Zatrzymani pod-stalingradem-kleska-luftwaffe-i-hitlera-na-wschodzie-19

SPIS TREŚCI

~ZSKRÓTÓW 7

NAZWY ORAZ STRUKTURAJEDNOSTEK I DOWÓDZTW OPERACYJNYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . s

TABELA STOPNI lO

WSTĘP ll

PODZI.ĘKOWANIA ......... . 17

ROZDZIALI UTOPIJNA STRATEGIA HITLERA ... 21

RoznziALII KONIECZNOŚĆ "OCZYSZCZENIA" KRYMU: LISTOPAD1941-MAJ1942 . . . . . . . . . . . . 53

ROZDZIAL III OPERACJA TRAPPENJAGD: MAJ 1942. 101

RoznziALIV OPERACJASTÓRFANG: CZERWIEC-LIPIEC 1942.. 137

ROZDZIAŁ V NATARCIE NA DON: CZERWIEC-LIPIEC 1942.. 169

ROZDZIAL VI PAT NA KAUKAZIE: LIPIEC-GRUDZIEŃ 1942. . 227

ROZDZIAL VII KU ZAGŁADZIE: SIERPIEŃ-LISTOPAD 1942 265

RoznziAL VIII KATASTROFA I DECYZJE: LISTOPAD 1942. . 311

http://grzbiet.pl/sklep/zatrzymani-pod-stalingradem-kleska-luftwaffe-i-hitlera-na-wschodzie-19

Przykładowy rozdział książki: Zatrzymani pod Stalingradem. Klęska Luftwaffe i Hitlera na wschodzie 1942-1943

Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

6 SPIS TREŚCI

RoznziALIX FIASKO: LISTOPAD-GRUDZIEŃ 1942 347

ROZDZIAŁ X UPADEK: STYCZEŃ 1942 .... 383

WNIOSKI 419

BIBLIOGRAFIA 445

INDEKS 452





WYKAZ SKRÓTÓW

AMWIS- Air Ministry Weekly Intelligence Summary (brytyjskie) BA/l\.1A- Bundesarchiv-Militiirarchiv (Federalne Archiwum Wojskowe), Fre

iburg im Breisgau, Niemcy FHO- Fremde Heere Ost (Obce Armie Wschód). Wydział OKH odpowiedzial

ny za ocenę wszystkich wojskowych materiałów wywiadowczych na temat Związku Radzieckiego, w tym analizy radzieckich zamiarów i strategii.

KTB - Kriegstagebuch (dziennik wojenny) NARS - National Archives and Records Service, Waszyngton Ob.d.H- Oberbefehlshaber des Heeres (naczelny dowódca armii). Walther von

Brauchitsch do 19 grudnia 1941 r., następnie Adolf Hitler. Ob.d.L- Oberbefehlshaber der Luftwaffe (naczelny dowódca sił powietrznych),

marszalek Rzeszy Hermann Goring. OKH- Oberkommando des Heeres (Naczelne Dowództwo Armii). OKL - Oberkommando der Luftwaffe (Naczelne Dowództwo Sił Powietrz

nych). OKM- Oberkommando der Marine (Naczelne Dowództwo Marynarki). OKW - Oberkommando der Wehrmacht (Naczelne Dowództwo Sił Zbroj

nych). TB- Tagebuch (dziennik). USAFHRA - United States A.ir Force Historical Research Agency (Agencja Badań Historycznych Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych).

WWS- Wojenno-Wozdusznyje Siły (Radzieckie Siły Powietrzne) WiRiiAmt - Wehrwirtschafts und Riistungsamt (Biuro Uzbrojenia i Produkcji

Wojennej).





INDEKS

Admirał Schwarzes Meer, 60-61, 84-87, 89-90, 93-94, 114, 129-131, 147, 150-152, 159-160, 244, 248, 252-253, 259-262,434 Ak-Monaj,90,93, 102,119,122,170 J\napa,90-91, 162,247 1\ntonescu, lon, 42-43, SS, 74, 223, 296 Armie, niemieckie,

l. Pancerna, 33, 64, 68, 170, 175, 179, 212, 217, 220, 227, 232, 235, 242, 245, 251-254, 258, 261-262, 287, 293-294, 307, 309, 376-377, 397, 422, 427, 434, 439-440

2., 201, 213, 216, 224 4.Pancerna,201,208,213,216-

217, 221, 224, 227, 231, 236, 268, 270, 274, 276, 278, 306, 309, 318, 321-322, 325-326, 328, 358, 362-363, 367, 370, 375-377,381,423,434,436,440-442

6., 11, 32, 34, 68, 170-171, 173, 179, 201-202, 208, 210, 213, 217, 219-224, 235, 238, 242, 263-264, 265-268, 275-278, 287, 291-293, 295, 298, 307-309, 318, 321-322, 324-345, 349-351, 353, 355-376, 379-382, 387-398, 401, 407-418, 422, 424-425, 427-428, 430, 433-436,441,444

9.,37 11., 33, 36, 54-SS, 59, 66, 77, 93,

95-96,99, 111, 117, 127, 133-134, 144, 163-165,167,212-213,221

17., 32-33,64,68, 170, 175, 212, 217, 227, 231-232, 234-236, 242, 244,

246, 249, 251, 253, 257-258, 261-263, 287, 293-294, 307, 309, 315, 376-377, 397,422,427,434-437,439,444 Armie, radzieckie,

368,441 l. Gwardyjska, 268, 276-277,

2. Gwardyjska, 365, 376 3. Gwardyjska, 368 S.Pancerna,317,367 S. Uderzeniowa, 367 9.,174-175,179 13.,204 21., 314,317 24.,276 28., 170, 179 37., 254,256 38., 170, 179 40., 204, 206, 208 44., 245-246 S l., 102-103,321,376 57., 321 62., 267-268,271-272, 27S-27ó,

