ลายไต เสน่ห์ศิลป์ประดับวัด...

ลายไต เสนหศลปประดบวด เมองแมสะเรยง

คมสนต วงคษา

ลายไต เสนหศลปประดบวด เมองแมสะเรยง

ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 1

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระบรมราชนนาถ

เสดจเยยมราษฎร ณ อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน

วนท ๒๖ มกราคม ๒๕๑๖

2 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 3

เปนเมองขนาดเลกอดตชอวา เมองยวม เปนสวนหนงของ จงหวด

แมฮองสอน ซงต�าแหนงของ อ�าเภอ แมสะเรยง ตงอยทางตอนใตของ

จงหวด แมฮองสอน แมวาจงหวด แมฮองสอน และอ�าเภอ แมสะเรยง จะกอ

ตงขนไดเพยงไมนานแตกลบมความรงเรองทางดานวฒนธรรมประเพณ

เปนอยางมาก เหตผลคอ

แมนบยอนไปจากสมยพระเจามโหตรประเทศขนไปจนถงรชสมย

ของพญามงรายทเรมกอตงเชยงใหม จะไมปรากฏชอของเมอง แมสะเรยง

หรอแมแตเมอง แมรองสอนมากอน แตดนแดนทเตมไปดวยปาเขาแหงน

เคยเปนดนแดนทมความสาคญทางดานยทธศาสตร การรบ เปนอยางยง คอ

เปนเมองทคนระหวางพมากบลานนาดนแดนแหงนจงมหนาทเปรยบ

เสมอนกบเปนกนชน ของสองอาณาจกร ดงปรากฏหลกฐานในพงศาวดาร

โยนกทระบถงเมองหนาดานสองเมองทางฝงตะวนตกของลานนาท

ขนตรงกบ เชยงใหม คอเมอง ปาย ทางตอนเหนอและเมอง ยวม หรอ

แมสะเรยง ในปจจบนคอตอนใต ซงในชวงเวลานกมการนาเอาไหรพล

จากเชยงใหมเขามาต งบานเรอนอยจานวนหนงเพอเปนเมองหนาดาน

ปกปองดนแดนลานนา แสดงใหเหนวา อ �าเภอแมสะเรยงเปนเมองท มการ

ตงรกรากและเรมมความเจรญทางวฒนธรรมมานาน ตงแตสมยทลานนา

ยงมความรงเรอง

4 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 5

การเดนทางของศลปกรรมไทใหญในพมา ส แมสะเรยง

ลานนาเปนดนแดนทเปยมไปดวยอารยะธรรมขนบธรรมเนยม

วฒนธรรมตลอดจนคตความเชอตางๆมากมายและหลากหลายซงเปนไป

ตามความหลากหลายของกลมชาตพนธในดนแดนลานนาหนงใน อารยะ

ธรรมทมความนาสนใจดวยลกษณะพเศษทางศลปกรรม และมความเปน

อตลกษณ ของวฒนธรรม ซงดงทไดกลาวมาน หมายถง ศลปกรรมรป

แบบไทใหญทมกลมชาตพนธไทใหญหรอชาวไตเปนเจาของ ซงไทใหญ

หรอชาวไตมการตดตอกบชนชาวลานนาเปนเวลานานมาแลวโดยเฉพาะ

อยางยงในชวงสมยทพญาเมงรายทกระท�าการขยายอาณาเขตของลานนา

จนจรดเขาไปถงเมองนาน เมองเชยงตง เมองกอง ซงเปนเมองท

เปนถนฐานของชาวไทใหญซงในภายหลงประชากรชาวไทใหญสวน

หนงในพนทดงกลาวกไดเคลอนยายหรออพยพเขามาต งถนอาศยใน

พนพอาเภอแมสะเรยงเนองมาจากการเขามาท�าการคาไมกบองกฤษ

ในลกษณะของแรงงานรวมไปถงเหตการณความไมสงบในพมารวมไปถงเมองกอง ของประเทศ พมา จงมการนาเอาศลปกรรม

