Upload
ancuduof12a4
View
233
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
B O Ä M O Â N T O A Ù N Ö Ù N G D U ÏN G - Ñ H B K
-------------------------------------------------------------------------------------
T O A Ù N 1 H K 1 0 7 0 8
• B A Ø I 2 : H A Ø M S O Á ( S V )
• T S . NGUY E Ã N QUOÁ C L A Â N (0 9 / 2 0 0 7 )
N O Ä I D U N G------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------
1- K H A Ù I N IE Ä M
H A Ø M S O Á 2 - C A Ù C C A Ù C H X A Ù C Ñ Ò N H H A Ø M
S O Á 3 - N H A É C L A Ï I : H A Ø M C Ô
B A Û N ( P H O Å T H O Â N G ) 4 - H A Ø M S O Á
N G Ö Ô ÏC 5 - H A Ø M L Ö Ô ÏN G
G IA Ù C N G Ö Ô ÏC 6 - H A Ø M
H YP E R B O L IC 7 - A Ù P D U ÏN G
K YÕ T H U A Ä T
K H A Ù I N IE Ä M H A Ø M S O Á -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
V D : Ñ o à t h ò
V N IN D E X ( c h ö ù n g
k h o a ù n ) → H a ø m
s o á : g ia ù c h ö ù n g
k h o a ù n t h e o ? ? ?
( T h ô ø i g ia n ? G ia ù
v a ø n g ? B ie á n
ñ o ä n g c h ín h t r ò ? &
B ie å u t h ö ù c y = ? ? ?
Ñ a ï i lö ô ïn g A b ie á n t h ie â n p h u ï
t h u o ä c ñ a ï i lö ô ïn g B :• Ñ ô ø i s o á n g : T ie à n ñ ie ä n t h e o
s o á k w h t ie â u t h u ï , g ia ù v a ø n g
t r o n g n ö ô ù c t h e o t h e á g iô ù i …• K y õ t h u a ä t : T o ïa ñ o ä c h a á t
ñ ie å m t h e o t h ô ø i g ia n …
T ö ô n
g
q u a n
h a ø
m
s o á
L Ò C H S Ö Û -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
G iö õ a T K 18 , E u le r :
B ie å u d ie ã n h a ø m
s o á q u a k y ù t ö ï → y
= f ( x )
17 8 6 ,
S c o t la n d :
T h e
Co mme r c ia l
a n
P o l it ic a l
A t l a s ,
P la y f a ir .
Ñ o à t h ò s o
s a ù n h
x u a á t &
n h a ä p
k h a å u t ö ø
A n h s a n g
Ñ a n M a ïc h
+ N a U y
x :Vaøo
f :Haøm
tính Maùy y :Ra
Ñ Ò N H N G H Ó A T O A Ù N H O ÏC -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
M X Ñ D f = { x | f ( x )
c o ù n g h ó a }
RX ⊂RY ⊂H a ø m s o á y = f ( x ) : X ⊂ R
→ Y ⊂ R : Q u y lu a ä t t ö ô n g
ö ù n g x ∈ X → y ∈ Y .
B ie á n s o á x , g ia ù t r ò y .
