดทายจะเพมขนเรอยๆ จนถงระดบทสงสด แลวจากนนถายงเพมปจจยผนแปรเขาไปอกจะทำาใหผลผลตเฉลยลดลงและดงเอาผลผลตหนวยสดทายจะลดลงตามลำาดบอกดวย

ปจจยคงท (Fixed Factors : FF) คอ ปจจยทเราใชคงทอยเสมอไมวาเราจะใชปจจยผนแปรมากนอยแคไหน

ปจจยผนแปร (Variable Factors : VF) คอ ปจจยทใชเปนปจจยคงทแตผนแปรเพมขนในปรมาณทเทาๆ กน ของการเปลยนแปลง

ผลผลตทงหมด (Total Product : TP) คอ จำานวนผลผลตทงหมดทผลตขนไดจากการใชปจจยคงทและปจจยผนแปร

ผลผลตเฉลย (Average Product : AP) คอ จำานวนผลผลตทงหมดเฉลยดวยจำานวนปจจยผนแปร

AP =

ผลผลตเพม (Marginal Product : MP) คอ จำานวนผลผลตทไดจากการใชปจจยผนแปรหนวยสดทายหรอจำานวนผลผลตทงหมดทเปลยนแปลงไปเมอมการใชปจจยผนแปร

TPVF

เปลยนแปลงไป 1 หนวย เชน กรรมกร 5 คน ทำางานไดชนงาน 20 ชน และถากรรมกร 6 คน ทำางานชนงานเดมได 25 ชน แสดงวา ชนงาน 5 ชนทเพมขนเกดจากเพมจำานวนกรรมกร 1 คน

MP =

แสดงการเปลยนแปลง TP, AP และ MP จากการเปลยนแปลง VF ทละหนวย

ปจจยคงทFF

ปจจยผนแปร

VF

ผลผลตทงหมด

TP

ผลผลตเฉลยAP

ผลผลตเพมMP

11111111

12345678

1024395261666664

10121313

12.2119.48

10141513950-2

TPVF หรอ TP ใหม

กราฟแสดงเสนผลผลตทงหมด (TP), ผลผลตเฉลย (AP) และผลผลตเพม (MP)

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

1 2 3 4 5 6 7 8

สรปกฎการลดนอยถอยลง 1. AP จะเพมขนเรอยๆ ตราบใดท MP > AP2. AP จะลดลงเรอยๆ ตราบใดท MP < AP3. AP มคาสงสดเมอ AP = MP 4. TP มคาสงสดเมอ MP = 0

การแบงชวงของการผลต ม 3 ชวง คอ 1. ผลผลตเพมขน (Stage of Increasing Return) เปน

ชวงทผลผลตเพม (TP) เพมขนจดสนสดของชวงน คอ AP = MP เลยจากชวงนไปแมวา TP ยงคงเพมขน แต AP และ MP เรมลดลงแลว

2. ผลผลตเพมขนในอตราทลดลง (Stage of Decreasing Return) เปนชวงทเพมปจจยการผลตชนดแปรผนเขาไปอก แต

Stage 1

Stage 2

Stage 3TP

APMP

จำานวนผลผลต

ปจจยผนแปร

ผลผลตทไดนอยกวาอตราของปจจยการผลตซงเปนชวงทผลผลตเพมขนในอตราทลดลง สาเหตทเปนเชนน เนองจากการเพมปจจยการแปรผนเขาไปเรอยๆ ในขณะปจจยคงทไมไดเพมขนเลย จงทำาใหการใชปจจยการผลตไมไดสดสวนกน ดงนน จงทำาใหผลผลตลดนอยถอยลงเรอยๆ ซงสอดคลองกบกฎการลดนอยถอยลง (Law of Diminishing Return)

3. ผลผลตลดลงหรอตดลบ (Stage Diminishing Return of Negative Return) เปนชวงทผลผลตทงหมดลดลง และหนวยสดทายตดลบ ตลอดจนผลผลตเฉลยมคา = 0 ซงมผลมาจากการเพมปจจยแปรผนมากเกนไป เชน กรณการเพมปยมากเกนขนาด ซงจะทำาใหตนขาวตายไปบาง จงทำาใหผลผลตลดลงมาก

ตนทนการผลต (Cost of Production) ตนทนการผลต คอ คาตอบแทนหรอคาชดเชยใหแกเจาของปจจย

การผลต เมอนำาปจจยการผลตชนดตางๆ มาใชผลตสนคาและบรการ โดยตนทนการผลตจะมตนทนทจายเปนตวเงน (Monetary Cost) เชน เงนเดอน คาเชา ดอกเบย หรอกำาไร และตนทนทไมไดจายเปนตวเงน (Non - Monetary Cost) เชน คาเสอมราคาและคาเสยโอกาสตางๆ ดงนน ตนทนการผลตทใชในกระบวนการผลต จำาแนกออกไดดงน

ตนทนการผลตในเศรษฐศาสตร จะมความหมายกวางขวางกวาตนทนในทางการบญช เพราะการผลตสนคา นอกจากจะนบเอารายจายทงหมดทไดจายออกไปจรงๆ เปนตนทน ยงไดรวมเอาตนทนทไมไดจายออกไปเปนตวเงน หรอทเรยกวา “คาเสยโอกาส เขาไวดวย เชน” ราคาหรอผลตอบแทนปจจยการผลตทผผลตเปนเจาของโดยตรง และ

ผผลตไดนำาเอาปจจยสวนทตนเปนเจาของมาใชในการผลตจงทำาใหเสยโอกาสไป และยงรวมไปถงคาจางทตนควรจะไดรบ เมอใชแรงงานไปตนทนเหลานกจะไมปรากฎในทางบญช

ดงนน กำาไรในทางเศรษฐศาสตรจงนอยกวากำาไรในทางบญช โดยกำาไรทางเศรษฐศาสตรนน ประกอบดวย กำาไรปกตและกำาไรเกนปกต โดยทกำาไรปกต คอ ผลตอบแทนจำานวนหนงทผประกอบการตองไดรบเพอทำาใหเขาทำาการผลตตอไปในระยะยาว ถาผประกอบการไมไดผลตอบจากการลงทนแลว เขาจะไมทำาการผลตตอไปและหนไปผลตอยางอนแทน ซงกำาไรปกตนถกนบรวมเขาไวในตนทนทงหมด ดงนนผลตางของรายรบทงหมดและตนทนจงเปนกำาไรเกนปกตทงหมด แตถารายรบทงหมดเทากบตนทนทงหมด ผผลตจะไดรบเพยงกำาไรปกตเทานน

ในการผลตสนคาแตละครงไดเกยวของกบระยะเวลาดวยเสมอ และเนองจากตนทนในการผลตขนอยกบจำานวนสนคาทผลตดวย เมอผลตสนคาเปนจำานวนมากกจะเสยตนทนในการผลตเปนจำานวนมาก แตจำานวนสนคาทผลตจะเปลยนแปลงไปมากนอยแคไหน จะขนอยกบระยะเวลาในการผลต ถาเปนระยะเวลาสนผผลตไมสามารถจะขยายการผลตออกไปไดตามความตองการ เนองจากปจจยในการผลตบางอยางอาจปลยนแปลงได แตในระยะยาวการขยายปรมาณการผลตทำาไดมากกวาการผลตในระยะสน

ดงนน การเปลยนแปลงตนทนในการผลตจงขนอยกบระยะเวลาในการผลตดวย เชนในการผลตระยะสนตองใชปจจย 2 ประการ โดยการเพมปจจยแปรผนกมขอบเขตจำากด เพราะถาเพมปจจยแปรผนเขาไปมาก อาจทำาใหตนทนการผลตสงขน และผลกำาไรลดลงได สำาหรบการผลตในระยะยาวนน สามารถทจะเปลยนแปลงปจจยการผลตไดทกชนด

โดยจะไมมปจจยในการผลตชนดใดคงทเลย แมแตเครองจกร โรงงาน หรอทดน กสามารถทจะตดตงและขยายใหใหญขนไดพรอมทงยงสามารถอบรมคนงานใหมความสามารถเกดทกษะเพมขน เพอประสทธภาพในการผลตดวย ดงนนการผลตระยะยาว จงมแตปจจยแปรผน (Variable Factors) เพยงอยางเดยวเทานน

ตนทนการผลตระยะสน (Short – run Cost) เนองจากในระยะสนมปจจยการผลตอย 2 ชนด คอ ปจจยการ

ผลตชนดคงท และชนดผนแปร ดงนน การผลตในระยะสน จงมตนทนอย 2 ชนด คอ ตนทนคงท (Fixed Cost) กบตนทนผนแปร (Variable Cost) จากตนทน 2 ชนดน โดยผผลตสามารถจะคำานวณหาคาตนทนรวม ตนทนเฉลยและตนทนเพม ไดดงตอไปน

