Nace makine sanayi a.ş üretim stajı

Üretim Stajı

NACE Makine Sanayi A.Ş.

İbrahim TİPİ

Ankara , 2011

ÇALIŞILAN KISIM STAJ ALANI ÜRETİM

YAPILAN İŞ SAYFA NO 1

KISIM SORUMLUSUNUN ADI, SOYADI

…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

İÇİNDEKİLER

1.GİRİŞ ...................................................................................................................................... 3

1.1. STAJIN AMAÇ VE KAPSAMI ........................................................................................ 3

1.2.FİRMA HAKKINDA GENEL BİLGİLER ........................................................................ 4

1.2.1. Kuruluşun Tarihçesi ve Temel Faaliyet Alanı .................................................................................................4

1.2.2. İdari Organizasyon Şeması .................................................................................................................................7

1.2.3. Toplam İş Gücü ve Mühendis Sayısı ................................................................................................................8

1.2.4. Firmanın Yerleşimi İle İlgili Genel Bilgiler ....................................................................................................8

1.2.5. Çalışma Saatleri ..................................................................................................................................................10

1.2.6. Yan Sanayilerle İlişkisi .....................................................................................................................................10

2. ARAŞTIRMA SONUÇLARI ............................................................................................... 11

2.1. İŞLETMEDE VAR OLAN ÜRETİM SİSTEMLERİ ...................................................... 11

2.2 TALAŞLI İMALAT ATÖLYESİ YERLEŞİM PLANI .................................................... 13

2.3 ÜRETİMİN GERÇEKLEŞMESİNDE KULLANILAN GİRDİLER................................ 14

2.3.1 Maliyet Hesabı .....................................................................................................................................................14

2.4 ÜRETİM YÖNTEMLERİ VE PROSES DİYAGRAMI ................................................... 19

2.4.1.Tornalama .............................................................................................................................................................19

2.4.2.Frezeleme..............................................................................................................................................................22

2.4.3.Kaynak...................................................................................................................................................................25

2.4.4.Isıl işlem ................................................................................................................................................................26

2.4.5.Tesviyecilik ..........................................................................................................................................................27

2.4.6.Matkap ...................................................................................................................................................................27

2.4.7.Proses Diyagramı.................................................................................................................................................30

2.5 ÜRETİMDE EN FAZLA KATKISI OLAN MAKİNE ..................................................... 34

2.5.1 Torna Tezgahı ......................................................................................................................................................34

2.5.2 Makine Üzerinde Gerçekleşen Süreçler ..........................................................................................................42

2.5.3 Tahrik Mili Teknik Resim..................................................................................................................................44

2.5.4 Kalite Standartları................................................................................................................................................45




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.5.5 Sonraki Makineye Geçişteki Parti Miktarı ve Taşıma Şekli ........................................................................46

2.6 MALZEME TAŞIMA ARAÇ VE YÖNTEMLERİ .......................................................... 46

2.6.1 Forklift ...................................................................................................................................................................46

2.6.2 Vinç ........................................................................................................................................................................47

2.6.3 Gezer Köprü .........................................................................................................................................................47

2.6.4 Mobil Vinç ............................................................................................................................................................47

2.7 OPTİMUM HAMMADDE MİKTARLARI ..................................................................... 49

2.8 BAKIM ONARIM SİSTEMLERİ.................................................................................... 49

2.8.1 Amaç ......................................................................................................................................................................49

2.8.2 Arıza Bakımı ........................................................................................................................................................50

2.8.3 Periyodik Bakım ..................................................................................................................................................50

2.8.4 Tezgâh Revizyonu ...............................................................................................................................................51

2.9 KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI............................................................................ 52

2.10 KULLANILAN BİLGİSAYAR PROGRAMLARI......................................................... 60

2.10.1 AutoCAD............................................................................................................................................................61

2.10.2 Microsoft Excel .................................................................................................................................................62

2.10.3 SolidWorks .........................................................................................................................................................63

SONUÇ ..................................................................................................................................... 64




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

1.GİRİŞ

1.1. STAJIN AMAÇ VE KAPSAMI

Ülkelerin, gelişime duydukları ihtiyaç arttıkça yetenekli ve bilgili iş gücüne

duydukları ihtiyaçta aynı oranda artmaktadır. Gelişim için bu iki öğenin gerekliliği

tartışılmazdır. Yetenekli ve bilgili iş gücünün yetişmesi içinse tek yol eğitimdir. İşte bu

noktada eğitimin son aşaması olan üniversitelere büyük görevler düşmektedir.

Üniversitemizin biz yetenekli ve bilgili iş gücü adaylarını stajlara göndermesi bu konuda

atılmış en büyük adımdır.

Yaz dönemi içerisinde NA-CE Makina Sanayii A.Ş. 'ne öğrenimim boyunca

kazandığım mühendislik bilgilerinin pratikteki uygulamalarını görmek ve incelemek amacıyla

katılımda bulundum. Fabrika içerisinde kullanılan ekipman, araç, elemanlar ve sistemlere

eleştirel bir gözle bakmak; ayrıca fabrika düzeni ve işleyişi hakkında detaylı bilgi sahibi

olmak, mühendislik sıfatı içinde üretici olmak adına, motivasyonumu ve gelecek adına

beklentilerimi artırdı. Bir aylık bir zaman süreci içerisinde NA-CE Makina Sanayii A.Ş. 'nde

günümüz makine teknolojisini tecrübe ettim. Üretimde kullanılan malzeme, makine ve tezgah

ve işgücü olarak üretim faktörlerinin ve bu faktörler arasındaki ilişkilerin öğrenmeye

çalışarak, üretim yöntemlerini görüp olaylara ve problemlere mühendislik yaklaşımımın

geliştirmeyi amaçladım.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

1.2.FİRMA HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Adı (Unvanı) NA-CE Makine Sanayii A.Ş.

Merkez Adresi 2.Cadde No: 14 A. Öveçler ANKARA

Fabrika Adresi Ankara 1. Organize Sanayi Bölgesi Batı Hun Caddesi

No:7 PK. 51- 06930 Sincan / ANKARA

Tel +90 0312 267 00 39

Fax +90 0312 267 18 44

Web http://www.nace.com.tr

1.2.1. Kuruluşun Tarihçesi ve Temel Faaliyet Alanı

Ülkemizin madencilik, inşaat, endüstriyel tesis ve makine üretimi konusunda öncü kuruluşu

olan NA-CE 1950 yılında faaliyete başlamıştır. Kuruluşun 1953 -1957 devresinde belirli bir

imalat konusu yoktur. Torna-tesviye ve demir işleri yapmaktadırlar. Bu iki kişilik ortaklık

1957 yılında şirket haline dönüşmeye kara verir ve 50%' lik sermaye nispetinde bir limitet

şirketi (NA-CE) tescil ettirirler.

Türkiye'nin inşa halinde bir ülke olması nedeniyle bu sektörün ihtiyaçları doğrultusunda

imalatlarını bu yöne kaydırmaya karar verirler. 1960 yılından itibaren betonyer ve inşaat vinci

imalatıyla sektöre giriş yaparlar. İşlerin büyümesi doğrultusunda ürün yelpazesini de

genişletmeye başlarlar. Kırıcıların, beton santrallerinin ve taşıyıcıların imalatları başarıyla ve

müşterinin memnuniyetini sağlayarak gerçekleştirilmiştir. Çağdaş teknolojik gelişmeler

çerçevesinde inşaat ve maden sektörüne çeşitli makine ve tesisler üreten NA-CE, tecrübeli ve

uzman teknik kadrosu ile bu sektörün ihtiyaçlarını karşılama yönünde, hizmetlerini

sürdürmeye devam eder.

NA-CE, şirketler topluluğu şeklinde faaliyetlerini sürdürmekte olup, üretim faaliyetleri NA-

CE Makine Sanayi A.Ş. , pazarlama ve satış faaliyetleri ile yurtdışı temsilcilik hizmetleri ise

NA-CE Pazarlama ve Ticaret A.Ş. tarafından yürütülmektedir.

http://www.nace.com.tr/




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

NA-CE'nin standart üretim programı, inşaat, yol ve madencilik sektörlerini ilgilendiren

makine ve tesisleri kapsamaktadır. NA-CE’nin üretim programında, tüm tasarımları kendisine

ait ve aşağıda başlıklar halinde gösterilen yüzlerce makine çeşidi vardır.

Komple (Sabit ve Seyyar) kırma-eleme-yıkama-stoklama tesisleri

Her türlü malzeme nakil ve stoklama tesisleri

Yeraltı ve yerüstü dökme malzeme konveyörler

Havaalanı bagaj konveyörleri

Paket ve birim yük taşıma konveyörleri

Boru konveyörleri

Komple modern beton üretim tesisleri

Trans mikserler

Özel tartım ve dozajlama tesisleri

Komple modern asfalt üretim ve sıcak asfalt stoklama tesisleri

Ayrıca çeşitli endüstriyel sektörler için mühendislik hizmetleri dâhil komple

veya kısmen anahtar teslimi üretim tesislerinin üretimi ve tesislerin yapımı

Çağdaş teknolojik gelişmelere uygun, TSE ve ISO 9001 Kalite Güvence Belgeli makine

üretimi yapan kuruluş dinamik, tecrübeli, uzman teknik kadroya ve modern, geniş makine

parkına sahiptir.

NA-CE yurtiçi sistem ve makine hizmetlerinin yanında yoğun ihracat faaliyetleri de

göstermektedir. NA-CE’nin ihracat yaptığı başlıca ülkeler;

Başta İsviçre olmak üzere diğer Avrupa Ülkeleri

Rusya

Türkî Cumhuriyetleri

Kuzey Afrika Ülkeleri

Orta Doğu

Ayrıca satış sonrası sağladığı servis ve sürekli yedek parça hizmetleri ile müşterinin

memnuniyetini ve güvenini kazanmıştır. ISO 9001 kalite güvence sistemi ile kalitesini




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

kanıtlayan şirket sektöründe en iyi düzeyi yakalama ve bunu müşterilerine sunma gayreti

içerisinde çalışmalarını sürdürmektedir.

NA-CE’nin sermaye yapısı %98,3’ü Nazmi ENGİN ve Cevdet ZORAL tarafından eşit olarak

paylaşılmış, kalan %1,7’si özel şahıslar arasında çeşitli şekilde dağıtılmıştır.

Sermayesi

Kayıtlı sermaye : 3,5 milyon dolar

Öz kaynaklar : 5 milyon dolar




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

1.2.2. İdari Organizasyon Şeması

Şekil 1 – Organizasyon Şeması

GENEL MÜDÜR

GENEL MÜDÜR YARDIMCISI

(İDARİ- MALİ)

MUHASEBE MÜDÜRÜ

FİNANSMAN MÜDÜRÜ

TİCARET MÜDÜRÜ

PERSONEL MÜDÜRÜ

SOSYAL HİZMETLER

MÜDÜRÜ

TEKNİK KOORDİNATÖR

GENEL MÜDÜR YARDIMCISI

(TEKNİK)

AR-GE MÜDÜRÜ

PROJE MÜDÜRÜ

ÜRETİM PLANLAMA

MÜDÜRÜ

ÜRETİM MÜDÜRÜ

ELEKTRİK MÜDÜRÜ

TEKNİK SATINALMA

MÜDÜRÜ

KALİTE GÜVENCE

TEMSİLCİSİ

KALİTE KONTROL MÜDÜRÜ

BİLGİ İŞLEM ŞEFİ




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

1.2.3. Toplam İş Gücü ve Mühendis Sayısı

İdari Personel

Merkezde Çalışan Sayısı 14

Yönetim Kurulu Sayısı 4

Toplam Mühendis Sayısı 14

Diğer İdari Personel 48

Toplam Atölye Çalışanı 108

Toplam Çalışan 188

Mühendisler Makine Mühendisidir; fabrikada 1 tane Endüstri Mühendisi

vardır, o da Genel Müdür Yardımcısıdır.

1.2.4. Firmanın Yerleşimi İle İlgili Genel Bilgiler

Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) birbirleriyle iş birliği halinde üretim yapan orta ve küçük

işletmelerin, planlı bir alanda ve ortak altyapı hizmetlerinden yararlanacak şekilde standart

fabrika binaları içinde toplanmalarıdır. NA-CE Makine Sanayii A.Ş. Ankara Organize Sanayi

Bölgesi içerisinde 29221 m2 arazi üzerine 12773 m2 kapalı alana sahip bir fabrikadır.

Devletin, sanayiyi Organize Sanayi Bölgesine yönlendirmesi her ne kadar fabrika yer

seçiminde göz önünde bulundurulması gereken faktörleri sağlamaması sebebiyle bir

dezavantaj gibi görünse de devletin sanayiyi geliştirmek, sanayiye teşvik ve sanayiciyi

desteklemek adına uyguladığı politikalar, Organize Sanayi Bölgelerini bir avantaja

dönüştürmektedir. Örneğin, sanayiye teşvik amaçlı arazi politikası yani araziyi ya hibe etme

ya da çok uygun fiyatlarla devretme politikasının gerçekten sanayicilerin bu Organize Sanayi

Bölgelerine yönelmelerinde büyük etkisi olduğu bilinmektedir. Ayrıca sanayi bölgelerinin

şehirlerarası yollar üzerine kurulu olması ve çevre yoluna olan yakınlığı, hammaddenin

rahatlıkla temin edilebilmesini sağlamaktadır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Ankara Organize Sanayi Bölgesi şehir merkezine 25. Km mesafede kurulmuştur. Fabrikanın,

şehir merkezine uzak olması iş gücü ve verimliliği düşürmektedir ayrıca ulaşım maliyetlerini

de artırmaktadır. Bunun etkisini en aza indirmek için şehrin belli bölgelerinden kalkan

servisler ile çalışanların, iş yerine kolay ve zahmetsiz bir şekilde ulaşmaları sağlanmıştır.

