ZONGULDAK KARAELMAS ÜNİVERSİTESİ

JEODEZİ VE FOTOGRAMETRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ DERSİ

DÖNEM İÇİ ÖDEVİ

GRUP_4

HAZIRLAYANLAR

2001010602006 Burçin OKTAY

2002010602004 Cem ÇEVİK

2002010602016 Hamdi SEÇİLMİŞ

OCAK \ 2007

ZONGULDAK

GİRİŞ

Bu ödev 2006 – 2007 öğretim yılı güz dönemi içerisinde verilen, JDF419 Coğrafi Bilgi Sistemleri dersinin daha iyi anlaşılabilmesi için dersin kapsamı içerisinde verilmiş Kent Bilgi Sistemi öncesi oluşturulması gereken; basit bir elektrik, su, çevre temizlik vb. dokümanların ilgilisine ulaştırılması ile doğrudan gelir elde eden yerel yönetimler için adres verisi önemli bir bilgi olduğundan, bu düşünce ile oluşturulan bir uygulamadır. Uygulamanın yapıldığı bölge Bahçelievler mahallesinin bir kısmını kapsamaktadır.

Bu sistemde altlık olarak kullanılacak olan raster verilerin vektör veriye çevrilmesi işlemi ilgili ders sorumlusu tarafından gerçekleştirilip olup, sistemin oluşturulması ve kullanıcıya sunumu için ise MAPİNFO programı kullanıldı. Kullanılan AutoCad DWG uzantılı vektör veri, Daha sonra AutoCAD in standart Data Exchange File (MMI,MBI vb. gibi veya IMG;MapInfo Dos Raster görüntüsü) MapInfo Dos değişim dosyasına dönüşümü sağlanarak CBS yazılımı olan MApInfo’da çalışmanın sürdürülmesi amaçlanmaktadır.

DXF uzantılı vektör veri formatının MapInfo ortamında ımport edilmesi ile ve her bir ilgili katmanın farklı olarak ‘.Tab’ dosyası, ayrıca DAT, ID ve MAP uzantılı dosyaların oluşturulması sağlanarak gereken adımların gerçekleştirilmesi için uygun ortam hazırlandı.

Sonrasında Grup 4 üyelerinin proje kapsamında verilen grafik verilere ait, kullanıcı\kurum tarafından öğrenmesini istediğimiz öznitelik verilerinin toplanması ve depolanması ve CBS yazılım programında topolojinin sağlanması için ilgili veri tabanının oluşturulması sağlandı.

İşlem sırasına göre proje üzerinde; gerekli düzeltmeler yapılarak, yani üst üste binmiş olan binaların silinmesi gibi bunun yanında projede görünen fakat arazide yer almayan binaların MapInfo ortamında kaldırılması gibi işlemler gerçekleştirilmiştir.

İlgili projeye uygun tematik haritaların oluşturulması (kat yüksekliklerine göre..) ve uygun SQL sorgulamaların yapılması ve ilgili alanın gerçeğe yakın (3B) üç boyutlu gösteriminin gerçekleştirilmesi ile; ‘ Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) dersi kapsamından verilen ödev sonlandırılmıştır.’ Çalışmalarımız sırasında yardımlarını bizden esirgemeyen Bahçelievler mahallesi sakinlerine ve ödevi oluşturmamızda IV.Grup olarak bizlerle tecrübe ve bilgilerini paylaşan ders sorumlusu Yrd.Doç.Dr. Hakan AKÇIN ve Arş.Görv.Serkan KARAKIŞ hocamıza bunun yanında sınıfta oluşturulan diğer gruplar arasında veri paylaşımının güç olduğu bir ortam içerisinde bizlere yardımda bulunan Grup 2 başkanına teşekkür etmeyi bir borç biliriz.

2

MAPINFO ORTAMINDA VERİ-ALIŞVERİŞİNİN SAĞLANMASI

AutoCAD ortamında bulunan DWG uzantılı vektör verinin, AutoCAD in standart Data Exchange File (MMI,MBI vb. gibi veya IMG;MapInfo Dos Raster görüntüsü) MapInfo Dos değişim dosyasına dönüştürülmesi sağlanır. Bunun için şekilde verilen adımlar takip edilir.