T ö ô n g q u a n h a ø m s o á :
1 g ia ù t r ò x c h o r a 1
g ia ù t r ò y
M o ä t x → N h ie à u
y : K 0 p h a û i h a ø m
n g h ó a t h o â n g
t h ö ô ø n g ( N h ö n g
h a ø m ñ a t r ò ? )
M G T r ò Im f : {y
=f ( x ) , x ∈D f }y = s in x ⇒ D = R , Im f
= [ – 1, 1]
C A Ù C C A Ù C H X A Ù C Ñ Ò N H H A Ø M S O Á -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
B o á n c a ù c h c ô b a û n x a ù c ñ ò n h h a ø m
s o á : M o â t a û ( ñ ô n g ia û n ) - B ie å u t h ö ù c
( t h o â n g d u ïn g ) – B a û n g g ia ù t r ò ( t h ö ïc
t e á ) – Ñ o à t h ò ( k y õ t h u a ä t ) M o â t a û : Ñ ô n g ia û n , d e ã p h a ù t
h ie ä n t ö ô n g q u a n h a ø m s o á
T r o ïn g
lö ô ïn gG ia ù
t ie à n
≤ 2 0
g r18 . 0
0 0 ñ
2 0 –
4 0 g r3 0 . 0
0 0 ñ
V D : B a û n g c ö ô ù c p h í g ö û i t h ö
b a è n g b ö u ñ ie ä n ñ i c h a â u A â u
B a û n g g ia ù t r ò : T h ö ïc t e á , r o õ r a ø n g ,
t h íc h h ô ïp c a ù c h a ø m ít g ia ù t r ò
V D : P h í g ö û i t h ö b ö u ñ ie ä n ñ i n ö ô ù c
n g o a ø i p h u ï t h u o ä c t r o ïn g lö ô ïn g
4 0 –
6 0 g r4 2 . 0
0 0 ñ
X A Ù C Ñ Ò N H H A Ø M S O Á Q U A B IE Å U T H Ö Ù C ( H A Y G A Ë P N H A Á T )
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Q u e n t h u o ä c ( d a ïn g
h ie ä n ) : y = f ( x )V D : y = x 2 , y = e x , h a ø m s ô
c a á p c ô b a û n …
D a ïn g
t h a m
s o á
( )( )
==
tyy
txx
V D : x = 1 + t , y = 1 – t →
Ñ ö ô ø n g t h a ú n g
: 1 t → 1
( x , y )
V D : x = a c o s t , y = a s in t →
Ñ ö ô ø n g t r o ø n
D a ïn g a å n F ( x , y ) = 0 ⇒ y =
f ( x ) ( im p l ic i t )V D : Ñ t r o ø n x 2 + y 2
– 4 = 0 ,
01916
22
=−+ yx
B ie å u
t h ö ù c :
M A P L E : K H A I B A Ù O H A Ø M S O Á , V E Õ Ñ O À T H Ò
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
( K h a i b a ù o h a ø m s o á )
p : = x ^ 3 + x ^ 2 + 1; ( T ín h g ia ù t r ò h a ø m
s o á ) s u b s ( x =1, p ) ; ( T ín h g iô ù i h a ïn h a ø m s o á )
l im it ( s in ( 2 *x ) /x , x = 0 ) ; ( T ín h ñ a ïo h a ø m ) d i f f ( p , x ) ; ( T ín h
ñ h a ø m c a á p 2 ) d i f f ( p , x $ 2 ) ( V e õ ñ o à t h ò ) p lo t ( s in ( x ) , x = 0 . . P i ) ;
( N h ie à u ñ o à t h ò ) p lo t ( [ s in ( x ) , c o s ( x ) ] , x
= 0 . . 2 *P i , c o lo r = [ r e d , b lu e ] ) ; ( Ñ o à t h ò t h a m s o á ly ù t h u ù )
p lo t ( [ 3 1*c o s ( t ) -7 *c o s ( 3 1* t /7 ) ,
3 1* s in ( t ) -7 * s in ( 3 1* t /7 ) , t = 0 . . 14 *P i ] ) ; p lo t ( [ 17 *c o s ( t ) +7 *c o s ( 17 * t /7 ) ,
17 * s in ( t ) - …, t = 0 . . 14 *P i ] ) ;
H A Ø M Q U E N T H U O Ä C ( P H O Å T H O Â N G ) -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
T ín h c h a á t h a ø m y = x α: M X Ñ , ñ ô n ñ ie ä u …
t u y ø t h u o ä c α > 0 & < 0 !
