1

SAIGON XƯA : HỌC THƯ VIỆN, CÀ PHÊ, MUA SÁCH NGOẠI NGỮ

Đúng là học sinh đời trước ham học và chịu học. Học sinh lớp 12 nào cũng

mua cho bằng được hai nhóm sách Toán : G.Hemery và Reunion de professeurs,

vật lý thì có : George Eve và Reunion de professeurs… Các vị giải cho hết các bài

toán trong các quyển sách này xong, mới chịu đi thi Tú Tài 2. Mà thi toàn quốc

phía Nam chỉ đậu tối đa là 2000 người ở cả ba nhóm A (Vạn vật), B (Tóan) và C

(Triết).

Lên Đại học các vị lùng sục đem sách vở vào học ở hầu hết các thư viện

trong thành phố. Nào là thư viện sinh viên số 4 Duy Tân, thư viện quốc gia số 34

Gia Long, thư viện hội Việt Mỹ ở Mạc Đỉnh Chi, thư viện Mission culturelle

francaise ở Gia Long và Đồn Đất…

Tác giả đã đều có đem sách đến học tại các thư viện này.

Hội Việt Mỹ lúc xưa ở số 55 đường Mạc Đỉnh Chi, phía bên phải là các lớp dạy

tiếng Anh từ lớp 1 dén lớp 12 để lấy

Certificate of Effiency in English.

Ngay bên trái và lên lầu là thư viện

hội Việt Mỹ.Tại thư viện hội Việt

Mỹ, có anh NV Du làm quản thủ thư

viên, ảnh và mình rất thân thiết nhau,

nên khi ảnh thấy mình ngồi lâu học

bài nhiều quá, sợ mình mệt bèn cho

vô phòng nghe nhạc ở góc phải thư

viện, mở máy lạnh và chạy nhạc Chopin mà ảnh đã biết mình rất thích cho nghe,

một mình một phòng, mát mẻ, khỏe khoắn. Về sau ảnh có nhờ mình làm bỏ đở đầu

(godfather) cho con trai ảnh (vì cả hai cùng là công giáo) và cuối cùng thì anh chị

và cả gia đình cũng đã ra đi và đã đến nơi đến chốn.

Trụ sở Hội Việt Mỹ bây giờ là Mặt trận Tổ Quốc thành phố.

Thư viện thứ hai mà mình đem sách tới học nhiều nhất là thư viện quốc gia (hay

thư viện Gia Long, vì ở trên đường Gia Long, và vì lúc đó chưa xây dựng thư viện

Quốc gia mới ở đường Lê Thánh Tôn).

Lịch sử của thư viện này như sau : Năm 1902, thư viện được lập ra và được gọi là

Thư viện Nam kỳ Soái phủ (hay Thư viện Sài Gòn) trực thuộc Tòa Thượng thư

(Direction de l’Intérieur) đặt ở tầng một của Tòa Thư ký Chính phủ (số 27 đường

Lagrandière nay là đường Lý Tự Trọng). Năm 1946, Thư viện Nam kỳ Soái phủ

2

được dời sang số 34 đường Gia Long và được Pháp trao lại cho Chính phủ Lâm

thời Việt Nam, đến năm 1949 được đổi tên là Thư viện Nam phần, về sau là Thư

viện Quốc gia. Thư Viện Quốc Gia gồm khoảng 70.000 cuốn sách và 620 nhan đề

tạp chí.

Ở thư viện Gia Long này, người đọc không cần đăng ký hay lập thẻ gì cả, chỉ khi

nào muốn mượn sách về nhà thì nhờ anh Hai thư ký kiếm dùm sách, ảnh phải bắc

thang leo lên cao ngang tầm các kệ sách rồi mới lấy được sách trao cho bạn. Bạn

chỉ cần gởi lại thẻ sinh viên mà thôi.

Nơi đây người mình gặp thường xuyên nhất là thi sĩ Bùi Giáng, ông đã viết rất

nhiều tập thơ rồi. Có hôm mình thử xem các quyển sách dịch của ông ấy như là

Hamlet hay Le Cid, thấy ông dịch rất phóng khoáng và rất siêu thoát, đến nổi mình

không sao thưởng thức được.

