11 พยาบาลกับความปลอดภัย-ปรับ

บทท��11พยาบาลกับความปลอดภัยในกัาร

ท�างานอ�ษาพร ชวล�ตน�ธิ�กั�ล* M.P.H

ความรั�บผิดชอบทางสั�งคม หมายถึ�ง พั�นธกรัณี�ท��ผิ��ปรัะกอบการัจะต้�องเอาใจใสั$ความเป%นอย�$และผิลปรัะโยชน)ของผิ��อ+�นนอกเหน+อจากผิลปรัะโยชน)ของต้นเอง(J.R.Gordon et al อ�างจากสั,าน�กงาน ก.พั, 2543) ด�งน�-น การัค.�มครัองสัทธปรัะโยชน)และความปลอดภั�ยของผิ��ป0วยและ ผิ��ปรัะกอบวชาช�พัการัพัยาบาลและการัผิด.งครัรัภั) จ�งเป%นสั$วนหน��งของความรั�บผิดชอบทางสั�งคม หรั+อ Social

Responsibility ของสัภัาการัพัยาบาลเน+�องจากวชาช�พัการัพัยาบาลม�ความเก��ยวข�องก�บความปลอดภั�ยในการัท,างาน

อย�$ 2 สัถึานะ สัถึานะแรัก ค+อ สัถึานะของผิ��ปรัะกอบวชาช�พัด�านสั.ขภัาพั ต้�องรั�กษาจรัยธรัรัมแห$งวชาช�พัโดยเครั$งครั�ด ต้�องใช�ความรั� �ความสัามารัถึอย$างรัะม�ดรัะว�ง ม�ความสั,าน�กในหน�าท��และรั�บผิดชอบต้$อความปลอดภั�ยของผิ��ป0วย(patient

safety) สัถึานะท��สัอง ค+อ สัถึานะของคนท,างาน ต้�องได�รั�บสัทธต้ามกฎหมายท��นายจ�างพั�งปฏิบ�ต้ต้$อล�กจ�างหลายปรัะการั รัวมท�-งสัทธท��จะม�สัถึานท��ท,างานท��ปลอดภั�ยและม�สั.ขภัาพัท��ด�จากการัท,างาน(The right to safe and healthy work place)

เน+-อหาในสั$วนน�- ผิ��เข�ยนได�รัวบรัวมข�อม�ลและศึ�กษากรัณี�ต้�วอย$างท�-งจากต้$างปรัะเทศึ และภัายในปรัะเทศึ เพั+�อปรัะเมนถึ�งความจ,าเป%นท��สัภัาการัพัยาบาล จะต้�องพั�ฒนาความรั�บผิดชอบทางสั�งคมท�-งด�านการัค.�มครัองสัทธและผิลปรัะโยชน)ของผิ��ป0วยและผิ��ปรัะกอบวชาช�พัการัพัยาบาลและการัผิด.งครัรัภั) การัน,าเสันอเน+-อหาจะ

* รัองศึาสัต้รัาจารัย) คณีะพัยาบาลศึาสัต้รั) มหาวทยาล�ยมหดล

7

แยกเป%น 2 ปรัะเด7นหล�กค+อ ความปลอดภั�ยของผิ��ป0วย และความปลอดภั�ยของพัยาบาล

1. ความปลอดภัยของผู้ !ป"วยความปลอดภั�ยของผิ��ป0วย(patient safety) หมายถึ�ง การัปรัาศึจากความ

เสั�ยหาย หรั+อ อ�นต้รัายอ�นเป%นผิลจากการัรั�กษา(The Institute of Medicine –

IOM,1999) ได�แก$ การัท��ผิ��ป0วยต้าย พัการั หรั+อ ได�รั�บความเจ7บป0วยเพั�มข�-น ม�ผิลให�ต้�องเสั�ยค$ารั�กษาพัยาบาลเพั�มข�-นโดยมได�คาดหมายมาก$อน เช$น ผิลจากโรัคแทรักซ้�อนท��ป9องก�นได� ผิลจากอ.บ�ต้เหต้. ความผิดพัลาด อ�นต้รัายจากการัรั�กษา โรัคหมอท,า(iatrogenic diseases) ฯลฯ ในค.ศึ.1999 IOM รัายงานว$าความผิดพัลาดจากการัรั�กษา(medical errors) เป%นสัาเหต้.ท,าให�ผิ��ป0วยเสั�ยช�วต้ป;ละปรัะมาณี 98,000 รัาย และจากผิลการัศึ�กษากรัณี�การัฟ้9องรั�องเรั�ยกค$าเสั�ยหายท��เกดข�-นรัะหว$างป; ค.ศึ.1985–2000 ของ The American Academy of

Family Physicians ซ้��งวเครัาะห)จากการัฟ้9องรั�องท��พับว$าม�ความผิดช�ดเจนจ,านวน 5,921 กรัณี� พับว$ารั�อยละ 68 ของความผิดพัลาดเกดข�-นในแผินกผิ��ป0วยนอก เป%นผิลให�ผิ��ป0วยต้าย 1,200 คน และ 1 ใน 3 ของการัฟ้9องรั�องเรั�ยกค$าเสั�ยหายเป%นผิลจากการัวนจฉั�ยท��ผิดพัลาด(diagnostic error)

ในอด�ต้ม�กไม$ค$อยม�ใครัฟ้9องรั�องผิ��ปรัะกอบวชาช�พัในการัช$วยเหล+อช�วต้เพั+�อนมน.ษย) แต้$ในป>จจ.บ�น เน+�องจากกรัะแสัสั�งคมในย.คโลกาภัว�ต้น) ผินวกก�บความเจรัญก�าวหน�าทางวทยาศึาสัต้รั)และเทคโนโลย� ท,าให�คณีะบ.คคลสั$วนหน��งมองเห7นโอกาสัในการัน,าเรั+�องการัรั�กษาพัยาบาลไปปรัะกอบธ.รักจท��ม.$งแสัวงหาผิลก,าไรั เป%นเหต้.ให�ความสั�มพั�นธ)รัะหว$างผิ��ปรัะกอบวชาช�พัและผิ��ป0วยเปล��ยนแปลงไป ปรัะกอบก�บปรัะเด7นด�านสัทธและการัค.�มครัองผิ��บรัโภัคได�พั�ฒนาไปอย$างก�าวกรัะโดด ด�งน�-น หากม�ผิ��ใช�บรัการัหรั+อผิ��ป0วยท��ต้�องพับก�บความผิดหว�งหรั+อได�รั�บอ�นต้รัายจากการัปรัะกอบวชาช�พั จ�งเกดกรัณี�การัรั�องเรั�ยนฟ้9องรั�องเพั�มข�-น ด�งท��เป%นข$าวอย�$เสัมอ เช$น การัต้กลงท,าศึ�ลยกรัรัมต้บแต้$งแล�วมได�เป%นไปต้ามข�อต้กลง กรัณี�ความผิดพัลาดท��เกดข�-นรัะหว$างการัผิ$าต้�ด กรัณี�การัให�เล+อดผิดหม�$ กรัณี�การัปล$อยปละละเลยทอดท-งผิ��ป0วย ฯลฯ ด�งน�-น ความปลอดภั�ยของผิ��ป0วยจ�งเป%นสั�งท��พัยาบาลและผิ��ปรัะกอบวชาช�พัทางด�านสั.ขภัาพัท.กคนต้�องต้รัะหน�กและให�ความสั,าค�ญต้ลอดรัะยะเวลาท��รั �บผิ��ป0วยไว�ในความด�แล กรัณี�ท��เกดความไม$ปลอดภั�ยและเป%นผิลให�ผิ��ป0วยได�รั�บความเสั�ยหายหรั+ออ�นต้รัายท�-งทางรั$างกายหรั+อจต้ใจ ซ้��งอาจเกดจากการักรัะท,าโดยต้�-งใจหรั+อไม$ต้� -งใจก7จ�ดว$าเป%นการัปรัะพัฤต้ผิดจรัยธรัรัมแห$งวชาช�พั ซ้��งบท

8

ลงโทษม�ต้� -งแต้$ การัว$ากล$าวต้�กเต้+อน การัภัาคท�ณีฑ์) การัพั�กใช�ใบอน.ญาต้ และการัเพักถึอนใบอน.ญาต้ แล�วแต้$กรัณี� นอกจากน�-หากม�ผิลท��ไม$พั�งปรัะสังค)รั�ายแรังเกดข�-น เช$น ผิ��ป0วยพัการั หรั+อ เสั�ยช�วต้ อาจน,าไปสั�$การัฟ้9องรั�องท�-งทางอาญาและทางแพั$ง ซ้��งเป%นผิลให�ผิ��ปรัะกอบวชาช�พัได�รั�บโทษและต้�องชดใช�ค$าสันไหมทดแทนให�แก$ผิ��ป0วยหรั+อญาต้ซ้��งเป%นผิ��เสั�ยหายอ�กด�วย

กัรณี�ศึ%กัษาต้�วอย$างคด�ท��น,ามาเสันอในบทความน�- เป%นคด�ฟ้9องรั�องผิ��ปรัะกอบวชาช�พัด�าน

สั.ขภัาพัท��เกดข�-นในต้$างปรัะเทศึและในปรัะเทศึไทย เพั+�อน,ามาเป%นกรัณี�ศึ�กษาและสัรั.ปบทเรั�ยนท��เกดข�-นเพั+�อป9องก�นไม$ให�เกดผิลท��ไม$พั�งปรัะสังค)ซ้,-าข�-นอ�ก

1. คด�ประมาทเล�นเล(อของแพทย* เป%นกรัณี�ท��เกดข�-นในต้$างปรัะเทศึ เม+�อ ค.ศึ.1995 ผิ��เสั�ยหายซ้��งเป%นสัาม�ภัรัรัยาได�เป%นโจทก)ย+�นฟ้9องแพัทย)เป%นจ,าเลย เน+�องจากได�ปรั�กษาก�บแพัทย)เพั+�อ ผิ$าต้�ดท,าหม�นชายแบบ vasectomy แพัทย)มได�เต้+อนว$าผิ��เสั�ยหายม�โอกาสัท��จะม�ล�กได�อ�ก หล�งจากท,าหม�นภัรัรัยาของผิ��เสั�ยหายต้�-งครัรัภั)อ�ก เม+�อถึ�กฟ้9องแพัทย)รั�บว$าไม$ได�เต้+อนผิ��เสั�ยหายเรั+�องด�งกล$าว ศึาลเห7นว$าแพัทย)ซ้��งเป%นจ,าเลยปรัะมาทเลนเล$อ