H a ø m h a è n g , t u y e á n t ín h ( b a ä c 1) : y
= a x + b → Ñ ö ô ø n g t h a ú n g H a ø m lu y õ t h ö ø a : y = x α → Ñ a t h ö ù c : y
= a 0 x n + a 1x n – 1 + … , h a ø m p h a â n t h ö ù c : y
= 1/x , y = P ( x ) /Q ( x ) , h a ø m c a ê n y =
...n x
H a ø m y = x α: α t ö ï n h ie â n ⇒ M X Ñ : R , α
n g u y e â n a â m : M X Ñ x ≠ 0 , α ∈ R : n o ù i
c h u n g x > 0 ( N e á u h a ø m c a ê n : t u y ø t ín h
c h a ü n le û ) T ín h ñ ô n ñ ie ä u y = x α, x > 0 : α > 0 →
T a ê n g , α < 0 → G ia û m G iô ù i h a ïn x → +∞ : α > 0 → l im x α = +∞ , α
< 0 → l im x α = 0
Ñ O À T H Ò H A Ø M L U YÕ T H Ö Ø A -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
leû nhieân,töï αα :xy = chaün nhieân,töï αα :xy =
1&1: ><<= ααα 0 xy 0: <= αα xy
H A Ø M M U Õ , L O G -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
H a ø m ñ a t h ö ù c : c o ù c ö ïc
t r ò , k h o â n g c o ù t ie ä m c a ä nH a ø m p h a â n t h ö ù c : t c a ä n
ñ ö ù n g , x ie â n ( n g a n g ) t u y ø b a ä c
S v ie
â n
t ö ï
x e m
H a ø m c a ê n : m ie à n x a ù c
ñ ò n h , t ie ä m c a ä n …
H a ø m lo g a r i t : y = ln x → T o å n g q u a ù t : y =
lo g a x ( a > 1 & 0 < a < 1)
+∞==<<
−∞=+∞=>
+→+∞→
+→+∞→
xxa
xxa
ax
ax
ax
ax
loglim&0loglim:10
loglim&loglim:1
0
0
R :MGTrò0x:MXÑ >
H a ø m m u õ : y = e x → y = a x ( a > 1 & 0 < a
< 1) . D = R ; M G T :Ñ ô n ñ ie ä u y = a x : a > 1 ⇒ H a ø m t a ê n g &
0 < a < 1: H a ø m g ia û m ∞==<<=∞=>−∞→∞→−∞→∞→
x
x
x
x
x
x
x
xaaaaaa lim&0lim:10;0lim&lim:1
*+R
Ñ O À T H Ò H A Ø M M U Õ , L O G A R IT : S O S A Ù N H V Ô Ù I L U YÕ T H Ö Ø A
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
0,
10&1:
>=
<<>=
ααxy
aaay x Ñ ie å m ñ a ë c
b ie ä t : ≠ n h a uK h i a > 1 & α >
0 : C u ø n g ↑ , →
+∞ , n h ö n g m u õ
n h a n h h ô n lu y õ
t h ö ø a
0,
10&1:log
>=
<<>=
ααxy
aaxy a
Ñ ie å m ñ a ë c
b ie ä t : ≠ n h a uK h i a > 1 & α >
0 : C u ø n g ↑ , →
+∞ , n h ö n g lu y õ
t h ö ø a n h a n h
h ô n lo g
H A Ø M L Ö Ô ÏN G G IA Ù C : s in x , c o s x -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
y = s in x , y = c o s x ⇒ M X Ñ R , M G T r ò [ –
1, 1] , T u a à n h o a ø n …
xy
xy
cos
sin
==
H A Ø M L Ö Ô ÏN G G IA Ù C : t g x , c o t g x -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
y = t g x ( x ≠ π/2 + k π ) , y = c o t g x ( x ≠ k π ) :
M G T R , T C ñ ö ù n g
xy
xy
cotg
tg
==
H A Ø M H Ô ÏP . H A Ø M S Ô C A Á P -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
2 h a ø m y = f ( x ) , y = g ( x ) → H a ø m h ô ïp : f o
g = f ( g ) : y ( x ) = f ( g ( x ) )
x :Vaøo g :Haøm ( )xg :Ra f :Haøm ( )( )xgf :trò Giaù
V D : P h a â n b ie ä t f ( g ) & g ( f ) : f = x 2 & g =
c o s x ⇒ f ( g ) = … ≠ g ( f ) = … H a ø m s ô c a á p : T o å n g , h ie ä u , t íc h ,
t h ö ô n g , h ô ïp ( n g ö ô ïc ) … c u û a n h ö õ n g
h a ø m c ô b a û n → H a ø m s ô c a á p : D ie ã n
t a û q u a 1 c o â n g t h ö ù cV D : y = ( s in 2 ( x ) – ln ( t g x +2 ) ) /( e c o s x – 1) : s ô
c a á p → L t u ïc , ñ h a ø m … V D
:
ñhaøm! khoâng:caáp sô Khoâng thöùc coâng 2 →
<−≥
== :0,
0,
xx
xxxy
H A Ø M N G Ö Ô ÏC -------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
f – s o n g a ù n h ⇔ P h ö ô n g t r ìn h f ( x ) = y ( * )
c o ù n g h ie ä m x d u y n h a á t( ) XYfYyyfxxfy →∈∀=⇔= −− ::)( 11 :ngöôïc haøm thöùc bieåu
T ìm h a ø m n g ö ô ïc : G ia û i ( * ) ( a å n x ) ⇒ B ie å u
t h ö ù c h a ø m n g ö ô ïc x = f −1( y )
H a ø m s o á y = f ( x ) : X → Y
t h o a û t c h a á t :
∀ y ∈ Y , ∃! x ∈ X s a o c h o
y = f ( x ) ⇒ f : s o n g a ù n h
( t ö ô n g ö ù n g m o ä t –
m o ä t )
V D : T ìm m ie à n x a ù c ñ ò n h v a ø m ie à n g ia ù
t r ò ñ e å t r e â n ñ o ù h a ø m s o á s a u c o ù
h a ø m n g ö ô ïc v a ø c h æ r a h a ø m n g ö ô ïc
ñ o ù y = x 2 + 1
C h u ù y ù : C a å n
t h a ä n c h o ïn X & Y
V D : y = f ( x ) = 2 x + 1
⇒ f – 1 = ?