278,281,290,297,300,318 64., 275-276, 278,416 65., 320 66., 276

Armie, rumuńskie 3., 77, 212, 227, 240, 246, 296,

303, 305-306, 310, 313-314, 317-321, 326,360,363,381

4., 77, 313,360 Armie,wę~erskie,

2., 205,208,213





INDEKS 453

Armie, włoskie, 8., 213, 305-306, 366

Armie Powietrzne, radzieckie, 4., 251,254 8., 267

Astrachań, 221-222,251,288,307,309

Bal...ll, 21, 22, 200, 221-223, 227-228, 236,243,24S,2S5,2S7,261,423 Barrikady, fabryka dział, 281-282, 285, 301,307 Batumi, SS, 78-80, 249, 253, 255, 257, 426 Below, Nicholaus von, 372,427,431 Blau, Operacja, 13, 46, 144, 163, 167, 177, 179, 189, 198-225, 247, 261, 267, 279, 280, 282, 297, 315, 341-342, 344-345, 3S2, 367,421-422,431-433,439-441 Bliicher II, Operacja, 248 Bock, Fedor von, 21, 31, 39, 63, 68-69, 99, 103, lll, 133, 144, 170-173, 178, 199-202, 208-213 Brauchitsch, Bernd von, 399 Brauchitsch, Walther von, 31-34, 44 Budionny, Siemion, 241,246-247,249 Bułgaria, 58, 73-75, 81, 83-84, 106, 112,

Dywizje, niemieckie, l. Górska, 244 3.Pancerna,231,234 4. Górska, 244 6. Pancerna,306,365 7.Pancerna,375,382 9. Artylerii Przeciwlotniczej,

207,266,272,289,321-322,437 10. Artylerii Przeciwlotniczej,

200,212,232 ll.Pancerna,375,380,382 13. Pancerna, 218, 236, 255-

256,377 16.Pancerna,270,290 16. Piechoty Zmotoryzowanej,

208,251,368,377 17.Pancerna,366,368 22. Pancerna, 94, l 02-103, 119-

120,122-124,305,317 22. Piechoty, 59, 134, 144 23. Pancerna, 170, 201-202,

213, 255-256, 365 24.Pancerna,210-211,213 24. Piechoty, 134 28. Piechoty Lekkiej, 123 29. Piechoty Zmotoryzowanej,

263 306 Biilowius, Alfred, 216,224

Carell, Paul, 51,220,231 Charków, 31-32, 38, 48, 68, 124, 126, 133, 144, 163, 167, 169-173, 175-179, 200-202, 209,421, 439-443 Ciano, Galeazzo, Clausewitz, Carl von, 40 Czujkow, Wasilij, 271, 275, 281-285, 287-294, 298-302, 307-308, 310, 312, 316,318

Dessloch, Otto, 200, 262-263, 436-437, 441 Dniepropietrowsk, 68, 440-442 Doerr, Hans, 174-176, 286, 297 Dowództwo Grupy Morskiej Południe,

50,84,87,89,129-130,252-253 Dumitrescu, Petre, 212, 227, 240, 246-247

134

40. Pancerna, 206 46. Piechoty, 61, 94,248 50. Piechoty, 101, 123, 134, 158 72. Piechoty, 101, 160 l 00. Piechoty Lekkiej, 208 132. Piechoty, 120, 123-124,

170. Piechoty, 119, 124, 134 305. Piechoty, 297 306. Piechoty, 306 387. Piechoty, 203 389. Piechoty, 297 Grossdeutschland, 206, 210-214,

221' 232, 383 SS Leibstandarte Adolf Hitler,

383 SS Das Rei ch, 383 SS Wiking, 218, 256,370, 375

Dzierżyńskiego, imienia, fabryka traktorów, 95, 281, 297-298,300-301,408,412





454 INDEKS

Edelweiss, Operacja, 221 Elbrus, góra, 244-245

Fiebig, Martin, 201, 215, 219,224, 238, 264, 266-267, 270-271, 273-275, 279, 281-282, 284-285, 291-292, 294, 296-298, 302, 319-320, 324, 327-331, 338, 341, 345-349, 351-354, 356-357, 361, 363-368, 370-373, 381-387, 390-393, 395-398, 402-418, 422-424, 433, 435-437,442-445 Fischreiher, Operacja, 221 Flota Czarnomorska, 45, 50, 55-56, 61, 64, 73, 75-77, 80-81, 86, 88, 118, 124-125,132,162,165,229,252,425 Flotylla Azowska, 57, 59, 64, 76-77, 79, 234,246 Freudenfeld, major, 407, 411-412, 414, 416 Fridericus, Operacja, 169-171, 173, 179, 197,209 Fronty, radzieckie,

389

Briański, 37, 202, 205, 207 Doński, 291,317,359,365,387,

~ski,94,99, 119,125 Południowo-Wschodni, 267-

268,277,291, 312 Południowo-Zachodni, 37-38,

68,169-170,175,202,208,317,325,359 Porudniowy 33, 37, 169-170,

217 Północno-Kaukaski, 246 Stalingradzki, 267-68, 277, 281,

290-291,312,321,359 Zachodni 38, 203 Zakaukaski 59, 61, 245, 256

Funk, Walther, 27

Ghiorghiu, generał, 296 Goebbels,Joseph, 177, 304 Gollob, Gordon, 246 Goring, Hermann, 23-24, 27, 44, 62-63, 71-72, 88, 104, 106-107, 110, 127-128, 144, 165, 202, 218, 222-223, 237, 273-274, 278, 294-295, 305, 308, 324-328,