วฒนธรรมขนบประเพณของตนอพยพตามมาใชในดนแดนใหมและ

ตงรกรากเปนบรรพบรษและเปนตนวฒนธรรมทมอตลกษณในอ�าเภอ

แมสะเรยง จงหวดแมฮองสอน ดงปรากฏใหเหนในงานสถาปตยกรรม

วดไทใหญ และศลปกรรมไทใหญทประดบตกแตงอยภายในวด

6 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

ลกษณะทวไปของสถาปตยกรรมไทใหญอทธพลพมา

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 7

ศาสนสถานรปแบบศลปกรรมไทใหญไดรบ อทธพลทาง

สถาปตยกรรมมาจากรปแบบสถาปตยกรรพระราชวงในเมองมณฑะเลย

โดยแพรเขาสรฐฉานจงท�าใหสถาปตยกรรมในรฐฉานมลกษณะเปนแบบ

ผสมระหวางพมากบไทใหญโดยมลกษณะเดนทแสดงถงความเปนศาสน

สถานไทใหญคออาคารทรงโรงทมหลงคาซอนชนกนหลายชนยกคอสอง

สองชนและทงชายคาลงมาสามตบลกษณะดงกลาวนชาวไทใหญเรยก

วา“เจตบน”

สวนอาคารทยกคอสองสามช นและทงชายลงมาสตบจะเรยก

ลกษณะนวา“ยอนแซก”หรออกรปแบบหนงทจะท�าใหสถาปตยกรรม

ศาสนสถานมความสงกวาการสรางแบบยกคอสองคอการท�าหลงคาทรง

พญาธาตทมลกษณะการซอนชนของหลงคาจ�านวนหาหรอเจดชนซงใน

การทจะสรางสถาปตยกรรมในรปแบบใดขนอยกบระดบความสาคญของ

ตวอาคาร นอกจากรปทรงของสถาปตยกรรมทรงโรง ทแสดงความเปนศาสน-

สถานรปแบบศลปกรรมไทใหญแลวการประดบตกแตงหลงคากเปน

สวนทสาคญเชนกนคอสรางความสวยงามและความอลงการเสมอน

เปนเขตสวรรคสาหรบพระพทธเจาซงแตเดมจะใชไมเปนวสดหลกใน

การนามาประดบตกแตงหลงคาดวยเทคนคการฉลลายทสวนใหญเนน

ลวดลายพรรณพฤกษาหรอเครอเถาฉลอยางละเอยดแตในปจจบนเปลยน

มาใชแผนโลหะประเภท สงกะส หรอ ดบก รดใหเปนแผนแลวจงฉลเปน

ลวดลายอยางวจตรงดงามและในสวนของการประดบตกแตงชายคามทง

สวนทอยเหนอเชงชาย เรยกวา ปานตอง

นอกจากรปทรงของสถาปตยกรรมทรงโรงและลกษณะหลงคาซอน

ชนแบบตางๆทแสดงความเปนศาสนสถานรปแบบศลปกรรมไทใหญแลว

การประดบตกแตงหลงคากเปนสวนทส�าคญเชนกนคอสรางความสวยงาม

และความอลงการเสมอนเปนเขตสวรรคส�าหรบพระพทธเจาซงแตเดม

จะใชไมเปนวสดหลกในการน�ามาประดบตกแตงหลงคาดวยเทคนค

การฉลลาย ทสวนใหญเนนลวดลายพรรณพฤกษาหรอเครอเถาฉลอยาง