H A Ø M L Ö Ô ÏN G G IA Ù C N G Ö Ô ÏC ----------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------
V D : α = a r c s in ( 1/2 ) =
s in -1 ( 1/2 ) :
D u ø n g p h ím s in -1
t r e â n M T B T u ù i
[ ] yxyxyx arcsinsin:1,1,2
,2
=⇔=−∈
−∈ Nghieäm ptrGiaûi ππ
y = a r c s in x : D = [ – 1,
1] , M G T
βαβαππsinsin&
2,
21 =⇔=
− −
y = s in x : s o n g a ù n h :
→ H a ø m n g ö ô ïc y =
a r c s in x : →
−
2,
2ππ [ ]1,1−
[ ]1,1−
−
2,
2ππ
( ) ( ) Cxx
dx
u
uu
xx +=
−−=
−= ∫ arcsin
1&
1
''arcsin&
1
1'arcsin
222
H a ø m a r c c o s , a r c t g , a r c c o t g : T o a ù n 1, Ñ C K , t r a n g 2 1 – 2 3
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
y = c o s x s o n g a ù n h : [ 0 , π ] → [ – 1, 1] ⇒ y
= a r c c o s x : [ – 1, 1] … [ ] [ ] ( )
2
1
1
1'arccos&
cos
,0,1,1cosarccos
xx
yx
yxxxy
−−=
=∈−∈
⇒== − π
−→=⇒→
−=
2,
2:arctg
2,
2:tg
ππππRxyRxy :aùnh song
[ ] [ ]ππ ,0:arccotg,0:cotg →=⇒→= RxyRxy :aùnh song
( ) ( )
( ) ( )2
222
11'arccotg
arctg1
&1
''arctg&
11
'arctg
xx
Cxxdx
uu
ux
x
+−=
+=++
=+
= ∫
H A Ø M H YP E R B O L IC ( T o a ù n 1, Ñ C K , t r a n g 2 3 – 2 4 )
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
,2
shsinhxx ee
xx−−== RD
eexx
xx
=+==−
.2
chcosh
C o â n g t h ö ù c h a ø m h y p e r b o l ic : N h ö
c o â n g t h ö ù c lö ô ïn g g ia ù c & ñ o å i d a á u
r ie â n g v ô ù i t h ö ø a s o á t íc h c h ö ù a 2 s in
( h o a ë c t h a y c o s x → c h x , s in x → i s h x ( i :
s o á a û o , i 2 = – 1) !
M T B T u ù i : B a á m h y p + s in , h y p + c o s .