Trong thư viện muốn tìm sách văn chương nào cũng có, mặc sức mà coi, hết ngày

này sang ngày khác. Ở đây mình đã đọc được nhiều quyển sách giá trị như L’être

et le néant, La Nausée của Jean Paul Sartre, L’étranger của Albert Camus và các

tiểu thuyết như Bonjour Tristesse, Dans un mois dans un an của Francoise Sagan…

Khi học mệt, muốn giải trí, giải khát, thì tụi này rủ rê cùng nhau đi bộ qua một

đoạn đường ngắn trên đường Tự Do là tới quán Pagoge ngay, ở góc đường Lê

Thánh Tôn - Tự Do.

3

Quán café La Pagode, là nơi hò hẹn của giới văn nghệ sĩ. Ở đó, ngày ngày ta bắt

gặp những nhà văn Mai Thảo, Thanh Nam, Nguyễn Đình Toàn, Thái Thủy, và

những nhạc sĩ Hoài Bắc, Cung Tiến… Một nhân vật đặc biệt cần được nhắc đến là

thi sĩ Đinh Hùng của “Đường vào tình sử “.

Ở La Pagode, chỉ cần gọi một ly cà phê là ta có thể ngồi nhâm nhi trên các ghế

salon từ sáng đến chiều mà không ai thèm để ý và làm phiền đến mình (nếu ta

không có việc gì làm ngoài chuyện ngồi tán phét và ngắm nhìn thiên hạ dạo phố).

Quán cà phê La Pagode đặc biệt không có cửa, không có kính, không có màn, nên

nếu ngồi ở những bàn gần đường, hay ở những bàn còn kê dài dài ở ngoài hè phố,

ta có thể thoáng cảm nhận phất phơ các tà áo đi ngang qua, hay thoáng ngửi mùi

nước hoa sang trọng Chanel Number 5 hay mùi nước hoa quyến rũ Tabou từ những

người đẹp. Tuy được gọi là nhà hàng, nhưng hình như La Pagode không có món ăn

nào, hoặc “thực khách” chỉ là những “ẩm khách”, chỉ biết gọi một ly cà phê hay

một chai bia 33, bia Larue con cọp, rồi thơ thới hân hoan mà nhìn đời, mà ngắm

người.

Bên kia đường, nhìn chênh chếch về phía trái là một công viên, không thấy

bóng dáng những “homeless” hay những cặp tình nhân ôm nhau mùi mẫn, không

có “lá đổ, không chờ mong em chín đỏ trái sầu”. Cũng ở bên kia đường, hơi xa về

phía tay phải là Café Terrasse của Hotel Continental, nơi đó là chỗ đóng đô của

mấy ông tây bà đầm, và của giới truyền thông ký giả ngoại quốc trú ngụ tại hotel

Continental. Sáng sáng, họ ngồi đó để ăn “petit déjeuner”, đọc báo, viết bài, săn

lùng tin tức.

Ở quán Pagode, tụi này khi thì đem theo sách truyện để đọc, khi thì chỉ uống

một tách café cho tỉnh trí rồi về thư viện để học tiếp.

La Pagode về sau phải nhường lại cho Saigon Tourist để làm phòng giao

dịch khi đi du lích.

4

Từ Pagode chỉ đánh bộ vài căn nhà là đến tiệm sách ngoại quốc nổi tiếng,

đó là Nhà sách Albert Portail (sau đổi lại là Xuân Thu). Nhà sách có hai cửa vào,

một từ đường Tự Do, một từ hông passage Eden. Đây là một nhà sách có đầy đủ

sách báo, từ báo Le Figaro, Equipe đến Paris Match, Le Monde, Cinémonde, Ciné

Revue, từ Time, Newsweek, Reader’s Digest đến Washington Post, Times of

London, Daily Telegraph; từ những sách về văn học nghệ thuật, đến những cuốn

sách truyện trinh thám mới ra lò.

Tại nhà sách này vào năm 1956, do sự giới thiệu của Nhạc viện Quốc Gia,

lần đầu tiên tôi đặt mua hai quyển sách là HARMONIE của Dubois và Solfèze.

Đến năm học Physique generale thì tôi lại đã đến đây để đặt mua quyển Physique

generale của Bruhat. Đến khi mình viết sách Tin học thì thường lui tới đây để mua

các sách Tin học mới của Anh Mỹ và thu tiền sách mình đã bán cho Fahasa.