2. คด�ฆ่(าคนตายโดยไม(เจตนา เป%นกรัณี�ท��เกดข�-นในต้$างปรัะเทศึเม+�อ ค.ศึ.1995 จ,าเลยเป%นท�นต้แพัทย) ผิ��ต้ายเป%นหญงชรัาม�โรัคปรัะจ,าต้�ว ค+อ โรัคห�วใจและช�กกรัะต้.ก มาให�จ,าเลยถึอนฟ้>น ผิ��ต้ายรั� �สั�กกล�วท�นต้-แพัทย)จ�งฉั�ดยาแก�ปวด lignocaine และ mepivacaine ต้$อมาผิ��ต้ายช�ก จ�งม�การัปฐมพัยาบาลด�วยการัป>C มห�วใจและให�ออกซ้เจน แต้$ไม$สัามารัถึช$วยช�วต้ได� ศึาลสั��งจ,าค.กจ,าเลย 9 เด+อน ในข�อหาฆ่$าคนต้ายโดยไม$เจต้นา และถึ�กลบช+�อออกจากทะเบ�ยนของ General Dental Council อ�กด�วย

3. คด�ปฏิ�บต�ต(อผู้ !ป"วยโดยไม(สุ�ภัาพ เป%นกรัณี�ท��เกดข�-นในปรัะเทศึไทย ผิ��ป0วยม�อาการัขอบต้าล$างบวมจนปEดล�กต้าสันทและปวดอย$างมาก เข�ารั�บการัรั�กษาท��แผินกฉั.กเฉันของโรังพัยาบาลช.มชน แพัทย)เวรัได�ล�างต้าและให�ยาพัรั�อมท�-งน�ดให�มาพับก�บจ�กษ.แพัทย)ในว�นรั. $งข�-น ผิ��ป0วยได�มาในว�นรั. $งข�-นเวลาปรัะมาณี 2 นาฬิกา จ�กษ.แพัทย)ได�ต้รัวจให�และพั�ดอย$างม�อารัมณี)ว$า ป9า“

คดอย$างไรัจ�งมาหาหมอต้อนต้�สัอง ป9าต้�องรั� �จ�กเกรังใจหมอบ�าง โรัคต้าแค$น�-ป9าต้�องมาปล.กหมอ ม�นไม$แฟ้รั) ถึ�าป9าไปเข�าโรังพัยาบาลเอกชนก7ไม$เป%นไรั เพัรัาะถึ�าป9าปล.กหมอข�-นป9าต้�องจ$ายเงน ท��พั�ดอย$างน�-อยากให�ป9า

9

เห7นใจหมอบ�าง ไม$ใช$น�กอยากจะมาต้อนไหนก7มา โรัคของป9ารัอต้อนเช�าก7ได�...” ล�กของผิ��ป0วยได�พัยายามช�-แจงเหต้.ผิลและความจ,าเป%นถึ�ง 3 ครั�-ง แต้$แพัทย)ไม$รั�บฟ้>ง และพั�ดว$า หย.ด“ ค.ณีฟ้>งผิม ค.ณีไม$ต้�องพั�ด...” เรั+�องน�-ต้$อมาจ�กษ.แพัทย)ได�ขอโทษผิ��ป0วยและญาต้แล�ว แต้$พัฤต้กรัรัมของจ�กษ.แพัทย)เป%นการักรัะท,าฝ่0าฝ่Hนต้$อข�อบ�งค�บแพัทยสัภัาว$าด�วยการัรั�กษาจรัยธรัรัมแห$งวชาช�พัเวชกรัรัม พั.ศึ.2526 หมวด 3 ข�อ 4 คณีะอน.กรัรัมการัสัอบสัวนฯม�มต้ให�ลงโทษ ว$ากล$าวต้�กเต้+อน“ ”

4. คด�ประมาทเล�นเล(อของพยาบาล เป%นกรัณี�ท��เกดข�-นในปรัะเทศึไทย โจทก)เป%นมารัดาของเด7กซ้��งได�คลอดบ.ต้รัฝ่าแฝ่ดท��โรังพัยาบาลจ�งหว�ดแห$งหน��ง โดยม�ห�วหน�าพัยาบาลปรัะจ,าแผินกคลอด(จ,าเลยท�� 4) เจ�าหน�าท��พัยาบาลผิ��ท,าคลอด(จ,าเลยท�� 5) และเจ�าหน�าท��พัยาบาลผิ��รั�บผิดชอบในห�องทารักแรักคลอด(จ,าเลยท�� 6) เป%นผิ��รั $วมก�นท,าคลอด หล�งคลอดฝ่าแฝ่ดผิ��น�องม�อาการัต้�วเข�ยว อ$อนปวกเป;ยก ไม$หายใจ จ,าเลยท�-งสัามได�ช$วยก�นจนอาการัด�ข�-นและได�มอบให�น�กศึ�กษาพัยาบาล ท��อย�$ในรัะหว$างฝ่Iกภัาคปฏิบ�ต้น,าเด7กไปในห�องทารักแรักคลอดเพั+�อให�ความอบอ.$น ปรัากฏิว$าต้��อบเด7กช,ารั.ด จ,าเลยท�� 4 จ�งอน.ญาต้ให�น�กศึ�กษาพัยาบาลใช�กรัะเปJาน,-ารั�อนวางให�ความอบอ.$นแทน ในขณีะน�-นจ,าเลยท�� 6 ไม$อย�$ปฏิบ�ต้หน�าท�� ต้$อมาน,-ารั�อนได�ซ้�มออกจากฝ่าจ.กเกล�ยวไหลซ้�มถึ�กต้�วเด7กด�านขวาบาดเจ7บสัาห�สั ม+อขวาพัการัต้ลอดช�วต้ กรัะด�กน-วม+อเปH� อยหล.ดหายเหล+อแต้$ห�วแม$ม+อขวาและน-วช�-ขวาครั��งน-วม+อ นอกน�-นเป%นป.0มใช�การัไม$ได� ม+อขวาโค�งงอ ต้ะโพักขวาถึ�กน,-ารั�อนลวกจนเน+-อต้ายท,าให�เกดภัาวะไม$สัมด.ลในการัน��งนอน เท�าเขย$งไม$เท$าก�น โจทก)จ�งฟ้9องรั�องเรั�ยกค$าสันไหมทดแทนเป%นค$ารั�กษาพัยาบาลและค$าพัการัต้ลอดช�วต้ โดยม�กรัะทรัวงสัาธารัณีสั.ขเป%นจ,าเลยท�� 1 ผิ��อ,านวยการัโรังพัยาบาลเป%นจ,าเลยท�� 2 แพัทย)เวรัเป%นจ,าเลยท�� 3 และพัยาบาลท�-งสัามคนเป%นจ,าเลยท�� 4 ถึ�ง 6 ต้ามล,าด�บ

ศึาลช�-นต้�นพัพัากษาให�จ,าเลยท�� 1 จ,าเลยท�� 4 และจ,าเลยท�� 6 รั$วมก�นใช�เงนให�แก$โจทก)จ,านวน 425,561.64 บาท พัรั�อมดอกเบ�-ย จ,าเลยท�-งสัามอ.ทธรัณี) ซ้��งต้$อมาศึาลอ.ทธรัณี)พัพัากษาย+น โดยคด�ได�ถึ�งท��สั.ดเน+�องจากค�$ความไม$ต้ดใจฎ�กาค�ดค�านค,าพัพัากษาศึาลอ.ทธรัณี)

5. คด�ประพฤต�ผู้�ดจร�ยธิรรมแห่(งว�ชาช�พ เป%นกรัณี�ท��เกดข�-นก�บพัยาบาลในปรัะเทศึไทย ว�นท�� 28 มถึ.นายน 2540 หน�งสั+อพัมพั)ได�ลงข$าวเก��ยวก�บแพัทย)ท,าผิ$าต้�ดผิ��ป0วยแล�วล+มค�มไว�ในช$องท�อง แพัทยสัภัาได�พัจารัณีาเรั+�อง

10

ด�งกล$าว เห7นว$าพัยาบาลท��ช$วยผิ$าต้�ดได�ต้รัวจน�บเครั+�องม+อพับว$าเครั+�องม+อ(ค�ม) ขาดหายไป 1 อ�น แต้$ไม$แจ�งให�แพัทย)ผิ��ท,าผิ$าต้�ดทรัาบ น$าจะเป%นการักรัะท,าท��ไม$ถึ�กต้�องจรัยธรัรัมแห$งวชาช�พั จ�งได�สั$งเรั+�องให�สัภัาการัพัยาบาลพัจารัณีา เม+�อว�นท�� 2 มถึ.นายน 2541 คณีะอน.กรัรัมการัจรัยธรัรัมได�ท,าการัสั+บสัวนแล�วได�ข�อเท7จจรังว$า ในว�นท�� 10 เมษายน 2538 พัยาบาลเวรับ$ายปรัะจ,าห�องผิ$าต้�ด 2 คน ได�ช$วยผิ$าต้�ดช$องท�องผิ��ป0วยม�ามแต้ก ภัายหล�งผิ$าต้�ดพับว$าเครั+�องม+อ(ค�ม) หายไป 1 อ�น ท�มพัยาบาลได�ช$วยก�นค�นหาในถึ�งผิ�าเปH- อนและถึ�งขยะแต้$ไม$พับ และได�รัายงานให�ห�วหน�าเวรับ$าย-ด�กทรัาบ แต้$ไม$ได�แจ�งให�แพัทย)ผิ��ท,าการัผิ$าต้�ดทรัาบเน+�องจากเคยม�กรัณี�เครั+�องม+อขาด หรั+อ เพั�มข�-นมาจากหน$วยจ$ายกลางของห�องผิ$าต้�ดอย�$บ$อยๆ จ�งคดว$าหน$วยจ$ายกลางอาจจะจ�ดเครั+�องม+อมาไม$ครับ เม+�อหาไม$พับหล�งจาก 1 เด+อน พัยาบาลห�วหน�าท�มได�น,าเงนไปชดใช�กรัณี�เครั+�องม�ผิ$าต้�ดหายไป ซ้��งเป%นข�อปฏิบ�ต้ของห�องผิ$าต้�ด