ละเอยดแตในปจจบนเปลยนมาใชแผนโลหะประเภท สงกะส หรอ ดบก

รดใหเปนแผนแลวจงฉลเปนลวดลายอยางวจตรงดงามและในสวนของ

การประดบตกแตงชายคามทงสวนทอยเหนอเชงชาย เรยกวา ปานตอง

8 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

สวนทครอบเชงชายในลกษณะนนออกมาเปนครงวงกลมเรยกวา

พอง และสวนถดจากพอง หอยลงมาใตชายคามชอเรยกวา ปานซอย และ

บรเวณมมทเปนจดบรรจบของชายคาแตละมมท�าเปนปกประกบกน

เรยกวา กะหลมตอง ซงรปแบบสถาปตยกรรมศาสนสถานในกลมของ

ชนชาวไทใหญในจงหวดแมฮองสอนและอ�าเภอแมสะเรยงมกผสมผสาน

ระหวางรปแบบสถาปตยกรรมพมาเขากบรปแบบของไทใหญ

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 9

ปานตอง

ปานซอย

พอง

สวนหลงคาทเปนทรงพญาธาตนอกจากจะประดบดวยลวดลายฉล

ดงกลาวแลว ยงประดบดวยฉตรโลหะสทองทมจ�านวนชนตงแตสามชน

หาชนหรอเจดชนขนอยกบความส�าคญหรอสถานะของอาคาร

10 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

อาคารเสนาสนะในวดไทใหญอทธพลพมา

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 11

โดยสวนใหญแลววดไทใหญจะประกอบไปดวยสถาปตยกรรมท

ส�าคญภายในวด ไดแกโบสถ เจดย และวหาร ซงใน บางครงวดไทใหญ

โบสถกไมมความจ�าเปนมากนก วดบาง วดจงมเพยง วหารและเจดยเทานน

ซงตววหารของวดไทใหญ อาคารมหนาทการใชงานอยางเอนกประสงค

โดยเปนทงวหาร ศาลา การเปรยญ กฏ โรงครว หอฉน และเปนเสมอนคลง

เกบความรและ ภมปญญาและโรงเรยนสาหรบสางลองในขณะเดยวกน

ตววหารเปนอาคารทรงโรงรปสเหลยมผนผา พนทสวนใหญเปน

โถงโลงโดยพนทถกจดแบงไวเปนสดสวนโดยแบงจากวตถประสงค

ของพนทและก นฝาผนงและยกพนสงตามระดบความส�าคญของ

พน ทแ ตละสวนยกตวอยาง สวน ทก นฝาผนง เ พอความปลอดภย

ไดแก สวนทเกบของส�าคญ กฏ กบ ปยะกฏ นอกเหนอจากนนจะใชสอย

พนทบรเวณเดยวกนแตจะแยกการใชงานดวยการแยกระดบพนสวนท

ส�าคญทสดไดแกสวนทประดษฐานพระพทธรปจะยกพนในระดบทสง

ทสดและในสวนทประดษฐานพระพทธรปนหลงคาในต�าแหนงนจะถก

ท�าใหมความสงเพอเนนความส�าคญของบรเวณเรยกตาแหนงนวา“ขาปาน”