1.ตนทนคงท (Fixed Cost : FC) ตนทนชนดน จะมจำานวนคงทตลอดไป ไมวาปรมาณการผลตจะมากหรอนอย แมจะยงไมทำาการผลตเลยกตองเสยตนทนคงทจำานวนน เพราะเปนคาใชจายประจำาไมวาจะทำาการผลตหรอไมกตาม ตนทนประเภทน ไดแก คาเชา คาทดน คากอสราง โรงงาน เงนเดอนยาม เปนตน นอกจากนยงมคาใชจายบางประเภททถอวาเปนตนทนคงทในระยะสน เชน ดอกเบยเงนก คาประกนอคคภย คาเชาโทรศพท และอนๆ

2.ตนทนผนแปร (Variable Cost : VC) ตนทนชนดน จะเปลยนแปลงไปตามจำานวนสนคาทผลต ถาผลตมากตองเสยตนทนชนดนมาก ถาผลตลดลงกเสยนอย ถาไมผลตกไมตองเสยเลย โดยคาใชจายทถอวาเปนตนทนเปลยนแปลง ไดแก คาจางแรงงานในการผลต คาวตถดบ คานำา คาไฟฟา และอนๆ ทใชในการผลต เปนตน

3.ตนทนรวม (Total Cost : TC) คอ ผลรวมของตนทนคงททงหมดและตนทนผนแปรทงหมด โดยสามารถหาไดดงน

TC = FC + VC4.ตนทนคงทเฉลย (Average Fixed Cost : AFC)

คอ ตนทนทงหมดคดเฉลยตอผลผลต 1 หนวย ซงคำานวณหาไดโดยการหาตนทนคงททงหมด หารดวยจำานวนสนคา คอ

AFC =

โดยตนทนทเฉลยลดลงเรอยๆ เมอผลตสนคาเพมขนเรอยๆ

5.ตนทนผนแปรเฉลย (Average Variable Cost : AVC) คอ ตนทนแปรผนทงหมดคดเฉลยตอผลผลต 1 หนวย คำานวณไดโดยการหารตนทนแปรผนทงหมดดวยจำานวนสนคาทผลตขน เชน

AVC =

6.ตนทนเฉลย (Average Cost : AC) คอ ตนทนรวม หรอตนทนทงหมดคดเฉลยตอผลผลต 1 หนวย ซงคำานวณหาได โดยการหารตนทนรวมดวยจำานวนสนคาทผลตขน หรออกวธหนง โดยการรวมตนทนคงทเฉลยเขากบตนทนผนแปรเฉลย ดงเชน

AC = หรอ = AFC + AVC

7.ตนทนเพม (Marginal Cost : MC) หรอตนทนหนวยสดทาย ซงเปนตนทนในสวนทเพมขนทผลตสนคาเพมขน 1 หนวย เชน

TFC Q

TVC Q

TC Q

TC Q

MC = หรอ = TVC ใหม - TVC เกา

ตารางแสดงตนทนการผลตประเภทตางๆ ในระยะสน ปรมา

ณผลผล

ตQ

ตนทนคงท

ทงหมด

TFC

ตนทนผนแป

รทงหม

ดTVC

ตนทนรวม

TC = TFC

+ TVC

ตนทนคงทเฉลยAFC =

ตนทนผนแปรเฉลยAVC

=

ตนทนเพม

ทงหมด

TAC =

ตนทนเพม

MC = TVC เกา-

TVC ใหม

0 5 0 5 - - - -1 5 6 11 5.0 6.0 11.0 62 5 9 14 2.5 4.5 7.0 33 5 11 16 1.6 3.7 5.3 24 5 15 20 1.2 3.7 4.9 35 5 20 25 1.0 4.0 5.0 56 5 30 35 0.8 5.0 5.8 107 5 44 49 0.7 6.2 7.0 148 5 67 72 0.6 8.3 9.0 23

ตนทน

0

10

20

30

40

50

60

70

80

1 2 3 4 5 6 7 8 9

TFC Q

TVC Q TC

Q

ผลผลต

FC

TCTVC

ตนทน

0

5

10

15

20

25

1 2 3 4 5 6 7 8

แสดงความสมพนธของเสนตนทนชนดตางๆ ในการผลตระยะสน

ตนทนการผลตในระยะยาว (Long – run Production Cost)

การผลตระยะยาวปจจยการผลตทกอยางสามารถเปลยนแปลงได เชน ปจจยคงท ไดแก โรงงานและเครองจกร สามารถขยายและตดตงเพมเตมได ดงนน ในการผลตระยะยาวจงมปจจยการผลตชนดเดยว คอ ปจจยผนแปร เมอปจจยการผลตทกชนดสามารถเปลยนแปลงได ตนทนการผลตระยะยาว จงมแตตนทนผนแปรเทานน ตนทนในการผลตระยะยาวจงเปนตนทนทตำาสำาหรบการผลตแตละระดบ โดยผผลตอาจเลอกขนาดของโรงงานทเสยตนทนเฉลยตำาสดได ซงอาจขยายโรงงานเพมหรอปรบโรงงานขนาดเลกใหเปนขนาดใหญ การผลต ผผลตสามารถเลอกผลตในโรงงานทเสยตนทนการผลตทตำาทสดโดยดขนาดการผลตวาตองการผลตมากนอยเทาใด

การประหยดและไมประหยดเนองมาจากขนาด หมายถง การประหยดเกยวกบตนทนการผลตทงภายในและภายนอก การทเสนตนทนเฉลยลดลงในตอนแรกและสงขนในภายหลง มสาเหตมาจากการประหยด และไมประหยดจากการผลต คอ เมอผผลตขยายขนาดการ

MC

TACAVC

AFCผลผลต

ผลตหรอสนคาเพมขน จะเกดการประหยดททำาใหตนทนการผลตลดลง การประหยดแบงออกเปน 2 แบบ คอ

1. การประหยดภายใน (Internal Economics) แบงออกเปนหลายดาน คอ 1.1 ดานปจจยการผลต เชน ผผลตขยายการผลตขนเลกนอย

กไมจำาเปนตองเพมแรงงานหรอทดน ควรใชแรงงานเดมโดยการเพมประสทธภาพ ซงจะทำาใหตนทนเฉลยลดลง

1.2 ดานการจดการ โดยการเพมประสทธภาพในการจดการ 1.3 ดานเทคนค โดยการหาเครองจกร เครองมอ และ

อปกรณททนสมย 1.4 ดานการตลาด เชน การซอสนคาคราวละมากๆ เปนการ

ลดตนทน อยางไรกตาม หากขยายขนาดการผลตเพมขนเกนระดบหนง

แลว อาจจะเกดการไมประหยดภายใน (Internal Diseconomics) ขนไดหลายดาน เชน ตองจางผจดการหลายคน อาจมผจดการฝายขาย ผจดการฝายซอ ผจดการฝายการเงนและบญช ผจดการฝายบคคล เมอตองการแบงงานออกเปนฝาย หรอแผนกทสลบซบซอนมากขน พนกงานอาจหลบงานเพราะควบคมไมทวถงหรออาจเกดการผลตสนคามากเกนขดความสามารถของเครองจกร จนเครองจกรชำารดเสยหายตองเสยคาซอมแซมบำารงสงกวาปกตได และอาจแยงปจจยการผลตทำาใหราคาสงขน

2. การประหยดภายนอก (External Economics) เปนการประหยดทเกดขนนอกระบบการผลต ไมใหเกดขน

เนองจากการขยายขนาดการผลต แตกเกดขนเนองจากการขยายตวของอตสาหกรรมประเภทเดยวกนหรอตางประเภทกน แตมความสมพนธและอยในบรเวณใกลเคยงกน ดงเชน ถาบรษทรถยนต ก.