คณีะอน.กรัรัมการัสัอบสัวนฯพัจารัณีาแล�วเห7นว$า พัยาบาลห�วหน�าท�มและพัยาบาลท��ช$วยผิ$าต้�ด ปรัะพัฤต้ผิดจรัยธรัรัม ปฏิบ�ต้งานโดยปรัะมาทขาดความละเอ�ยดรัอบคอบ ท,าให�เกดความเสั�ยหายแก$ผิ��ป0วย ช+�อเสั�ยงของโรังพัยาบาล และวชาช�พัฯ อ�กท�-งย�งละเว�นไม$รัายงานแพัทย)เจ�าของไข�ต้ามท��ผิ��ปรัะกอบวชาช�พัการัพัยาบาลในห�องผิ$าต้�ดพั�งกรัะท,า ถึ+อได�ว$าปรัะพัฤต้ผิดจรัยธรัรัม ท,าการัฝ่0าฝ่Hนข�อจ,าก�ดและเง+�อนไขในการัปรัะกอบวชาช�พัการัพัยาบาลและการัผิด.งครัรัภั) และการัรั�กษาจรัยธรัรัมแห$งวชาช�พัการัพัยาบาลและการัผิด.งครัรัภั) พั.ศึ.2530 แต้$เน+�องจากเป%นการักรัะท,าความผิดครั�-งแรัก และผิ��ถึ�กกล$าวโทษได�ให�การัรั�บสัารัภัาพัเป%นปรัะโยชน)ในการัด,าเนนการัสั+บสัวนสัอบสัวนฯ ปรัะกอบก�บผิ��ป0วยท��มารั�บการัรั�กษาไม$ได�รั�บอ�นต้รัายสัาห�สั และไม$ต้ดใจเอาความ จ�งม�ความเห7นให�ลงโทษ ภัาคท�ณีฑ์)“ ” ต้ามมาต้รัา 41(3) แห$งพัรัะรัาชบ�ญญ�ต้วชาช�พัการัพัยาบาลและการั

ผิด.งครัรัภั) พั.ศึ.2528

บทเร�ยนจากักัรณี�ศึ%กัษากรัณี�ต้�วอย$างท��กล$าวถึ�ง เป%นกรัณี�ของคด�ท��เกดการัรั�องเรั�ยนและฟ้9องรั�องซ้��ง

สัาเหต้.สั$วนใหญ$มาจากความปรัะมาทเลนเล$อของผิ��ปรัะกอบวชาช�พั มากกว$าการัจงใจหรั+อเจต้นากรัะท,า แต้$เม+�อเกดอ�นต้รัายต้$อสั.ขภัาพัและช�วต้ของผิ��ป0วย ถึ+อว$าเป%นท.รัเวชปฏิบ�ต้(malpractice) ท��ผิ��ปรัะกอบวชาช�พัไม$สัามารัถึปฏิเสัธความรั�บผิดชอบได� ความปรัะมาทและขาดการัเอาใจใสั$ด�แลผิ��ป0วยจนท,าให�เกดความเสั�ยหายหรั+อ

11

อ�นต้รัายต้$อผิ��ป0วยย�งม�อ�กหลายกรัณี� อาท การัต้ดช+�อผิ��ป0วยสัล�บก�นท,าให�เกดความผิดพัลาดในการัรั�กษา การัปฏิบ�ต้ผิดไปจากค,าสั��งการัรั�กษา เช$น แพัทย)สั��งให�ผิสัม KCl ในน,-าเกล+อ แต้$ผิ��ปฏิบ�ต้น,าไปฉั�ดเข�าเสั�นโลหต้โดยต้รัง เป%นต้�น

จากกรัณี�ศึ�กษาและจากผิลงานวจ�ยท��ม�ผิ��ทรังค.ณีว.ฒศึ�กษาไว�(วท�รัย) อ�-งปรัะพั�นธ) และคณีะ, 2544) อาจสัรั.ปสัาเหต้.สั,าค�ญท��ท,าให�เกดความเสั�ยหายและอ�นต้รัายต้$อผิ��ป0วยได� 3 ปรัะการั ค+อ

1. ความบกัพร(องสุ(วนบ�คคล ความปรัะมาท การัรั� �เท$าไม$ถึ�งการัณี) การัให�ข�อม�ลแก$ผิ��ป0วยท��ไม$ครับถึ�วน การัขาดปรัะสับการัณี) การัไม$สัามารัควบค.มอารัมณี) ฯลฯ ล�วนเป%นความบกพัรั$องท��เกดจาก คน“ ” และเป%นสัาเหต้.สั,าค�ญอ�นด�บต้�นๆของความผิดพัลาดในการัรั�กษา ด�งท��ม�ข�อสัรั.ปว$า “To

Err is Human” (Institute of Medicine – IOM , 1999) ด�งน�-น ผิ��ปรัะกอบวชาช�พัจ�งต้�องใช�ความรั� �และท�กษะอย$างรัะม�ดรัะว�ง ม�ความสั,าน�กในหน�าท�� ต้ลอดจนค,าน�งถึ�งมน.ษยธรัรัมและจรัยธรัรัมแห$งวชาช�พัอย�$เสัมอ นอกจากน�-น จะต้�องม�ความอดทนแม�ว$าจะอย�$ในสัภัาพักดด�นและด�เหม+อนว$าจะไม$ได�รั�บความเป%นธรัรัมในการัปรัะกอบวชาช�พัก7ไม$พั�งใช�อารัมณี)ก�บผิ��ป0วย

2. ความบกัพร(องของระบบงาน การักรัะท,าท��ผิดพัลาดของคนหลายกรัณี�เป%นผิลจากความบกพัรั$องของรัะบบงาน เช$น การัสั+�อสัารัรัะหว$างบ.คลากรัในท�มสั.ขภัาพัท��ไม$ช�ดเจน การัสั��งการัรั�กษาและการัเซ้7นต้)รั�บค,าสั��งท��ผิดพัลาด การัรัายงานอาการัผิ��ป0วยท��ล$าช�า การัจ�ดอ�ต้รัาก,าล�งท��ไม$เหมาะสัม การัขาดค�$ม+อการัปฏิบ�ต้งาน การัขาดเครั+�องม+อเครั+�องใช�และอ.ปกรัณี) การัขาดการัพั�ฒนาบ.คลากรัให�สัอดคล�องก�บภัารักจท��ได�รั�บมอบหมาย ฯลฯ ซ้��งความบกพัรั$องของรัะบบงานเป%นป>ญหาใหญ$ท��เกนความสัามารัถึของบ.คคลคนเด�ยวท��จะแก�ไขได� จ�งเป%นสั�งท��ผิ��บรัหารัและผิ��ท��เก��ยวข�องท.กรัะด�บต้�องน,าไปพัจารัณีาเพัรัาะเม+�อเกดความผิดพัลาดในรัะบบการัจ�ดการัและเป%นผิลให�ผิ��ป0วยได�รั�บความเสั�ยหายและอ�นต้รัาย ผิ��บรัหารัและหน$วยงานซ้��งเป%นนต้บ.คคลจะต้�องรั$วมรั�บผิดด�วย

3. ความร�นแรงท��เกั�ดจากัโรคโดยตรง ในการัรั�กษาพัยาบาลผิ��ป0วยถึ�งแม�ผิ��ปรัะกอบวชาช�พัจะให�การัด�แลช$วยเหล+ออย$างเต้7มท��โดยถึ�กต้�องต้ามหล�กวชา แต้$บางครั�-งอาจเกดภัาวะแทรักซ้�อนท��ย�บย�-งไม$ได� เช$น การัแพั�ยาโดยไม$ม�ปรัะว�ต้มาก$อน ด�งกรัณี� นางดอกรั�ก เพั7ชรัปรัะเสัรัญ ซ้��งแพั�ยาท,าให�เกดโรัคสัต้�เวน จอห)นสั�น ซ้นโดรัม ท,าให�สั�ญเสั�ยดวงต้าท�-ง 2 ข�าง และเป%นข$าวในหน�งสั+อพัมพั)หลายฉับ�บน�บต้�-งแต้$ป; 2548 เป%นต้�นมา การัฟ้9องรั�องคด�ใน

12

ล�กษณีะน�-ม�กจะเป%นมาต้รัการัสั.ดท�ายเพัรัาะผิ��เสั�ยหายม�กจะรั�องเรั�ยนหน$วยงานท��เก��ยวข�องมาก$อนแล�ว แต้$ไม$ได�ผิลหรั+อคดว$าไม$ได�รั�บความย.ต้ธรัรัม จ�งต้�องใช�วธ�ฟ้9องศึาล เพัรัาะอาจเห7นว$าผิ��ปรัะกอบวชาช�พัไม$ได�สันใจด�แลรั�บผิดชอบเย�ยวยาในความเสั�ยหายท��เกดข�-น หรั+อ บางครั�-งพัยายามบ$ายเบ��ยงไม$แสัดงความรั�บผิดชอบอย$างจรังใจ ด�งน�-นผิ��ปรัะกอบวชาช�พัจ�งต้�องเอาใจใสั$ก�บความท.กข)ของผิ��ป0วย เพัรัาะการัป0วยไข�ค+อ ความท.กข)“ ” ผิ��ป0วยจ�งต้�องการัพั��งแพัทย)หรั+อพัยาบาล การัม.$งรั�กษาไข�หรั+อความเจ7บป0วยอย$างเด�ยว อาจท,าให�ผิ��ปรัะกอบวชาช�พัมองข�ามความท.กข)ของผิ��ป0วยและญาต้ จ�งขาดความสั�มพั�นธ)ท��ด�ต้$อก�น ขาดการัพั�ดค.ยและการัสัรั�างความเข�าใจให�ช�ดเจน เม+�อเกดความเสั�ยหายข�-นจ�งน,าไปสั�$ การัรั�องเรั�ยนและการัฟ้9องรั�อง

2. ความปลอดภัยของพยาบาล ความปลอดภั�ย(safety) หมายถึ�ง สัภัาพัท��ปรัาศึจากภั�ยค.กคาม(hazard)

ไม$ม�อ�นต้รัาย(danger)และความเสั��ยงใดๆ(risks)

กฎหมายแรังงาน ได�ให�ค,านยาม ความปลอดภั�ย“ อาช�วอนาม�ย และสัภัาพัแวดล�อมในการัท,างาน” ว$าเป%นการักรัะท,าหรั+อสัภัาพัการัท,างานซ้��งปลอดจากเหต้.อ�นจะท,าให�เกดการัปรัะสับอ�นต้รัาย การัเจ7บป0วย หรั+อ ความเด+อดรั�อนรั,าคาญอ�นเน+�องมาจากการัท,างานหรั+อเก��ยวก�บการัท,างาน(กฎกรัะทรัวงฯ พั.ศึ. 2549)

ด�งน�-น ความปลอดภั�ยในการัปรัะกอบวชาช�พัของพัยาบาล จ�งหมายถึ�งการัได�ท,างานในสั�งแวดล�อมท��ปลอดภั�ย(a safe working environment) ม�รัะบบการัท,างานท��ปลอดภั�ย(a safe system of work) ม�เครั+�องม+อท��ได�มาต้รัฐานความปลอดภั�ย(safety standards) และปรัาศึจากการัปรัะสับอ�นต้รัาย การัเจ7บป0วย หรั+อความเด+อดรั�อนรั,าคาญอ�นเน+�องจากการัท,างาน หรั+อ เก��ยวก�บการัท,างาน