นอกจากการยกระดบพนและความสงของหลงคาทมความพเศษแลวใน

สวนของ “ขาปาน” ยงเปนพนททประดษฐลวดลายตกแตงอยางงดงาม

เปนพเศษ ระดบพนททมสาคญรองลงมากคอพนท สงฆกรรมของสงฆ

ทมระดบพนทสงรองลงมาจากขาปาน รองจากพนท สงฆกรรมของสงฆ

กจะเปนกฏเจาอาวาสและพระลกวดตามล�าดบและพนททมความส�าคญ

นอยทสดจะไมไดถกยกระดบคอเปนระดบต�าสดคอพนทส�าหรบฆราวาส

ใชสอยในโอกาสทมพธทางพทธศาสนาและท�าบญ

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 11

วดทปรากฏศลปกรรมตกแตงแบบไทใหญ ในอ�าเภอ แมสะเรยง

12 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 13

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 13

วดศรบญเรอง เปนวดเกาแก ของอ�าเภอแมสะเรยง จงหวดแมฮองสอน อย

ตดกบวดจองสง มพนทไมมากนก สรางแบบศลปะพมาผสมไทยใหญ

สรางประมาณ พ.ศ. ๒๔๕0 เดมชอวาวดจองหมากแจง ภาษาไทยใหญ

แปลวาตนมะขาม วดศรบญเรองสรางโดย คหบด ทไดก�าไรจากการคาขาย

ชายแดนสรางเปนพทธบชา ลกษณะเดนของวดคอ มรปแบบสถาปตยกรรม

แบบไทใหญ พมา และ มอญและโดดเดนดวยความสวยงามของศลปะแบบ

ไทยใหญ คอหลงคาซอนกนเปนชน ประดบสงกะสและลายแกะสลกไม

ลวดลายละเอยด เปนหลงคาจองขนาดใหญ ๓ จองตดกน และศลปกรรม

ประดบตกแตงแบบไทใหญ

อาคารเสนาสนะส�าคญทปรากฏการประดบตกแตงไดแกศาลา

การเปรยญทมโครงสรางหลงคาของวด ศรบญเรองเปนโครงสรางไมและ

มงดวยวสดกระเบองใยหนและโลหะสงกะสและตกแตงดวยไมฉล ลกษณะ

หลงคาเปนหลงคาซอนชนทรง พญาธาต สามชนและสามยอดโดยมสอง

กลมหลงคา ไดแกกลมหลงคาอาคาร และกลมหลงคาของมขทยกออกมา

ขางหนา โดยลกษณะของยอดปราสาททงสาม มลกษณะเดยวกนคอ ชนแรก

ของปราสาทมลกษณะเปน จตรมข ทยกขนมาจากหลงคาชนลางสด ชนท

สองกเชนเดยวกน ชนทสามเปนชนยอดสดเปนทรงแหลมปลายยอกแตละ

ยอดประดบดวยฉตรโลหะ

วดศรบญเรอง

14 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

การประดบตกแตงหลงคาวดศรบญเรอง

การประดบหลงคาทรงปราสาท

ทงสามยอดมลกษณะเหมอนกนรวม

ถงอโบสถของวดศรบญเรองกมการ

ตกแตงในลกษณะเดยวกนคอมการ

ตกแตงหนาจวของวดศรบญเรอง

ประดบดวยไมฉลเปนลวดลายพรรณ

พฤกษาเดนลายบนสนจวโดยแกน

กลางของจวเปนรปกานดอกทปลาย

เ ป น ด อ ก บว ดา น ล า ง ข อ ง จว เ ป น

ชายคาทเดนลายพรรณพฤกษาอกเชน

เดยวกนปลายสดของชายคาประดบ

ดวย กะหลมตอง บรเวณมมของชายคา

จวทตอกบลวดลายตกแตงหนาจว

ก า ร ต ก แ ต ง ส น ห ลง ค า ใ ช

ลายไมฉลกานขดเดนลายตลอดท ง

สนหลงคาในทกช นโดยลายของ

สนหลงคาจะไปบรรจบกบลายของ

หนาจวทางดานหลงลกษณะพเศษ

ของการประดบตกหลงคาพเศษคอ

การประดบลายกรอบของผนงตาม

รปทรงของผนงและกรอบสเหลยม

ยอมม ประดบดวยลายไมฉลพรรณ

พฤกษา สวนภายในศาลาการเปรยญม

การประดบดวยโกงควทสรางจากไม

สก สลกเปนลวดลายพรรณพฤกษาท

หอยยอยสมจรงอทธพลพมา