332-336, 338, 340-343, 355, 371-373, 384,397-400,408,411,428-430 Gorszkow, Siergiej, 57, 59, 76-77, 80, 234, 240, 246-247 Gotting, admirał,84,93, 129-131 Greim, Robert Ritter von, 62-65, 68-73, 172 Grodeck, Karl Albrecht von, 118, 120, 122-124 Grozny, 22, 27, 221-222, 243-246, 251, 257,261,294,300,311,422-423 Grupa Armii A, 212-213, 217, 221-222, 235, 243, 250-252, 264, 295, 368, 376, 434-436 Grupa Armii B, 213, 221, 231, 243, 266, 293, 306-307, 314, 316, 328-329, 337, 357,424,439 Grupa Armii Don, 325, 358-361, 367, 368-371, 375-377, 383, l 416-417,429, 439 GrupaArmii Południe,22,29,31-34, 3'7, 39, 41, 47, 50, 58, 68, 94, 99-100, 111, 199-200, 204, 210, 212, 221, 232, 251, 439 Grupa Armii Północ, 34, 41, l 04, 199 Grupa Armii Środek, 29, 31, 34, 40-41, 47,63,71,199,221,280,305-306,383 Grupa Armijna Hollidt, 381-383, 438, 440,442 Grupa Armijna von Kleist, 68, 173 Grupa Bojowa Stahel, 321 Guderian, Heinz,32, 35,40, 172,217,317 Gumrak, 330, 391, 395, 397-398, 400-403, 406-411, 413

Halder, Franz, 28, 34-35, 44, 61, 65, 68, 92, 125, 133, 170, 173, 202, 211' 220, 235,250-251,265,276 Hardesty, von, 314,351-352 Heim, Ferdinand, 317,325 Hitler, Adolf, 11. 13-14, 21-2 7, 30-36, 39-48, 50-51, 53-56, 58, 63, 73-75, 81, 83,99-100, 104, 106-108, 127-128, 133-134, 144, 163-164, 171, 173, 177, 199-200, 202, 209-211, 213, 217, 220-223, 227, 229, 231, 236, 238, 242-245, 248, 250-251, 257, 260-261, 264, 266-267,





1NDBKS 455

271' 276, 280, 285, 287, 293-295, 300-301, 303-308, 311, 321-342, 357-360, 366-370, 372-374-377, 380, 382-384, 388-389, 392, 397-401, 407, 409-413, 415-418, 419-420, 422-424, 427-434, 439-441,444 Hollidt, Karl Adolf, 381-382, 383, Hoth, Hermann, 213,216,227,231,268, 270, 274-275, 278-279, 287, 295, 297, 306, 321-322, 328, 358, 365-370, 374-376,381,436,440-441 Hozzel, Paui-Werner, 288, 298-300 Hube, Hans, 270, 272-273, 275, 330, 399-402,427-428,431

lrving, David, 220, 332, 374,404 lzjum, 64,68-71,95, 133, 170, 175, 179, 441

Jałta, 69, 79, 129, l SO-l S l Jeriomienko, Andriej, 268 Jeschonnek, Hans, 63, l 08, 11 O, 112, 124, 127-128, 133, 141, 223, 238, 273-274, 292-293, 29S, 303, 326-328, 331-334, 336, 338-341, 362, 369, 373, 37S, 377,392,396,429 Jodl, Alfred, 27, 47, 128, 133, 211, 2SO, 26S,331-332,337,37S,430

Kałacz,266, 268,270,313,318,321-323, 3S1,3S8,362 Kaukaskie pola naftowe, 21-22, 27, 29, 32-36,40,42-47, 164-16S, 167,222,22S, 227, 23S-237, 242-24S, 260-261, 266, 293,300,303,326,367,418-420,423 Kazakow, M. L, 20S-206 Keitel, Wilhelm, 27, 4S, SO, 100, 209-211,331-332,37S,430 Kempf, Werner, 278, 442 Kerczeński, Pólwysep i Cieśnina, 47, 53-SS, S9-62, 64-65, 67, 69-73, 79-80, 82, 88-93, 95-100, lO 1-104, 106-108, 114-120, 122-129, 132-134, 138, 140, 146-147, 163-165, 169-171, 177, 213, 221-225, 239-240, 243-244, 246-248, 253, 255, 259-260, 263, 361, 421, 425, 433, 435-436

Kleckaja, 268, 305, 307, 309, 317, 319-320 Kleist, Ewald von, 33, 68, 170, 173-179, 212, 220, 227, 235, 242, 253-254, 256-257,264,294,295,310,376,434-435 Korpusy, niemieckie,

III Pancerny, 33, 175, 236, 257 IV Armijny, 330,414 V Armijny, 240, 243 VIII Armijny, 175, 268, 273,

330,414 XI Armijny, 330,408,415-417 XIV Pancerny, 266, 268, 270,

273,320,330,399,408,414 XXIV Pancerny, 204, 210, 266,

268,371,375 XL Pancerny, 201, 210-2ll,

231,245 XXX Armijny, 111, l19, 134-

135, 138, 153, 156, 158, 160 XXXIV Armijny, 257

263

XLII Armijny, 94, 118, 120 XLIV Piechoty Lekkiej, 250,

XLVIII Pancerny, 204, 210, 278, 306,317,325,358-360,368

XLIX Górski, 243, 250, 263 LI Armijny, 267, 270, 273, 292,

330,337,408,414 LII Armijny, 174, 254 LIV Armijny, 101, 134-135,

138, 141, 153, 155, 157-160, LVII Pancerny, 220, 242-243,

250, 257, 358-359, 365, 367, 370, 374-376,381 Korten, Giinther, 110, 118, 215, 223-224,439,442,443 Kotelnikowo, 337, 358, 362-363, 365, 380-381 Kozlow, D. T., 94-95, 119, 123 Krasnodar, 65, 98, 231, 235-2.37, 240, 246,436 Krasnyj Oktiabr, zakłady metalurgiczne, 281-282,285,289,292,301-302,307 Kiichler, Gerog von, 104, 163 Kiihl, Ernst,345, 379-381,384,391,414, 433





456 INDEKS

Kursk, 38,144-145,156,164, 169, 179, 90-96,114-117,128-129,136,145-147, 200-201,206,212,215-216,426 149-ISO, 164-166, 171, 216, 228, 230,