สัถึานท��ท,างานของพัยาบาลสั$วนใหญ$ ค+อ โรังพัยาบาล ซ้��งม�สั�งแวดล�อมในการัท,างานหลายอย$างท��อาจเป%นอ�นต้รัายต้$อต้�วผิ��ปฏิบ�ต้งาน ท�-งสั�งท��ม�ช�วต้และไม$ม�ช�วต้ ซ้��งอาจจะมองเห7นได�หรั+อมองไม$เห7น เช$น เช+-อจ.ลนทรั�ย)ต้$างๆโดยท��วไปสั�งแวดล�อมในการัท,างานสัามารัถึแบ$งออกได� 4 ปรัะเภัท ได�แก$

13

1. สุ��งแวดล!อมทางกัายภัาพ(physical environment) เช$น ความรั�อน ความเย7น แสังสัว$าง เสั�ยงด�ง รั�งสั� ความสั��นสัะเท+อน ความด�นบรัรัยากาศึ เครั+�องจ�กรัอ.ปกรัณี) ของม�คมต้$างๆ เป%นต้�น อ�นต้รัายจากสั�งแวดล�อมทางกายภัาพัท��พัยาบาลม�กจะปรัะสับอย�$เสัมอ ได�แก$ อ�นต้รัายจากของม�คม เช$น เข7มฉั�ดยา ใบม�ด อ�นต้รัายจากรั�งสั� เช$น เอกซ้)เรัย) สัารัก�มม�นต้ภัาพัรั�งสั�ท��ใช�ในการัรั�กษา(implants) ของรั�อน เช$น เครั+�องใช�ไฟ้ฟ้9า น,-ารั�อน ฯลฯ ซ้��งอ�นต้รัายบางอย$างจะไม$ปรัากฏิจากการัสั�มผิ�สัในรัะยะสั�-น แต้$จะต้�องใช�เวลานานท�-งน�-ข�-นอย�$ก�บปรัมาณีท��สั�มผิ�สั เช$น เอกซ้)เรัย)ซ้��งเป%นรั�งสั�ชนดแต้กต้�ว(ionizing radiation) และม�ผิลต้$อรัะบบอว�ยวะสั+บพั�นธ.) และอาจม�ผิลต้$อทารักในครัรัภั) เช$น ท,าให�ทารักม�น,-าหน�กต้�วน�อย ม�พั�ฒนาการัของกรัะด�กท��ล$าช�า(retarded bone development) และม�ความไวต้$อการัต้ดเช+-อมากกว$าปกต้ เป%นต้�น

2. สุ��งแวดล!อมทางเคม�(chemical environment) สัารัเคม�อาจอย�$ในรั�ปของฝ่.0น ฟ้�ม คว�น ไอรัะเหย ละออง ของเหลว กLาซ้ต้$างๆ ท�-งท��มองเห7นและมองไม$เห7น อ�นต้รัายจากสั�งแวดล�อมทางเคม�ท��พัยาบาลจะต้�องสั�มผิ�สัอย�$เสัมอ ได�แก$ น,-ายาในการัท,าความสัะอาด ฆ่$าเช+-อ ซ้��งอาจม�ผิลต้$อผิวหน�ง เย+�อบ.เม+อก(mucous membrane) และรัะบบทางเดนหายใจ นอกจากน�-น ย�งอาจได�รั�บอ�นต้รัายจากยาหลายชนด เช$น ยาท��ม�ผิลต้$อเซ้ลล)(cytotoxic drugs) ยาสัลบท��อย�$ในรั�ปของกLาซ้(anesthetic

gas) ซ้��งม�ผิลต้$อรัะบบสั+บพั�นธ.) และอาจท,าให�เกดการัแท�งท��ย�บย�-งไม$ได�(spontaneous abortion)

3. สุ��งแวดล!อมทางช�วภัาพ(biological environment) สั�งแวดล�อมปรัะเภัทน�-สั$วนใหญ$ไม$สัามารัถึมองเห7นด�วยต้าเปล$า ได�แก$ เช+-อจ.สันทรั�ย)ชนดต้$างๆ เช$น ไวรั�สั รัา แบคท�เรั�ย หนอนพัยาธต้$างๆ ซ้��งม�อย�$ในต้�วผิ��ป0วย เสัมหะ น,-าม�ก น,-าลาย ฯลฯ อ�นต้รัายท��พัยาบาลอาจได�รั�บ ได�แก$ การัรัะคายเค+อง ซ้��งอาจท,าให�เกดภั�มแพั� หรั+อ อาจต้ดเช+-อจากผิ��ป0วย เป%นต้�น

4. สุ��งแวดล!อมทางเออร*โกัโนม�กัสุ*(ergonomics) ต้,ารัาบางเล$มจะเรั�ยกสั�งแวดล�อมด�านน�-ว$า สั�งแวดล�อมทางจต้วทยาสั�งคม(psychosocial

environment) ซ้��งครัอบคล.มเรั+�องของการัจ�ดสัภัาพัการัท,างานให�เหมาะสัมก�บรั$างกายและจต้ใจของคนท,างาน น�บต้�-งแต้$ การัออกแบบเครั+�องม+อเครั+�องใช� ท$าทางการัท,างาน การัยกของหน�ก การัป9องก�นความเหน+�อยล�าจากการัท,างานท��ซ้,-าซ้าก การัท,างานกะ(shif work) ความเครั�ยดจากการั

14

ท,างาน ฯลฯ ป>ญหาจากการัท,างานท��ม�สั�งแวดล�อมทางเออรั)โกโนมกสั)ไม$เหมาะสัมท��ม�กเกดข�-นก�บพัยาบาล ค+อ การัปวดเม+�อยท��เกดข�-นในรัะบบกรัะด�กและกล�ามเน+-อ เช$น ปวดหล�งจากการัยกอ.ปกรัณี)ท��หน�ก การัยกผิ��ป0วย การัท,างานท��ต้$อเน+�องท�-งในขณีะย+นหรั+อเดน ท,าให�เม+�อยล�าและปวดขา นอกจากน�-น การัท,างานท��ต้�องอย�$เวรัเป%นกะ การัท,างานล$วงเวลา และความรั�บผิดชอบต้$อหน�าท��ท��ต้�องด�แลผิ��ป0วยและแก�ป>ญหาท��เกดข�-นอย�$ต้ลอดเวลา อาจท,าให�เกดความเครั�ยด และเบ+�อหน$ายไม$อยากท,าหรั+อรัเรั�มอะไรั(burnout) ซ้��งหากไม$ได�รั�บการัด�แลแก�ไขให�เหมาะสัมนอกจากจะเป%นสัาเหต้.ให�เกดความเจ7บป0วยทางกายและจต้แล�ว ย�งสั$งผิลให�เกดอ.บ�ต้เหต้.ในขณีะท,างาน ซ้��งอาจสั$งผิลกรัะทบต้$อต้�วพัยาบาล ผิ��รั $วมงาน และผิ��ป0วยได�

กัรณี�ศึ%กัษาต้�วอย$างกรัณี�ศึ�กษาปรัะเด7นความปลอดภั�ยในการัท,างานของพัยาบาลท��น,า

เสันอในเอกสัารัฉับ�บน�-เป%นเรั+�องจรังท��เกดข�-น ซ้��งผิ��เข�ยนได�จากการัทบทวนวรัรัณีกรัรัม การัสั�มภัาษณี)ผิ��เก��ยวข�อง และการัสั+บค�นจากฐานข�อม�ลอเล7กทรัอนกสั)หลายกรัณี�เป%นเรั+�องท��เกดข�-นในต้$างปรัะเทศึ ซ้��งอาจเป%นปรัะโยชน)ในการัศึ�กษาเท�ยบเค�ยงก�บความปลอดภั�ยในการัท,างานของพัยาบาลท��อาจเกดข�-นในปรัะเทศึไทย

1. กัรณี�ความไม(ปลอดภัยในกัารท�างานสุมผู้สุกับกั3าซท��ใช!เป5นยาสุลบ(Anaesthetic gas) ม�หล�กฐานเชงปรัะจ�กษ)จากงานวจ�ยท��สัรั.ปได�ว$าการัสั�มผิ�สัก�บกLาซ้ท��ใช�ในการัท,าให�สัลบเป%นรัะยะเวลานานสัามารัถึท,าให�เกดอ�นต้รัายต้$อรัะบบอว�ยวะสั+บพั�นธ.)ได� จากรัายงานของ Fletcher,1985 พับว$า 12 ใน 15 ของสัต้รั�ท��ต้�องท,างานสั�มผิ�สัก�บกLาซ้ท��ใช�ท,าให�สัลบ เกดการัแท�งชนดย�บย�-งไม$ได�(spontaneous abortion)

กLาซ้ท��พับว$าสัามารัถึก$อมะเรั7งได� ค+อ ether สั,าหรั�บกLาซ้ชนดอ+�น ได�แก$ nitrous oxide, halothane, penthane, triluene, ethane และ cyclopropane แม�จะสั�มผิ�สัในปรัมาณีน�อยแต้$ม�รัะยะเวลาสั�มผิ�สัท��ยาวนานก7สัามารัถึก$อให�เกดอ�นต้รัายแก$ไขกรัะด�กได� พัยาบาลท��เสั��ยงต้$ออ�นต้รัายจากกLาซ้ท��ใช�ท,าให�สัลบ ได�แก$ พัยาบาลวสั�ญญ� และพัยาบาลในห�องผิ$าต้�ด(อ�างจาก Rogers and Salvage ,1989)

2. กัรณี�ความไม(ปลอดภัยในกัารท�างานสุมผู้สุกับยา ป>ญหาท��พับบ$อย ค+อ ผิ+�นแพั� ผิวหน�งอ�กเสับ เกดภัาวะท��ท,าให�ไวต้$อยา(sensitization) และท,าให�เกดการัแพั�ยา(anaphylaxis) ได�ในอนาคต้ ยาท��ก$อให�เกดป>ญหา