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 15

16 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

เจดยทรงพมา วดจองสง

16 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 17

วดจองสง วดจองสง สรางขนเมอป พทธศกราช ๒๓๘๑ ในลกษณะของส�านกสงฆ

โดยมเจาอาวาสเปนพระไทใหญ ปกครองโดยนกายไทใหญ ตอมาในป

พทธศกราช ๒๔๒๑ เมองยวม (แมสะเรยง) ไดโดนไฟไหมครงใหญ และ

สานกสงฆแหงนกไดรบความเสยหายไปดวยบรรดาชาวบานญาตโยม

เวยงยวมหลวงจงไดรวบรวมปจจยสรางใหมควบคมการกอสรางโดยพระ-

อาจารย สางคา และมสลา พอเฒานอยเปนสลาสราง และแลวเสรจในป

พทธศกราช ๒๓๓๙ และเรยกวาวดจองสงตงแตนนมา พระเจดยทรงเครอง

แบบไทใหญสามองค พระเจดยองคตะวนตก สรางขนในสมยตนรชกาลท

6 พระเจดยองคกลางไมปรากฏวาสรางในสมยใด เดมทเปนพระเจดยทเกา

เหลอแคครงองค และมผอบทองรปเตาบรรจพระบรมสารรกธาตอยขางใน

ภายหลงไดทาการบรณะใหมจนเสรจในป พ.ศ.2499

ลวดลายประดบตกแตง อาคารเสนาสนะ วดจองสง

ลวดลายประดบฐานชกชของพระประธานฐานชกชของพระประธานประกอบไปดวยลวดลายดอกไมและลาย

ใบไมทเกดจากเทคนคการประดบกระจกสซงมลกษณะตรงตามแบบ

ลวดลายทใชประดบตกแตงในศลปกรรมไทใหญอทธพลพมาทม

ลกษณะประกอบกนเปนลายเครอเถาหรอเปนลายดอกเดยวซงลวดลาย

ดอกไมนนบางสวนเปนลวดลายดอกไมแบบลานนาและแบบตะวนตก

ผสมพมา ลายดอกไมมรากฐานมาจากรปแบบดอกไม ซงมปรากฏใน

งานศลปะแบบตะวนตกลวดลายดอกไมนนมสวนประกอบของกาน

ใบ และดอก ลกษณะของลวดลายดอกไมมทงแบบทเปนดอกไมเลยน

แบบธรรมชาต ลวดลายดอกไมแบบทรงกลม ลวดลายดอกไมแบบ

ทรงเรขาคณต ลวดลายดอกไมแบบลายกนก และลวดลายดอกไมแบบ

ประดษฐ

18 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 19

18 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 19

ลวดลายประดบอาสนะหลงพระประทาน สรางลวดลายดวยเทคนคปน

ปนเขยนสและประดบกระจกสซงลวดลายของปนปนสวนใหญประกอบ

ไปดวยลายพรรณพฤกษากานขดซงลกษณะเดนของกานขดนแสดง

ใหเหนชอลายใบตามแบบศลปะพมา และ ยงประกอบดวยการประดบ

กระจกรปดอกไมทรงเรขาคณตและดอกไมกลมบวหวเสาประดบกระจก

ลวดลายประดบอาสนะดานหลงพระประทาน

มณฑปประดษฐานพระนอนมณฑปไมจ�าหลกประดษฐานพระนอนภายในศาลาการเปรยญทม

ลกษณะหลงคาซอนชนเลยนแบบ สถาปตยกรรม รปแบบศลปกรรมพมา

ทเปนอาคารทรงปราสาท ซอนชนทเรยกวา หลงคาทรงพญาธาต มณฑป

หลงนมลกษณะเปนหลงคาแบบจตรมขยกคอสองและมการยกจวอก

หนงชนและมการประดบลวดลายไมฉลตลอดทงหลงลวดลายประดบ

มณฑปท งหลงเปนลวดลายทเกดจากการฉลและการขาหลกไมเปน

พรรณพฤกษาโดยบรเวณเชงชายของมณฑป สวน ดานลางหรอทเรยก

วาปานซอยเปนลายพรรณพฤกษาทหอยในลกษณะอบะพวงสดมความ

สมจรงคอดอกและใบมลกษณะหอยลงมาจรงๆ ลกษณะของดอกเรยว

แหลมคลายกบดอกบวขาบ หรอคลายกบใบแหลม