234-235,239,241,244,425-426 Lascar, Mihail, 323 Lazur, zakłady chemiczne, 281, 302, 307 Leeb, Wilhelm Ritter von, 34 List, Wilhelm, 222, 225, 227-228, 230-232, 235, 242-243, 244, 249-250, 295, 332 Lohr, Alexander, 54-SS, 63, 65, 68, 77, 103, 112, 118, 128, 164, 171, 178-179, 197-198,200,215-216,224,228 Luftwaffe,

l. Flota Powietrzna, 280, 362 2. Flota Powietrzna, 63 4. Flota Powietrzna, 54, 56, 59,

61, 63-65, 68, 75, 77, 79, 85-86, 93-94, 97,104,106-108,110,112,114-115,118, 128, 130, 133, 144, 163, 171, 178, 215, 217, 222-224, 229, 232, 252-253, 260-261, 279-280, 282, 294, 297, 307-308, 314-315, 340-344, 348, 352, 362, 374, 392-394, 396, 399, 402-403, 416, 418, 421-427,430-433,437,439,442-444

I Korpus Lotniczy, 442 IV Korpus Lotniczy, SS, 58-61,

64, 68, 77-79, 86, 91, 95-98, 114, 116, 188, 133, 169, 171, 173-175-179, 197, 201, 208, 211, 215-216, 219, 224-225, 228-229, 231, 234-236, 238-239-242, 247, 249, 252-253, 258, 261, 271, 284, 342,363,422,427,436-439,442

V Korpus Lotniczy, SS, 63 VIII Korpus Lotniczy, 63, 71,

104, 108-111, 116-117, 119, 126-129, 131, 133, 135, 137, 142-145, 152, 153, lSS-157, 159, 162-165, 169, 171, 179, 197, 200-201, 203-204, 206-207, 211-212, 215-216, 219, 224, 228-230, 234-235, 238, 258, 263-264, 266-271, 273, 277, 279, 284, 287-288, 294, 297-298, 301-302, 307, 309, 319-320, 323-324, 341-342, 345-346, 353, 356, 361-363, 371-372, 402, 408, 412-413, 422-423, 425-426, 435-437, 442

Dowództwo Powietrzne Południe (Fliegerfohrer Sud), 66, 72, 79,

Dowództwo Powietrzne Don (Luftwaffenkommando Don), 439,442

Dowództwo Sił Powietrznych Wschód ( Luftwaffenkommando Os t), 71, 172,280

Dywizja Lotnicza Doniec ( Fliegerdivision Donem), 353,437-438,440,442

dywizje polowe Luftwaffe, 294, 305-306

Flivos ( Fliegerverbindungsoffi-zier), 121,207,219,234,257,288,380

Misja Transportu Powietrznego Krym ( Lufttransporteinsatz Krim), 4 35

Procedury rozruchu zimnego silnika, 349, 405-406

pułki lotnicze Luftwaffe, 4. (F), 122. Grupa Roz

poznawcza Dalekiego Zasięgu, 66, 91, 98 125. Grupa Rozpo-

znawcza, 72 3. Pułk Myśliwski, 289,

295,322-323,352-353,364 52. Pułk Myśliwski, 9,

116, 219, 245-246, 254, 262,297 363, 77. Pułk Myśliwski, 66,

90, 116, 228 26. Pułk Bombowy, 98,

136, 218, 228-230 27. Pulk Bombowy, 66,

71,91, 172,363,369,371,433, S l. Pulk Bombowy

"Edelweiss", 66, 71, 91, 145, 172, 197, 242,254-255,308,363,369,437

55. Pułk Bombowy, 106, 172, 174, 197, 345, 363,406, 432

76. Pułk Bombov.'V, 172,212,216,270,308,

l 00. Pułk Bombowy, 66,71,228,229-230,363

2. Pułk Bombowców Nurkujących, 288, 319, 364

77. Pułk Bombowców Nurkujących, 78, 90, l 53, l S 7, 172, 217, 219,228





INDEKS 457

Sztab Specjalny Krym ( Sonderstab 1\:rim), ó2-73, 117,425

Szybowce, chęć użycia przez Milcha pod Stalingradem, 395-397, 405, 435-436

Taktyczne Dowództwo Powietrzne Hitschołd ( Gefechtsverband Hitschold), 31 O

Taktyczne Dowództwo Powietrzne Północ ( Gefechtsverband Nord), 216,224

Zgrupowanie Sił Powietrznych Kaukaz ( Luftwa.ffengruppe Kaukasus), 262-263,436-437

Zgrupowanie Sił Powietrznych Kubań (Luftwa.ffengruppe Kuban), 437

Mackensen, Eberhard von, 33, 254-256, 294,434,439,441 Majkop, 22, 27, 32-35, 221-222, 235-237, 240, 243, 246 Mały Saturn, Operacja, 368-369 Manstein, Erich von, 36, 54-SS, 58-62, 64-65, 69, 79-80, 90, 92-95, 97-99, 101-104, 106, 110-114, 116-118, 120, 122, 124-127, 129, 131-135, 140-141, 144, 146, 151-153, 157-158, 160-165, 170, 212, 221-222, 305, 324-327, 332, 337, 339, 357-369, 374-380, 383, 389-390, 398, 402, 412, 421, 427-430, 433, 439-443 Mikołajów, SS, 64, 66, 70, 78-81, SS, 97, 110,112,119 Milch, Erhard, 104, 128, 334, 340, 362, 389, 391-418, 425, 427-428, 433, 435-438 Millerowo, 213,371 Ministerstwo Lotnictwa, brytyjskie, 28, 55,62,94,240,347,443 Mius, rzeka, 34, 429, 441-442 Modeł, Walter, 37 Mólders, Werner, 54 Morozowsk, 288, 318, 320, 324, 345• 353-354, 371, 375-376, 379-382, 384• 387,393,413 Morzik Fritz 385 403-406, 414