NA-CE 1950 yılında İstanbul Yolu’nun 10. kilometresinde kurulmuştur. Ankara Organize

Sanayi Bölgesi’nin kuruluşu sırasında devlet, devlet tesislerinin bu bölgeye toplanmasını

sağlamak için bu bölgede fabrika arazilerini firmalara bağışlamıştır. NA-CE de eski fabrika

yerini yüksek bir fiyata satarak şu anki yerine yerleşmiştir.

Fabrikaya malzeme tedariki için demiryolu ve karayolu alternatifleri mümkündür. Ayrıca

boyut olarak daha küçük olan ve özel işlemler gerektirmeyen ham madde ve malzemeler

Ankara Organize Sanayi Bölgesi içerisinde bulunan çeşitli dökümcülerden tedarik

edilmektedir.

Fabrikanın başkentte bulunması, kamu kurumlarına yakınlık, bürokratik işlemlerin

yürütülmesi, yasalar ve vergi düzenlemelerinin kolay bir şekilde halledilmesi vb. avantajını

beraberinde getirmektedir. Aslında, fabrikanın bulunduğu yere yerleştirmesinde dikkate

alınan tek kıstas, devletin uygulamış olduğu arazi politikası sayesinde arazinin devletten

uygun bir fiyatla alınmasıdır.

Fabrikanın Organize Sanayi Bölgesi içerisinde bulunmasının bir diğer avantajı, enerji sağlama

kolaylığıdır ve fabrika bundan rahatlıkla istifade edebilmektedir. Aynı zamanda fabrikanın

belirli bir sanayi bölgesinde kurulması müşterilerin fabrikaya ulaşmasını kolaylaştırmaktadır

ve yeni iş veya tekliflerin gerçekleşmesini sağlamaktadır.

Ankara Organize Sanayi Bölgesinin NA-CE ve diğer firmalara sunduğu bazı avantajlar şu

şekilde sıralanabilir;

Güvenlik

Laboratuvar

Sağlık Hizmeti




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Ambulans Hizmeti

Meslek İçi Eğitim Merkezleri

Çevre Temizliği ve Çöp Toplama

Sergi ve Fuar Alanı

Tır-Kamyon Otoparkı

Bankalar

Çevre Düzenleme

Konferans Salonları

1.2.5. Çalışma Saatleri

Çalışma Saatleri 08.00 - 12.30

13.30 - 18.00

Öğle Tatili 12.30 - 13.30

İşletmede tek vardiya halinde çalışılmakta, gerektiği zamanlarda fazla mesai

uygulaması yapılmaktadır.

1.2.6. Yan Sanayilerle İlişkisi

NA-CE yukarıda belirtilmiş olan makine ve tesisleri üretmek için ihtiyaç duyduğu

ham madde ve yarı mamulleri diğer sanayi kuruluşlarından sağlamaktadır. Bunlar saclar,

profiller, elek telleri, rulmanlar, bant lastikleri, dökümler, tambur dönüş hızı sensörleri ve

elektrik motorları olarak sıralanabilir. Daha öncesinde döküm atölyesi de bulunan NA-CE,

maliyetleri artırması nedeniyle bu ihtiyacını da artık dışarıdan sağlamaktadır.Döküm

malzemelerden boyutça daha küçük olanları sadece NA-CE ye özel çalışan, Organize Sanayi

Bölgesi içerisindeki, dökümcülerden sağlanmaktadır. Bu durum tedarik süresini kısalttığı gibi

taşıma maliyetlerini azaltmakta ve malzeme tedarik takibini kolaylaştırmaktadır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2. ARAŞTIRMA SONUÇLARI

2.1. İŞLETMEDE VAR OLAN ÜRETİM SİSTEMLERİ

NA-CE Makine Sanayi A.Ş. 'nde sipariş üzerine çalışılmaktadır. Sipariş geldiğinde

ürünü oluşturan parçaların listesinden yararlanarak iş listesi oluşturulur. Bu listeden, ambarda

bulunabilecek parçaların olup olmadığı kontrol edilir ve eğer yoksa iş emri verilir. Bütün bu

işleri takip eden bölüm üretim müdürlüğüdür. Teknik bilgiler proje müdürlüğünden sağlanır.

Belirsiz zaman aralıklarıyla gelen siparişlerin üretimi için gerekli olan teknik resim, parça

listeleri gibi bilgiler fabrikanın ilişkili bölümlerine görev dağılımı ve gerekli çizelgeleme

bilgileri ile aktarılmaktadır.

Firmanın üretim sistemi hakkında kesin bir şey söylenememektedir. Firma içerisinde

talaşlı imalat atölyesi mevcuttur fakat firma talaşlı imalat atölyesini üretimin merkezi olarak

kullanmamaktadır. Çünkü firma cıvata, rulman gibi küçük parçalar üretmek yerine, atölyeyi

üreteceği büyük makinelerin parçalarını (gerekiyorsa) işlemek için kullanmaktadır. Bu yüzden

tam olarak, atölye tipi üretim mevcuttur diyemeyiz.

Bunun yanı sıra üretim sisteminde çok amaçlı tezgahlar kullanılmaktadır ve benzer

tezgahlar belli yerlerde gruplandırılmıştır. Üretim partiler halinde yapılmaktadır. Sistemde

vasıflı işçilere ve kalifikasyonlara yer verilmektedir. Üretim miktarı az ama çeşitlilik fazladır.

Üretim akışı; partinin sürecine, çeşitliliğine ve miktarına bağlıdır. Sistemde esnek üretim

modeli görülüp, istasyonlar arasında stok ve bekleme miktarı fazladır. Kesikli seri üretimin

özelliklerini taşıyan bu faaliyetlere rağmen, sipariş üzerine çalışıldığı için fabrika içerisinde

seri üretimden de söz edilemez.

Üretim partiler halinde yapılmaktadır. Buna rağmen firma üretim sisteminde hücresel

üretim tipine göre taşımaların fazla olması ve benzer işlemlerle üretilen parçaların bir yerde

toplanmayıp direk üretilecek makineyi oluşturmak için montaja sevk edilmesinden dolayı,

sistem hücresel üretim sistemi de değildir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Fabrikada çok büyük parçaların imal edilmesinden ve gerekirse üretilen ürünlerin

kullanılacağı yerde montaj edilmesinden dolayı kesin olarak üretim sistemini belli sıfatlar

altına almak yanlış olacaktır. NA-CE Makine Sanayi A.Ş. yukarıda saymış olduğum üretim

sistemlerinin bütün üstün özelliklerinden yararlanarak, bunların sentezinden oluşan bir üretim

sistemi kurmuştur. Sistem, üstün özellikli bir sentez olduğundan ve firmanın yurtiçi rakibi

olmamasından ve de firma kendi alanında tek kuruluş olduğundan, çok dezavantajı yoktur.

Sistemin tek kötü özelliği üretimdeki parçalar büyük olduğundan taşıma mesafelerinin atölye

tipi üretim yapan firmalara göre fazla olmasıdır.

Şekil 2 - Alt Sistemler Arasındaki İlişkiler

MAKİNE ARŞİVİ

PROJE

BÖLÜMÜ

AR-GE

BÖLÜMÜ

İMALAT

BÖLÜMÜ

MAKİNE ARŞİVDE

VARSA İMALATA

YAPTIRILIR.

YENİ MAKİNE ARŞİVE

GÖNDERİLİR.

ARŞİVDE OLMAYAN MAKİNE

AR-GE DE TASARLANIR.

PROJEYE BİLDİRİLİR.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.2 TALAŞLI İMALAT ATÖLYESİ YERLEŞİM PLANI




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.3 ÜRETİMİN GERÇEKLEŞMESİNDE KULLANILAN GİRDİLER

Firmada üretimin gerçekleşmesine katkıda bulunan girdiler:

Şekil-2: Üretim Girdileri

2.3.1 Maliyet Hesabı

NA-CE Makine Sanayi A.Ş, maliyet hesabını gelen siparişlere göre malzeme

üretildikten sonra yapmaktadır. Herhangi bir periyodik süreç yoktur. Bu hesaplamalarda hangi

parçadan ne miktarda kullanılacağı, ne kadar zamanda üretileceği, malzeme birim tutarları,

direkt işçilik tutarları, genel gider tutarları gibi incelemelerin girdileri ve hesap bilgileri

tutulur. Maliyet, bir ürünü yapmak, satmak veya kullanmak için katlanılan tüm giderlerin

toplamına denir. Genel anlamıyla; malzeme, işçilik, genel işçilik giderleri,idari giderler, satış

giderleri, araştırma- geliştirme giderleri ve finansman giderlerinden oluşur. Maliyeti iki

kategoride inceleyebiliriz:

1) Üretim Maliyeti

2) Toplam Maliyet

ÜRETİM

İŞÇİLER

ENERJİ

HAMMADDE

YARI MAMUL

YÖNETİM

MAKİNELER

TEKNOLOJİ




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

1) Üretim Maliyeti: Üç temel unsurdan oluşur.

a) Direkt Malzeme

b) Direkt işçilik

c) Genel işçilik Giderleri

a) Direkt Malzeme: Ürünün bünyesinde fiilen yer alan malzemedir. Hammadde, Yan Mamül,

ve Mamül; direkt malzemeyi oluşturan gruplardır. Döküm ve dövme parçalar piyasaya yan

mamül olarak giren parçalardandır. İşlenerek kullanılacak hale getirilen bu parçaların yarı

mamul fiyatı, direkt malzeme fiyatıdır.

Direkt malzeme = Brüt Malzeme Miktarı x Birim Fiyat

b) Direkt İşçilik: Ürünü elde etmek için tezgahta fiilen çalışan operatörün ücretinin operasyon

zamanı ile çarpımıdır. Ayrıca montaj hattında çalışan işçinin montaj zamanı ile ücretinin

çarpımı montaj işçiliğini verir.

Direkt işçilik = İşlem zamanı (sa.) x İşçi Ücreti (TL.)

c) Genel Üretim Giderleri: Ürünün bünyesinde fiilen yer almayan, ancak ürünün

yapılabilmesi için gereken giderleri kapsar. Dört ana masraf grubundan oluşur:

- Endirekt Malzeme (Yardımcı Malzeme) :Üretime katkısı olan fakat ürünün bünyesinde yer

almayan malzemelerdir. Kesici, yardımcı takım, makine yağları, soğutma sıvıları.

- Endirekt İşçilik (Direkt İşçilik, Memurlar,Yardımcı İşçiler): Fiilen üretim yapmayan ancak

üretimin yapılmasında katkısı bulunan kişilerdir. Ustabaşı, atölye mühendisi, kalite kontrolcü,

depocu, forkliftçi gibi.

- Hizmet Giderleri (H.T.E Hizmetler,Mutelif Masraf): Bir hizmet karşılığı dışarıya ödenen

masraflardır. Elektrik, su , doğalgaz, dışarıya yaptırılan tamir bakım, sigorta.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

- Amortismanlar: İşletmeye dahil gayrimenkuller, makine ve tesisler, demirbaşlar gibi

değerlerin yıpranma süreleri sonunda yeniden temini amacını güden bir muhasebe işlemidir.

Burada yapılan işlem sabit kıymet bedelinin belirli bir süre içinde ürüne yansıtılmasıdır.

2 ) Toplam Maliyet: Üretim maliyetine ilave gelen ve işletmenin devamlılığı için yapılması

gereken tüm giderlerdir.

- İdari kısımların tamir bakım giderleri (Fabrika yedek malzeme)

- İdari personel maaş ve ücretleri

- İdari kısımların dışarıdan sağlanan hizmet giderleri

- İdari kısımların enerji giderleri

- Yönetim giderleri

- Satış giderleri

- Üretim maliyetine girmeyen amortismanlar

- Araştırma geliştirme giderleri

- Finansman giderleri

NA-CE Makine Sanayi A.Ş. genelde diğer firmaların yaptığı gibi bir makinenin

üretimi için gerekli bant, somun, cıvata, rulman, kasnak gibi küçük parçaların üretiminden

çok kompleks ve büyük parçalan yani ağır sanayi malzemelerini bir bütün olarak

üretmektedir.

Üretilen ürünler böyle büyük parçalardan oluştuğu için birim maliyet hesaplanırken,

üretilen ürünü meydana getiren parçaların satın alınan birim fiyatlarıyla işe başlanır. Ürünü

meydana getiren parçaların bazıları torna, freze,kesme, bükme, planya, matkap, büyük torna,

borwerk, kaynak, montaj gibi birtakım işlemlerden geçirilir. Bütün parçalar için bu işlemlerin




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

uygulanıp uygulanmadığı ve eğer uygulanıyorsa kaç saat olduğu hesaplanır. Saat başına

işçilik fiyatıyla çarpılır, ve direkt işçilik bulunmuş olur. İşçilik hesaplanırken ise iki şey göz

önünde bulundurulur:

- NA-CE işçilik: Nace'nin kadrolu elemanı olarak bulunan ve kesme, bükme, freze, torna,

planya, matkap ve borwerk işlemlerine verilen işçilik ücreti.

- Fason işçilik: Taşeronlar tarafından yapılan kaynak-montaj işlemlerine verilen işçilik

ücretidir.