15

มากท��สั.ดค+อ ยาปฏิช�วนะ โดยเฉัพัาะอย$างย�ง penicillin , meomycin

และ streptomycin จากการัศึ�กษาของ Thomson,1972 พับว$า 1 ใน 5 ของพัยาบาลท��สั�มผิ�สัก�บยาปฏิช�วนะจะเกดภัาวะไวต้$อยา ยาอ�กชนดหน��งท��ม�ผิลรั�ายต้$อเซ้ลล)(cytotoxic drugs) ท,าให�ผิ��สั�มผิ�สัเกดอาการัข�างเค�ยงต้�-งแต้$การัรัะคายเค+องไปจนถึ�งการัก$อให�เกดการักลายพั�นธ.) จากการัศึ�กษายาท��ม�ผิลรั�ายต้$อเซ้ลล) 21 ชนดท��ใช�บ$อยในโรังพัยาบาล พับว$า 16

ชนดสัามารัถึท,าให�เกดการัรัะคายเค+องท��ผิวหน�ง และหากกรัะเด7นเข�าต้าจะท,าให�กรัะจกต้าเป%นแผิล(corneal ulceration) ผิลการัศึ�กษาต้ดต้ามในพัยาบาลสัว�เดนท��ท,างานสั�มผิ�สัก�บยาด�งกล$าว พับว$า โครัโมโซ้มม�การัถึ�กท,าลาย(chromosomal damage) ซ้��งท,าให�เกดการักลายพั�นธ.)ได�(อ�างจาก Rogers and Salvage,1989)

3. กัรณี�ความไม(ปลอดภัยในกัารท�างานสุมผู้สุกับจ�ล�นทร�ย*ชน�ดต(างๆ โรังพัยาบาลเป%นสัถึานท��ท��เต้7มไปด�วยเช+-อจ.ลนทรั�ย)ชนดต้$างๆ ท�-งท��อย�$ในต้�วผิ��ป0วยและในสั�งแวดล�อมการัท,างาน ในแต้$ละป;ม�การัปรัะมาณีว$า บ.คลากรัด�านสั.ขภัาพัของสัหรั�ฐอเมรักา 800,000 รัาย ได�รั�บอ�นต้รัายจากการัถึ�กเข7มท�ม(needlestick) ในจ,านวนน�-ครั��งหน��งเป%นพัยาบาล และผิลจากการัถึ�กเข7มท�มน�- ท,าให�บ.คลากรัเหล$าน�-ม�โอกาสัสั�มผิ�สัก�บเช+-อโรัค(pathogen)

ไม$ต้,�ากว$า 20 ชนด รัวมท�-ง HIV, HBS และ HCV(Rogers,2003) ในป; ค.ศึ.1998 Communicable Disease Control (CDC) ของสัหรั�ฐอเมรักา รัายงานว$าบ.คลากรัด�านสั.ขภัาพัท��ถึ�กเข7มท�ม 54 รัาย ป0วยเป%นโรัคภั�มค.�มก�นบกพัรั$องจากการัท,างาน (occupationally

acquired HIV) และอ�ก 134 รัาย อาจป0วย (possible cases) ด�วยโรัคน�- ซ้��งในปรัะเทศึสัหรั�ฐอเมรักาได�ม�การัปรัะกาศึใช�กฎหมายท��เรั�ยกว$า “Needlestick Safety And Prevention Act” (Public Law

106-430) เม+�อว�นท�� 6 พัฤศึจกายน ค.ศึ.2000

ในปรัะเทศึอ�งกฤษ ม�รัายงานว$าพัยาบาลต้ดเช+-อไวรั�สัต้�บอ�กเสับ ชนดบ� เน+�องจากถึ�กเข7มฉั�ดยาท�มท��น-วม+อ ท,าให�ป0วยหน�กต้�องรั�กษาต้�วในหออภับาลเป%นเวลา 3 สั�ปดาห) เน+�องจากหมดสัต้และต้�องใช�เครั+�องช$วยหายใจ ผิลการัสัอบสัวนพับว$า เข7มฉั�ดยาด�งกล$าวต้กอย�$ใต้�ต้��ยา และพัยาบาลผิ��น�-ได�ท,าความสัะอาดต้��ยาขณีะท��ก,าล�งเช7ดถึ�จ�งถึ�กเข7มท�มน-วม+อ(Rogers and Salvage,1989)

นอกจากการัต้ดเช+-อจากการัถึ�กเข7มท�มซ้��งพับบ$อยท��สั.ดแล�ว พัยาบาล

16

ย�งอาจได�รั�บเช+-อท��อย�$ในสั�งแวดล�อมการัท,างานโดยการัสั�ดหายใจ ด�งกรัณี�การัรัะบาดของโรัค Legionnaire’s ท��เกดข�-นในโรังพัยาบาล Kingston

ปรัะเทศึอ�งกฤษครั�-งแรักในเด+อน พัฤษภัาคม ค.ศึ.1980 เป%นเหต้.ให�ม�ผิ��ป0วย 11 คน เสั�ยช�วต้ 3 คน การัรัะบาดครั�-งท��รั.นแรังท��สั.ดค+อท��โรังพัยาบาล Stafford ปรัะเทศึอ�งกฤษ ในเด+อน เมษายน ค.ศึ.1985 เป%นผิลให�ม�คนล�มป0วยจ,านวนมาก และม�ผิ��เสั�ยช�วต้ 31 คน การัรัะบาดครั�-งน�-ม�พัยาบาลป0วย 6 คน แต้$ไม$ถึ�งข�-นเสั�ยช�วต้ โรัคด�งกล$าวเกดจากเช+-อแบคท�เรั�ย ซ้��งเจรัญเต้บโต้ได�ด�ในท��น,-าข�งน�งๆ(stagnant water) กรัณี�การัรัะบาดของโรัคน�-พับว$าเช+-อแบคท�เรั�ยปะปนมาในละอองน,-าของเครั+�องปรั�บอากาศึท��ม�ความช+-น(humidifier)

จากการัท��ผิ��เข�ยนได�สั�มภัาษณี)ผิ��บรัหารัของโรังพัยาบาลแห$งหน��งในปรัะเทศึไทย พับว$าม�พัยาบาลจ,านวนหน��งป0วยเป%นว�ณีโรัคปอดจากการัท,างานในแผินกผิ��ป0วยฉั.กเฉันซ้��งม�การัต้ดต้�-งเครั+�องท,าความเย7นและเครั+�องรัะบายอากาศึ แต้$ผิ��เข�ยนย�งไม$สัามารัถึเข�าถึ�งสัถึต้และผิลกรัะทบจากการัถึ�กเข7มท�มของพัยาบาลในปรัะเทศึไทย ซ้��งคดว$าม�อย�$จ,านวนไม$น�อย

4. กัรณี�ความไม(ปลอดภัยในกัารท�างานท��ต!องม�กัารยกัวสุด�และเคล7�อนย!ายผู้ !ป"วย กฎหมายค.�มครัองแรังงานก,าหนดให�นายจ�างจ�ดให�ล�กจ�างได�ท,างานในสั�งแวดล�อมการัท,างานท��ปลอดภั�ย ซ้��งรัวมถึ�งการัจ�ดหาอ.ปกรัณี)ท��จ,าเป%นในการัท,างานด�วย ด�งน�-น โดยหล�กการัหากพัยาบาลได�รั�บอ�นต้รัายท��หล�ง(back injury) และสัามารัถึพัสั�จน)ได�ว$าเป%นการัละเลยการัปฏิบ�ต้ต้ามกฎหมายของนายจ�าง พัยาบาลสัามารัถึฟ้9องเรั�ยกค$าทดแทนได� แต้$ในทางปฏิบ�ต้ม�กจะไม$ค$อยม�การัฟ้9องรั�องเกดข�-นเน+�องจากยากท��จะพัสั�จน)ว$าเป%นอ�นต้รัายท��เกดจากการัท,างาน ผิลการัสั,ารัวจอาการัปวดหล�งจากการัปฏิบ�ต้วชาช�พัของพัยาบาลไทยซ้��งม�ผิ��ต้อบแบบสั,ารัวจ จ,านวน 739 คน(อ.ษาพัรั ชวลต้นธก.ล,2539) พับว$า พัยาบาลรั�อยละ 89.2 ม�ป>ญหาการัปวดเม+�อยในรัะบบกล�ามเน+-อและกรัะด�ก อว�ยวะท��ปวดมากท��สั.ดค+อ สั�นหล�งสั$วนล$าง(low back pain) อาการัปวดเม+�อยเป%นผิลให�พัยาบาลรั�อยละ 4.5

ต้�องหย.ดงาน สัาเหต้.ท��ท,าให�ปวดหล�งมากท��สั.ด 3 อ�นด�บแรัก ได�แก$ การัยกผิ��ป0วย การัพัย.งผิ��ป0วย และการัเคล+�อนย�ายผิ��ป0วยซ้��งม�ความสั�มพั�นธ)ก�บการัปวดหล�งสั$วนล$างอย$างม�น�ยสั,าค�ญ

การัได�รั�บบาดเจ7บท��หล�งเป%นป>ญหาท��พับมากในพัยาบาล แต้$ละป;ในปรัะเทศึอ�งกฤษม�พัยาบาล 1 ใน 6 ได�รั�บบาดเจ7บท��หล�งเน+�องจากการัท,างาน

17

และในป; ค.ศึ.1985 ม�คด�ต้�วอย$างท��ศึาลอ�งกฤษต้�ดสันให�นายจ�างจ$ายค$าทดแทนเป%นเงน 88,000 ปอนด) ให�แก$ผิ��ช$วยพัยาบาลซ้��งได�รั�บบาดเจ7บท��หล�ง(back injury) จากการัยกผิ��ป0วยจากเต้�ยงเพั+�อข�-นน��งบนเก�าอ�-ข�างเต้�ยง โดยศึาลให�เหต้.ผิลปรัะกอบการัต้�ดสันว$าเป%นความรั�บผิดชอบของนายจ�างท��จะต้�องด�แลให�ล�กจ�างยกผิ��ป0วยอย$างปลอดภั�ย(Rogers and Salvage,1989)

5. กัรณี�ความไม(ปลอดภัยในกัารท�างานท��เกั�ดจากักัารใช!ความร�นแรง(workplace violence) การัใช�ความรั.นแรังในท��ท,างานเป%นป>ญหาใหญ$ท��ก,าล�งเพั�มข�-นในป>จจ.บ�น การัใช�ความรั.นแรังอาจอย�$ในล�กษณีะของการัใช�วาจาเสั�ยดสั�(verbal abuse) การัลวนลาม(harassment)