เพมจำานวนการผลตรถยนตเพยงบรษทเดยว กจะไมมผลตอการประหยดภายนอก แตถาบรษทรถยนต ข. ค. หรอ ง. และอนๆ ตางกทำาการผลตรถยนตมากขน จงเกดความตองการสวนประกอบ เชน แบตเตอร เบาะรถยนต กระจก และอนๆ มมากขน ซงจะจงใจใหบรษทใกลเคยงทำาการผลตแบตเตอร บรษทผลตเบาะรถยนต บรษทผลตยางรถยนตขนมา ซงบรษทผลตรถยนตแตละบรษทสามารถซอสวนประกอบตางๆ เหลานมาไดในราคาตำากวาทตนจะผลตสวนประกอบนนเสยเอง ซงตนทนเฉลยในการผลตรถยนตยอมลดลง ทงน เพราะเกดการประหยดภายนอก อนเนองมาจากการขยายตวของธรกจหรออตสาหกรรมมากขน

สรปทฤษฎการผลตแบบดงเดม เปนการอธบายความสมพนธ

ระหวางปจจยการผลต (ทดน แรงงาน ทน และการประกอบการ) ซงทฤษฎนจะเกยวพนกบกฎการลดนอยถอยลง (Law of Diminishing Return) ของผลผลต ซงอธบายในกรณมการผลตระยะสน มตนทน 2 ชนด คอ ตนทนคงท กบตนทนผนแปร สวนการผลตในระยะยาวจะใชตนทนผนแปรอยางเดยว

ในการผลตนน ผผลตควรใหความสนใจในเรองการประหยด ซงประกอบดวย การประหยดภายในและการประหยดภายนอก เพราะการขยายขนาดผลตไมมากนก ควรใชปจจยภายในในการเพมขดความสามารถของพนกงาน ตลอดจนการใชเครองจกรทมประสทธภาพ แทนทจะเพมทนโดยการจดจางพนกงานใหม หรอซอเครองจกร เครองมอใหม

คาเสอมราคา (Depreciation)

คาเสอมราคาจดวาเปนเงนทนภายในทสำาคญประเภทหนง สนทรพยถาวรทมตวตนเทานนทจะนำามาคำานวณคาเสอมราคา เพราะคาเสอมราคาเปนการหกคาใชสนทรพยถาวรในแตละป เนองจากสนทรพยถาวรตองจายซอเปนเงนทนจำานวนสง แตใชไดหลายป เมอใชไปจะมการเสอมสภาพตามอายการใช ไดแก อาคาร โรงงาน เครองจกร รถยนต เปนตน ยกเวนทดน ทไมคดคาเสอมราคา เนองจากทดนเปนสนทรพยทไมมการเสอมสภาพและราคาทดนมแนวโนมทจะเพมสงขนตลอดเวลา จงตองหกคาเสอมราคาของการใชเพอสะสมไวซอสนทรพยถาวรขนใหม คาเสอมราคาทสะสมไวน เมอยงไมไดนำาไปซอสนทรพยถาวรขนใหม สามารถนำามาใชเปนเงนทนสำาหรบหมนเวยนในกจการได

ความหมายของศพทตางๆ ทควรทราบ ราคาซาก (Scrap Value หรอ Salvage Value)

หมายถง มลคาทคาดวาจะขายสนทรพยถาวรนนไดเมอหมดอายการใชงาน หกดวยคารอถอนและคาใชจายในการจำาหนายสนทรพยนน (ถาม)

มลคาเสอมราคาทงสน หมายถง ราคาตนทนเดมของสนทรพยทมการเสอมสภาพ หรอราคาอนทนำามาใชแทน ซงปรากฎอยในงบการเงน หกดวยราคาซากทไดประมาณไว

มลคาเสอมราคาทงสน = ราคาทนของสนทรพย – ราคาซาก อายการใชงาน (Useful Life) หมายถง ระยะเวลาทกจการ

คาดวาจะใชประโยชนจากสนทรพยถาวรนนๆ วธคดคาเสอมราคา

การคดคาเสอมราคาสนทรพยถาวรมไดหลายวธทใชกน คาเสอมราคาทไดในแตละวธกจะทำาใหมเงนทนภายในสะสมเพมขน เปนจำานวนแตกตางกน แตเมอกจการไดเลอกวธการคำานวณ

คาเสอมราคาวธใดแลว กจำาเปนตองใชวธนนอยางสมำาเสมอทกงวดบญช จะเปลยนแปลงวธการคำานวณคาเสอมราคาไดกตอเมอไดรบอนมตจากอธบดกรมสรรพากร ตวอยางเชน บรษทรบเหมากอสรางแหงหนงซอเครองจกรมาใหมมลคา 25,800 บาท โดยคาดวามอายการใชงาน 5 ป และมมลคาซากในปลายปท 5 มลคา 800 บาท ธรกจจงไดกระจายมลคาการใชงานของเครองจกร โดยคดคาเสอมราคาแตละป ซงวธคดคาเสอมราคาสามารถคดไดหลายวธ คอ

1.วธ Straight – Line : เปนวธคดคาเสอมราคาโดยเฉลยมลคาเสอมราคาของสนทรพยใหเปนคาเสอมราคาในแตละปเทาๆ กน ตลอดอายการใชงานของสนทรพยถาวรนนๆ สตรในการคำานวณคาเสอมราคา มดงน

คาเสอมราคาตอป = (ราคาทนของสนทรพย – ราคาซาก) / อายการใชงาน

มลคาเครองจกร 25,800 บาทมลคาซาก 800 บาทมลคาเครองจกรหลงหกมลคาซาก 25 ,000

บาท อายการใชงาน 5 ป

ฉะนน คาเสอมราคาตอป คอ 25,000 / 5 = 5,000 บาท 2.วธ Double – Declining Balance (DDB) :

เปนวธคดคาเสอมราคาอกวธหนง โดยคดในปแรกๆ สงกวาปหลงๆ วธนเปนวธคดคาเสอมราคาแบบอตราเรง นนคอ คดเปน 2 เทาของวธ Straight – Line และคาเสอมราคาแตละปกจะนำาจำานวน 2 เทาของวธ Straight – Line นไปคณกบมลคาเครองจกรทหกคาเสอมราคาแตละปออกแลว ดงนน จากในตวอยางเดม

วธ Straight – Line หกคาเสอปละ 1/5 (6,800/34,000) ของมลคาเครองจกรหลงหกมลคาซาก

วธ Double – Declining Balance (DDB) จงหกคาเสอมปละ (1/5) x 2 = 2/5 เทาของเครองจกรหลงหกมลคาซาก และหกคาเสอมแตละปออกแลว ดงน

ปท 1 คาเสอมราคาจงเปน 2/5 (25,000) = 2,000 บาท

ปท 2 คาเสอมราคาจงเปน 2/5 (23,000) = 9,200 บาท

ปท 3 คาเสอมราคาจงเปน 2/5 (13,800) = 5,520 บาท

และเนองจากปท 3 คาเสอมราคาตำากวาการคดแบบ Straight – Line ปท 4 และ 5 จงนำามลคาเครองจกรทเหลอหาร 2 จงเปนปละ 3,312/2 = 1,656 บาท

3.วธ Unit – of – Production Method : เปนวธคดคาเสอมราคาตามความเปนจรง ถาเครองจกรผลต 1,000 กคอคาเสอมราคา 1,000 ถาปตอมาผลต 2,000 กแสดงวาใชเครองจกรมากขน กตองคดคาเสอมราคามากขน เปนวธคดคาเสอมราคาตามจำานวนหนวยทผลตได (หนวยของสนคาทผลตโดยใชเครองจกรนน) ในแตละงวด ดงนน จงตองคำานวณวาเครองจกรน ตลอดอายจะสามารถผลตผลผลตไดรวมทงหมดกหนวย และแตละหนวยของผลผลตจะทำาใหเครองจกรเสอมราคาเทาใดจากนน จะสามารถหาไดวาแตละงวดการผลต จะเกดคาเสอมราคาของเครองจกรนเทาใด

จากตวอยางเดม สมมต เครองจกรนผลตสนคาทงหมดได 5,000 หนวย ฉะนน

คาเสอมราคาตอหนวยผลผลต = (25,800 – 800) / 5,000

= 5 บาท ถาปแรกผลตสนคาได 1,000 หนวย แสดงวาคาเสอมราคา

เครองจกรปแรก = 5 x 1,000 = 5,000 และปตอๆ ไปกคำานวณเชนเดยวกนน

4.วธ Sum of Years’ Digits : เปนวธคดคาเสอมราคาแบบอตราเรงเชนกน คอ คาเสอมราคาในปแรกๆ จะมากและคอยๆ ลดลงในปหลงๆ อตรานนำามาคำานวณคาเสอม คอ สดสวนของจำานวนปทเหลอของอายการใชงานของเครองจกร ตอ จำานวนปของอายการใชงานทเหลอรวมกน นนคอ

ปท 1 อายการใชงานทเหลอของเครองจกร คอ 5 ป

ปท 2 อายการใชงานทเหลอของเครองจกร คอ 4 ป

ปท 3 อายการใชงานทเหลอของเครองจกร คอ 3 ป

ปท 4 อายการใชงานทเหลอของเครองจกร คอ 2 ป

ปท 5 อายการใชงานทเหลอของเครองจกร คอ 1 ป

ฉะนน จำานวนปของอายการใชงานทเหลอรวมกน คอ 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 15 ดงนน