Üretilen bir malzemeyi oluşturan parçalar eğer yukarıda bahsettiğimiz atölye

işlemlerine tabi tutuluyorsa NA-CE işçilik veya fason işçilik ücretleri ile işleme tabi tutulan

parçanın işlem saati çarpılarak direkt işçilik tutarı bulunur. Üretilen malzemelerin birim

maliyeti; üretilen malzemeleri oluşturan parçaların satın alınan birim malzeme fiyatlarıyla,

daha sonra hesaplanan direkt işçilik tutarının toplanmasıyla bulunur. Eğer parçalar atölye

işlemlerine tabi tutulmuyorsa, birim maliyet; parçaların satın alınan birim malzeme fiyatına,

birim malzeme fiyatının üzerine konulan belli bir miktar kar katılarak hesaplanır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

TY 2265 Kılavuz Makara Komplesi:

Malzemenin Cinsi Üretim İçin Miktarı Birim Fiyatı

( YTL )

TUTARI (YTL )

G217 ZRS Rulman 4 Adet 11 44

KM17 Sıkma Somunu 2 Adet 1 2

SKT-410113-L3 Keçe 2 Adet 0.95 1.9

MB17 Kilit Pulu 2 Adet 0.3 0.6

M10*25 Cıvata 24 Adet 0.01 0.24

R1/4” Gresörlük 2 Adet 0.025 0.05

M10*30 Cıvata 4 Adet 0.011 0.044

GS38 Çelik Döküm 184 KG 0.3 55.2

Ø100mm ST 50 Çelik 34,5 KG 0.15 5.175

Ø140mm ST 50 Çelik 32,5 KG 0.2 6.5

Ø30 mm ST 37 Çelik 25 KG 0.2 5

Ø25 mm ST 37 Çelik 18 KG 0.2 3.6

Ø6mm ST 37 SAÇ 0,96 KG 0.15 1.44

NA – CE İşçilik 1,25 SAAT 2 2.5

Fason İşçilik 23.25 SAAT 1.5 34,875

TOPLAM 161,828 YTL

Tablo-1: Kılavuz Makara Komplesinin Maliyetinin Bulunması

Satış fiyatı yaklaşık olarak bu fiyatın 1.75 katı civarında olmaktadır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.4 ÜRETİM YÖNTEMLERİ VE PROSES DİYAGRAMI

İşletmede var olan üretim yöntemlerini sıralarsak:

Tornalama

Frezeleme

Kaynak

Isıl işlem

Tesviyecilik

Matkaplama

2.4.1.Tornalama

Tornalama, genellikle bir torna tezgâhında, dönen bir iş parçası üzerinden kesici takımın

hareketi ile dış yüzeyden talaş kaldırma işlemidir. Delik tornalama ise aynı işlemin delik iç

yüzeyine uygulanmasıdır.

Genellikle, bazı diğer talaş kaldırma işlemleri tornalama ile birlikte yapılır. Bunlar; alın

tornalama, delik tornalama, raybalama, kılavuz çekme, vida açma, pah kırma ve tırtıl çekme

işlemleridir. Tornalama işlemi iki biçimde yapılabilir. Bunlardan birincisinde parça aynaya

bağlanıp punta ile desteklenir (uzun parçalar bu biçimde bağlanır), diğerinde ise parça punta

ile desteklenmeden doğrudan aynaya tutturulur (takoz şeklinde kısa parçalar bu şekilde)

bağlanır.

Torna Tezgâhları

Torna tezgâhı; kendi ekseni etrafında dönmekte olan iş parçası üzerinden kullanımına

göre biçimlendirilmiş bir kesici kalem aracılıyla talaş kaldıran tezgâhlara denir. Torna

tezgâhı; kesici takımların yerleştirilip bağlandığı ve hareketlerinin sağlandığı araba, arabanın

iş parçası dönme eksenine paralel hareketini sağlayan iki yollu banko, iş parçasının üzerine

takılıp döndürüldüğü fener mili, fener milinin istenilen yön ve devirde dönmesini sağlayan




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

norton kutusu, hareket gücünü veren bir motor ve iş parçasının eksende tutulmasını sağlayan

puntadan oluşur.Aşağıda torna tezgâhının kısımları gösterilmiştir.

1) Gövde 13) Karşı punta

2) Ara parça 14) Kilit kutusu (araba)

3) Talaş teknesi 15) Motor koruma kapağı

4) Talaş teknesi tutan ayak 16) Lamba ayarlama vidası

5) Ön ayak 17) Aydınlatma lambası

6) Arka ayak 18) Ana şalter

7) Soğutma suyu deposu 19) Elektrik donanım kapağı

8) İş mili kutusu 20) Soğutma pompası butonu

9) Dişli kutsu 21/22) Çalıştırma butonu

10) Norton kutusu 23) Durdurma butonu

11) Spotlar

12) Döner kalemlik




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Tornalamada Kesici Takımlar

Kaba talaş kalemi; bu kalemler millerden fazla talaş kaldırarak çaplarını düşürmek ve

istenilen ölçüye çabuk yaklaştırmak için kullanılırlar. Bu kalemler sağ ve sol olmak üzere

ikiye ayrılırlar. Sağ kalem sağdan sola doğru ilerletildiğinde, sol kalem ise soldan sağa doğru

ilerletildiğinde talaş kaldırır

İnce talaş kalemi; ince talaş kalemleri kaba talaş kalemlerine benzemektedir. Ucu 0,8 –

0,16 mm yarıçaplarında yuvarlatılmış. Bu yuvarlatılma çabuk kırılmayı engeller.

Delik kalemleri; delik tornalama kalemleri bir delik katerine bağlanarak, önceden

delinmiş veya dökümden delik çıkmış parçaların içini tornalamada kullanılırlar. Bu

kalemlerin kesici ağzı sol torna kalemi biçimindedir.

Alın tornalama kalemleri; bu kalemler faturaların kademelerinin ve alın yüzeylerinin

tornalanmasında kullanılır.

Profil kalemleri; profillerin tornalanması için yapılan özel bir kalem çeşididir. Her profil

için ayrı bir kalem bilenir. Bu kalemlerin bilenmesi diğer kalemlerin bilenesi gibi olur ise de

istenen profile uygun bir uygun bir mastardan yararlanılmalıdır.

Takım çeliği kalemleri; takım çeliğinin içerisinde %0,5 -1,7 arasında karbon bulunur.

Karbon miktarına göre yumuşak, yarı sert ve çok sert olurlar. Bu kalemler ucuz olmakla

birlikte birçok işiçin yeterli değildirler.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.4.2.Frezeleme

Parçaların üzerlerini çeşitli biçimlerde oluklar açmak, çarkları işlemek ve düzlem

yüzeyler elde etmek için kullanılan tezgâhtır. Bu tezgâhta kullanılan kesici aletlere freze

denir.

Freze Tezgâhı

Freze tezgâhları birçok kesici ağzı bulunan ve ekseni etrafında dönen bir aletin,

doğrusal ilerleme hareketiyle altından geçen iş parçasından talaş kaldırarak çalışan genel iş

tezgâhları grubuna girerler. Çevresinde çok sayıda kesici ağzı bulunan silindirik bir aletin

dönme hareketine karşılık iş parçasının ilerlemesiyle talaş kaldırmaya “ freze etme” denir.

Freze tezgâhlarında pek çok çeşitli işler yapılabilmektedir. Örneğin, düzlem yüzeyler,

çeşitli eğrilikteki yüzeyler, faturalı yüzeyler, çeşitli profilde kanallar, silindirik iç ve dış

yüzeyler, vidalar dişli çarklar, düzgün olmayan yüzeyler vb. işlemler gerektiği halde

hassasiyet ve seri olarak yapılabilirler.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Freze Tezgâhı Çeşitler

- Yatay Freze Tezgâhları

- Düşey Freze Tezgâhları

- Kopya Freze Tezgâhları

- Üniversal Freze Tezgâhları

Yatay ve düşey freze tezgâhlarının yerine her ikisinin işini yapabilecek kabiliyette olan

tezgâhlar üniversal tezgâhlardır. Bilhassa tablanın sağa ve sola 40° döndürülerek sağ ve sol

helislerin otomatik şekilde açılması, bu tezgâhların belli başlı hassasiyetlerin teşkil eder.

Derece bölüntülü bir plaka ile eğrilik konumu kolayca tespit edilir.

Freze Tezgâhının Kısımlar

Gövde: Gövde freze tezgâhlarının esas kısmını oluşturur. Fonttan yapılırlar. İçlerine hareket

ilerletme tertibatları yerleştirilir. Büyük iş parçalarının ilenmesine imkân verecek

dayanıklıktadırlar.

Tabla: Konsol üzerinde ileri geri hareket eden uzun bir fonttan yapılmış ve düzgün olarak

işlenmiştir. Üstüne iş parçalarının veya freze yardımcı aygıtlarının bağlanabilmesi için T

kanalları açılmıştır. Alt tarafına araba üzerindeki hareketi sağlayabilmesi için

kırlangıçkuyruğu kanal açılmıştır.

Araba: Freze tezgâhlarının enine hareketini sağlayan kısımdır. Konsol üzerinde arabası be

tablayı taşır. Fonttan yapılmaktadır. Dik doğrultuda aşağı yukarı hareket eder.

Frezenin Yardımcı Parçaları

Divizör: Üzerine bağlanan iş parçalarının çevre ve alınları üzerine eşit aralıklı veya özel

olarak eşit aralıklı, olmayan bölümlerin yapılmasına yardımcı olur.

Başlık: Özel şekilde hazırlanmış olan başlıklar, gövdeye bağlanarak freze tezgâhlarının iş

kapasitesini yükseltirler.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Malafa Yatakları: Malafanın eğilmeden ve sarsıntısız çalışmasını sağlarlar. Bir freze

tezgâhında iki yatak bulunur.

Malafalar: Üzerine frezenin takılarak bağlandığı bir mildir. Bunlar çeşitli tip ve yapıdadırlar.

Freze Çakıları

Silindirik Frezeler: Dişleri, çevre dış yüzeyi üzerindedir. Bunlarla iç parçalarının düzlem

yüzeyleri işlenebilir. Düz ve helis oldukları gibi ince ve kaba talaş için olanları davardır.

Kanal Frezeleri: Kanal açmak veya mevcut kanalları genişletmek için kullanılan bu frezelerin

çeşitleri vardır. Bazılarının yalnız çevre yüzleri bazılarının ise hem çevre hem de alın yüzleri

keser. Alın yüzleri de kesen bu frezelerle açılan kanalların yan yüzleri de temiz olur.

Alın Freze: Hem çevre hem de alın yüzüne diş açılmıştır. Bunlarla aynı anda iş parçasının

birbirine dik iki yüzeyini işlemek mümkündür.

Parmak Frezeleri: Saplı olan silindirik frezelerdir. Kama kanallarını, çeşitli ölçüde

kanalları, köşe kavislerini, herhangi biçimdeki delkleri işlemek için kullanılırlar. 3 çeşit

parmak freze vardır;

a- Silindirik Şaftlı Parmak Freze Bıçakları

b- Mars-Konik Şaftlı Parmak Freze Bıçakları

c- Mars-Konik Şaftlı Uzun Hollü Kanallı Özel Parmak Freze Bıçakları

Diğer Freze Çakılar: Açı frezeleri, T frezeleri, Modül frezeleri, Profil frezeleri, Takma dişli

frezeler, Sivri dişli frezeler.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.4.3.Kaynak

Kaynak aynı veya benzer cinsten iki malzemeyi ısı, basınç veya her ikisini birden

kullanmak suretiyle ilave malzeme kullanılarak veya kullanmadan yapılan birleştirme

işlemidir.

Staj yaptığım fabrikada kullanılan kaynak çeşitleri:

TIG kaynağı: TIG kaynağı yönteminde ergimeyen elektrot ile soygaz atmosferi

altında yapılan kaynak yapılır. Koruyucu gaz olarak argon, helyum ve bunların karışımları

kullanılır. Bu fabrikada ise argon kaynağı yapılmaktadır. Elektrot ile kaynak edilen parça

arasında elektrik arkı oluşur. Kaynak işlemi kaynak edilen parçaların kendi aralarında

ergitilmesiyle ya da iş parçasıyla benzer yapıya sahip çubuk şeklindeki bir metalin

kullanılmasıyla gerçekleşir. TIG kaynağında ark iş parçasının kaynak yerleri atmosferin

zararlı etkilerinden koruyucu gazlar tarafından korunur.Gaz bölgeyi tam koruyamadığı

takdirde kaynak yapılan metalde hata oluşur.

Elektrik ark kaynağı: Elektrik ark kaynağı MKE silah fabrikasında imalatta

kullanılmamaktadır. Ancak atölye için gerekli malzemelerin kaynağında işçiler tarafından

kullanılmaktadır. Elektrik ark kaynağında elektrot metaldir ve kaynak sırasında ergir.

eElektrot ergiyerek kaynak yerini doldurduğu için bir metale gerek yoktur. Ark elektrot ile iş

parçası arasında oluşur.

Kopya kaynağı: İki parça halindeki şarjörü kaynaklamak için kullanılan kaynak

tipidir. Argon gazı kaynak edilecek yerin havayla temasını keser ve tungsten malzemeyle

kaynak işlemi yapılır.

Bakır kaynağı: Silah parçalarındaki çok küçük boşlukları doldurmak için bu kaynak

yöntemi kullanılır. Parçanın kaynak yapılacak kısmına katı haldeki bakır parçacıkları atılır.