Thật ra 35 quyển sách Tin học mình biên soạn và dịch từ các sách Tin học mới của

Anh Mỹ, gồm có 3 nguồn : Một là từ các quyển sách tặng bởi anh Trần Vĩnh Phú,

học trò cũ của mình ở trường Phan Thanh Giản Cần Thơ, năm 1972 anh được đi

Mỹ du học và đã lấy bằng Tiến sĩ PhD của Mỹ, đến năm 1989 anh về Saigon mở

nhiều công ty bán máy vi tính, và đã tình cờ gặp lại mình tại phòng trưng bày của

trường Đại học Kinh Tế, anh đã trao tặng cho mình nhiều sách Tin học mới nhất

của Mỹ. Do đó mình đã viết

được trên 5 quyển Tin học

đầu tiên ở VN, đó là các

quyển Microsoft Windows

3.0-1992, Xerox Ventura

Publisher Professional,

Norton Utilities 7.0 (chữa

lỗi đĩa và tập tin, tái bản 10

lần), CD ROM và mạch âm

thanh (tái bản chỉ sau một

tháng phát hành, tái bản 5

lần), The Cruncher (Hãy

học cùng chương trình với học sinh Mỹ- SAT). Nguồn cung cấp sách Tin học thứ

hai là từ các anh em và bạn bè bên Mỹ (Bs Lý Quốc Bằng, Kim Loan, Christine

Hạnh, Từ Nghiêm Tứ). Nguồn cung cấp sách Tin học thứ ba chính là nhà sách

Xuân Thu này (như Microsoft Windows 95 & Office 97 Professional của Tim

Duffy – Addison Wesley, Microsoft Office 97 Professional - Quick Reference của

Robert Mullen - Que….).

5

Đặc biệt có một lần Nhà sách Xuân Thu trực thuộc tổng công ty Phát hành

sách FAHASA, có liên kết với nhà xuất bản Mac Millan của Anh, phát hành một

đợt sách liên kết mới, Bà Tổng Giám đốc FAHASA Đỗ Thị Phấn có mời mình tới

dự, có nữ văn sĩ kiêm giáo viên Anh ngữ trường Lê Hồng Phong là cô Lý Lan làm

MC và thông dịch. Mình lại gặp Ông Dương Văn Đầy là học trò trường Phan

Thanh Giản cũ của mình, đã từng làm chủ tịch Ủy Ban nhân dân quận I, và lúc đó

là tổng giám đốc của Saigon Tourist. Mình mới nói với Bà Phấn mời anh Đầy lên

phát biểu cho vui. Như vậy Xuân Thu gắn kết với mình khá lâu và đã qua biết bao

nhiêu là thăng trầm của cuộc đời.

Bên hông nhà sách Xuân Thu là

passage Eden, ăn thông từ đường Tự Do

sang đường Lê Lợi và đường Nguyễn

Huệ. Trong đó chiếm một diện tích lớn

là rạp ciné Eden, rạp hát mà tôi rất ấn

tượng, vì mọi người đều phải đứng sắp

hàng theo thứ tự để mua vé, kể cả tôi, dĩ

nhiên, và kể cả Ông Tổng trưởng bộ

Kinh tế VNCH. Mãi tới năm 2005 khi đi

qua Mỹ tôi lại mới được “get line” một

cách văn minh và không bị ai chèn ép

chen lấn, như xưa kia vậy.

Trên đây là tất cả những gì trong quá khứ. Đó là việc HỌC THƯ VIỆN, CÀ

PHÊ VÀ MUA SÁCH NGOẠI NGỮ thuở Saigon xa xưa, trên con đường Tự Do,

nhằm gởi tới các bạn tương lân và hoài cổ. Thật ra thì mình cũng tốn khá nhiều

công sức để tìm và nhớ lại các đồ cổ này đó các bạn ạ.

VÕ HIẾU NGHĨA

13/9/2014

Mời xem thêm :

http://vohieunghia.com

http://vhnghia40.blogspot.com/

http://daihocsphamsaigon196x.yolasite.com/

http://www.facebook.com/vo.h.nghia

http://www.ptgdtdusa.com/vanhoc.html