Şekil 1: AutoCAD, DWG uzantılı dosya

Şekil 1’deki dosyanın DXF formatına dönüşümü sağlandıktan sonra, CBS yazılımı olan MapInfo programında açılması için ımport edilmesi gerekir. (Bknz.şekil 2)

3

Şekil 2: MapInfo programında projenin ımport edilmesi

Bu komut Table menüsünden seçildiğinde, ekrana gelen pencerede MapInfo dosya türünü (File Type) DXF olarak seçerekten, ilgili dosyayı MapInfo ortamına alınmasını sağlayacaktır.(bknz.Şekil 3)

Şekil :3 MapInfo ortamına DXF formatlı projenin alınması

4

Dosya türü seçildikten sonra ekrana import edilecek katmanların seçilmesi istenecektir.(DXF Layers to Import)Eğer her bir katmanın ayrı bir tablo olarak import edilmesi istenirse ‘Create Seperate Tables’ kutucuğu işaretlenmelidir.(Şekil 4)

Şekil 4: Mevcut katmanların ayrı .’TAB’ dosyası olarak kaydedilmesi

Her bir katman için MapInfo otomatik bir isim verecektir. İstenilirse bir sonraki işlem adımında, pencerede bulunan ‘Change Table Name’ butonuna tıklanarak isim değiştirilebilir.Eğer grafik olmayan veriler varsa bunlarıda import etmek için ‘Preserve Attribute Data’ kutucuğu işaretlenmelidir. (Şekil 5)

Şekil 5: Katmanlarda isim değişikliğinin yapıldığı pencere

5

İmport edilerek her bir katmanın farklı kaydedilmesi ile arşivde oluşturulan ‘.Tab’ dosyaları açılır.

Şekil 6: Projede oluşturulan ‘.TAB’ dosyalarını açmak

Şekil 7: ‘.TAB’ dosyalarının seçilmesi

6

Şekil 8: Proje içinde oluşturulan ‘.Tab’ dosyalarının MapInfo ortamındaki durumu

PROJE ÜZERİNDE OLUŞTURULAN KATMANLARIN KONTROLÜ

Katman kontrolü; Haritalar üzerinde çalışırken ayarlamalar yapılmasını sağlar. Proje üzerinde Mouse sağa tıklanarak; Editable kutucuğu sadece bir tablo için aktif hale getirilebilir. Sonrasında ilgili tablo üzerinde: objeler seçilip silinebilir, kopyalanıp yapıştırılabilir, vb. işlemlerin yapılmasına olanak sağlar.

Şekil 9: Editable kutucuğunun aktif durumu

7

Editable butonunun Aktif durumundan sonra, artık; projede kırık çizgi, çizgi, eğri ve elips gibi çizgisel objelerin alana dönüştürülmesi için ‘Convert to Regions’ işlemi gerçekleştirilebilir.

Şekil 10: Çizgisel verilerin alan olarak tanımlanmasıAlanlar tanımlandığından, artık bina üzerine tıklandığı zaman gerekli verilerin alınması sağlanmıştır.

Bundan başka proje üzerinde yaptığımız değişikliklerden; İlgili bölgede veri toplanırken, binanın olmadığı tespit edildi. Dolayısıyla projeden silindi.

Şekil 11: Proje üzerinde olmayan binanın tespiti

8

Şekil 12: Arazide var olmayan binanın silinmesi

Sonrasında mevcut projede üst üste kayıt yapılmış bina katmanlarının tespiti yapıldı ve silinmesi gerçekleştirildi.

Şekil 13: Üst üste yer alan kapalı alanların tespiti

9

Şekil 14: Seçilen binanın silinmesi

Şekil 15: Üst üste kayıtlı Bina tespit ve silinme işlemi sonrası durum

10

VERİ TABANININ OLUŞTURULMASI

Projede yer alan her bir bina için, kullanıcının öğrenmesini istediğimiz veri başlıklarını girerek, sütunların oluşturulması sağlanır.

Şekil 16: veri tabanının oluşturulması

Örneğin;

Bina_ID Bina_adı Kat Kat_link Mahalle Pafta_no Parsel_no Ada_no Adres Mülk sahibi Mevkii vb veriler olabilir…

11

Şekil 17: Veri tabanı sırasında istenilen sütunların oluşturulması

Daha sonra oluşturulan sütunlar doğrultusunda Nesneye ait öznitelik verilerinin girilmesi işlemine geçilir.

Şekil 18: Nesneye ait öznitelik verilerinin girilmesi

12

Bunun yanında çok katlı binalarda bulunan her bir daireye ait öznitelik verilerine ulaşmak için, her biri için ‘.Tab’ dosyası oluşturularak, çözüm yoluna gidildi.