' l ' 236 Mussolini, Benito, 26, 53, 63, 74,

Nowoczerkask, 321, 357, 379, 384-386, 391,393,403-404,413-414,433 Noworosyjsk, SS, 78, 80, 90-91, 97-99, 106, 151, 162, 228, 241, 243-244, 246-251,257,309,426

Obce Armie Wschód, 46, 305 Obliwskaja, 319-321, 323-324,345-346 Odessa, 32, SS, 57,78-79,81,114, 125 OKH, 32, 41, 44-46, 103-104, 256-257, 359 OKL, 9, 17, 97, 133, 197-198,200,215, 224, 239-240, 265, 280, 308, 342-344, 352,369,395-396,421,437 Oktiabrski, F. S., 56-57, 59-62,69,76-77, 79-80, 82, 87-88,91, 118, 132, 146-152, 161, 230, 234-235, 240-241, 244, 249, 252, 260, 425-427 OKW, 13-14, 28-29, 44-45, 127, 199, 202, 212, 230, 232, 235, 250, 305-306, 360,369-370,374,392 Ordżonikidze, 255-257, 309

Pabst, Herbert, 271, 277, 286,288-290 Parpach, linia, 67, 69, 71, 90, 92-94, 96, 100,102-103,107,118,122 Paułus, Friedrich, 11, 170, 173, 175, 178-179, 213, 217, 222, 224, 266, 268, 270, 273, 275-279, 284, 286-287, 291-295, 297-298, 301-303, 306-308, 312-313, 316, 318, 320, 322, 324, 327-330, 332, 335, 337, 341, 354, 356-359, 365, 369, 372• 374, 376, 380, 387-391, 397-400, 402• 407-411, 414-417, 424, 427-428, 432,436,440,444 Pflugbeil, Kurt, 64, 114, 116, 133, 171-173• 176-179, 197, 208, 211, 215-216, 218• 220• 224-225, 228, 231-232, 234, ~38 "249• 251-254, 256-257, 261, 265-~6~284,342,363,427,437-439,442

Ptahgorsk, 236 240 p· k ' 2;~ ert, Wolfgang, 207, 212-213, 266,

' 284• 289• 291 297-298 301 303 321-322 ' ' ' ' 364 38' 325• 328-331, 344, 348-357, 437, 7• 390-391, 398-399, 401, 409,





458 INDEKS

Pitomnik, 275, 323, 349-350, 353-355, 384,387-393,398,411,413 Plocher, Hermann, 12-13,98, 131, 217, 275,341,353 Ploeszti, 25-26,44, SS-57, 224 Poti, SS, 80, 229-230, 249,253, 255, 381, 426

Raeder, Erich, 30, 43, 45-46, 73-74, 81, 84, 87-89,420 Reichei,Joachim, 201-203,210,313 Reichenau, Walther von, 32, 34, 39 Rohden, Hans-Detlef Herhudt von, 12-13,215,348,361-362 Rokossowski, K. K., 387-389 Rommel, Erwin, 163,202, 304,308,338, 343 Rostów, 8, 33-35, SS, 63, 77, 79, 81, 201, 213, 215, 217-220, 222, 227-228, 231-232, 236, 238, 268, 305, 341, 345, 347, 357, 360, 372-373, 375-376, 379, 381-382,384-385,433-437,439 Rudel, Hans-Ulrich, 309, 319 Rudienko, Siergiej, 280, 314, 35 l rumuńska ropa, 13-14,25,28,32,42-43, 45-46,54-59,70,74,84,99,419-420 Rumuńskie Siły Lądowe, 77, 92, 101-102, 106, ll8, 120, 126, 132, 134-135, 153, 156, 165, 174, 199, 212, 222, 227, 247-248, 250, 259, 274, 305-306, 311, 313-314, 317-318, 321-322, 325, 357-358,360,363,370,376,381,436 Rumuńskie Siły Powietrzne, 81, 83, 296-297,309,319,322-324,356,363 Rundstedt, Gerd von, 31, 34,44 Ruotf, Richard, 212, 227, 234-235, 243, 246, 249, 253, 257-258, 263, 294-295, 352, l 376,434-435

Saki,66,71,90,97, 119,130,137,436 Salmuth, Hans von, 213, 224 Salsk, 261, 373, 377, 379-380, 382, 384-387, 392-393,403,413 Sarabuz,6S-66, 119,137,436 Schmidt, Rudolf, 327-330,337,409-411, 415,427 Serafimowicz, 305, 307, 317, 320

Sewastopol, 36, 47, 53-56, 58-62, 65, 67, 69-71 l 78-80, 87-88, 90-92, 94, 96-100, 101, 106-108, llO, 114-115, 117-118, 126-132, 135, 169, 173, 179, 201, 203, 222, 225, 228-229, 234, 239, 246, 261, 271, 273, 275, 281, 300, 303, 361, 421, 425-426 Seydlitz-Kurzbach, Walter von, 292, 302, 330,337,427 Speer, Albert, 21, 244, 412-413 Sponeck, Hans Graf von, 61 Stahel, Reiner, 321,383-384,441, Stalin, Józef, ll, 36-38, 58, 76, 161, 163, 165, 16~ 175, 17~ 20~ 211, 22~ 231, 261,265,268,276-278 Storfang, Operacja (bitwa o Sewastopol), 137-167 Strecker, Karl, 330,417 Stiilpnagel, Carl Heinrich von, 32 Suchumi, 243-245,249-251 Sułtanowka, linia, 102, 121, 123-124 Szaposznikow, Borys, 36, 38 Szumiłow, Michaił, 416 Sztab Specjalny Milch, 402-403