20 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 21

ลวดลายประดบหวเสาและเพดานลวดลายประดบหวเสาของศาลาการเปรยญของวดจองสงมลกษณะเปน

ไมจ�าหลกเปนกลบบวซอนกนสามชน และการตกแตงเพดานสวนหนง

ทเปนบรเวณเฉพาะเปนลกษณะกรอบสเหลยมยอมมตรงกลางมดาว

เพดานเปนไมจาหลกปนดาววงกลมทมแฉกโดยมลกษณะเปนสามชน

ทงสมมของกรอบมดอกไมกลมหรอดาวดวงเลกประดบอย

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 21

มณฑปทศตะวนออก วดจองสง

22 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 23

มณฑปทศตะวนออก วดจองสง

22 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

การประดบตกแตงภายนอกมณฑปการประดบตกแตงภายนอกอาคารทประกอบไปดวยเสาหลอก ทขนาบ

ซมประตหลอกหวเสาและตนเสามการประดบลายปนปนเปนรกลบบว

หงายเขยนสชมพและสนาเงน ซมประตหลอกดานบนมลกษณะเปนซม

โคงครงวงกลม ทมลวดลายพรรณพฤกษาเปน ลายใบไม เรยงโคงตาม

ความโคงของซมในชนลายดานในและถดออกไปเปนลายกานขดใบกาบ

ปลายแหลม

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 23

ลายเทวดาหรอลายเทพแบบ

พมา“นตอะเซา”เปนลวดลายทม

ลกษณะเปนตวเทวดาแบบพมาเปน

ลวดลายทไดรบอทธพลมาจากความ

นยมแบบตะวนตก

24 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

ลายปนปนรปบคคล ประดบมณฑป

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 25

24 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 25

แมแบบของลวดลายตวเทวดา

ทปรากฏนนไดมแมแบบมาจากการ

สรางหนชกแบบพมา ซงพมาถอวา

หนละครชกนเปนศลปะชนสงของ

พมาทนามาสการสรางงานศลปะแข

นงอนๆอกมากมาย โดยเฉพาะอยาง

ยงเปนแมแบบใหแกทาฟอนราหรอ

นาฏลลาแบบพมา ชาวพมาเรยกหน

นวา “โยะเต” นอกจากนนยงมสงห

หนาคนทเรยกวามนษสหจากต�านาน

พมาเชอวาเปนเทพทกระท�าผดและ

ถกสาปใหเปนสงหครงคน เฝาศาสน

สถาน

ลายปนปนรปบคคล ประดบมณฑป

ภายในมณฑปเปนทประดษฐานของพระพทธรปทงหมดหาองคโดยมการ

วดเรยงพระพทธรปสองคปาง มารวชย ตงขนาบพระพทธรปองคเลกท

ประดษฐานอยในคหาต�าแหนงประธานของมณฑป พระพทธรปทตงขนาบ

พระประธานในคหามลกษณะศลปกรรมไทใหญอทธพลพมา ประดษฐานอย

บนฐานชกชทมการประดบกระจกสและเดนเสนดวยจดไขปลาอยางสวยงาม

คหาของพระประธานมลกษณะเปนคหาสเหลยมทปลายดานบนบานออก

เลกนอยและประดบตกแตงดวยลวดลายปปปนจ�าลองสถาปตยกรรมขนาด

เลก จากลกษณะของการจดวางของพระพทธรปทงหาพระองคโดยใหความ

ส�าคญกบพระพทธรปองคเลกทประดษฐานอยในคหาคลายสถปนาจะม

ความเกยวของกบความเชอเรองพระเจาหาพระองคใน ภทรกปล อนไดแก

พระกกสนโธ พระโกนาคมโน พระกสสะโป พระโคตโม พระศรอรยเมต

ไตยโยซงนาจะไดแกพระประธานในคหา ซงตามตานานแลว พระศรอรย

เมตไตย สถตอยภายในสถปเพอรอการมาประสตเมอโลกถงกาลเดอดรอน

