Embed Size (px)
Citation preview
หนา ๑ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
สมเดจพระเจาอยหวมหาวชราลงกรณ บดนทรเทพยวรางกร ตราไว ณ วนท ๖ เมษายน พทธศกราช ๒๕๖๐
เปนปท ๒ ในรชกาลปจจบน
ศภมสด พระพทธศาสนกาลเปนอดตภาค ๒๕๖๐ พรรษา ปจจบนสมย จนทรคตนยม กกกฏสมพตสร จตรมาส ชณหปกษ ทสมดถ สรยคตกาล เมษายนมาส ฉฏฐสรทน ครวาร โดยกาลบรเฉท
สมเดจพระเจาอยหวมหาวชราลงกรณ บดนทรเทพยวรางกร ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอม ใหประกาศวา นายกรฐมนตรไดนาความกราบบงคมทลวา นบแตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาประชาธปก พระปกเกลาเจาอยหว ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมพระราชทานรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช ๒๔๗๕ เปนตนมา การปกครองของประเทศไทยไดดารงเจตนารมณยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตอเนองมาโดยตลอด แมไดมการยกเลก แกไขเพมเตม และประกาศใชรฐธรรมนญเพอจดระเบยบการปกครองใหเหมาะสมหลายครง แตการปกครองกมไดมเสถยรภาพหรอราบรนเรยบรอยเพราะยงคงประสบปญหาและขอขดแยงตาง ๆ บางครงเปนวกฤตทางรฐธรรมนญทหาทางออกไมได เหตสวนหนงเกดจากการทมผไมนาพาหรอไมนบถอยาเกรงกฎเกณฑการปกครองบานเมอง ทจรตฉอฉลหรอบดเบอนอานาจ หรอขาดความตระหนกสานกรบผดชอบตอประเทศชาตและประชาชน จนทาใหการบงคบใชกฎหมายไมเปนผล ซงจาตองปองกนและแกไขดวยการปฏรปการศกษาและการบงคบใชกฎหมาย และเสรมสรางความเขมแขงของระบบคณธรรมและจรยธรรม แตเหตอกสวนหนงเกดจากกฎเกณฑการเมองการปกครองทยงไมเหมาะสมแกสภาวการณบานเมองและกาลสมย ใหความสาคญแกรปแบบและวธการยงกวาหลกการพนฐานในระบอบประชาธปไตยหรอไมอาจนากฎเกณฑทมอยมาใชแกพฤตกรรมของบคคลและสถานการณในยามวกฤตทมรปแบบและวธการแตกตางไปจากเดมใหไดผล
หนา ๒ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ จงไดบญญตใหมคณะกรรมการรางรฐธรรมนญมหนาทรางรฐธรรมนญเพอใชเปนหลกในการปกครอง และเปนแนวทางในการจดทากฎหมายประกอบรฐธรรมนญและกฎหมายอน โดยไดกาหนดกลไกเพอจดระเบยบและสรางความเขมแขงแกการปกครองประเทศขนใหมดวยการจดโครงสรางของหนาท และอานาจขององคกรตาง ๆ ตามรฐธรรมนญ และสมพนธภาพระหวางฝายนตบญญตกบฝายบรหารใหเหมาะสม การใหสถาบนศาลและองคกรอสระอนซงมหนาทตรวจสอบการใชอานาจรฐสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ สจรต เทยงธรรมและมสวนในการปองกนหรอแกไขวกฤตของประเทศตามความจาเปน และความเหมาะสม การรบรอง ปกปอง และคมครองสทธเสรภาพของปวงชนชาวไทยใหชดเจนและครอบคลมอยางกวางขวางยงขน โดยถอวาการมสทธเสรภาพเปนหลกการจากดตดสทธเสรภาพเปนขอยกเวน แตการใชสทธเสรภาพดงกลาวตองอยภายใตกฎเกณฑเพอคมครองสวนรวม การกาหนดใหรฐมหนาท ตอประชาชนเชนเดยวกบการใหประชาชนมหนาทตอรฐ การวางกลไกปองกน ตรวจสอบ และขจดการทจรตและประพฤตมชอบทเขมงวด เดดขาด เพอมใหผบรหารทปราศจากคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาลเขามามอานาจในการปกครองบานเมองหรอใชอานาจตามอาเภอใจ และการกาหนดมาตรการปองกน และบรหารจดการวกฤตการณของประเทศใหมประสทธภาพยงขน ตลอดจนไดกาหนดกลไกอน ๆ ตามแนวทางทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ระบไว เพอใชเปนกรอบในการพฒนาประเทศตามแนวนโยบายแหงรฐและยทธศาสตรชาตซงผเขามาบรหารประเทศแตละคณะ จะไดกาหนดนโยบายและวธดาเนนการทเหมาะสมตอไป ทงยงสรางกลไกในการปฏรปประเทศในดานตาง ๆ ทสาคญและจาเปนอยางรวมมอรวมใจกน รวมตลอดทงการลดเงอนไขความขดแยงเพอใหประเทศมความสงบสขบนพนฐานของความรรกสามคคปรองดอง การจะดาเนนการในเรองเหลานใหลลวงไปได จาตองอาศย ความรวมมอระหวางประชาชนทกภาคสวนกบหนวยงานทงหลายของรฐตามแนวทางประชารฐภายใตกฎเกณฑตามหลกการปกครองในระบอบประชาธปไตยและประเพณการปกครองทเหมาะสมกบสถานการณ และลกษณะสงคมไทย หลกความสจรต หลกสทธมนษยชน และหลกธรรมาภบาล อนจะทาใหสามารถขบเคลอนประเทศใหพฒนาไปขางหนาไดอยางเปนขนตอนจนเกดความมนคง มงคง และยงยน ทงในทางการเมองการปกครอง เศรษฐกจ และสงคมตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
ในการดาเนนการดงกลาว คณะกรรมการรางรฐธรรมนญไดสรางความรบรความเขาใจแกประชาชนในหลกการและเหตผลของบทบญญตตาง ๆ เปนระยะ ๆ เปดโอกาสใหประชาชนเขาถงรางรฐธรรมนญ และความหมายโดยผานทางสอตาง ๆ อยางกวางขวาง และใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนาสารตถะของรางรฐธรรมนญดวยการเสนอแนะขอควรแกไขเพมเตม เมอการจดทารางรฐธรรมนญแลวเสรจ กไดเผยแพรรางรฐธรรมนญและคาอธบายสาระสาคญของรางรฐธรรมนญโดยสรปในลกษณะทประชาชนสามารถเขาใจเนอหาสาคญของรางรฐธรรมนญไดโดยสะดวกและเปนการทวไป และจดใหมการออกเสยงประชามต
หนา ๓ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
เพอใหความเหนชอบแกรางรฐธรรมนญทงฉบบ ในการน สภานตบญญตแหงชาตไดมมตเสนอประเดนเพมเตมอกประเดนหนงเพอใหมการออกเสยงประชามตในคราวเดยวกนดวย การออกเสยงประชามตปรากฏผลวา ประชาชนผมสทธออกเสยงประชามตโดยคะแนนเสยงขางมากของผมาออกเสยงประชามตเหนชอบกบรางรฐธรรมนญและประเดนเพมเตมดงกลาว คณะกรรมการรางรฐธรรมนญจงดาเนนการแกไข รางรฐธรรมนญในสวนทเกยวของใหสอดคลองกบผลการออกเสยงประชามตในประเดนเพมเตม และไดสงให ศาลรฐธรรมนญพจารณาวาเปนการชอบดวยผลการออกเสยงประชามตแลวหรอไม ซงตอมาศาลรฐธรรมนญ ไดวนจฉยใหคณะกรรมการรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขอความบางสวน และคณะกรรมการรางรฐธรรมนญ ไดดาเนนการแกไขตามคาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญแลว นายกรฐมนตรจงนารางรฐธรรมนญขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย ตอมารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๔) พทธศกราช ๒๕๖๐ บญญตใหนายกรฐมนตรขอรบพระราชทานรางรฐธรรมนญนน คนมาแกไขเพมเตมเฉพาะบางประเดนได เมอดาเนนการแลวเสรจ นายกรฐมนตรจงนารางรฐธรรมนญนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธย ประกาศใชเปนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยสบไป ทรงพระราชดารวาสมควรพระราชทานพระราชานมต
จงมพระราชโองการดารสเหนอเกลาเหนอกระหมอมใหตรารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบนขนไว ใหใชแทนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงไดตราไว ณ วนท ๒๒ กรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๗ ตงแตวนประกาศนเปนตนไป
ขอปวงชนชาวไทย จงมความสมครสโมสรเปนเอกฉนท ในอนทจะปฏบตตามและพทกษรกษารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยน เพอธารงคงไวซงระบอบประชาธปไตยและอานาจอธปไตยของ ปวงชนชาวไทย และนามาซงความผาสกสรสวสดพพฒนชยมงคล อเนกศภผลสกลเกยรตยศสถาพรแก อาณาประชาราษฎรทวสยามรฐสมา สมดงพระราชปณธานปรารถนาทกประการ เทอญ
หมวด ๑ บททวไป
มาตรา ๑ ประเทศไทยเปนราชอาณาจกรอนหนงอนเดยว จะแบงแยกมได มาตรา ๒ ประเทศไทยมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย
ทรงเปนประมข มาตรา ๓ อานาจอธปไตยเปนของปวงชนชาวไทย พระมหากษตรยผทรงเปนประมข
ทรงใชอานาจนนทางรฐสภา คณะรฐมนตร และศาล ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ
หนา ๔ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
รฐสภา คณะรฐมนตร ศาล องคกรอสระ และหนวยงานของรฐ ตองปฏบตหนาทใหเปนไป ตามรฐธรรมนญ กฎหมาย และหลกนตธรรม เพอประโยชนสวนรวมของประเทศชาตและความผาสกของประชาชนโดยรวม
มาตรา ๔ ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคล ยอมไดรบความคมครอง
ปวงชนชาวไทยยอมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญเสมอกน มาตรา ๕ รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ
หรอขอบงคบ หรอการกระทาใด ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ บทบญญตหรอการกระทานนเปนอนใชบงคบมได
เมอไมมบทบญญตแหงรฐธรรมนญนบงคบแกกรณใด ใหกระทาการนนหรอวนจฉยกรณนน ไปตามประเพณการปกครองประเทศไทยในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
หมวด ๒ พระมหากษตรย
มาตรา ๖ องคพระมหากษตรยทรงดารงอยในฐานะอนเปนทเคารพสกการะ ผใดจะละเมดมได ผใดจะกลาวหาหรอฟองรองพระมหากษตรยในทางใด ๆ มได มาตรา ๗ พระมหากษตรยทรงเปนพทธมามกะ และทรงเปนอครศาสนปถมภก มาตรา ๘ พระมหากษตรยทรงดารงตาแหนงจอมทพไทย มาตรา ๙ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจทจะสถาปนาและถอดถอนฐานนดรศกด
และพระราชทานและเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ มาตรา ๑๐ พระมหากษตรยทรงเลอกและทรงแตงตงผทรงคณวฒเปนประธานองคมนตร
คนหนงและองคมนตรอนอกไมเกนสบแปดคนประกอบเปนคณะองคมนตร คณะองคมนตรมหนาทถวายความเหนตอพระมหากษตรยในพระราชกรณยกจทงปวง
ทพระมหากษตรยทรงปรกษา และมหนาทอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๑ การเลอกและแตงตงองคมนตรหรอการใหองคมนตรพนจากตาแหนง ใหเปนไป
ตามพระราชอธยาศย ใหประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงประธานองคมนตรหรอ
ใหประธานองคมนตรพนจากตาแหนง ใหประธานองคมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงองคมนตรอนหรอ
ใหองคมนตรอนพนจากตาแหนง
หนา ๕ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๑๒ องคมนตรตองไมเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอดารงตาแหนงทางการเมองอน ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผดารงตาแหนงในองคกรอสระ พนกงานรฐวสาหกจ เจาหนาทอนของรฐ หรอสมาชกหรอเจาหนาทของพรรคการเมอง หรอขาราชการเวนแตการเปนขาราชการในพระองค ในตาแหนงองคมนตร และตองไมแสดงการฝกใฝในพรรคการเมองใด ๆ
มาตรา ๑๓ กอนเขารบหนาท องคมนตรตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรย ดวยถอยคา ดงตอไปน
“ขาพระพทธเจา (ชอผปฏญาณ) ขอถวายสตยปฏญาณวา ขาพระพทธเจาจะจงรกภกดตอพระมหากษตรย และจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชนของประเทศและประชาชน ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกประการ”
มาตรา ๑๔ องคมนตรพนจากตาแหนงเมอตาย ลาออก หรอมพระบรมราชโองการใหพนจากตาแหนง
มาตรา ๑๕ การแตงตงและการใหขาราชการในพระองคพนจากตาแหนง ใหเปนไปตาม พระราชอธยาศย
การจดระเบยบราชการและการบรหารงานบคคลของราชการในพระองค ใหเปนไปตาม พระราชอธยาศยตามทบญญตไวในพระราชกฤษฎกา
มาตรา ๑๖ ในเมอพระมหากษตรยจะไมประทบอยในราชอาณาจกร หรอจะทรงบรหารพระราชภาระไมไดดวยเหตใดกตาม จะทรงแตงตงบคคลคนหนงหรอหลายคนเปนคณะขน ใหเปนผสาเรจราชการแทนพระองคหรอไมกได และในกรณททรงแตงตงผสาเรจราชการแทนพระองค ใหประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ
มาตรา ๑๗ ในกรณทพระมหากษตรยมไดทรงแตงตงผสาเรจราชการแทนพระองค ตามมาตรา ๑๖ หรอในกรณทพระมหากษตรยไมสามารถทรงแตงตงผสาเรจราชการแทนพระองคเพราะยงไมทรงบรรลนตภาวะหรอเพราะเหตอน แตตอมาคณะองคมนตรพจารณาเหนวามความจาเปนสมควรแตงตงผสาเรจราชการแทนพระองคและไมอาจกราบบงคมทลใหทรงแตงตงไดทนการ ใหคณะองคมนตรเสนอชอบคคลคนหนงหรอหลายคนเปนคณะ ตามลาดบทโปรดเกลาโปรดกระหมอมกาหนดไวกอนแลว ให เปนผสาเรจราชการแทนพระองค แลวแจงประธานรฐสภาเพอประกาศในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย แตงตงผนนขนเปนผสาเรจราชการแทนพระองค
มาตรา ๑๘ ในระหวางทไมมผสาเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๗ ใหประธานองคมนตรเปนผสาเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน
ในกรณทผสาเรจราชการแทนพระองคซงไดรบการแตงตงตามมาตรา ๑๖ หรอมาตรา ๑๗ ไมสามารถปฏบตหนาทได ใหประธานองคมนตรทาหนาทผสาเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราว ไปพลางกอน
หนา ๖ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในระหวางทประธานองคมนตรเปนผสาเรจราชการแทนพระองคตามวรรคหนง หรอในระหวางทประธานองคมนตรทาหนาทผสาเรจราชการแทนพระองคตามวรรคสอง ประธานองคมนตรจะปฏบตหนาท ในฐานะเปนประธานองคมนตรมได ในกรณเชนวาน ใหคณะองคมนตรเลอกองคมนตรคนหนงขน ทาหนาทประธานองคมนตรเปนการชวคราวไปพลางกอน
มาตรา ๑๙ กอนเขารบหนาท ผสาเรจราชการแทนพระองคซงไดรบการแตงตงตามมาตรา ๑๖ หรอมาตรา ๑๗ ตองปฏญาณตนในทประชมรฐสภาดวยถอยคา ดงตอไปน
“ขาพเจา (ชอผปฏญาณ) ขอปฏญาณวา ขาพเจาจะจงรกภกดตอพระมหากษตรย (พระปรมาภไธย) และจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชนของประเทศและประชาชน ทงจะรกษาไว และปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกประการ”
ผสาเรจราชการแทนพระองคซงเคยไดรบการแตงตงและปฏญาณตนมาแลว ไมตองปฏญาณตนอก มาตรา ๒๐ ภายใตบงคบมาตรา ๒๑ การสบราชสมบตใหเปนไปโดยนยแหงกฎมณเฑยรบาล
วาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช ๒๔๖๗ การแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช ๒๔๖๗
เปนพระราชอานาจของพระมหากษตรยโดยเฉพาะ เมอมพระราชดารประการใด ใหคณะองคมนตรจดทารางกฎมณเฑยรบาลแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลเดมขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอมพระราชวนจฉย เมอทรงเหนชอบและทรงลงพระปรมาภไธยแลว ใหประธานองคมนตรดาเนนการแจงประธานรฐสภาเพอใหประธานรฐสภาแจงใหรฐสภาทราบ และใหประธานรฐสภาลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ และเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได
มาตรา ๒๑ ในกรณทราชบลลงกหากวางลงและเปนกรณทพระมหากษตรยไดทรงแตงตงพระรชทายาทไวตามกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช ๒๔๖๗ แลว ใหคณะรฐมนตรแจงใหประธานรฐสภาทราบ และใหประธานรฐสภาเรยกประชมรฐสภาเพอรบทราบ และใหประธานรฐสภาอญเชญองคพระรชทายาทขนทรงราชยเปนพระมหากษตรยสบไป แลวใหประธานรฐสภาประกาศใหประชาชนทราบ
ในกรณทราชบลลงกหากวางลงและเปนกรณทพระมหากษตรยมไดทรงแตงตงพระรชทายาทไวตามวรรคหนง ใหคณะองคมนตรเสนอพระนามผสบราชสนตตวงศตามมาตรา ๒๐ ตอคณะรฐมนตร เพอเสนอตอรฐสภาเพอรฐสภาใหความเหนชอบ ในการน จะเสนอพระนามพระราชธดากได เมอรฐสภาใหความเหนชอบแลว ใหประธานรฐสภาอญเชญองคผสบราชสนตตวงศขนทรงราชยเปนพระมหากษตรยสบไป แลวใหประธานรฐสภาประกาศใหประชาชนทราบ
หนา ๗ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๒๒ ในระหวางทยงไมมประกาศอญเชญองคพระรชทายาทหรอองคผสบราชสนตตวงศขนทรงราชยเปนพระมหากษตรยตามมาตรา ๒๑ ใหประธานองคมนตรเปนผสาเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน แตในกรณทราชบลลงกหากวางลงในระหวางทไดแตงตงผสาเรจราชการแทนพระองคไวตามมาตรา ๑๖ หรอมาตรา ๑๗ หรอระหวางเวลาทประธานองคมนตรเปนผสาเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๘ วรรคหนง ใหผสาเรจราชการแทนพระองคนน ๆ แลวแตกรณ เปนผสาเรจราชการแทนพระองคตอไป ทงน จนกวาจะไดประกาศอญเชญองคพระรชทายาทหรอองคผสบราชสนตตวงศ ขนทรงราชยเปนพระมหากษตรย
ในกรณทผสาเรจราชการแทนพระองคซงไดรบการแตงตงไวและเปนผสาเรจราชการแทนพระองคตอไปตามวรรคหนง ไมสามารถปฏบตหนาทได ใหประธานองคมนตรทาหนาทผสาเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน
ในกรณทประธานองคมนตรเปนผสาเรจราชการแทนพระองคตามวรรคหนง หรอทาหนาท ผสาเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวตามวรรคสอง ใหนามาตรา ๑๘ วรรคสาม มาใชบงคบ
มาตรา ๒๓ ในกรณทคณะองคมนตรจะตองปฏบตหนาทตามมาตรา ๑๗ หรอมาตรา ๒๑ วรรคสอง หรอประธานองคมนตรจะตองเปนหรอทาหนาทผสาเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๘ วรรคหนงหรอวรรคสอง หรอมาตรา ๒๒ วรรคสอง และอยในระหวางทไมมประธานองคมนตร หรอมแตไมสามารถปฏบตหนาทได ใหคณะองคมนตรทเหลออยเลอกองคมนตรคนหนงเพอทาหนาท ประธานองคมนตร หรอเปนหรอทาหนาทผสาเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๘ วรรคหนง หรอวรรคสอง หรอตามมาตรา ๒๒ วรรคสอง แลวแตกรณ
มาตรา ๒๔ การถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยตามรฐธรรมนญหรอกฎหมาย พระมหากษตรยจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหกระทาตอพระรชทายาทซงทรงบรรลนตภาวะแลว หรอตอผแทนพระองคกได
ในระหวางทยงมไดถวายสตยปฏญาณตามวรรคหนง จะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหผซง ตองถวายสตยปฏญาณปฏบตหนาทไปพลางกอนกได
หมวด ๓ สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย
มาตรา ๒๕ สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย นอกจากทบญญตคมครองไวเปนการเฉพาะในรฐธรรมนญแลว การใดทมไดหามหรอจากดไวในรฐธรรมนญหรอในกฎหมายอน บคคลยอมมสทธ และเสรภาพทจะทาการนนไดและไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ ตราบเทาทการใชสทธหรอเสรภาพเชนวานนไมกระทบกระเทอนหรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และไมละเมดสทธหรอเสรภาพของบคคลอน
หนา ๘ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
สทธหรอเสรภาพใดทรฐธรรมนญใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต หรอใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต แมยงไมมการตรากฎหมายนนขนใชบงคบ บคคลหรอชมชนยอมสามารถ ใชสทธหรอเสรภาพนนไดตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ
บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ สามารถยกบทบญญตแหงรฐธรรมนญเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลได
บคคลซงไดรบความเสยหายจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพหรอจากการกระทาความผดอาญาของบคคลอน ยอมมสทธทจะไดรบการเยยวยาหรอชวยเหลอจากรฐตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๒๖ การตรากฎหมายทมผลเปนการจากดสทธหรอเสรภาพของบคคลตองเปนไปตามเงอนไขทบญญตไวในรฐธรรมนญ ในกรณทรฐธรรมนญมไดบญญตเงอนไขไว กฎหมายดงกลาว ตองไมขดตอหลกนตธรรม ไมเพมภาระหรอจากดสทธหรอเสรภาพของบคคลเกนสมควรแกเหต และจะกระทบตอศกดศรความเปนมนษยของบคคลมได รวมทงตองระบเหตผลความจาเปนในการจากดสทธและเสรภาพไวดวย
กฎหมายตามวรรคหนง ตองมผลใชบงคบเปนการทวไป ไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใด กรณหนงหรอแกบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง
มาตรา ๒๗ บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย มสทธและเสรภาพและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน
ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล ไมวาดวยเหตความแตกตางในเรองถนกาเนด เชอชาต
ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ หรอเหตอนใด จะกระทามได
มาตรการทรฐกาหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธหรอเสรภาพ ไดเชนเดยวกบบคคลอน หรอเพอคมครองหรออานวยความสะดวกใหแกเดก สตร ผสงอาย คนพการ หรอผดอยโอกาส ยอมไมถอวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม
บคคลผเปนทหาร ตารวจ ขาราชการ เจาหนาทอนของรฐ และพนกงานหรอลกจางขององคกรของรฐยอมมสทธและเสรภาพเชนเดยวกบบคคลทวไป เวนแตทจากดไวในกฎหมายเฉพาะในสวนทเกยวกบการเมอง สมรรถภาพ วนย หรอจรยธรรม
มาตรา ๒๘ บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย การจบและการคมขงบคคลจะกระทามได เวนแตมคาสงหรอหมายของศาลหรอมเหตอยางอน
ตามทกฎหมายบญญต การคนตวบคคลหรอการกระทาใดอนกระทบกระเทอนตอสทธหรอเสรภาพในชวตหรอรางกาย
จะกระทามได เวนแตมเหตตามทกฎหมายบญญต
หนา ๙ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
การทรมาน ทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรมจะกระทามได มาตรา ๒๙ บคคลไมตองรบโทษอาญา เวนแตไดกระทาการอนกฎหมายทใชอยในเวลา
ทกระทานนบญญตเปนความผดและกาหนดโทษไว และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทบญญตไวในกฎหมายทใชอยในเวลาทกระทาความผดมได
ในคดอาญา ใหสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจาเลยไมมความผด และกอนมคาพพากษา อนถงทสดแสดงวาบคคลใดไดกระทาความผด จะปฏบตตอบคคลนนเสมอนเปนผกระทาความผดมได
การควบคมหรอคมขงผตองหาหรอจาเลยใหกระทาไดเพยงเทาทจาเปน เพอปองกนมใหมการหลบหน ในคดอาญา จะบงคบใหบคคลใหการเปนปฏปกษตอตนเองมได คาขอประกนผตองหาหรอจาเลยในคดอาญาตองไดรบการพจารณาและจะเรยกหลกประกน
จนเกนควรแกกรณมได การไมใหประกนตองเปนไปตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๓๐ การเกณฑแรงงานจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญต
แหงกฎหมายทตราขนเพอปองกนภยพบตสาธารณะ หรอในขณะทมการประกาศสถานการณฉกเฉน หรอประกาศใชกฎอยการศก หรอในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงครามหรอการรบ
มาตรา ๓๑ บคคลยอมมเสรภาพบรบรณในการถอศาสนาและยอมมเสรภาพในการปฏบตหรอประกอบพธกรรมตามหลกศาสนาของตน แตตองไมเปนปฏปกษตอหนาทของปวงชนชาวไทย ไมเปนอนตรายตอความปลอดภยของรฐ และไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน
มาตรา ๓๒ บคคลยอมมสทธในความเปนอยสวนตว เกยรตยศ ชอเสยง และครอบครว การกระทาอนเปนการละเมดหรอกระทบตอสทธของบคคลตามวรรคหนง หรอการนาขอมล
สวนบคคลไปใชประโยชนไมวาในทางใด ๆ จะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพยงเทาทจาเปนเพอประโยชนสาธารณะ
มาตรา ๓๓ บคคลยอมมเสรภาพในเคหสถาน การเขาไปในเคหสถานโดยปราศจากความยนยอมของผครอบครอง หรอการคนเคหสถาน
หรอทรโหฐานจะกระทามได เวนแตมคาสงหรอหมายของศาลหรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๓๔ บคคลยอมมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ
การโฆษณา และการสอความหมายโดยวธอน การจากดเสรภาพดงกลาวจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเฉพาะเพอรกษาความมนคงของรฐ เพอคมครองสทธหรอเสรภาพของบคคลอน เพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนสขภาพของประชาชน
เสรภาพทางวชาการยอมไดรบความคมครอง แตการใชเสรภาพนนตองไมขดตอหนาทของ ปวงชนชาวไทยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และตองเคารพและไมปดกนความเหนตางของบคคลอน
มาตรา ๓๕ บคคลซงประกอบวชาชพสอมวลชนยอมมเสรภาพในการเสนอขาวสาร หรอการแสดงความคดเหนตามจรยธรรมแหงวชาชพ
หนา ๑๐ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
การสงปดกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนเพอลดรอนเสรภาพตามวรรคหนง จะกระทามได การใหนาขาวสารหรอขอความใด ๆ ทผประกอบวชาชพสอมวลชนจดทาขนไปใหเจาหนาทตรวจ
กอนนาไปโฆษณาในหนงสอพมพหรอสอใด ๆ จะกระทามได เวนแตจะกระทาในระหวางเวลาทประเทศ อยในภาวะสงคราม
เจาของกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนตองเปนบคคลสญชาตไทย การใหเงนหรอทรพยสนอนเพออดหนนกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนของเอกชน
รฐจะกระทามได หนวยงานของรฐทใชจายเงนหรอทรพยสนใหสอมวลชนไมวาเพอประโยชนในการโฆษณาหรอประชาสมพนธ หรอเพอการอนใดในทานองเดยวกนตองเปดเผยรายละเอยดใหคณะกรรมการ ตรวจเงนแผนดนทราบตามระยะเวลาทกาหนดและประกาศใหประชาชนทราบดวย
เจาหนาทของรฐซงปฏบตหนาทสอมวลชนยอมมเสรภาพตามวรรคหนง แตใหคานงถงวตถประสงคและภารกจของหนวยงานทตนสงกดอยดวย
มาตรา ๓๖ บคคลยอมมเสรภาพในการตดตอสอสารถงกนไมวาในทางใด ๆ การตรวจ การกก หรอการเปดเผยขอมลทบคคลสอสารถงกน รวมทงการกระทาดวยประการใด ๆ
เพอใหลวงรหรอไดมาซงขอมลทบคคลสอสารถงกนจะกระทามได เวนแตมคาสงหรอหมายของศาล หรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๓๗ บคคลยอมมสทธในทรพยสนและการสบมรดก ขอบเขตแหงสทธและการจากดสทธเชนวาน ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต การเวนคนอสงหารมทรพยจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย
ทตราขนเพอการอนเปนสาธารณปโภค การปองกนประเทศ หรอการไดมาซงทรพยากรธรรมชาต หรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน และตองชดใชคาทดแทนทเปนธรรม ภายในเวลาอนควรแกเจาของตลอดจนผทรงสทธบรรดาทได รบความเสยหายจากการเวนคน โดยคานงถงประโยชนสาธารณะ ผลกระทบตอผถกเวนคน รวมทงประโยชนทผถกเวนคนอาจไดรบจากการเวนคนนน
การเวนคนอสงหารมทรพย ใหกระทาเพยงเทาทจาเปนตองใชเพอการทบญญตไวในวรรคสาม เวนแตเปนการเวนคนเพอนาอสงหารมทรพยทเวนคนไปชดเชยใหเกดความเปนธรรมแกเจาของอสงหารมทรพยทถกเวนคนตามทกฎหมายบญญต
กฎหมายเวนคนอสงหารมทรพยตองระบวตถประสงคแหงการเวนคนและกาหนดระยะเวลา การเขาใชอสงหารมทรพยใหชดแจง ถามไดใชประโยชนเพอการนนภายในระยะเวลาท กาหนด หรอมอสงหารมทรพยเหลอจากการใชประโยชน และเจาของเดมหรอทายาทประสงคจะไดคน ใหคนแกเจาของเดมหรอทายาท
หนา ๑๑ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ระยะเวลาการขอคนและการคนอสงหารมทรพยทถกเวนคนทมไดใชประโยชน หรอทเหลอจากการใชประโยชนใหแกเจาของเดมหรอทายาท และการเรยกคนคาทดแทนทชดใชไป ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต
การตรากฎหมายเวนคนอสงหารมทรพยโดยระบเจาะจงอสงหารมทรพยหรอเจาของอสงหารมทรพยทถกเวนคนตามความจาเปน มใหถอวาเปนการขดตอมาตรา ๒๖ วรรคสอง
มาตรา ๓๘ บคคลยอมมเสรภาพในการเดนทางและการเลอกถนทอย การจากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย
ทตราขนเพอความมนคงของรฐ ความสงบเรยบรอยหรอสวสดภาพของประชาชน หรอการผงเมอง หรอเพอรกษาสถานภาพของครอบครว หรอเพอสวสดภาพของผเยาว
มาตรา ๓๙ การเนรเทศบคคลสญชาตไทยออกนอกราชอาณาจกร หรอหามมใหผมสญชาตไทยเขามาในราชอาณาจกร จะกระทามได
การถอนสญชาตของบคคลซงมสญชาตไทยโดยการเกด จะกระทามได มาตรา ๔๐ บคคลยอมมเสรภาพในการประกอบอาชพ การจากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย
ทตราขนเพอรกษาความมนคงหรอเศรษฐกจของประเทศ การแขงขนอยางเปนธรรม การปองกน หรอขจดการกดกนหรอการผกขาด การคมครองผบรโภค การจดระเบยบการประกอบอาชพเพยงเทาทจาเปน หรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน
การตรากฎหมายเพอจดระเบยบการประกอบอาชพตามวรรคสอง ตองไมมลกษณะเปนการเลอกปฏบตหรอกาวกายการจดการศกษาของสถาบนการศกษา
มาตรา ๔๑ บคคลและชมชนยอมมสทธ (๑) ไดรบทราบและเขาถงขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยงานของรฐ
ตามทกฎหมายบญญต (๒) เสนอเรองราวรองทกขตอหนวยงานของรฐและไดรบแจงผลการพจารณาโดยรวดเรว (๓) ฟองหนวยงานของรฐใหรบผดเนองจากการกระทาหรอการละเวนการกระทาของขาราชการ
พนกงาน หรอลกจางของหนวยงานของรฐ มาตรา ๔๒ บคคลยอมมเสรภาพในการรวมกนเปนสมาคม สหกรณ สหภาพ องคกร ชมชน
หรอหมคณะอน การจากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย
ทตราขนเพอคมครองประโยชนสาธารณะ เพอรกษาความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอการปองกนหรอขจดการกดกนหรอการผกขาด
หนา ๑๒ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๔๓ บคคลและชมชนยอมมสทธ (๑) อนรกษ ฟนฟ หรอสงเสรมภมปญญา ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และจารตประเพณ
อนดงามทงของทองถนและของชาต (๒) จดการ บารงรกษา และใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และความหลากหลาย
ทางชวภาพอยางสมดลและยงยนตามวธการทกฎหมายบญญต (๓) เขาชอกนเพอเสนอแนะตอหนวยงานของรฐใหดาเนนการใดอนจะเปนประโยชนตอประชาชน
หรอชมชน หรองดเวนการดาเนนการใดอนจะกระทบตอความเปนอยอยางสงบสขของประชาชนหรอชมชน และไดรบแจงผลการพจารณาโดยรวดเรว ทงน หนวยงานของรฐตองพจารณาขอเสนอแนะนนโดยใหประชาชนทเกยวของมสวนรวมในการพจารณาดวยตามวธการทกฎหมายบญญต
(๔) จดใหมระบบสวสดการของชมชน สทธของบคคลและชมชนตามวรรคหนง หมายความรวมถงสทธทจะรวมกบองคกรปกครอง
สวนทองถนหรอรฐในการดาเนนการดงกลาวดวย มาตรา ๔๔ บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ การจากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย
ทตราขนเพอรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยสาธารณะ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด ของประชาชน หรอเพอคมครองสทธหรอเสรภาพของบคคลอน
มาตรา ๔๕ บคคลยอมมเสรภาพในการรวมกนจดตงพรรคการเมองตามวถทางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ตามทกฎหมายบญญต
กฎหมายตามวรรคหนงอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบการบรหารพรรคการเมอง ซงตองกาหนด ใหเปนไปโดยเปดเผยและตรวจสอบได เปดโอกาสใหสมาชกมสวนรวมอยางกวางขวางในการกาหนดนโยบายและการสงผสมครรบเลอกตง และกาหนดมาตรการใหสามารถดาเนนการโดยอสระไมถกครอบงาหรอชนา โดยบคคลซงมไดเปนสมาชกของพรรคการเมองนน รวมทงมาตรการกากบดแลมใหสมาชกของพรรคการเมองกระทาการอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายเกยวกบการเลอกตง
มาตรา ๔๖ สทธของผบรโภคยอมไดรบความคมครอง บคคลยอมมสทธรวมกนจดตงองคกรของผบรโภคเพอคมครองและพทกษสทธของผบรโภค องคกรของผบรโภคตามวรรคสองมสทธรวมกนจดตงเปนองคกรทมความเปนอสระเพอใหเกดพลง
ในการคมครองและพทกษสทธของผบรโภคโดยไดรบการสนบสนนจากรฐ ทงน หลกเกณฑและวธการจดตง อานาจในการเปนตวแทนของผบรโภค และการสนบสนนดานการเงนจากรฐ ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๔๗ บคคลยอมมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐ บคคลผยากไรยอมมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจายตามทกฎหมายบญญต บคคลยอมมสทธไดรบการปองกนและขจดโรคตดตออนตรายจากรฐโดยไมเสยคาใชจาย
หนา ๑๓ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๔๘ สทธของมารดาในชวงระหวางกอนและหลงการคลอดบตรยอมไดรบความคมครองและชวยเหลอตามทกฎหมายบญญต
บคคลซงมอายเกนหกสบปและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพ และบคคลผยากไรยอมมสทธไดรบความชวยเหลอทเหมาะสมจากรฐตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๔๙ บคคลจะใชสทธหรอเสรภาพเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขมได
ผใดทราบวามการกระทาตามวรรคหนง ยอมมสทธรองตออยการสงสดเพอรองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระทาดงกลาวได
ในกรณทอยการสงสดมคาสงไมรบดาเนนการตามทรองขอ หรอไมดาเนนการภายในสบหาวน นบแตวนทไดรบคารองขอ ผรองขอจะยนคารองโดยตรงตอศาลรฐธรรมนญกได
การดาเนนการตามมาตรานไมกระทบตอการดาเนนคดอาญาตอผกระทาการตามวรรคหนง หมวด ๔
หนาทของปวงชนชาวไทย
มาตรา ๕๐ บคคลมหนาท ดงตอไปน (๑) พทกษรกษาไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตย
อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (๒) ปองกนประเทศ พทกษรกษาเกยรตภม ผลประโยชนของชาต และสาธารณสมบตของแผนดน
รวมทงใหความรวมมอในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย (๓) ปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด (๔) เขารบการศกษาอบรมในการศกษาภาคบงคบ (๕) รบราชการทหารตามทกฎหมายบญญต (๖) เคารพและไมละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน และไมกระทาการใดทอาจกอใหเกด
ความแตกแยกหรอเกลยดชงในสงคม (๗) ไปใชสทธเลอกตงหรอลงประชามตอยางอสระโดยคานงถงประโยชนสวนรวมของประเทศ
เปนสาคญ (๘) รวมมอและสนบสนนการอนรกษและคมครองสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต ความหลากหลาย
ทางชวภาพ รวมทงมรดกทางวฒนธรรม (๙) เสยภาษอากรตามทกฎหมายบญญต (๑๐) ไมรวมมอหรอสนบสนนการทจรตและประพฤตมชอบทกรปแบบ
หนา ๑๔ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
หมวด ๕ หนาทของรฐ
มาตรา ๕๑ การใดทรฐธรรมนญบญญตใหเปนหนาทของรฐตามหมวดน ถาการนน เปนการทาเพอใหเกดประโยชนแกประชาชนโดยตรง ยอมเปนสทธของประชาชนและชมชนทจะตดตามและเรงรดใหรฐดาเนนการ รวมตลอดทงฟองรองหนวยงานของรฐทเกยวของ เพอจดใหประชาชน หรอชมชนไดรบประโยชนนนตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต
มาตรา ๕๒ รฐตองพทกษรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรย เอกราช อธปไตย บรณภาพแหงอาณาเขตและเขตทประเทศไทยมสทธอธปไตย เกยรตภมและผลประโยชนของชาต ความมนคงของรฐ และความสงบเรยบรอยของประชาชน เพอประโยชนแหงการน รฐตองจดใหมการทหาร การทต และการขาวกรองทมประสทธภาพ
กาลงทหารใหใชเพอประโยชนในการพฒนาประเทศดวย มาตรา ๕๓ รฐตองดแลใหมการปฏบตตามและบงคบใชกฎหมายอยางเครงครด มาตรา ๕๔ รฐตองดาเนนการใหเดกทกคนไดรบการศกษาเปนเวลาสบสองป ตงแต
กอนวยเรยนจนจบการศกษาภาคบงคบอยางมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย รฐตองดาเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษาตามวรรคหนง
เพอพฒนารางกาย จตใจ วนย อารมณ สงคม และสตปญญาใหสมกบวย โดยสงเสรมและสนบสนน ใหองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเอกชนเขามสวนรวมในการดาเนนการดวย
รฐตองดาเนนการใหประชาชนไดรบการศกษาตามความตองการในระบบตาง ๆ รวมทงสงเสรมใหมการเรยนรตลอดชวต และจดใหมการรวมมอกนระหวางรฐ องคกรปกครองสวนทองถน และภาคเอกชนในการจดการศกษาทกระดบ โดยรฐมหนาทดาเนนการ กากบ สงเสรม และสนบสนนใหการจดการศกษาดงกลาวมคณภาพและไดมาตรฐานสากล ทงน ตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาตซงอยางนอย ตองมบทบญญตเกยวกบการจดทาแผนการศกษาแหงชาต และการดาเนนการและตรวจสอบการดาเนนการใหเปนไปตามแผนการศกษาแหงชาตดวย
การศกษาทงปวงตองมงพฒนาผเรยนใหเปนคนด มวนย ภมใจในชาต สามารถเชยวชาญไดตามความถนดของตน และมความรบผดชอบตอครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต
ในการดาเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนาตามวรรคสอง หรอใหประชาชนไดรบการศกษาตามวรรคสาม รฐตองดาเนนการใหผขาดแคลนทนทรพยไดรบการสนบสนนคาใชจายในการศกษาตามความถนดของตน
ใหจดตงกองทนเพอใชในการชวยเหลอผขาดแคลนทนทรพย เพอลดความเหลอมลาในการศกษา และเพอเสรมสรางและพฒนาคณภาพและประสทธภาพคร โดยใหรฐจดสรรงบประมาณใหแกกองทน หรอใชมาตรการหรอกลไกทางภาษรวมทงการใหผบรจาคทรพยสนเขากองทนไดรบประโยชนในการลดหยอน
หนา ๑๕ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ภาษดวย ทงน ตามทกฎหมายบญญต ซงกฎหมายดงกลาวอยางนอยตองกาหนดใหการบรหารจดการกองทนเปนอสระและกาหนดใหมการใชจายเงนกองทนเพอบรรลวตถประสงคดงกลาว
มาตรา ๕๕ รฐตองดาเนนการใหประชาชนไดรบบรการสาธารณสขทมประสทธภาพอยางทวถง เสรมสรางใหประชาชนมความรพนฐานเกยวกบการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค และสงเสรม และสนบสนนใหมการพฒนาภมปญญาดานแพทยแผนไทยใหเกดประโยชนสงสด
บรการสาธารณสขตามวรรคหนง ตองครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การควบคม และปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพดวย
รฐตองพฒนาการบรการสาธารณสขใหมคณภาพและมมาตรฐานสงขนอยางตอเนอง มาตรา ๕๖ รฐตองจดหรอดาเนนการใหมสาธารณปโภคขนพนฐานทจาเปนตอการดารงชวต
ของประชาชนอยางทวถงตามหลกการพฒนาอยางยงยน โครงสรางหรอโครงขายขนพนฐานของกจการสาธารณปโภคขนพนฐานของรฐอนจาเปนตอ
การดารงชวตของประชาชนหรอเพอความมนคงของรฐ รฐจะกระทาดวยประการใดใหตกเปนกรรมสทธของเอกชนหรอทาใหรฐเปนเจาของนอยกวารอยละหาสบเอดมได
การจดหรอดาเนนการใหมสาธารณปโภคตามวรรคหนงหรอวรรคสอง รฐตองดแลมใหมการเรยกเกบคาบรการจนเปนภาระแกประชาชนเกนสมควร
การนาสาธารณปโภคของรฐไปใหเอกชนดาเนนการทางธรกจไมวาดวยประการใด ๆ รฐตองไดรบประโยชนตอบแทนอยางเปนธรรม โดยคานงถงการลงทนของรฐ ประโยชนทรฐและเอกชนจะไดรบ และคาบรการทจะเรยกเกบจากประชาชนประกอบกน
มาตรา ๕๗ รฐตอง (๑) อนรกษ ฟนฟ และสงเสรมภมปญญาทองถน ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม
และจารตประเพณอนดงามของทองถนและของชาต และจดใหมพนทสาธารณะสาหรบกจกรรมทเกยวของ รวมทงสงเสรมและสนบสนนใหประชาชน ชมชน และองคกรปกครองสวนทองถน ไดใชสทธและมสวนรวมในการดาเนนการดวย
(๒) อนรกษ คมครอง บารงรกษา ฟนฟ บรหารจดการ และใชหรอจดใหมการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ ใหเกดประโยชนอยางสมดล และยงยน โดยตองใหประชาชนและชมชนในทองถนทเกยวของมสวนรวมดาเนนการและไดรบประโยชนจากการดาเนนการดงกลาวดวยตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๕๘ การดาเนนการใดของรฐหรอทรฐจะอนญาตใหผใดดาเนนการ ถาการนนอาจมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต คณภาพสงแวดลอม สขภาพ อนามย คณภาพชวต หรอสวนไดเสยสาคญอนใดของประชาชนหรอชมชนหรอสงแวดลอมอยางรนแรง รฐตองดาเนนการใหมการศกษา และประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนหรอชมชน และจดใหมการรบฟง
หนา ๑๖ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ความคดเหนของผมสวนไดเสยและประชาชนและชมชนทเกยวของกอน เพอนามาประกอบการพจารณาดาเนนการหรออนญาตตามทกฎหมายบญญต
บคคลและชมชนยอมมสทธไดรบขอมล คาชแจง และเหตผลจากหนวยงานของรฐกอนการดาเนนการหรออนญาตตามวรรคหนง
ในการดาเนนการหรออนญาตตามวรรคหนง รฐตองระมดระวงใหเกดผลกระทบตอประชาชน ชมชน สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพนอยทสด และตองดาเนนการใหมการเยยวยา ความเดอดรอนหรอเสยหายใหแกประชาชนหรอชมชนทไดรบผลกระทบอยางเปนธรรมและโดยไมชกชา
มาตรา ๕๙ รฐตองเปดเผยขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยงานของรฐทมใชขอมลเกยวกบความมนคงของรฐหรอเปนความลบของทางราชการตามทกฎหมายบญญต และตองจดใหประชาชนเขาถงขอมลหรอขาวสารดงกลาวไดโดยสะดวก
มาตรา ๖๐ รฐตองรกษาไวซงคลนความถและสทธในการเขาใชวงโคจรดาวเทยมอนเปนสมบตของชาต เพอใชใหเกดประโยชนแกประเทศชาตและประชาชน
การจดใหมการใชประโยชนจากคลนความถตามวรรคหนง ไมวาจะใชเพอสงวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และโทรคมนาคม หรอเพอประโยชนอนใด ตองเปนไปเพอประโยชนสงสดของประชาชน ความมนคงของรฐ และประโยชนสาธารณะ รวมตลอดทงการใหประชาชนมสวนไดใชประโยชนจาก คลนความถดวย ทงน ตามทกฎหมายบญญต
รฐตองจดใหมองคกรของรฐทมความเปนอสระในการปฏบตหนาท เพอรบผดชอบและกากบ การดาเนนการเกยวกบคลนความถใหเปนไปตามวรรคสอง ในการน องคกรดงกลาวตองจดใหมมาตรการปองกนมใหมการแสวงหาประโยชนจากผบรโภคโดยไมเปนธรรมหรอสรางภาระแกผบรโภคเกนความจาเปน ปองกนมใหคลนความถรบกวนกน รวมตลอดทงปองกนการกระทาทมผลเปนการขดขวางเสรภาพในการรบรหรอปดกนการรบรขอมลหรอขาวสารทถกตองตามความเปนจรงของประชาชน และปองกนมใหบคคลหรอกลมบคคลใดใชประโยชนจากคลนความถโดยไมคานงถงสทธของประชาชนทวไป รวมตลอดทง การกาหนดสดสวนขนตาทผใชประโยชนจากคลนความถจะตองดาเนนการเพอประโยชนสาธารณะ ทงน ตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๖๑ รฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกทมประสทธภาพในการคมครองและพทกษสทธของผบรโภคดานตาง ๆ ไมวาจะเปนดานการรขอมลทเปนจรง ดานความปลอดภย ดานความเปนธรรมในการทาสญญา หรอดานอนใดอนเปนประโยชนตอผบรโภค
มาตรา ๖๒ รฐตองรกษาวนยการเงนการคลงอยางเครงครดเพอใหฐานะทางการเงนการคลงของรฐมเสถยรภาพและมนคงอยางยงยนตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ และจดระบบภาษใหเกดความเปนธรรมแกสงคม
หนา ๑๗ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
กฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบกรอบการดาเนนการทางการคลงและงบประมาณของรฐ การกาหนดวนยทางการคลงดานรายไดและรายจายทงเงนงบประมาณและเงนนอกงบประมาณ การบรหารทรพยสนของรฐและเงนคงคลง และการบรหารหนสาธารณะ
มาตรา ๖๓ รฐตองสงเสรม สนบสนน และใหความรแกประชาชนถงอนตรายทเกดจาก การทจรตและประพฤตมชอบทงในภาครฐและภาคเอกชน และจดใหมมาตรการและกลไกทมประสทธภาพเพอปองกนและขจดการทจรตและประพฤตมชอบดงกลาวอยางเขมงวด รวมทงกลไกในการสงเสรม ใหประชาชนรวมตวกนเพอมสวนรวมในการรณรงคใหความร ตอตาน หรอชเบาะแส โดยไดรบความคมครองจากรฐตามทกฎหมายบญญต
หมวด ๖ แนวนโยบายแหงรฐ
มาตรา ๖๔ บทบญญตในหมวดนเปนแนวทางใหรฐดาเนนการตรากฎหมายและกาหนดนโยบายในการบรหารราชการแผนดน
มาตรา ๖๕ รฐพงจดใหมยทธศาสตรชาตเปนเปาหมายการพฒนาประเทศอยางยงยน ตามหลกธรรมาภบาลเพอใชเปนกรอบในการจดทาแผนตาง ๆ ใหสอดคลองและบรณาการกนเพอใหเกดเปนพลงผลกดนรวมกนไปสเปาหมายดงกลาว
การจดทา การกาหนดเปาหมาย ระยะเวลาทจะบรรลเปาหมาย และสาระทพงมในยทธศาสตรชาต ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ทงน กฎหมายดงกลาวตองมบทบญญตเกยวกบการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนของประชาชนทกภาคสวนอยางทวถงดวย
ยทธศาสตรชาต เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได มาตรา ๖๖ รฐพงสงเสรมสมพนธไมตรกบนานาประเทศโดยถอหลกความเสมอภาค
ในการปฏบตตอกน และไมแทรกแซงกจการภายในของกนและกน ใหความรวมมอกบองคการระหวางประเทศ และคมครองผลประโยชนของชาตและของคนไทยในตางประเทศ
มาตรา ๖๗ รฐพงอปถมภและคมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอน ในการอปถมภและคมครองพระพทธศาสนาอนเปนศาสนาทประชาชนชาวไทยสวนใหญนบถอ
มาชานาน รฐพงสงเสรมและสนบสนนการศกษาและการเผยแผหลกธรรมของพระพทธศาสนาเถรวาทเพอใหเกดการพฒนาจตใจและปญญา และตองมมาตรการและกลไกในการปองกนมใหมการบอนทาลายพระพทธศาสนาไมวาในรปแบบใด และพงสงเสรมใหพทธศาสนกชนมสวนรวมในการดาเนนมาตรการ หรอกลไกดงกลาวดวย
มาตรา ๖๘ รฐพงจดระบบการบรหารงานในกระบวนการยตธรรมทกดานใหมประสทธภาพ เปนธรรม และไมเลอกปฏบต และใหประชาชนเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยสะดวก รวดเรว และไมเสยคาใชจายสงเกนสมควร
หนา ๑๘ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
รฐพงมมาตรการคมครองเจาหนาทของรฐในกระบวนการยตธรรม ใหสามารถปฏบตหนาทไดโดยเครงครด ปราศจากการแทรกแซงหรอครอบงาใด ๆ
รฐพงใหความชวยเหลอทางกฎหมายทจาเปนและเหมาะสมแกผยากไรหรอผดอยโอกาส ในการเขาถงกระบวนการยตธรรม รวมตลอดถงการจดหาทนายความให
มาตรา ๖๙ รฐพงจดใหมและสงเสรมการวจยและพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย และศลปวทยาการแขนงตาง ๆ ใหเกดความร การพฒนา และนวตกรรม เพอความเขมแขงของสงคมและเสรมสรางความสามารถของคนในชาต
มาตรา ๗๐ รฐพงสงเสรมและใหความคมครองชาวไทยกลมชาตพนธตาง ๆ ใหมสทธดารงชวตในสงคมตามวฒนธรรม ประเพณ และวถชวตดงเดมตามความสมครใจไดอยางสงบสข ไมถกรบกวน ทงน เทาทไมเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเปนอนตราย ตอความมนคงของรฐ หรอสขภาพอนามย
มาตรา ๗๑ รฐพงเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวอนเปนองคประกอบพนฐานทสาคญของสงคม จดใหประชาชนมทอยอาศยอยางเหมาะสม สงเสรมและพฒนาการสรางเสรมสขภาพเพอใหประชาชนมสขภาพทแขงแรงและมจตใจเขมแขง รวมตลอดทงสงเสรมและพฒนาการกฬาใหไปสความเปนเลศและเกดประโยชนสงสดแกประชาชน
รฐพงสงเสรมและพฒนาทรพยากรมนษยใหเปนพลเมองทด มคณภาพและความสามารถสงขน รฐพงใหความชวยเหลอเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ ผยากไร และผดอยโอกาส
ใหสามารถดารงชวตไดอยางมคณภาพ และคมครองปองกนมใหบคคลดงกลาวถกใชความรนแรง หรอปฏบตอยางไมเปนธรรม รวมตลอดทงใหการบาบด ฟนฟและเยยวยาผถกกระทาการดงกลาว
ในการจดสรรงบประมาณ รฐพงคานงถงความจาเปนและความตองการทแตกตางกนของเพศ วย และสภาพของบคคล ทงน เพอความเปนธรรม
มาตรา ๗๒ รฐพงดาเนนการเกยวกบทดน ทรพยากรนา และพลงงาน ดงตอไปน (๑) วางแผนการใชทดนของประเทศใหเหมาะสมกบสภาพของพนทและศกยภาพของทดน
ตามหลกการพฒนาอยางยงยน (๒) จดใหมการวางผงเมองทกระดบและบงคบการใหเปนไปตามผงเมองอยางมประสทธภาพ
รวมตลอดทงพฒนาเมองใหมความเจรญโดยสอดคลองกบความตองการของประชาชนในพนท (๓) จดใหมมาตรการกระจายการถอครองทดนเพอใหประชาชนสามารถมททากนไดอยางทวถง
และเปนธรรม (๔) จดใหมทรพยากรนาทมคณภาพและเพยงพอตอการอปโภคบรโภคของประชาชน รวมทง
การประกอบเกษตรกรรม อตสาหกรรม และการอน (๕) สงเสรมการอนรกษพลงงานและการใชพลงงานอยางคมคา รวมทงพฒนาและสนบสนน
ใหมการผลตและการใชพลงงานทางเลอกเพอเสรมสรางความมนคงดานพลงงานอยางยงยน
หนา ๑๙ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๗๓ รฐพงจดใหมมาตรการหรอกลไกทชวยใหเกษตรกรประกอบเกษตรกรรม ไดอยางมประสทธภาพ ไดผลผลตทมปรมาณและคณภาพสง มความปลอดภย โดยใชตนทนตา และสามารถแขงขนในตลาดได และพงชวยเหลอเกษตรกรผยากไรใหมททากนโดยการปฏรปทดน หรอวธอนใด
มาตรา ๗๔ รฐพงสงเสรมใหประชาชนมความสามารถในการทางานอยางเหมาะสมกบศกยภาพและวยและใหมงานทา และพงคมครองผใชแรงงานใหไดรบความปลอดภยและมสขอนามยทดในการทางาน ไดรบรายได สวสดการ การประกนสงคม และสทธประโยชนอนทเหมาะสมแกการดารงชพ และพงจดใหมหรอสงเสรมการออมเพอการดารงชพเมอพนวยทางาน
รฐพงจดใหมระบบแรงงานสมพนธททกฝายทเกยวของมสวนรวมในการดาเนนการ มาตรา ๗๕ รฐพงจดระบบเศรษฐกจใหประชาชนมโอกาสไดรบประโยชนจากความเจรญเตบโต
ทางเศรษฐกจไปพรอมกนอยางทวถง เปนธรรม และยงยน สามารถพงพาตนเองไดตามหลกปรชญา ของเศรษฐกจพอเพยง ขจดการผกขาดทางเศรษฐกจทไมเปนธรรม และพฒนาความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของประชาชนและประเทศ
รฐตองไมประกอบกจการทมลกษณะเปนการแขงขนกบเอกชน เวนแตกรณทมความจาเปน เพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ การรกษาผลประโยชนสวนรวม การจดใหมสาธารณปโภค หรอการจดทาบรการสาธารณะ
รฐพงสงเสรม สนบสนน คมครอง และสรางเสถยรภาพใหแกระบบสหกรณประเภทตาง ๆ และกจการวสาหกจขนาดยอมและขนาดกลางของประชาชนและชมชน
ในการพฒนาประเทศ รฐพงคานงถงความสมดลระหวางการพฒนาดานวตถกบการพฒนาดานจตใจและความอยเยนเปนสขของประชาชน ประกอบกน
มาตรา ๗๖ รฐพงพฒนาระบบการบรหารราชการแผนดนทงราชการสวนกลาง สวนภมภาค สวนทองถน และงานของรฐอยางอน ใหเปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด โดยหนวยงานของรฐตองรวมมอและชวยเหลอกนในการปฏบตหนาท เพอใหการบรหารราชการแผนดน การจดทาบรการสาธารณะ และการใชจายเงนงบประมาณมประสทธภาพสงสด เพอประโยชนสขของประชาชน รวมตลอดทงพฒนาเจาหนาทของรฐใหมความซอสตยสจรต และมทศนคตเปนผใหบรการประชาชนใหเกดความสะดวก รวดเรว ไมเลอกปฏบต และปฏบตหนาทอยางมประสทธภาพ
รฐพงดาเนนการใหมกฎหมายเกยวกบการบรหารงานบคคลของหนวยงานของรฐ ใหเปนไป ตามระบบคณธรรม โดยกฎหมายดงกลาวอยางนอยตองมมาตรการปองกนมใหผใดใชอานาจ หรอกระทาการโดยมชอบทเปนการกาวกายหรอแทรกแซงการปฏบตหนาท หรอกระบวนการแตงตงหรอการพจารณาความดความชอบของเจาหนาทของรฐ
หนา ๒๐ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
รฐพงจดใหมมาตรฐานทางจรยธรรม เพอใหหนวยงานของรฐใชเปนหลกในการกาหนดประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐในหนวยงานนน ๆ ซงตองไมตากวามาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาว
มาตรา ๗๗ รฐพงจดใหมกฎหมายเพยงเทาทจาเปน และยกเลกหรอปรบปรงกฎหมาย ทหมดความจาเปนหรอไมสอดคลองกบสภาพการณ หรอทเปนอปสรรคตอการดารงชวตหรอการประกอบอาชพโดยไมชกชาเพอไมใหเปนภาระแกประชาชน และดาเนนการใหประชาชนเขาถงตวบทกฎหมายตาง ๆ ไดโดยสะดวกและสามารถเขาใจกฎหมายไดงายเพอปฏบตตามกฎหมายไดอยางถกตอง
กอนการตรากฎหมายทกฉบบ รฐพงจดใหมการรบฟงความคดเหนของผเกยวของ วเคราะหผลกระทบทอาจเกดขนจากกฎหมายอยางรอบดานและเปนระบบ รวมทงเปดเผยผลการรบฟงความคดเหน และการวเคราะหนนตอประชาชน และนามาประกอบการพจารณาในกระบวนการตรากฎหมายทกขนตอน เมอกฎหมายมผลใชบงคบแลว รฐพงจดใหมการประเมนผลสมฤทธของกฎหมายทกรอบระยะเวลาทกาหนดโดยรบฟงความคดเหนของผเกยวของประกอบดวย เพอพฒนากฎหมายทกฉบบใหสอดคลองและเหมาะสมกบบรบทตาง ๆ ทเปลยนแปลงไป
รฐพงใชระบบอนญาตและระบบคณะกรรมการในกฎหมายเฉพาะกรณทจาเปน พงกาหนดหลกเกณฑการใชดลพนจของเจาหนาทของรฐและระยะเวลาในการดาเนนการตามขนตอนตาง ๆ ทบญญตไว ในกฎหมายใหชดเจน และพงกาหนดโทษอาญาเฉพาะความผดรายแรง
มาตรา ๗๘ รฐพงสงเสรมใหประชาชนและชมชนมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบ การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และมสวนรวมในการพฒนาประเทศดานตาง ๆ การจดทาบรการสาธารณะทงในระดบชาตและระดบทองถน การตรวจสอบการใชอานาจรฐ การตอตานการทจรตและประพฤตมชอบ รวมตลอดทงการตดสนใจทางการเมอง และการอนใด บรรดาทอาจมผลกระทบตอประชาชนหรอชมชน
หมวด ๗ รฐสภา
สวนท ๑ บททวไป
มาตรา ๗๙ รฐสภาประกอบดวยสภาผแทนราษฎรและวฒสภา รฐสภาจะประชมรวมกนหรอแยกกน ยอมเปนไปตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ บคคลจะเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาในขณะเดยวกนมได มาตรา ๘๐ ประธานสภาผแทนราษฎรเปนประธานรฐสภา ประธานวฒสภาเปนรองประธาน
รฐสภา
หนา ๒๑ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในกรณทไมมประธานสภาผแทนราษฎร หรอประธานสภาผแทนราษฎรไมอยหรอไมสามารถปฏบตหนาทประธานรฐสภาได ใหประธานวฒสภาทาหนาทประธานรฐสภาแทน
ในระหวางทประธานวฒสภาตองทาหนาทประธานรฐสภาตามวรรคสอง แตไมมประธานวฒสภา และเปนกรณทเกดขนในระหวางไมมสภาผแทนราษฎร ใหรองประธานวฒสภาทาหนาทประธานรฐสภา ถาไมมรองประธานวฒสภา ใหสมาชกวฒสภาซงมอายมากทสดในขณะนนทาหนาทประธานรฐสภา และใหดาเนนการเลอกประธานวฒสภาโดยเรว
ประธานรฐสภามหนาทและอานาจตามรฐธรรมนญ และดาเนนกจการของรฐสภา ในกรณ ประชมรวมกนใหเปนไปตามขอบงคบ
ประธานรฐสภาและผทาหนาทแทนประธานรฐสภาตองวางตนเปนกลางในการปฏบตหนาท รองประธานรฐสภามหนาทและอานาจตามรฐธรรมนญ และตามทประธานรฐสภามอบหมาย มาตรา ๘๑ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและรางพระราชบญญต จะตราขนเปน
กฎหมายไดกแตโดยคาแนะนาและยนยอมของรฐสภา ภายใตบงคบมาตรา ๑๔๕ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและรางพระราชบญญต
ทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว ใหนายกรฐมนตรนาขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได
มาตรา ๘๒ สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา จานวนไมนอยกวาหนงในสบ ของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา มสทธเขาชอรองตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชก วาสมาชกภาพของสมาชกคนใดคนหนงแหงสภานนสนสดลงตามมาตรา ๑๐๑ (๓) (๕) (๖) (๗) (๘) (๙) (๑๐) หรอ (๑๒) หรอมาตรา ๑๑๑ (๓) (๔) (๕) หรอ (๗) แลวแตกรณ และใหประธานแหงสภา ทไดรบคารอง สงคารองนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยวาสมาชกภาพของสมาชกผนนสนสดลงหรอไม
เมอไดรบเรองไวพจารณา หากปรากฏเหตอนควรสงสยวาสมาชกผถกรองมกรณตามทถกรอง ใหศาลรฐธรรมนญมคาสงใหสมาชกผถกรองหยดปฏบตหนาทจนกวาศาลรฐธรรมนญจะมคาวนจฉย และเมอศาลรฐธรรมนญมคาวนจฉยแลว ใหศาลรฐธรรมนญแจงคาวนจฉยนนไปยงประธานแหงสภาทไดรบคารองตามวรรคหนง ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาสมาชกภาพของสมาชกผถกรองสนสดลง ใหผนนพนจากตาแหนงนบแตวนทหยดปฏบตหนาท แตไมกระทบตอกจการทผนนไดกระทาไปกอนพนจากตาแหนง
มใหนบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาซงหยดปฏบตหนาทตามวรรคสอง เปนจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา
ในกรณทคณะกรรมการการเลอกตงเหนวาสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาคนใดคนหนงมเหตสนสดลงตามวรรคหนง ใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยตามวรรคหนงไดดวย
หนา ๒๒ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
สวนท ๒ สภาผแทนราษฎร
มาตรา ๘๓ สภาผแทนราษฎรประกอบดวยสมาชกจานวนหารอยคน ดงน (๑) สมาชกซงมาจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงจานวนสามรอยหาสบคน (๒) สมาชกซงมาจากบญชรายชอของพรรคการเมองจานวนหนงรอยหาสบคน ในกรณทตาแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรวางลงไมวาดวยเหตใด และยงไมมการเลอกตง
หรอประกาศชอสมาชกสภาผแทนราษฎรขนแทนตาแหนงทวาง ใหสภาผแทนราษฎรประกอบดวยสมาชก สภาผแทนราษฎรเทาทมอย
ในกรณมเหตใด ๆ ททาใหสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอมจานวนไมถงหนงรอยหาสบคน ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอประกอบดวยสมาชกเทาทมอย
มาตรา ๘๔ ในการเลอกตงทวไป เมอมสมาชกสภาผแทนราษฎรไดรบเลอกตงถงรอยละเกาสบหาของจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมดแลว หากมความจาเปนจะตองเรยกประชมรฐสภา กใหดาเนนการเรยกประชมรฐสภาได โดยใหถอวาสภาผแทนราษฎรประกอบดวยสมาชกเทาทมอย แตตองดาเนนการใหมสมาชกสภาผแทนราษฎรใหครบตามจานวนตามมาตรา ๘๓ โดยเรว ในกรณเชนน ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรดงกลาวอยในตาแหนงไดเพยงเทาอายของสภาผแทนราษฎรทเหลออย
มาตรา ๘๕ สมาชกสภาผแทนราษฎรซงมาจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง ใหใชวธออกเสยงลงคะแนนโดยตรงและลบ โดยใหแตละเขตเลอกตงมสมาชกสภาผแทนราษฎรไดเขตละหนงคน และผมสทธเลอกตงมสทธออกเสยงลงคะแนนเลอกตงไดคนละหนงคะแนน โดยจะลงคะแนนเลอกผสมครรบเลอกตงผใด หรอจะลงคะแนนไมเลอกผใดเลยกได
ใหผสมครรบเลอกตงซงไดรบคะแนนสงสดและมคะแนนสงกวาคะแนนเสยงทไมเลอกผใด เปนผไดรบเลอกตง
หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการสมครรบเลอกตง การออกเสยงลงคะแนน การนบคะแนน การรวมคะแนน การประกาศผลการเลอกตง และการอนทเกยวของ ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร โดยกฎหมายดงกลาวจะกาหนดใหผสมครรบเลอกตงตองยนหลกฐานแสดงการเสยภาษเงนไดประกอบการสมครรบเลอกตงดวยกได
ใหคณะกรรมการการเลอกตงประกาศผลการเลอกตงเมอตรวจสอบเบองตนแลว มเหตอนควร เชอวาผลการเลอกตงเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม และมจานวนไมนอยกวารอยละเกาสบหาของ เขตเลอกตงทงหมด ซงคณะกรรมการการเลอกตงตองตรวจสอบเบองตนและประกาศผลการเลอกตง ใหแลวเสรจโดยเรว แตตองไมชากวาหกสบวนนบแตวนเลอกตง ทงน การประกาศผลดงกลาวไมเปน การตดหนาทและอานาจของคณะกรรมการการเลอกตงทจะดาเนนการสบสวน ไตสวน หรอวนจฉยกรณ
หนา ๒๓ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มเหตอนควรสงสยวามการกระทาการทจรตในการเลอกตง หรอการเลอกตงไมเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม ไมวาจะไดประกาศผลการเลอกตงแลวหรอไมกตาม
มาตรา ๘๖ การกาหนดจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทแตละจงหวดจะพงมและการแบงเขตเลอกตง ใหดาเนนการตามวธการ ดงตอไปน
(๑) ใหใชจานวนราษฎรทงประเทศตามหลกฐานการทะเบยนราษฎรทประกาศในปสดทายกอนปทมการเลอกตง เฉลยดวยจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรสามรอยหาสบคน จานวนทไดรบใหถอวา เปนจานวนราษฎรตอสมาชกหนงคน
(๒) จงหวดใดมราษฎรไมถงเกณฑจานวนราษฎรตอสมาชกหนงคนตาม (๑) ให มสมาชก สภาผแทนราษฎรในจงหวดนนไดหนงคน โดยใหถอเขตจงหวดเปนเขตเลอกตง
(๓) จงหวดใดมราษฎรเกนจานวนราษฎรตอสมาชกหนงคน ใหมสมาชกสภาผแทนราษฎร ในจงหวดนนเพมขนอกหนงคนทกจานวนราษฎรทถงเกณฑจานวนราษฎรตอสมาชกหนงคน
(๔) เมอไดจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรของแตละจงหวดตาม (๒) และ (๓) แลว ถาจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรยงไมครบสามรอยหาสบคน จงหวดใดมเศษทเหลอจากการคานวณตาม (๓) มากทสด ใหจงหวดนนมสมาชกสภาผแทนราษฎรเพมขนอกหนงคน และใหเพมสมาชกสภาผแทนราษฎรตามวธการดงกลาวแกจงหวดทมเศษทเหลอจากการคานวณนนในลาดบรองลงมาตามลาดบจนครบจานวนสามรอยหาสบคน
(๕) จงหวดใดมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรไดเกนหนงคน ใหแบงเขตจงหวดออกเปนเขตเลอกตงเทาจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพงม โดยตองแบงพนทของเขตเลอกตงแตละเขตใหตดตอกน และตองจดใหมจานวนราษฎรในแตละเขตใกลเคยงกน
มาตรา ๘๗ ผสมครรบเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง ตองเปนผซงพรรคการเมองทตนเปนสมาชกสงสมครรบเลอกตง และจะสมครรบเลอกตงเกนหนงเขตมได
เมอมการสมครรบเลอกตงแลว ผสมครรบเลอกตงหรอพรรคการเมองจะถอนการสมครรบเลอกตงหรอเปลยนแปลงผสมครรบเลอกตงไดเฉพาะกรณผสมครรบเลอกตงตายหรอขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหาม และตองกระทากอนปดการรบสมครรบเลอกตง
มาตรา ๘๘ ในการเลอกตงทวไป ใหพรรคการเมองทสงผสมครรบเลอกตงแจงรายชอบคคลซงพรรคการเมองนนมมตวาจะเสนอใหสภาผแทนราษฎรเพอพจารณาใหความเหนชอบแตงตงเปนนายกรฐมนตรไมเกนสามรายชอตอคณะกรรมการการเลอกตงกอนปดการรบสมครรบเลอกตง และใหคณะกรรมการ การเลอกตงประกาศรายชอบคคลดงกลาวใหประชาชนทราบ และใหนาความในมาตรา ๘๗ วรรคสอง มาใชบงคบโดยอนโลม
พรรคการเมองจะไมเสนอรายชอบคคลตามวรรคหนงกได มาตรา ๘๙ การเสนอชอบคคลตามมาตรา ๘๘ ตองเปนไปตามหลกเกณฑ ดงตอไปน
หนา ๒๔ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๑) ตองมหนงสอยนยอมของบคคลซงไดรบการเสนอชอ โดยมรายละเอยดตามทคณะกรรมการการเลอกตงกาหนด
(๒) ผไดรบการเสนอชอตองเปนผมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามทจะเปนรฐมนตร ตามมาตรา ๑๖๐ และไมเคยทาหนงสอยนยอมตาม (๑) ใหพรรคการเมองอนในการเลอกตงคราวนน
การเสนอชอบคคลใดทมไดเปนไปตามวรรคหนง ใหถอวาไมมการเสนอชอบคคลนน มาตรา ๙๐ พรรคการเมองใดสงผสมครรบเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงแลว ใหมสทธ