คาเสอมราคาปท 1 = 5/15 (25,000) =8,333 บาท

คาเสอมราคาปท 2 = 4/15 (25,000) =6,667 บาท

คาเสอมราคาปท 3 = 3/15 (25,000) =5,000 บาท

คาเสอมราคาปท 4 = 2/15 (25,000) =3,333 บาท

คาเสอมราคาปท 5 = 1/15 (25,000) =1,667 บาท

จากวธคดคาเสอมราคาวธตางๆ ทง 4 วธทกลาวมาแลวขางตนน ในแตละบรษทไมจำาเปน ตองคดคาเสอมราคาดวยวธการแบบเดยวกนหมด ทงน แลวแตแนวคดของบรษทนนๆ วาเปนแนวคดไหน และผบรหารจะรวาเงนทนภายในมาจากคาเสอมราคาเทาไร

บญชประชาชาต รายไดประชาชาต และดชนราคา

การทำางานของเศรษฐกจทงระบบ (Whole Economy) มระบบบญชประชาชาต สามารถใชเปนเครองมอตรวจสอบการทำางานของระบบเศรษฐกจทงหมด กอนทจะมเหตการณทไมดเกดขนเชนในชวงป ค.ศ. 1930 – 39 ไดเกดเศรษฐกจตกตำาอยางรนแรงทเรยกกนวา “Great Depression”กลาวกนวา เปนเพราะประเทศในโลกสวนใหญไมมบญชรายไดประชาชาตทสมบรณ จงไมสามารถรเหตการณลวงหนาไดทนเวลา เพราะฉะนนหลงจากทไดเกดเศรษฐกจตกตำา ทำาใหประเทศตางๆ หนมาใหความสนใจกบการเตรยมบญชประชาชาตทสมบรณมากขนเปนลำาดบ

บญชประชาชาต (National Account) จงมความหมายถง บญชของชาตนนเอง ระบบบญชของชาตสมยใหม สามารถใหขอมลรวม (Aggregate Variables) ของทงประเทศได ขอมลรวมทสำาคญ ไดแก

1. มลคาสนคาและบรการทประชาชนทกคนชวยกนผลตในรอบปทผานมา ในวชาเศรษฐศาสตรเรยกกวา ผลตภณฑประชาชาต “ ”

2. รายไดทประชาชนทกคนไดรบในรอบปทผานมา วชาเศรษฐศาสตรเรยกวา รายไดประชาชาต “ ”

3. รายจายทประชาชนทกคนไดจายออกไปในรอบปทผานมา วชาเศรษฐศาสตรเรยกวา รายจายประชาชาต “ ”

ในบญชประชาชาตไดใชวธแยกขอมลรวมใหเปนขอมลยอยลงไปอก (Sub - Aggregate Variables) เพอวเคราะหวามปจจยอะไรททำาใหเกดการเปลยนแปลงของขอมลเหลาน เชน ขอมลรายไดประชาชาต อาจแยกเปนรายไดทประชาชนไดรบจากแหลงตางๆ ไดแก คาจางแรงงาน คาเชา ดอกเบย และกำาไร และในดานรายจาย บญชประชาชาตอาจแยกออกเปนขอมลยอย ดงนคอ การบรโภค การลงทน การใชจายของภาครฐบาล การสงออก และการนำาเขา เปนตน ขอมลในสวนยอยนมประโยชนมาก เพราะทำาใหเราเขาใจบทบาทของตวแปรตางๆ และความสำาคญระหวางตวแปรทกตวทมผลกระทบซงกนและกน รฐบาล และภาคเอกชน ไดใชขอมลในบญชประชาชาตเพอวเคราะหระบบเศรษฐกจทไดผานมาแลว

บญชประชาชาตมประโยชนตอรฐบาลมากเปนพเศษ รฐบาลสามารถพจารณาวาเศรษฐกจเทาทผานไปแลวนน มขอดและขอเสยอยางไรเพอทำาการแกไข กอนทจะมปญหาความรนแรงในระบบเศรษฐกจของประเทศมากจนไมอาจแกปญหาไดทนเวลา ระดบรายได และผลตภณฑประชาชาตยอมเปนเครองบงชฐานะเศรษฐกจของประเทศในชวงเวลาตางๆ กน ทงนจะตองคำานงถงจำานวนประชากรและระดบราคาสนคาทวไป ประกอบดวยขอมลผลตภณฑประชาชาตทำาใหรโครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศในปนนๆ วาเปนอยางไร มการผลตในดาน

การเกษตรคดเปนรอยละเทาไรของผลตภณฑทงประเทศ เปนตน สวนขอมลในดานรายไดประชาชาต ทำาใหมองเหนไดวารายไดของประชาชนมาจากแหลงใดบาง สวนขอมลในดานรายจายประชาชาต ทำาใหมองเหนองคประกอบการใชจายของประชาชนในประเทศ ซงแบงออกเปนรายจายเพอการบรโภค การลงทน การจายของรฐบาล การนำาเขา และการสงออก คดเปนสดสวนเทาไรของของรายจายทงหมด เปนตน

คำาวา ผลตภณฑประชาชาต (National Product) คอ อะไร? ผลตภณฑประชาชาต คอ มลคาสนคาและบรการทประชาชนไทย“ผลตไดในรอบระยะเวลาหนง พดอกอยางหนงกคอ ผลตภณฑ”ประชาชาตเปนรายการสนคาและบรการทกชนดทประเทศไทยผลตไดในรอบระยะเวลาหนง คณดวยราคาของสนคาและบรการนนๆ คำาวา ระยะเวลาหนง โดยปกตหมายถง ระยะเวลา 1 ป (ยงไมเคยมรายงานวา มประเทศใดเกบขอมลผลตภณฑประชาชาตในรอบระยะเวลานอยกวา 1 ป หรอมากกวา 1 ป)

คำาวา เบองตน “ (Gross)” ในบญชประชาชาต มความหมายวา มลคาสนคาและบรการทประเทศไทยผลตไดในรอบระยะเวลา 1 ปดงกลาวนน ยงไมไดหกคาเสอมราคา (Depreciation) คาเสอมราคา คอ มลคาการสกหรอของสนคาประเภททน เชน เครองจกรกลทนำามาใชผลตสนคายอมตองเสอมสภาพไปตามอาย หรอแมแตโตะเกาอทใชงานกตองมการซอมแซมตามระยะเวลามลคาเงนทเราตองจายในการรกษาสภาพของอปกรณการผลตนเองเรยกวา คาเสอมราคา“ (Depreciation)” มลคา GNP หกดวยคาเสอมราคา เรยกวา “Net National Product (NNP)” เนองจากคาเสอมราคาถอเปนรายจายในการลงทนเพอทดแทนสวนทสกหรอ เพอรกษา

ปรมาณสนคาประเภททนใหอยในระดบเดม รฐบาลจงยอมใหเอกชนหกรายการนออกไปจากฐานการคำานวณภาษ แตมกปรากฏวาเอกชนมกประเมนคาเสอมราคาสงเกนไป จนตวเลขคาเสอมราคาเชอถอไมได นกวชาการจงนยมใชขอมลผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) เปนสวนใหญในการประเมนความสามารถในการผลตสนคาและบรการของประชาชน

สนคาและบรการทอยในขายสำารวจใหปรากฏรายการในขอมลผลตภณฑประชาชาตเบองตนจะตองเปนสนคาและบรการทนำามาใชอปโภคบรโภคโดยตรง ไมใชสนคาทจะนำาไปใชผลตสนคาหรอบรการอยางอนตอไปเปนอนขาด คอ ตองเปนสนคาทนำาไปบรโภคขนสดทาย (Final Product) เทานน เพอปองกนความซำาซอนในการเกบขอมลประชาชาต

ผลตภณฑประชาชาตเบองตน (Gross National Product, GNP) จงหมายถง มลคาสนคา“ และบรการขนสดทายกอนหกคาเสอมราคา ซงประชาชนไทยรวมกนผลตไดในรอบระยะเวลาหนงป” ถามการหกคาเสอมราคาแลวเรยกวา ผลตภณฑประชาชาตสทธ “ (Net National Product, NNP)” ในบางกรณ การรวบรวมขอมลประชาชาตทำาไดไมทวถง คอ เกบขอมลไดเฉพาะคนทอยในประเทศไทยเทานน และยงมคนไทยมรายไดในตางประเทศมากมาย ทเราไมมตวเลขวาพวกเขามรายไดเทาไรแน มลคาสนคาและบรการขนสดทายกอนหกคาเสอมราคาทรวบรวมขอมลเฉพาะทผลตในราชอาณาจกรไทย จะตองเรยกวา ผลตภณฑในประเทศเบองตน “ (Gross Domestic Product,

GDP)” GNP หรอ GDP มประโยชนหลายอยางทสำาคญ คอ เปน

ขอมลทใชวดผลการดำาเนนงานของกจกรรมทางเศรษฐกจของชาตเปนสวนรวม ทกชาตในโลกในปจจบนใชขอมลตวนเปนหลกในการ