Tacynskaja, 288,318,320,324,344-346, 348, 353-354, 371-373, 375-376, 379-382,384,387,393,413 Taganrog,48,64,200,2l2,2l7,389-390, 392, 394-295, 435-436 Tamański, Półwysep, 64-65, 119, 126, 147, 240, 243, 246-249, 258-259, 399, 434,437,439,443 Teodozja, 60-65, 67, 69, 79, 94, 97-98, 118, 143, 155 Terek,243,245-246,251,254,257 ,422 Thomas, Georg, 27, 29-30, 237 Timoszenko, S. K., 33, 37-38, 68, 169-170, 172-175, 202-203, 208-210, 221 Todt, Organizacja, 31, 322 Trappenjagd, Operacja, l O 1-136, Tuapse, 78,80,90,98106,240,243-244, 246, 249-25 l, 255-258, 263, 293, 295, 300,309,422

Uran, Operacja, 313,316-324





INDEKS 459

Wagner, Edua.rd, ~9, 31 Waldau, Otto Hotfman von, 61, 65,68 Wasilewski, Aleksander, 36-38, 175, 311-31~, 322,365 Weichs, Maxiroilian Freiherr von, 201, 204,207,211,213,266,275,279,292, 314, 318, 325, 328-331, 336, 357, 368, r--1-.439 Weinberg, Gerha.rd, 48, 53, 58 Wild, Woltgang von, 66, 72-73, 90-93, 96-98,114-117,128-131,133,136,144-145, 147, 149, 151, 157-162, 164-166, 179, 200, 203, 216-219, 225, 228-230, 234,239-240,244,426-427 Wintergewitter, Operacja, 357-371, 374-382 Wołżańska, Flotylla, 282, 284-285 Woroneż, 48, 95,200-201, 203, 207-213, 216,223-225,287,305,315 Woroszyłowgrad, 48,433 Woroszyłowsk, 232, 234, 236

WWS, Armie Powietrzne

315

2. Armia Powietrzna, 315 4. Armia Powietrzna, 251,254 8. Armia Powietrzna, 267, 315 16. Armia Powietrzna, 267,314-

17. Armia Powietrzna, 315 228. Dywizja Powietrzna

"Szturmowików", 267 Wydział Gospodarki Wojennej i Uzbrojenia, 27, 237, 420

Zaporoże, 343,440-441 Zeitzler, Kurt, 251, 293, 310, 313, 325, 328-329, 331-339, 366, 373-377, 416, 427,440 Zwieriewo, 385, 392, 394-395, 403-405, 413-414

Żukow, Georgij, 12, 38, 276-278, 311-316,322,375





172 RozoziAL V

Do wieczora 14 maja Tirnoszeoko wyrwał rozległe luki na północ i południe od Charkowa, co stworzyło odpowiednie warunki do wprowadzenia do walki głównych sił jego formacji pancernych i szybkich. W poprzednich dwóch dniach rozwinął swoje oddziały pancerne, po raz pierwszy w tej wojnie, zgodnie z maksymą Heinza Guderiana: "nie strużką, lecz masą!" 11 • Wykorzystanie przezeń czołgów w niemieckim stylu bez wątpienia przyczyniło się do niedawnych sukcesów. Niemniej póki co radziecki marszałek użył jedynie 20% swoich wojsk pancernych. Zachował swój potężny XXI Korpus Pancerny w celu jego optymalnego wykorzystania go, gdy nadejdzie właściwy moment. Teraz, po dwóch dniach ciągłych postępów, Tirnoszenka otrzymał szansę na skuteczne rzucenie korpusu do walki i zamknięcie okrążenia sił niemieckich pod Charkowem. A jednak nie udało mu się wykorzystać właściwego momentu. Według powojennej radzieckiej historii oficjalnej, został zmylony przez błędne raporty wywiadowcze, informujące, że Bock koncentrował znaczne siły pancerne nieopodal Żmijewa (2S km na południe od Charkowa) i w rezultacie opóźnił wprowadzenie własnych oddziałów szybkich do boju. Nieudane rozwinięcie sił pancernych przez marszałka 14 i lS maja, kontynuuje historia oficjalna, "wpłynęło negatywnie na rozwój operacji. Nacierające oddziały wyczerpały siły, a tempo uderzenia gwałtownie spadło. Do tego czasu wróg zdołał podciągnąć odwody i zorganizować obronę strefy tyłowej" 12•

Bock przegrupował swoje oddziały lądowe do l S maja, do tego czasu przybyła również większość jednostek lotnictwa przesuniętych z Krymu. Obejmowały trzy grupy z 77. Pułku Bombowców Nurkujących, które wyróżniły się niemal we wszystkich większych operacjach od początku wojny. Pierwsza przybyła pod Charków 13 maja, pozostałe dwa dni później 13• Dołączyły do nich dwie grupy z 27. Pułku Bombowego, które również dotarły pod Charków 13 maja, trzy grypy z S l. Pułku Bombowego Edelweiss, , które nadleciały pomiędzy 13 a l S maja, oraz trzy grupy z SS. Pułku Bombowego, te pojawiły się 14 maja. Ostatnia jednostka skierowana na północ, grupa z 76. Pułl'U Bombowego, dotarła do celu wieczorem l S maja. Pflugbeil pożyczył jednostki nie tylko od Richthofena, ale także od Greima, który niedawno sformował Dowództwo Sił Powietrznych Wschód (Luftwaffenkommando Ost) operujące na środkowym odcinku frontu, pod Moskwą. Greim posłał mu grupę bombowców nurkujących, która poleciała na południe 14 maja, oraz grupę bombową, która ruszyła w ślad za nimi pięć dni później. Wszystkie te przerzuty wystawiły na ciężką próbę energię oraz zasoby służb pomocniczych i remontowych Pflugbeila, nieustannie organizujących i wyposażających lotniska oraz przygotowujących przybywające maszyny do nowych zadań. Zapewniły również strudzo-

11 Halder, t. 3, s. 439,440 (12, 13, 14 maja 1942).

11 HGPW, t. 2, s. 413.

H Podczas bitwy o Charków IV Korpus Lotniczy mial pod swoimi rozkazami: 1.. li L KG 2~; I., II .. lll./KG 51; 1., II., Ill./KG 55; 1./KG 76; Il./KG J; J., II., Ill./StG T'; II./StG l; l .. /l., lll.JG 3; I.. 11.. Ill.,15./JG 52; 1., III./ f G 77; 1./JG 53; l., 11./SchiG J; J. (F) 121. Źródło cytowane w przvpisie 8, s. 4·9.