สงผสมครรบเลอกตงแบบบญชรายชอได การสงผสมครรบเลอกตงแบบบญชรายชอ ใหพรรคการเมองจดทาบญชรายชอพรรคละหนงบญช
โดยผสมครรบเลอกตงของแตละพรรคการเมองตองไมซากน และไมซากบรายชอผสมครรบเลอกตง แบบแบงเขตเลอกตง โดยสงบญชรายชอดงกลาวใหคณะกรรมการการเลอกตงกอนปดการรบสมครรบเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง
การจดทาบญชรายชอตามวรรคสอง ตองใหสมาชกของพรรคการเมองมสวนรวมในการพจารณาดวย โดยตองคานงถงผสมครรบเลอกตงจากภมภาคตาง ๆ และความเทาเทยมกนระหวางชายและหญง
มาตรา ๙๑ การคานวณหาสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอของแตละพรรคการเมอง ใหดาเนนการตามหลกเกณฑ ดงตอไปน
(๑) นาคะแนนรวมทงประเทศทพรรคการเมองทกพรรคทสงผสมครรบเลอกตงแบบบญชรายชอไดรบจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงหารดวยหารอยอนเปนจานวนสมาชกทงหมดของสภาผแทนราษฎร
(๒) นาผลลพธตาม (๑) ไปหารจานวนคะแนนรวมทงประเทศของพรรคการเมองแตละพรรค ทไดรบจากการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงทกเขต จานวนทไดรบใหถอเปนจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองนนจะพงมได
(๓) นาจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองจะพงมไดตาม (๒) ลบดวยจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงทงหมดทพรรคการเมองนนไดรบเลอกตงในทกเขตเลอกตง ผลลพธคอจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอทพรรคการเมองนนจะไดรบ
(๔) ถาพรรคการเมองใดมผไดรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงเทากบหรอสงกวาจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองนนจะพงมไดตาม (๒) ใหพรรคการเมองนนมสมาชกสภาผแทนราษฎรตามจานวนทไดรบจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง และไมมสทธไดรบ การจดสรรสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ และใหนาจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอทงหมดไปจดสรรใหแกพรรคการเมองทมจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง ตากวาจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองนนจะพงมไดตาม (๒) ตามอตราสวน แตตอง ไมมผลใหพรรคการเมองใดดงกลาวมสมาชกสภาผแทนราษฎรเกนจานวนทจะพงมไดตาม (๒)
หนา ๒๕ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๕) เมอไดจานวนผไดรบเลอกตงแบบบญชรายชอของแตละพรรคการเมองแลว ใหผสมคร รบเลอกตงตามลาดบหมายเลขในบญชรายชอสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอของพรรคการเมองนน เปนผไดรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร
ในกรณทผสมครรบเลอกตงผใดตายภายหลงวนปดรบสมครรบเลอกตงแตกอนเวลาปดการลงคะแนนในวนเลอกตง ใหนาคะแนนทมผลงคะแนนใหมาคานวณตาม (๑) และ (๒) ดวย
การนบคะแนน หลกเกณฑและวธการคานวณ การคดอตราสวน และการประกาศผลการเลอกตง ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร
มาตรา ๙๒ เขตเลอกตงทไมมผสมครรบเลอกตงรายใดไดรบคะแนนเสยงเลอกตงมากกวาคะแนนเสยงทไมเลอกผใดเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรในเขตเลอกตงนน ใหจดใหมการเลอกตงใหม และมใหนบคะแนนทผสมครรบเลอกตงแตละคนไดรบไปใชในการคานวณตามมาตรา ๙๑ ในกรณเชนน ใหคณะกรรมการการเลอกตงดาเนนการใหมการรบสมครผสมครรบเลอกตงใหม โดยผสมครรบเลอกตงเดมทกรายไมมสทธสมครรบเลอกตงในการเลอกตงทจะจดขนใหมนน
มาตรา ๙๓ ในการเลอกตงทวไป ถาตองมการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงใหมในบางเขตหรอบางหนวยเลอกตงกอนประกาศผลการเลอกตง หรอการเลอกตงยงไมแลวเสรจ หรอยงไมมการประกาศผลการเลอกตงครบทกเขตเลอกตงไมวาดวยเหตใด การคานวณจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทแตละพรรคการเมองพงม และจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอทแตละพรรคการเมองพงไดรบ ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร
ในกรณทผลการคานวณตามวรรคหนงทาใหจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอของพรรคการเมองใดลดลง ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอของพรรคการเมองนนในลาดบทายตามลาดบพนจากตาแหนง
มาตรา ๙๔ ภายในหนงปหลงจากวนเลอกตงอนเปนการเลอกตงทวไป ถาตองมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงในเขตเลอกตงใดขนใหม เพราะเหตทการเลอกตง ในเขตเลอกตงนนมไดเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม ใหนาความในมาตรา ๙๓ มาใชบงคบโดยอนโลม
การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแทนตาแหนงทวางไมวาดวยเหตใดภายหลงพนเวลาหนงปนบแตวนเลอกตงทวไป มใหมผลกระทบกบการคานวณสมาชกสภาผแทนราษฎรทแตละพรรคการเมอง จะพงมตามมาตรา ๙๑
มาตรา ๙๕ บคคลผมคณสมบตดงตอไปน เปนผมสทธเลอกตง (๑) มสญชาตไทย แตบคคลผมสญชาตไทยโดยการแปลงสญชาต ตองไดสญชาตไทยมาแลว
ไมนอยกวาหาป (๒) มอายไมตากวาสบแปดปในวนเลอกตง
หนา ๒๖ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๓) มชออยในทะเบยนบานในเขตเลอกตงมาแลวเปนเวลาไมนอยกวาเกาสบวนนบถงวนเลอกตง ผมสทธเลอกตงซงอยนอกเขตเลอกตงทตนมชออยในทะเบยนบาน หรอมชออยในทะเบยนบาน
ในเขตเลอกตงเปนเวลานอยกวาเกาสบวนนบถงวนเลอกตง หรอมถนทอยนอกราชอาณาจกร จะขอลงทะเบยนเพอออกเสยงลงคะแนนเลอกตงนอกเขตเลอกตง ณ สถานท และตามวนเวลา วธการ และเงอนไข ทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรกได
ผมสทธเลอกตงซงไมไปใชสทธเลอกตงโดยมไดแจงเหตอนสมควรตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร อาจถกจากดสทธบางประการตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๙๖ บคคลผมลกษณะดงตอไปนในวนเลอกตง เปนบคคลตองหามมใหใชสทธเลอกตง (๑) เปนภกษ สามเณร นกพรต หรอนกบวช (๒) อยในระหวางถกเพกถอนสทธเลอกตงไมวาคดนนจะถงทสดแลวหรอไม (๓) ตองคมขงอยโดยหมายของศาลหรอโดยคาสงทชอบดวยกฎหมาย (๔) วกลจรตหรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบ มาตรา ๙๗ บคคลผ ม คณสมบตด งตอไปน เปนผ มสทธสมครรบเลอกต งเปนสมาชก
สภาผแทนราษฎร (๑) มสญชาตไทยโดยการเกด (๒) มอายไมตากวายสบหาปนบถงวนเลอกตง (๓) เปนสมาชกพรรคการเมองใดพรรคการเมองหนงแตเพยงพรรคการเมองเดยวเปนเวลา
ตดตอกนไมนอยกวาเกาสบวนนบถงวนเลอกตง เวนแตในกรณทมการเลอกตงทวไปเพราะเหตยบสภา ระยะเวลาเกาสบวนดงกลาวใหลดลงเหลอสามสบวน
(๔) ผสมครรบเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง ตองมลกษณะอยางใดอยางหนงดงตอไปนดวย (ก) มชออยในทะเบยนบานในจงหวดทสมครรบเลอกตงมาแลวเปนเวลาตดตอกน
ไมนอยกวาหาปนบถงวนสมครรบเลอกตง (ข) เปนบคคลซงเกดในจงหวดทสมครรบเลอกตง (ค) เคยศกษาในสถานศกษาทตงอยในจงหวดทสมครรบเลอกตงเปนเวลาตดตอกน
ไมนอยกวาหาปการศกษา (ง) เคยรบราชการหรอปฏบตหนาทในหนวยงานของรฐ หรอเคยมชออยในทะเบยนบาน
ในจงหวดทสมครรบเลอกตง แลวแตกรณ เปนเวลาตดตอกนไมนอยกวาหาป มาตรา ๙๘ บคคลผมลกษณะดงตอไปน เปนบคคลตองหามมใหใชสทธสมครรบเลอกตง
เปนสมาชกสภาผแทนราษฎร (๑) ตดยาเสพตดใหโทษ (๒) เปนบคคลลมละลายหรอเคยเปนบคคลลมละลายทจรต (๓) เปนเจาของหรอผถอหนในกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนใด ๆ
หนา ๒๗ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๔) เปนบคคลผมลกษณะตองหามมใหใชสทธเลอกตงตามมาตรา ๙๖ (๑) (๒) หรอ (๔) (๕) อยระหวางถกระงบการใชสทธสมครรบเลอกตงเปนการชวคราวหรอถกเพกถอนสทธสมคร
รบเลอกตง (๖) ตองคาพพากษาใหจาคกและถกคมขงอยโดยหมายของศาล (๗) เคยไดรบโทษจาคกโดยไดพนโทษมายงไมถงสบปนบถงวนเลอกตง เวนแตในความผด
อนไดกระทาโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๘) เคยถกสงใหพนจากราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเพราะทจรตตอหนาท
หรอถอวากระทาการทจรตหรอประพฤตมชอบในวงราชการ (๙) เคยตองคาพพากษาหรอคาสงของศาลอนถงทสดใหทรพยสนตกเปนของแผนดน
เพราะรารวยผดปกต หรอเคยตองคาพพากษาอนถงทสดใหลงโทษจาคกเพราะกระทาความผดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
(๑๐) เคยตอง คาพพากษาอนถ งท ส ดว ากระท าความผดตอต าแหน งหน าท ร าชการ หรอตอตาแหนงหนาทในการยตธรรม หรอกระทาความผดตามกฎหมายวาดวยความผดของพนกงาน ในองคการหรอหนวยงานของรฐ หรอความผดเกยวกบทรพยทกระทาโดยทจรตตามประมวลกฎหมายอาญา ความผดตามกฎหมายวาดวยการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน กฎหมายวาดวยยาเสพตดในความผดฐานเปนผผลต นาเขา สงออก หรอผคา กฎหมายวาดวยการพนนในความผดฐานเปนเจามอหรอเจาสานก กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการคามนษย หรอกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการฟอกเงนในความผดฐานฟอกเงน
(๑๑) เคยตองคาพพากษาอนถงทสดวากระทาการอนเปนการทจรตในการเลอกตง (๑๒) เปนขาราชการซงมตาแหนงหรอเงนเดอนประจานอกจากขาราชการการเมอง (๑๓) เปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน (๑๔) เปนสมาชกวฒสภาหรอเคยเปนสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงยงไมเกนสองป (๑๕) เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอ
เปนเจาหนาทอนของรฐ (๑๖) เปนตลาการศาลรฐธรรมนญ หรอผดารงตาแหนงในองคกรอสระ (๑๗) อยในระหวางตองหามมใหดารงตาแหนงทางการเมอง (๑๘) เคยพนจากตาแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๑๔๔ หรอมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม มาตรา ๙๙ อายของสภาผแทนราษฎรมกาหนดคราวละสปนบแตวนเลอกตง ในระหวางอายของสภาผแทนราษฎร จะมการควบรวมพรรคการเมองท มสมาชกเปนสมาชก
สภาผแทนราษฎรมได มาตรา ๑๐๐ สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรเรมตงแตวนเลอกตง มาตรา ๑๐๑ สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรสนสดลง เมอ
หนา ๒๘ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๑) ถงคราวออกตามอายของสภาผแทนราษฎร หรอมการยบสภาผแทนราษฎร (๒) ตาย (๓) ลาออก (๔) พนจากตาแหนงตามมาตรา ๙๓ (๕) ขาดคณสมบตตามมาตรา ๙๗ (๖) มลกษณะตองหามตามมาตรา ๙๘ (๗) กระทาการอนเปนการตองหามตามมาตรา ๑๘๔ หรอมาตรา ๑๘๕ (๘) ลาออกจากพรรคการเมองทตนเปนสมาชก (๙) พนจากการเปนสมาชกของพรรคการเมองทตนเปนสมาชกตามมตของพรรคการเมองนน
ดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสามในสของทประชมรวมของคณะกรรมการบรหารของพรรคการเมอง และสมาชกสภาผแทนราษฎรทสงกดพรรคการเมองนน ในกรณเชนน ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนมไดเขาเปนสมาชกของพรรคการเมองอนภายในสามสบวนนบแตวนทพรรคการเมองมมต ใหถอวาสนสดสมาชกภาพนบแตวนทพนสามสบวนดงกลาว
(๑๐) ขาดจากการเปนสมาชกของพรรคการเมอง แตในกรณทขาดจากการเปนสมาชกของ พรรคการเมองเพราะมคาสงยบพรรคการเมองทสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนเปนสมาชก และสมาชก สภาผแทนราษฎรผนนไมอาจเขาเปนสมาชกของพรรคการเมองอนไดภายในหกสบวนนบแตวนทมคาสง ยบพรรคการเมอง ในกรณเชนน ใหถอวาสนสดสมาชกภาพนบแตวนถดจากวนทครบกาหนดหกสบวนนน
(๑๑) พนจากตาแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๑๔๔ หรอมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม (๑๒) ขาดประชมเกนจานวนหนงในสของจานวนวนประชมในสมยประชมทมกาหนดเวลา
ไมนอยกวาหนงรอยยสบวนโดยไมไดรบอนญาตจากประธานสภาผแทนราษฎร (๑๓) ตองคาพพากษาถงทสดใหจาคก แมจะมการรอการลงโทษ เวนแตเปนการรอการลงโทษ
ในความผดอนไดกระทาโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท มาตรา ๑๐๒ เมออายของสภาผแทนราษฎรสนสดลง พระมหากษตรยจะไดทรงตรา
พระราชกฤษฎกาใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหม เปนการเลอกตงทวไปภายในสสบหาวนนบแตวนทสภาผแทนราษฎรสนอาย
การเลอกตงตามวรรคหนง ตองเปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกรตามทคณะกรรมการการเลอกตงประกาศกาหนดในราชกจจานเบกษา
มาตรา ๑๐๓ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจทจะยบสภาผแทนราษฎรเพอใหม การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหมเปนการเลอกตงทวไป
การยบสภาผแทนราษฎรใหกระทาโดยพระราชกฤษฎกา และใหกระทาไดเพยงครงเดยว ในเหตการณเดยวกน
หนา ๒๙ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ภายในหาวนนบแตวนทพระราชกฤษฎกาตามวรรคหนงใชบงคบ ใหคณะกรรมการการเลอกตงประกาศกาหนดวนเลอกตงทวไปในราชกจจานเบกษา ซงตองไมนอยกวาสสบหาวนแตไมเกนหกสบวน นบแตวนทพระราชกฤษฎกาดงกลาวใชบงคบ วนเลอกตงนนตองกาหนดเปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกร
มาตรา ๑๐๔ ในกรณทมเหตจาเปนอนมอาจหลกเลยงได เปนเหตใหไมสามารถจดการเลอกตงตามวนทคณะกรรมการการเลอกตงประกาศกาหนดตามมาตรา ๑๐๒ หรอมาตรา ๑๐๓ คณะกรรมการการเลอกตงจะกาหนดวนเลอกตงใหมกได แตตองจดใหมการเลอกตงภายในสามสบวนนบแตวนท เหตดงกลาวสนสดลง แตเพอประโยชนในการนบอายตามมาตรา ๙๕ (๒) และมาตรา ๙๗ (๒) ใหนบถง วนเลอกตงทกาหนดไวตามมาตรา ๑๐๒ หรอมาตรา ๑๐๓ แลวแตกรณ
มาตรา ๑๐๕ เมอตาแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรวางลงเพราะเหตอนใด นอกจากถงคราวออกตามอายของสภาผแทนราษฎร หรอเมอมการยบสภาผแทนราษฎร ใหดาเนนการ ดงตอไปน
(๑) ในกรณทเปนตาแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรทมาจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง ใหดาเนนการตราพระราชกฤษฎกาเพอจดใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรขนแทนตาแหนงทวาง เวนแตอายของสภาผแทนราษฎรจะเหลออยไมถงหนงรอยแปดสบวน และใหนาความในมาตรา ๑๐๒ มาใชบงคบโดยอนโลม
(๒) ในกรณทเปนตาแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ ใหประธานสภาผแทนราษฎรประกาศใหผมชออยในลาดบถดไปในบญชรายชอของพรรคการเมองนนเลอนขนมาเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรแทนตาแหนงทวาง โดยตองประกาศในราชกจจานเบกษาภายในเจดวนนบแตวนทตาแหนงนนวางลง หากไมมรายชอเหลออยในบญชทจะเลอนขนมาแทนตาแหนงทวาง ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอประกอบดวยสมาชกเทาทมอย
สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรผเขามาแทนตาม (๑) ใหเรมนบแตวนเลอกตง แทนตาแหนงทวาง สวนสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรผเขามาแทนตาม (๒) ใหเรมนบแต วนถดจากวนประกาศชอในราชกจจานเบกษา และใหสมาชกสภาผแทนราษฎรผเขามาแทนตาแหนงทวางนน อยในตาแหนงไดเพยงเทาอายของสภาผแทนราษฎรทเหลออย
การคานวณสดสวนคะแนนของพรรคการเมองสาหรบสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอเมอมการเลอกตงแทนตาแหนงทวาง ใหเปนไปตามมาตรา ๙๔
มาตรา ๑๐๖ ภายหลงทคณะรฐมนตรเขาบรหารราชการแผนดนแลว พระมหากษตรย จะทรงแตงตงสมาชกสภาผแทนราษฎรผเปนหวหนาพรรคการเมองในสภาผแทนราษฎรทมจานวนสมาชกมากทสด และสมาชกมไดดารงตาแหนงรฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร หรอรองประธานสภาผแทนราษฎร เปนผนาฝายคานในสภาผแทนราษฎร
ในกรณทพรรคการเมองตามวรรคหนง มสมาชกเทากน ใหใชวธจบสลาก ใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงผนาฝายคาน
ในสภาผแทนราษฎร
หนา ๓๐ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ผนาฝายคานในสภาผแทนราษฎรยอมพนจากตาแหนงเมอขาดคณสมบตตามวรรคหนง หรอเมอมเหตตามมาตรา ๑๑๘ (๑) (๒) (๓) หรอ (๔) ในกรณเชนน พระมหากษตรยจะไดทรงแตงตงผนาฝายคาน ในสภาผแทนราษฎรแทนตาแหนงทวาง
สวนท ๓ วฒสภา
มาตรา ๑๐๗ วฒสภาประกอบดวยสมาชกจานวนสองรอยคน ซงมาจากการเลอกกนเอง ของบคคลซงมความร ความเชยวชาญ ประสบการณ อาชพ ลกษณะ หรอประโยชนรวมกน หรอทางานหรอเคยทางานดานตาง ๆ ทหลากหลายของสงคม โดยในการแบงกลมตองแบงในลกษณะททาใหประชาชน ซงมสทธสมครรบเลอกทกคนสามารถอยในกลมใดกลมหนงได
การแบงกลม จานวนกลม และคณสมบตของบคคลในแตละกลม การสมครและรบสมคร หลกเกณฑและวธการเลอกกนเอง การไดรบเลอก จานวนสมาชกวฒสภาทจะพงมจากแตละกลม การขนบญชสารอง การเลอนบคคลจากบญชสารองขนดารงตาแหนงแทน และมาตรการอนใดทจาเปนเพอใหการเลอกกนเองเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา และเพอประโยชนในการดาเนนการใหการเลอกดงกลาวเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม จะกาหนดมใหผสมครในแตละกลมเลอกบคคลในกลมเดยวกน หรอจะกาหนดใหม การคดกรองผสมครรบเลอกดวยวธการอนใดทผสมครรบเลอกมสวนรวมในการคดกรองกได
การดาเนนการตามวรรคสอง ใหดาเนนการตงแตระดบอาเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศ เพอใหสมาชกวฒสภาเปนผแทนปวงชนชาวไทยในระดบประเทศ
ในกรณทตาแหนงสมาชกวฒสภามจานวนไมครบตามวรรคหนง ไมวาเพราะเหตตาแหนงวางลง หรอดวยเหตอนใดอนมใชเพราะเหตถงคราวออกตามอายของวฒสภา และไมมรายชอบคคลทสารองไวเหลออย ใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกวฒสภาเทาทมอย แตในกรณทมสมาชกวฒสภาเหลออยไมถงกงหนง ของจานวนสมาชกวฒสภาทงหมดและอายของวฒสภาเหลออยเกนหนงป ใหดาเนนการเลอกสมาชกวฒสภาขนแทนภายในหกสบวนนบแตวนทวฒสภามสมาชกเหลออยไมถงกงหนง ในกรณเชนวาน ใหผไดรบเลอกดงกลาวอยในตาแหนงไดเพยงเทาอายของวฒสภาทเหลออย
การเลอกสมาชกวฒสภาใหตราเปนพระราชกฤษฎกา และภายในหาวนนบแตวนทพระราชกฤษฎกามผลใชบงคบ ใหคณะกรรมการการเลอกตงกาหนดวนเรมดาเนนการเพอเลอกไมชากวาสามสบวนนบแตวนทพระราชกฤษฎกาดงกลาวมผลใชบงคบ การกาหนดดงกลาวใหประกาศในราชกจจานเบกษา และใหนาความในมาตรา ๑๐๔ มาใชบงคบโดยอนโลม
มาตรา ๑๐๘ สมาชกวฒสภาตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม ดงตอไปน ก. คณสมบต (๑) มสญชาตไทยโดยการเกด
หนา ๓๑ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๒) มอายไมตากวาสสบปในวนสมครรบเลอก (๓) มความร ความเชยวชาญ และประสบการณ หรอทางานในดานทสมครไมนอยกวาสบป
หรอเปนผมลกษณะตามหลกเกณฑและเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ วาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา
(๔) เกด มชออยในทะเบยนบาน ทางาน หรอมความเกยวพนกบพนททสมครตามหลกเกณฑและเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา
ข. ลกษณะตองหาม (๑) เปนบคคลตองหามมใหใชสทธสมครรบเลอกตงตามมาตรา ๙๘ (๑) (๒) (๓) (๔)
(๕) (๖) (๗) (๘) (๙) (๑๐) (๑๑) (๑๕) (๑๖) (๑๗) หรอ (๑๘) (๒) เปนขาราชการ (๓) เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาผ แทนราษฎร เวนแต ไดพนจากการเปนสมาชก
สภาผแทนราษฎรมาแลวไมนอยกวาหาปนบถงวนสมครรบเลอก (๔) เปนสมาชกพรรคการเมอง (๕) เปนหรอเคยเปนผดารงตาแหนงใดในพรรคการเมอง เวนแตไดพนจากการดารงตาแหนง
ในพรรคการเมองมาแลวไมนอยกวาหาปนบถงวนสมครรบเลอก (๖) เปนหรอเคยเปนรฐมนตร เวนแตไดพนจากการเปนรฐมนตรมาแลวไมนอยกวาหาป
นบถงวนสมครรบเลอก (๗) เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน เวนแตไดพนจากการเปน
สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนมาแลวไมนอยกวาหาปนบถงวนสมครรบเลอก (๘) เปนบพการ คสมรส หรอบตรของผดารงตาแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา
ขาราชการการเมอง สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน ผสมครรบเลอกเปนสมาชกวฒสภาในคราวเดยวกน หรอผดารงตาแหนงในศาลรฐธรรมนญหรอในองคกรอสระ
(๙) เคยดารงตาแหนงสมาชกวฒสภาตามรฐธรรมนญน มาตรา ๑๐๙ อายของวฒสภามกาหนดคราวละหาปนบแตวนประกาศผลการเลอก สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาเรมตงแตวนทคณะกรรมการการเลอกตงประกาศผลการเลอก เมออายของวฒสภาสนสดลง ใหสมาชกวฒสภาอยในตาแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวาจะม
สมาชกวฒสภาขนใหม มาตรา ๑๑๐ เมออายของวฒสภาสนสดลง ใหมการเลอกสมาชกวฒสภาใหมตามมาตรา ๑๐๗
วรรคหา มาตรา ๑๑๑ สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาสนสดลง เมอ (๑) ถงคราวออกตามอายของวฒสภา (๒) ตาย
หนา ๓๒ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๓) ลาออก (๔) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๐๘ (๕) ขาดประชมเกนจานวนหนงในสของจานวนวนประชมในสมยประชมทมกาหนดเวลา
ไมนอยกวาหนงรอยยสบวนโดยไมไดรบอนญาตจากประธานวฒสภา (๖) ตองคาพพากษาถงทสดใหจาคก แมจะมการรอการลงโทษ เวนแตเปนการรอการลงโทษ
ในความผดอนไดกระทาโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท (๗) กระทาการอนเปนการฝาฝนมาตรา ๑๑๓ หรอกระทาการอนตองหามตามมาตรา ๑๘๔
หรอมาตรา ๑๘๕ (๘) พนจากตาแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๑๔๔ หรอมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม มาตรา ๑๑๒ บคคลผเคยดารงตาแหนงสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงมาแลว
ยงไมเกนสองป จะเปนรฐมนตรหรอผดารงตาแหนงทางการเมองมได เวนแตเปนสมาชกสภาทองถน หรอผบรหารทองถน
มาตรา ๑๑๓ สมาชกวฒสภาตองไมฝกใฝหรอยอมตนอยใตอาณตของพรรคการเมองใด ๆ สวนท ๔
บททใชแกสภาทงสอง
มาตรา ๑๑๔ สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภายอมเปนผแทนปวงชนชาวไทย ไมอยในความผกมดแหงอาณตมอบหมาย หรอความครอบงาใด ๆ และตองปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรตเพอประโยชนสวนรวมของประเทศชาตและความผาสกของประชาชนโดยรวม โดยปราศจากการขดกนแหงผลประโยชน
มาตรา ๑๑๕ กอนเขารบหนาท สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตองปฏญาณตนในทประชมแหงสภาทตนเปนสมาชกดวยถอยคา ดงตอไปน
“ขาพเจา (ชอผปฏญาณ) ขอปฏญาณวา ขาพเจาจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชนของประเทศและประชาชน ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกประการ”
มาตรา ๑๑๖ สภาผแทนราษฎรและวฒสภาแตละสภา มประธานสภาคนหนงและรองประธานสภาคนหนงหรอสองคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงจากสมาชกแหงสภานน ๆ ตามมตของสภา
ในระหวางการดารงตาแหนง ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎรจะเปนกรรมการบรหารหรอดารงตาแหนงใดในพรรคการเมองขณะเดยวกนมได
มาตรา ๑๑๗ ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎรดารงตาแหนงจนสนอายของ สภาผแทนราษฎรหรอมการยบสภาผแทนราษฎร
หนา ๓๓ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ประธานและรองประธานวฒสภาดารงตาแหนงจนถงวนสนอายของวฒสภา เวนแตในระหวางเวลาตามมาตรา ๑๐๙ วรรคสาม ใหประธานและรองประธานวฒสภายงคงอยในตาแหนงเพอปฏบตหนาทตอไป
มาตรา ๑๑๘ ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎร และประธานและรองประธานวฒสภา ยอมพนจากตาแหนงกอนวาระตามมาตรา ๑๑๗ เมอ
(๑) ขาดจากสมาชกภาพแหงสภาทตนเปนสมาชก (๒) ลาออกจากตาแหนง (๓) ดารงตาแหนงนายกรฐมนตร รฐมนตร หรอขาราชการการเมองอน (๔) ตองคาพพากษาใหจาคก แมคดนนจะยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษ เวนแต
เปนกรณทคดยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษในความผดอนไดกระทาโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท
มาตรา ๑๑๙ ประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภามหนาทและอานาจดาเนนกจการของสภานน ๆ ใหเปนไปตามขอบงคบ รองประธานสภามหนาทและอานาจตามทประธานสภามอบหมาย และปฏบตหนาทแทนประธานสภาเมอประธานสภาไมอยหรอไมสามารถปฏบตหนาทได
ประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา และผทาหนาทแทน ตองวางตนเปนกลาง ในการปฏบตหนาท
เมอประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎรหรอประธานและรองประธานวฒสภาไมอยในทประชม ใหสมาชกแหงสภานน ๆ เลอกกนเองใหสมาชกคนหนงเปนประธานในคราวประชมนน
มาตรา ๑๒๐ การประชมสภาผแทนราษฎรและการประชมวฒสภาตองมสมาชกมาประชม ไมนอยกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา จงจะเปนองคประชม เวนแต ในกรณการพจารณาระเบยบวาระกระท สภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาจะกาหนดองคประชมไวในขอบงคบเปนอยางอนกได
การลงมตวนจฉยขอปรกษาใหถอเสยงขางมากเปนประมาณ เวนแตทมบญญตไวเปนอยางอน ในรฐธรรมนญ
สมาชกคนหนงยอมมเสยงหนงในการออกเสยงลงคะแนน ถามคะแนนเสยงเทากน ใหประธาน ในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด
รายงานการประชมและบนทกการออกเสยงลงคะแนนของสมาชกแตละคนตองเปดเผยใหประชาชนทราบไดทวไป เวนแตกรณการประชมลบหรอการออกเสยงลงคะแนนเปนการลบ
การออกเสยงลงคะแนนเลอกหรอใหความเหนชอบใหบคคลดารงตาแหนงใด ใหกระทาเปนการลบ เวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญ
มาตรา ๑๒๑ ภายในสบหาวนนบแตวนประกาศผลการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร อนเปนการเลอกตงทวไป ใหมการเรยกประชมรฐสภาเพอใหสมาชกไดมาประชมเปนครงแรก
หนา ๓๔ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในปหนงใหมสมยประชมสามญของรฐสภาสองสมย ๆ หนงใหมกาหนดเวลาหนงรอยยสบวน แตพระมหากษตรยจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหขยายเวลาออกไปกได
การปดสมยประชมสามญประจาปกอนครบกาหนดเวลาหนงรอยยสบวน จะกระทาไดกแต โดยความเหนชอบของรฐสภา
วนประชมครงแรกตามวรรคหนง ใหถอเปนวนเรมสมยประชมสามญประจาปครงทหนง สวนวนเรมสมยประชมสามญประจาปครงทสอง ใหเปนไปตามทสภาผแทนราษฎรกาหนด แตในกรณทการประชมครงแรกตามวรรคหนงมเวลาจนถงสนปปฏทนไมเพยงพอทจะจดใหมการประชมสมยประชมสามญประจาปครงทสอง จะไมมการประชมสมยสามญประจาปครงทสองสาหรบปนนกได
มาตรา ๑๒๒ พระมหากษตรยทรงเรยกประชมรฐสภา ทรงเปดและทรงปดประชม พระมหากษตรยจะเสดจพระราชดาเนนมาทรงทารฐพธเปดประชมสมยประชมสามญประจาป
ครงแรกดวยพระองคเอง หรอจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหพระรชทายาทซงทรงบรรลนตภาวะแลว หรอผใดผหนง เปนผแทนพระองค มาทารฐพธกได
เมอมความจาเปนเพอประโยชนแหงรฐ พระมหากษตรยจะทรงเรยกประชมรฐสภาเปนการประชมสมยวสามญกได
ภายใตบงคบมาตรา ๑๒๓ และมาตรา ๑๒๖ การเรยกประชม การขยายเวลาประชม และการปดประชมรฐสภา ใหกระทาโดยพระราชกฤษฎกา
มาตรา ๑๒๓ สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาทงสองสภารวมกน หรอสมาชก สภาผแทนราษฎร มจานวนไมนอยกวาหนงในสามของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา มสทธเขาชอรองขอตอประธานรฐสภาใหนาความกราบบงคมทลเพอมพระบรมราชโองการประกาศเรยกประชมรฐสภาเปนการประชมสมยวสามญได
ใหประธานรฐสภานาความกราบบงคมทลและลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ มาตรา ๑๒๔ ในทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา หรอทประชมรวมกนของรฐสภา
สมาชกผใดจะกลาวถอยคาใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหนหรอออกเสยงลงคะแนน ยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะนาไปเปนเหตฟองรองวากลาวสมาชกผนนในทางใด ๆ มได
เอกสทธตามวรรคหนงไมคมครองสมาชกผกลาวถอยคาในการประชมทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใด หากถอยคาทกลาวในทประชมไปปรากฏนอกบรเวณรฐสภา และการกลาวถอยคานนมลกษณะเปนความผดทางอาญาหรอละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอนซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน
ในกรณตามวรรคสอง ถาสมาชกกลาวถอยคาใดทอาจเปนเหตใหบคคลอนซงมใชรฐมนตร หรอสมาชกแหงสภานนไดรบความเสยหาย ใหประธานแหงสภานนจดใหมการโฆษณาคาชแจงตามทบคคลนนรองขอตามวธการและภายในระยะเวลาทกาหนดในขอบงคบการประชมของสภานน ทงน โดยไมกระทบตอสทธของบคคลในการฟองคดตอศาล
หนา ๓๕ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
เอกสทธทบญญตไวในมาตราน ยอมคมครองไปถงผพมพและผโฆษณารายงานการประชม ตามขอบงคบของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ และคมครองไปถงบคคล ซงประธานในทประชมอนญาตใหแถลงขอเทจจรง หรอแสดงความคดเหนในทประชม ตลอดจนผดาเนนการถายทอดการประชมสภาทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใดซงไดรบอนญาตจากประธานแหงสภานนดวยโดยอนโลม
มาตรา ๑๒๕ ในระหวางสมยประชม หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชก สภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปทาการสอบสวนในฐานะทสมาชกผนนเปนผตองหาในคดอาญา เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอเปนการจบในขณะกระทาความผด
ในกรณท มการจบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในขณะกระทาความผด ใหรายงานไปยงประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกโดยพลน และเพอประโยชนในการประชมสภา ประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกอาจสงใหปลอยผถกจบเพอใหมาประชมสภาได
ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาถกคมขงในระหวางสอบสวนหรอพจารณาอยกอนสมยประชม เมอถงสมยประชม พนกงานสอบสวนหรอศาล แลวแตกรณ ตองสงปลอยทนทถาประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกไดรองขอ โดยศาลจะสงใหมประกนหรอมประกนและหลกประกนดวยหรอไมกได
ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได แตตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา
มาตรา ๑๒๖ ในระหวางทไมมสภาผแทนราษฎร ไมวาดวยเหตสภาผแทนราษฎรสนอาย สภาผแทนราษฎรถกยบ หรอเหตอนใด จะมการประชมวฒสภามได เวนแต
(๑) มกรณทรฐสภาตองดาเนนการตามมาตรา ๑๗ มาตรา ๑๙ มาตรา ๒๐ มาตรา ๒๑ หรอมาตรา ๑๗๗
(๒) มกรณทวฒสภาตองประชมเพอทาหนาทพจารณาใหบคคลดารงตาแหนงใดตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ
เมอมกรณตามวรรคหนง ใหวฒสภาดาเนนการประชมได โดยใหประธานวฒสภานาความ กราบบงคมทลเพอมพระบรมราชโองการประกาศเรยกประชมรฐสภาเปนการประชมสมยวสามญ และ ใหประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ
ในกรณตาม (๑) ใหวฒสภาทาหนาทรฐสภา แตการใหความเหนชอบตามมาตรา ๑๗๗ ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา
มาตรา ๑๒๗ การประชมสภาผแทนราษฎร การประชมวฒสภา และการประชมรวมกน ของรฐสภา ยอมเปนการเปดเผยตามลกษณะทกาหนดไวในขอบงคบการประชมแตละสภา แตถาคณะรฐมนตร หรอสมาชกของแตละสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกน มจานวนไมนอยกวาหนงในสของจานวน
หนา ๓๖ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
สมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา หรอจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา แลวแตกรณ รองขอใหประชมลบ กใหประชมลบ
มาตรา ๑๒๘ สภาผแทนราษฎรและวฒสภามอานาจตราขอบงคบการประชมเกยวกบการเลอกและการปฏบตหนาทของประธานสภา รองประธานสภา เรองหรอกจการอนเปนหนาทและอานาจของคณะกรรมาธการสามญแตละชด การปฏบตหนาทและองคประชมของคณะกรรมาธการ วธการประชม การเสนอและพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและรางพระราชบญญต การเสนอญตต การปรกษา การอภปราย การลงมต การบนทกการลงมต การเปดเผยการลงมต การตงกระทถาม การเปดอภปรายทวไป การรกษาระเบยบและความเรยบรอย และการอนทเกยวของ รวมทงมอานาจตราขอบงคบเกยวกบประมวลจรยธรรมของสมาชกและกรรมาธการ และกจการอนเพอดาเนนการ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ
ในขอบงคบตามวรรคหนงในสวนทเกยวกบการตงกรรมาธการวสามญเพอพจารณารางพระราชบญญตทประธานสภาผแทนราษฎรวนจฉยวามสาระสาคญเกยวกบเดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอคนพการหรอทพพลภาพ ตองกาหนดใหบคคลประเภทดงกลาวหรอผแทนองคกรเอกชนททางานเกยวกบบคคลประเภทนนโดยตรง รวมเปนกรรมาธการวสามญดวยไมนอยกวาหนงในสามของจานวนกรรมาธการวสามญทงหมด และในสวนทเกยวกบการพจารณารางพระราชบญญตทผมสทธเลอกตงเขาชอเสนอ ตองกาหนดใหผแทนของผมสทธเลอกตงซงเขาชอเสนอรางพระราชบญญตดงกลาวรวมเปนกรรมาธการวสามญดวย ไมนอยกวาหนงในสามของจานวนกรรมาธการวสามญทงหมด
มาตรา ๑๒๙ สภาผแทนราษฎรและวฒสภามอานาจเลอกสมาชกของแตละสภาตงเปนคณะกรรมาธการสามญ และมอานาจเลอกบคคลผเปนสมาชกหรอมไดเปนสมาชก ตงเปนคณะกรรมาธการวสามญ หรอคณะกรรมาธการรวมกนตามมาตรา ๑๓๗ เพอกระทากจการ พจารณาสอบหาขอเทจจรง หรอศกษาเรองใด ๆ และรายงานใหสภาทราบตามระยะเวลาทสภากาหนด
การกระทากจการ การสอบหาขอเทจจรง หรอการศกษาตามวรรคหนง ตองเปนเรองทอยในหนาทและอานาจของสภา และหนาทและอานาจตามทระบไวในการตงคณะกรรมาธการกด ในการดาเนนการของคณะกรรมาธการกด ตองไมเปนเรองซาซอนกน ในกรณทการกระทากจการ การสอบหาขอเทจจรง หรอการศกษาในเรองใดมความเกยวของกน ใหเปนหนาทของประธานสภาทจะตองดาเนนการใหคณะกรรมาธการทเกยวของทกชดรวมกนดาเนนการ
ในการสอบหาขอเทจจรง คณะกรรมาธการจะมอบอานาจหรอมอบหมายใหบคคลหรอคณะบคคลใดกระทาการแทนมได
คณะกรรมาธการตามวรรคหนงมอานาจเรยกเอกสารจากบคคลใด หรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระทาหรอในเรองทพจารณาสอบหาขอเทจจรงหรอศกษาอยนนได แตการเรยกเชนวานนมใหใชบงคบแกผพพากษาหรอตลาการทปฏบตตามหนาทหรอใชอานาจในกระบวนวธพจารณาพพากษาอรรถคด หรอการบรหารงานบคคลของแตละศาล และมใหใชบงคบแกผดารงตาแหนง
หนา ๓๗ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในองคกรอสระในสวนทเกยวกบการปฏบตตามหนาทและอานาจโดยตรงในแตละองคกรตามบทบญญต ในรฐธรรมนญหรอตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ แลวแตกรณ
ใหเปนหนาทของรฐมนตรทรบผดชอบในกจการทคณะกรรมาธการสอบหาขอเทจจรงหรอศกษา ทจะตองสงการใหเจาหนาทของรฐในสงกดหรอในกากบ ใหขอเทจจรง สงเอกสาร หรอแสดงความเหนตามทคณะกรรมาธการเรยก
ใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภาเปดเผยบนทกการประชม รายงานการดาเนนการ รายงาน การสอบหาขอเทจจรง หรอรายงานการศกษา แลวแตกรณ ของคณะกรรมาธการใหประชาชนทราบ เวนแตสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา แลวแตกรณ มมตมใหเปดเผย
เอกสทธทบญญตไวในมาตรา ๑๒๔ ใหคมครองถงบคคลผกระทาหนาทและผปฏบตตามคาเรยกตามมาตรานดวย
กรรมาธการสามญซงตงจากผซงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมด ตองมจานวนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรของแตละพรรคการเมองทมอยในสภาผแทนราษฎร
ในระหวางทยงไมมขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรตามมาตรา ๑๒๘ ใหประธาน สภาผแทนราษฎรเปนผกาหนดอตราสวนตามวรรคแปด
มาตรา ๑๓๐ ใหมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ดงตอไปน (๑) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร (๒) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา (๓) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง (๔) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง (๕) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน (๖) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (๗) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน (๘) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ (๙) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนง
ทางการเมอง (๑๐) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต มาตรา ๑๓๑ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญจะเสนอไดกแตโดย (๑) คณะรฐมนตร โดยขอเสนอแนะของศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ (๒) สมาชกสภาผแทนราษฎรจานวนไมนอยกวาหนงในสบของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอย
ของสภาผแทนราษฎร มาตรา ๑๓๒ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ นอกจากทบญญตไวดงตอไปน
ใหกระทาเชนเดยวกบพระราชบญญต
หนา ๓๘ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๑) การเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหเสนอตอรฐสภา และใหรฐสภาประชมรวมกนเพอพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหแลวเสรจภายในเวลาหนงรอยแปดสบวน โดยการออกเสยงลงคะแนนในวาระทสาม ตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของรฐสภา ถาทประชมรวมกนของรฐสภาพจารณาไมแลวเสรจภายในกาหนดเวลาดงกลาว ใหถอวารฐสภาใหความเหนชอบตามรางทเสนอตามมาตรา ๑๓๑
(๒) ภายในสบหาวนนบแตวนทรฐสภาใหความเหนชอบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ใหรฐสภาสงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนไปยงศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ เพอใหความเหน ในกรณทศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ ไมมขอทกทวงภายในสบวนนบแตวนทไดรบรางดงกลาว ใหรฐสภาดาเนนการตอไป
(๓) ในกรณทศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ เหนวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทรฐสภาใหความเหนชอบมขอความใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอทาให ไมสามารถปฏบตหนาทใหถกตองตามบทบญญตของรฐธรรมนญได ใหเสนอความเหนไปยงรฐสภา และใหรฐสภาประชมรวมกนเพอพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบความเหนดงกลาว ในการน ใหรฐสภามอานาจแกไขเพมเตมตามขอเสนอของศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระ ตามทเหนสมควรได และเมอดาเนนการเสรจแลว ใหรฐสภาดาเนนการตอไป
มาตรา ๑๓๓ รางพระราชบญญตใหเสนอตอสภาผแทนราษฎรกอน และจะเสนอไดกแตโดย (๑) คณะรฐมนตร (๒) สมาชกสภาผแทนราษฎรจานวนไมนอยกวายสบคน (๓) ผมสทธเลอกตงจานวนไมนอยกวาหนงหมนคนเขาชอเสนอกฎหมายตามหมวด ๓
สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย หรอหมวด ๕ หนาทของรฐ ทงน ตามกฎหมายวาดวยการเขาชอเสนอกฎหมาย
ในกรณทรางพระราชบญญตซงมผเสนอตาม (๒) หรอ (๓) เปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน จะเสนอไดกตอเมอมคารบรองของนายกรฐมนตร
มาตรา ๑๓๔ รางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน หมายความถงรางพระราชบญญต วาดวยเรองใดเรองหนง ดงตอไปน
(๑) การตงขน ยกเลก ลด เปลยนแปลง แกไข ผอน หรอวางระเบยบการบงคบอนเกยวกบภาษหรออากร
(๒) การจดสรร รบ รกษา หรอจายเงนแผนดน หรอการโอนงบประมาณรายจายของแผนดน (๓) การกเงน การคาประกน การใชเงนก หรอการดาเนนการทผกพนทรพยสนของรฐ (๔) เงนตรา
หนา ๓๙ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในกรณทเปนทสงสยวารางพระราชบญญตใดเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ใหเปนอานาจของทประชมรวมกนของประธานสภาผแทนราษฎรและประธานคณะกรรมาธการสามญของสภาผแทนราษฎร ทกคณะเปนผวนจฉย
ใหประธานสภาผแทนราษฎรจดใหมการประชมรวมกนเพอพจารณากรณตามวรรคสอง ภายในสบหาวนนบแตวนทมกรณดงกลาว
มตของทประชมรวมกนตามวรรคสอง ใหใชเสยงขางมากเปนประมาณ ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานสภาผแทนราษฎรออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด
มาตรา ๑๓๕ รางพระราชบญญตใดทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอผมสทธเลอกตงเปนผเสนอและในชนรบหลกการไมเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน แตสภาผแทนราษฎรไดแกไขเพมเตม และประธานสภาผแทนราษฎรเหนเองหรอมสมาชกสภาผแทนราษฎรทกทวงตอประธานสภาผแทนราษฎรวาการแกไขเพมเตมนนทาใหมลกษณะเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ใหประธานสภาผแทนราษฎร สงระงบการพจารณาไวกอน เพอดาเนนการตอไปตามมาตรา ๑๓๔ วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส
ในกรณททประชมรวมกนตามวรรคหนงวนจฉยวา การแกไขเพมเตมทาใหรางพระราชบญญตนน มลกษณะเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ใหประธานสภาผแทนราษฎรสงรางพระราชบญญตนนไปใหนายกรฐมนตรรบรอง ถานายกรฐมนตรไมใหคารบรอง ใหสภาผแทนราษฎรดาเนนการแกไขเพอมใหรางพระราชบญญตนนเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน
มาตรา ๑๓๖ เมอสภาผแทนราษฎรไดพจารณารางพระราชบญญตและลงมตเหนชอบแลว ใหสภาผแทนราษฎรเสนอรางพระราชบญญตนนตอวฒสภา วฒสภาตองพจารณารางพระราชบญญต ทเสนอมานนใหเสรจภายในหกสบวน แตถารางพระราชบญญตนนเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ตองพจารณาใหเสรจภายในสามสบวน ทงน เวนแตวฒสภาจะไดลงมตใหขยายเวลาออกไปเปนกรณพเศษซงตองไมเกนสามสบวน กาหนดวนดงกลาวใหหมายถงวนในสมยประชม และใหเรมนบแตวนท รางพระราชบญญตนนมาถงวฒสภา
ระยะเวลาในวรรคหนง ไมใหนบรวมระยะเวลาทอยในระหวางการพจารณาของศาลรฐธรรมนญตามมาตรา ๑๓๙
ถาวฒสภาพจารณารางพระราชบญญตไมเสรจภายในกาหนดเวลาตามวรรคหนง ใหถอวาวฒสภาไดใหความเหนชอบในรางพระราชบญญตนน
ในกรณทสภาผแทนราษฎรเสนอรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงนไปยงวฒสภา ใหประธาน สภาผแทนราษฎรแจงใหวฒสภาทราบและใหถอเปนเดดขาด หากมไดแจง ใหถอวารางพระราชบญญตนนไมเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน
มาตรา ๑๓๗ เมอวฒสภาไดพจารณารางพระราชบญญตเสรจแลว (๑) ถาเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร ใหดาเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑
หนา ๔๐ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๒) ถาไมเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร ใหยบยงรางพระราชบญญตนนไวกอนและ สงรางพระราชบญญตนนคนไปยงสภาผแทนราษฎร
(๓) ถาแกไขเพมเตม ใหสงรางพระราชบญญตตามทแกไขเพมเตมนนไปยงสภาผแทนราษฎร ถาสภาผแทนราษฎรเหนชอบดวยกบการแกไขเพมเตม ใหดาเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑ ถาเปนกรณอน ใหแตละสภาตงบคคลซงเปนหรอมไดเปนสมาชกแหงสภานน ๆ มจานวนเทากนตามทสภาผแทนราษฎรกาหนด ประกอบเปนคณะกรรมาธการรวมกนเพอพจารณารางพระราชบญญตนน และใหคณะกรรมาธการรวมกนรายงานและเสนอรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลวตอสภาทงสอง ถาสภาทงสองตางเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลว ใหดาเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑ ถาสภาใดสภาหนงไมเหนชอบดวย ไมวาอกสภาหนงจะไดพจารณารางพระราชบญญตนนแลวหรอไม ใหยบยงรางพระราชบญญตนนไวกอน
การประชมคณะกรรมาธการรวมกนตองมกรรมาธการของสภาทงสองมาประชมไมนอยกวากงหนงของจานวนกรรมาธการทงหมดจงจะเปนองคประชม และใหนาความในมาตรา ๑๕๗ มาใชบงคบโดยอนโลม
ถาวฒสภาไมสงรางพระราชบญญตคนไปยงสภาผแทนราษฎรภายในกาหนดเวลาตามมาตรา ๑๓๖ ใหถอวาวฒสภาไดใหความเหนชอบในรางพระราชบญญตนน และใหดาเนนการตามมาตรา ๘๑ ตอไป
มาตรา ๑๓๘ สภาผแทนราษฎรจะยกรางพระราชบญญตทตองยบยงไวตามมาตรา ๑๓๗ ขนพจารณาใหมไดเมอพนหนงรอยแปดสบวนนบแต
(๑) วนทวฒสภาสงรางพระราชบญญตนนคนไปยงสภาผแทนราษฎรสาหรบกรณการยบยงตามมาตรา ๑๓๗ (๒)
(๒) วนทสภาใดสภาหนงไมเหนชอบดวย สาหรบกรณการยบยงตามมาตรา ๑๓๗ (๓) ในกรณตามวรรคหนง ถาสภาผแทนราษฎรลงมตยนยนรางทผานการพจารณาจากสภาผแทนราษฎร
หรอรางทคณะกรรมาธการรวมกนพจารณาดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรแลว ใหถอวารางพระราชบญญตนนเปนอนไดรบความเหนชอบของรฐสภา และใหดาเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑
ภายใตบงคบมาตรา ๑๔๓ วรรคส ระยะเวลาหนงรอยแปดสบวนตามวรรคหนง ใหลดเหลอสบวนในกรณรางพระราชบญญตทตองยบยงไวนนเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน
มาตรา ๑๓๙ ในระหวางทมการยบยงรางพระราชบญญตใดตามมาตรา ๑๓๗ คณะรฐมนตรหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรจะเสนอรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไวมได
ในกรณทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาเหนวารางพระราชบญญตทเสนอหรอสงใหพจารณานน เปนรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไว ใหประธานสภาผแทนราษฎรหรอประธานวฒสภาสงรางพระราชบญญตดงกลาวใหศาลรฐธรรมนญ
หนา ๔๑ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
วนจฉย ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาเปนรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไว ใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป
มาตรา ๑๔๐ การจายเงนแผนดน จะกระทาไดเฉพาะทไดอนญาตไวในกฎหมายวาดวยงบประมาณรายจาย กฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ หรอกฎหมายเกยวดวยการโอนงบประมาณ กฎหมายวาดวยเงนคงคลง หรอกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ เวนแตในกรณจาเปนรบดวนจะจายไปกอนกได แตตองเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ในกรณเชนวาน ตองตงงบประมาณรายจายชดใชในพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจายหรอพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม หรอพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจาปงบประมาณถดไป
มาตรา ๑๔๑ งบประมาณรายจายของแผนดนใหทาเปนพระราชบญญต ถาพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจาปงบประมาณออกไมทนปงบประมาณใหม ใหใชกฎหมายวาดวยงบประมาณรายจายในปงบประมาณปกอนนนไปพลางกอน
รฐตองจดสรรงบประมาณใหเพยงพอกบการปฏบตหนาทโดยอสระของรฐสภา ศาล องคกรอสระ และองคกรอยการ ทงน ตามหลกเกณฑทบญญตไวในกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ ในกรณทเหนวางบประมาณทไดรบจดสรรอาจไมเพยงพอตอการปฏบตหนาท รฐสภา ศาล องคกรอสระ หรอองคกรอยการจะยนคาขอแปรญตตตอคณะกรรมาธการโดยตรงกได
มาตรา ๑๔๒ ในการเสนอรางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจาปงบประมาณ ตองแสดงแหลงทมาและประมาณการรายได ผลสมฤทธหรอประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการจายเงน และความสอดคลองกบยทธศาสตรชาตและแผนพฒนาตาง ๆ ทงน ตามหลกเกณฑทบญญตไวในกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ
มาตรา ๑๔๓ รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจาปงบประมาณ รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจาย สภาผแทนราษฎรจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายในหนงรอยหาวนนบแตวนทรางพระราชบญญตดงกลาวมาถงสภาผแทนราษฎร
ถาสภาผแทนราษฎรพจารณารางพระราชบญญตนนไมแลวเสรจภายในกาหนดเวลาตามวรรคหนง ใหถอวาสภาผแทนราษฎรเหนชอบกบรางพระราชบญญตนน และใหเสนอรางพระราชบญญตดงกลาว ตอวฒสภาเพอพจารณา
ในการพจารณาของวฒสภา วฒสภาจะตองใหความเหนชอบหรอไมใหความเหนชอบภายในยสบวนนบแตวนทรางพระราชบญญตนนมาถงวฒสภา โดยจะแกไขเพมเตมใด ๆ มได ถาพนกาหนดเวลาดงกลาว ใหถอวาวฒสภาเหนชอบกบรางพระราชบญญตนน ในกรณเชนนและในกรณทวฒสภาใหความเหนชอบ ใหดาเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑
ถาวฒสภาไมเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตดงกลาว ใหนาความในมาตรา ๑๓๘ วรรคสอง มาใชบงคบโดยอนโลม โดยใหสภาผแทนราษฎรยกขนพจารณาใหมไดทนท
หนา ๔๒ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ระยะเวลาตามวรรคหนงและวรรคสาม มใหนบรวมระยะเวลาทศาลรฐธรรมนญพจารณา ตามมาตรา ๑๔๔ วรรคสาม
มาตรา ๑๔๔ ในการพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจาปงบประมาณ รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจาย สมาชกสภาผแทนราษฎรจะแปรญตตเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมรายการหรอจานวนในรายการมได แตอาจแปรญตตในทางลดหรอตดทอนรายจายซงมใชรายจายตามขอผกพนอยางใดอยางหนง ดงตอไปน
(๑) เงนสงใชตนเงนก (๒) ดอกเบยเงนก (๓) เงนทกาหนดใหจายตามกฎหมาย ในการพจารณาของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอคณะกรรมาธการ การเสนอ การแปรญตต
หรอการกระทาดวยประการใด ๆ ทมผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภาหรอกรรมาธการ มสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย จะกระทามได
ในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา มจานวนไมนอยกวาหนงในสบของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา เหนวามการกระทาทฝาฝนบทบญญตตามวรรคสอง ใหเสนอความเหนตอศาลรฐธรรมนญเพอพจารณา และศาลรฐธรรมนญตองพจารณาวนจฉยใหแลวเสรจภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบความเหนดงกลาว ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวามการกระทาทฝาฝนบทบญญตตามวรรคสอง ใหการเสนอ การแปรญตต หรอการกระทาดงกลาวเปนอนสนผล ถาผกระทาการดงกลาวเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ใหผกระทาการนนสนสดสมาชกภาพนบแตวนทศาลรฐธรรมนญมคาวนจฉย และใหเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงของผนน แตในกรณทคณะรฐมนตรเปนผกระทาการหรออนมตใหกระทาการหรอรวามการกระทาดงกลาวแลวแตมไดสงยบยง ใหคณะรฐมนตรพนจากตาแหนงทงคณะนบแตวนทศาลรฐธรรมนญมคาวนจฉย และใหเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง ของรฐมนตรทพนจากตาแหนงนน เวนแตจะพสจนไดวาตนมไดอยในทประชมในขณะทมมต และ ใหผกระทาการดงกลาวตองรบผดชดใชเงนนนคนพรอมดวยดอกเบย
เจาหนาทของรฐผใดจดทาโครงการหรออนมตหรอจดสรรเงนงบประมาณโดยรวามการดาเนนการอนเปนการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนงหรอวรรคสอง ถาไดบนทกขอโตแยงไวเปนหนงสอหรอมหนงสอแจงใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทราบ ใหพนจากความรบผด
การเรยกเงนคนตามวรรคสามหรอวรรคส ใหกระทาไดภายในยสบปนบแตวนทมการจดสรรงบประมาณนน
ในกรณทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไดรบแจงตามวรรคส ใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตดาเนนการสอบสวนเปนทางลบโดยพลน หากเหนวากรณมมล ใหเสนอความเหนตอศาลรฐธรรมนญเพอดาเนนการตอไปตามวรรคสาม และไมวา
หนา ๔๓ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
กรณจะเปนประการใด คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตและศาลรฐธรรมนญ หรอบคคลใดจะเปดเผยขอมลเกยวกบผแจงมได
มาตรา ๑๔๕ รางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว ใหนายกรฐมนตร รอไวหาวนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา ถาไมมกรณตองดาเนนการตามมาตรา ๑๔๘ ใหนาขนทลเกลาทลกระหมอมถวายภายในยสบวนนบแตวนพนกาหนดเวลาดงกลาว
มาตรา ๑๔๖ รางพระราชบญญตใด พระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวยและพระราชทานคนมายงรฐสภา หรอเมอพนเกาสบวนแลวมไดพระราชทานคนมา รฐสภาจะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหม ถารฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาแลว ใหนายกรฐมนตรนารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง เมอพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายในสามสบวน ใหนายกรฐมนตร นาพระราชบญญตนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรยไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว
มาตรา ๑๔๗ ในกรณทอายของสภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอมการยบสภาผแทนราษฎร รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมหรอรางพระราชบญญตทรฐสภายงมไดใหความเหนชอบ หรอทรฐสภา ใหความเหนชอบแลวแตพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย หรอเมอพนเกาสบวนแลวมไดพระราชทานคนมา ใหเปนอนตกไป
บรรดารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมหรอรางพระราชบญญตทรฐสภายงมไดใหความเหนชอบ ทตกไปตามวรรคหนง ถาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปรองขอตอรฐสภาเพอใหรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา แลวแตกรณ พจารณาตอไป ถารฐสภาเหนชอบดวยกใหรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา แลวแตกรณ พจารณาตอไปได แตคณะรฐมนตรตองรองขอภายใน หกสบวนนบแตวนเรยกประชมรฐสภาครงแรกภายหลงการเลอกตงทวไป
มาตรา ๑๔๘ กอนทนายกรฐมนตรจะนารางพระราชบญญตใดขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยตามมาตรา ๘๑
(๑) หากสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกนมจานวนไมนอยกวาหนงในสบของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา เหนวารางพระราชบญญตดงกลาว มขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหเสนอความเหนตอประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหนายกรฐมนตรทราบโดยไมชกชา
(๒) หากนายกรฐมนตรเหนวารางพระราชบญญตดงกลาวมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหสงความเหนเชนวานนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาทราบโดยไมชกชา
หนา ๔๔ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในระหวางการพจารณาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะนารางพระราชบญญตดงกลาวขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยมได
ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ และขอความดงกลาวเปนสาระสาคญ ใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป
ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ แตมใชกรณตามวรรคสาม ใหขอความทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป และใหนายกรฐมนตรดาเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑
มาตรา ๑๔๙ ใหนาความในมาตรา ๑๔๘ มาใชบงคบแกรางขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร รางขอบงคบการประชมวฒสภา และรางขอบงคบการประชมรฐสภาทสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ ใหความเหนชอบแลว กอนนาไปประกาศในราชกจจานเบกษาดวยโดยอนโลม
มาตรา ๑๕๐ สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภามสทธตงกระทถามรฐมนตร ในเรองใดเกยวกบงานในหนาทโดยจะถามเปนหนงสอหรอดวยวาจากได ตามขอบงคบการประชม แหงสภานน ๆ ซงอยางนอยตองกาหนดใหมการตงกระทถามดวยวาจาโดยไมตองแจงลวงหนาไวดวย
รฐมนตรยอมมสทธทจะไมตอบกระท เ มอคณะรฐมนตรเหนวาเรองนนยงไมควรเปดเผย เพราะเกยวกบความปลอดภยหรอประโยชนสาคญของแผนดน
มาตรา ๑๕๑ สมาชกสภาผแทนราษฎรจานวนไมนอยกวาหนงในหาของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร มสทธเขาชอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจรฐมนตรเปนรายบคคลหรอทงคณะ
เมอไดมการเสนอญตตตามวรรคหนงแลว จะมการยบสภาผแทนราษฎรมได เวนแตจะม การถอนญตตหรอการลงมตนนไมไดคะแนนเสยงตามวรรคส
เมอการอภปรายทวไปสนสดลง โดยมใชดวยมตใหผานระเบยบวาระเปดอภปรายนนไป ใหสภาผแทนราษฎรลงมตไววางใจหรอไมไววางใจ การลงมตในกรณเชนวานมใหกระทาในวนเดยวกบวนทการอภปรายสนสดลง
มตไมไววางใจตองมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ สภาผแทนราษฎร
รฐมนตรคนใดพนจากตาแหนงเดมแตยงคงเปนรฐมนตรในตาแหนงอนภายหลงจากวนทสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาชอตามวรรคหนง หรอพนจากตาแหนงเดมไมเกนเกาสบวนกอนวนทสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาชอตามวรรคหนง แตยงคงเปนรฐมนตรในตาแหนงอน ใหรฐมนตรคนนนยงคงตองถกอภปรายเพอลงมตไมไววางใจตอไป
หนา ๔๕ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๑๕๒ สมาชกสภาผแทนราษฎรจานวนไมนอยกวาหนงในสบของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร จะเขาชอกนเพอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอซกถามขอเทจจรงหรอเสนอแนะปญหาตอคณะรฐมนตร โดยไมมการลงมตกได
มาตรา ๑๕๓ สมาชกวฒสภาจานวนไมนอยกวาหนงในสามของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา มสทธเขาชอขอเปดอภปรายทวไปในวฒสภาเพอใหคณะรฐมนตรแถลงขอเทจจรงหรอชแจงปญหาสาคญเกยวกบการบรหารราชการแผนดนโดยไมมการลงมต
มาตรา ๑๕๔ การเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปตามมาตรา ๑๕๑ มาตรา ๑๕๒ หรอมาตรา ๑๕๓ แลวแตกรณ ใหกระทาไดปละหนงครง
ความในวรรคหนงไมใชบงคบแกการเปดอภปรายทวไปตามมาตรา ๑๕๑ ทสนสดลงดวยมต ใหผานระเบยบวาระเปดอภปรายนนไป
มาตรา ๑๕๕ ในกรณทมปญหาสาคญเกยวกบความมนคงปลอดภยหรอเศรษฐกจของประเทศ สมควรทจะปรกษาหารอรวมกนระหวางรฐสภาและคณะรฐมนตร ผนาฝายคานในสภาผแทนราษฎรจะแจงไปยงประธานรฐสภาขอใหมการเปดอภปรายทวไปในทประชมรฐสภากได ในกรณน ประธานรฐสภาตองดาเนนการใหมการประชมภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบการแจง แตรฐสภาจะลงมตในปญหา ทอภปรายมได
การประชมตามวรรคหนงใหประชมลบ และคณะรฐมนตรมหนาทตองเขารวมประชมดวย สวนท ๕
การประชมรวมกนของรฐสภา
มาตรา ๑๕๖ ในกรณตอไปน ใหรฐสภาประชมรวมกน (๑) การใหความเหนชอบในการแตงตงผสาเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๗ (๒) การปฏญาณตนของผสาเรจราชการแทนพระองคตอรฐสภาตามมาตรา ๑๙ (๓) การรบทราบการแกไขเพ ม เตมกฎมณเฑยรบาลว าด วยการสบราชสนตตวง ศ
พระพทธศกราช ๒๔๖๗ ตามมาตรา ๒๐ (๔) การรบทราบหรอใหความเหนชอบในการสบราชสมบตตามมาตรา ๒๑ (๕) การใหความเหนชอบในการปดสมยประชมตามมาตรา ๑๒๑ (๖) การเปดประชมรฐสภาตามมาตรา ๑๒๒ (๗) การพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามมาตรา ๑๓๒ (๘) การปรกษารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหรอรางพระราชบญญตใหม
ตามมาตรา ๑๔๖ (๙) การพจารณาใหความเหนชอบตามมาตรา ๑๔๗ (๑๐) การเปดอภปรายทวไปตามมาตรา ๑๕๕ และมาตรา ๑๖๕
หนา ๔๖ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๑๑) การตราขอบงคบการประชมรฐสภาตามมาตรา ๑๕๗ (๑๒) การแถลงนโยบายตามมาตรา ๑๖๒ (๑๓) การใหความเหนชอบในการประกาศสงครามตามมาตรา ๑๗๗ (๑๔) การรบฟงคาชแจงและการใหความเหนชอบหนงสอสญญาตามมาตรา ๑๗๘ (๑๕) การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๕๖ (๑๖) กรณอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๕๗ ในการประชมรวมกนของรฐสภาใหใชขอบงคบการประชมรฐสภา ในระหวาง
ทยงไมมขอบงคบการประชมรฐสภา ใหใชขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรโดยอนโลมไปพลางกอน ในการประชมรวมกนของรฐสภา ใหนาบททใชแกสภาทงสองมาใชบงคบโดยอนโลม เวนแต
ในเรองการตงคณะกรรมาธการ กรรมาธการซงตงจากผซงเปนสมาชกของแตละสภาจะตองมจานวนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจานวนสมาชกของแตละสภา
หมวด ๘ คณะรฐมนตร
มาตรา ๑๕๘ พระมหากษตรยทรงแตงตงนายกรฐมนตรและรฐมนตรอนอกไมเกนสามสบหาคน ประกอบเปนคณะรฐมนตร มหนาทบรหารราชการแผนดนตามหลกความรบผดชอบรวมกน
นายกรฐมนตรตองแตงตงจากบคคลซงสภาผแทนราษฎรใหความเหนชอบตามมาตรา ๑๕๙ ใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงนายกรฐมนตร นายกรฐมนตรจะดารงตาแหนงรวมกนแลวเกนแปดปมได ทงน ไมวาจะเปนการดารงตาแหนง
ตดตอกนหรอไม แตมใหนบรวมระยะเวลาในระหวางทอยปฏบตหนาทตอไปหลงพนจากตาแหนง มาตรา ๑๕๙ ใหสภาผแทนราษฎรพจารณาใหความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตง
เปนนายกรฐมนตรจากบคคลซงมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๖๐ และเปนผมชออยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ เฉพาะจากบญชรายชอของพรรคการเมองทมสมาชกไดรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมนอยกวารอยละหาของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ สภาผแทนราษฎร
การเสนอชอตามวรรคหนงตองมสมาชกรบรองไมนอยกวาหนงในสบของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร
มตของสภาผแทนราษฎรทเหนชอบการแตงตงบคคลใดใหเปนนายกรฐมนตร ตองกระทา โดยการลงคะแนนโดยเปดเผย และมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอย ของสภาผแทนราษฎร
มาตรา ๑๖๐ รฐมนตรตอง (๑) มสญชาตไทยโดยการเกด
หนา ๔๗ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๒) มอายไมตากวาสามสบหาป (๓) สาเรจการศกษาไมตากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา (๔) มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ (๕) ไมมพฤตกรรมอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง (๖) ไมมลกษณะตองหามตามมาตรา ๙๘ (๗) ไมเปนผตองคาพพากษาใหจาคก แมคดนนจะยงไมถงทสด หรอมการรอการลงโทษ
เวนแตในความผดอนไดกระทาโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท (๘) ไมเปนผเคยพนจากตาแหนงเพราะเหตกระทาการอนเปนการตองหามตามมาตรา ๑๘๖
หรอมาตรา ๑๘๗ มาแลวยงไมถงสองปนบถงวนแตงตง มาตรา ๑๖๑ กอนเขารบหนาท รฐมนตรตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยดวยถอยคา
ดงตอไปน “ขาพระพทธเจา (ชอผปฏญาณ) ขอถวายสตยปฏญาณวา ขาพระพทธเจาจะจงรกภกด
ตอพระมหากษตรย และจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชนของประเทศและประชาชน ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกประการ”
ในกรณทโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหคณะรฐมนตรปฏบตหนาทไปพลางกอนทจะถวายสตยปฏญาณ ใหคณะรฐมนตรนนดาเนนการตามมาตรา ๑๖๒ วรรคสองได ในกรณเชนน ใหคณะรฐมนตรตามมาตรา ๑๖๘ (๑) พนจากการปฏบตหนาทนบแตวนทโปรดเกลาโปรดกระหมอมดงกลาว
มาตรา ๑๖๒ คณะรฐมนตรทจะเขาบรหารราชการแผนดนตองแถลงนโยบายตอรฐสภา ซงตองสอดคลองกบหนาทของรฐ แนวนโยบายแหงรฐ และยทธศาสตรชาต และตองชแจงแหลงทมาของรายไดทจะนามาใชจายในการดาเนนนโยบาย โดยไมมการลงมตความไววางใจ ทงน ภายในสบหาวนนบแตวนเขารบหนาท
กอนแถลงนโยบายตอรฐสภาตามวรรคหนง หากมกรณทสาคญและจาเปนเรงดวน ซงหากปลอยใหเนนชาไปจะกระทบตอประโยชนสาคญของแผนดน คณะรฐมนตรทเขารบหนาทจะดาเนนการไปพลางกอนเพยงเทาทจาเปนกได
มาตรา ๑๖๓ รฐมนตรยอมมสทธเขาประชมและแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหน ในทประชมสภาแตไมมสทธออกเสยงลงคะแนน เวนแตเปนการออกเสยงลงคะแนนในสภาผแทนราษฎรในกรณทรฐมนตรผนนเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรดวย และใหนาเอกสทธทบญญตไวในมาตรา ๑๒๔ มาใชบงคบโดยอนโลม
มาตรา ๑๖๔ ในการบรหารราชการแผนดน คณะรฐมนตรตองดาเนนการตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ กฎหมาย และนโยบายทไดแถลงไวตอรฐสภา และตองปฏบตตามหลกเกณฑดงตอไปนดวย
(๑) ปฏบตหนาทและใชอานาจดวยความซอสตย สจรต เสยสละ เปดเผย และมความรอบคอบและระมดระวงในการดาเนนกจการตาง ๆ เพอประโยชนสงสดของประเทศและประชาชนสวนรวม
หนา ๔๘ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๒) รกษาวนยในกจการทเกยวกบเงนแผนดนตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐอยางเครงครด
(๓) ยดถอและปฏบตตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด (๔) สรางเสรมใหทกภาคสวนในสงคมอยรวมกนอยางเปนธรรม ผาสก และสามคคปรองดองกน รฐมนตรตองรบผดชอบตอสภาผแทนราษฎรในเรองทอยในหนาทและอานาจของตน รวมทง
ตองรบผดชอบรวมกนตอรฐสภาในการกาหนดนโยบายและการดาเนนการตามนโยบายของคณะรฐมนตร มาตรา ๑๖๕ ในกรณทมปญหาสาคญเกยวกบการบรหารราชการแผนดนทคณะรฐมนตร
เหนสมควรจะฟงความคดเหนของสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา นายกรฐมนตรจะแจงไปยงประธานรฐสภาขอใหมการเปดอภปรายทวไปในทประชมรวมกนของรฐสภากได ในกรณเชนวาน รฐสภาจะลงมตในปญหาทอภปรายมได
มาตรา ๑๖๖ ในกรณทมเหตอนสมควร คณะรฐมนตรจะขอใหมการออกเสยงประชามต ในเรองใดอนมใชเรองทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอเรองทเกยวกบตวบคคลหรอคณะบคคลใดกได ทงน ตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๑๖๗ รฐมนตรทงคณะพนจากตาแหนง เมอ (๑) ความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตรสนสดลงตามมาตรา ๑๗๐ (๒) อายสภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอมการยบสภาผแทนราษฎร (๓) คณะรฐมนตรลาออก (๔) พนจากตาแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๑๔๔ เมอรฐมนตรทงคณะพนจากตาแหนงตาม (๑) (๓) หรอ (๔) ใหดาเนนการเพอใหมคณะรฐมนตรขนใหม
ตามมาตรา ๑๕๘ และมาตรา ๑๕๙ มาตรา ๑๖๘ ใหคณะรฐมนตรทพนจากตาแหนงอยปฏบตหนาทตอไปภายใตเงอนไข ดงตอไปน (๑) ในกรณพนจากตาแหนงตามมาตรา ๑๖๗ (๑) (๒) หรอ (๓) ใหอยปฏบตหนาทตอไป
จนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมจะเขารบหนาท เวนแตในกรณทนายกรฐมนตรพนจากตาแหนง ตามมาตรา ๑๖๗ (๑) เพราะเหตขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๙๘ หรอมาตรา ๑๖๐ (๔) หรอ (๕) นายกรฐมนตรจะอยปฏบตหนาทตอไปมได
(๒) ในกรณพนจากตาแหนงตามมาตรา ๑๖๗ (๔) คณะรฐมนตรทพนจากตาแหนงจะอยปฏบตหนาทตอไปมได
ในกรณทคณะรฐมนตรอยปฏบตหนาทตอไปมไดตาม (๒) หรอคณะรฐมนตรทอยปฏบตหนาทตอไปลาออกทงคณะ และเปนกรณทไมอาจดาเนนการตามมาตรา ๑๕๘ และมาตรา ๑๕๙ ไดไมวาดวยเหตใด หรอยงดาเนนการตามมาตรา ๑๕๘ และมาตรา ๑๕๙ ไมแลวเสรจ ใหปลดกระทรวงปฏบตหนาทแทนรฐมนตรวาการกระทรวงนน ๆ เฉพาะเทาทจาเปนไปพลางกอน โดยใหปลดกระทรวงคดเลอกกนเอง ใหคนหนงปฏบตหนาทแทนนายกรฐมนตร
หนา ๔๙ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๑๖๙ คณะรฐมนตรทพนจากตาแหนงตามมาตรา ๑๖๗ (๒) และตองปฏบตหนาทตอไปตามมาตรา ๑๖๘ ตองปฏบตหนาทตามเงอนไข ดงตอไปน
(๑) ไมกระทาการอนมผลเปนการอนมตงานหรอโครงการ หรอมผลเปนการสรางความผกพนตอคณะรฐมนตรชดตอไป เวนแตทกาหนดไวแลวในงบประมาณรายจายประจาป
(๒) ไมแตงตงหรอโยกยายขาราชการซงมตาแหนงหรอเงนเดอนประจาหรอพนกงานของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอกจการทรฐถอหนใหญ หรอใหบคคลดงกลาวพนจากการปฏบตหนาทหรอพนจากตาแหนง หรอใหผอนมาปฏบตหนาทแทน เวนแตจะไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการการเลอกตงกอน
(๓) ไมกระทาการอนมผลเปนการอนมตใหใชจายงบประมาณสารองจายเพอกรณฉกเฉน หรอจาเปน เวนแตจะไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการการเลอกตงกอน
(๔) ไมใชทรพยากรของรฐหรอบคลากรของรฐเพอกระทาการใดอนอาจมผลตอการเลอกตง และไมกระทาการอนเปนการฝาฝนขอหามตามระเบยบทคณะกรรมการการเลอกตงกาหนด
มาตรา ๑๗๐ ความเปนรฐมนตรสนสดลงเฉพาะตว เมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) สภาผแทนราษฎรมมตไมไววางใจ (๔) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๖๐ (๕) กระทาการอนเปนการตองหามตามมาตรา ๑๘๖ หรอมาตรา ๑๘๗ (๖) มพระบรมราชโองการใหพนจากความเปนรฐมนตรตามมาตรา ๑๗๑ นอกจากเหตททาใหความเปนรฐมนตรสนสดลงเฉพาะตวตามวรรคหนงแลว ความเปนรฐมนตร
ของนายกรฐมนตรสนสดลงเมอครบกาหนดเวลาตามมาตรา ๑๕๘ วรรคส ดวย ใหนาความในมาตรา ๘๒ มาใชบงคบแกการสนสดของความเปนรฐมนตรตาม (๒) (๔) หรอ (๕)
หรอวรรคสอง โดยอนโลม เพอประโยชนแหงการน ใหคณะกรรมการการเลอกตงมอานาจสงเรองให ศาลรฐธรรมนญวนจฉยไดดวย
มาตรา ๑๗๑ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจในการใหรฐมนตรพนจากความเปนรฐมนตรตามทนายกรฐมนตรถวายคาแนะนา
มาตรา ๑๗๒ ในกรณเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ พระมหากษตรย จะทรงตราพระราชกาหนดใหใชบงคบดงเชนพระราชบญญตกได
การตราพระราชกาหนดตามวรรคหนง ใหกระทาไดเฉพาะเมอคณะรฐมนตรเหนวาเปนกรณฉกเฉน ทมความจาเปนรบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได
หนา ๕๐ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในการประชมรฐสภาคราวตอไป ใหคณะรฐมนตรเสนอพระราชกาหนดนนตอรฐสภาเพอพจารณาโดยไมชกชา ถาอยนอกสมยประชมและการรอการเปดสมยประชมสามญจะเปนการชกชา คณะรฐมนตรตองดาเนนการใหมการเรยกประชมรฐสภาสมยวสามญเพอพจารณาอนมตหรอไมอนมตพระราชกาหนดโดยเรว ถาสภาผแทนราษฎรไมอนมตหรอสภาผแทนราษฎรอนมตแตวฒสภาไมอนมตและสภาผแทนราษฎร ยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงไมมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร ใหพระราชกาหนดนนตกไป แตทงนไมกระทบตอกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชกาหนดนน
หากพระราชกาหนดตามวรรคหนงมผลเปนการแกไขเพมเตมหรอยกเลกบทบญญตแหงกฎหมายใด และพระราชกาหนดนนตองตกไปตามวรรคสาม ใหบทบญญตแหงกฎหมายทมอยกอนการแกไขเพมเตมหรอยกเลก มผลใชบงคบตอไปนบแตวนทการไมอนมตพระราชกาหนดนนมผล
ถาสภาผแทนราษฎรและวฒสภาอนมตพระราชกาหนดนน หรอถาวฒสภาไมอนมตและ สภาผแทนราษฎรยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร ใหพระราชกาหนดนนมผลใชบงคบเปนพระราชบญญตตอไป
การอนมตหรอไมอนมตพระราชกาหนด ใหนายกรฐมนตรประกาศในราชกจจานเบกษา ในกรณไมอนมต ใหมผลตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา
การพจารณาพระราชกาหนดของสภาผแทนราษฎรและของวฒสภา และการยนยนการอนมตพระราชกาหนด จะตองกระทาในโอกาสแรกทมการประชมสภานน ๆ
มาตรา ๑๗๓ กอนทสภาผ แทนราษฎรหรอวฒสภาจะไดอน มตพระราชกาหนดใด สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจานวนไมนอยกวาหนงในหาของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา มสทธเขาชอเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชกวาพระราชกาหนดนน ไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง และใหประธานแหงสภานนสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญภายในสามวนนบแตวนทไดรบความเหนเพอวนจฉย และใหรอการพจารณาพระราชกาหนดนนไวกอนจนกวาจะไดรบแจงคาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ
ใหศาลรฐธรรมนญมคาวนจฉยภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบเรอง และใหศาลรฐธรรมนญ แจงคาวนจฉยนนไปยงประธานแหงสภาทสงความเหนนนมา
ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาพระราชกาหนดใดไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ใหพระราชกาหนดนนไมมผลใชบงคบมาแตตน
คาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญวาพระราชกาหนดใดไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจานวนตลาการศาลรฐธรรมนญทงหมดเทาทมอย
มาตรา ๑๗๔ ในกรณท มความจาเปนตองมกฎหมายเกยวดวยภาษอากรหรอเงนตรา ซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน พระมหากษตรยจะทรง ตราพระราชกาหนดใหใชบงคบดงเชนพระราชบญญตกได
หนา ๕๑ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ใหนาความในมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม วรรคส วรรคหา วรรคหก และวรรคเจด มาใชบงคบแกพระราชกาหนดทไดตราขนตามวรรคหนงโดยอนโลม แตถาเปนการตราขนในระหวางสมยประชม จะตองนาเสนอตอสภาผแทนราษฎรภายในสามวนนบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา
มาตรา ๑๗๕ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจในการตราพระราชกฤษฎกาโดยไมขดตอกฎหมาย
มาตรา ๑๗๖ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจในการประกาศใชและเลกใชกฎอยการศก ในกรณทมความจาเปนตองประกาศใชกฎอยการศกเฉพาะแหงเปนการรบดวน เจาหนาทฝายทหาร
ยอมกระทาไดตามกฎหมายวาดวยกฎอยการศก มาตรา ๑๗๗ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจในการประกาศสงครามเมอไดรบ
ความเหนชอบของรฐสภา มตใหความเหนชอบของรฐสภาตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจานวนสมาชกทงหมด
เทาทมอยของทงสองสภา มาตรา ๑๗๘ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจในการทาหนงสอสญญาสนตภาพ
สญญาสงบศก และสญญาอนกบนานาประเทศหรอกบองคการระหวางประเทศ หนงสอสญญาใดมบทเปลยนแปลงอาณาเขตไทย หรอเขตพนทนอกอาณาเขตซงประเทศไทย
มสทธอธปไตยหรอมเขตอานาจตามหนงสอสญญาหรอตามกฎหมายระหวางประเทศหรอจะตองออกพระราชบญญตเพอใหการเปนไปตามหนงสอสญญา และหนงสอสญญาอนทอาจมผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม หรอการคาหรอการลงทนของประเทศอยางกวางขวาง ตองไดรบความเหนชอบของรฐสภา ในการน รฐสภาตองพจารณาใหแลวเสรจภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบเรอง หากรฐสภาพจารณาไมแลวเสรจภายในกาหนดเวลาดงกลาว ใหถอวารฐสภาใหความเหนชอบ
หนงสอสญญาอนทอาจมผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม หรอการคา หรอการลงทน ของประเทศอยางกวางขวางตามวรรคสอง ไดแก หนงสอสญญาเกยวกบการคาเสร เขตศลกากรรวม หรอการใหใชทรพยากรธรรมชาต หรอทาใหประเทศตองสญเสยสทธในทรพยากรธรรมชาตทงหมด หรอบางสวน หรอหนงสอสญญาอนตามทกฎหมายบญญต
ใหมกฎหมายกาหนดวธการทประชาชนจะเขามามสวนรวมในการแสดงความคดเหนและไดรบการเยยวยาทจาเปนอนเกดจากผลกระทบของการทาหนงสอสญญาตามวรรคสามดวย
เมอมปญหาวาหนงสอสญญาใดเปนกรณตามวรรคสองหรอวรรคสามหรอไม คณะรฐมนตร จะขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยกได ทงน ศาลรฐธรรมนญตองวนจฉยใหแลวเสรจภายในสามสบวน นบแตวนทไดรบคาขอ
มาตรา ๑๗๙ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจในการพระราชทานอภยโทษ
หนา ๕๒ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๑๘๐ พระมหากษต ร ยทรงแต งต งข าราชการ ฝายทหารและฝายพลเ รอน ตาแหนงปลดกระทรวง อธบด และเทยบเทา และทรงใหพนจากตาแหนง เวนแตกรณทพนจากตาแหนงเพราะความตาย เกษยณอาย หรอพนจากราชการเพราะถกลงโทษ
มาตรา ๑๘๑ ขาราชการและพนกงานของรฐซงมตาแหนงหรอเงนเดอนประจาและมใชขาราชการการเมอง จะเปนขาราชการการเมองหรอผดารงตาแหนงทางการเมองอนมได
มาตรา ๑๘๒ บทกฎหมาย พระราชหตถเลขา และพระบรมราชโองการอนเกยวกบราชการแผนดน ตองมรฐมนตรลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ เวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญ
มาตรา ๑๘๓ เงนประจาตาแหนงและประโยชนตอบแทนอยางอนขององคมนตร ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎร ประธานและรองประธานวฒสภา ผนาฝายคานในสภาผแทนราษฎร สมาชกสภาผแทนราษฎร และสมาชกวฒสภา ใหกาหนดโดยพระราชกฤษฎกา
บาเหนจบานาญหรอประโยชนตอบแทนอยางอนขององคมนตรซงพนจากตาแหนง ใหกาหนดโดยพระราชกฤษฎกา
หมวด ๙ การขดกนแหงผลประโยชน
มาตรา ๑๘๔ สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตอง (๑) ไมดารงตาแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ
หรอตาแหนงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน (๒) ไมรบหรอแทรกแซงหรอกาวกายการเขารบสมปทานจากรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ
หรอรฐวสาหกจ หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจอนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน หรอเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว ทงน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม
(๓) ไมรบเงนหรอประโยชนใด ๆ จากหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเปนพเศษนอกเหนอไปจากทหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจปฏบตตอบคคลอน ๆ ในธรกจ การงานปกต
(๔) ไมกระทาการใด ๆ ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม อนเปนการขดขวางหรอแทรกแซง การใชสทธหรอเสรภาพของหนงสอพมพหรอสอมวลชนโดยมชอบ
มาตรานมใหใชบงคบในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภารบเบยหวด บาเหนจ บานาญ เงนปพระบรมวงศานวงศ หรอเงนอนใดในลกษณะเดยวกน และมใหใชบงคบในกรณทสมาชก สภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภารบหรอดารงตาแหนงกรรมาธการของรฐสภา สภาผแทนราษฎร
หนา ๕๓ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
หรอวฒสภา หรอกรรมการทไดรบแตงตงในการบรหารราชการแผนดนทเกยวกบกจการของสภา หรอกรรมการตามทมกฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะ
ใหนา (๒) และ (๓) มาบงคบใชแกคสมรสและบตรของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา และบคคลอนซงมใชคสมรสและบตรของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภานน ทดาเนนการในลกษณะผถกใช ผรวมดาเนนการ หรอผไดรบมอบหมายจากสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภาใหกระทาการตามมาตรานดวย
มาตรา ๑๘๕ สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาตองไมใชสถานะหรอตาแหนง การเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภากระทาการใด ๆ อนมลกษณะทเปนการกาวกาย หรอแทรกแซงเพอประโยชนของตนเอง ของผอน หรอของพรรคการเมอง ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม ในเรองดงตอไปน
(๑) การปฏบตราชการหรอการดาเนนงานในหนาทประจาของขาราชการ พนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ กจการทรฐถอหนใหญ หรอราชการสวนทองถน
(๒) กระทาการในลกษณะททาใหตนมสวนรวมในการใชจายเงนงบประมาณหรอใหความเหนชอบในการจดทาโครงการใด ๆ ของหนวยงานของรฐ เวนแตเปนการดาเนนการในกจการของรฐสภา
(๓) การบรรจ แตงตง โยกยาย โอน เลอนตาแหนง เลอนเงนเดอนหรอการใหพนจากตาแหนงของขาราชการซงมตาแหนงหรอเงนเดอนประจาและมใชขาราชการการเมอง พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ กจการทรฐถอหนใหญ หรอราชการสวนทองถน
มาตรา ๑๘๖ ใหนาความในมาตรา ๑๘๔ มาใชบงคบแกรฐมนตรดวยโดยอนโลม เวนแตกรณดงตอไปน
(๑) การดารงตาแหนงหรอการดาเนนการทกฎหมายบญญตใหเปนหนาทหรออานาจของรฐมนตร (๒) การกระทาตามหนาทและอานาจในการบรหารราชการแผนดน หรอตามนโยบายทไดแถลง
ตอรฐสภา หรอตามทกฎหมายบญญต นอกจากกรณตามวรรคหนง รฐมนตรตองไมใชสถานะหรอตาแหนงกระทาการใดไมวาโดยทางตรง
หรอทางออม อนเปนการกาวกายหรอแทรกแซงการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐเพอประโยชนของตนเอง ของผอน หรอของพรรคการเมองโดยมชอบตามทกาหนดในมาตรฐานทางจรยธรรม
มาตรา ๑๘๗ รฐมนตรตองไมเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษทหรอไมคงไวซงความเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษทตอไปตามจานวนทกฎหมายบญญต และ ตองไมเปนลกจางของบคคลใด
ในกรณทรฐมนตรผใดประสงคจะไดรบประโยชนจากกรณตามวรรคหนงตอไป ใหแจงประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทราบภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแตงตง และใหโอนหน
หนา ๕๔ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในหางหนสวนหรอบรษทดงกลาวใหแกนตบคคลซงจดการทรพยสนเพอประโยชนของผอน ทงน ตามทกฎหมายบญญต
รฐมนตรจะเขาไปเกยวของกบการบรหารจดการหนหรอกจการของหางหนสวนหรอบรษท ตามวรรคสองไมวาในทางใด ๆ มได
มาตรานเฉพาะในสวนทเกยวกบความเปนหนสวนหรอผถอหน ใหใชบงคบแกคสมรสและ บตรทยงไมบรรลนตภาวะของรฐมนตร และการถอหนของรฐมนตรทอยในความครอบครองหรอดแลของบคคลอนไมวาโดยทางใด ๆ ดวย
หมวด ๑๐
ศาล
สวนท ๑ บททวไป
มาตรา ๑๘๘ การพจารณาพพากษาอรรถคดเปนอานาจของศาล ซงตองดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย และในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย
ผพพากษาและตลาการยอมมอสระในการพจารณาพพากษาอรรถคดตามรฐธรรมนญและกฎหมาย ใหเปนไปโดยรวดเรว เปนธรรม และปราศจากอคตทงปวง
มาตรา ๑๘๙ บรรดาศาลทงหลายจะตงขนไดแตโดยพระราชบญญต การตงศาลขนใหมหรอกาหนดวธพจารณาเพอพจารณาพพากษาคดใดคดหนงหรอทมขอหา
ฐานใดฐานหนงโดยเฉพาะแทนศาลทมตามกฎหมายสาหรบพจารณาพพากษาคดนน ๆ จะกระทามได มาตรา ๑๙๐ พระมหากษตรยทรงแตงตงและใหผพพากษาและตลาการพนจากตาแหนง
แตในกรณทพนจากตาแหนงเพราะความตาย เกษยณอาย ตามวาระ หรอพนจากราชการเพราะถกลงโทษ ใหนาความกราบบงคมทลเพอทรงทราบ
มาตรา ๑๙๑ กอนเขารบหนาท ผพพากษาและตลาการตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยดวยถอยคา ดงตอไปน
“ขาพระพทธเจา (ชอผปฏญาณ) ขอถวายสตยปฏญาณวา ขาพระพทธเจาจะจงรกภกด ตอพระมหากษตรย และจะปฏบตหนาทในพระปรมาภไธยดวยความซอสตยสจรตโดยปราศจากอคตทงปวง เพอใหเกดความยตธรรมแกประชาชน และความสงบสขแหงราชอาณาจกร ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยและกฎหมายทกประการ”
หนา ๕๕ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๑๙๒ ในกรณทมปญหาเกยวกบหนาทและอานาจระหวางศาลยตธรรม ศาลปกครอง หรอศาลทหาร ใหพจารณาวนจฉยชขาดโดยคณะกรรมการซงประกอบดวยประธานศาลฎกาเปนประธาน ประธานศาลปกครองสงสด หวหนาสานกตลาการทหาร และผทรงคณวฒอนอกไมเกนสคนตามทกฎหมายบญญต เปนกรรมการ
หลกเกณฑและวธการชขาดปญหาเกยวกบหนาทและอานาจระหวางศาลตามวรรคหนง ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๑๙๓ ใหแตละศาล ยกเวนศาลทหาร มหนวยงานทรบผดชอบงานธรการทมความเปนอสระในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการดาเนนการอน โดยใหมหวหนาหนวยงานคนหนงเปนผบงคบบญชาขนตรงตอประธานของแตละศาล ทงน ตามทกฎหมายบญญต
ใหศาลยตธรรมและศาลปกครองมระบบเงนเดอนและคาตอบแทนเปนการเฉพาะตามความเหมาะสมตามทกฎหมายบญญต
สวนท ๒ ศาลยตธรรม
มาตรา ๑๙๔ ศาลยตธรรมมอานาจพจารณาพพากษาคดทงปวง เวนแตคดทรฐธรรมนญ หรอกฎหมายบญญตใหอยในอานาจของศาลอน
การจดตง วธพจารณาคด และการดาเนนงานของศาลยตธรรมใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน มาตรา ๑๙๕ ใหมแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมองในศาลฎกา โดยองคคณะ
ผพพากษาประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงดารงตาแหนงไมตากวาผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยดารงตาแหนงไมตากวาผพพากษาศาลฎกา ซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกา จานวนไมนอยกวาหาคนแตไมเกนเกาคนตามทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย วธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง โดยใหเลอกเปนรายคด
ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมองมอานาจพจารณาพพากษาคดตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ
วธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง
คาพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง ใหอทธรณตอทประชมใหญ ศาลฎกาไดภายในสามสบวนนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมองมคาพพากษา
การวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกาตามวรรคส ใหดาเนนการโดยองคคณะของศาลฎกาซงประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงดารงตาแหนงไมตากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกา หรอผพพากษาอาวโสซงเคยดารงตาแหนงไมตากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาซงไมเคยพจารณา
หนา ๕๖ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
คดนนมากอน และไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาจานวนเกาคน โดยใหเลอกเปนรายคด และเมอองคคณะของศาลฎกาดงกลาวไดวนจฉยแลว ใหถอวาคาวนจฉยนนเปนคาวนจฉยอทธรณของ ทประชมใหญศาลฎกา
ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมองมคาพพากษาใหผ ใด พนจากตาแหนง หรอคาพพากษานนมผลใหผใดพนจากตาแหนง ไมวาจะมการอทธรณตามวรรคสหรอไม ใหผนนพนจากตาแหนงตงแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมองมคาพพากษา
หลกเกณฑและวธการอทธรณตามวรรคส และการพจารณาวนจฉยอทธรณตามวรรคหา ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนง ทางการเมอง
มาตรา ๑๙๖ การบรหารงานบคคลเกยวกบผพพากษาศาลยตธรรมตองมความเปนอสระ และดาเนนการโดยคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม ซงประกอบดวยประธานศาลฎกาเปนประธาน และกรรมการผทรงคณวฒซงเปนขาราชการตลาการในแตละชนศาล และผทรงคณวฒซงไมเปนหรอเคยเปนขาราชการตลาการ บรรดาทไดรบเลอกจากขาราชการตลาการไมเกนสองคน ทงน ตามทกฎหมายบญญต
สวนท ๓ ศาลปกครอง
มาตรา ๑๙๗ ศาลปกครองมอานาจพจารณาพพากษาคดปกครองอนเนองมาจากการใชอานาจทางปกครองตามกฎหมายหรอเนองมาจากการดาเนนกจการทางปกครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต
ใหมศาลปกครองสงสดและศาลปกครองชนตน อานาจศาลปกครองตามวรรคหนง ไมรวมถงการวนจฉยชขาดขององคกรอสระซงเปนการใชอานาจ
โดยตรงตามรฐธรรมนญขององคกรอสระนน ๆ การจดตง วธพจารณาคด และการดาเนนงานของศาลปกครองใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน มาตรา ๑๙๘ การบรหารงานบคคลเกยวกบตลาการศาลปกครองตองมความเปนอสระ
และดาเนนการโดยคณะกรรมการตลาการศาลปกครองซงประกอบดวยประธานศาลปกครองสงสดเปนประธาน และกรรมการผทรงคณวฒซงเปนตลาการในศาลปกครอง และผทรงคณวฒซงไมเปนหรอเคยเปนตลาการในศาลปกครองไมเกนสองคน บรรดาทไดรบเลอกจากขาราชการตลาการศาลปกครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต
หนา ๕๗ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
สวนท ๔ ศาลทหาร
มาตรา ๑๙๙ ศาลทหารมอานาจพจารณาพพากษาคดอาญาทผกระทาความผดเปนบคคล ซงอยในอานาจศาลทหารและคดอน ทงน ตามทกฎหมายบญญต
การจดตง วธพจารณาคด และการดาเนนงานของศาลทหาร ตลอดจนการแตงตงและการใหตลาการศาลทหารพนจากตาแหนง ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต
หมวด ๑๑ ศาลรฐธรรมนญ
มาตรา ๒๐๐ ศาลรฐธรรมนญประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญจานวนเกาคนซงพระมหากษตรยทรงแตงตงจากบคคล ดงตอไปน
(๑) ผพพากษาในศาลฎกาซงดารงตาแหนงไมตากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกามาแลวไมนอยกวาสามป ซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกา จานวนสามคน
(๒) ตลาการในศาลปกครองสงสดซงดารงตาแหนงไมตากวาตลาการศาลปกครองสงสดมาแลวไมนอยกวาหาป ซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสด จานวนสองคน
(๓) ผทรงคณวฒสาขานตศาสตรซงไดรบการสรรหาจากผดารงตาแหนงหรอเคยดารงตาแหนงศาสตราจารยของมหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวเปนเวลาไมนอยกวาหาป และยงมผลงานทางวชาการเปนทประจกษ จานวนหนงคน
(๔) ผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรหรอรฐประศาสนศาสตรซงไดรบการสรรหาจากผดารงตาแหนงหรอเคยดารงตาแหนงศาสตราจารยของมหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวเปนเวลาไมนอยกวาหาป และยงมผลงานทางวชาการเปนทประจกษ จานวนหนงคน