Şekil 19: Her bir bina için ‘.TAB’ dosyalarının oluşturulması

Şekil 20: Veri dosyası ve harita dosyasının oluşturulması

Her bir bina için kullanıcının\kurumun öğrenmesini istediğimiz öznitelik verilerinin seçimi yapıldı. Aşağıda verilen sütun başlıklardan biz ulaşabildiklerimiz hakkında veri toplayabildik,

13

aynı zamanda sadece bu başlıklar ile sınırlı kalınmayacağını farklı çalışmalar için sütun sayısının artacağını bilmemizde, yapılan uygulamalar açısından uygun olur. Örneğin;

Bina_ID Kapı_No Malik_adı Malik_Soyadı Elektrik_No Su_No Çevre_Temizlik_No Emlak_vergisi_No

vb gibi sütunların oluşturulması…

İşlem kolaylığı açısından Bir bina için oluşturulan veri sütunlarını benzer sütunları kullanacak binalar için tekrar oluşturulmasına gerek yoktur. daha önceden oluşturulan ‘table’ seçilerek işleme devam edilir

Şekil 21: Daha önce benzer bina için oluşturulmuş veri dosyasının seçilmesi

14

Şekil 22: Binalar için oluşturulan sütun başlıklarıHerbir bina için oluşturmuş olduğumuz ‘.Tab’ dosyalarının kaydedilmesi işlemini gerçekleştiririz.

Şekil 23: Binaya ait ‘.Tab’ dosyalarının kaydedilmesi

15

İlgili bina için oluşturulan ‘.Tab’ dosyası açılarak, çizim (Drawing) butonları yardımcılığı ile katların grafiksel gösterimi yapılır.

Şekil 24: Katların grafiksel gösterimi

Şekil 25: Dairelere ait öznitelik verilerinin öğrenilmesi sağlanır.

16

Şekil 26: Seçilen tabloya ait veri tablosu penceresi açılır.

Şekil 27: İlgili binaya ait veri tablosu

17

Şekil 28: İlgili Bina içerisinde bulunan bir daireye ait veri tablosu

TEMATİK HARİTALARIN OLUŞTURULMASI

Tematik harita; harita üzerindeki nesneleri renklendirerek analiz yapmamızı sağlar.

Şekil 29: Tematik Haritanın oluşturulması

18

Bize verilen projede en uygun gördüğümüz kat yüksekliklerinin analizini yapmak için tematik haritanın oluşturulması idi, bunun için;

Şekil 30: Kat yüksekliklerinin analizi

Şekil 31: Analiz yapacağımız dosya içerisindeki sütunun seçilmesi

19

Şekil 32:Katlar için uygun renklendirme seçimi

Şekil 33: Kat yükseklikleri için Tematik Haritanın oluşumu

20

LAYER KONTROL’DAN LABEL BUTONU

Grafik veriler üzerine, sözel verilerinin etiketlenmesi işleminin gerçekleştirilmesini sağlar.

Örneğin;

Şekil 34: Grafik veri üzerine etiketlenmesini istediğimiz sütun seçilmesi

Biz burada grafik veri üzerinde kat yüksekliklerinin görünmesi için kat sütununu seçerek aşağıdaki görünümün gerçekleşmesini sağladık.

Şekil 35: Kat yükseklerinin grafik veri üzerinde görünümü

21

ÜÇ BOYUTLU (3B) GÖSTERİMProjedeki binaların gerçeğine uygun 3B ‘lu gösteriminin ‘Create Prism Map’ butonu ile sağlanması için gerekli işlem adımları takip edildi.

Şekil 36: 3B gösterimin oluşturulması

Şekil 37: İlgili ‘.TAB’ dosyası içerisinden kat yüksekliklerinin yer aldığı sütun seçimi

22

Şekil 38: 3B gösterim

SONUÇCBS dersi kapsamında almış olduğumuz bu uygulamalı ödev bize derse olan soğukluğumuzu gidererek, CBS yazılımlarından olan MAPINFO programına olan yabancılığımızı bir nebze de olsa azalttı. Bunun yanında yapmış olduğumuz çalışma doğrultusunda Kent Bilgi Sistemi öncesi oluşturulması gereken; basit bir elektrik, su, çevre temizlik vb. dokümanların ilgilisine ulaştırılması ile doğrudan gelir elde eden yerel yönetimler için adres bilgi sisteminin küçükte olsa bir uygulamasını gerçekleştirerek, mezuniyet sonrası büyük çapta organize edilecek bilgi sistemlerinin nasıl yapılacağı hakkında bilgi sahibi olduğumuzu söyleyebilirim.

Şekil 39: Sonuç ürün

23

24