Yüksek sıcaklıktaki kaynak tezgâhının içinden geçen parça içindeki bakırlar erir ve

boşlukları doldurur. Bu şekilde bakır kaynağı yapılmış olur.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Oksijen kaynağı: Uygun oranlarda karıştırılmış oksijen ve yanıcı bir gazın birlikte

yakılması neticesinde oluşan bir alevin ısı kaynağı olarak kullanılmasıyla yapılan bir kaynak

türüdür. Yanıcı gaz olarak hidrojen, asetilen, doğalgaz vs. Kullanılmaktadır. En yaygını

asetilendir; fakat staj yaptığım fabrikada LPG kullanılmaktadır. Birleşecek malzemeler

birlikte ergitilir ve kaynak yapılmış olur. Bazı malzemeler ise başka bir metalin eritilmesiyle

birleştirilir. Bulunduğum fabrikada eritilen metal olarak gümüş kullanılmaktadır. Buna gümüş

kaynağı da denmektedir.

Nokta kaynağı: Bu işlemde parçalar üst üste bindirilir. Bu parçalar karşılıklı çalışan

iki elektrot arasında bastırılır. Elektrotlar su ile soğutulmaktadır. Elektrik akımının parçalar

üzerinde meydana getirdiği direnç ısısıyla birlikte kaynak oluşur. En önemli nokta akım

kesilinceye kadar iyi bir basınç uygulamaktır.

2.4.4.Isıl işlem

Çeliğin mekanik ve fiziksel özelliklerini iyileştirmek amacıyla yapılan ısıtıp soğutma

işlemidir.

Isıl işlemin amacı; çeliğin dayanımını, mukavemeti ve aşınma direncini artırmaktır.

Isıl işlemle österit çelik martenzit yapıya dönüştürülür.

Isıl işlem ısıtma, tutma ve kritik hızla soğutma olmak üzere üç ana kısımdan oluşur.

Kritik hız osteniti martenzite dönüştürmek için gerekli en düşük hızdır. Bu fabrikada yapılan

ısıl işlemler tavlama, normalizasyon, sertleştirme olarak sayılabilir.

Tavlama kritik sıcaklık civarında soğutma anlamındadır. En önemli şartı yavaş yavaş

soğutmadır. Yüksek karbonlu çelikler ve alaşımlı çelikler dövme ve haddelemede daha çok iç

gerilmeler içermesinden dolayı daha yavaş ısıtma olmalıdır. Her bir 25 mm için en az 30

dakika veya 1 saat ısıtmada tutulmalıdır.

Tavlanan çelik yumuşar. İşlenebilirlik kabiliyeti artar. Isıl işlem öncesi bozulan yapıyı

düzeltir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Normalizasoyn A3 sıcaklığının (ısıtmada ferritin ostenite dönüşmeye başladığı

sıcaklık) 20-30 santigrat derece üzerine kadar ısıtma, bu sıcaklıkta tutma ve havada soğutma

işlemidir. Normalizasyonun amacı döküm dövme ve haddelenmiş çelik yapılarını normal hale

getirme, kaba tane yapısını incelterek mekanik özelliklerini artırma, su verme için uygun yapı

elde etmedir.

Sertleştirme su verme ve sementasyon olarak olarak ayrılır. Su verme çelikleri

sertleştirmenin en çok bilnen şeklidir. Çeliklerin sertleşmesinde birçok metot olsa da çelik

sanayide en önemli yer tutan ve bir dönüşüm sertleşmesi olan su verme tekniği çok pratik bir

yöntemdir. Sementasyon düşük karbonlu çeliklerde kullanılır. Bunlar sünektir; fakat

sertleştirilemezler. Bu çeliklere karbon emdirilir. Çelik 900 santigrat derece üzerine ısıtılır.

Sıcaklık ne kadar yükselirse karbonun difüzyon olayı da o kadar hızlı meydana gelir.

2.4.5.Tesviyecilik

Metaller üzerinde aletler ve makineler yardımıyla talaş kaldırarak onları istenilen şekil

ve ölçüye getirme işlemine tesviyecilik denir. Tesviyecilikte düzgün yüzeyler elde etmek için

kullanılan tesviye tezgâhları ikiye ayrılır:

1. İş sabit, kalem hareketli ise buna vargel denir.

2. Kalem sabit, iş hareketli ise bunlara da planya tezgahı denir.

Her iki grup tezgahta da yalnız gitme hareketi anında talaş kaldırılır. Bu yüzden verim

azdır. Bunu gidermek için geri gelme hareketinin hızı arttırılmıştır. Zamandan tasarruf

sağlanmıştır.

2.4.6.Matkap

Matkap denilen bir takımla yapılan delme işleminde kesme ve ilerleme hareketi, takımın

dönmesi ve ilerlemesi ile gerçekleşir. Aynı şekilde delik delmenin yanı sıra spiral matkap iç

delik genişletme, tek ağızlı kalemle boverk tezgâhında delik genişletme, genişletme matkabı

ile delik genişletme, havşa başı açma, raybalama, vida açma ve derin delik genişletme gibi

işlemler yapılır.Matkap denilen delik delme ve işleme tezgâhları, çeşitli büyüklükte ve şekilde




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

olabilirler. İşe göre, tüm delik işlemlerini yapabilen veya sadece raybalama, havşa başı açma,

vida açma matkap tezgâhları vardır. Ayrıca takımın konumuna göre dikey ve boverk denilen

yatay matkap tezgâhları mevcuttur. Delik açmak için yapılabilecek işlemler sırasıyla;

1- Spiral Matkapla Delik Açma

2- Spiral Matkapla Delik Genişletme

3- Tornalama İle Delik Genişletme

4- Genişletme Matkabı İle Genişletme

5- Havşa Başı Açma

6- Raybalama

7- Kılavuzla Vida Açma

8- Derin Delik İşleme

Matkap tezgahları

1- Küçük Boy Matkap Tezgâhları: a) Basit Tezgâh Tipi b )Masa Tipi

2- Rijid Matkap Tezgâhı

3- Seri İmalat İçin Delik İşleme Tezgâhları

4- Radyal Matkap

5- Hassas Delik İşleme Tezgâhları

6- Borwerk Tezgâhı

Bilgisayarlı sayısal Kontrol (CNC) , takım tezgâhlarının bilgisayar yardımıyla sayısal

olarak kontrol edilmesidir. CNC tezgâhına yüklenen ya da manüel olarak tezgâh kontrol

ünitesinde yazılan NC programlarının format yapısı NC tezgâhlarındakinin aynısıdır. Tezgaha

bir bilgisayar entegre edildiği için NC programları, kesicilerle ilgili bazı teknik ve ofset

bilgileri kalıcı olarak tezgah hafızasında saklanabilir. Ayrıca imalatın her aşamasında

programa müdahale edilebilir ve programda istenilen değişiklik yapılabilir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

CNC Takım Tezgâhlarının Yapısal Özellikleri

Elektrik Tahrikleri(Motorlar): CNC takım tezgâhlarında mil tahriki için doğru akım ya

da alternatif akım motorları kullanılır. Bu motorlar ya direk olarak ya da kayış kaynak sistemi

ile tezgâh miline bağlanır. Sessiz çalışması, güç kayıplarının ve titreşimlerin en az olması

nedeni ile kayış kaynak sistemleri tercih edilir.

İlerleme Motoru: CNC tezgâhlarında eksensel hareket ilerleme motoru olarak en çok

elektriği kullanır. Bu motorlar, eksensel hareket milini ya da doğrudan dişli kayış sistemiyle

tahrik ederler. Takım tezgâhlarında birden fazla eksen olduğu için programda hareket etmesi

istenilen takılmalıdır. Kızak hareketleri mm/dev ya da mm/ dk cinsinden tanımlanır.

Adım Motorları: CNC tezgâhları için ideal motorlardır. Sayısal olukları için

sayısal sinyallerle çalışırlar. Bu motorlar sinyal değerlerini eksen hareketlerine dönüştür.

Bunlarda mesafe ölçme sistemlerine, geri besleme ve analog ana ekipmanlara ihtiyaç yoktur.

Tamamen kapalı oldukları için bakım istemezler.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.4.7.Proses Diyagramı




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Parçanın adı : Bant Konveyör Tahrik Tambur Mili

Malzeme : St42, genellikle inşat ve sanayi sektöründe, yüksek mukavemetli sıcak

çekilmiş sanayi profilleri yapımında kullanılır.

Kimyasal özellikleri;

C 0.18-0.23

Si 0.15-0.35

Mn 0.20-0.50

P 0.04

S 0.04

N 0.007

Malzeme Tedarik : Yılmazlar Çelik’ten sipariş edildikten bir gün sonra tedarik edildi.

Parça, Yılmazlar Çeliğin elinde hazırda bulunduğundan, bir gün içerisinde tedarik edilebildi.

Aksi halde tedarik süresi uzamaktadır.

Uygulanan İşlemler

1.Kesimhane

Kesim işlemine maruz kalacak hammaddeler, açık ambardan kesimhane içerisindeki

stok sahasına çekilmektedir.

Talaşlı imalat atölyesi sorumlusundan, kesimhaneye malzeme istek formu yazıldı.

Form doğrultusunda, K12 numaralı şerit testere ile 70 mm çapındaki mil 1250 mm

uzunluğunda kesildi. Bir parçanın kesilmesi 10 dakika sürdü. Toplam 5 mil kesildi ve

kesme işlemi için geçen süre 50 dakika olarak belirlendi.

Kalite kontrol görevlileri tarafından gerekli kontroller yapıldı.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Kalite kontrol sonucu uygun bulunan parçalar, transpalet yardımı ile 5 dakika

içerisinde talaşlı imalat atölyesine taşındı.

2.Talaşlı İmalat Atölyesi

Parça yarı otomatik yatay tornaya bağlandı ve işlendi. Bir parça için yapılan işlemler

yaklaşık 1 saat sürdü.

Torna tezgâhında mile uygulanan işlemler şöyledir;

Punta delikleri açma

Alın tornalama

Yüzey tornalama

5 parça yaklaşık 5 saatte işlendi ve transpalet ile freze tezgâhına 1,5 dakikada taşındı.

Parça freze tezgâhına bağlandı ve kama kanalları açıldı.

Kama kanalları açılan miller freze tezgâhının hemen yanındaki radyal matkaba

bağlandı ve kılavuz delikleri açıldı.

Freze tezgâhında bir milin kama kanallarının açılması 20 dakika, radyal matkapta

kılavuz deliklerinin açılması 5 dakika sürdü. Kılavuz deliklerinin açılması radyal

matkap kullanmaksızın da elle yapılabilmektedir.

Miller kalite kontrol tarafından kontrol edildi ve montaj için Yedek Parça Yarı Mamul

Stok Ambarına gönderildi. Taşıma işlemi 5 dakika sürdü.

NOT: Yukarıdaki süreler parçanın sözü edilen tezgâha bağlanma ve sökülme zamanını

da içermektedir

3.Yedek Parça, Yarı Mamul Stok Ambarı

Na-Ce müşterilerine uzun süreli garanti, yedek parça, montaj ve işçilik hizmeti

sunmaktadır. Bu ihtiyacın karşılanabilmesi için yıl içerisinde bazı parçaların seri üretimi

yapılmakta ve Yedek Parça Yarı Mamul Stok Ambarında sevkiyat için bekletilmektedir.

Firma daha öncesinde, konveyör tamburlarını kendi bünyesinde üretmekteyken, yoğun iş

hacminden ötürü, şu an tamburlar tamamen dışarıdan temin edilmektedir. Fakat bazı özel

tamburların mili ve göbeği, benim incelediğim milde olduğu gibi, Na-Ce tarafından




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

üretilmekte ve montaj için taşoran firmaya sevk edilmektedir. Montajı tamamlanan tambur, en

kısa süre içerisinde tekrar Na-Ce ye getirilmektedir.

4.Montaj

Montajı tamamlanıp Na-Ce’ye gelen tambur, forklift ile 5 dakikada montaj sahasına

taşındı. Tamburun mil kısmı kama yardımı ile redüktöre ve fren sistemine, redüktör kayış-

kasnak ile motora, göbek ise cıvata-somun bağlantısı ile konveyör şasesine bağlandı.

Sonuç Olarak ;

Bu nedenle Fabrika içerisinde imalat hattından bahsetmek çok zordur. O an hangi

makine boşsa iş orada yapılmaktadır

Genel olarak büyük çaplı miller(ortalama 3000mm boyunda 300mm çapında) cnc

tezgâhta işlemektedir. Bu seçim yapılırken sadece işin cnc tezgâhta daha kısa sürede

bitirilmesi göz önünde bulundurulmuştur. Bunun yanı sıra tezgâh talaşlı imalat atölyesinin en

uç kısmına yerleştirilmiştir bu durum, parçanın imalatı sırasında aldığı yolu uzattığı gibi,

taşıma olayını da zorlaştırmaktadır. Zaten maliyet hesabı yapılırken taşımanın etkisi göz ardı

edilmiştir.

Bant Konveyör Tahrik Tambur Mili üretimi sırasında fabrika içerisinde yaklaşık 16,5

dakika taşındı ve yaklaşık 412 metre yol aldı. Fabrikanın şu anki yerleşkesi içerisindeki farklı

tezgâhlarda işlenmiş olsaydı bu süre ve yol önemli ölçüde azaltılmış olabilirdi. Ayrıca

incelediğim parçanın tambura montaj için farklı bir firmaya sevk edilmesi zaman ve para

kaybına yol açmaktadır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.5 ÜRETİMDE EN FAZLA KATKISI OLAN MAKİNE

2.5.1 Torna Tezgahı

Tornalama işlemi, torna tezgâhına bağlanan parçanın belirli bir hızda dönerken uygun

kesici takım kullanılarak yüzeyinden veya gerekli görülün kısımlarından malzeme

kaldırılmasıdır. Torna tezgâhlarında genellikle silindirik tornalama, konik tornalama, alın

tornalama, vida çekme, rayba çekme, kılavuz çekme, pafta çekme ve delik delme işlemleri

yapılır.