ประเมนความสำาเรจของเศรษฐกจของชาตทงสน ตวอยางเชน ถาทานถามนกเศรษฐศาสตรคนหนงวาเศรษฐกจของไทยเมอป พ.ศ. 2531 และ พ.ศ. 2532 ปไหนจะประสบความสำาเรจมากกวากน นกเศรษฐศาสตรจะคดถงขอมล GNP หรอ GDP เปนฐานในการตอบอยางแนนอน ในเมอ GDP ในป พ.ศ. 2531 เทากบ 1,506,977 ลานบาท และ GDP ในป พ.ศ. 2532 เทากบ 1,790,810 ลานบาทเพราะฉะนนเศรษฐกจในป พ.ศ. 2532 จงตองดกวาเศรษฐกจในป พ.ศ. 2531 ทงนเพราะ GNP หรอ GDP เปนขอมลแสดงความสามารถรวมกนของประชาชนในการผลตสนคาและบรการ ตวอยางขอมลผลตภณฑในประเทศเบองตน (GDP) และผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) ของประเทศไทย

ผลตภณฑในประเทศเบองตน (GDP) จำาแนกตามสาขาการผลต

ณ ราคาประจำาป (หนวย : ลานบาท)สาขาการผลต 2528 2529 2530

1. เกษตรกรรม 169,895

180,841

198,284

2. เหมองแรและการยอยหน 40,167 34,398 38,2033. อตสาหกรรม 224,45

6255,02

9295,51

24. การกอสราง 56,824 56,564 62,9955. ไฟฟา ประปา 23,590 28,689 31,8586. คมนาคม การขนสง 78,076 85,371 92,9477. คาสง และคาปลก 153,13

0169,82

8192,38

18. การเงนการธนาคาร ประกนภย และธรกจ

35,988 37,376 48,671

อสงหารมทรพย9. ทอยอาศย 41,091 44,842 48,80210. บรหารราชการปองกนประเทศ

48,545 50,612 52,712

11. บรการ 142,637

151,129

171,665

ผลตภณฑในประเทศเบองตน (GDP)

1,014,399

1,094,679

1,234,030

บวก : ผลตอบแทนปจจยการผลตสทธ

-17,597

-22,437

-22,599

จากตางประเทศ ผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP)

996,802

1,072,242

1,211,431

หก : ภาษทางออม 113,917

127,652

150,091

หก : คาเสอมราคาของทน 81,436 93,365 102,91

9รายไดประชาชาต (NI) 801,44

9851,22

5958,42

1ผลตภณฑประชาชาตตอคน 19,287 20,364 22,599

จากตาราง ผลตภณฑในประเทศเบองตน (GDP) ในป พ.ศ. 2530 มมลคา 1,234,030 ลานบาท เปนผลรวมจากมลคาผลตภณฑในสาขาเศรษฐกจตางๆ เชน เกษตรกรรม อตสาหกรรม ฯลฯ ซงดำาเนนการผลตในรอบป พ.ศ. 2530 ภายในอาณาเขตประเทศไทยเทานน ถาเราตองการทราบมลคาผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) ตองบวกดวยมลคาผลตอบแทนปจจยการผลตสทธจากคนไทยในตางประเทศเสยกอน

การคำานวณผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP)ในหลกการคำานวณ GNP ในทางวชาการ ใหใชมลคาสนคาและ

บรการขนสดทาย (Final Product) แตในทางปฏบตทำาไดยากมาก เพราะมปญหาการเกบขอมลซำาซอนอยตลอดเวลา (Double Counting) ยกตวอยางเชน รานขายของชำาขายนำาตาลใหลกคาของตน เมอเจาหนาททางราชการไปสอบถาม เจาของรานทราบไดอยางไรวานำาตาลทขายไปนน เปนสนคาขนสดทายหรอสนคาขนกลาง ถาลกคานำาไปชงกาแฟกนในครอบครวกเปนสนคาขนสดทาย แตถาเขานำาไปทำาขนมขายกเปนสนคาขนกลาง ปญหาคอ ไมมใครตอบคำาถามนไดถกตองแนนอน ในทางปฏบตเราจงใชวธการคำานวณโดยหามลคาเพม (Value Added) เพอหลกเลยงปญหาการนบซำาในระหวางการคำานวณผลตภณฑประชาชาตเบองตน

การคำานวณผลตภณฑประชาชาตเบองตนโดยวธหามลคาเพม (Value Added) มหลกการงายๆ วา ในเมอมลคาเพมจะตองเกดขนในทกขนตอนของกระบวนการผลต (Production Process) ในหนวยผลตตางๆ อยแลว ถาเกบตวเลขมลคาเพมในทกหนวยผลตในระบบเศรษฐกจและเอาตวเลขทงหมดมารวมกน เรากจะไดมลคาผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP)

ตวอยาง บรษท ก. ขายไมใหโรงเลอย (บรษท ข) ในราคา 500 บาท โรงเลอยนำาไปทำาไมแปรรป (Timber) และขายใหโรงงานทำาเฟอรนเจอรในราคา 700 บาท โรงงานทำาเฟอรนเจอรใชไมแปรรปทำาโตะเขยนหนงสอ และขายใหลกคาในราคา 1,000 บาท การคำานวณผลตภณฑประชาชาตเบองตนในสวนนทำาได 2 วธ คอ (1) คดจากผลตภณฑขนสดทาย (Final Product) คอ ราคาโตะเขยนหนงสอมลคา 1,000 บาท หรอ (2) รวบรวมมลคาเพมทเกดขนในทกขนตอนการผลต ไดแก การเอามลคาเพมทเกดขนในบรษท ก บรษท ข และบรษท ค รวมกน (500 + 200 + 300) ซงจะไดมลคาผลตภณฑประชาชาตเบองตนเทากบวธท 1 แตสามารถหลกเลยงการนบซำาได มลคาเพมทเกดขนประกอบดวย คาจางแรงงาน ดอกเบย คาเชา และกำาไร ไมมวตถดบ เพราะวตถดบทนำามาเปนปจจยการผลต คอสนคาขนกลางนนเอง

กระบวนการผลตเฟอรนเจอร ขนตอนการผลต

ผลผลต ราคาขาย

(1)

ราคาสนคา

ขนกลาง (2)

มลคาเพม

(1) – (2)

บรษท ก

ปลกปา ไม 500 - 500

บรษท โรงเลอย ไมแปรป 700 500 200

ขบรษท

คเฟอรนเจอร

โตะหนงสอ

1,000 700 300

มลคา GNP ทไดอธบายไปแลวนน เปนการมองมลคาจากสนคาและบรการ (Goods and Services) แตมลคาผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) อาจมองไดอก 2 ดาน ไดแก (1) พจารณาในดานรายจาย และ (2) พจารณาในดานรายได ซงถาเปนระบบเศรษฐกจแบบงาย คอมแตผผลต (Firms) และผบรโภค (Consumers) ไมมรฐบาลและไมมการตดตอกบตางประเทศ มลคา GNP จะตองเทากบมลคารายจายประชาชาตและเทากบมลคารายไดประชาชาต ดงสมการตอไปน

รายจายประชาชาต

ตอสนคาและบรการ

(Expenditures)

= ผลตภณฑประชาชาต

เบองตน (GNP)

=รายไดประชาชาตจากการผลตและ

จำาหนายสนคาและบรการ

(Income)

ขอยกตวอยางใหพอเขาใจในประเดนน ดงน นายดำาเปนชางรองเทา ตงรานขายรองเทาทกาดสวนแกว มรองเทาในสตอกประมาณ 100 ค ซงยงไมไดขาย คอ ยงไมมใครมาซอนนเอง รองเทาทง 100 คเหลาน สมมตวามราคาเทากนหมดคละ 200 บาท ดงนน สตอกรองเทาของนายดำาจงมมลคา 20,000 บาท ตราบใดทสนคายงไมไดขาย จะไมนบเปนสวนหนงของผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) ตอมามนกเรยนนกศกษามาซอรองเทาของนายดำาไป

ทงหมด รวมกน 20 คๆ ละ 200 บาท เทากบนายดำาขายรองเทาไดมลคารวม 4,000 บาท ยอดขายรองเทามลคา 4,000 บาทนเทานน ทจะถกบนทกในรายการบญชประชาชาตเบองตน คำาถามมวา ทำาไมจงบอกวา มลคาผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) จะตองเทากบรายจายของชาตและรายไดของชาต คำาตอบคอมลคา GNP เทากบ 4,000 บาทน กคอ รายจายขอนกเรยนนกศกษาทงหมดรวมกนนนเอง และในขณะเดยวกน เงนมลคา 4,000 บาท กคอรายไดทงหมดทนายดำาไดรบ