NATARCIE NA DoN: CZERWlEC-LlPIEC 1942 173

nym wojskom lądowym, jak później ujęli to historycy Ziemke i Bauer, "nadzwyczaj potężną koncentrację wsparcia lotniczego" 14•

Włączając te nowe nabytki, IV Korpus Lotniczy dowodził aż dziesięcioma grupami bombowymi, sześcioma myśliwskimi oraz czterema grupami bombowców nurkujących, a także grupą bliskiego wsparcia i eskadrą rozpoznania taktycznego 15• Ptlugbeil miał w swoich rękach znacznie więcej formacji niż Richthofen później pod Sewastopolem, choć z powodu różnego poziomu gotowości operacyjnej - 20 maja 54,5% maszyn Ptlugbeila było gotowych do walki, podczas gdy w przypadku Richthofena 20 czerwca 64,5% 16 - siły uderzeniowe miały niemal identyczną liczebność.

Wzmocniony IV Korpus Lotniczy natychmiast dał o sobie znać. Choć wróg nadal nacierał na południe od Charkowa, zajmując Krasnobrad i Taranowkę 15 maja, niemieckie wojska zdołały spowolnić jego postępy i zablokować radzieckie uderzenie na północ od miasta. Operując z lotnisk położonych niebezpiecznie blisko frontu, korpus zapewnił niemieckim siłom lądowym skuteczne wsparcie prowadząc nieprzerwane, niszczycielskie uderzenia na radzieckich żołnierzy, pojazdy i czołgi, a także bombardując punkty mobilizacyjne oraz system logistyczny w strefach tyłowych wojsk wroga. Atakował Rosjan nie tylko samolotami, ale takźe działami 88 mm. Wykorzystywana w roli dział przeciwpancernych prowadzących bezpośredni ogień, ta broń o wysokiej prędkości wylotowej pocisków zniszczyła wiele sunących na zachód T-34 Tirnoszenh Nadzwyczajne wyczyny korpusu zostały docenione przez wszystkich obserwatorów. Nawet Halder (który, jak zauważono już wcześniej, rzadko zwracał uwagę na działania lotnictwa), zapisał w swoim dzienniku 15 maja, że "atakujące siły najwyraźniej zostały złamane dzięki wysiłkom naszej Luftwaffe" 17•

Bock poczuł ogromną ulgę, że radzieckie uderzenie zaczęło tracić prędkość i impet, lecz nie był pewien co czynić dalej. Choć operacja Fridericus miała rozpocząć się za kilka dni, potężne siły wroga nadal trzymały w szachu i zagrażały zniszczeniem większości 6. Armii Paulusa, stanowiącej północne ostrze planowanej operacji. Do 14 maja straciła szesnaście batalionów. Feldmarszałek zdawał sobie sprawę, że bez jednego skrzydła operacja Fridericus nie może zostać przeprowadzona zgodnie z pierwotnym planem. Czy w związku z tym powinien odwołać ofensywę i wykonać jedynie lokalny kontratak w celu ustabilizowania frontu, czy też podjąć próbę przeprowadzenia ofensywy o zaledwie

jednym "ostrzu"? Bock preferował pierwszą opcję; Hitler, który obiecał przesłać mu dodatkowe samoloty z innych stref bojowych, nakazał podjąć drugą 18•

Rankiem 17 maja Grupa Armijna von Kleist miała uderzyć na słabą i niczego

" Ziemkei Bauer, s. 275.

,-. Źródło cytowane w przypisie 8, s. 4·9.

"' USAFHRA Kll3.309·3, t. 6: Ubersicl!t uber diefliegenden Verbande an der Ostfront am 20.5.42, oraz ibid., Einsatz fliegendeVerbande der deutschen Luftwaf/e and der Ostfront 20.6.42.

17 Halder, t. 3, s. 442.

,. Górlitz, Paulus and Stalingrad, s. 179.





174 ROZDZIAL V

się nie spodziewającą radziecką 9. Armię, która teoretycznie broniła południowej krawędzi wybrzuszenia izjumskiego. Grupa miała również przeprowadzić natarcie z Barwinkowa na Bałakliję, odcinając całe wybrzuszenie i łapiąc siły Timoszenki w potrzask.

Siły uderzeniowe Kleista złożone z ośmiu dywizji piechoty, dwóch dywizji pancernych oraz dywizji piechoty zmotoryzowanej zaatakowały 17 maja, tak jak planowano. Ich lewą flankę osłaniało pięć dywizji rumuńskich. Wspierało je kilka grup myśliwskich, które oczyściły niebo ze swoich radzieckich odpowiedników i ostrzelały pozbawione osłony oddziały oraz konwoje przewożące zaopatrzenie oraz posiłki. Jako że owe konwoje posiadały mało artylerii przeciwlotniczej i musiały pokonać bez osłony ponad 100 km od stacji czołowych do wysuniętych oddziałów, stanowiły bardzo łatwy cel.