Torna tezgâhlarını, genel olarak, iş parçasını döndürme eksenlerine göre ikiye ayırabiliriz;

yatay torna tezgâhı ve dikey torna tezgâhı.Torna tezgâhlarını şöyle sıralayabiliriz;

1.Saatçi Tornası

2. Masa Tornası

3. Üniversal Torna Tezgâhı

4. Hidrolik Kumandalı Torna Tezgâhları

5. Elektronik Kontrollü Torna Tezgâhları

6. Özel Torna Tezgâhları

Rovelver Torna Tezgâhları

Otomatik Torna Tezgâhları

Düşey Torna Tezgâhı

Hava Tezgâhı

Kopya Tezgâhı

Sırt alma Tezgâhı

Kam Tezgâhı

Üretim tipi Tezgâhı




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Üniversal Torna Tezgâhı

Kalemin esas hareketinin, parça eksenine paralel olmasıdır. Üniversal torna tezgâhı, belli

bir özel işleme amacı için değil de, genel kullanım amaçlı tasarlanmış tezgâhlardır. Prodüktif

olmayan zamanların fazla olmasından dolayı seri üretimde kullanılmazlar. Genel olarak,

çeşitli işlemlerle talaş kaldırılması gereken hallerde ve değişik adımlı vidaların açılmasında

yüksek verimle çalışırlar.

Üniversal Torna Tezgâhı




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Bir torna tezgâhı şu parçalardan oluşur:

Gövde

Fener mili ve kutusu

Hareketli punta

Ayna (veya sabit punta)

Talaş mili

Ana mil

Norton kutusu

Araba

Kalemlik

Elektrik Motoru

Avadanlıklar

Gövde: İki parçadan oluşmuştur. Birincisi ayaklar ikincisi ise hareket organlarını taşıyan

kayıtlardır. Yekpare dökümden yapılmıştır. Gövde, tezgâhın bütün parçalarını ve çalışma

esnasında meydana gelen kuvvetleri taşır.

Fener Mili ve Kutusu: Fener mili kutusu, torna tezgâhının sol tarafında sabit bir şekilde

montaj edilmiştir. Dişli çark tertibatları ile dönen fener milini taşır. Fener mili, fener

kutusunun uçlarında bulunan iki yatak üzerinde dönen bir mildir. Fener milinin ön kısmına

çeşitli aynaların bağlanmasına imkân verecek şekilde biçim verilmiş veya bir kısmına üçgen

profilli vida çekilmiştir. Fener milinin salgısız dönmesi, ekseninin gövde kayıtlarına paralel

olması ve yataklarının ayarlanmış olması gerekir. Aksi halde torna tezgâhından düzgün bir iş

elde edilemez.

Hareketli punta: Farklı uzunluklarda iş parçalarının puntalar arasına bağlanabilmesi için

kızak yolları üzerinde kaydırılabilir. Punta, punta zarfı içindeki yuvasına bir Morse koniği

yardımı ile tespit edilir. Punta zarfı ile beraber el çarkı yardımı ile ileri geri alınabilir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Talaş mili: Üzerinde boydan boya bir kama yuvası açılmış bulunan ve kızaklar boyunca

devam eden uzun bir milden ibarettir. Milin dönmesi kama yuvası sayesinde, hareketin araba

üzerindeki tahrik tertibatına geçmesini sağlar.

Ana Mil: Üzerinde boydan boya vida açılmış bulunan ve talaş milin paralel uzanan bir

mildir. Ana milin vazifesi torna üzerinde vida açmayı sağlamaktır, yani vida açma sırasında

gerekli ilerlemeyi verir.

Norton Kutusu: Vida adımlarını ayarlamak ya da talaş ilerlemelerini elde etmek için ana

mil ile talaş miline hız vermeye yarar. Gövdesi içerisinde ilerleme miktarlarını sağlayan ve

fener mili devir sayısı ile vida adımları arasındaki oranı değiştirmeye yarayan, diş sayıları

çeşitli olan dişli çark grubundan ibarettir.

Araba: Gövdenin üst kısmına kızaklanmış ve el tekerinin hareket ettirdiği dişli ve

gövdedeki kremayer vasıtası ile sağa ve sola kaydırılabilir. Alt kısım, üst kısım ve pabuç

olmak üzere üç kısımdır. Üst kısım alt kısma bir kırlangıçkuyruğu vasıtasıyla sağa sola

hareket ettirile bilir. Pabuç üst kısma konmuş bir vida vasıtasıyla kalemi sıkar.

Kalemlik: Torna kalemlerinin veya katerlerin sağlam ve uygun konumda bağlanmasına

yararlar. Bir eğrisel yüzeyli gövde ve sıkma vidasından ibarettir.

Elektrik Motoru: Tezgâh ilk hareketini elektrik motorundan alır. Daha sonra diğer işlemler

çeşitli mekanizmalar aracılığı ile yaptırılır. Hidrolik sistemle çalışan torna tezgâhlarından

dönme hareketi ve hız ayarlamaları hidrolik güç ile sağlanmaktadır.

Avadanlıklar:

Aynalar: : Kısa ölçülü iş parçalarını bağlamaya ve döndürmeye yarayan elemandır.

Aynaların üzerine iş parçaları salgısız ve güvenli bağlanmalıdır. Güvenli bağlanmadığı

takdirde iş parçası bozuk çıkar veya yerinden fırlayabilir.

Sabit Yataklar: Uzun silindirik iş parçalarını desteklemek için torna kayıtları üzerine tespit

edilir. Üçayağı vardır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Gezer Yataklar: Araba üzerine bağlanır ve onunla birlikte hareket eder. İş parçasını

destekleyen iki ayağı vardır. İş parçasının işlenmiş yüzeyi bu iki ayak yüzeyine dayandırılır.

Pensler: Yuvarlak, kare ve altıgen kesitli düzgün iş parçalarını torna tezgâhına kolay ve

hassas bağlamak için kullanılırlar. Hassas oluşları ve parçayı tutma şekilleri nedeniyle

kolayca merkezlemeyi sağlarlar.

Mandren: Matkap tezgâhlarında kullanılan mandrenlerin aynısıdır. Yalnız tornanın fener

mili ucuna vidalanması için iç kısmına diş açılmıştır. Küçük çaplı iş parçalarını tornalamak

için elverişlidir.

Kater: Torna kalemlerinin kalemliğe düzgün bir şekilde bağlanması için kullanılır. Kalem

biçimine ve ölçüsüne uygun olarak kare kesiti delikleri veya kanalları vardır.

Fırdöndü: İki punta arasında tornalanacak olan iş parçasına, fırdöndü aynasındaki dönme

hareketini iletmek için kullanılır.

Üniversal Torna Tezgâhına İş Parçası Bağlama Şekilleri;

1) Ayna ile bağlama: Çeşitli biçim ve boyutlardaki iş parçaları aynalar ile merkezde veya

merkezden kaçık olarak bağlanabilir. İş bağlamadan önce aynanın salgılı dönüp

dönmediği kontrol edilmelidir. Dört ayaklı ayna ile bağlamada ayaklar anahtar ile iş

parçasının istenilen konumuna getirilir ve karşılıklı olarak ayaklar sıkılır.

3 ayaklı ayna: aynanın üçayağı beraber açılıp kapanır bu nedenle sadece silindirik

parçalar bağlanır.

4 ayaklı ayna(Amerikan Aynası): 4 ayak ayrı ayrı açılıp kapatılabilir böylece farklı

geometrilerdeki parçalar tezgâha bağlanabilir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Magnetik ayana

Tezgâha bağlanacak parça içi boş ve silindirikse iç kısmından ayna ile tutturularak

bağlanabilir

2) Puntalar arası bağlama: Uzun parçaları boyuna torna etmede iş parçaları iki punta

arasına sıkıştırılır. Fener mili ucuna sabit bir puta bir kovanla geçirilir. İş parçasına

açılan punta delikleriyle iki punta arasına alınır. Fener mili hareketinin iş parçasına

iletilmesi için fırdöndü kullanılır.

3) Ayna ile punta arasına bağlama: Uzun parçaların aynaya bağlanarak işlenmesinde, iş

parçasının eğilmesini engellemek için iş parçasının diğer ucu gezer punta ile

desteklenir. Böyle bağlamalarda, iş parçası kalem ile sürtündüğünden ısınıp

uzayacaktır. Bu nedenle iş parçası fazla sıkılmamalıdır.

4) Malafa ile tornalama: Bütün iş parçaları iki punta arasına torna edilemez. Bazı parçalar

malafa denilen çubuklar üzerine alınarak torna edilirler. Malafalar iki punta arasında iş

bağlamaya yaradıkları gibi aynalar ile puntalar arasına bağlanarak da kullanılabilir.

Çeşitli dişliler, ortası delik parçalar, rondelâ, kasnak gibi iş parçaları ortalarındaki

deliklerle bu malafalara geçirilerek torna edilir.

5) Ayak ve yatak arası bağlama




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Kesici Takım

Kesici takım olarak genellikle karbür, HSS ve seramik takımlar kullanılır. Kesici uç talaş

kaldırılacak malzemeden sert olmalıdır. Tornalama işlemi sırasında kesici uç ve iş parçası

arasında sürtünme kuvvetinden kaynaklanan ısı meydana gelir ve bu ısı takım üzerinde

aşınmalara neden olur. Takımda meydana gelen bazı aşınma türleri şöyledir;

Takımda Meydana Gelen Aşınmalar

Talaş kaldırma sürecinde yapışma aşınmasını, kesici takım ve iş parçasının temas

noktalarında oluşan çok yüksek basınçlar ile metallerin akma sınırına gelmesi ve temas

bölgelerinde mikro-kaynaklar yaparak kesicinin hareketi nedeniyle kırılması oluşturur.

Yayınma (difüzyon) aşınması, takım malzemesiyle işlenecek malzemenin kimyasal

etkileşimi sonucu ortaya çıkan bir aşınma tipidir

Takım aşınması mekanik ve kimyasal nedenlerle, kesici takımın kesici köşesinden küçük

parçaların koparak ayrılmasıyla oluşmaktadır

En büyük aşınma miktarını oluşturan sürtünme aşınması, talaş altındaki sert parçacıkların

takım yüzeyi ve iş parçası arasında "taşlama" ya neden olarak kesicide oluşturduğu aşınma ya

da iki yumuşak yüzey arasına sert parçacıkların girmesiyle oluşan aşınmadır. Sürtünme

aşınmasına neden olan kesiciden daha sert kesici takım kullanılması sürtünme aşınması

azaltılabilir.

Kesme Sıvısı ve Önemi

Tornalama sırasında iş parçası ve kesici takım sürtünmeden dolayı ısınır ve bu durum

kesici takım ve iş parçası yüzeyinde deformasyonlara neden olur. Zamanla, takım üzerinde

meydana gelen yıpranmalar tornalama işleminin hassasiyetini etkilemektedir ve iş parçasının

yüzey kalitesini bozmaktadır. Bu nedenle aşınan kesici uçlar değiştirilmelidir. Takımın

ömrünü artırmak, ısınan takımı soğutmak ve sürtünme kuvvetlerini azaltmak için proses




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

sırasında kesme sıvısı kullanılır. Kesme sıvısı olarak su ve yağ bazlı karışımlar kullanılır.

Ayrıca su buharı, karbon dioksit ve sıkıştırılmış hava içeren gaz karışımları da kullanılır.

Kesme sıvısının fonksiyonları şöyle sıralanabilir;

1. İş parçası-takım, talaş-takım arasında oluşan sürtünmeyi azaltır.

2. Kesici takım ve iş parçasını soğutur.

3. Talaşın parçadan uzaklaştırılmasını kolaylaştırır.

4. İşlenen parçanın yüzey kalitesini artırır.

5. Oluşan sürtünme kuvvetlerini azalttığından tornalama işlemi için daha az güç gerekir.

6. Takımın ömrünü uzatır.

7. İş parçası ve makine üzerinde oluşabilecek muhtemel korozyonu azaltır.

8. Talaşın yığılmasını engellediğinden talaş ve kesici takım üzerinde yüksek ısıdan

oluşacak olan kaynaklanmayı önler.

Revolver Torna Tezgâhı

Revolver Torna: Yarı otomatik kalemliği ile seri iş yapar. Bir torna tezgâhında

silindirik ve alın tornalama gibi arka arkaya yapılan işlemlerin hızları arttırılmıştır. Bu

tornalar adi tornalardan başlıca iki noktada ayrılır: aynı anda birden fazla takımla talaş

kaldırmak mümkündür ve on veya daha fazla sayıda takım, üç takım taşıyıcısı üzerine

takılabilir ve ayarlanabilir. Revolver torna kalem taşıyıcı ve puntanın yerini olan çok kafalı bir

takım tutucu sayesinde takım değiştirmenin süratle yapılabilmesi ve aynı anda, birçok yüzeyin

birden işlenmesi gerçekleştirilebilir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.5.2 Makine Üzerinde Gerçekleşen Süreçler

Tahrik Mili:

1.Sipariş formu ile ambara kesimhane ve satın almaya formlar gönderildi.

2.Ambardan st50-1040 çeliği kesimhaneye çekildi.

