ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

Τι χρειάζεται να ξέρω

με παραδείγματα και ασκήσεις

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ Πώς το βρίσκω ;

Το υποκείμενο είναι η λέξη που φανερώνει ποιος ενεργεί , ποιος παθαίνει αυτό που λέει το ρήμα , ποιος είναι κάτι ή ποιος βρίσκεται στην κατάσταση που δηλώνει το ρήμα

Για να βρούμε το υποκείμενο του ρήματος ρωτάμε ποιος / ποιοι  κάνει /κάνουν ή παθαίνει / παθαίνουν ή βρίσκεται ή βρίσκονται στην  κατάσταση που δηλώνει το ρήμα.

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Το παιδί διαβάζει ( ποιος διαβάζει;) 

Το παιδί O πατέρας κοιμάται (ποιος κοιμάται;)

O πατέρας Παίζεις ( Υ = εσύ, εννοείται)            Eγώ και η Μαρία θα πάμε εκδρομή  (ποιοι θα πάμε; 2 υποκ)

ΠΡΟΣΕΧΩ ΣΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ Το Υποκείμενο ενός ρήματος είναι

πάντοτε σε πτώση Ονομαστική , βρίσκεται μπροστά ή πίσω από το ρήμα και δε χωρίζεται ποτέ με κόμμα. Μερικές φορές παραλείπεται γιατί εννοείται.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ Το Υποκείμενο μπορεί να είναι:

 ουσιαστικό (Ο αέρας φυσάει δυνατά), 

αντωνυμία (Εγώ δε θα έρθω), 

ουσιαστικοποιημένο επίθετο (Οι καλοί αμοίβονται)

 ή μετοχή (Οι εργαζόμενοι κάνουν απεργία), 

φράση ή και ολόκληρη πρόταση με άρθρο ή χωρίς άρθρο ( Το ότι απέτυχε δεν εξηγείται)(Δεν επιτρέπεται να μολύνετε το περιβάλλον (Υποκείμενο η δευτερεύουσα πρόταση στο απρόσωπο ρήμα δεν επιτρέπεται))

ΕΞΑΣΚΗΣΗ-ΒΡΕΣ ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ: Ο Γιώργος χαϊδεύει το σκύλο.

Ο παπαγάλος είναι πολύχρωμος

Οι επιπλοποιοί έβαψαν τη βιβλιοθήκη.

Ο Παύλος έγινε οδοντίατρος.

Οι μηχανικοί κατασκεύασαν πύργο.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ-ΒΡΕΣ ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ: Η σκάλα είναι ξύλινη.

Οι εργάτες σκάβουν χαντάκι.

Η συνομιλία ήταν ευχάριστη

Ο Πέτρος είναι πολύ μορφωμένος.

Ο δάσκαλος διάβασε την άσκηση.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ-ΒΡΕΣ ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ: Εσύ είσαι ο τέταρτος.

Ο Γιάννης κόβει τον πεύκο.

Η Κατερίνα είναι πρόεδρος

Ο Νίκος εκλέχτηκε πρόεδρος.

Η Μαρίνα ζει στην Αθήνα.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ-ΒΡΕΣ ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ: Η Σόνια, η γάτα, πήδησε τη μάντρα.

Ο Γιώργος χειροτονήθηκε ιερέας.

Η Κατερίνα ονομάζεται Ζαφειρίου .

Ο Πέτρος υπηρετεί στρατιώτης.

Η Μαρίνα γεννήθηκε στην Άρτα.

Ο Χρήστος θεωρείται ειδικός.

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΤΙ ΕΊΝΑΙ; ΠΩΣ ΤΟ ΒΡΊΣΚΩ;

 Η λέξη που δηλώνει το πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα στο οποίο μεταβαίνει (πηγαίνει) η ενέργεια του ρήματος  λέγεται αντικείμενο

 

Για να το βρούμε, κάνουμε την ερώτηση τι ή ποιον;

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

        . 

         

Ο δάσκαλος εξετάζει τον ασθενή. 

τον ασθενή

(Ποιον εξετάζει;)

   Ο δάσκαλος τιμώρησε το μαθητή

το μαθητή

 (Ποιον τιμώρησε;)

Φοβάται μήπως βρέξει. 