V D : T ín h s h ( 0 ) , c h ( 0 ) V D : C h ö ù n g m in h : a / c h ( x ) > 0 ∀ x ( T h a ä t
r a c h ( x ) ≥ 1 ∀ x )
b / s h x < c h x ∀ x c / c h ( x ) : h a ø m c h a ü n ,
s h ( x ) : h a ø m le û )V D : C h ö ù n g m in h c h 2 x – s h 2 x = 1 ∀ x ( S o
s a ù n h : c o s 2 x + s in 2 x = 1)
V D : G ia û i p h ö ô n g
t r ìn h : s h ( x ) = 1
( )21ln2 +=⇔=−⇔ − xee xx
B A Û N G C O Â N G T H Ö Ù C H A Ø M H YP E R B O L IC
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1cossin 22 =+ xx 1shch 22 =− xx
( ) yxyxyx sinsincoscoscos =± ( ) yxyxyx shshchchch ±=±( ) xyyxyx cossincossinsin ±=± ( ) xyyxyx chshchshsh ±=±( ) xxx 22 sin211cos22cos −=−= ( ) xxx 22 sh211ch22ch +=−=
( ) xxx cossin22sin = ( ) xxx chsh22sh =
2cos
2cos2coscos
yxyxyx
−+=+2
ch2
ch2chchyxyx
yx−+=+
2sin
2sin2coscos
yxyxyx
−+−=−2
sh2
sh2chchyxyx
yx−+=−
Coâng thöùc HyperbolicCoâng thöùc löôïng giaùc
Ñ h a ø m : ( s h x ) ’ = c h x , ( c h x ) ’ = s h x . Ñ N : t h x
= s h x /c h x ; c t h x = 1/t h x
A Ù P D U ÏN G H A Ø M M U Õ , L O G : P H A Â N R A Õ P H O Ù N G X A Ï
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
T o á c ñ o ä p h a â n r a õ c u û a v a ä t l ie ä u
p h o ù n g x a ï t y û le ä t h u a ä n v ô ù i k h o á i
lö ô ïn g h ie ä n c o ù . H a õ y t ìm q u y lu a ä t
p h a â n r a õ c u û a v a ä t l ie ä u n a ø y ?G ia û i : G o ï i R ( t ) – k h o á i lö ô ïn g v a ä t t h ô ø i
ñ ie å m t ⇒ t o á c ñ o ä p h a â n r a õ : R ’ ( t ) =
d R /d t < 0 ( v ì R g ia û m ) . T h e o q u a n s a ù t :( )0 leätyû soá haèng >−= :kkRdtdR ( ) kteRtRkdt
RdR −=⇒−=⇒ ∫ ∫ 0
C a r b o n C – 14 : C h u k y ø b a ù n p h a â n
r a õ : 5 7 3 0 n a ê m ⇒ T ìm R ( t ) ?G ia û i : T – c h u k y ø b a ù n p h a â n r a õ ⇒
K h o á i lö ô ïn g : R 0 /2 t a ï i t h /ñ ie å m T : T
kkTeRR kT 2ln
2ln2 0
0 =⇒=⇒= − ( ) teRtRT 000121.005730 −=⇒=
T A Á M V A Û I L IE Ä M T H A Ø N H T U R IN ---------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------
N a ê m 13 5 6 , c a ù c n h a ø k h a û o c o å
p h a ù t h ie ä n t a ï i t h a ø n h T u r in ( YÙ ) t a á m
v a û i c o ù a û n h a â m b a û n h ie ä n h ìn h
n g ö ô ø i ñ ö ô ïc x e m la ø C h u ù a J e s u s →
T r u y e à n t h u y e á t : T a á m v a û i l ie ä m
t h a ø n h T u r in . N a ê m 19 8 8 , T o a ø t h a ù n h
V a t ic a n c h o p h e ù p V ie ä n B a û o t a ø n g
A n h x a ù c ñ ò n h n ie â n ñ a ï i t a á m v a û i
b a è n g p h ö ô n g p h a ù p ñ o à n g v ò p h o ù n g
x a ï C – 14 → S ô ï i v a û i c h ö ù a 9 2 % - 9 3 %
lö ô ïn g C – 14 b a n ñ a à u . K e á t lu a ä n ?
G ia û i : T ö ø c o â n g
t h ö ù c t r ö ô ù c :
( ) teRtR 000121.0
0
−= ( )
−=⇒0
ln000121.0
1RtR
t
R /R 0 : 0 . 9 2 →
0 . 9 3 ⇒
( ) ( ) 60093.0ln&68992.0ln 21 ≈=≈= tt
T h ö ïc n g h ie ä m : 19 8 8 ⇒ T u o å i t a á m v a û i
k h i ñ o ù : 6 0 0 – 6 8 8 ⇒ K lu a ä n ?