3.Teknik resme uygun olarak, 2600mm uzunluğunda silindirik malzeme şerit testerede

kesildi.

4.Kesilen parça çapaklarından arındırıldı, kalite kontrolü yapıldı ve talaşlı imalat atölyesine

taşındı.

5.İş parçasının torna tezgâhına bağlanabilmesi için punta delikleri açılması gerekmektedir. Bu

işlem için matkap ve bohrwerk kullanılabilir. Fakat bizim işleyeceğimiz parça çok uzun

olduğu için freze tezgâhında punta delikleri açıldı.

6.Teknik resme göre eksantrik işleme için ayrı punta delikleri de açıldı.

7.Punta delikleri hazırlanan parça vinç yardımıyla torna tezgâhına getirildi. Bir parça için

yapılan işlemler yaklaşık 1 saat sürdü.

8.İmal edilecek parçanın aciliyeti olmadığı için üniversal torna tezgâhında işlenilmesine karar

verildi.

9.Eksantrik işlemede yapılacağı için, operatör iş parçasını punta-fırdöndü arasına bağladı.

10.Kesici ucun kısa sürede yıpranmaması ve iyi bir yüzey kalitesi istendiği için, teknik

resimdeki bilgilere göre önce kabaca figürler işlendi.

11.Bu işlem sonunda makine durduruldu ve parçanın yönü değiştirildi. İlk işlemde fırdöndü

tarafına bağlanmış olan taraf bu sefer puntaya dayandırıldı. Bir önceki işlem tekrarlandı,

figürler kabaca işlendi.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

12.Kaba ölçü verildikten sonra parçanın yönü tekrar değiştirildi ve hassas işlemeye geçildi.

13.Torna tezgâhındaki işlem tamamlandı.

14.Kalite kontrol görevlileri tarafında teknik resimdeki ölçülere göre kumpas ve mikrometre

yardımıyla kontroller yapıldı.

15.parça freze tezgâhına taşındı.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.5.3 Tahrik Mili Teknik Resim

İşlemden Önce

İşlemden Sonra




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.5.4 Kalite Standartları

Kalite kontrol; Son Muayene ve Test, Kalibrasyon, İç Kalite Tetkiki, Ürün Tanımı ve

İzlenebilirliği gibi prosedürleri kapsar.

Talaşlı imalat atölyesinde işlenen parça her bir tezgâhtan çıkışında kontrolü

yapılmakta ve şu dört karardan birisi verilmektedir. Kabul, ret, yeniden işlem, kullanmayın.

İsimlerinden de anlaşılacağı gibi kabul, ret ve yeniden işlemde gerekli olan işlem

yapılmaktadır. Fakat kullanmayın kararının verilmesi bunlardan biraz farklıdır. Çünkü

kullanmayın talimatı yeniden işleme giremeyen fakat başka bir ürün için işlemden geçirilerek

kullanılabilecek parçalar için kullanılmaktadır.

Montaj atölyesinde ise diğer bölümlere göre daha basit kararlar söz konusudur. Eğer

ürün veya yan ürün hatalıysa rapor tutulup üst amirlere sunulur. Eğer hata telafi edilebilirse

edilir edilemezse hurdaya çıkarılır. İnceleme Malzeme kalitesi, ölçü ve tolerans ve montaj

olmak üzere üç kriter üzerinden yapılmaktadır.

Kesimhane atölyesinde kesilen parçalarla ilgili ölçümler malzeme kontroldeki gibi ya

örnek alınarak yada bütün hepsi ölçülerek yapılmaktadır. Gerekli ölçümlerden sonra eğer

kusurluysa kusuru açıklayan rapor tutulmakta ve bir üst merci tarafından verilen karar

doğrultusunda davranılmaktadır.

Kaynak atölyesinde kaynak yapılan parçalar çatlak, boşluk, kalıntılar, dış yüzey

hataları yetersiz erime ve nüfuziyet azlığı kriterlerine göre incelenmektedir. İnceleme

sonucunda eğer gerekiyorsa radyografik / ultrasonik muayene yapılmaktadır. Bunların

sonuçlarına dayanarak kaynak devam etmekte veya durdurulmaktadır.

Üretimi devam eden mamullerde kalitenin arttırılması ve devamı yönünde daha az zamanda

aynı üretimin yapılabilmesi ve üretim hatalarını en aza indirme çalışmaları için personel ile

üretimde kontrolün önemi hakkında çalışmalar yapılmaktadır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.5.5 Sonraki Makineye Geçişteki Parti Miktarı ve Taşıma Şekli

5 parça yaklaşık 5 saatte işlendi ve transpalet ile freze tezgâhına 1,5 dakikada taşındı.

Freze tezgâhında bir milin kama kanallarının açılması 20 dakika, radyal matkapta kılavuz

deliklerinin açılması 5 dakika sürdü. Kılavuz deliklerinin açılması radyal matkap

kullanmaksızın da elle yapılabilmektedir.

Miller kalite kontrol tarafından kontrol edildi ve montaj için Yedek Parça Yarı Mamul

Stok Ambarına gönderildi. Taşıma işlemi 5 dakika sürdü.

NOT: Yukarıdaki süreler parçanın sözü edilen tezgâha bağlanma ve sökülme zamanını

da içermektedir

2.6 MALZEME TAŞIMA ARAÇ VE YÖNTEMLERİ

Malzeme taşımaları vinçler ve forkliftlerle yapılmaktadır. Yedek Parça, Yarı Mamul

Stok Ambarı’nın atölyeler ve montaj sahasına olan uzaklığı bir sorun teşkil etmektedir. Bir

kısım parçanın işlendikten sonra montaj öncesinde burada bekletilmesi ve tekrar montaj

sahasına getirilmesi önemli ölçüde zaman kaybına neden olmaktadır.

Bu gibi sorunlar göz önünde bulundurulduğunda fabrikanın şu anki yerleşiminin

fabrikanın isteklerini karşılamadığını, çalışma süresini uzattığını ve bu durumun maliyetlere

yansıdığını söyleyebiliriz.

2.6.1 Forklift

Bu aracın genel kullanım amacı bir yerden başka bir yere yani atölyeler arası malzeme

taşınmasını gerçekleştirmektir. Hem insan gücünden hem de zamandan tasarruf sağlanır.

Fabrikada bulunan forkliftler ; 4 silindirli , 4 zamanlı , 3325 cc, 2600dev/dak ve 63

HP gücünde bir diesel motora sahiptir. 3000 kg ve 5000 kg yük taşıma kapasitesine sahip iki

adet forklift bulunmaktadır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Çatalın en alt konumunun yerden yüksekliği 5000 kg yük taşıma kapasitesine sahip

forklift için ; 122 mm ve sn üst konumunu yerden yüksekliği 3525 mm olup çatalların yatay

olarak hareket sahası min. 254 mm, max. 1120 mm’dir.

Forklift tam yüklenmiş şekilde yürütülme hızı 15,8 km/h ’ dir.

Kontrol kumanda sisteminin elektrik donanımı 12 volt ’tur. Kumanda tablosunda; şarj

ikaz lambası, motor çalışma saati göstergeleri, motor yağı, hava filtresi, ikaz lambaları

bulunmaktadır. Sürücü kabininde; İleri geri vites kollarının haricinde eğme-indirme-kaldırma

kumanda kolları da bulunmaktadır.

Aracın motoru çalıştırılmadan önce; el freninin çekili olup olmadığı ve istikamet

kolunun da başta olup olmadığı kontrol edilmelidir. Forklift çalıştıktan sonra göstergelerin ve

ikaz lambalarını doğru çalışıp çalışmadığına da bakılmalıdır.

2.6.2 Vinç

İnsan gücünün kaldıramayacağı ağır ve büyük olan işlenmiş veya işlenmemiş makine

parçalarının; tezgahlara ve tezgahlardan başka yerlere taşınmasında büyük kolaylık sağlar.

Bununla beraber zamandan da kazanılmış olur.

Fabrikada 5 , 8 , 10 , 15 , ve 16 tonluk yük taşıma kapasitesine sahip gezer köprü vinçler

bulunmaktadır.

2.6.3 Gezer Köprü

Fabrikada bütün atölyelerde bulunmaktadır. Kumanda butonu üzerindeki düğmeler

sayesinde çalıştırılması ve istenilen yönde hareket verilmesi sağlanmaktadır. X –Y – Z

eksenleri doğrultusunda hareket yeteneği vardır. Fabrikadaki bu vinçlerin imalatçı firması

Me-Ka Mühendislik Ltd. Şirketi’dir.

2.6.4 Mobil Vinç

Fabrikada iki tane mobil vinç bulunmaktadır. Bunlardan alman malı olan GMK 3050

mobil vinci inceleyelim. 50 tonluk yük taşıma kapasitesine sahiptir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Makinenin fabrikaya varışından sonra pazarlayıcı firmanın servis ekibi tarafından makinenin

montaj, ilk çalıştırma ve operatör eğitim çalışmaları yapılmıştır. Bir hafta süren bu eğitim

sırasında makineden sorumlu olacak olan mühendis veya ustalara kullanım , bakım ve onarım

ile ilgili bilgiler verilmiştir.

Üç ayda bir pazarlayıcı firmanın servis elemanları tarafından makinenin kontrolü

yapılmaktadır.

İhtiyaç durumunda yedek parça pazarlatıcı firma tarafından sağlanmaktadır.

Elektronik Güvenli Yükleme Sistemi:

Bu sistem operatör kabininde bulunan bir gösterge paneli ve ekran sayesinde operatöre

o andaki çalışma geometrisine göre aşağıdaki bilgiler dijital olarak verilir.

Kancadaki yük

Kreynin o geometri içinde kaldırabileceği maksimum yük

Toplam bum uzunluğu

Bum açısı

Kafes bum açısı

Çalışma yarıçapı

Kanca altı yüksekliği

Bu sistem çalışma sırasındaki kancadaki yükün kreyne ne kadar moment getirdiğini ölçer ve

bu momentin kreyn devrilme momentine eşitlenmesinden önce elektrik ve hidrolik devreleri

keserek kreyni emniyete alır. Bu durumda operatör sadece moment azaltıcı hareketler

yapabilir. Böylece kreyn operatör hataları nedeniyle olabilecek arıza ve kazalardan tamamı

ile korunmuştur.

Hassas çalışmalar için kreyne özel robot çalışma programları yüklemek mümkündür.

Bu sistem kreynin üzerindeki elektrik arızaları ekranda kod olarak göstermektedir. Böylece

arıza bulma sorunu ortadan kaldırılmış olup,kreynin fabrikada ve çok kısa zamanda tamir

edilmesi mümkün hale getirilmiştir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.7 OPTİMUM HAMMADDE MİKTARLARI

Ön oluk amortisör üretimi için hesaplanan optimum hammadde miktarları tablo da

verilmiştir.

2.8 BAKIM ONARIM SİSTEMLERİ

NA-CE’ de makinelerin bakım ve onarımları aşağıdaki şekilde yapılmaktadır:

Günlük Bakım

Haftalık Bakım

Genel Periyodik Bakımı

Önleyici Bakım

İlk 25 Saatten Sonraki Bakım

İlk 100 Saatten Sonraki Bakım

2.8.1 Amaç

Fabrikada mevcut tezgâhlar ile yardımcı tesislerin arızasız çalışması için gerekli bakım

sistemini belirleyerek, bakım faaliyetlerinin bu sisteme göre yürütülmesini sağlamaktır.

SEVİYE

NOPARÇA ADI RESİM NO

MALZEME

KOD NOÖLÇÜLERİ STANDARDI

SE

MB

OL

AD

ET

1.7 ÖN OLUK YERLEŞTİRMEYE GÖRE - 1 - - -

1.8 AMORTİSÖR ST2-2460-800-00 - 4 - - -

1.8.1 TAKOZ BAĞLANTI PARÇASI ST37 1 200X10X360

1.8.2 CİVATA SOMUN 6,8 8 M12X40 TS 1021/1

1.8.3 YAYLI RONDELA Ç 9255 8 A13 TS 79/27

1.8.4 CİVATA 6,8 24 M12X60 TS 1021/1

1.8.5 LASTİK TAKOZ ST2-2460-800-05 ST37 2 - - -

1.8.5.1 LASTİK TAKOZ SHR55-60 4 f 140X150

1.8.5.2 SAC ST37 4 f 133X...

1.8.5.3 SAC ST37 4 f 133X...

1.8.6 BAYRAK ST37 8 100X10X100

1.8.7 TAKOZ BAĞLANTI PARÇASI ST37 2 U 140X140

1.8.8 BAYRAK ST37 8 60X10X60




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.8.2 Arıza Bakımı

Fabrikada mevcut bütün tezgâhların acil arızalarının giderilmesine yönelik

faaliyetlerdir. Arıza bakım faaliyetlerinin başlatılması için arıza yapan tezgahın bulunduğu

ilgili üretim biriminin yazılı talebi gereklidir. Yazılı bakım talepleri “Arıza bildirim formu”

kullanılarak yapılır.

Bakım talebi bakım ünitesine ulaşır ulaşmaz bakım ekibi arıza mahalline derhal

giderek arızayı giderir. Bakım ekibi şayet başka bir tezgâhta bakım yapıyorsa, bu faaliyet

bitene kadar beklenir. Birden fazla arızanın aynı anda bildirilmesi durumunda, fabrika

müdürlüğüne herhangi bir öncelik belirtilmemişse, bakım yetkilileri insiyatif kullanarak

öncelik belirlerler.