μήπως βρέξει

 (Τι φοβάται;)

ΠΡΟΣΕΧΩ ΣΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑΤο αντικείμενο ακολουθεί συνήθως το

ρήμα ή βρίσκεται και πριν από αυτό(αν είναι προσωπ.αντων.) και ποτέ δε χωρίζεται από το ρήμα με κόμμα.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Το αντικείμενο μπορεί να είναι:

 ουσιαστικό (Ο γεωργός οργώνει το χωράφι), 

αντωνυμία( (Ο Γιώργος τον χτύπησε), 

ουσιαστικοποιημένο επίθετο (Να φοβάσαι τους κακούς) 

ή μετοχή (Να βοηθάς τους δυστυχισμένους),   

μια εξαρτημένη πρόταση (Δε θέλω να έρθει μαζί μας αυτός -Δεν είπε πού θα πάει) 

ή άλλο μέρος του λόγου ή φράση(Ρώτησε το πού και πώς).

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΤΙ ΕΙΝΑΙ;

Το όνομα που δίνει κάποια πληροφορία για το υποκείμενο – φανερώνει δηλαδή κάποια ιδιότητα λέγεται κατηγορούμενο. 

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ-ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ

  Η σύνδεση του υποκειμένου με το κατηγορούμενο γίνεται με τη μεσολάβηση του ρήματος είμαι ή άλλου συγγενικού ρήματος που λέγεται συνδετικό, ακριβώς επειδή συνδέει τους δύο όρους της πρότασης.Τα πιο συνηθισμένα συνδετικά ρήματα είναι: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, εμφανίζομαι, παρουσιάζομαι, βρίσκομαι, γεννιέμαι, ζω, μένω, παθαίνω, διορίζομαι, λέγομαι, ονομάζομαι, θεωρούμαι, αποδεικνύομαι, μοιάζω, εκλέγομαι κλπ

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

           Με μερικά ρήματα που χρησιμοποιούνται ως συνδετικά, το κατηγορούμενο παίρνει μπροστά του συνήθως τα μόρια για, σαν , ως. 

 Ο ήλιος είναι φωτεινός.

 φωτεινός

    Τι ΕΙΝΑΙ ο ήλιος; 

Η κυρία Ελένη είναι νοικοκυρά.  

νοικοκυρά. 

Τι είναι η κυρία Ελένη;

Η Κάτια έγινε δασκάλα.

δασκάλα

Τι έγινε η Κάτια;

Οι αιχμάλωτοι βρέθηκαν δεμένοι.

δεμένοι

Τι βρέθηκαν οι αιχμάλωτοι;

Το ρούχο φαίνεται λερωμένο.

λερωμένο

Τι φαίνεται το ρούχο; 

Ο Σπύρος υπηρέτησε ως αξιωματικός

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ; Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι:

 ουσιαστικό (Ο πατέρας είναι γιατρός), 

επίθετο (Η φίλη σου φαίνεται πολύ εργατική), 

μετοχή (Η μητέρα είναι κουρασμένη), 

αριθμητικό (Τα Ευαγγέλια είναι τέσσερα),

επίρρημα (Το σπίτι είναι άνω κάτω), 

εμπρόθετος προσδιορισμός (Το δαχτυλίδι είναι από ασήμι) 

ή εξαρτημένη πρόταση (Η εμφάνισή του ήταν να τον λυπάσαι).

ΕΞΑΣΚΗΣΗ-ΒΡΕΣ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Ή ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ: Ο Γιώργος χαϊδεύει το σκύλο.

Ο παπαγάλος είναι πολύχρωμος

Οι επιπλοποιοί έβαψαν τη βιβλιοθήκη.

Ο Παύλος έγινε οδοντίατρος.

Οι μηχανικοί κατασκεύασαν πύργο.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ-ΒΡΕΣ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Ή ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ: Η σκάλα είναι ξύλινη.

Οι εργάτες σκάβουν χαντάκι.

Η συνομιλία ήταν ευχάριστη

Ο Πέτρος είναι πολύ μορφωμένος.

Ο δάσκαλος διάβασε την άσκηση.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ-ΒΡΕΣ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Ή ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ: Εσύ είσαι ο τέταρτος.

Ο Γιάννης κόβει τον πεύκο.

Η Κατερίνα είναι πρόεδρος

Ο Νίκος εκλέχτηκε πρόεδρος.

Η Μαρίνα ζει στην Αθήνα.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ-ΒΡΕΣ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Ή ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ: Η Σόνια, η γάτα, πήδησε τη μάντρα.

Ο Γιώργος χειροτονήθηκε ιερέας.

Η Κατερίνα ονομάζεται Ζαφειρίου .

Ο Πέτρος υπηρετεί στρατιώτης.

Η Μαρίνα γεννήθηκε στην Άρτα.

Ο Χρήστος θεωρείται ειδικός.