(๕) ผทรงคณวฒซงไดรบการสรรหาจากผรบหรอเคยรบราชการในตาแหนงไมตากวาอธบด หรอหวหนาสวนราชการทเทยบเทา หรอตาแหนงไมตากวารองอยการสงสดมาแลวไมนอยกวาหาป จานวนสองคน
ในกรณไมอาจเลอกผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาตาม (๑) ทประชมใหญศาลฎกาจะเลอกบคคลจากผซงเคยดารงตาแหนงไมตากวาผพพากษาในศาลฎกามาแลวไมนอยกวาสามปกได
การนบระยะเวลาตามวรรคหนง ใหนบถงวนทไดรบการคดเลอกหรอวนสมครเขารบการสรรหา แลวแตกรณ ในกรณจาเปนอนไมอาจหลกเลยงได คณะกรรมการสรรหาจะประกาศลดระยะเวลา ตามวรรคหนงหรอวรรคสองลงกได แตจะลดลงเหลอนอยกวาสองปมได
มาตรา ๒๐๑ ตลาการศาลรฐธรรมนญตองมคณสมบตดงตอไปนดวย
หนา ๕๘ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๑) มสญชาตไทยโดยการเกด (๒) มอายไมตากวาสสบหาป แตไมถงหกสบแปดปในวนทไดรบการคดเลอกหรอวนสมครเขารบ
การสรรหา (๓) สาเรจการศกษาไมตากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา (๔) มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ (๕) มสขภาพทสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ มาตรา ๒๐๒ ตลาการศาลรฐธรรมนญตองไมมลกษณะตองหาม ดงตอไปน (๑) เปนหรอเคยเปนตลาการศาลรฐธรรมนญหรอผดารงตาแหนงในองคกรอสระใด (๒) ลกษณะตองหามตามมาตรา ๙๘ (๑) (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) (๘) (๙) (๑๐) (๑๑)
(๑๗) หรอ (๑๘) (๓) เคยไดรบโทษจาคกโดยคาพพากษาถงทสดใหจาคก เวนแตในความผดอนไดกระทา
โดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๔) เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา ขาราชการการเมอง หรอสมาชก
สภาทองถนหรอผบรหารทองถนในระยะสบปกอนเขารบการคดเลอกหรอสรรหา (๕) เปนหรอเคยเปนสมาชกหรอผดารงตาแหนงอนของพรรคการเมองในระยะสบปกอนเขารบ
การคดเลอกหรอสรรหา (๖) เปนขาราชการซงมตาแหนงหรอเงนเดอนประจา (๗) เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน
หรอกรรมการหรอทปรกษาของหนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ (๘) เปนผดารงตาแหนงใดในหางหนสวนบรษท หรอองคกรทดาเนนธรกจโดยมงหาผลกาไร
หรอรายไดมาแบงปนกน หรอเปนลกจางของบคคลใด (๙) เปนผประกอบวชาชพอสระ (๑๐) มพฤตการณอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง มาตรา ๒๐๓ เมอมกรณทจะตองสรรหาผสมควรไดรบการแตงตงเปนตลาการศาลรฐธรรมนญ
ใหเปนหนาทและอานาจของคณะกรรมการสรรหา ซงประกอบดวย (๑) ประธานศาลฎกา เปนประธานกรรมการ (๒) ประธานสภาผแทนราษฎร และผนาฝายคานในสภาผแทนราษฎร เปนกรรมการ (๓) ประธานศาลปกครองสงสด เปนกรรมการ (๔) บคคลซงองคกรอสระแตงตงจากผมคณสมบตตามมาตรา ๒๐๑ และไมมลกษณะตองหาม
ตามมาตรา ๒๐๒ และไมเคยปฏบตหนาทใด ๆ ในศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระ องคกรละหนงคน เปนกรรมการ
หนา ๕๙ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในกรณทไมมผดารงตาแหนงกรรมการสรรหาตาม (๒) หรอกรรมการสรรหาตาม (๔) มไมครบไมวาดวยเหตใด ใหคณะกรรมการสรรหาประกอบดวยกรรมการสรรหาเทาทมอย
ใหสานกงานเลขาธการวฒสภาปฏบตหนาทเปนหนวยธรการของคณะกรรมการสรรหา ใหคณะกรรมการสรรหาดาเนนการสรรหาผสมควรไดรบการแตงตงเปนตลาการศาลรฐธรรมนญ
ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ
ในกรณทมปญหาเกยวกบคณสมบตของผสมคร ผไดรบการคดเลอกหรอไดรบการสรรหา ใหเปนหนาทและอานาจของคณะกรรมการสรรหาเปนผวนจฉย คาวนจฉยของคณะกรรมการสรรหา ใหเปนทสด
ในการสรรหา ใหคณะกรรมการสรรหาปรกษาหารอเพอคดสรรใหไดบคคลซงมความรบผดชอบสง มความกลาหาญในการปฏบตหนาท และมพฤตกรรมทางจรยธรรมเปนตวอยางทดของสงคม โดยนอกจากการประกาศรบสมครแลว ใหคณะกรรมการสรรหาดาเนนการสรรหาจากบคคลทมความเหมาะสมทวไปไดดวย แตตองไดรบความยนยอมของบคคลนน
มาตรา ๒๐๔ ผไดรบการคดเลอกหรอสรรหาเพอแตงตงใหดารงตาแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญตองไดรบความเหนชอบจากวฒสภาดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา
ในกรณทวฒสภาไมใหความเหนชอบผไดรบการสรรหาหรอคดเลอกรายใด ใหดาเนนการสรรหาหรอคดเลอกบคคลใหมแทนผนน แลวเสนอตอวฒสภาเพอใหความเหนชอบตอไป
เมอผไดรบการสรรหาหรอคดเลอกไดรบความเหนชอบจากวฒสภาแลว ใหเลอกกนเองใหคนหนงเปนประธานศาลรฐธรรมนญ แลวแจงผลใหประธานวฒสภาทราบ
ใหประธานวฒสภานาความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงประธานศาลรฐธรรมนญและตลาการศาลรฐธรรมนญ และเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ
มาตรา ๒๐๕ ผไดรบความเหนชอบจากวฒสภาใหเปนตลาการศาลรฐธรรมนญโดยทยงมไดพนจากตาแหนงตามมาตรา ๒๐๒ (๖) (๗) หรอ (๘) หรอยงประกอบวชาชพตาม (๙) อย ตองแสดงหลกฐานวาไดลาออกหรอเลกประกอบวชาชพตามมาตรา ๒๐๒ (๖) (๗) (๘) หรอ (๙) แลว ตอประธานวฒสภาภายในเวลาทประธานวฒสภากาหนด ซงตองเปนเวลากอนทประธานวฒสภาจะนาความกราบบงคมทลตามมาตรา ๒๐๔ วรรคส ในกรณทไมแสดงหลกฐานภายในกาหนดเวลาดงกลาว ใหถอวาผนนสละสทธ และใหดาเนนการคดเลอกหรอสรรหาใหม
มาตรา ๒๐๖ ในการพจารณาใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๐๔ ถามผไดรบความเหนชอบจากวฒสภาจานวนไมนอยกวาเจดคน ใหผไดรบความเหนชอบเลอกกนเองใหคนหนงเปนประธาน ศาลรฐธรรมนญแลวแจงผลใหประธานวฒสภาทราบโดยไมตองรอใหมผไดรบความเหนชอบครบเกาคน
หนา ๖๐ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
และเมอโปรดเกลาโปรดกระหมอมแตงตงแลว ใหศาลรฐธรรมนญดาเนนการตามหนาทและอานาจตอไปพลางกอนได โดยในระหวางนน ใหถอวาศาลรฐธรรมนญประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญเทาทมอย
มาตรา ๒๐๗ ตลาการศาลรฐธรรมนญมวาระการดารงตาแหนงเจดปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว
มาตรา ๒๐๘ นอกจากการพนจากตาแหนงตามวาระ ตลาการศาลรฐธรรมนญพนจากตาแหนงเมอ (๑) ขาดคณสมบตตามมาตรา ๒๐๑ หรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๒๐๒ (๒) ตาย (๓) ลาออก (๔) มอายครบเจดสบหาป (๕) ศาลรฐธรรมนญมมตใหพนจากตาแหนงดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสามในสของตลาการ
ศาลรฐธรรมนญทงหมดเทาทมอยเพราะเหตฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมของตลาการศาลรฐธรรมนญ
(๖) พนจากตาแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม ประธานศาลรฐธรรมนญซงลาออกจากตาแหนง ใหพนจากตาแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญดวย ในกรณทตลาการศาลรฐธรรมนญพนจากตาแหนงตามวาระ ใหตลาการศาลรฐธรรมนญทพนจาก
ตาแหนงปฏบตหนาทตอไปจนกวาจะมการแตงตงตลาการศาลรฐธรรมนญใหมแทน ในกรณทมปญหาวาตลาการศาลรฐธรรมนญผใดพนจากตาแหนงตาม (๑) หรอ (๓) หรอไม
ใหเปนหนาทและอานาจของคณะกรรมการสรรหาตามมาตรา ๒๐๓ เปนผวนจฉย คาวนจฉยของคณะกรรมการสรรหาใหเปนทสด
การรองขอ ผมสทธรองขอ การพจารณา และการวนจฉยตามวรรคส ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ
มาตรา ๒๐๙ ในระหวางทตลาการศาลรฐธรรมนญพนจากตาแหนงกอนวาระและยงไมม การแตงตงตลาการศาลรฐธรรมนญแทนตาแหนงทวาง ใหตลาการศาลรฐธรรมนญเทาทเหลออยปฏบตหนาทตอไปได
บทบญญตตามวรรคหนงมใหใชบงคบกรณมตลาการศาลรฐธรรมนญเหลออยไมถงเจดคน มาตรา ๒๑๐ ศาลรฐธรรมนญมหนาทและอานาจ ดงตอไปน (๑) พจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายหรอรางกฎหมาย (๒) พจารณาวนจฉยปญหาเกยวกบหนาทและอานาจของสภาผแทนราษฎร วฒสภา รฐสภา
คณะรฐมนตร หรอองคกรอสระ (๓) หนาทและอานาจอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ
หนา ๖๑ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
การยนคารองและเงอนไขการยนคารอง การพจารณาวนจฉย การทาคาวนจฉย และการดาเนนงานของศาลรฐธรรมนญ นอกจากทบญญตไวในรฐธรรมนญแลว ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ
ใหนาความในมาตรา ๑๘๘ มาตรา ๑๙๐ มาตรา ๑๙๑ และมาตรา ๑๙๓ มาใชบงคบแกศาลรฐธรรมนญดวยโดยอนโลม
มาตรา ๒๑๑ องคคณะของตลาการศาลรฐธรรมนญในการนงพจารณาและในการทาคาวนจฉยตองประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญไมนอยกวาเจดคน
คาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหถอเสยงขางมาก เวนแตรฐธรรมนญจะบญญตไวเปนอยางอน เมอศาลรฐธรรมนญรบเรองใดไวพจารณาแลว ตลาการศาลรฐธรรมนญผใดจะปฏเสธไมวนจฉย
โดยอางวาเรองนนไมอยในอานาจของศาลรฐธรรมนญมได คาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล องคกรอสระ
และหนวยงานของรฐ มาตรา ๒๑๒ ในการทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายบงคบแกคดใด ถาศาลเหนเอง
หรอคความโตแยงพรอมดวยเหตผลวาบทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวยมาตรา ๕ และยงไมมคาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ใหศาลสงความเหนเชนวานนตอศาลรฐธรรมนญ เพอวนจฉย ในระหวางนน ใหศาลดาเนนการพจารณาตอไปไดแตใหรอการพพากษาคดไวชวคราว จนกวาจะมคาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ
ในกรณทศาลรฐธรรมนญเหนวาคาโตแยงของคความตามวรรคหนง ไมเปนสาระอนควรไดรบการวนจฉย ศาลรฐธรรมนญจะไมรบเรองดงกลาวไวพจารณากได
คาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวง แตไมกระทบตอคาพพากษาของศาล อนถงทสดแลว เวนแตในคดอาญาใหถอวาผซงเคยถกศาลพพากษาวากระทาความผดตามบทบญญต แหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาไมชอบดวยมาตรา ๕ นน เปนผไมเคยกระทาความผดดงกลาว หรอถาผนนยงรบโทษอยกใหปลอยตวไป แตทงนไมกอใหเกดสทธทจะเรยกรองคาชดเชยหรอคาเสยหายใด ๆ
มาตรา ๒๑๓ บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวมสทธยนคารองตอศาลรฐธรรมนญเพอมคาวนจฉยวาการกระทานนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ
มาตรา ๒๑๔ ในกรณทตลาการศาลรฐธรรมนญตองหยดปฏบตหนาทตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม และมตลาการศาลรฐธรรมนญเหลออยไมถงเจดคน ใหประธานศาลฎกาและประธาน ศาลปกครองสงสดรวมกนแตงตงบคคลซงมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบตลาการ ศาลรฐธรรมนญทาหนาทเปนตลาการศาลรฐธรรมนญเปนการชวคราวใหครบเกาคน โดยใหผซงไดรบ
หนา ๖๒ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
แตงตงทาหนาทในฐานะตลาการศาลรฐธรรมนญไดจนกวาตลาการศาลรฐธรรมนญทตนทาหนาทแทน จะปฏบตหนาทได หรอจนกวาจะมการแตงตงผดารงตาแหนงแทน
หมวด ๑๒ องคกรอสระ
สวนท ๑ บททวไป
มาตรา ๒๑๕ องคกรอสระเปนองคกรทจดตงขนใหมความอสระในการปฏบตหนาท ใหเปนไปตามรฐธรรมนญและกฎหมาย
การปฏบตหนาทและการใชอานาจขององคกรอสระตองเปนไปโดยสจรต เทยงธรรม กลาหาญ และปราศจากอคตทงปวงในการใชดลพนจ
มาตรา ๒๑๖ นอกจากคณสมบตและลกษณะตองหามตามทบญญตไวเปนการเฉพาะในสวนทวาดวยองคกรอสระแตละองคกรแลว ผดารงตาแหนงในองคกรอสระตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามทวไปดงตอไปนดวย
(๑) มอายไมตากวาสสบหาป แตไมเกนเจดสบป (๒) มคณสมบตตามมาตรา ๒๐๑ (๑) (๓) (๔) และ (๕) (๓) ไมมลกษณะตองหามตามมาตรา ๒๐๒ มาตรา ๒๑๗ เมอมกรณทจะตองสรรหาผสมควรไดรบการแตงตงเปนผดารงตาแหนง
ในองคกรอสระนอกจากคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ใหเปนหนาทและอานาจของคณะกรรมการสรรหาตามมาตรา ๒๐๓ ทจะดาเนนการสรรหา เวนแตกรรมการสรรหาตามมาตรา ๒๐๓ (๔) ใหประกอบดวยบคคลซงแตงตงโดยศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระทมใชองคกรอสระทตองมการสรรหา
ใหนาความในมาตรา ๒๐๓ มาตรา ๒๐๔ มาตรา ๒๐๕ และมาตรา ๒๐๖ มาใชบงคบแกการสรรหาตามวรรคหนงโดยอนโลม
มาตรา ๒๑๘ นอกจากการพนจากตาแหนงตามวาระ ผดารงตาแหนงในองคกรอสระพนจากตาแหนงเมอ
(๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามทวไปตามมาตรา ๒๑๖ หรอขาดคณสมบต
หรอมลกษณะตองหามเฉพาะตามมาตรา ๒๒๒ มาตรา ๒๒๘ มาตรา ๒๓๒ มาตรา ๒๓๘ หรอ ตามมาตรา ๒๔๖ วรรคสอง และตามกฎหมายทตราขนตามมาตรา ๒๔๖ วรรคส แลวแตกรณ
หนา ๖๓ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ใหนาความในมาตรา ๒๐๘ วรรคสอง วรรคสาม วรรคส และวรรคหา และมาตรา ๒๐๙ มาใชบงคบแกการพนจากตาแหนงของผดารงตาแหนงในองคกรอสระโดยอนโลม
ในกรณทผดารงตาแหนงในองคกรอสระตองหยดปฏบตหนาทตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม ถามจานวนเหลออยไมถงกงหนง ใหนาความในมาตรา ๒๑๔ มาใชบงคบโดยอนโลม
มาตรา ๒๑๙ ใหศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระรวมกนกาหนดมาตรฐานทางจรยธรรม ขนใชบงคบแกตลาการศาลรฐธรรมนญและผดารงตาแหนงในองคกรอสระ รวมทงผวาการตรวจเงนแผนดนและหวหนาหนวยงานธรการของศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระ และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได ทงน มาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาวตองครอบคลมถงการรกษาเกยรตภมและผลประโยชนของชาต และตองระบใหชดแจงดวยวาการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมใดมลกษณะรายแรง
ในการจดทามาตรฐานทางจรยธรรมตามวรรคหนง ใหรบฟงความคดเหนของสภาผแทนราษฎร วฒสภา และคณะรฐมนตร ประกอบดวย และเมอประกาศใชบงคบแลวใหใชบงคบแกสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา และคณะรฐมนตรดวย แตไมหามสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอคณะรฐมนตรทจะกาหนดจรยธรรมเพมขนใหเหมาะสมกบการปฏบตหนาทของตน แตตองไมขดหรอแยงกบมาตรฐานทางจรยธรรมตามวรรคหนง และใหประกาศในราชกจจานเบกษา
มาตรา ๒๒๐ ใหองคกรอสระแตละแหง นอกจากคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน มหนวยงาน ทรบผดชอบงานธรการ ดาเนนการ และอานวยความสะดวก เพอใหองคกรอสระบรรลภารกจและหนาทตามทกาหนดไวในรฐธรรมนญ กฎหมาย และเปนไปตามมตหรอแนวทางทองคกรอสระกาหนด โดยใหมหวหนาหนวยงานคนหนงซงแตงตงโดยความเหนชอบขององคกรอสระแตละองคกรเปนผรบผดชอบ การบรหารงานของหนวยงานนน รบผดชอบขนตรงตอองคกรอสระ ทงน ตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๒๒๑ ในการปฏบตหนาท ใหองคกรอสระรวมมอและชวยเหลอกนเพอใหบรรลเปาหมายในการปฏบตหนาทของแตละองคกร และถาองคกรอสระใดเหนวามผกระทาการอนไมชอบดวยกฎหมายแตอยในหนาทและอานาจขององคกรอสระอน ใหแจงองคกรอสระนนทราบเพอดาเนนการตามหนาท และอานาจตอไป
สวนท ๒ คณะกรรมการการเลอกตง
มาตรา ๒๒๒ คณะกรรมการการเลอกตงประกอบดวยกรรมการจานวนเจดคนซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภา จากบคคลดงตอไปน
(๑) ผมความรความเชยวชาญในสาขาวชาการตาง ๆ ทจะยงประโยชนแกการบรหารและจดการการเลอกตงใหเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม และมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ ซงไดรบการสรรหาจากคณะกรรมการสรรหา จานวนหาคน
หนา ๖๔ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๒) ผมความร ความเชยวชาญ และประสบการณดานกฎหมาย มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ และเคยดารงตาแหนงไมตากวาอธบดผพพากษา หรอตาแหนงไมตากวาอธบดอยการมาแลวเปนเวลา ไมนอยกวาหาป ซงไดรบการคดเลอกจากทประชมใหญศาลฎกา จานวนสองคน
ผซงจะไดรบการสรรหาเปนกรรมการการเลอกตงตาม (๑) ตองมคณสมบตตามมาตรา ๒๓๒ (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) หรอ (๗) หรอเปนผทางานหรอเคยทางานในภาคประชาสงคมมาแลวเปนเวลา ไมนอยกวายสบป ทงน ตามทคณะกรรมการสรรหาประกาศกาหนด
มาตรา ๒๒๓ กรรมการการเลอกตงมวาระการดารงตาแหนงเจดปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว
ในระหวางทกรรมการการเลอกตงพนจากตาแหนงกอนวาระ และยงไมมการแตงตงกรรมการการเลอกตงแทนตาแหนงทวาง ใหคณะกรรมการการเลอกตงเทาทเหลออยปฏบตหนาทตอไปได แตถามกรรมการการเลอกตงเหลออยไมถงสคนใหกระทาไดแตเฉพาะการทจาเปนอนไมอาจหลกเลยงได
มาตรา ๒๒๔ ใหคณะกรรมการการเลอกตงมหนาทและอานาจ ดงตอไปน (๑) จดหรอดาเนนการใหมการจดการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร การเลอกสมาชกวฒสภา
การเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถน และการออกเสยงประชามต (๒) ควบคมดแลการเลอกตงและการเลอกตาม (๑) ใหเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม
และควบคมดแลการออกเสยงประชามตใหเปนไปโดยชอบดวยกฎหมาย เพอการน ใหมอานาจสบสวนหรอไตสวนไดตามทจาเปนหรอทเหนสมควร
(๓) เมอผลการสบสวนหรอไตสวนตาม (๒) หรอเมอพบเหนการกระทาทมเหตอนควรสงสยวาการเลอกตงหรอการเลอกตาม (๑) มไดเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม หรอการออกเสยงประชามตเปนไปโดยมชอบดวยกฎหมาย ใหมอานาจสงระงบ ยบยง แกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกการเลอกตง หรอการเลอก หรอการออกเสยงประชามต และสงใหดาเนนการเลอกตง เลอก หรอออกเสยงประชามตใหมในหนวยเลอกตงบางหนวย หรอทกหนวย
(๔) สงระงบการใชสทธสมครรบเลอกตงของผสมครรบเลอกตงหรอผสมครรบเลอกตาม (๑) ไวเปนการชวคราวเปนระยะเวลาไมเกนหนงป เมอมหลกฐานอนควรเชอไดวาผนนกระทาการหรอรเหนกบการกระทาของบคคลอน ทมลกษณะเปนการทจรต หรอทาใหการเลอกตงหรอการเลอกมไดเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม
(๕) ดแลการดาเนนงานของพรรคการเมองใหเปนไปตามกฎหมาย (๖) หนาทและอานาจอนตามรฐธรรมนญหรอกฎหมาย ในการสบสวนหรอไตสวนตาม (๒) คณะกรรมการการเลอกตงจะมอบหมายใหกรรมการการเลอกตง
แตละคนดาเนนการ หรอมอบหมายใหคณะบคคลดาเนนการภายใตการกากบของกรรมการการเลอกตง ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการการเลอกตงกาหนดกได
หนา ๖๕ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
การใชอานาจตาม (๓) ใหกรรมการการเลอกตงแตละคนซงพบเหนการกระทาความผดมอานาจกระทาไดสาหรบหนวยเลอกตงหรอเขตเลอกตงทพบเหนการกระทาความผด ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการการเลอกตงกาหนด
มาตรา ๒๒๕ กอนประกาศผลการเลอกตงหรอการเลอก ถามหลกฐานอนควรเชอไดวา การเลอกตงหรอการเลอกนนมไดเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม ใหคณะกรรมการการเลอกตงมอานาจสงใหมการเลอกตงหรอการเลอกใหมในหนวยเลอกตงหรอเขตเลอกตงนน ถาผกระทาการนนเปนผสมคร รบเลอกตงหรอผสมครรบเลอก แลวแตกรณ หรอรเหนกบการกระทาของบคคลอน ใหคณะกรรมการการเลอกตงสงระงบสทธสมครรบเลอกตงของผนนไวเปนการชวคราวตามมาตรา ๒๒๔ (๔)
คาสงตามวรรคหนง ใหเปนทสด มาตรา ๒๒๖ เมอมการดาเนนการตามมาตรา ๒๒๕ หรอภายหลงการประกาศผลการเลอกตง
หรอการเลอกแลว มหลกฐานอนควรเชอไดวาผสมครรบเลอกตงหรอผสมครรบเลอกผใดกระทาการทจรตในการเลอกตงหรอการเลอกหรอรเหนกบการกระทาของบคคลอน ใหคณะกรรมการการเลอกตงยนคารองตอศาลฎกาเพอสงเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง หรอเพกถอนสทธเลอกตงของผนน
การพจารณาของศาลฎกาตามวรรคหนง ใหนาสานวนการสบสวนหรอไตสวนของคณะกรรมการการเลอกตงเปนหลกในการพจารณา และเพอประโยชนแหงความยตธรรม ใหศาลมอานาจสงไตสวนขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมได
ในกรณทศาลฎกาพพากษาวาบคคลตามวรรคหนงกระทาความผดตามทถกรอง ใหศาลฎกา สงเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง หรอเพกถอนสทธเลอกตงของผนนเปนเวลาสบป ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา แลวแตกรณ
เมอศาลฎกามคาสงรบคารองไวพจารณาแลว ถาผถกกลาวหาเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา ใหผนนหยดปฏบตหนาทจนกวาศาลฎกาจะพพากษาวาผนนมไดกระทาความผด และเมอศาลฎกามคาพพากษาวาผนนกระทาความผด ใหสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภาผนนสนสดลงนบแตวนทหยดปฏบตหนาท
มใหนบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาซงหยดปฏบตหนาทตามวรรคสเปนจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา แลวแตกรณ
ใหนามาตรานไปใชบงคบแกการเลอกตงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนดวยโดยอนโลม แตใหอานาจของศาลฎกาเปนอานาจของศาลอทธรณ และใหคาสงหรอคาพพากษาของศาลอทธรณเปนทสด
การพจารณาพพากษาของศาลฎกาหรอศาลอทธรณตามมาตราน ใหเปนไปตามระเบยบของ ทประชมใหญของศาลฎกาซงตองกาหนดใหใชระบบไตสวนและใหดาเนนการโดยรวดเรว
มาตรา ๒๒๗ ในระหวางทพระราชกฤษฎกาใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอการเลอกสมาชกวฒสภา หรอเมอประกาศใหมการออกเสยงประชามต มผลใชบงคบ หามมใหจบ
หนา ๖๖ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
คมขง หรอหมายเรยกตวกรรมการการเลอกตงไปสอบสวน เวนแตไดรบอนญาตจากคณะกรรมการ การเลอกตง หรอในกรณทจบในขณะกระทาความผด
ในกรณทมการจบกรรมการการเลอกตงในขณะกระทาความผด หรอจบหรอคมขงกรรมการ การเลอกตงในกรณอน ใหรายงานตอประธานกรรมการการเลอกตงโดยดวน และใหประธานกรรมการการเลอกตงมอานาจสงใหปลอยผถกจบได แตถาประธานกรรมการการเลอกตงเปนผถกจบหรอคมขง ใหเปนอานาจของคณะกรรมการการเลอกตงเทาทมอยเปนผดาเนนการ
สวนท ๓ ผตรวจการแผนดน
มาตรา ๒๒๘ ผตรวจการแผนดนมจานวนสามคนซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภา จากผซงไดรบการสรรหาโดยคณะกรรมการสรรหา
ผซงไดรบการสรรหาตองเปนผมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ และมความร ความเชยวชาญ และประสบการณเกยวกบการบรหารราชการแผนดนไมตากวาอธบดหรอหวหนาสวนราชการทเทยบเทาหรอหวหนาหนวยงานของรฐทเทยบไดไมตากวากรมตามทคณะกรรมการสรรหาประกาศกาหนด โดยตองดารงตาแหนงดงกลาวเปนเวลาไมนอยกวาหาป จานวนสองคน และเปนผมประสบการณในการดาเนนกจการอนเปนสาธารณะมาแลวไมนอยกวายสบป จานวนหนงคน
มาตรา ๒๒๙ ผตรวจการแผนดนมวาระการดารงตาแหนงเจดปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว
มาตรา ๒๓๐ ผตรวจการแผนดนมหนาทและอานาจ ดงตอไปน (๑) เสนอแนะตอหนวยงานของรฐทเกยวของเพอใหมการปรบปรงกฎหมาย กฎ ขอบงคบ
ระเบยบ หรอคาสง หรอขนตอนการปฏบตงานใด ๆ บรรดาทกอใหเกดความเดอดรอนหรอความไมเปนธรรมแกประชาชน หรอเปนภาระแกประชาชนโดยไมจาเปนหรอเกนสมควรแกเหต
(๒) แสวงหาขอเทจจรงเมอเหนวามผไดรบความเดอดรอนหรอความไมเปนธรรมอนเนองมาจากการไมปฏบตตามกฎหมายหรอปฏบตนอกเหนอหนาทและอานาจตามกฎหมายของหนวยงานของรฐ หรอเจาหนาทของรฐ เพอเสนอแนะตอหนวยงานของรฐทเกยวของใหขจดหรอระงบความเดอดรอน หรอความไมเปนธรรมนน
(๓) เสนอตอคณะรฐมนตรใหทราบถงการทหนวยงานของรฐยงมไดปฏบตใหถกตองครบถวนตามหมวด ๕ หนาทของรฐ
ในกรณทหนวยงานของรฐทเกยวของไมดาเนนการตามขอเสนอแนะของผตรวจการแผนดนตาม (๑) หรอ (๒) โดยไมมเหตผลอนสมควร ใหผตรวจการแผนดนแจงใหคณะรฐมนตรทราบเพอพจารณาสงการตามทเหนสมควรตอไป
หนา ๖๗ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในการดาเนนการตาม (๑) หรอ (๒) หากเปนกรณทเ กยวกบการละเมดสทธมนษยชน ใหผตรวจการแผนดนสงเรองใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตดาเนนการตอไป
มาตรา ๒๓๑ ในการปฏบตหนาทตามมาตรา ๒๓๐ ผตรวจการแผนดนอาจเสนอเรอง ตอศาลรฐธรรมนญหรอศาลปกครองไดเมอเหนวามกรณ ดงตอไปน
(๑) บทบญญตแหงกฎหมายใดมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ ใหเสนอเรอง พรอมดวยความเหนตอศาลรฐธรรมนญ และใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยโดยไมชกชา ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ
(๒) กฎ คาสง หรอการกระทาอนใดของหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐ มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญหรอกฎหมาย ใหเสนอเรองพรอมดวยความเหนตอศาลปกครอง และใหศาลปกครองพจารณาวนจฉยโดยไมชกชา ทงน ตามกฎหมายวาดวยการจดตงศาลปกครอง และวธพจารณาคดปกครอง
สวนท ๔ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
มาตรา ๒๓๒ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตประกอบดวยกรรมการจานวนเกาคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภาจากผซงไดรบการสรรหาโดยคณะกรรมการสรรหา
ผซงไดรบการสรรหาตองเปนผมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ มความร ความเชยวชาญ และประสบการณดานกฎหมาย บญช เศรษฐศาสตร การบรหารราชการแผนดน หรอการอนใดอนเปนประโยชนตอการปองกนและปราบปรามการทจรต และตองมคณสมบตอยางหนงอยางใด ดงตอไปนดวย
(๑) รบราชการหรอเคยรบราชการในตาแหนงไมตากวาอธบดผพพากษา อธบดศาลปกครองชนตน ตลาการพระธรรมนญหวหนาศาลทหารกลาง หรออธบดอยการมาแลวไมนอยกวาหาป
(๒) รบราชการหรอเคยรบราชการในตาแหนงไมตากวาอธบดหรอหวหนาสวนราชการทเทยบเทามาแลวไมนอยกวาหาป
(๓) เปนหรอเคยเปนผดารงตาแหนงผบรหารสงสดของรฐวสาหกจ หรอหนวยงานอนของรฐ ทไมเปนสวนราชการหรอรฐวสาหกจมาแลวไมนอยกวาหาป
(๔) ดารงตาแหนงหรอเคยดารงตาแหนงศาสตราจารยของมหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวไมนอยกวาหาป และยงมผลงานทางวชาการเปนทประจกษ
(๕) เปนหรอเคยเปนผประกอบวชาชพทมกฎหมายรบรองการประกอบวชาชพโดยประกอบวชาชพอยางสมาเสมอและตอเนองมาเปนเวลาไมนอยกวายสบปนบถงวนทไดรบการเสนอชอ และไดรบการรบรองการประกอบวชาชพจากองคกรวชาชพนน
หนา ๖๘ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๖) เปนผมความรความชานาญและประสบการณทางดานการบรหาร การเงน การคลง การบญช หรอการบรหารกจการวสาหกจในระดบไมตากวาผบรหารระดบสงของบรษทมหาชนจากดมาแลวไมนอยกวาสบป
(๗) เคยเปนผดารงตาแหนงตาม (๑) (๒) (๓) (๔) หรอ (๖) รวมกนไมนอยกวาสบป การนบระยะเวลาตามวรรคสอง ใหนบถงวนทไดรบการเสนอชอหรอวนสมครเขารบการสรรหา
แลวแตกรณ มาตรา ๒๓๓ กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมวาระการดารงตาแหนงเจดป
นบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว ในระหวางทกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตพนจากตาแหนงกอนวาระ
และยงไมมการแตงตงกรรมการแทนตาแหนงทวาง ใหกรรมการเทาทเหลออยปฏบตหนาทตอไปได เวนแตจะมกรรมการเหลออยไมถงหาคน
มาตรา ๒๓๔ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมหนาทและอานาจ ดงตอไปน
(๑) ไตสวนและมความเหนกรณมการกลาวหาวาผดารงตาแหนงทางการเมอง ตลาการ ศาลรฐธรรมนญ ผดารงตาแหนงในองคกรอสระ หรอผวาการตรวจเงนแผนดน ผใดมพฤตการณรารวยผดปกต ทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอใชอานาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย หรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง เพอดาเนนการตอไปตามรฐธรรมนญหรอตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
(๒) ไตสวนและวนจฉยวาเจาหนาทของรฐรารวยผดปกต กระทาความผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระทาความผดตอตาแหนงหนาทราชการ หรอความผดตอตาแหนงหนาท ในการยตธรรม เพอดาเนนการตอไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
(๓) กาหนดใหผดารงตาแหนงทางการเมอง ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผดารงตาแหนง ในองคกรอสระ ผวาการตรวจเงนแผนดน และเจาหนาทของรฐยนบญชทรพยสนและหนสนของตน คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะ รวมทงตรวจสอบและเปดเผยผลการตรวจสอบทรพยสนและหนสนของบคคลดงกลาว ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
(๔) หนาทและอานาจอนทบญญตไวในรฐธรรมนญหรอกฎหมาย ในการปฏบตหนาทตาม (๑) (๒) และ (๓) ใหเปนหนาทของคณะกรรมการปองกนและปราบปราม
การทจรตแหงชาตทจะตองจดใหมมาตรการหรอแนวทางทจะทาใหการปฏบตหนาทมประสทธภาพ เกดความรวดเรว สจรต และเทยงธรรม ในกรณจาเปนจะมอบหมายใหหนวยงานของรฐทมหนาทและอานาจเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรตดาเนนการแทนในเรองทมใชเปนความผดรายแรง หรอทเปนการกระทาของเจาหนาทของรฐบางระดบหรอกาหนดใหพนกงานเจาหนาทของหนวยธรการ
หนา ๖๙ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปนผดาเนนการสอบสวนหรอไตสวนเบองตนตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตกได
มาตรา ๒๓๕ ภายใตบงคบมาตรา ๒๓๖ ในกรณทมเหตอนควรสงสยหรอมการกลาวหาวา ผดารงตาแหนงทางการเมองเฉพาะทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผดารงตาแหนงในองคกรอสระ หรอผวาการตรวจเงนแผนดนผใดมพฤตการณตามมาตรา ๒๓๔ (๑) ใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไตสวนขอเทจจรง และหากมมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของกรรมการทงหมดเทาทมอยเหนวาผนน มพฤตการณหรอกระทาความผดตามทไตสวนใหดาเนนการดงตอไปน
(๑) ถาเปนกรณฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง ใหเสนอเรอง ตอศาลฎกาเพอวนจฉย ทงน ใหนาความในมาตรา ๒๒๖ วรรคเจด มาใชบงคบแกการพจารณาพพากษาของศาลฎกาโดยอนโลม