2.8.3 Periyodik Bakım

Periyodik Yağlama: Genellikle bakım yönünden yapılması gereken yağlama, ayarlama

ve kalibrasyon gibi işlemleri içerir. Fabrikada mevcut bütün tezgâhların yağları tezgahların

üzerinde bulunan yağlama planı doğrultusunda günlük olarak yağlama işçisi tarafından sırayla

seviye kontrolünden geçirilir. Eksilen yağlar tamamlanır. İçersine su karışan veya bozulan

yağlar komple yenilenir. Yapılan işlemler, yağlama planı arkasındaki çizelgeye işlenir.

Günlük kontrol haricinde tezgâh yağlarının yenileme işlemi yıllık periyodik bakımda

yapılır. Genellikle Temmuz ayı içersinde uygulanan yıllık bakımdan bir ay kadar evvel

tezgâhlardan yağ numunesi alınarak yağ üretici firmanın laboratuarında teste tabi tutulur.

Gelen test raporuna göre bozulduğu anlaşılan yağlar komple yenilenir. Kullanılabileceği

belirtilen yağlar ise mevcut seyyar hidrolik yağ filtresi vasıtasıyla filtre edilir ve yine tezgâh

yağ tankına doldurulur.

Periyodik Koruyucu Bakım: Periyodik koruyucu bakım imalatta kullanılan tezgâhlarda

meydana gelebilecek arızaların henüz başlangıç safhasında iken teşhis edilerek büyümesinin

önlenmesine yönelik olarak uygulanan bir planlı bakım sistemidir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Periyodik Koruyucu Bakım Planının Hazırlanması: Periyodik koruyucu bakım planı

bir yıllık olarak Aralık ayı içerisinde bakım tesis, üretim planlama ve imalat müdürlüğünün

müşterek çalışması sonucu hazırlanır. Bakım planları hazırlanırken çalışma içinde üretimi

aksatmadan durdurulabilecek tezgâhların bakımı yıl içinde yapılırken, durdurulması mahzurlu

görülen tezgah veya sistemlerin bakımı ise yıllık periyodik bakım kapsamına alınır.

Periyodik Koruyucu Bakımın Uygulanması: Daha önce hazırlanan bakım planında

sırası gelen tezgâh, imalat müdürlüğüne haber verilerek periyodik bakım ekibince bakıma

alınır. Daha çok check-up niteliğinde olan bu bakımın süresi genellikle 2~4 saat civarındadır.

Periyodik koruyucu bakımda her tezgâh için daha önceden hazırlanmış Periyodik Bakım Kartı

uygulanır. Ayrıca kullanıcı operatörlerin şikâyetleri ve imalat müdürlüğünce tespit edilen

arızalar bu bakım esnasında giderilir.

2.8.4 Tezgâh Revizyonu

İmalatta kullanılan tezgahlar; arıza durumlarının çoğalması, verimin düşmesi ve

tolerans dışı üretimin artması gibi sebeplerden dolayı revizyon bakım alınırlar.

Tezgâh Revizyon Bakımının Uygulanması: İmalat devam ederken revizyona alınması

gerekli görülen tezgah arıza ve şikayet listesi hazırlanarak Bakım Tesis Müdürlüğüne

bildirilmektedir. Bakım Tesis Müdürlüğü mümkün olan en erken tarihte tezgâhı revizyona

alır. Revizyon yapılırken ilgili tezgaha ait revizyon talimatı uygulanır. Bakım esnasında

İmalat Müdürlüğünden gelen arıza listesi de dikkate alınarak tezgâhın bakımı tamamlanır.

Revizyonu Yapılan Tezgâhın Test Edilmesi: Tezgahın revizyon bakım işleri

tamamlandıktan sonra tezgah işlenecek rulman tipine göre ayarlanmak üzere tezgah

ayarcısına teslim edilir. Ayarı yapılan tezgahın ürettiği ilk parça tezgah operatörünce ölçü

kontrolü için ölçme odasına verilir. Tezgaha dairesellik, form, pürüzlülük veya diğer

parametrelerin kontrolü yapılır. Şayet ölçüler tolerans limitlerinin içinde ise start verilerek

tezgah deneme üretimine geçer.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.9 KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI

İstenilen kalitede ürün ilk defasında, zamanında ve doğru olarak üretilmeli ve teslim

edilmelidir. Bu hedefi yerine getirebilmek için; müşteri ihtiyaç ve beklentilerinin tam ve

doğru olarak anlaşılması, değerlendirilmesi, kuruluşun ilgili fonksiyonlarına tam ve doğru

olarak aktarılması, gerekli proseslerin planlanması, prosesler ve ürünler için çalışma kriterleri

ve metodları ile kontrol kriterleri ve metodların belirlenmesi, bu kıstas ve metodların

izlenmesi, ürünün müşteriye talep ettiği şekilde teslim edilmesi faaliyetleri yerine getirilmesi

için kalite kontrol büyük bir önem taşımaktadır.

Kalite kontrol; Son Muayene ve Test, Kalibrasyon, İç Kalite Tetkiki, Ürün Tanımı ve

İzlenebilirliği gibi prosedürleri kapsar.

Talaşlı imalat atölyesinde işlenen parça her bir tezgâhtan çıkışında kontrolü

yapılmakta ve şu dört karardan birisi verilmektedir. Kabul, ret, yeniden işlem, kullanmayın.

İsimlerinden de anlaşılacağı gibi kabul, ret ve yeniden işlemde gerekli olan işlem

yapılmaktadır. Fakat kullanmayın kararının verilmesi bunlardan biraz farklıdır. Çünkü

kullanmayın talimatı yeniden işleme giremeyen fakat başka bir ürün için işlemden geçirilerek

kullanılabilecek parçalar için kullanılmaktadır.

Montaj atölyesinde ise diğer bölümlere göre daha basit kararlar söz konusudur. Eğer

ürün veya yan ürün hatalıysa rapor tutulup üst amirlere sunulur. Eğer hata telafi edilebilirse

edilir edilemezse hurdaya çıkarılır. İnceleme Malzeme kalitesi, ölçü ve tolerans ve montaj

olmak üzere üç kriter üzerinden yapılmaktadır.

Kesimhane atölyesinde kesilen parçalarla ilgili ölçümler malzeme kontroldeki gibi ya

örnek alınarak yada bütün hepsi ölçülerek yapılmaktadır. Gerekli ölçümlerden sonra eğer

kusurluysa kusuru açıklayan rapor tutulmakta ve bir üst merci tarafından verilen karar

doğrultusunda davranılmaktadır.

Kaynak atölyesinde kaynak yapılan parçalar çatlak, boşluk, kalıntılar, dış yüzey

hataları yetersiz erime ve nüfuziyet azlığı kriterlerine göre incelenmektedir. İnceleme




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

sonucunda eğer gerekiyorsa radyografik / ultrasonik muayene yapılmaktadır. Bunların

sonuçlarına dayanarak kaynak devam etmekte veya durdurulmaktadır.

Üretimi devam eden mamullerde kalitenin arttırılması ve devamı yönünde daha az

zamanda aynı üretimin yapılabilmesi ve üretim hatalarını en aza indirme çalışmaları için

personel ile üretimde kontrolün önemi hakkında çalışmalar yapılmaktadır. Üretimi istenilen

verimle sonlandırabilmek için, üretilen makineler ve parçalar üzerinde gerekli test ve kontrolü

yapabilecek hassas kontrol aletleri ve ekipmanları şöyledir;

Kumpas

Mikrometre

Kompratör

Kumpas:

İki çenesi arasında kalan kısmı ölçen, sürgülü bir alettir. İç ve dış ölçümlerde

kullanılır. Tek çeneli ve çift çeneli olanları vardır. Büyük iş parçalarının ölçümünde uzun

çeneli kumpaslar kullanılır. Bir sabit cetvel üzerinde gezen hareketli bir parçadan oluşur.

Gezen kısmına verniyer adı verilir. Sürgünün üzerinde hareket ettiği cetvelde 0'dan başlamak

suretiyle kumpas boyunca rakamlar vardır. Ölçümler milimetre ve inç cinsindendir. Her minik

çizgi bir milimetredir. On milimde bir 10, 20, 30... diye rakamlar yazılıdır. Sürgülü parçanın

üzerinde de 0'dan başlayıp 10'a kadar rakamlar vardır fakat bu çizgilerin arası bir milim

değildir. Kaç milim olduğu önemli değildir. Bir parçayı ölçerken ilk baktığımız, sürgünün

üzerindeki 0 çizgisinin, cetvelde hangi rakama karşılık geldiğidir. Örneğin 10 milimden sonra

iki çizgi daha gitmiş. Bu demektir ki ölçtüğümüz parça 12 milimdir. Fakat diyelim ki 12.

milim çizgisini biraz geçmiş ama 13. milime gelmemiş. Bu durumda ölçünün gerçekte ne

olduğunu anlamak için sürgü üzerindeki 0'dan 10'a kadar olan rakamlar bakılır. Bu

rakamlardan hangisi cetvel üzerindeki bir milim çizgisine tam olarak oturuyorsa, yaptığımız

ölçümün ondalık kısmı o demektir. Parça 12,4 mm geliyorsa, sürgü üzerindeki 4 yazan

çizginin, cetvel üzerindeki bir milim çizgisinin tam üstüne denk gelmesi gerekmektedir.

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cetvel&action=edit

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Milimetre_ve_in%C3%A7&action=edit




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Mikrometre:

Parçaların kalınlığını, dış ve iç çaplarını hassas olarak ölçen bir ölçü aletidir.

Mikrometre ölçülecek ölçüden küçük olarak açılır. Mikrometrenin sabit ölçme yüzü iş

parçasına dayatılır. Ölçme mili döndürülerek iş parçasına temas ettirilene kadar ona doğru

hareket ettirilir. Mikrometrenin ölçü irtibat yüzeyine göre dikine boyuna doğrultuda, dik açı

yapacak şekilde bulunması gerekir.

Mikrometre ile iç vidaların ölçülmesi: Ölçme için gerekli olan takma uçları ölçme

cinsine(dış, diş dibi ve böğür çapı ) ve vidanın adımı veya böğür el açısına göre seçilmelidir.

Böğür çapının ölçülmesinde, eğer vidanın böğür açısı normal değerinden farklı ise, ölçme

sonucu yanlış bir değer çıkar. Takma uçların böğürleri bu takdirde, vida profiline uymaz. Bu

durumu yok etmek için ölçme yüzeyi kısıtlanmış takma ağızları kullanılır. 75mm�den

300mm�ye kadar vidalar için, ara parçalı iç vidalar kullanılır. Çapı 20mm�den 95mm�ye

kadar olan vidaların böğür çapının ölçülmesinde, özel çeneli mikrometreler kullanılır.

Deliklerde mikrometrenin dikine doğrultuda en büyük değere, eksen doğrultusunda ise en

küçük değere intibak etmesi gerekir. İç köşelerde mikrometrelerinin boyuna ve dikine

doğrultularının en küçük değere intibak etmesi gerekir. Üç noktada temas eden

mikrometrelerde ( yalnız delikler için ) ince ayar için, çıt çıt 3 ile 4 defa döndürülür. Böylece

aynı ölçme baskısını elde ederiz.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Doğru ölçümler elde edebilmek için kullanılan bu ölçüm aletlerinin yıllık kalibrasyonu

yaptırılmaktadır.

Ölçmeden önce iş parçası çapaklarından arındırılır.

Hiçbir zaman hareket halindeki iş parçasında ve tezgah çalışırken ölçme yapılmaz.(

kaza tehlikesi ve ölçme aletinin bozulmasını doğurur.)

Hammadde Kontrolü:

Firmaya yeni giren bir ürün veya hammaddenin kontrolü şu şekilde yapılmaktadır:

Ambara satın alma aracılığıyla veya müşteri temini olarak gelen malzemelerin öncelikle gözle

kontrolleri yapılır. Bu kontrollerin başında en önemlisi olarak malzemeye çok fazla kaynak

yapılıp yapılmadığına, malzemenin kırık olup olmadığına ve çatlaklarına bakılır. Malzeme

eğer böyle bir gözle kontrolde kusurlu bulunursa iade edilir. Uygun bulunan malzemeler

ambar stok sahasına alınır.

Daha sonra bu malzemelere, Rockwell B ve Rockwell C olmak üzere iki tip sertlik

deneyi yapılmaktadır.

Rockwell B Sertlik Deneyi şu şekilde yapılmaktadır:

Cihazın tablasına uygun ebatta numune hazırlanır.

Numunenin yüzeyi torna veya freze tezgâhında temizlenir.

Numune cihazın tablasına düzgün olarak yerleştirilir.

Tabla yavaşça hareket ettirilerek batıcı uç yaklaştırılır ve uçlu parça yavaş bir şekilde

temas ettirilir.

Cihazın üstündeki gösterge sıfır noktasına gelinceye kadar tabla kaldırılmaya devam

edilir.

Gösterge sıfır olunca durulur.

Cihazın yanındaki yük kolu yavaşça bırakılır ve kol paralel konuma gelinceye kadar

beklenir, ardından kol eski durumuna getirilerek sertlik göstergeden okunur.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Rockwell C Sertlik Deneyinde ise:

50 kg'lık bir yük ilave edilir ve Rockwell B sertlik deneyindeki aynı sıra takip edilir.

Rockwell B sertlik deneyinde 100 kg'lık yük uygulanarak, düşük ve orta karbonlu çelikler,

pirinç, bronz ve orta sertlikteki malzemeler test edilir.

Rockwell C sertlik deneyinde ise 150 kg’lık yük uygulanarak sertleştirilmiş çelikler,

sertleştirilmiş menevişleme işlemine tabi tutulmuş alaşımlar test edilir.

Mikroskop ile yapılan kontrolde ise malzeme balit ile kaplandıktan sonra nitrik asit ve

alkolle dağlama yapılarak mikroskop altında incelemeye alınır. Mikroskop altındaki görüntü

atlastaki ile karşılaştırılır ve malzemenin uygunluğu test edilir. Görüntü atlastaki ile aynı ise

kontrol tamamlanmış olur.

Döküm malzemelerde ise kalite kontrol altı aşamada yapılır:

1. Kırıcı çeneleri ve paletleri düz zemin üzerine yatırılıp eğrilik kontrolü yapılır.

2. Kırıcı çeneleri ters çevrilip mastar ile çukurluk kontrolü yapılır. Kırıcı palet

kulaklarına balyozlama testi yapılır.

3. Dökümlerdeki işlenecek delik, oyuk ve bu gibi yerlerdeki maça kaymaları kontrol

edilir.

4. Numune olarak gönderilen malzemenin (deney çubuğu) yetkili bir kuruluşta kimyasal

ve spektral analizleri yapılır.

5. Alaşımlı çelik dökümler için malzeme kesilip mikroskop için hazırlanır ve mikroskop

altındaki görüntü ile atlas karşılaştırılır.

6. Numune parçadan çekme çubuğu yaptırılarak test yapılır.

Cıvata, rondelâ, pul ve somun için kalite kontrol beş aşamada yapılır:

1. Siparişe göre uygunluğu şartnameye göre kontrol edilir.

2. Cıvata ve somunların vida dişi, vida boyu ve kalitesi, siparişine uygunluğu muhtelif

numuneler alınarak kontrol edilir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

3. Dişi açılmış aynı malzemelerden %3 nispetinde deneyler için numuneler alınır,

cıvata ve somunların Rockwell sertlik cihazında sertliklerine bakılarak, siparişle

belirtilen sertlik ve kaliteye uygunluğu kontrol edilir.

4. Cıvatalara gerekirse koparma testi uygulanır. Cıvatanın kaç kg ile koptuğu kontrol

edilir. Alınan netice cıvatanın kalite ve ebadına göre karşılaştırılır.

5. Diş tarağı ile cıvata ve somunların dişlerinin kontrolü yapılır. Ayrıca göz

muayenesi yaparken yüzeylerin düzgünlüğüne, çatlak, çapak, ezik, karıncalanma

gibi kusurları bulunmamasına dikkat edilir.

Kuruluşta kalite kontrol, ağırlıklı hammadde olmak üzere üretimin her aşamasında

uygulanmaktadır. Atölyeler arası her üretimden önce malzeme kalite kontrolden geçer. Her

aşamada kalite kontrolden geçmesi kalitenin kontrol altında olduğunun bir göstergesidir.

Malzemenin sertliği, sağlamlığı, yapısal-fiziksel özellikleri; shor-a metre, Rockwell

sertlik cihazı gibi, makinelerin çalışması takometre gibi cihazlarla; gerekli ölçülerin teknik

resme uygunluğu ise mikrometre, kumpas, Kompratör gibi aletlerle incelenir. Birimde çoğu

kalite kontrol işlemi yapılmakta, yapılamayan diğer bazı testler ve bu cihazların Yıllık

kalibrasyonları ise başka uzman kurumlarda yaptırılmaktadır.

Birime malzeme alımında malzeme teslim formu malzemeler ISO 9001 onaylı

talimatlara göre değerlendirilip girişi kabul edilirse giriş kontrol raporu hazırlanır. İncelenen

malzeme örneği ise örneğin kalitesine göre sipariş verme formu doldurulur.

Uygun olmayan ürünler doküman edilmiş prosedürlere göre incelenmelidir. Buna göre

uygun olmayan ürün:

Belirlenen şartları karşılamak için yeniden işleme tabi tutulur.

Tamir edilerek veya edilmeden yetkili bir makam tarafından kabul edilebilir.

Alternatif uygulamalar için tekrar değerlendirilebilir.

Iskarta veya hurdaya ayrılabilir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Eğer sözleşmede isteniyorsa belirlenen şartlara uymayan ürünün önerilen kullanımı veya

tamiratı hakkında gerekli izin için müşteriye veya müşterinin temsilcisine rapor edilmelidir.

Kabul edilen uygunsuzluğun ve tamiratın tanımı gerçek durumu göstermek amacıyla kayıt

edilmelidir.

Ölçme Hataları ve Özellikleri

Ölçü aletleriyle yapılan boyutsal ölçme ve açısal kontrol işlemlerinde meydana

gelebilecek hataların sebeplerini aşağıdaki şekilde açıklamak mümkündür.

Ölçü aletinden meydana gelen hatalar:

Ölçme çeneleri, kayıt ve kızakları aşınmış ölçü aleti, hiçbir zaman ölçümü yapılan

parçanın gerçek değerini göstermez. Ayrıca ölçü aletinin yapımı sırasında veya iyi ayar

edilmemiş olmasından dolayı meydana gelen hatalardır.

Ölçme konumundan meydana gelen hatalar:

Ölçü aletinin parça üzerindeki ölçme konumuna uygun olarak yerleştirilemeyişinden

meydana gelen hatalardır. Bu tip ölçme hataları, boyutsal ölçülerde ve açılarda sık sık

meydana gelir.

Çevre etkisinden meydana gelen hatalar:

Ölçme işleminin bulunduğu yerdeki sarsıntı ve standartlara uygun olmayan ısı

değişiminden dolayı meydana gelen hatalardır.

Ölçü aletleri, ölçme odası civarındaki takım tezgâhlarının meydana getirdiği

titreşimden ve normal ölçme sıcaklığının altında veya üstündeki sıcaklıklardan etkilenir ve

hatalı ölçme yapar.

Ölçme değişimine sebep olabilecek bu tip hataları gidermek için ölçme odası, sıcaklık

farklarından ve titreşim veya sarsıntıdan etkilenmeyecek şekilde yalıtılır. Böylece, normal

ölçme veya ölçü kontrolü hatasız olarak yapılabilir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Amaca uygun olmayan ölçü aletinin kullanımından oluşan hatalar:

Çarpılmış, ölçme yüzeyi bozulmuş veya aşınmış ölçü aletlerinin ve birbirine uymayan

standart mastarlarla blok setlerinden dolayı meydana gelen hatalardır.

Tek blok mastarıyla yapılabilecek ölçü kontrolü yerine aşınmış veya yüzey kalitesi

bozulmuş birkaç blok mastarı bir araya getirilerek ölçü kontrolü yapılıyorsa hiçbir zaman

gerçeğe yakın ölçü kontrolü yapılamaz.

Ölçme anındaki baskı kuvvetinden dolayı meydana gelen hatalar:

Ölçülen parça yüzeyinde ve ölçme aleti ucunda meydana gelebilecek şekil değişimine

sebep olan ölçme anındaki baskı kuvveti, ölçme hatası meydana getirir.

Yanlış okuma konumundan meydana gelen hatalar:

Ölçme işlemini yapan operatörün uygun olmayan bakış açısı veya ölçüyü gösteren

çizgilerin çakışma noktasına dik olarak bakamayışından dolayı meydana gelen hatalardır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.10 KULLANILAN BİLGİSAYAR PROGRAMLARI

İşletmede ( merkez dahil) kurulu bilgisayar sistemi network anlamında 1991 li yıllarda

yıllarda Novell Netware ile başlatılmış ve yaklaşık 17 yıldır kesintisiz devam etmiştir. Şu

anda Windows Server 2003 işletim sistemi altında çalışan 60 a yakın PC, 4 server mevcuttur.

Ticari entegre programımız olan LOGO Gold ve diğer AutoCAD, özel yazılımlar, elektrik

proje programları, office, cnc, v.s. şeklinde devam etmektedir.

Sistem konfigürasyonu: Sistemin çalışma mantığı; ortak bilgi sistemi sayesinde, ihtiyaç

duyulan tüm bilgiler bir veri tabanında kurumsal çalışanların hizmetine sunulur. Bütünleşik

bir yazılım mimarisiyle ve tek bir veri tabanını kullanarak çalışacak şekilde birleştirerek

operasyonel özellikleri ve ihtiyaçları farklı çok sayıda departmanın birbirleriyle iletişim

halinde kolaylıkla bilgi paylaşımına imkan tanınmıştır.

Ancak; üretim takip ve kontrol, ürün ağaçları, maliyet analizi gibi alanlar yukarıda

bahsedilen entegre sistemin dışında çalışmaktadır.

Kullanılan programlar: AutoCAD, Inventor, MSOffice

Kullanım alanları:

Bordro: GoLOGO

Tasarım – Arge: AutoCAD, Inventor

Personel Tanıma: Puanter Pro

Network ağının yönetimi Novel Netware programı ile yönetilmektedir. Bütün

bilgisayarlarda Microsoft Office programı bulunmaktadır. Proje bölümünde tasarım Autocad

programı ile gerçekleştirilmektedir. Muhasebede Gold for Windows programı

kullanılmaktadır. Arge bölümünde Cadkey programı kullanılmaktadır. Elektirik projesi

çiziminde Orcad programı kullanılmaktadır. Personel bölümünde ise Logonun personel

yönetimi programı kullanılmaktadır. Atölyedeki bilgisayarlarda Excel programı ile gerekli

bilgiler saklanmaktadır. CNC makinelere bağlı bilgisayarlar bazı projelerin direkt makineye

yüklenmesi için kullanılmaktadır.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.10.1 AutoCAD




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.10.2 Microsoft Excel




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

2.10.3 SolidWorks




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

SONUÇ

NA-CE MAKİNE SANAYİİ AŞ’de yaptığım 25 iş günü olan stajım sonunda meslek

hayatına ve sektöre dair bilgiler edindim. Edindiğim teorik bilgilerin nasıl uygulandığını, ne

gibi problemlerle karşılaşıldığını ve problemlerin nasıl çözüldüğünü görme fırsatım oldu.

Hızlı ve kaliteli bir üretimin nasıl bir organizasyon yapısı gerektirdiğini ve hangi birimlerden

oluştuğunu öğrendim. Mühendisin sahip olduğu bilgi birikimi ve tecrübenin ne kadar önemli

olduğunu gördüm. Bire bir bu uygulamaların içerisinde bulunmamış olsam da, yaptığım

incelemelerin alacağım derslerde ve iş hayatımda faydalı olacağı kanısındayım.

NA-CE Makine Sanayi A.Ş. Türkiye’nin sayılı firmalarındandır. Uluslararası iş

yapabilen inşaat ve makine sektöründe tanınan önemli kuruluşlardan biridir Bu firma bilindiği

üzere sipariş üzerine çalışan bir firmadır. Kendisi gibi üretim yapan pek fazla firma

bulunmamaktadır.

Firma içinde bulunduğumuz ekonomik krizi ve sonrasına düşünerek bir adım atmıştır.

Bu adım, tasarımı çok özel olmayan sıradan makine ve parçaların (şasi, taşıyıcı ayak, basit

gövdeler vb.) taşeronlara yaptırılarak firmaya olan maliyetlerinin düşürülmesidir. Bu adım

çalışanlarca uygun görülmüş bir adımdır.

Bence firma kaynaklarını biraz daha zorlayarak iş sahasını genişleterek yeniden ziyade

kalifiye personel ve işçi alımlarıyla, personel ihtiyacını gidererek kaliteli mühendislerle büyük

bir gelişim sürecine girebilir. Gelişen teknolojiyi daha yakından takip ederek, daha iyi

tezgahlara yatırım yapmalı, eski tasarımlara bağlı kalmak yerine onları da gelişen sanayi ve

teknolojiye göre değiştirmelidir. Benim görüşüme göre fabrika alanının daha verimli

kullanılması ve üretimde otomatik tezgahların daha çok kullanılması zamanın daha verimli

kullanılması ve maliyetlerin azalması bakımından şirkete yarar sağlayacaktır.

Fabrikanın Sincan OSB’ de bulunması önemli bir avantajdır. Burada bulunan diğer

firmalarla daha fazla ortak çalışması hem zaman hem de ekonomik açıdan firmaya daha fazla

fayda sağlayacaktır. Kurumun piyasaya daha fazla açılması ve pazarda tek söz sahibi olması

için daha çok fuara katılması, inşaatçılara daha çok seminer düzenlemesi gerekmektedir.




…………………………………………………………………………………….

……../……../20……

(ONAY)

Fabrikanın üzerinde çalışmış olduğu sektör dolaylı yoldan inşaat sektörünün ve alt yapı

hizmetlerinin temelini teşkil eden malzemeleri hazırlamada kullanılan makinelerin yapımıdır.

Türkiye ve dünya da inşaat ve alt yapı sektörü oldukça büyük bir yer tutmaktadır. Özellikle

son yıllarda olan deprem ve afetler, inşaatlarda kullanılan malzemenin cinsini ve özelliğini

önemli ölçüde etkilemektedir. Bahsi geçen malzemelerin bu standartlara uyması ancak taş

ocaklarında kullanılan teknoloji ile gerçekleşir. Gözlemlerime göre NA-CE de üretilen

makineler bu standartlara uygun olarak üretilmektedir. Firmanın bu alanda kendini daha çok

pazarlamasının büyük yararlar getireceğine inanıyorum. Bu da fabrikaya büyük bir prestij

kazandırmış ve hem içten hem de dıştan büyük rağbet görmüştür.

Engineering

Nace makine sanayi a.ş üretim stajı