การัท,ารั�ายรั$างกาย(physical assault) การัข$มข+น ปล�น ฆ่$า รัวมท�-งภั�ยจากการัก$อการัรั�าย(terrorist attacks) จากการัสั,ารัวจป>ญหาการัใช�ความรั.นแรังในสัถึานบรัการัสั.ขภัาพั 5 แห$งของปรัะเทศึอ�งกฤษใน ค.ศึ.1986 พับว$ารั�ปแบบของการัใช�ความรั.นแรังม� 3 ชนด ได�แก$ การัใช�วาจา การัลวนลาม และการัท,ารั�ายรั$างกาย สัถึานท��ซ้��งม�การัใช�ความรั.นแรังมากท��สั.ด 3 ล,าด�บแรัก ได�แก$ แผินกผิ��ป0วยจต้เวช แผินกผิ��ป0วยสั�งอาย. และแผินกผิ��ป0วยพัการัทางจต้(mental handicap) บ.คลากรัท��เสั��ยงต้$อการัถึ�กกรัะท,ามากท��สั.ด ได�แก$ น�กเรั�ยนพัยาบาล พัยาบาลปรัะจ,าการั และพัน�กงานปรัะจ,ารัถึฉั.กเฉัน ต้ามล,าด�บ(Rogers and

Salvage,1989) ในป; ค.ศึ.2003 เกดคด�พัยาบาลในปรัะเทศึอ�งกฤษถึ�กคนไข�จต้เวชท,ารั�ายจนเสั�ยช�วต้ เน+�องจากเป%นความบกพัรั$องของการับรัหารั(management failure) ท��ไม$ได�จ�ดมาต้รัการัรั�กษาความปลอดภั�ยให�เจ�าหน�าท�� ศึาลได�สั��งปรั�บเป%นเงนรัวมท�-งสั-น 42,000 ปอนด) (HSE press release E060:05–5 May 2005)

ในปรัะเทศึสัหรั�ฐอเมรักา ม�รัายงานว$า โดยเฉัล��ยใน 1 สั�ปดาห) จะม�ผิ��ถึ�กท,ารั�ายในสัถึานท��ท,างานปรัะมาณี 18,000 รัาย และถึ�กฆ่$าปรัะมาณี 20

รัาย และจากสัถึต้การัถึ�กท,ารั�ายในสัถึานท��ท,างานรัะหว$างป; ค.ศึ. 1993-

1999 พับว$า ม�พัยาบาลถึ�กท,ารั�ายจ,านวน 429,100 รัาย คดเป%นอ�ต้รัา 21.9 ต้$อ คนท,างาน 1,000 คน(Rogers,2003)

การัใช�ความรั.นแรังอ�กปรัะเภัทหน��งค+อ การัลวนลามทางวาจาและรั$างกาย(verbal and physical harassment) ซ้��งเกดในสัถึานท��ท,างาน แต้$ม�กจะไม$เป%นข$าวเน+�องจากผิ��เสั�ยหายเกดความอาย จากการั

18

สั,ารัวจของ Merit System Protection Board(MSPB) ปรัะเทศึสัหรั�ฐอเมรักา ในป; ค.ศึ. 1988 พับว$า รั�อยละ 42 ของคนท,างานเพัศึหญง และรั�อยละ 15 ของคนท,างานเพัศึชาย เคยถึ�กลวนลาม แม�จะไม$ม�การัรัายงานแยกต้ามกล.$มอาช�พัในการัสั,ารัวจของ MSPB แต้$ม�รัายงานว$าในป; ค.ศึ. 1982 เคยม�การัสั,ารัวจป>ญหาการัลวนลามทางเพัศึ จากพัยาบาลจ,านวน 89 คน พับว$ารั�อยละ 60 เคยถึ�กลวนลามในขณีะท,างาน ผิ��กรัะท,า ได�แก$ แพัทย) ผิ��บ�งค�บบ�ญชา ผิ��รั $วมงาน ผิ��ป0วยและญาต้ ซ้��งสัมาคมพัยาบาลอเมรัก�นได�ปรัะกาศึจ.ดย+น(position statement) ในการัต้$อต้�านการัลวนลามทางเพัศึ และม�ข�อแนะ (recommendations)

ให�ผิ��ปรัะกอบการัท��ม�การัจ�างพัยาบาล รัวมท�-งสัถึานศึ�กษาทางการัพัยาบาลท.กแห$ง จ�ดท,านโยบายป9องก�นการัลวนลามทางเพัศึเป%นลายล�กษณี)อ�กษรั(ANA Reading Room–Position Statement : Sexual Harrassment)

ผิ��เข�ยนไม$สัามารัถึเข�าถึ�งข�อม�ลและสัถึต้การัถึ�กท,ารั�ายของพัยาบาลในปรัะเทศึไทย แต้$จากการัสั�มภัาษณี)ผิ��เก��ยวข�องและการัต้ดต้ามข$าวจากหน�งสั+อพัมพั)พับว$า ม�กรัณี�ท��พัยาบาลถึ�กลวนลามและเสั��ยงต้$อการัถึ�กท,ารั�ายหลายครั�-ง ต้�วอย$างเช$น กรัณี�คนรั�ายกรัาดยงหน�าต้�กผิ��ป0วยในของโรังพัยาบาลบาเจาะ เม+�อเมษายน 2548 เป%นผิลให�ม�ผิ��เสั�ยช�วต้ 1 คน และกรัณี�พัยาบาลถึ�กจ�บเป%นต้�วปรัะก�นท��โรังพัยาบาลสัวนผิ�-ง เป%นต้�น

6. ป8ญห่าความเคร�ยดจากักัารท�างาน(professional stress)

ความเครั�ยดเป%นปรัะเด7นป>ญหาสั,าค�ญท��ค.กคามภัาวะสั.ขภัาพัของคนท,างานท.กอาช�พั ความเครั�ยดอาจเกดจาก ครัอบครั�ว ช.มช.นท��อย�$อาศึ�ย หรั+อ ภัายในสัถึานท��ท,างาน แม�ว$าความเครั�ยดจะไม$ใช$เรั+�องของความเจ7บป0วย เพัรัาะเป%นสั�งท��เกดข�-นได�ก�บท.กคน แต้$หากความเครั�ยดเกดข�-นก�บคนใดคนหน��งนานเกนไปก7อาจน,ามาซ้��งความเจ7บป0วยทางกายและทางจต้ได� เช$น อาการัซ้�มเศึรั�า ปวดศึ�รัษะ ปวดหล�ง ความด�นโลหต้สั�ง อารัมณี)แปรัปรัวน ฯลฯ นอกจากน�-อาจน,าไปสั�$ป>ญหาอ+�นได� เช$น การัสั�บบ.หรั�� การัด+�มสั.รัา การัใช�ความรั.นแรัง เป%นต้�น สัถึาบ�นความปลอดภั�ยและอาช�วอนาม�ยแห$งชาต้ของสัหรั�ฐอเมรักา(NIOSH-1999) ได�ก,าหนดนยามของความเครั�ยดจากการัท,างานว$า เป%นปฏิกรัยาท��ม�ผิลกรัะทบก�บรั$างกายหรั+อจต้ใจ“ โดยม�กจะเกดข�-นเม+�องานหรั+อสั�งท��ต้� -งใจจะท,าไม$เหมาะสัมก�บความสัามารัถึของผิ��ปฏิบ�ต้ ไม$ม�ทรั�พัยากรัในการัด,าเนนการั และไม$ต้รังก�บความต้�องการัของผิ��ปฏิบ�ต้

19

ซ้��งความเครั�ยดจากการัท,างานน�-นจะน,ามาซ้��งป>ญหาสั.ขภัาพัและการับาดเจ7บจากการัท,างานได�”

เม+�อพัจารัณีาล�กษณีะการัท,างานของพัยาบาล ซ้��งต้�องท,างานก�บผิ��ป0วยต้ลอด 24 ช��วโมง ต้�องพับเห7นก�บความเจ7บป0วย ความต้าย ความท.กข)ของผิ��ป0วยและญาต้ ฯลฯ อย�$ท.กว�น การัท,างานบางครั�-งต้�องเรั$งรั�บ และต้�องแก�ไขป>ญหาต้$างๆท��เกดข�-นอย�$ต้ลอดเวลา นอกจากน�-นภัารัะงานของพัยาบาลย�งเป%นงานท��เป%นท�-งความต้�องการัและความคาดหว�งจากต้นเองและผิ��อ+�นท��จะต้�องรั�บผิดชอบต้$อสัว�สัดภัาพัและความปลอดภั�ยของผิ��ป0วย ท,าให�เกดอาการั “angel syndrome” ค+อต้�องท,างานให�สัมบ�รัณี) ด�เลศึท.กปรัะการั(perfectionism) ผิดพัลาดไม$ได� จากผิลงานวจ�ยของ Hingley และคณีะ พับว$า คนท��เล+อกเรั�ยนพัยาบาลสั$วนใหญ$จะให�เหต้.ผิลว$าเป%นอาช�พัท��เปรั�ยบเสัม+อนนางฟ้9าได�ช$วยเหล+อเพั+�อนมน.ษย) และเม+�อเข�ามาอย�$ในวชาช�พัแล�วก7จะถึ�กคาดหมายให�เป%นนางฟ้9าท��แสันด� เช$น น�กศึ�กษาพัยาบาล หรั+อ พัยาบาลท��อาว.โสัน�อยจะถึ�กคาดหว�งสั�งจากพัยาบาลท��ม�อาว.โสัสั�งกว$าว$าจะต้�องอดทนและเสั�ยสัละ การัท,าผิดพัลาดม�กจะถึ�กต้,าหนมากกว$าการัให�อภั�ย การัเรั�ยกรั�องบางอย$างท��ผิ��อาว.โสัเห7นว$า ไม$สัมควรั“ ”(unreasonable demands) จะถึ�กต้,าหนว$าไม$อดทน(inability to cope) หรั+อ เป%นพัวกก$อป>ญหา และไม$ใช$พัยาบาลวชาช�พัท��ด� ถึ�กจ�ดเป%นพัวก “unprofessional troublemaking” สั�งเหล$าน�-เป%นว�ฒนธรัรัมของพัยาบาล(nursing culture) ท��ถึ�กปล�กฝ่>งในวชาช�พั (Rogers

and Salvage, 1989) การัเป%นวชาช�พัท��ถึ�กสัอนให�คาดหมายในต้�วเองสั�งรัวมท�-งการัถึ�กผิ��รั $วมวชาช�พัและสั�งคมคาดหว�งสั�ง เป%นสัาเหต้.สั,าค�ญท��ท,าให�พัยาบาลเกดความเครั�ยด จากงานวจ�ยของ Annadale Steiner(1979) พับว$า สัาเหต้.สั,าค�ญท��ท,าให�พัยาบาลต้�องการัลาออกจากงาน ได�แก$ ความไม$พั�งพัอใจในค.ณีภัาพัของการับรัการัสั.ขภัาพั และความไม$พัอใจในการัปกครัอง(hierarchy) และใน ค.ศึ.1995 Health and Safety Executive ของปรัะเทศึอ�งกฤษได�รัายงานว$า พัยาบาลเป%นกล.$มท��ม�ความเครั�ยดสั�ง ค+อ ม�อ�ต้รัารั�อยละ 2.2 เม+�อเปรั�ยบเท�ยบก�บกล.$มอาช�พัอ+�นซ้��งม�ความเครั�ยดโดยเฉัล��ยรั�อยละ 0.7 และสัาเหต้.สั,าค�ญของการัเจ7บป0วยจากการัท,างาน(occupational ill health) ได�แก$ การัเจ7บป0วยในรัะบบกล�ามเน+-อและกรัะด�ก(musculoskeletal injuries) ความเครั�ยดจากการัท,างาน(work related stress) และการัอ�กเสับของผิวหน�ง(dermatitis) ต้ามล,าด�บ