ขอมลผลตภณฑในประเทศเบองตน (GDP) แยกตามรายจายของประเทศไทย (Expenditure Approach) ในตาราง เปนการคำานวณยอดรวดของรายจายเพอการอปโภคบรโภค และการสะสมทนทงภาครฐบาลและภาคเอกชน รวมทงมลคาของสนคาและบรการทสงไปจำาหนายตางประเทศ หกดวยมลคาของสนคาและบรการนำาเขาจากตางประเทศ ยอดรวมของรายจายทไดนเองเมอรวมกบคาความคลาดเคลอนทางสถตแลว จะเทากบผลตภณฑเบองตนของประเทศ (GDP)

ผลตภณฑในประเทศเบองตน แยกตามรายจายของประเทศไทยณ ราคาประจำาป (หนวย : ลานบาท)

2529 2530(1) รายจายในการอปโภคบรโภคของประชาชน

713,138

789,375

(Private Consumption Expenditure)

(2) รายจายในการอปโภคบรโภคของรฐบาล 144,60 147,72

7 4(Government Consumption Expenditure)

(3) การสะสมทนเบองตน 237,447

290,492

(Gross Fixed Capital Formation) (4) สวนเปลยนแปลงของสนคาคงกลง 3,833 27,963

(Change in Inventories) สนคาและบรการสงออก (Exports) 290,16

937,152

สนคาและบรการนำาเขา (Imports) -267,14

8

-368,28

8(5) มลคาสนคาและบรการสงออกสทธ (X – M)

23,021 3,233

รายจายสำาหรบผลตภณฑในประเทศเบองตน 1,122,046

1,258,787

(1) + (2) + (3) + (4) + (5) บวก ความคลาดเคลอนทางสถต -

27,367-

24,757ผลตภณฑในประเทศเบองตน (GDP) 1,094,6

791,234,

030* การสะสมทนทงในภาครฐบาลและภาคเอกชนรวมอยในหมวดเดยวกนในขอ (3)

องคประกอบคาใชจาย มดงน1. การบรโภคของครวเรอน หมายถง สนคาและบรการทครวเรอน

รวมทงสถาบนไมแสวงหากำาไร นำาไปบรโภคโดยตรง มใชเพอการผลต แบงออกเปนสนคาคงทน สนคาสนเปลอง และบรการ

2. การใชจายเพอการอปโภคบรโภคของรฐบาล เปนการใชจายของรฐบาลในสวนทไมเกยวกบการผลต เชน เงนเดอน และคาจางใน

การบรหารราชการ คาเชอเพลง นำาประปา คาวสด คาอาวธยทโธปกรณ และการกอสรางทางทหาร

3. การสะสมทน ไดแก การใชจายทกอใหเกดผลผลตขนในระยะตอไป ประกอบดวย การลงทนในรปสนทรพยทกอใหเกดผลผลต และมมลคาคอนขางสง มอายการใชงานเกน 1 ป การสะสมทนเบองตน (Gross Fixed Capital Formation) หกดวย คาเสอมราคา (Depreciation) เรยกวา การสะสมทนสทธ (Net Fixed Capital Formation)

4. การสงออกและการนำาเขา หมายถง สนคาและบรการทเราสงไปจำาหนายตางประเทศและสนคาทสงเขามาจำาหนายในประเทศ การทตองนำาสนคาและบรการนำาเขามาหกออก กเพอใหเปนบวก แสดงวา สามารถผลตสนคาและบรการไดเกนกวาความตองการภายในประเทศ จนมเหลอสงไปขายตางประเทศได แตถาเปนลบ แสดงวาเรายงผลตสนคาและบรการในประเทศไมเพยงพอตองอาศยการนำาเขามาชดเชยความตองการในประเทศ

ประเทศไทยเรมจดเกบขอมลรายไดประชาชาต (National Income) ป พ.ศ. 2510 โดยการคำานวณผลตอบแทนปจจยการผลต ไดแก แรงงาน ทดน ทน และการประกอบการ ซงรายไดประชาชาต มดงน

1. คาตอบแทนแรงงานของลกจาง ไดแก เงนเดอน คาจาง และคาตอบแทนอนๆ ทใหกบลกจาง ทงทเปนเงนสดและไมใชเงนสด เชน คาคอมมชชน เงนสวสดการ โบนส อาหาร ทอยอาศย ฯลฯ

2. รายไดจากการเกษตร การประกอบอาชพอสระ และการประกอบการอนๆ ทมใชนตบคคล ไดแก รายไดของเกษตรกร แพทย สถาปนก วศวกร แมคาหาบเร รานขายของเบดเตลด ฯลฯ รายการน

รวมรายไดและกำาไรสทธจากการประกอบการและคาแรงของเจาของ ซงรวมบคคลในครอบครวททำางานโดยไมไดรบคาจางดวย

3. รายไดจากทรพยสนของครวเรอน ไดแก คาเชา เงนปนผล ดอกเบยทครวเรอน และสถาบนการกศลไดรบ

4. เงนออมของนตบคคล ซงเปนเงนออมสทธ เงนปนผล และกำาไรทนำาสงรฐของธรกจนตบคคลเอกชน รฐวสาหกจทจดทะเบยนเปนบรษทจำากด

5. ภาษเงนไดนตบคคล เปนภาษทางตรง ทรฐบาลเกบจากธรกจนตบคคลเอกชนและวสาหกจนตบคคล หรอรฐวสาหกจทจดทะเบยนเปนบรษทจำากด

6. รายไดของรฐบาลจากทรพยสนและการประกอบการ 7. ดอกเบยหนสาธารณะ เปนรายการทนำามาหกจากรายไดทง

สนในการคำานวณรายไดประชาชาต เนองจากสวนหนงเปนดอกเบยทเกดจากการกยมมาเพอใชจายในการซอสนคาและบรการของรฐบาล

8. ดอกเบยหนบรโภค เปนรายการหกเชนเดยวกบรายการดอกเบยหนสาธารณะ เนองจากเปนดอกเบยทเกดจากการใชจาย และการกยมมาเพอใชในการบรโภคของครวเรอน ซงไมกอใหเกดผลผลต

ตวอยางบญชรายไดประชาชาตของประเทศไทยในหลกการทางบญชประชาชาต เราอาจสรปไดดงน ผลตภณฑในประเทศเบองตน (GDP) + ผลตอบแทนปจจยการผลตสทธจากตางประเทศ= ผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) ผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) – (ภาษทางออม + คาเสอมราคา)

ในขอเทจจรง ผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) ในทางบญชไมไดตกเปนรายไดแกประชาชนทงหมด จะตองนำามาหกภาษทางออมใหแกรฐบาล และคาเสอมราคาซงธรกจเปนผหกเกบไวเสยเอง เพอเปนเงนทนสำารองนำามาซอมแซมสนคาประเภททนทสกหรอของบรษท หรอวสาหกจนนๆ ตอไป เราไดเคยเรยนในตอนตนสรป

รายจายประชาชาต

ตอสนคาและบรการ

(Expenditures)

= ผลตภณฑประชาชาต

เบองตน (GNP)

=รายไดประชาชาตจากการผลตและ

จำาหนายสนคาและบรการ

(Income)

เปนเรองทางทฤษฎ ซงตามหลกบญชประชาชาต เมอมรฐบาลเกดขน รฐบาลมการเกบภาษมลคาเพมตางๆ และมการยนยอมใหเอกชนหกคาเสอมราคาของธรกจของตนได จงทำาใหมลคาผลตภณฑประชาชาตไมเทากบรายไดประชาชาต

การจำาแนกรายไดประชาชาตของประเทศไทย ณ ราคาประจำาป

(หนวย : ลานบาท)2529 2530

(1) คาตอบแทนแรงงานของลกจาง 318,451

352,014

(2) รายไดจากการเกษตรและการประกอบการทมใชนตบคคล

389,789

449,527

(3) รายไดจากทรพยสนของครวเรอน 123,837

120,795

(4) เงนออมของนตบคคล 30,361 46,280(5) ภาษเงนไดนตบคคล 15,705 18,003(6) เงนโอนจากนตบคคล 1,838 1,948(7) รายไดของรฐบาลจากทรพยสนและการประกอบการ

15,647 16,872

หก : ดอกเบยหนสาธารณะ 36,245 37,848หก : ดอกเบยหนบรโภค 8,158 9,170รายไดประชาชาต (National Income) 851,22

5958,42

1

เราสามารถสรปลกษณะพเศษของขอมล GDP และ GNP ไมวาจะพจารณาในดานรายจายประชาชาต หรอพจารณาในดานรายไดประชาชาต ดงน

