SIÊU ÂM KHUNG CHẬU NỮ

Mục tiêu học tập1. Nêu ra vai trò và các chỉ định của siêu âm trong khảo sát các cơ quan ở khung chậu nữ, chủ yếu là tử cung và buồng trứng.2. Thực hiện kỹ thuật khám và trình bày giải phẫu siêu âm khung chậu nữ.

Khung chậu nữ (tiểu khung) nằm giữa eo trên và tầng sinh môn, bên trong chứa các cơ quan: sinh dục, bàng quang, niệu quản, trực tràng, mạch chậu, bạch huyết và thần kinh.Siêu âm chậu hông luôn luôn phải đối chiếu với lâm sàng như khám âm đạo, tiền sử ngoại khoa, chu kỳ kinh, các triệu chứng hiện có và sinh học như chất gây u bệnh lý, nội tiết, theo dõi sau điều trị, thai ngoài tử cung.

1. KỸ THUẬT XÉT NGHIỆM

1.1. Đường trên xương muLà đường thăm dò cổ điển, bàng quang phải

căng nhiều nước. Dùng đầu dò nan quạt hay chữ nhật, với hai tần số 3,5 và 7,5 MHz.

Nếu khảo sát mạch máu, kết hợp Doppler.Thực hiện các mặt cắt dọc, ngang, chéo,

thăm dò toàn bộ chậu hông, mỗi cấu trúc phải xem qua nhiều mặt cắt.

Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.

1.2. Đường trong âm đạo Hỗ trợ cho đường cổ điển nói trên.

Nó thấy rõ hình ảnh hơn vì đầu dò đặt sát tổ chức. Cần có đầu dò tần số cao 7,5 MHz.

2. KẾT QUẢ BÌNH THƯỜNG2.1. Tử cung2.1.1. Vị tríLệch sang bên phải hay ra sau, xem

các góc khi tử cung đổ hay gập sau.Hình dáng: bờ đều, thuôn dài trên mặt

cắt dọc, cổ tròn và thân hình trứng trên mặt cắt ngang.

Kích thước: thay đổi theo tuổi và lần sinh

Tuổi, lần sinh Cao Rộng Dày

Trước dậy thì 2,5 <1 <1

Không đẻ lần nào 7 4 2,5

Đẻ nhiều lần 9 5 4

Mãn kinh 3,5 2 2

2.1.2. Cấu trúc âm- Cơ: đồng nhất, đồng âm với cơ.- Nội mạc: thay đổi theo chu kì kinh (tvs rõ hơn)+ Thời gian có kinh (0 - 4 ngày): khó nhìn thấy, có thể

thấy đường thẳng giữa tử cung tách đôi.+ Thời gian tăng sinh (4 - 14 ngày): có một dải giảm âm

quanh đường thẳng giữa (dày 10mm ở ngày 14).+ Thời gian xuất tiết: có dải tăng âm kèm vòng giảm âm

bên ngoài.- Đường thẳng trong buồng tử cung: tương ứng với mặt

phẳng giữa 2 lớp nội mạc áp sát nhau (buồng ảo).

HOÀI AÂM CUÛA THAÂN TÖÛ CUNGMenstrual stage:DMenstrual stage:D11––DD55

Proliferative stage:DProliferative stage:D55––DD1414

Secretory stage:DSecretory stage:D1515– – DD2828

http://www.medison.ru/uzi/eho382.htm

2.1.3. Vòng tránh thai- Trên mặt cắt dọc: thấy hình tăng âm của

nhánh thẳng vòng tránh thai, nằm chính giữa cách đều mặt trước và sau tử cung. Đầu dưới ở trên eo. Đầu trên cách đáy tử cung 2 cm.

- Trên mặt cắt ngang: hình tăng âm 1 điểm ở trung tâm

- Trên mặt cắt vành: xác định chính xác vị trí của vòng

Chú ý: Một số vòng có cấu trúc progesteron, ít hồi âm hơn do đó khó nhìn hơn.

2.2. Cổ tử cungCổ TC có cấu trúc âm giống thân TC Ống cổ TC có thể là vùng giảm âm vào thời

điểm trước rụng trứng (nhầy).Nang Naboth hay gặp, là hình dịch lỏng,

tròn, nhỏ từ vài mm đến 3cm so với nang tuyến cổ TC, không phải dạng bệnh lý.

2.3. Âm đạoHướng lên trên và ra sau

trên mặt cắt dọc, nối tiếp với cổ tử cung.2.4. Vòi trứngThường ít khi nhìn thấy

trừ phần đầu của vòi trên mặt cắt ngang.

2.5. Buồng trứng2.5.1. Vị tríCổ điển là nằm bên tử cung, gần mạch chậu, nhưng

hay thay đổi.Có dạng hình trứng. Kích thước: dài 25 - 35mm, rộng 10 - 20mm, dày 10 -

15mm.Thể tích đo được theo công thức: Dài x Rộng x Dày/2.

Trung bình 4mm3.Sau mãn kinh, ít khi thấy buồng trứng. Nếu thấy, dù

kích thước bình thường, cũng là bệnh lý.

2.5.2. Cấu trúc âm* Phụ thuộc theo vòng kinh (TVS rõ hơn), thay đổi

theo nội tiết:- Pha folliculine: Từ ngày 1 - ngày 7: buồng trứng có hình ảnh nhiều

nang noãn (5 - 7 nang có đường kính vài mm). Ngày 8 - ngày 12: tách ra nang lớn 14mm, các nang

khác teo lại. Mỗi ngày lớn lên 2 - 3mm. Khi to đến 20 - 24mm thì trứng rụng.

- Khi rụng trứng: Hình ảnh nang noãn xẹp. Dịch nang chảy vào ổ buồng trứng và túi cùng Douglas.

- Pha luteine: Nang đầy âm vang, thành dày và biến thành thể vàng.

* Trường hợp đặc biệt sau đây cần lưu ý:- Buồng trứng hình ảnh nhiều nang noãn ở

tuổi trước dậy thì là bình thường.- Noãn hoạt động tới 2 - 3 năm sau mãn kinh.- Với người dùng thuốc tránh thai, thấy:+ Viên liều ngang nhau: không có noãn+ Viên liều nhỏ: có nhiều noãn+ Viên progesteron liều nhỏ: hình ảnh theo

chu kì buồng trứng.