ในปรัะเทศึไทย ย�งไม$ม�การัศึ�กษาและรัวบรัวมป>ญหาและผิลกรัะทบทางด�าน

20

จต้วทยาสั�งคม โดยเฉัพัาะอย$างย�งความเครั�ยดจากการัท,างานในกล.$มพัยาบาลอย$างเป%นรัะบบ แต้$จากข�อม�ลเชงปรัะจ�กษ)และเป%นท��ทรัาบโดยท��วไปน�-น บ.คลากรัวชาช�พัการัพัยาบาลเป%นกล.$มท��ม�ความเครั�ยดจากการัท,างานสั�ง และเป%นสัาเหต้.สั,าค�ญท��ท,าให�ลาออกจากวชาช�พั ซ้��งแม�ว$าสัภัาการัพัยาบาล และสัถึาบ�นการัศึ�กษาพัยาบาลท��วปรัะเทศึได�รั$วมก�นวางแผินการัผิลต้เพั+�อต้อบสันองความต้�องการัของปรัะเทศึอย$างเรั$งด$วนแล�วก7ย�งไม$สัามารัถึแก�ป>ญหาได� ปรัะเด7นสั,าค�ญ ค+อ การัรั�กษาบ.คลากรัทางการัพัยาบาลให�อย�$ในรัะบบบรัการัสั.ขภัาพั ด�งน�-นการัแก�ไขและจ�ดการัป>ญหาจต้วทยาสั�งคมในการัท,างานของพัยาบาลอย$างเป%นรัะบบ อาจจะเป%นค,าต้อบและเป%นปรัะเด7นท��สัภัาการัพัยาบาล สัถึาบ�นการัศึ�กษาพัยาบาล กรัะทรัวงสัาธารัณีสั.ข และหน$วยงานท��เก��ยวข�องจะต้�องเรั$งด,าเนนการัแก�ไขบทเร�ยนจากักัรณี�ศึ%กัษา

ต้�วอย$างจากกรัณี�ศึ�กษาท�-งหมดท,าให�ม�หล�กฐานเชงปรัะจ�กษ)ท��สัามารัถึสัรั.ปได�ว$า งานของพัยาบาลเป%นงานท��เสั��ยงต้$ออ�นต้รัายจากสั�งแวดล�อมในการัท,างานเก+อบท.กปรัะเภัทอ�นอาจเป%นผิลให�ม�สั.ขภัาพัอนาม�ยเสั+�อมโทรัมหรั+อผิดปกต้(ill health)

แต้$เน+�องจากอ�นต้รัายท��สั�มผิ�สัอย�$เป%นสั�งท��ม�กจะมองไม$เห7น เช$น เช+-อจ.ลช�พั รั�งสั� และความเครั�ยด ฯลฯ ซ้��งเป%นอ�นต้รัายท��ใช�รัะยะเวลาในการัสั�มผิ�สัท��ยาวนาน ปรัะกอบก�บการัขาดการัศึ�กษาต้ดต้ามป>ญหาสั.ขภัาพัท��เกดจากการัท,างาน(work

related ill health) ในกล.$มพัยาบาล ท,าให�พัยาบาลขาดความต้รัะหน�กถึ�งอ�นต้รัายจากการัท,างานท��ก,าล�งเผิชญอย�$ นอกจากน�-น การัปฏิบ�ต้งานในแต้$ละว�นพัยาบาลจะต้�องค,าน�งถึ�งผิ��ป0วยมากกว$าต้นเอง เพัรัาะเป%นวชาช�พัท��ได�รั�บการัสัอนให�เสั�ยสัละเพั+�อผิ��ป0วย บ$อยครั�-งท��พัยาบาลต้�องท,างานโดยปรัาศึจากเครั+�องม+อและอ.ปกรัณี)ท��เหมาะสัมจนอาจเกดอ�นต้รัายต้$อต้�วเอง เช$น การัยกผิ��ป0วยจนได�รั�บการับาดเจ7บท��หล�ง(back injury) เม+�อเกดอ.บ�ต้เหต้. ม�กจะถึ�กต้,าหนว$าเป%นความปรัะมาทเลนเล$อ มากกว$าการัพัจารัณีาสัอบสัวนหาสัาเหต้.ท��แท�จรังว$าเกดจากสัภัาพัการัท,างานท��ไม$ปลอดภั�ยหรั+อไม$

โดยข�อเท7จจรัง การัเกดอ�นต้รัายและการัเจ7บป0วยอ�นเน+�องจากการัท,างานเป%นสั�งท��ป9องก�นได� โดยการัจ�ดสัภัาพัการัท,างานและสั�งแวดล�อมในการัท,างานท��ปลอดภั�ยให�แก$พัยาบาล จ�ดให�พัยาบาลได�ท,างานในสัภัาพัแวดล�อมท��เหมาะสัมก�บความสัามารัถึของรั$างกายและจต้ใจ ปกป9องและค.�มครัองไม$ให�พัยาบาลท,างานท��เสั��ยงต้$ออ�นต้รัาย และป9องก�นไม$ให�พัยาบาลม�สั.ขภัาพัอนาม�ยเสั+�อมโทรัมหรั+อผิดปกต้อ�นเป%นผิลจากสัภัาพัการัท,างานหรั+อสัภัาพัสั�งแวดล�อมในการัท,างาน ซ้��งสั�งต้$างๆด�งกล$าว เป%นความรั�บผิดชอบโดยต้รังของนายจ�าง แต้$ในทางปฏิบ�ต้ม�กพับว$าพัยาบาลจะได�

21

รั�บการัด�แลเป%นบางสั$วน เช$น ม�สัว�สัดการัด�านการัรั�กษา ม�ห�องสั,าหรั�บนอนพั�กเม+�อเจ7บป0วย ม�การัปฐมพัยาบาลเม+�อบาดเจ7บหรั+อเกดอ.บ�ต้เหต้. แต้$การัจ�ดบรัการัย�งม�ขอบเขต้ท��จ,าก�ด ไม$ใช$การัจ�ดบรัการั อาช�วอนาม�ยท��สัมบ�รัณี)(comprehensive

occupational health services) ซ้��งจะต้�องรัวมถึ�งการัด�แลทางด�านสั.ขภัาพัอนาม�ยของพัยาบาลและการัควบค.มด�แลทางด�านสัภัาพัแวดล�อมในการัท,างานของพัยาบาลด�วย

3. บทสุร�ปและข!อเสุนอแนะป>ญหาความปลอดภั�ยของผิ��ป0วย และป>ญหาความปลอดภั�ยในการัท,างานของ

พัยาบาลเป%นสั�งท��ม�ความสั�มพั�นธ)เช+�อมโยงก�น โดยป>ญหาหน��งอาจเป%นสัาเหต้.หรั+อเป%นผิลกรัะทบจากป>ญหาใดป>ญหาหน��งได� เช$น การัม�ปฏิสั�มพั�นธ)ก�บสั�งแวดล�อมในการัท,างานของพัยาบาลอาจก$อให�เกดอ�นต้รัายต้$อต้�วพัยาบาล ในทางกล�บก�นต้�วผิ��ป0วยและต้�วพัยาบาลก7สัามารัถึสั$งผิลกรัะทบต้$อสั�งแวดล�อมในการัท,างานและอาจท,าให�สั�งแวดล�อมในการัท,างานม�สัภัาพัท��ไม$ปลอดภั�ย เป%นเหต้.ให�เกดอ�นต้รัายต้$อต้�วพัยาบาล เพั+�อนรั$วมงาน ต้ลอดจนผิ��ป0วยและญาต้ได�

เม+�อวเครัาะห)จากกรัณี�ศึ�กษา อาจสัรั.ปได�ว$าสัาเหต้.สั,าค�ญของป>ญหาด�งกล$าวมาจากความผิดพัลาดของมน.ษย)และความบกพัรั$องของรัะบบ ด�งน�-นการัป9องก�นและแก�ไขจ�งเป%นเรั+�องท��ผิ��ม�สั$วนได�เสั�ยท.กฝ่0ายต้�องรั$วมม+อก�น และเป%นเรั+�องท��คนในสั�งคมจะต้�องเห7นความสั,าค�ญและรั�บรั� �(social concern) ควรัม�การัรัณีรังค)ให�เป%นปรัะเด7นสัาธารัณีะท��จะต้�องปกป9องสัาธารัณีชนและผิ��ปรัะกอบวชาช�พัให�ปลอดภั�ยจากอ�นต้รัายและความเสั�ยหายอ�นอาจเกดจากบรัการัสั.ขภัาพั ซ้��งอาจแยกกล$าวได� 2

ปรัะเด7น ค+อ1)กัารสุร!างเสุร�มความปลอดภัยแกั(ผู้ !ป"วย ผิ��ม�สั$วนเก��ยวข�องท.กฝ่0าย น�บ

ต้�-งแต้$ รั�ฐบาล องค)กรัวชาช�พัด�านสั.ขภัาพั องค)กรัพั�ฒนาเอกชน โรังพัยาบาล คลนก บ.คลากรัด�านสั.ขภัาพั ปรัะชาชน ฯลฯ ต้�องรั$วมก�นสัรั�างความปลอดภั�ยในรัะบบบรัการัสั.ขภัาพัและผิล�กด�นให�ฝ่0ายต้$างๆรั$วมก�นสัรั�างสัรัรัให�เกดการัปฏิบ�ต้ ด�งน�-(1) ผิ��ป0วยและปรัะชาชนผิ��ใช�บรัการัสั.ขภัาพั- แจ�งปรัะว�ต้การัใช�ยาและการัแพั�ยาท.กครั�-งเม+�อใช�บรัการัสั.ขภัาพั- ถึามผิ��ปรัะกอบวชาช�พัให�เข�าใจช�ดเจนถึ�งสัภัาพัการัเจ7บป0วย วธ�การั

