Upload
pazartesi-toplantilari
View
3.712
Download
12
Embed Size (px)
Citation preview
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hitit Dini ve Mitolojisi
Yrd. Doç. Dr. Meltem Doğan-Alparslan
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hitit Dönemi’nde Anadolu’da Yer İsimlerini Gösteren Harita
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hitit Kral Listesi
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hitit Çivi Yazılı Tablet Örnekleri
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hitit Çivi Yazılı Tablet Örnekleri
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Tabletlerin Yazımı İçin Kullanılan
Araç:
STYLUS
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hitit Çivi Yazılı Bir
Tablet Örneği
Çivi Yazılı Bir Tabletin
Toprakta Buluşu
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Başkent Boğazköy, Yazılıkaya Açık Hava Tapınağı
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hitit Kralı II.
Muvatalli’ye ait bir
mühür baskısı
üzerinde yer alan
Tanrı ve Kral
tasviri
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hitit Tanrıları
(etnik kökenlerine göre)
● Hint-Avrupalı Tanrılar (Hitit-Luwi-Pala)
● Asianik Tanrılar (Hatti-Hurri-Sümer)
●Semitik Tanrılar (Assur-Babil)
● Indo-Ari Tanrılar (Eski Hint)
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hattili Tanrılar Fırtına Tanrısı & Güneş Tanrıçası Çifti:
Taru & Wurušemu
Oğulları: Telipinu ve Karısı Hatepinu
Kızları: Mezulla
Torunları: Zintuhi
Yeraltı Tanrıları: Lelwani, İšduštaya, Papaya
Savaş ve Salgın Hastalıklar ile Veba Tanrısı:
Šulinkatte
Savaş Tanrısı: Wurunkatte
Büyü ile ilgili Tanrıça: Katahzipuri
Sümer Tanrıları Ninive kentinin İştar’ı
Suların Tanrısı: Ea
Güneş Tanrısı: Şamaš ve Karısı Aya
Ay Tanrısı: Sin ve Karısı Ningal
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Hurrili Tanrılar Fırtına Tanrısı & Güneş Tanrıçası
Çifti:
Tešup & Hepat
Oğulları: Šarruma
Çift Cinsiyetli Tanrıça: Šaušga
Hitit Tanrıları İlk Hitit belgelerinden biri olan Anitta
metninde “bizim tanrımız” olarak
bahsedilen tanrı Šiu, daha sonra
Hititçe metinlerde genel olarak “tanrı”
anlamına gelen kelime olarak
kullanılmıştır.
Işık Tanrısı: Šiu
Tahıl ve Hububat Tanrısı: Halki
At üzerindeki Tanrı: Pirwa
Tanrılaştırılmış Gün: Šiwat
Tanrılaştırılmış Gece: İšpant
Luwi Tanrıları Çoğunlukla başkent Hattuşa dışındaki Hitit merkezlerinde tapınım görürlerdi. Adları genellikle sihirle ilgili törensel eylemlerde geçerdi.
Hint Tanrıları İndra
Mitra
Varuna
Nasatya
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Mezopotamya Haritası
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
M.Ö. II. Binyılda Anadolu
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
M.Ö. II. Binyıl Anadolusundaki Mitolojiler
• Hatti kökenli; İlluyanka Hikâyesi, Kaybolan Tanrı Mitolojisi, Gökten Düşen Ay Mitolojisi, Kamrušepa Mitolojisi.
• Hurri kökenli; Kumarbi Efsanesi, Hedammu Mitosu, Ullikummi Şarkısı, Avcı Kešši’nin Masalı ve Appu Masalı.
• Mezopotamya kökenli; Gılgameš Destanı.
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Zalpa Hikâyesi
“Kaneš kraliçesi bir yıl içinde 30 erkek çocuk doğurdu. „Ben
ne biçim bir şey doğurdum!‟ dedi. Kraliçe kapları pislikle
doldurdu, çocukları içine koyup, ırmağa bıraktı. Irmak
onları Zalpuwa Ülkesi‟nde denize çıkarttı. Tanrılar,
çocukları denizden alıp, büyüttüler”.