Do bitwy włączyły się setki bombowców i Stukas ów, zrzucając deszcz bomb na kolumny pancerne i zaopatrzeniowe, żołnierzy, umocnienia polowe, bunkry i sieć logistyczną. Rozrzuciły również nad pozycjami nieprzyjaciela tony ulotek propagandowych, nawołujących radzieckich żołnierzy do rzucenia broni, co miało ich ocalić przed nieuchronną zagładą. Faktycznie, w maju zrzuciły imponującą liczbę 8 349 000 ulotek (z tego dwie trzecie sam KG 55) 19• Ponadto bombowce zrzuciły okrążonym oddziałom niemieckim 383 zasobniki z amunicją i racjami żywnościowymi. Większość tego rodzaju zadań wykonał KG 55. Przykładowo pułk kilkukrotnie zapewnił zaopatrzenie niemieckim gniazdom oporu w niewielkim lesie Tiernowaja i wielokrotnie bombardował wojska radzieckie usiłujące je zlikwidować 20•

Samoloty rozpoznania taktycznego również odegrały swoją rolę. Monitorowały ruchy nieprzyjaciela, nakierowywały maszyny szturmowe na cele oraz sprawdzały i korygowały ogień artylerii armii. Kleist uznał wręcz rolę samolotów obserwacyjnych (których działania nadal są ignorowane przez większość historyków) za tak istotną dla swojej operacji, że później skierował pod ich adresem szczególne pochwały. "Zasadniczym czynnikiem stojącym za działaniami dowództwa", napisał w liście z podziękowaniami dla IV Korpusu Lotniczego, "były działania lotników rozpoznania taktycznego. Ich niezmordowane loty bojowe, które dowiodły ich nadzwyczajnej odwagi osobistej, sprawiły, że dowództwo przez cały czas posiadało wyraźny obraz wroga" 21 •

W tym krytycznym okresie wiele załóg wykonywało ponad dziesięć lotów dziennie, co było ogromnie wyczerpujące zarówno dla nich, jak i obsługi naziemnej. Jednakże ich wysiłki zrodziły bogate owoce; zestrzeliły wiele samolotów wroga, zniszczyły zastępy czołgów i pojazdów motorowych, zabiły setki koni, zlikwidowały niezliczone działa, a nawet kilka pociągów. Powojnie generał major Hans Doerr, szef sztabu LII Korpusu Armijnego, tak wspominał zna-

'" Źródło cytowane w przypisie 8, s. 2.

w Ibid.; Kurowski, Balkenkrwz, s. 277; Dietrich, s. 70.

" BA/MA RL 10/473a: Genmlkommando des IV. Fliegerkorps, Adj.llw., G~ti:cht.<stwnJ, l./u111 19-ł~.

gez. Von Klcist.





NATARCIE NA DoN: czi!RWIEC-LIPtEc 1942 175

komite dokonania IV Korpusu Lotniczego w pierwszych dniach ofensywy Kleista:

"Decydujący wkład w powodzenie osiągnięte podczas pierwszych etapów ofensywy wniósł IV Korpus Lotniczy, którego jednostki wspierały zmagania piechoty w tak wzorowy sposób, że, na przykład, silnie bronione wzgórza na południe od Bogorodicznoje [nad Dońcem, na południowy wschód od Izjumu] zostały wystawione na unicestwiające uderzenia lotnicze zaledwie 20 minut po otrzymaniu wezwania od pułku piechoty"~~. Według dziennika wojennego l. Armii Pancernej, ofensywa była wspierana

"przez Luthvatfe niezwykle skutecznie" "3• Tylko pierwszego dnia intensywne naloty na odcinkach natarcia pomogły III Korpusowi Pancernemu posunąć się o 24 km do Barwinkowa, a 17. Armii o 28 km, niemal do samego Izjumu. IV Korpus Lotniczy wspierał również armię Paulusa na południowy wschód od Charkowa, gdzie 17 maja doszło do zintensyfikowania walk. Duże radzieckie siły pancerne próbowały przebić się do Merefy, lecz zostały brutalnie powstrzymane przez potężną mieszankę dział przeciwpancernych i "Sztukasów': Po ich uderzeniu wypalone czołgi zasłały pole bitwy. "Dywizje VIII Korpusu Armijnego··, napisał Hans Doerr, "efektywnie wspierane przez IV Korpus Lotniczy, zapobiegły przełamaniu, a co za tym idzie okrążeniu Charkowa" 24•

Wzięta z zaskoczenia 9. Armia generała Charitonowa załamała się pod ciężarem uderzenia Kleista. Jej lewe skrzydło rozpoczęło odwrót nad północny Doniec, podczas gdy prawe wycofało się na Barwinkowo i dalej na południowy zachód. To wycofanie oraz dynamiczne niemieckie natarcie ku północnemu Dońcowi sprawiły, że radzieckie wojska znalazły się poważnym niebezpieczeństwie i mogły zostać odcięte. Dostrzegając to zagrożenie, a także zdając sobie sprawę, że północne skrzydło Timoszenki zostało powstrzymane, a południowe "wisiało" niezabezpieczone, marszałek Wasilewski, pełniący obowiązki szefa Sztabu Generalnego Armii Czerwonej, 18 maja dwukrotnie zwracał się do Stalina o pilne odwołanie ofensywy i skierowanie wszystkich sił do działań obronnych 25• Stalin odmówił, wskazując, że Tirnoszeoko nadal uważa, że ofensywa powinna być kontynuowana. Jednakże wieczorem 19 maja, po tym jak Timoszenko, najwyraźniej zrozumiawszy swój kolosalny błąd, zaczął twierdzić, że katastrofa jest bliska, wreszcie pozwolił Frontowi Południowo-Zachodniemu na przejście do obrony, ale decyzja została podjęta za późno.

20 maja szpice Kleista zajęły Protopopowkę, co zwęziło wylot z kotła do zaledwie 20 km. 11Kontynuowanie tego natarcia", napisali zatroskani oficerowie amerykańskiego wywiadu w sprawozdaniu dla Połączonego Komitetu Szefów Sztabów, 11zagrozi okrążeniem wszystkich rosyjskich sił na zachód od Dońca': Bitwa,

.., Doerr, 11 Der Ausgang der Schlacht'", s. 15.

' 1 Cytat w Ziemkei Bauer, s. 278.

" Doerr, 11 Der Ausgang der Schlacht", s. 15.

'·'· Ziemkei Bauer, s. 278-280; Zhukov, s. 120, 121; Erickson, Road to Stalingrad, s. 346.





Education

Zatrzymani pod-stalingradem-kleska-luftwaffe-i-hitlera-na-wschodzie-19