ยามกลยค ซมดานหลงพระพทธรปทงสองคประกอบไปดวย ปนปนรปเสาท

ปนตดกบผนง หวเสามลกษณะเปนกลบบวบานซอนกนสองชน ลกษณะของ

ซมนมลกษณะเปนซมจวยอดแหลมซงนาจะมาจากแนวคดคอการจ�าลอง

สถาปตยกรรม ลวดลายประดบซมกมลกษณะการประดบเดนลายกานขดใบ

กาบไลขนมากลางหนาจวและมแกนเปนกานดอกและลายกานขดใบกาบ น

ลงมาพนถงกลางเสา และเปนแบบเดยวกนนทงสองค ฐานชกชประดบดวย

เทคนคประดบกระจกสเปนดอกไม และ กลบบวคว �า บวหงาย และเทคนค

ปนปนประกอบ

ภายในมณฑป

26 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 27

ภายในมณทฑป และ ลกษณะการประดบฐานชกช

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 27

จากสวนยอดของเจดยลงมาใตของปลยอดปรากฏลวดลายปนปนทม

ลกษณะเปนกลบซอนชนสองชนและสบหวางกนอยางสม�าเสมอแตละ

กลบมลกษณะลายสามชน ปลายกลบบดออกเลกนอย รองรบปลยอดของ

เจดยอย ถดลงมาเปนกลบลกษณะเดยวกนแตอยในลกษณะควา ตรงกลาง

ระหวางชนกลบคว �าและหงาย เปนเมดกลมเรยงโดยรอบแบบจดไขปลา

คนพมาเรยกวา ยเว ลวง ตาน แปลวา แถวของดวงแกวและเรยกรวมทง

สวนทเปนกลบซอนชนนวา จา หรอ บว นนเอง ถดลงมาเปนปลองไฉน

ทมลกษณะเปนขอๆซอนกนแบบปลองไฉนในเจดยลงกาแตมลกษณะ

คอดตรงกลาง ถดลงมา ใตองคระฆง ปรากฏลวดลายกลบดอกบวใน

ลกษณะเดยวกนกบบวหงายทรองปลยอดอย แตมความแตกตางกนคอ บว

ทรององคระฆงมเพยงชนเดยวและกลบสนกวา แถบลายบวหงายน เดน

ลาย รอบทงปาก องคระฆง และยงปรากฏลวดลายการตกแตงอยท ไสปาโอ

หรอ หมอน�าในแตละมมชนทสองเปนลายกลบบวและลายใบไมในศลปะ

พมาและเจดยรายองคเลกกปรากฏลวดลายรปแบบเดยวกน ทแตกตางกจะ

มเพยงเจดยทประดษฐานประพทธรป ทจาลองแบบจากเจดยทรงพญาธาต

จงมการประดบหลงคา ดวยจว และหมอกมขซงกเปนลายประเภทใบไม

และกานขดเชนกนแต ลวดลายไมมความชดเจนนก

28 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

ลวดลายประดบทปรากฏบนเจดยทรงพมาองคทศตะวนออก

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 29

30 ลายไต เสนหศลปประดบวดเมองแมสะเรยง

ลวดลายประดบตกแตงทปรากฏบนเจดยทรงพมาองคทศตะวนตกวดจองสงนอกจากจะมการประดบตกแตงในรปแบบลวดลายเดยวกนกบองคทางทศ

ตะวนออกแลวยงมลวดลายทเพมเตมทไมปรากฏบนเจดยองคตะวนออก

ไดแก องคระฆง มลวดบวทมลาย บากแขงสงห และสวนบนขององคระฆง

เปนกระจงคว �า

Ornamental Motifs Of Shan Temple in Mae Sariang 31

ภาษาไทย © 2556 ภาควชาศลปะไทย คณะ

วจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม

สงวนลขสทธ

พมพครงแรก กรกฎาคม พ.ศ. 2556

จดพมพโดย ภาควชาศลปะไทย คณะวจตศลป

มหาวทยาลยเชยงใหม

ออกแบบโดย คมสนต วงคษา

คมสนต วงคษา รหสประจำาตวนกศกษา 530310104

ลายไต เสนหศลปประดบวด เมองแมสะเรยง

ลายไต เสนหศลปประดบวด เมองแมสะเรยง

ลายไต เสนหศลปประดบวด เมองแมสะเรยง