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Kaybolan Tanrı Mitolojisi
“Pencereleri sis doldurdu, evi duman doldurdu... Koyun kuzusunu, inek
buzağısını istemedi, arpa ve buğday yetişmez oldu... Dağlar, ağaçlar,
çiçekler kurudu... Büyük Güneş Tanrısı bir ziyafet verip bin tanrıyı davet
etti. Onlar yediler, içtiler ama doymadılar... Fırtına Tanrısı’nın babası,
tanrılara, oğlunun öfkelendiğini ve gittiğini, beraberinde bolluğu ve
bereketi götürdüğünü söyledi. Bunun üzerine onu aramaya başladılar ama
bulamadılar. Onu bulması için hızlı kartalı gönderdiler, ancak o da
bulamadı... Ana Tanrıça, Kaybolan Fırtına Tanrısı’nı bulması için arıyı
görevlendirdi. Arı, kayıp tanrıyı bir ormanda uyurken bulur, onu sokarak
uyandırır. Bu sefer daha çok sinirlenen Fırtına Tanrısı, etrafı kasıp
kavurmaya başlar, ülke daha da zor duruma düşer. Ne yapacaklarını
şaşıran tanrılar sonunda büyüye başvururlar ve Fırtına Tanrısı’nı
sakinleştirirler. Tanrı evine döner ve ülkesi ile tekrar ilgilenir,
pencerelerden sis kalkar… Ocakta ateş yanar... Ana çocuğuna, koyun
kuzusuna kavuşur... ”
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Kaybolan Tanrı Mitolojisi’nden
bir başka pasaj
“Taht Tanrıçası kartalı çağırır ve ona
gönderdiği yeşil ormanda kimin
oturduğunu ve ne yaptıklarını sorar.
Kartal, ormanda Yeraltı Tanrıçaları‟nın
oturduğunu ve bir iğ tuttuklarını ve kralın
yıllarını eğirdiklerini söyler”.
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Kumarbi Efsanesi
“Eskiden ilk yıllarda, gökyüzü krallığında Tanrı Alalu
vardı. İlk tanrılardan kudretli Anu da onun önünde durur,
onun ayaklarına kapanırdı. Alalu dokuz yıl gökyüzünde
kral kaldı. Sonunda Anu, Alalu‟ya savaş açtı ve Alalu‟yu
yendi. Alalu aşağıya, karanlık topraklara kaçtı. Daha
sonra Anu gökyüzü tahtına geçti. Alalu‟nun oğlu olan
kudretli Kumarbi, Anu‟nun önünde durur, onun
ayaklarına kapanırdı. Anu‟nun dokuzuncu krallık yılında,
Kumarbi ona savaş açtı. Kendisinden kaçan Anu‟yu
yakalayan Kumarbi, onun „uzvunu‟ ısırdı ve Anu‟nun
erkekliği, Kumarbi‟nin içine aktı. ….
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
……Kumarbi, Anu‟nun erkekliğini yutunca sevindi ve
güldü. Bunun üzerine Anu; „Bunun için çok sevinme.
Senin içine ağır bir yük koydum: Önce seni Fırtına
Tanrısı Tešup‟a gebe bıraktım. İkinci olarak, seni karşı
durulmaz Aranzah Nehri‟ne ve üçüncü olarak kudretli
Tanrı Tašmišu‟ya gebe bıraktım. Ayrıca iki korkunç
tanrıya daha gebe bıraktım. Öyle olacaksın ki, gelip
başını kayalıklara vuracaksın!‟ Daha sonra Kumarbi
saklanıp ağzındakileri tükürdü. Ancak yine de bedeninin
çeşitli yerlerinden çocukların doğmasına engel olamadı”.
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Kumarbi Efsanesi Theogonia
●Anu ●Uranos
●Kumarbi ●Kronos
●Tešup ●Zeus
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Aslantepe’den Bir Orthostat Üzerinde Fırtına Tanrısı ile
İlluyanka’nın Mücadelesi
Zeus’un Typhon ile Mücadelesi
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Hititoloji Ana Bilim Dalı
Kumarbi Efsanesi
“Kumarbi Tešup‟u alt etmek için planlar düşünmektedir.
Aklına kurnazlık gelince hızla yerinden kalkıp asasını eline
alır, hızlı rüzgarları bir ayakkabı gibi ayaklarına giyer ve
yola koyulur. Serin bir kaynağa varır, orada çok büyük bir
kaya vardır. Birden isteği uyanır ve daha sonra beraber
olduğu bu kayadan Ullikummi adını verdiği bir çocuğu olur.
Düşmanı Tešup‟u yok etmesi için uygun biri olan
Ullikummi‟yi, tanrılar ve özellikle de Tešup görmeden
büyümesi için, Ubelluri‟nin omuzlarına yerleştirir”.