1. GDP และ GNP เปนตวแปรโฟล (Flow Variable) จงตองมการระบเงอนเวลาประกอบขอมลดวยเสมอ ซงโดยปกตคาของ GDP และ GNP ของทวโลกคดเปนมลคาตอหนงปอยแลว ในชวงระหวางเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคม ดงนน ถาเราระบตวเลข GDP หรอ GNP โดยไมระบชวงเวลา เชน GDP ของประเทศไทยมมลคา 1,790,810 ลานบาท คนทวไปยอมไมสามารถเขาใจได อยางนอยควรระบป พ.ศ. เชน GDP ในป พ.ศ. 2532 เปนตน ทกคนจะ

เขาใจตรงกนวา GDP หรอ GNP ในป พ.ศ. 2532 เปนขอมลทเกบระหวางเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคม 2532

2. คาของ GDP หรอ GNP ประเมนจากราคาตลาด (Market Price) บญชประชาชาตของไทยเรยกวา ราคาประจำาป “ (Current Price)” เชน เกบขอมลในป พ.ศ. 2534 กใชราคาในป พ.ศ. 2534 เปนตน

3. สนคาและบรการทนำาเขามาคำานวณ จะตองเปนสนคาและบรการขนสดทาย (Final Product) เทานน สนคาขนกลาง (Intermediation Product) ซงเปนสนคาทจะนำาไปผลตสนคาอกชนดหนงไมนบรวมเขาในรายการ GDP หรอ GNP เพอหลกเลยงการเกบขอมลซำาซอนกนนนเอง (Double Counting) ดวยเหตน การคำานวณมลคาและบรการ คอ GNP ตองใชหลกการคำานวณโดยวธ หามลคาเพม (Value Added)

4. วธคดบญชประชาชาต มอยดวยกน 3 วธ คอ (ก) คำานวณในดานการผลต (Output Approach) (ข) คำานวณในดานรายจาย (Expenditure Approach) และ (ค) คำานวณในดานรายได (Income Approach) กองบญชประชาชาต สำานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) มหนาทจดทำาสถตตางๆ ตามระบบบญชประชาชาต ตงแตป พ.ศ. 2493 เปนตนมา

5. GNP เปนขอมลผลตภณฑประชาชาตเบองตนทไดเกดขนมาแลวในอดต คอเราไมสามารถคำานวณ GNP ในปปจจบนไดเปนอนขาด เราจะได GNP ในปทผานมาแลวเทานน การรวบรวมขอมลทไดเกดขนแลวอาจะมขอผดพลาดไดมากมาย

ดชนราคา (Price Index)

การวเคราะหดชนราคา เปนการวเคราะหถงขนาดการเปลยนแปลงของราคาผลตผลชนดตางๆ ทเกดขนในแตละปวาเปลยนแปลงเพมขนหรอลดลง คดเปนรอยละเทาไรเมอเปรยบเทยบกบราคาผลผลตชนดนนในปฐาน หากเลขดชนราคาทคำานวณไดมคามากกวา 100 หมายความวา ราคาของผลผลตในปนนๆ มคาสงกวาราคาของผลผลตชนดนนในปทกำาหนดใหเปนฐาน และถาหากวาเลขดชนราคาในปหนงทคำานวณไดมคานอยกวา 100 กแสดงวา ผลตผลในปนนมคาตำากวาราคาของผลตผลชนดนนในปทกำาหนดใหเปนฐาน

การคำานวณเลขดชนขนมา เพอใหเหนการเปลยนแปลงของขอมลไดงายและชดเจนยงขน เมอตองการนำาขอมลหนงไปเปรยบเทยบกบขอมลอกชดหนง เพราะตวเลขจากขอมลจรงไมสามารถบอกขนาดของการเปลยนแปลงของขอมลในแตละชวงเวลาทตางกนไดอยางชดเจน

เลขดชนแบงตามลกษณะของขอมลทนำามาคำานวณได 3 ประเภท 1. เลขดชนราคา (Price Index Numbers) หมายถง เลข

ดชนเกยวกบราคาประเภทตางๆ เชน เลขดชนราคาทเกษตรกรขายได เลขดชนราคาขายสง เลขดชนราคาผบรโภค

2. เลขดชนปรมาณ (Quantitative Index Numbers) หมายถง เลขดชนทเกยวกบปรมาณประเภทตางๆ เชน เลขดชนปรมาณผลผลตขาวโพดทผลตไดของประเทศ เลขดชนปรมาณการสงออกของขาวไทย

3. เลขดชนมลคา (Value Index Numbers) หมายถง เลขดชนของมลคาผลตผลประเภทตางๆ เชน เลขดชนของมลคาขาวโพดทเกษตรกรขายได

ตารางเลขดชนราคาทเกษตรกรขายได เลขดชนปรมาณผลผลต และเลขดชนมลคาของขาวโพด

ปเพาะปลก

ดชนราคาทเกษตรกรขายได

ดชนปรมาณผลผลต

ดชนมลคา

2519/202520/212521/222522/232523/242524/252525/262526/272527/282528/292529/30

1009896

12514613112214914010996

10063

104107112129112133158184161

10062

101134163168137198220201154

ทมา : ศนยสถตการเกษตร สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2530. สถตการเกษตรของประเทศไทย

ปเพาะปลก 2529/30. กระทรวงเกษตรและสหกรณ เอกสารสถตการเกษตร เลขท 375. หมายเหต : กำาหนดใหปเพาะปลก 2519/20 เปนปฐาน

วธการคำานวณเลขดชนราคา แบงออกไดเปน 2 วธ คอ 1.การคำานวณเลขดชนราคา โดยไมมการถวงนำาหนก

(Unweighted Price Indexes) การคำานวณเลขดชนราคา โดยไมมการถวงนำาหนก หรอเลข

ดชนราคาธรรมดาน เปนวธการคำานวณเลขดชนอยางงายๆ โดยมหลกวาเลขดชนราคาในระยะเวลาทตองการคำานวณกคอ ราคาสนคาชนดนนในระยะเวลาท

ตองการคำานวณคดเทยบเปนรอยละกบราคาสนคาชนดเดยวกนในระยะเวลาทกำาหนดเปนฐาน ซงเขยนเปนสตรไดดงน

Ii = x 100 โดย Ii = เลขดชนราคาสนคาในปท i

Pi = ราคาของสนคาในปท i

Po = ราคาสนคาในปฐาน

ตารางราคาของปอเบลเกรด A ในตลาดกรงเทพกบการคำานวณดชนราคาแบบธรรมดา

ป พ.ศ. ราคาปอเบลเกรด A 1/

บาท/กก. ดชนราคา 2/

%25202521252225232524252525262527252825292530

5.845.155.786.366.296.396.476.085.515.805.77

100.0088.1898.97

108.90107.71109.42110.79104.1194.3599.3298.80

1/ จากธนาคารกรงไทย. รายงานเศรษฐกจ . ปท 21 ฉบบท 2 เดอนกมภาพนธ 2531.

2/ จากการคำานวณโดยใชสตร Ii = x 100 โดยกำาหนดใหป 2520 เปนฐาน

Pi

Po

Pi

Po

ตวอยางเชน I2520 = x 100 = 100.00

I2521 = x 100 = 88.18

I2530 = x 100 = 9

2.การคำานวณเลขดชนโดยมตวถวงนำาหนก (Weighted Price Indexes)

การคำานวณเลขดชนราคาโดยมตวถวงนำาหนก มสตรการคำานวณตางๆ ดงน

1. สตรของ Laspayers

Ioi = x 100

Ioi = x 100

2. สตรของ Paasche

Ioi = x 100

Ioi = x 100

3. สตรของ Edgeworth – Marshall

5.845.5.155.5.775.

piqo

poqo

piqo + p2qo + …… + pnqo

poqo + poq2 +

piqi

poqi

p1q1 + p2q2 + …… + pnqn

poq1 + poq2 +

pi (qo + qi) po (qo + qi)

Ioi = x 100

Ioi = x 100

โดยกำาหนดให Ioi = คอเลขดชนราคาในชวงเวลา i ซงหาไดโดยใหเวลา

o เปนปฐาน และเวลา i เปนชวงเวลาทตองการหา

หรอคำานวณPo = คอ ราคาของผลผลตในปฐานPi = คอ ราคาของผลผลตในปท

ตองการคำานวณqo = คอ ปรมาณของผลผลตในปฐาน n = คอ จำานวนป

ตวอยางการคำานวณเลขดชนราคาโดยใชสตรตางๆ ไดใชขอมลราคาและปรมาณของผลผลตขาว

ตารางปรมาณผลผลตขาวและราคาขาวเปลอกทชาวนาไดรบปเพาะปลก บาท / n. (p) ลานตน (q) 2520/212521/222522/232523/242524/252525/26

2.402.272.713.172.882.94

13.9217.4715.7817.3717.7716.88

pi (qo + q1) + p2 (p2 + q2) + ….. + pn (qo + qn)po(qo + q1) + po (qo + q2)

2526/272527/282528/292529/30

2.792.332.302.41

19.5519.9120.2618.87

ทมา : ศนยสถตการเกษตร สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2530. สถตการเกษตรของประเทศไทย

ปเพาะปลก 2529/30. กระทรวงเกษตรและสหกรณ เอกสารสถตการเกษตร เลขท 375.