(๒) กรณอนนอกจาก (๑) ใหสงสานวนการไตสวนไปยงอยการสงสดเพอดาเนนการฟองคด ตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง หรอดาเนนการอนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
การไตสวนขอเทจจรงและมมตตามวรรคหนง คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตตองดาเนนการใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทกาหนดไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย การปองกนและปราบปรามการทจรต
เมอศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมองประทบรบฟอง ใหผถกกลาวหาหยดปฏบตหนาทจนกวาจะมคาพพากษา เวนแตศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญา ของผดารงตาแหนงทางการเมองจะมคาสงเปนอยางอน ในกรณทศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมองมคาพพากษาวาผถกกลาวหามพฤตการณหรอกระทาความผดตามท ถกกลาวหา แลวแตกรณ ใหผตองคาพพากษานนพนจากตาแหนงนบแตวนหยดปฏบตหนาท และใหเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงของผนนและจะเพกถอนสทธเลอกตงมกาหนดเวลาไมเกนสบปดวยหรอไมกได
ผใดถกเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงไมวาในกรณใด ผนนไมมสทธสมครรบเลอกตงหรอ สมครรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนตลอดไป และไมมสทธดารงตาแหนงทางการเมองใด ๆ
ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมองพพากษาวาผถกกลาวหามความผดฐานรารวยผดปกตหรอทจรตตอหนาท ใหรบทรพยสนทผนนไดมาจากการกระทาความผด รวมทง บรรดาทรพยสนหรอประโยชนอนใดทไดมาแทนทรพยสนนนตกเปนของแผนดน
หนา ๗๐ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
การพจารณาของศาลฎกาและศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง ใหนาสานวนการไตสวนของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปนหลกในการพจารณา และ เพอประโยชนแหงความยตธรรม ใหศาลมอานาจไตสวนขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมได
ใหนามาตรานมาใชบงคบแกกรณทบคคลตามมาตรา ๒๓๔ (๓) จงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอจงใจยนบญชแสดงรายการทรพยสนหรอหนสนอนเปนเทจหรอปกปดขอเทจจรงทควรแจงใหทราบ และมพฤตการณอนควรเชอไดวามเจตนาไมแสดงทมาแหงทรพยสนหรอหนสนนนดวยโดยอนโลม
มาตรา ๒๓๖ สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภา จานวนไมนอยกวาหนงในหาของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาหรอประชาชนผมสทธเลอกตงจานวนไมนอยกวาสองหมนคน มสทธเขาชอกลาวหาวากรรมการปองกนและปราบปราม การทจรตแหงชาตผใดกระทาการตามมาตรา ๒๓๔ (๑) โดยยนตอประธานรฐสภาพรอมดวยหลกฐานตามสมควร หากประธานรฐสภาเหนวามเหตอนควรสงสยวามการกระทาตามทถกกลาวหา ใหประธานรฐสภาเสนอเรองไปยงประธานศาลฎกาเพอตงคณะผไตสวนอสระจากผซงมความเปนกลางทางการเมองและ มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ เพอไตสวนหาขอเทจจรง
คณสมบต ลกษณะตองหาม หนาทและอานาจ วธการไตสวน ระยะเวลาการไตสวน และการดาเนนการอนทจาเปนของคณะผไตสวนอสระ ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต
มาตรา ๒๓๗ เมอดาเนนการไตสวนแลวเสรจ ใหคณะผไตสวนอสระดาเนนการดงตอไปน (๑) ถาเหนวาขอกลาวหาไมมมลใหสงยตเรอง และใหคาสงดงกลาวเปนทสด (๒) ถาเหนวาผถกกลาวหาฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง
ใหเสนอเรองตอศาลฎกาเพอวนจฉย โดยใหนาความในมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม วรรคส และวรรคหก มาใชบงคบโดยอนโลม
(๓) ถาเหนวาผถกกลาวหามพฤตการณตามทถกกลาวหา และมใชกรณตาม (๒) ใหสงสานวนการไตสวนไปยงอยการสงสดเพอดาเนนการฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนง ทางการเมอง และใหนาความในมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม วรรคส และวรรคหา มาใชบงคบโดยอนโลม
สวนท ๕ คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน
มาตรา ๒๓๘ คณะกรรมการตรวจเงนแผนดนประกอบดวยกรรมการจานวนเจดคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภา จากผซงไดรบการสรรหาโดยคณะกรรมการสรรหา
ผซงไดรบการสรรหาตองเปนผมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ มความร ความเชยวชาญ และประสบการณเกยวกบการตรวจเงนแผนดน กฎหมาย การบญช การตรวจสอบภายใน การเงนการคลง และดานอนทเปนประโยชนตอการตรวจเงนแผนดน ทงน เปนเวลาไมนอยกวาสบป
หนา ๗๑ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๒๓๙ กรรมการตรวจเงนแผนดนมวาระการดารงตาแหนงเจดปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว
มาตรา ๒๔๐ คณะกรรมการตรวจเงนแผนดนมหนาทและอานาจ ดงตอไปน (๑) วางนโยบายการตรวจเงนแผนดน (๒) กาหนดหลกเกณฑมาตรฐานเกยวกบการตรวจเงนแผนดน (๓) กากบการตรวจเงนแผนดนใหเปนไปตาม (๑) และ (๒) และกฎหมายวาดวยวนยการเงน
การคลงของรฐ (๔) ใหคาปรกษา แนะนา หรอเสนอแนะเกยวกบการใชจายเงนแผนดนใหเปนไปตามกฎหมาย
วาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ รวมทงการใหคาแนะนาแกหนวยงานของรฐในการแกไขขอบกพรองเกยวกบการใชจายเงนแผนดน
(๕) สงลงโทษทางปกครองกรณมการกระทาผดกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ การดาเนนการตามวรรคหนง ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย
การตรวจเงนแผนดน ผถกสงลงโทษตาม (๕) อาจอทธรณตอศาลปกครองสงสดไดภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบคาสง
ในการพจารณาของศาลปกครองสงสดตองคานงถงนโยบายการตรวจเงนแผนดนและหลกเกณฑมาตรฐานเกยวกบการตรวจเงนแผนดนตาม (๑) และ (๒) ประกอบดวย
มาตรา ๒๔๑ ใหมผวาการตรวจเงนแผนดนคนหนงซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภาโดยไดรบการเสนอชอจากคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน
ผวาการตรวจเงนแผนดนตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบกรรมการ ตรวจเงนแผนดน
ผไดรบการเสนอชอเพอแตงตงเปนผวาการตรวจเงนแผนดน ตองไดรบความเหนชอบจากวฒสภาดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของสมาชกวฒสภาทงหมดเทาทมอย และใหนาความในมาตรา ๒๐๔ วรรคหนง วรรคสอง และวรรคส และมาตรา ๒๐๕ มาใชบงคบแกการแตงตงผวาการตรวจเงนแผนดนดวยโดยอนโลม
การสรรหา การคดเลอก และการเสนอชอผวาการตรวจเงนแผนดนใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน
มาตรา ๒๔๒ ใหผวาการตรวจเงนแผนดนปฏบตหนาทโดยเทยงธรรม เปนกลาง และปราศจากอคตทงปวงในการใชดลพนจ โดยมหนาทและอานาจดงตอไปน
(๑) ตรวจเงนแผนดนตามนโยบายการตรวจเงนแผนดนและหลกเกณฑมาตรฐานเกยวกบ การตรวจเงนแผนดนทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนกาหนด และตามกฎหมายวาดวยวนยการเงน การคลงของรฐ
(๒) ตรวจผลสมฤทธและประสทธภาพในการใชจายเงนของหนวยงานของรฐ
หนา ๗๒ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๓) มอบหมายใหเจาหนาทดาเนนการตาม (๑) และ (๒) (๔) กากบและรบผดชอบในการปฏบตหนาทของเจาหนาทตาม (๓) มาตรา ๒๔๓ ใหผวาการตรวจเงนแผนดนมความเปนอสระในการปฏบตหนาทโดยรบผดชอบ
ตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน และเปนผบงคบบญชาสงสดของหนวยธรการของคณะกรรมการ ตรวจเงนแผนดน
วาระการดารงตาแหนง การพนจากตาแหนง และการปฏบตหนาทของผวาการตรวจเงนแผนดน ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน
มาตรา ๒๔๔ ในกรณทมหลกฐานอนควรเชอไดวาการใชจายเงนแผนดนมพฤตการณอนเปนการทจรตตอหนาท จงใจปฏบตหนาทหรอใชอานาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย หรออาจทาใหการเลอกตงมไดเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม และเปนกรณทผวาการตรวจเงนแผนดน ไมมอานาจจะดาเนนการใดได ใหผวาการตรวจเงนแผนดนแจงคณะกรรมการปองกนและปราบปราม การทจรตแหงชาต คณะกรรมการการเลอกตง หรอหนวยงานอนทเกยวของ แลวแตกรณ เพอทราบและดาเนนการตามหนาทและอานาจตอไป
ในการดาเนนการของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการการเลอกตง หรอหนวยงานอนตามทไดรบแจงตามวรรคหนง ใหถอวาเอกสารและหลกฐานทผวาการตรวจเงนแผนดนตรวจสอบหรอจดทาขนเปนสวนหนงของสานวนการสอบสวนของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการการเลอกตง หรอของหนวยงานอนนน แลวแตกรณ
มาตรา ๒๔๕ เพอประโยชนในการระงบหรอยบยงความเสยหายทอาจเกดขนแกการเงนการคลงของรฐ ใหผวาการตรวจเงนแผนดนเสนอผลการตรวจสอบการกระทาทไมเปนไปตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐและอาจกอใหเกดความเสยหายแกการเงนการคลงของรฐอยางรายแรง ตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนเพอพจารณา
ในกรณทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนเหนพองดวยกบผลการตรวจสอบดงกลาว ใหปรกษาหารอรวมกบคณะกรรมการการเลอกตงและคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต หากทประชมรวมเหนพองกบผลการตรวจสอบนน ใหรวมกนมหนงสอแจงสภาผแทนราษฎร วฒสภา และคณะรฐมนตร เพอทราบโดยไมชกชา และใหเปดเผยผลการตรวจสอบดงกลาวตอประชาชนเพอทราบดวย
สวนท ๖ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต
มาตรา ๒๔๖ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตประกอบดวยกรรมการจานวนเจดคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภาจากผซงไดรบการสรรหา
ผซงไดรบการสรรหาตองมความรและประสบการณดานการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน เปนกลางทางการเมอง และมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ
หนา ๗๓ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
กรรมการสทธมนษยชนแหงชาตมวาระการดารงตาแหนงเจดปนบแตวนทพระมหากษตรย ทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว
คณสมบต ลกษณะตองหาม การสรรหา และการพนจากตาแหนงของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ทงน บทบญญตเกยวกบการสรรหาตองกาหนดใหผแทนองคกรเอกชนดานสทธมนษยชนมสวนรวม ในการสรรหาดวย
มาตรา ๒๔๗ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตมหนาทและอานาจ ดงตอไปน (๑) ตรวจสอบและรายงานขอเทจจรงทถกตองเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนทกกรณโดยไมลาชา
และเสนอแนะมาตรการหรอแนวทางทเหมาะสมในการปองกนหรอแกไขการละเมดสทธมนษยชน รวมทงการเยยวยาผไดรบความเสยหายจากการละเมดสทธมนษยชนตอหนวยงานของรฐหรอเอกชนทเกยวของ
(๒) จดทารายงานผลการประเมนสถานการณดานสทธมนษยชนของประเทศเสนอตอรฐสภาและคณะรฐมนตร และเผยแพรตอประชาชน
(๓) เสนอแนะมาตรการหรอแนวทางในการสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนตอรฐสภา คณะรฐมนตร และหนวยงานทเกยวของ รวมตลอดทงการแกไขปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ หรอคาสงใด ๆ เพอใหสอดคลองกบหลกสทธมนษยชน
(๔) ชแจงและรายงานขอเทจจรงทถกตองโดยไมชกชาในกรณทมการรายงานสถานการณเกยวกบสทธมนษยชนในประเทศไทยโดยไมถกตองหรอไมเปนธรรม
(๕) สรางเสรมทกภาคสวนของสงคมใหตระหนกถงความสาคญของสทธมนษยชน (๖) หนาทและอานาจอนตามทกฎหมายบญญต เมอรบทราบรายงานตาม (๑) และ (๒) หรอขอเสนอแนะตาม (๓) ใหคณะรฐมนตรดาเนนการ
ปรบปรงแกไขตามความเหมาะสมโดยเรว กรณใดไมอาจดาเนนการไดหรอตองใชเวลาในการดาเนนการ ใหแจงเหตผลใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตทราบโดยไมชกชา
ในการปฏบตหนาท คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตตองคานงถงความผาสกของประชาชนชาวไทยและผลประโยชนสวนรวมของชาตเปนสาคญดวย
หมวด ๑๓ องคกรอยการ
มาตรา ๒๔๘ องคกรอยการมหนาทและอานาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญและกฎหมาย พนกงานอยการมอสระในการพจารณาสงคดและการปฏบตหนาทใหเปนไปโดยรวดเรว เทยงธรรม
และปราศจากอคตทงปวง และไมใหถอวาเปนคาสงทางปกครอง การบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการดาเนนการอนขององคกรอยการใหมความเปนอสระ
โดยใหมระบบเงนเดอนและคาตอบแทนเปนการเฉพาะตามความเหมาะสมและการบรหารงานบคคล
หนา ๗๔ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
เกยวกบพนกงานอยการตองดาเนนการโดยคณะกรรมการอยการ ซงอยางนอยตองประกอบดวยประธานกรรมการซงตองไมเปนพนกงานอยการ และผทรงคณวฒบรรดาทไดรบเลอกจากพนกงานอยการ ผทรงคณวฒดงกลาวอยางนอยตองมบคคลซงไมเปนหรอเคยเปนพนกงานอยการมากอนสองคน ทงน ตามทกฎหมายบญญต
กฎหมายตามวรรคสาม ตองมมาตรการปองกนมใหพนกงานอยการกระทาการหรอดารงตาแหนงใด อนอาจมผลใหการสงคดหรอการปฏบตหนาทไมเปนไปตามวรรคสอง หรออาจทาใหมการขดกนแหงผลประโยชน ทงน มาตรการดงกลาวตองกาหนดใหชดแจงและใชเปนการทวไป โดยจะมอบอานาจใหมการพจารณาเปนกรณ ๆ ไปมได
หมวด ๑๔ การปกครองสวนทองถน
มาตรา ๒๔๙ ภายใตบงคบมาตรา ๑ ใหมการจดการปกครองสวนทองถนตามหลกแหง การปกครองตนเองตามเจตนารมณของประชาชนในทองถน ทงน ตามวธการและรปแบบองคกร ปกครองสวนทองถนทกฎหมายบญญต
การจดตงองคกรปกครองสวนทองถนในรปแบบใดใหคานงถงเจตนารมณของประชาชนในทองถนและความสามารถในการปกครองตนเองในดานรายได จานวนและความหนาแนนของประชากร และพนท ทตองรบผดชอบ ประกอบกน
มาตรา ๒๕๐ องคกรปกครองสวนทองถนมหนาทและอานาจดแลและจดทาบรการสาธารณะและกจกรรมสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถนตามหลกการพฒนาอยางยงยน รวมทงสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาใหแกประชาชนในทองถน ทงน ตามทกฎหมายบญญต
การจดทาบรการสาธารณะและกจกรรมสาธารณะใดทสมควรใหเปนหนาทและอานาจโดยเฉพาะขององคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ หรอใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานหลก ในการดาเนนการใด ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญตซงตองสอดคลองกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนตามวรรคส และกฎหมายดงกลาวอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบกลไกและขนตอนในการกระจายหนาทและอานาจ ตลอดจนงบประมาณและบคลากรทเกยวกบหนาทและอานาจดงกลาวของสวนราชการใหแกองคกรปกครองสวนทองถนดวย
ในการจดทาบรการสาธารณะหรอกจกรรมสาธารณะใดทเปนหนาทและอานาจขององคกรปกครองสวนทองถน ถาการรวมดาเนนการกบเอกชนหรอหนวยงานของรฐหรอการมอบหมายใหเอกชนหรอหนวยงานของรฐดาเนนการ จะเปนประโยชนแกประชาชนในทองถนมากกวาการทองคกรปกครองสวนทองถนจะดาเนนการเอง องคกรปกครองสวนทองถนจะรวมหรอมอบหมายใหเอกชนหรอหนวยงานของรฐดาเนนการนนกได
รฐตองดาเนนการใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดของตนเองโดยจดระบบภาษหรอการจดสรรภาษทเหมาะสม รวมทงสงเสรมและพฒนาการหารายไดขององคกรปกครองสวนทองถน ทงน เพอใหสามารถ
หนา ๗๕ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ดาเนนการตามวรรคหนงไดอยางเพยงพอ ในระหวางทยงไมอาจดาเนนการได ใหรฐจดสรรงบประมาณเพอสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนไปพลางกอน
กฎหมายตามวรรคหนงและกฎหมายทเกยวกบการบรหารราชการสวนทองถน ตองใหองคกรปกครองสวนทองถนมอสระในการบรหาร การจดทาบรการสาธารณะ การสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษา การเงนและการคลง และการกากบดแลองคกรปกครองสวนทองถนซงตองทาเพยงเทาทจาเปนเพอการคมครองประโยชนของประชาชนในทองถนหรอประโยชนของประเทศเปนสวนรวม การปองกนการทจรต และการใชจายเงนอยางมประสทธภาพ โดยคานงถงความเหมาะสมและความแตกตางขององคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ และตองมบทบญญตเกยวกบการปองกนการขดกนแหงผลประโยชน และการปองกนการกาวกายการปฏบตหนาทของขาราชการสวนทองถนดวย
มาตรา ๒๕๑ การบรหารงานบคคลขององคกรปกครองสวนทองถนใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต ซงตองใชระบบคณธรรมและตองคานงถงความเหมาะสมและความจาเปนของแตละทองถนและองคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ การจดใหมมาตรฐานทสอดคลองกนเพอใหสามารถพฒนารวมกน หรอการสบเปลยนบคลากรระหวางองคกรปกครองสวนทองถนดวยกนได
มาตรา ๒๕๒ สมาชกสภาทองถนตองมาจากการเลอกตง ผบรหารทองถนใหมาจากการเลอกตงหรอมาจากความเหนชอบของสภาทองถนหรอในกรณ
องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ จะใหมาโดยวธอนกได แตตองคานงถงการมสวนรวม ของประชาชนดวย ทงน ตามทกฎหมายบญญต
คณสมบตของผมสทธเลอกตงและผมสทธสมครรบเลอกตง และหลกเกณฑและวธการเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถน ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต ซงตองคานงถงเจตนารมณ ในการปองกนและปราบปรามการทจรตตามแนวทางทบญญตไวในรฐธรรมนญดวย
มาตรา ๒๕๓ ในการดาเนนงาน ใหองคกรปกครองสวนทองถน สภาทองถน และผบรหารทองถนเปดเผยขอมลและรายงานผลการดาเนนงานใหประชาชนทราบ รวมตลอดทงมกลไกใหประชาชนในทองถน มสวนรวมดวย ทงน ตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต
มาตรา ๒๕๔ ประชาชนผมสทธเลอกตงในองคกรปกครองสวนทองถนมสทธเขาชอกน เพอเสนอขอบญญตหรอเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถน หรอผบรหารทองถนไดตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกฎหมายบญญต
หมวด ๑๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ
มาตรา ๒๕๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปแบบของรฐ จะกระทามได
หนา ๗๖ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๒๕๖ ภายใตบงคบมาตรา ๒๕๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ใหกระทาได ตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน
(๑) ญตตขอแกไขเพมเตมตองมาจากคณะรฐมนตร หรอจากสมาชกสภาผแทนราษฎรจานวนไมนอยกวาหนงในหาของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร หรอจากสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาจานวนไมนอยกวาหนงในหาของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา หรอจากประชาชนผมสทธเลอกตงจานวนไมนอยกวาหาหมนคนตามกฎหมายวาดวยการเขาชอเสนอกฎหมาย
(๒) ญตตขอแกไขเพมเตมตองเสนอเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมตอรฐสภาและใหรฐสภาพจารณาเปนสามวาระ
(๓) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทหนงขนรบหลกการ ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการแกไขเพมเตมนน ไมนอยกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา ซงในจานวนนตองมสมาชกวฒสภาเหนชอบดวยไมนอยกวาหนงในสามของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา
(๔) การพจารณาในวาระทสองขนพจารณาเรยงลาดบมาตรา โดยการออกเสยงในวาระทสองน ใหถอเสยงขางมากเปนประมาณ แตในกรณทเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทประชาชนเปนผเสนอ ตองเปดโอกาสใหผแทนของประชาชนทเขาชอกนไดแสดงความคดเหนดวย
(๕) เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนแลว ใหรอไวสบหาวน เมอพนกาหนดนแลวใหรฐสภาพจารณาในวาระทสามตอไป
(๖) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามขนสดทาย ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา โดยในจานวนนตองมสมาชกสภาผแทนราษฎรจากพรรคการเมองทสมาชกมไดดารงตาแหนงรฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎรหรอรองประธานสภาผแทนราษฎร เหนชอบดวยไมนอยกวารอยละยสบของทกพรรคการเมองดงกลาวรวมกน และมสมาชกวฒสภาเหนชอบดวยไมนอยกวาหนงในสามของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา
(๗) เมอมการลงมตเหนชอบตาม (๖) แลว ใหรอไวสบหาวน แลวจงนารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย และใหนาความในมาตรา ๘๑ มาใชบงคบโดยอนโลม
(๘) ในกรณรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเปนการแกไขเพมเตมหมวด ๑ บททวไป หมวด ๒ พระมหากษตรย หรอหมวด ๑๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ หรอเรองทเกยวกบคณสมบตหรอลกษณะตองหามของผดารงตาแหนงตาง ๆ ตามรฐธรรมนญ หรอเรองทเกยวกบหนาทหรออานาจของศาล หรอองคกรอสระ หรอเรองททาใหศาลหรอองคกรอสระไมอาจปฏบตตามหนาทหรออานาจได กอนดาเนนการตาม (๗) ใหจดใหมการออกเสยงประชามตตามกฎหมายวาดวยการออกเสยงประชามต ถาผลการออกเสยงประชามตเหนชอบดวยกบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม จงใหดาเนนการตาม (๗) ตอไป
หนา ๗๗ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๙) กอนนายกรฐมนตรนาความกราบบงคมทลเพอทรงลงพระปรมาภไธยตาม (๗) สมาชก สภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา หรอสมาชกทงสองสภารวมกน มจานวนไมนอยกวาหนงในสบของสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา หรอของทงสองสภารวมกน แลวแตกรณ มสทธเขาชอกนเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชกหรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ วารางรฐธรรมนญตาม (๗) ขดตอมาตรา ๒๕๕ หรอมลกษณะตาม (๘) และใหประธานแหงสภาทไดรบเรองดงกลาว สงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญ และใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแต วนทไดรบเรอง ในระหวางการพจารณาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะนารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาวขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยมได
หมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ
มาตรา ๒๕๗ การปฏรปประเทศตามหมวดนตองดาเนนการเพอบรรลเปาหมาย ดงตอไปน (๑) ประเทศชาตมความสงบเรยบรอย มความสามคคปรองดอง มการพฒนาอยางยงยน
ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และมความสมดลระหวางการพฒนาดานวตถกบการพฒนา ดานจตใจ
(๒) สงคมมความสงบสข เปนธรรม และมโอกาสอนทดเทยมกนเพอขจดความเหลอมลา (๓) ประชาชนมความสข มคณภาพชวตทด และมสวนรวมในการพฒนาประเทศและการปกครอง
ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มาตรา ๒๕๘ ใหดาเนนการปฏรปประเทศอยางนอยในดานตาง ๆ ใหเกดผล ดงตอไปน ก. ดานการเมอง (๑) ใหประชาชนมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบการปกครองในระบอบประชาธปไตย
อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสวนรวมในการดาเนนกจกรรมทางการเมองรวมตลอดทงการตรวจสอบการใชอานาจรฐ รจกยอมรบในความเหนทางการเมองโดยสจรตทแตกตางกน และใหประชาชนใชสทธเลอกตงและออกเสยงประชามตโดยอสระปราศจากการครอบงาไมวาดวยทางใด
(๒) ใหการดาเนนกจกรรมของพรรคการเมองเปนไปโดยเปดเผยและตรวจสอบได เพอใหพรรคการเมองพฒนาเปนสถาบนทางการเมองของประชาชนซงมอดมการณทางการเมองรวมกน มกระบวนการใหสมาชกพรรคการเมองมสวนรวมและมความรบผดชอบอยางแทจรงในการดาเนนกจกรรมทางการเมองและการคดเลอกผมความรความสามารถ ซอสตยสจรต และมคณธรรมจรยธรรม เขามาเปนผดารงตาแหนงทางการเมองทชดเจนและเปนรปธรรม
(๓) มกลไกทกาหนดความรบผดชอบของพรรคการเมองในการประกาศโฆษณานโยบาย ทมไดวเคราะหผลกระทบ ความคมคา และความเสยงอยางรอบดาน
หนา ๗๘ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๔) มกลไกทกาหนดใหผดารงตาแหนงทางการเมองตองปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต และรบผดชอบตอประชาชนในการปฏบตหนาทของตน
(๕) มกลไกแกไขปญหาความขดแยงทางการเมองโดยสนตวธภายใตการปกครอง ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
ข. ดานการบรหารราชการแผนดน (๑) ใหมการนาเทคโนโลยทเหมาะสมมาประยกตใชในการบรหารราชการแผนดน
และการจดทาบรการสาธารณะ เพอประโยชนในการบรหารราชการแผนดน และเพออานวยความสะดวกใหแกประชาชน
(๒) ใหมการบรณาการฐานขอมลของหนวยงานของรฐทกหนวยงานเขาดวยกน เพอใหเปนระบบขอมลเพอการบรหารราชการแผนดนและการบรการประชาชน
(๓) ใหมการปรบปรงและพฒนาโครงสรางและระบบการบรหารงานของรฐและแผนกาลงคนภาครฐใหทนตอการเปลยนแปลงและความทาทายใหม ๆ โดยตองดาเนนการใหเหมาะสมกบภารกจของหนวยงานของรฐแตละหนวยงานทแตกตางกน
(๔) ใหมการปรบปรงและพฒนาการบรหารงานบคคลภาครฐเพอจงใจใหผ มความรความสามารถอยางแทจรงเขามาทางานในหนวยงานของรฐ และสามารถเจรญกาวหนาไดตามความสามารถและผลสมฤทธของงานของแตละบคคล มความซอสตยสจรต กลาตดสนใจและกระทาในสงทถกตอง โดยคดถงประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตว มความคดสรางสรรคและคดคนนวตกรรมใหม ๆ เพอใหการปฏบตราชการและการบรหารราชการแผนดนเปนไปอยางมประสทธภาพ และมมาตรการคมครองปองกนบคลากรภาครฐจากการใชอานาจโดยไมเปนธรรมของผบงคบบญชา
(๕) ใหมการปรบปรงระบบการจดซอจดจางภาครฐใหมความคลองตว เปดเผย ตรวจสอบได และมกลไกในการปองกนการทจรตทกขนตอน
ค. ดานกฎหมาย (๑) มกลไกใหดาเนนการปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ หรอขอบงคบตาง ๆ ทใชบงคบ
อยกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนใหสอดคลองกบหลกการตามมาตรา ๗๗ และพฒนาใหสอดคลอง กบหลกสากล โดยใหมการใชระบบอนญาตและระบบการดาเนนการโดยคณะกรรมการเพยงเทาทจาเปนเพอใหการทางานเกดความคลองตว โดยมผ รบผดชอบทชดเจน และไมสรางภาระแกประชาชน เกนความจาเปน เพมความสามารถในการแขงขนของประเทศ และปองกนการทจรตและประพฤตมชอบ
(๒) ปฏรประบบการเรยนการสอนและการศกษาอบรมวชากฎหมายเพอพฒนาผประกอบวชาชพกฎหมายใหเปนผมความรอบร มนตทศนะ และยดมนในคณธรรมและจรยธรรมของนกกฎหมาย
(๓) พฒนาระบบฐานขอมลกฎหมายของรฐโดยใชเทคโนโลยตาง ๆ เพอใหประชาชนเขาถงขอมลกฎหมายไดสะดวก และสามารถเขาใจเนอหาสาระของกฎหมายไดงาย
(๔) จดใหมกลไกชวยเหลอประชาชนในการจดทาและเสนอรางกฎหมาย
หนา ๗๙ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ง. ดานกระบวนการยตธรรม (๑) ใหมการกาหนดระยะเวลาดาเนนงานในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรมทชดเจน
เพอใหประชาชนไดรบความยตธรรมโดยไมลาชา และมกลไกชวยเหลอประชาชนผขาดแคลนทนทรพย ใหเขาถงกระบวนการยตธรรมได รวมตลอดทงการสรางกลไกเพอใหมการบงคบการตามกฎหมาย อยางเครงครดเพอลดความเหลอมลาและความไมเปนธรรมในสงคม
(๒) ปรบปรงระบบการสอบสวนคดอาญาใหมการตรวจสอบและถวงดลระหวางพนกงานสอบสวนกบพนกงานอยการอยางเหมาะสม กาหนดระยะเวลาในการปฏบตหนาทของเจาหนาททเกยวของทกฝายใหชดเจนเพอมใหคดขาดอายความ และสรางความเชอมนในการปฏบตหนาทของพนกงานสอบสวน และพนกงานอยการในการสอบสวนคดอาญา รวมทงกาหนดใหการสอบสวนตองใชประโยชนจาก นตวทยาศาสตร และจดใหมบรการทางดานนตวทยาศาสตรมากกวาหนงหนวยงานทมอสระจากกน เพอใหประชาชนไดรบบรการในการพสจนขอเทจจรงอยางมทางเลอก
(๓) เสรมสรางและพฒนาวฒนธรรมองคกรขององคกรตาง ๆ ทเกยวของในกระบวนการยตธรรม ใหมงอานวยความยตธรรมแกประชาชนโดยสะดวกและรวดเรว
(๔) ดาเนนการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ โดยแกไขปรบปรงกฎหมายเกยวกบหนาท อานาจ และภารกจของตารวจใหเหมาะสม และแกไขปรบปรงกฎหมายเกยวกบการบรหารงานบคคลของขาราชการตารวจใหเกดประสทธภาพ มหลกประกนวาขาราชการตารวจจะไดรบคาตอบแทนทเหมาะสม ไดรบความเปนธรรมในการแตงตง และโยกยาย และการพจารณาบาเหนจความชอบตามระบบคณธรรม ทชดเจน ซงในการพจารณาแตงตงและโยกยายตองคานงถงอาวโสและความรความสามารถประกอบกน เพอใหขาราชการตารวจสามารถปฏบตหนาทไดอยางมอสระ ไมตกอยใตอาณตของบคคลใด มประสทธภาพ และภาคภมใจในการปฏบตหนาทของตน
จ. ดานการศกษา (๑) ใหสามารถเรมดาเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษา
ตามมาตรา ๕๔ วรรคสอง เพอใหเดกเลกไดรบการพฒนารางกาย จตใจ วนย อารมณ สงคม และสตปญญาใหสมกบวยโดยไมเกบคาใชจาย
(๒) ใหดาเนนการตรากฎหมายเพอจดตงกองทนตามมาตรา ๕๔ วรรคหก ใหแลวเสรจภายในหนงปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน
(๓) ใหมกลไกและระบบการผลต คดกรองและพฒนาผประกอบวชาชพครและอาจารย ใหไดผมจตวญญาณของความเปนคร มความรความสามารถอยางแทจรง ไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมกบความสามารถและประสทธภาพในการสอน รวมทงมกลไกสรางระบบคณธรรมในการบรหารงานบคคลของ ผประกอบวชาชพคร
หนา ๘๐ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๔) ปรบปรงการจดการเรยนการสอนทกระดบเพอใหผเรยนสามารถเรยนไดตามความถนด และปรบปรงโครงสรางของหนวยงานทเกยวของเพอบรรลเปาหมายดงกลาว โดยสอดคลองกนทงในระดบชาตและระดบพนท
ฉ. ดานเศรษฐกจ (๑) ขจดอปสรรคและเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของประเทศเพอใหประเทศชาต
และประชาชนไดรบประโยชนจากการเขารวมกลมเศรษฐกจตาง ๆ อยางยงยน โดยมภมคมกนทด (๒) สรางกลไกเพอสงเสรมและสนบสนนการนาความคดสรางสรรคและเทคโนโลย
ททนสมยมาใชในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ (๓) ปรบปรงระบบภาษอากรใหมความเปนธรรม ลดความเหลอมลา เพมพนรายไดของรฐ
ดานตาง ๆ อยางมประสทธภาพ และปรบปรงระบบการจดทาและการใชจายงบประมาณใหมประสทธภาพและสมฤทธผล
(๔) สรางกลไกเพอสงเสรมสหกรณและผประกอบการแตละขนาดใหมความสามารถ ในการแขงขนอยางเหมาะสม และสงเสรมการประกอบวสาหกจเพอสงคมและวสาหกจทเปนมตร ตอสงแวดลอม รวมทงสรางกลไกเพมโอกาสในการทางานและการประกอบอาชพของประชาชน
ช. ดานอน ๆ (๑) ใหมระบบบรหารจดการทรพยากรนาท มประสทธภาพ เปนธรรมและยงยน
โดยคานงถงความตองการใชนาในทกมต รวมทงความเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมและสภาพภมอากาศประกอบกน
(๒) จดใหมการกระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรม รวมทงการตรวจสอบกรรมสทธและการถอครองทดนทงประเทศเพอแกไขปญหากรรมสทธและสทธครอบครองทดนอยางเปนระบบ
(๓) จดใหมระบบจดการและกาจดขยะมลฝอยทมประสทธภาพ เปนมตรตอสงแวดลอม และสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนดานอน ๆ ได
(๔) ปรบระบบหลกประกนสขภาพใหประชาชนไดรบสทธและประโยชนจากการบรหารจดการ และการเขาถงบรการทมคณภาพและสะดวกทดเทยมกน
(๕) ใหมระบบการแพทยปฐมภมทมแพทยเวชศาสตรครอบครวดแลประชาชนในสดสวน ทเหมาะสม
มาตรา ๒๕๙ ภายใตบงคบมาตรา ๒๖๐ และมาตรา ๒๖๑ การปฏรปประเทศตามหมวดน ใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยแผนและขนตอนการดาเนนการปฏรปประเทศซงอยางนอยตองมวธการจดทาแผน การมสวนรวมของประชาชนและหนวยงานทเกยวของ ขนตอนในการดาเนนการปฏรปประเทศ การวดผลการดาเนนการ และระยะเวลาดาเนนการปฏรปประเทศทกดาน ซงตองกาหนดใหเรมดาเนนการปฏรปในแตละดานภายในหนงปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญนรวมตลอดทงผลสมฤทธทคาดหวงวาจะบรรลในระยะเวลาหาป
หนา ๘๑ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ใหดาเนนการตรากฎหมายตามวรรคหนง และประกาศใชบงคบภายในหนงรอยยสบวนนบแต วนประกาศใชรฐธรรมนญน
ในระหวางทกฎหมายตามวรรคหนงยงไมมผลใชบงคบ ใหหนวยงานของรฐดาเนนการปฏรป โดยอาศยหนาทและอานาจทมอยแลวไปพลางกอน
มาตรา ๒๖๐ ในการแกไขปรบปรงกฎหมายตามมาตรา ๒๕๘ ง. ดานกระบวนการยตธรรม (๔) ใหมคณะกรรมการคณะหนงซงคณะรฐมนตรแตงตง ประกอบดวย
(๑) ผทรงคณวฒซงมความรความซอสตยสจรตและเทยงธรรมเปนทประจกษและไมเคยเปนขาราชการตารวจมากอน เปนประธาน
(๒) ผเปนหรอเคยเปนขาราชการตารวจซงอยางนอยตองมผบญชาการตารวจแหงชาตรวมอยดวย มจานวนตามทคณะรฐมนตรกาหนด เปนกรรมการ
(๓) ผทรงคณวฒซงมความรความซอสตยสจรตและเทยงธรรมเปนทประจกษและไมเคยเปนขาราชการตารวจมากอน มจานวนเทากบกรรมการตาม (๒) เปนกรรมการ
(๔) ปลดกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงยตธรรม เลขาธการสานกงานศาลยตธรรม และอยการสงสด เปนกรรมการ
ใหคณะกรรมการตามวรรคหนงดาเนนการใหแลวเสรจภายในหนงปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน เมอครบกาหนดเวลาตามวรรคสองแลว ถาการแกไขปรบปรงกฎหมายดงกลาวยงไมแลวเสรจ
ใหการแตงตงโยกยายขาราชการตารวจดาเนนการตามหลกอาวโสตามหลกเกณฑทคณะรฐมนตรกาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา
มาตรา ๒๖๑ ในการปฏรปตามมาตรา ๒๕๘ จ. ดานการศกษา ใหมคณะกรรมการทมความเปนอสระคณะหนงทคณะรฐมนตรแตงตงดาเนนการศกษาและจดทาขอเสนอแนะและรางกฎหมาย ทเกยวของในการดาเนนการใหบรรลเปาหมายเพอเสนอคณะรฐมนตรดาเนนการตอไป
ใหคณะรฐมนตรแตงตงคณะกรรมการตามวรรคหนงใหแลวเสรจภายในหกสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และใหคณะกรรมการดาเนนการศกษาและจดทาขอเสนอแนะและรางกฎหมายใหแลวเสรจและเสนอตอคณะรฐมนตรภายในสองปนบแตวนทไดรบการแตงตง
บทเฉพาะกาล
มาตรา ๒๖๒ ใหคณะองคมนตรซงดารงตาแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน เปนคณะองคมนตรตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน
มาตรา ๒๖๓ ในระหวางท ย งไ ม มสภาผ แทนราษฎรและวฒสภาตามรฐธรรมนญน ใหสภานตบญญตแหงชาตทตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ยงคงทาหนาทรฐสภา สภาผแทนราษฎร และวฒสภาตอไป และใหสมาชกสภานตบญญตแหงชาต ซงดารงตาแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ทาหนาทเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร
หนา ๘๒ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
หรอสมาชกวฒสภา ตามลาดบ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน และใหสภานตบญญตแหงชาต และสมาชกสภานตบญญตแหงชาตสนสดลงในวนกอนวนเรยกประชมรฐสภาครงแรกภายหลงการเลอกตงทวไปทจดขนตามรฐธรรมนญน
สมาชกสภานต บญญตแหงชาต นอกจากจะตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แลว ตองมคณสมบต และไมมลกษณะตองหาม รวมทงเหตแหงการสนสดสมาชกภาพตามทบญญตไวสาหรบสมาชก สภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตามรฐธรรมนญน ดงตอไปนดวย
(๑) มาตรา ๙๘ ยกเวน (๓) (๑๒) (๑๓) (๑๔) และ (๑๕) (๒) มาตรา ๑๐๑ ยกเวน (ก) กรณตาม (๖) เฉพาะในสวนทเกยวกบมาตรา ๙๘ ยกเวน (๓) (๑๒) (๑๓)
(๑๔) และ (๑๕) (ข) กรณตาม (๗) เฉพาะในกรณทสมาชกสภานตบญญตแหงชาตเปนเจาหนาทของรฐ
ทปฏบตการตามหนาทและอานาจตามกฎหมายหรอคาสงทชอบดวยกฎหมาย และในสวนทเกยวกบมาตรา ๑๘๔ (๑)
(๓) มาตรา ๑๐๘ ยกเวน ก. คณสมบตตาม (๓) และ (๔) และ ข. ลกษณะตองหามตาม (๑) (๒) และ (๗) แตเฉพาะกรณตาม (๑) นน ไมรวมสวนทเกยวกบมาตรา ๙๘ (๓) และ (๑๕)
มใหนามาตรา ๑๑๒ มาใชบงคบแกการดารงตาแหนงรฐมนตรของสมาชกสภานตบญญตแหงชาต บทบญญตแหงกฎหมายใดทหามมใหบคคลดารงตาแหนงทางการเมอง มใหนามาใชบงคบแก
การดารงตาแหนงรฐมนตรตามมาตรา ๒๖๔ ขาราชการการเมองทตงขนเพอประโยชนในการปฏบตหนาทของคณะรฐมนตรตามมาตรา ๒๖๔ หรอเพอประโยชนในการปฏบตหนาทของคณะรกษาความสงบแหงชาตตามมาตรา ๒๖๕ หรอสมาชกสภานตบญญตแหงชาตตามมาตราน
ในระหวางทสภานตบญญตแหงชาตทาหนาทรฐสภา สภาผแทนราษฎร และวฒสภา ตามวรรคหนง ใหอานาจของประธานรฐสภา ประธานสภาผแทนราษฎร หรอประธานวฒสภา ตามรฐธรรมนญนหรอกฎหมาย เปนอานาจของประธานสภานตบญญตแหงชาต
ในระหวางทสภานตบญญตแหงชาตทาหนาทตามวรรคหนง หากมตาแหนงวางลง หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตจะนาความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงผมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม ตามวรรคสอง เปนสมาชกสภานตบญญตแหงชาตแทนกได
เมอมการเลอกตงทวไปครงแรกภายหลงจากวนประกาศใชรฐธรรมนญน สมาชกสภานตบญญตแหงชาตจะสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรมได เวนแตจะไดพนจากตาแหนงสมาชกสภานตบญญตแหงชาตภายในเกาสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน
มาตรา ๒๖๔ ใหคณะรฐมนตรทบรหารราชการแผนดนอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน เปนคณะรฐมนตรตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน จนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไป
หนา ๘๓ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ครงแรกตามรฐธรรมนญนจะเขารบหนาท และใหนาความในมาตรา ๒๖๓ วรรคสาม มาใชบงคบแก การดารงตาแหนงรฐมนตรดวยโดยอนโลม
รฐมนตรตามวรรคหนงนอกจากตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แลว ตองไมมลกษณะตองหามตามทบญญตไวสาหรบรฐมนตรตามมาตรา ๑๖๐ ยกเวน (๖) เฉพาะในสวนทเกยวกบมาตรา ๙๘ (๑๒) (๑๓) (๑๔) และ (๑๕) และตองพนจากตาแหนงตามมาตรา ๑๗๐ ยกเวน (๓) และ (๔) แตในกรณตาม (๔) เฉพาะในสวนทเกยวกบมาตรา ๙๘ (๑๒) (๑๓) (๑๔) และ (๑๕) และยกเวนมาตรา ๑๗๐ (๕) เฉพาะในสวนทเกยวกบการดาเนนการตามมาตรา ๑๘๔ (๑)
การดาเนนการแตงตงรฐมนตรในระหวางเวลาตามวรรคหนง ใหดาเนนการตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ แตตองไมมลกษณะตองหามตามวรรคสองดวย
ใหน าความในมาตรา ๒๖๓ วรรคเจด มาใช บงคบแกการสมครรบเลอกต งเปนสมาชก สภาผแทนราษฎรของรฐมนตรตามวรรคหนงและวรรคสามดวยโดยอนโลม
มาตรา ๒๖๕ ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตทดารงตาแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ยงคงอยในตาแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลง การเลอกตงทวไปครงแรกตามรฐธรรมนญนจะเขารบหนาท
ในระหวางการปฏบตหนาทตามวรรคหนง ใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตและคณะรกษาความสงบแหงชาตยงคงมหนาทและอานาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ และใหถอวาบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยดงกลาวในสวนทเกยวกบอานาจของหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต และคณะรกษาความสงบแหงชาตยงคงมผลใชบงคบไดตอไป
ใหนาความในมาตรา ๒๖๓ วรรคเจด มาใชบงคบแกการสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรของผดารงตาแหนงในคณะรกษาความสงบแหงชาตดวยโดยอนโลม
มาตรา ๒๖๖ ใหสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศอยปฏบตหนาทตอไปพลางกอนเพอจดทาขอเสนอแนะเกยวกบการขบเคลอนการปฏรปประเทศ จนกวาจะมกฎหมายวาดวยแผนและขนตอน การดาเนนการปฏรปประเทศทตราขนตามมาตรา ๒๕๙
หนา ๘๔ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
เพอประโยชนในการขบเคลอนการปฏรปประเทศ หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตจะปรบเปลยนโครงสรางหรอวธการทางานของสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศเพอใหการปฏรปประเทศตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ มประสทธภาพมากขนกได
ใหนาความในมาตรา ๒๖๓ วรรคเจด มาใชบงคบแกการสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรของสมาชกสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศดวยโดยอนโลม
มาตรา ๒๖๗ ใหคณะกรรมการรางรฐธรรมนญทตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ อยปฏบตหนาทตอไป เพอจดทารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงตอไปนใหแลวเสรจ และเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตเพอพจารณาใหความเหนชอบตอไป
(๑) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร (๒) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา (๓) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง (๔) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง (๕) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ (๖) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง (๗) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน (๘) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (๙) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน (๑๐) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต การดาเนนการตามวรรคหนง คณะกรรมการรางรฐธรรมนญจะจดทารางพระราชบญญต
ประกอบรฐธรรมนญดงกลาวขนใหมหรอแกไขเพมเตมกได ทงน เพอใหสอดคลองกบบทบญญต และเจตนารมณของรฐธรรมนญ และตองมงหมายใหมการขจดการทจรตและประพฤตมชอบทกรปแบบ และตองทาใหแลวเสรจภายในสองรอยสสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และเมอสภานตบญญตแหงชาตไดพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทเสนอตามวรรคหนงเสรจแลว ใหคณะกรรมการ รางรฐธรรมนญเปนอนพนจากตาแหนง แตตองไมชากวาวนพนจากตาแหนงของสมาชกสภานตบญญตแหงชาตตามมาตรา ๒๖๓
เพอประโยชนในการดาเนนการตามวรรคหนงและวรรคสอง ใหเกดประสทธภาพและรวดเรว คณะกรรมการรางรฐธรรมนญจะขอใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตแตงตงกรรมการรางรฐธรรมนญตามวรรคหนงเพมขนกได แตรวมแลวตองไมเกนสามสบคน
หนา ๘๕ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในการพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามวรรคหนง เมอไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญจากคณะกรรมการรางรฐธรรมนญแลว สภานตบญญตแหงชาตตองพจารณาใหแลวเสรจภายในเวลาหกสบวนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแตละฉบบ ในกรณท สภานตบญญตแหงชาตพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใดไมแลวเสรจภายในเวลาดงกลาว ใหถอวาสภานตบญญตแหงชาตเหนชอบกบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญฉบบนนตามทคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเสนอ
เมอสภานตบญญตแหงชาตพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแลวเสรจ ใหสงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนใหศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระทเ กยวของ และคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเพอพจารณา ถาศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระท เกยวของ หรอคณะกรรมการรางรฐธรรมนญ เหนวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาวไมตรงตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ ใหแจงใหประธานสภานตบญญตแหงชาตทราบภายในสบวนนบแตวนท ไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน และใหสภานตบญญตแหงชาตตงคณะกรรมาธการวสามญขนคณะหนงมจานวนสบเอดคน ประกอบดวยประธานศาลรฐธรรมนญหรอประธานองคกรอสระทเกยวของ และสมาชกสภานตบญญตแหงชาต และกรรมการรางรฐธรรมนญซงคณะกรรมการรางรฐธรรมนญมอบหมาย ฝายละหาคน เพอพจารณาแลวเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบแตงตงเพอใหความเหนชอบ ถาสภานตบญญตแหงชาตมมตไมเหนชอบดวยคะแนนเสยงเกนสองในสามของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภานตบญญตแหงชาต ใหรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป ในกรณทสภานตบญญตแหงชาตมมตไมถงสองในสามดงกลาว ใหถอวาสภานตบญญตแหงชาตใหความเหนชอบตามรางทคณะกรรมาธการวสามญเสนอ และใหดาเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑
เพอประโยชนแหงการขจดสวนไดเสย หามมใหกรรมการรางรฐธรรมนญดารงตาแหนงทางการเมองภายในสองปนบแตวนทพนจากตาแหนงตามวรรคสอง
มาตรา ๒๖๘ ใหดาเนนการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญนใหแลวเสรจภายในหนงรอยหาสบวนนบแตวนทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๖๗ (๑) (๒) (๓) และ (๔) มผลใชบงคบแลว
มาตรา ๒๖๙ ในวาระเรมแรก ใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกจานวนสองรอยหาสบคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามทคณะรกษาความสงบแหงชาตถวายคาแนะนา โดยในการสรรหา และแตงตงใหดาเนนการตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน
(๑) ใหมคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภาคณะหนงซงคณะรกษาความสงบแหงชาต แตงตงจากผทรงคณวฒซงมความรและประสบการณในดานตาง ๆ และมความเปนกลางทางการเมอง จานวนไมนอยกวาเกาคนแตไมเกนสบสองคน มหนาทดาเนนการสรรหาบคคลซงสมควรเปนสมาชกวฒสภา ตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน
หนา ๘๖ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(ก) ใหคณะกรรมการการเลอกตงดาเนนการจดใหมการเลอกสมาชกวฒสภาตามมาตรา ๑๐๗ จานวนสองรอยคนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา โดยใหดาเนนการใหแลวเสรจกอนวนทมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรตามมาตรา ๒๖๘ ไมนอยกวาสบหาวน แลวนารายชอเสนอตอคณะรกษาความสงบแหงชาต
(ข) ใหคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภา คดเลอกบคคลผมความรความสามารถ ทเหมาะสมในอนจะเปนประโยชนแกการปฏบตหนาทของวฒสภาและการปฏรปประเทศมจานวนไมเกน สรอยคน ตามวธการทคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภากาหนดแลวนารายชอเสนอตอคณะรกษาความสงบแหงชาต ทงน ตองดาเนนการใหแลวเสรจไมชากวาระยะเวลาทกาหนดตาม (ก)
(ค) ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตคดเลอกผไดรบเลอกตาม (ก) จากบญชรายชอ ทไดรบจากคณะกรรมการการเลอกตง ใหไดจานวนหาสบคน และคดเลอกรายชอสารองจานวนหาสบคน โดยการคดเลอกดงกลาวใหคานงถงบคคลจากกลมตาง ๆ อยางทวถง และใหคดเลอกบคคลจากบญชรายชอ ทไดรบการสรรหาตาม (ข) ใหไดจานวนหนงรอยเกาสบสคนรวมกบผดารงตาแหนงปลดกระทรวงกลาโหม ผบญชาการทหารสงสด ผบญชาการทหารบก ผบญชาการทหารเรอ ผบญชาการทหารอากาศ และผบญชาการตารวจแหงชาต เปนสองรอยหาสบคน และคดเลอกรายชอสารองจากบญชรายชอทไดรบการสรรหาตาม (ข) จานวนหาสบคน ทงน ใหแลวเสรจภายในสามวนนบแตวนประกาศผลการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรตามมาตรา ๒๖๘
(๒) มใหนาความในมาตรา ๑๐๘ ข. ลกษณะตองหาม (๖) ในสวนทเกยวกบการเคยดารงตาแหนงรฐมนตรมาใชบงคบแกผดารงตาแหนงสมาชกวฒสภาซงไดรบสรรหาตาม (๑) (ข) และมให นาความในมาตรา ๑๐๘ ข. ลกษณะตองหาม (๒) มาตรา ๑๘๔ (๑) และมาตรา ๑๘๕ มาใชบงคบแกผซงไดรบแตงตงใหเปนสมาชกวฒสภาโดยตาแหนง
(๓) ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตนารายชอบคคลซงไดรบการคดเลอกตาม (๑) (ค) จานวนสองรอยหาสบคนดงกลาวขนกราบบงคมทลเพอทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมแตงตงตอไป และใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ
(๔) อายของวฒสภาตามมาตรานมกาหนดหาปนบแตวนทมพระบรมราชโองการแตงตง สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาเรมตงแตวนทมพระบรมราชโองการแตงตง ถามตาแหนงวางลง ใหเลอนรายชอบคคลตามลาดบในบญชสารองตาม (๑) (ค) ขนเปนสมาชกวฒสภาแทน โดยใหประธานวฒสภาเปนผดาเนนการและเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ สาหรบสมาชกวฒสภาโดยตาแหนง เมอพนจากตาแหนงทดารงอยในขณะไดรบแตงตงเปนสมาชกวฒสภากใหพนจากตาแหนงสมาชกวฒสภาดวย และใหดาเนนการเพอแตงตงใหผดารงตาแหนงนนเปนสมาชกวฒสภาโดยตาแหนงแทน ใหสมาชกวฒสภาทไดรบแตงตงใหดารงตาแหนงแทนตาแหนงทวาง อยในตาแหนงเทาอายของวฒสภาทเหลออย
หนา ๘๗ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๕) ในระหวางทยงไมมพระบรมราชโองการแตงตงบคคลในบญชรายชอสารองขนเปนสมาชกวฒสภาแทนตาแหนงทวางตาม (๔) หรอเปนกรณทไมมรายชอบคคลเหลออยในบญชสารอง หรอไมมผดารงตาแหนงทเปนสมาชกวฒสภาโดยตาแหนง ไมวาดวยเหตใด ใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกวฒสภาเทาทมอย
(๖) เมออายของวฒสภาสนสดลงตาม (๔) ใหดาเนนการเลอกสมาชกวฒสภาตามมาตรา ๑๐๗ ตอไป และใหนาความในมาตรา ๑๐๙ วรรคสามมาใชบงคบโดยอนโลม
มาตรา ๒๗๐ นอกจากจะมหนาทและอานาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญแลว ใหวฒสภาตามมาตรา ๒๖๙ มหนาทและอานาจตดตาม เสนอแนะ และเรงรดการปฏรปประเทศ เพอใหบรรลเปาหมายตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ และการจดทาและดาเนนการตามยทธศาสตรชาต ในการน ใหคณะรฐมนตรแจงความคบหนาในการดาเนนการตามแผนการปฏรปประเทศตอรฐสภาเพอทราบทกสามเดอน
รางพระราชบญญตทจะตราขนเพอดาเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ ใหเสนอ และพจารณาในทประชมรวมกนของรฐสภา
รางพระราชบญญตใดทคณะรฐมนตรเหนวาเปนรางพระราชบญญตทจะตราขนเพอดาเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ ใหแจงใหประธานรฐสภาทราบพรอมกบการเสนอรางพระราชบญญตนน ในกรณทคณะรฐมนตรมไดแจงวาเปนรางพระราชบญญตทจะตราขนเพอดาเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ หากสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาเหนวารางพระราชบญญตนนเปน รางพระราชบญญตทจะตราขนเพอดาเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจานวนไมนอยกวาหนงในหาของแตละสภา อาจเขาชอกนรองขอตอประธานรฐสภาเพอใหวนจฉย การยนคารองดงกลาวตองยนกอนทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา แลวแตกรณ จะพจารณารางพระราชบญญตนนแลวเสรจ
เมอประธานรฐสภาไดรบคารองตามวรรคสาม ใหประธานรฐสภาเสนอเรองตอคณะกรรมการรวม ซงประกอบดวยประธานวฒสภาเปนประธาน รองประธานสภาผแทนราษฎรคนหนง ผนาฝายคาน ในสภาผแทนราษฎร ผแทนคณะรฐมนตรคนหนง และประธานคณะกรรมาธการสามญคนหนงซงเลอกกนเองระหวางประธานคณะกรรมาธการสามญในวฒสภาทกคณะเปนกรรมการ เพอวนจฉย
การวนจฉยของคณะกรรมการรวมตามวรรคสใหถอเสยงขางมากเปนประมาณ คาวนจฉยของคณะกรรมการรวมดงกลาวใหเปนทสด และใหประธานรฐสภาดาเนนการไปตามคาวนจฉยนน
มาตรา ๒๗๑ ในวาระเรมแรกภายในอายของวฒสภาตามมาตรา ๒๖๙ การพจารณา รางพระราชบญญตทวฒสภาหรอสภาผแทนราษฎรยบยงไวตามมาตรา ๑๓๗ (๒) หรอ (๓) ใหกระทาโดยทประชมรวมกนของรฐสภา ถารางพระราชบญญตนนเกยวกบ
(๑) การแกไขเพมเตมโทษหรอองคประกอบความผดตอตาแหนงหนาทราชการหรอตอตาแหนงหนาทในการยตธรรม หรอความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ เฉพาะเมอการแกไขเพมเตมนนมผลใหผกระทาความผดพนจากความผดหรอไมตองรบโทษ
หนา ๘๘ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
(๒) รางพระราชบญญตทวฒสภามมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจานวนสมาชกวฒสภาทงหมดเทาทมอยวามผลกระทบตอการดาเนนกระบวนการยตธรรมอยางรายแรง
มตของทประชมรวมกนของรฐสภาทใหความเหนชอบรางพระราชบญญตตามวรรคหนง ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของรฐสภา
มาตรา ๒๗๒ ในระหวางหาปแรกนบแตวนท ม รฐสภาชดแรกตามรฐธรรมนญน การให ความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปนนายกรฐมนตรใหดาเนนการตามมาตรา ๑๕๙ เวนแต การพจารณาใหความเหนชอบตามมาตรา ๑๕๙ วรรคหนง ใหกระทาในทประชมรวมกนของรฐสภา และ มตทเหนชอบการแตงตงบคคลใดใหเปนนายกรฐมนตรตามมาตรา ๑๕๙ วรรคสาม ตองมคะแนนเสยง มากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา
ในระหวางเวลาตามวรรคหนง หากมกรณทไมอาจแตงตงนายกรฐมนตรจากผมชออยใน บญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ ไมวาดวยเหตใด และสมาชกของทงสองสภารวมกนจานวนไมนอยกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาเขาชอเสนอตอประธานรฐสภาขอใหรฐสภามมตยกเวนเพอไมตองเสนอชอนายกรฐมนตรจากผมชออยในบญชรายชอทพรรคการเมอง แจงไวตามมาตรา ๘๘ ในกรณเชนนน ใหประธานรฐสภาจดใหมการประชมรวมกนของรฐสภาโดยพลน และในกรณทรฐสภามมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาใหยกเวนได ใหดาเนนการตามวรรคหนงตอไป โดยจะเสนอชอผอยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ หรอไมกได
มาตรา ๒๗๓ ใหตลาการศาลรฐธรรมนญ ผดารงตาแหนงในองคกรอสระ และผวาการ ตรวจเงนแผนดน ซงดารงตาแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนยงคงอยในตาแหนงเพอปฏบตหนาทตอไป และเมอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทเกยวของทจดทาขนตามมาตรา ๒๖๗ ใชบงคบแลว การดารงตาแหนงตอไปเพยงใดใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาว ในระหวางเวลาทยงไมมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทจดทาขนตามมาตรา ๒๖๗ การพนจากตาแหนงของตลาการศาลรฐธรรมนญ ผดารงตาแหนงในองคกรอสระ และผวาการตรวจเงนแผนดน ใหเปนไป ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ หรอกฎหมายทเกยวของ
การดาเนนการของศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระ และผวาการตรวจเงนแผนดนใหเปนไปตามกฎหมายทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน เทาทไมขดหรอแยงตอบทบญญต แหงรฐธรรมนญน
ในระหวางทยงไมมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ การพจารณาและการทาคาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนไปตามขอกาหนดของศาลรฐธรรมนญทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ทงน เทาทไมขดหรอแยงตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญน
หนา ๘๙ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
มาตรา ๒๗๔ ใหคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาตตามพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและกากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เปนองคกรตามมาตรา ๖๐ วรรคสาม และ ใหคณะรฐมนตรดาเนนการแกไขเพมเตมพระราชบญญตดงกลาวใหเปนไปตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน และเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตเพอพจารณาภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน
มาตรา ๒๗๕ ใหคณะรฐมนตรจดใหมกฎหมายตามมาตรา ๖๕ วรรคสอง ใหแลวเสรจภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และดาเนนการจดทายทธศาสตรชาตใหแลวเสรจภายในหนงปนบแตวนทกฎหมายดงกลาวใชบงคบ
มาตรา ๒๗๖ ใหศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระดาเนนการใหมมาตรฐานทางจรยธรรม ตามมาตรา ๒๑๙ ภายในหนงปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน หากดาเนนการไมแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหตลาการศาลรฐธรรมนญและผดารงตาแหนงในองคกรอสระพนจากตาแหนง
ในกรณทตลาการศาลรฐธรรมนญและผดารงตาแหนงในองคกรอสระพนจากตาแหนงตามวรรคหนง ระยะเวลาหนงปตามวรรคหนงใหนบแตวนทตลาการศาลรฐธรรมนญและผดารงตาแหนงในองคกรอสระ ทตงขนใหมเขารบหนาท และใหนาความในวรรคหนงมาใชบงคบแกตลาการศาลรฐธรรมนญและผดารงตาแหนงในองคกรอสระทไดรบการแตงตงขนใหมดวยโดยอนโลม
มาตรา ๒๗๗ นอกจากทบญญตไวเปนการเฉพาะในรฐธรรมนญน ใหคณะรฐมนตรเสนอกฎหมายเพอใหเปนไปตามมาตรา ๑๙๖ มาตรา ๑๙๘ และมาตรา ๒๔๘ วรรคสาม ตอสภานตบญญตแหงชาตภายในหนงปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน
ในระหวางทยงไมมการปรบปรงหรอแกไขกฎหมายใหเปนไปตามมาตรา ๑๙๖ มาตรา ๑๙๘ และมาตรา ๒๔๘ วรรคสาม ใหคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม คณะกรรมการตลาการศาลปกครอง และคณะกรรมการอยการ ทมอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ทาหนาทคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม คณะกรรมการตลาการศาลปกครอง และคณะกรรมการอยการตามมาตรา ๑๙๖ มาตรา ๑๙๘ และมาตรา ๒๔๘ วรรคสาม แลวแตกรณ ไปพลางกอน
ในระหวางทยงไมมการปรบปรงหรอแกไขกฎหมายเพอใหเปนไปตามมาตรา ๒๔๘ วรรคส หามมใหพนกงานอยการดารงตาแหนงกรรมการในรฐวสาหกจ หรอกจการอนของรฐในทานองเดยวกน หรอดารงตาแหนงใดในหางหนสวนบรษทหรอกจการอนใดทมวตถประสงคมงหาผลกาไรหรอรายได มาแบงปนกน หรอเปนทปรกษาของผดารงตาแหนงทางการเมอง หรอดารงตาแหนงอนใดในลกษณะเดยวกน
มาตรา ๒๗๘ ใหคณะรฐมนตรดาเนนการใหหนวยงานของรฐทคณะรฐมนตรกาหนดดาเนนการใหจดทารางกฎหมายทจาเปนตามมาตรา ๕๘ มาตรา ๖๒ และมาตรา ๖๓ ใหแลวเสรจและเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตภายในสองรอยสสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และใหสภานตบญญตแหงชาตพจารณาใหแลวเสรจภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนน
หนา ๙๐ เลม ๑๓๔ ตอนท ๔๐ ก ราชกจจานเบกษา ๖ เมษายน ๒๕๖๐
ในกรณทมหนวยงานทเกยวของหลายหนวยงาน ใหคณะรฐมนตรกาหนดระยะเวลาทแตละหนวยงานตองดาเนนการใหแลวเสรจตามความจาเปนของแตละหนวยงาน แตทงนเมอรวมแลวตองไมเกนสองรอย สสบวนตามวรรคหนง
ในกรณทหนวยงานของรฐตามวรรคหนงไมอาจดาเนนการไดภายในกาหนดเวลาตามวรรคสอง ใหคณะรฐมนตรสงใหหวหนาหนวยงานของรฐนนพนจากตาแหนง
มาตรา ๒๗๙ บรรดาประกาศ คาสง และการกระทาของคณะรกษาความสงบแหงชาต หรอของหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน หรอทจะออกใชบงคบตอไปตามมาตรา ๒๖๕ วรรคสอง ไมวาเปนประกาศ คาสง หรอการกระทาทมผลใชบงคบในทางรฐธรรมนญ ทางนตบญญต ทางบรหาร หรอทางตลาการ ใหประกาศ คาสง การกระทา ตลอดจนการปฏบตตามประกาศ คาสง หรอการกระทานน เปนประกาศ คาสง การกระทา หรอการปฏบตทชอบดวยรฐธรรมนญนและกฎหมาย และมผลใชบงคบโดยชอบดวยรฐธรรมนญนตอไป การยกเลก หรอแกไขเพมเตมประกาศหรอคาสงดงกลาว ใหกระทาเปนพระราชบญญต เวนแตประกาศหรอคาสง ทมลกษณะเปนการใชอานาจทางบรหาร การยกเลกหรอแกไขเพมเตมใหกระทาโดยคาสงนายกรฐมนตรหรอมตคณะรฐมนตร แลวแตกรณ
บรรดาการใด ๆ ทไดรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ วาเปนการชอบดวยรฐธรรมนญและกฎหมาย รวมทง การกระทาทเกยวเนองกบกรณดงกลาว ใหถอวาการนนและการกระทานนชอบดวยรฐธรรมนญนและกฎหมาย
ผรบสนองพระราชโองการ
พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร
