Trao đổi trực tuyến tại:

http://www.mientayvn.com/Y_online.html

VI KHUAÅN ÑÖÔØNG RUOÄT

MUÏC TIEÂU:

- 6 tính chaát chung cuûa vi khuaån.

- Phaân bieät ñöôïc 3 loaïi khaùng nguyeân.

- Khaû naêng gaây beänh cuûa E. Coli.

- Phaân loaïi Shigella.

- Beänh do Shigella, hoäi chöùng HUS.

- Beänh do Salmonella.

- Thöû nghieäm Widal

6 TÍNH CHAÁT CHUNG

Di ñoäng

Kî khí tuøy nhieäm.

Leân men glucose, sinh hôi ()

Khöû nitrat Nitrite

Phaûn öùng oxidase aâm tính.

Moïc ñöôïc treân moâi tröôøng caáy

thoâng thöôøng.

CAÙC MOÂI TRÖÔØNG NUOÂI CAÁY

1/Moâi tröôøng khoâng ngaên chaën:

ª Thaïch maùu (BA)

ª Thaïch dinh döôõng (NA)

2/ Moâi tröôøng phaân bieät, coù choïn loïc:

Phaân bieät: Söï leân men lactose ()

Choïn loïc: ÖÙc cheá 1 soá vi khuaån khoâng khaûo

saùt.

Thí duï:

ª Moâi tröôøng Mac Conkey (MC), Moâi tröôøng

Eosin methylene blue (EMB)

ÖÙc cheá vi khuaån Gram (+), Gram (-) moïc toát

ª Mt SS (Salmonella Shigella): öùc cheá vi khuaån

Gram (+) vaø E. Coli

ª Mt Brillant Green: ÖÙc cheá caùc vi khuaån, tröø

Salmonella.

3/ Moâi tröôøng taêng sinh:

ªMt GN (Gram Negative): ñeå taêng

sinh Salmonella vaø Shigella.

ªMt Selenit F : ñeå taêng sinh

Salmonella.

TÍNH CHAÁT KHUÙM:

Treân mt ñaëc, coù 3 daïng khuùm

Daïng S = Khuùm nhaün, boùng, ñöôøng

kính 2-3mm

ÔÛ canh caáy, moâi tröôøng ñuïc ñeàu

Daïng R = Khuùm khoâ, xuø xì.

ÔÛ canh caáy: VT laéng xuoáng ñaùy, treân

laø moâi tröôøng trong suoát.

Daïng M: Khuùm nhaøy nhôùt, gaëp ôû VK coù

nang: Klebsiella.

CAÁU TAÏO KHAÙNG NGUYEÂN

VKÑR coù caáu truùc KN phöùc taïp

Döïa vaøo KN Chia ra caùc type h thanh.

Coù 3 loaïi KN:

KN O (KN thaân):

ÔÛû vaùch tb, caáu taïo bôûi

lipopolysaccharide.

Coù treân 150 loaïi

Ñaëc tính cuûa KN O:

-Chòu ñöôïc nhieät, khoâng bò huûy khi

ñun noùng 1000C/2giôø

-Khaùng vôùi coàn 50%

-Bò huûy bôûi formol 5%

-Raát ñoäc, chæ caàn 1/20 ml ñuû gieát

chuoät/24giôø

2) KN H: (KN chieân mao)

Caáu taïo bôûi protein

Coù treân 50 loaïi

Ñaëc tính cuûa KN H

-Khoâng chòu ñöôïc nhieät.

-Bò huûy bôûi coàn 50% vaø caùc

proteinase

-Khoâng bò huûy bôûi formol 5%.

3) KN K: (KN nang)

Coù hôn 100 loaïi

Caáu taïo bôûi polysaccharide hoaëc laø

protein

Chæ coù ôû moät soá VKÑR

Lieân heä ñeán ñoäc tính cuûa VK (E. Coli

K1 Vieâm maøng naõo)

TÍNH CHAÁT GAÂY BEÄNH

1) Nhoùm VKÑR khoâng gaây beänh hoaëc ít gaây beänh ôû

ñöôøng ruoät.

Ña soá VKÑR naèm ôû nhoùm naøy: Enterobacter,

Citrobacter, proteus…

Chaúng nhöõng khoâng gaây beänh, vi khuaån naøy coøn

trôï giuùp caùc hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa ruoät.

Chæ gaây beänh khi ra khoûi ruoät ñeán caùc cô quan

khaùc: ñöôøng tieåu, ñöôøng maät, maøng buïng, maøng

naõo…

2) Nhoùm VKÑR gaây beänh ôû ruoät:

Coù 4 chuûng loaïi: E. Coli, Shigella, Salmonella, Yersinia.

ESCHERICHIA COLI

E. Coli soáng bình thöôøng ôû ruoät ngöôøi vaø loaøi

vaät, nhieàu nhaát ôû ruoät giaø (vuøng hoài manh traøng),

VK theo phaân ra ngoaøi nöôùc, ñaát …

Khaû naêng gaây beänh:

1) NK tieåu: 90% ca NK tieåu laàn ñaàu ôû phuï nöõ,

coù theå Vieâm boïng ñaùi,

vieâm thaän, cô quan sinh

duïc …

2) NK ñöôøng maät & vieâm tuùi maät.

3) VMN: E. Coli chieám khoaûng 40% ca VMN sô

sinh, 75% trong soá ñoù coù KN K1.

4) NK huyeát: Khi söùc ñeà khaùng cuûa cô theå

giaûm.

5) Tieâu chaûy: Coù 5 chuûng E. Coli gaây tieâu chaûy.

1/ EPEC (Enteropathogenic E. Coli): gaây

beänh ôû treû < 2 tuoåi

2/ ETEC (Enterotoxigenic E. Coli): gaây beänh

ôû treû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, ngöôøi lôùn: khaùch du lòch

(Traveler’s diarrhea)

ETEC tieát ra hai loaïi ñoäc toá ruoät LT & ST

LT

Không bền với nhiệt

ST

Bền với nhiệt

Hoạt hoá Adenylcyclase

Hoạt hoá Guanylcyclase

Tăng lượng GMP vòng

Tiêu chảy mất nước

và chất điện giải

Tiêu chảy mất nước

Tăng lượng AMP vòng

3/ EHEC (Entero hemorrhagic E. Coli)

Gaây tieâu chaûy, coù bieán chöùng

Hai BC quan troïng

1/Vieâm ñaïi traøng XH

2/Hoäi chöùng tan maùu – ureâ huyeát (HUS)

Hoäi chöùng HUS:Suy thaän caáp

Giaûm tieåu caàu

Thieáu maùu taùn huyeát

- Type hth qt nhaát: O 157 H 7

- VK tieát ra ñoäc toá Verotoxin(VT) # Shigatoxin

+ VT1: ñoäc toá ruoät > 5 laàn so vôùi Shigatoxin

+ VT2: taùc duïng gaây töû vong > 100 laàn so vôùi VT1

4/ EIEC: (Entero invasive E. Coli)

Xaâm laán nieâm maïc ruoät

Gaây tieâu chaûy phaân coù ñaøm maùu

TC: gaây lî tröïc traøng do Shigella

5/ EAEC: (Entero aggregative E.

Coli)

Baùm dính vaøo teá baøo nieâm maïc ruoät

Cô cheá chöa roõ

SALMONELLA

*Tröôùc 1983: döïa vaøo phaûn öùng sinh hoùa : 3 loaïi

Typhi

Salmonella Cholerae suis

Enteritidis

*Sau naêm 1983: Döïa vaøo kyõ thuaät DNA xeáp loaïi vaø

ñaët teân VKÑR theo baûng phaân

loaïi Ewing 1986

*Tuy nhieân: thöïc teá phaân loaïi Salmonella döïa theo:

Thöông haøn

Beänh lyù NK huyeát

Vieâm ruoät

KNGB: 3 loaïi beänh

1) Soát thöông haøn:

Chuû yeáu do S Typhi vaø S Para typhi

Soá löôïng VK xaâm nhaäp phaûi nhieàu môùi ñuû gaây

beänh 107

VK caøng nhieàu thôøi gian uû beänh caøng ngaén

Thôøi gian uû beänh: 10 – 14 ngaøy

Tieáp theo…

Baét ñaàu: Soát + Laïnh run, Soát daàn

trong tuaàn ñaàu, sau ñoù giöõ möùc 39-

400C trong hai tuaàn.

Suy nhöôïc, bieáng aên, meät moûi

Gan, laùch to

XH döôùi da

Löôïng Baïch Caàu BT hay

Bieán chöùng: Thuûng ruoät vaø xh tieâu hoaù

Neáu khoâng coù KS BC tyû leä töû vong 15%

Caùc BC khaùc: VMN, vieâm tuûy xöông, vieâm

khôùp, vieâm thaän

BC chaäm: vieâm TK ngoaïi bieân, ñieác, ruïng

toùc, thieáu maùu taùn huyeát

2. NHIEÃM KHUAÅN HUYEÁT

3. VIEÂM RUOÄT

Thöôøng gaëp nhaát

Do S. Typhimurium (Hay S. enteritidis)

UÛ beänh 8 giôø

Nhöùc ñaàu, soát nheï, oùi, tieâu chaûy

Beänh nheï, khoûi sau 2-3 ngaøy

VSLS:

Soát TH, NKH

Caáy maùu: (+) ñeán 90% trong tuaàn ñaàu.

Tuaàn 3: (+) chæ 30%

Caáy phaân: Vieâm ruoät (+) ngay töø

nhöõng ngaøy ñaàu

Soát thöông haøn (+) ôû tuaàn 3

THÖÛ NGHIEÄM WIDAL

Ngöng keát trong oáng nghieäm

Tìm KT O vaø H trong Serum

Laáy maùu 2 laàn, caùch nhau 1 tuaàn

Hieäu giaù KT laàn sau > laàn ñaàu 4 laàn

DÒCH HOÏC VAØ PHOØNG NGÖØA

Nguoàn nhieãm

-Nöôùc uoáng, ñoà aên nhieãm VK

-Söõa, tröùng

-Ngheâu, soø, oác, thòt gia caàm.

-Carrier

Ngöøa:

-Kieåm soaùt thöùc aên, nhaân vieân naáu aên,

veä sinh caù nhaân.

SHIGELLA

Teân Nhoùm & Type Manitol

S. dysenteriae A (1-10) -

S. Flexneri B (1-6) +

S.Boydii C (1-15) +

S. Soneii D(1) +

Ñoäc toá :

1. Noäi ñoäc toá :

Lipopolysaccharide cuûa vaùch TB VK

Ñöôïc phoùng thích khi vi khuaån bò ly giaûi

KT thaønh ruoät

2. Ngoaïi ñoäc toá: Goïi laø ñoäc toá Shiga

Do S. Dys. Type 1 tieát ra

Khoâng beàn vôùi nhieät

Taùc duïng leân 2 nôi : Ruoät vaø thaàn kinh

Ruoät: Gaây tieâu chaûy, öùc cheá söï haáp thu ñöôøng vaø

aa

Thaàn kinh: Goïi laø Neurotoxin, gaây tc gioáng vieâm

maøng naõo,coù theå hoân meâ vaø töû vong

DÒCH HOÏC & NGÖØA

Food

4 F (Four factor) Flies

Feces

Finger