จากตารางคำานวณคาดชนราคาโดยใชสตรตางๆ ตามทกลาวมาขางตน ถากำาหนดใหป 2520/21 เปนปฐาน จะไดคาดชนราคาตามสตรตางๆ ดงตอไปน

1. สตรของ Laspayers

Ioi = x 100

โดยกำาหนดใหป 2520/21 เปนปฐานจะได po = 2.40 , qo = 13.92

Ioo ป 2520/21 = x 100 = x 100 = 100.00%

Io1 ป 2521/22 = x 100 = 97.29%

2. สตรของ Paasche

piqo

poqo

piqo

poqo

2.40 x 13.92 2.40 x 13.92

(2.40 x 13.92 + 2.27 x 13.92) 2.40 x 13.92 + 2.40 x 13.92

Ioi = x 100

โดยกำาหนดใหป 2520/21 เปนปฐานจะได po = 2.40

Ioo ป 2520/21 = x 100 = 100.00%

Io1 ป 2521/22 = x 100 = 96.99%

3. สตรของ Edgeworth – Marshall

Ioi = x 100

โดยกำาหนดใหป 2520/21 เปนปฐานจะได po = 2.40 , qo = 13.92

Ioo ป 2520/21 = x 100 = 100.00%

Io1 ป 2521/22 = x100 = 97.13%

การเปลยนฐานเลขดชนการเปลยนฐานเลขดชนจากระยะเวลาหนงไปเปนอกระยะเวลา

หนงนน ใชกรณทเวลาทใชเปนฐานอยเดมนนเปนเวลาทผานมานาน

piqi

poqi

(2.40 x 13.92 + 2.27 x 17.47) 2.40 x 13.92 + 2.40 x 17.47

2.40 x 13.92 2.40 x 13.92

pi (qo + qi) po (qo + qi)

2.40 (13.92 +13.92) + 2.27 x (13.92+17.47)2.40 (13.92 +13.92) + 2.40 x (13.92+17.47)

2.40 (13.92 +13.92)2.40 (13.92

แลว ไมเหมาะสมกบการทจะใชเปรยบเทยบกบขอมลใหมๆ ทเกดขน หรอบางครงเราตองการทจะเปรยบเทยบดชนของขอมลหลายๆ ชดทมเวลาทใชเปนฐานแตกตางกน ถาไมเปลยนเวลาทใชเปนฐานของขอมลเหลานใหเปนเวลาเดยวกนแลว การเปรยบเทยบกจะทำาไดไมชดเจน ดงนน จงจำาเปนตองเปลยนฐานของดชนของขอมลตางๆ ใหอยในฐานเดยวกนโดยมสตรการคำานวณดงน

เลขดชนปท i เมอมฐานเวลาใหม = x 100

ตวอยางการคำานวณดงตารางเดมกำาหนดใหป 2522 เปนปฐาน ตอมาตองการเปลยนเวลาปฐานใหมโดยกำาหนดใหป 2525 เปนปฐานใหม

ดงนนเลขดชนในป 2522 เมอมเวลาฐานเปนป 2525 = x 100 = 50%

หรอเลขดชนในป 2530 เมอเวลาฐานเปนป 2525 = x 100 = 140%

ตารางการเปลยนฐานเลขดชน ป พ.ศ. เลขดชนเดม

กำาหนดใหป 2522 เปนปฐาน 1/

เลขดชนใหมกำาหนดใหป 2525 เปนป

ฐาน

เลขดชนของปท iเลขดชนของปทกำาหนดใหเปน

ฐานใหม

1002028020

10020

2522 100 x 100 = 50.00

2523 105 x 100 = 52.50

2524 115 x 100 = 57.50

2525 200 x 100 = 100.00

2526 250 x 100 = 125.00

2527 300 x 100 = 150.00

10520

11520

20020

25020

300

20

260

20

2528 260 x 100 = 130.00

2529 270 x 100 = 135.00

2530 280 x 100 = 140.00

1/ ตวเลขจากการสมมต

ประโยชนของเลขดชนราคา มดงตอไปน 1. ใชในการปรบมลคาของขอมลตางๆ ในกรณทตองการทราบ

คาการเปลยนแปลงทแทจรง เมอระดบราคาเปลยนแปลงไป เชน เมอปรบรายไดดวยดชนราคาจะไดรายไดทแทจรง (Real Income) ปรบคาจางแรงงานดวยดชนราคาจะไดคาจางแรงงานทแทจรง

2. ชวยในการกำาหนดนโยบายทางเศรษฐกจตางๆ นโยบายบางอยางของผบรหารกำาหนดขนมาโดยการศกษาจากเลขดชนทสรางขนมา เชน นโยบายการปรบคาจางแรงงานขนตำาใหแกผใชแรงงานหรอการปรบอตราเงนเดอน ผบรหารจำาเปนตองศกษาถงดชนราคาผบรโภคหรอดชนราคาคาครองชพทสงขนดวย เพอทจะไดปรบคาจางไดสอดคลองกบอตราคาครองชพทสงขน

3. ใชในการวดอำานาจซอ (Purchasing Power) ผลตผลเกษตรของผบรโภค กลาวคอ ดชนราคาของผลตผลเกษตรจะเปนตววดการเปลยนแปลงอำานาจซอผลตผลเกษตรวาผบรโภคมอำานาจซอ

270

20

280

20

เพมขนหรอลดลงจากปฐาน ตวอยางเชน สมมตใหป 2525 เปนปฐานและมคาดชนราคาประเภทตางๆ ในป 2530

ตารางดชนราคาประเภทตางๆ ในป 2530 โดยกำาหนดใหป 2525 เปนปฐาน

ประเภทของดชนราคา เลขดชนราคา (%)

ดชนราคาผลตผลเกษตรทเกษตรกรไดรบดชนราคาสนคาทเกษตรกรจายดชนราคาผลตผลเกษตรดชนราคาสนคาอตสาหกรรม

130145120155

จากขอมลดงกลาวในตาราง เราสามารถวดอำานาจการซอสนคาของสนคาประเภทตางๆ ไดดงน

1. การวดอำานาจการซอผลตผลเกษตร โดยการพจารณาจากรายไดและรายจายของครอบครวเกษตรกร คำานวณไดโดยใชสตร

อำานาจการซอผลตผลเกษตร = x 100

หมายความวา อำานาจการซอผลตผลการเกษตรในป 2530 เทากบรอยละ 89.66 ของปฐาน 2525 ซงแสดงวาในป 2530 ผบรโภคมอำานาจการซอสนคาผลตผลเกษตรลดลงจากป 2525

2. การวดอำานาจการแลกเปลยนระหวางผลตผลเกษตรกบสนคาอตสาหกรรม

อำานาจการแลกเปลยน = x 100

ดชนราคาผลตผลเกษตรทเกษตรกรไดรบ

ดชนราคาสนคาทเกษตรกร

ดชนราคาผลตผลเกษตรดชนราคาสนคาอตสาหกรรม

12015

= x 100 = 77.42%

แสดงวาในป 2530 เมอเทยบกบปฐานในป 2525 แลวอำานาจการเปลยนของผลตผลเกษตรเสยเปรยบ กลาวคอ ในป 2530 ผลตผลเกษตรในปรมาณเดยวกนสามารถแลกเปลยนสนคาอตสาหกรรมไดเพยงรอยละ 77.42 ของปรมาณสนคาอตสาหกรรมในปฐานเทานน สรป

บญชประชาชาต หมายถง ระบบบญชทรวบรวมขอมลตางๆ ในประเทศซงเกยวพนถงผลตภณฑประชาชาต (National Product) ผลตภณฑในประเทศ (Domestic Product) และรายไดประชาชาต (National Income)

ดชนราคา (Price Index) เปนการวเคราะหถงขนาดการเปลยนแปลงของราคาผลตผลตางๆ ทเกดขนในแตละป วาเปลยนแปลงเพมขนหรอลดลงคดเปนรอยละเทาไร เมอเปรยบเทยบกบราคาผลผลตชนดนนในปฐาน เลขดชนแบงไดเปนเลขดชนราคา เลขดชนปรมาณ และเลขดชนมลคา ประโยชนของเลขดชนราคา คอ ใชปรบคาของขอมลตางๆ ในกรณทตองการทราบวาการเปลยนแปลงทแทจรง ชวยในการกำาหนดนโยบายทางเศรษฐกจและใชในการวดอำานาจซอผลตผลแทนผบรโภค