รั�กษา การัใช�ยา และผิลท��อาจเกดข�-นจากการัรั�กษา- รัายงานความผิดพัลาดและอ�นต้รัายท��เกดข�-นให�ผิ��เก��ยวข�องทรัาบ

22

(2) ผิ��ปรัะกอบวชาช�พัด�านสั.ขภัาพั- ค,าน�งถึ�งความปลอดภั�ยและค.ณีภัาพัของบรัการั- ให�เวลาในการัสั+�อสัารัเพั+�อสัรั�างความเข�าใจก�บผิ��ป0วยและผิ��รั $วมวชาช�พั- แจ�งให�ผิ��ป0วยทรัาบถึ�งอ�นต้รัายและผิลข�างเค�ยงจากการัรั�กษาท��อาจ

เกดข�-นได�(potential risks)

- ปรั�บปรั.งรัะบบการัท,างานให�ม�ความปลอดภั�ยอย�$เสัมอ ควรัหล�กเล��ยงว�ฒนธรัรัมการัท,างานท��ใช�ความจ,าเพั�ยงอย$างเด�ยว

- เม+�อม�เหต้.การัณี)ท��ไม$พั�งปรัะสังค)เกดข�-นก�บการัรั�กษาจะต้�องแจ�งให�ผิ��เก��ยวข�องทรัาบท.กครั�-ง

(3) โรังพัยาบาล สัถึานบรัการัสั.ขภัาพั คลนก- สัรั�างความต้รัะหน�กด�านค.ณีภัาพัและความปลอดภั�ยแก$บ.คลากรั- เน�นการัปรั�บปรั.งรัะบบบรัการัมากกว$าการัม.$งหาคนท��กรัะท,าผิดพัลาด- ให�ความสั,าค�ญก�บการัป9องก�นการัต้ดเช+-อในโรังพัยาบาล- จ�ดรัะบบการัต้ดฉัลากและแยกยาท��ม�ล�กษณีะและช+�อใกล�เค�ยงออก

จากก�น(4) รั�ฐบาลและหน$วยงานท��เก��ยวข�อง- สัรั�างรัะบบการัรัายงานและการับ�นท�กเหต้.การัณี)ไม$พั�งปรัะสังค)

ต้$างๆ(adverse incidents)ท��เกดข�-นเพั+�อวเครัาะห)และถึอดบทเรั�ยน

- สั$งเสัรัมและสัรั�างแรังจ�งใจให�เกดว�ฒนธรัรัมของการัรัายงาน(culture of reporting)

- ให�ความสั,าค�ญเรั+�องความปลอดภั�ยในรัะบบบรัการัสั.ขภัาพัและน,ามาเป%นปรัะเด7นในการับรัหารัจ�ดการัด�านค.ณีภัาพั

- จ�ดรัะบบและกลไกในการัก,าก�บต้ดต้ามเพั+�อให�ม��นใจได�ว$าเม+�อม�กรัณี�หรั+อเหต้.การัณี)ท��ไม$พั�งปรัะสังค)เกดข�-น จะต้�องม�การัแก�ไขและป9องก�นไม$ให�เกดเหต้.ซ้,-าข�-นอ�ก

- พั�ฒนารัะบบและกลไกในการัรั�บรัองค.ณีภัาพัเพั+�อน,าไปสั�$การัให�บรัการัสั.ขภัาพัท��เป%นเลศึในด�านความปลอดภั�ยของผิ��ป0วย

2)กัารสุร!างเสุร�มความปลอดภัยแกั(พยาบาลและผู้ !ประกัอบว�ชาช�พด!านสุ�ขภัาพ ผิ��ปรัะกอบวชาช�พัด�านสั.ขภัาพั โดยเฉัพัาะอย$างย�งพัยาบาลจะถึ�กสั�งคมมองว$าเป%นผิ��ม�ความรั� �ด�านสั.ขภัาพัเพั�ยงพัอท��จะด�แลสั.ขภัาพัต้นเองได� นายจ�างและผิ��ท��เก��ยวข�อง ต้ลอดจนเพั+�อนรั$วมวชาช�พัจ�งม�กมองข�าม ไม$ม�

23

การัให�ข�อม�ลและสัรั�างความต้รัะหน�กเก��ยวก�บอ�นต้รัายจากการัท,างานท��อาจเกดข�-น เม+�อบาดเจ7บหรั+อเจ7บป0วยซ้��งบางครั�-งอาจเก��ยวข�องก�บสั�งแวดล�อมในการัท,างาน สั$วนใหญ$พัยาบาลจะแสัวงหาวธ�การัรั�กษาและด�แลต้นเอง ผิ��เข�ยนคดว$าถึ�งเวลาแล�วท��ผิ��เก��ยวข�องโดยเฉัพัาะภัาครั�ฐและสัภัาการัพัยาบาล จะต้�องเรั$งผิล�กด�นให�พัยาบาลได�รั�บการัด�แลทางด�านอาช�วอนาม�ยและความปลอดภั�ยในการัท,างาน และผิ��รั �บผิดชอบควรัเป%นนายจ�างซ้��งต้�องจ�ดให�ม�หน$วยให�บรัการัซ้��งรั�บผิดชอบด�านน�-โดยต้รัง บรัการัท��จ�ดควรัปรัะกอบด�วย

(1) การัต้รัวจสั.ขภัาพัปรัะจ,าป;(2) การัให�ความรั� �และการัป9องก�นอ�นต้รัายอ�นอาจเกดจากการั

ท,างาน(work hazards)

(3) การัต้รัวจสั.ขภัาพัเป%นรัะยะต้ามความเสั��ยงท��ต้�องสั�มผิ�สัจากการัท,างาน

(4) การัฝ่Iกอบรัมวธ�การัและท$าทางการัท,างานท��ปลอดภั�ย รัวมท�-งการัเพั�มพั�นความรั� �และท�กษะท��จ,าเป%นในการัปฏิบ�ต้งานเป%นรัะยะ

(5) การัก,าหนดภัารัะงานให�เหมาะสัม ไม$มากหรั+อน�อยจนเกนไป ม�การัพัจารัณีามอบหมายงานต้ามศึ�กยภัาพัและความสัามารัถึ

(6) การัจ�ดสัภัาพัแวดล�อมการัท,างานท��เหมาะสัม(7) การัจ�ดสัว�สัดการั สั�งเอ+-ออ,านวย และการัสัน�บสัน.นทางสั�งคม เช$น

สัถึานท��เล�-ยงเด7ก ท��พั�กอาศึ�ย การัให�ค,าปรั�กษาและสั$งต้$อ การัสัน�บสัน.นทางจต้ใจ ฯลฯ

(8) การับ�นท�กการัเจ7บป0วย การัได�รั�บอ�นต้รัาย การัขาดงาน ฯลฯ ซ้��งต้�องเก7บเป%นความล�บ

(9) การัฟ้H- นฟ้�สั.ขภัาพัหล�งการัเจ7บป0วย และการัจ�ดงานใหม$ท��เหมาะสัม

นอกจากรั�ฐบาลและสัภัาวชาช�พัแล�ว ต้�วพัยาบาลซ้��งเป%นผิ��ม�สั$วนได�เสั�ยโดยต้รังจะต้�องพัท�กษ)สัทธและปกป9องผิลปรัะโยชน)ของต้นเองและหม��นศึ�กษากฎรัะเบ�ยบ ข�อบ�งค�บต้$างๆ รัวมท�-งกฎหมายท��เก��ยวข�องก�บช�วต้ปรัะจ,าว�นของปรัะชาชน และกฎหมายท��เก��ยวข�องก�บวชาช�พั เพั+�อป9องก�นต้นเองมให�ละเมดในสัทธของผิ��ป0วย อ�นจะท,าให�ถึ�กฟ้9องรั�องต้ามกฎหมายอาญาหรั+อกฎหมายแพั$ง และสัามารัถึเข�าใจถึ�งขอบเขต้หน�าท��และสัทธของต้นเองในการัด,าเนนช�วต้ปรัะจ,าว�นได�อย$างถึ�กต้�อง.............................................................................................................................................................

24

บรรณีาน�กัรม

กองต้รัวจความปลอดภั�ย กรัมสัว�สัดการัและค.�มครัองแรังงาน. กัฎกัระทรวงกั�าห่นดมาตรฐานในกัารบร�ห่ารและจดกัารด!านความปลอดภัย อาช�วอ น า ม ย แ ล ะ สุ ภั า พ แ ว ด ล! อ ม ใ น กั า ร ท�า ง า น พ .ศึ . 2549.

มนต้)ช�ย ชนนทรัล�ลา. (2548). แพทย*กับกัระบวนกัารย�ต�ธิรรม. กรั.งเทพัฯ: เอเ ช� ย ค ท .

วท�รัย) อ�-งปรัะพั�นธ) และคณีะฯ. (2544). งานว�จยคด�แพทย* บ�คลากัรแพทย*ท��ถู กัฟ้> อ ง ร! อ ง .ก รั. ง เ ท พั ฯ : ว ญ ญู� ช น .

สั,าน�กงานคณีะกรัรัมการัข�ารัาชการัพัลเรั+อน. (2543). แนวค�ดพ7?นฐานเกั��ยวกับจ ร� ย ธิ ร ร ม ข อ ง ข! า ร า ช กั า ร . ก รั. ง เ ท พั ฯ .

อ.ษาพัรั ชวลต้นธก.ล, เนต้รัทรัาย รั. $งเรั+องธรัรัม และฟ้ารัดา อบรัาฮิม. (2539).

กัารสุ�ารวจอากัารปวดห่ลงจากักัารปฏิ�บต�ว�ชาช�พของพยาบาลไทย . วารัสัารัค ว า ม ป ล อ ด ภั� ย แ ล ะ สั� ง แ ว ด ล� อ ม , 6 (1).

ANA Reading Room – Position statement: sexual harassment. Retrieved October, 7 , 2006 , from http://www.nursingworld.org/readroom/position/workplac/wkharass.htm

Fine following death of nurse at NHS mental health turst. HSE press release E 060:05-5 May 2005. Retrieved October , 22 , 2006 , from http://www.hse.gov.uk/press/2005/e0506htm

Health and Safety Executive. Health & social care services. Retrieved October , 22 , 2006 , from http://www.hse.gov.uk/healthservices/index.htm

Kohn, L.,Corrigan, J.& Donalson, M. (1999). To err is human: building a safer health system. Washington, DC: National Academy Press.

Rogers,B.(2003). Occupational and environmental health nursing: concepts and practice. 2nd ed., Philadelphia: Saunders.

Roger R. & Salvage , J.(1989). Nurse at risk: a guide to health and safety at work. Great Britain: Biddles Ltd.

25