1

TKS – 444

FANTAZİ İPLİK ÜRETİMİ

DERS NOTLARI

HAZIRLAYAN : Yük. Müh. Mithat ÖZTEKİN

Şubat 2007

2

GİRİŞ

Yıllar boyu insanlar daha farklı tekstil dokulara elde etmeye çalışmıştır. Daha çok görsel özelliği ön plandaolan kumaşlar elde etmek için ise normal ipliklerle kıyaslanmayacak kadar değişik yapıları olan fanteziiplikler geliştirilmiştir.Ülkemizde tekstil endüstrisinde gelecek kaygıları göz önünde bulundurularak, firmaların rekabetşanslarının olması ve tekstilde söz sahibi olmaları için; farklı yenilikçi ve bilgi içeriği olan katma değeriyüksek ürünlere yönelmeleri gerekmektedir. Bu noktada, ilgi duyulması gereken konuların başındafantezi iplik sektörü ön plana çıkmaktadır.Son yıllarda fantezi iplik sektörü büyük bir gelişme gösterdi. Özellikle büyük firmaların rekabet içindeolması ve fantezi ipliklerin moda oluşu bu gelişmenin en önemli etkenlerindendir.Fantezi iplikler insanların hayal gücü ilgili olduğundan oldukça geniş bir çeşitlilik sunmaktadır.

FANTEZİ İPLİĞİN TANIMI

Farklı tanımlar yapılmaktadır.1- İpliğin şeklinde, renginde, parlaklığında , hammadde kalitesinde v.b karakteristik özellikler gösteren ,en az kumaş bitim işlemi ile birlikte bir kumaş estetiğini sağlayan ipliklerdir.2-Normal düz ipliğin iç yapısında , lif kompozisyonunda ve renginde sapma olarak nitelendirilir.3- Fantezi iplikler, uzunluğu boyunca yapısında rastlantısal veya aralıklı olarak yerleştirilmiş çeşitlibiçimlerde düzgünsüzlükler bulunan ipliklerdir. Bu düzgünsüzlükler ipliğin kalınlığı, bileşenleri, lif cinsi,rengi, bükümü ve diğer özellikleri değiştirilerek oluşturulur.

Fantezi iplik üretimi, ring makinelerine, open-end rotor makinelerine, cer makinelerine ve tarakmakinelerine çeşitli aparatların eklenmesiyle ve boyama, harmanlama ve değişik bitim işlemleriylebugüne dek sürmektedir.

FANTEZİ İPLİĞİN KULLANIM ALANLARI

- Örgü iplikleri olarak- Modaya dönük giyimde- Ev tekstil ürünleri üretiminde

FANTEZİ İPLİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

Fantezi iplikler, değişik yönlerden sınıflandırılmaktadır. Bu sınıflandırmalar:- Yapılarına,- Elde etme yöntemlerine,- Efekt verme yöntemine ,- Verilen efektlere göre olmaktadır.

A- YAPILARINA GÖRE SINIFLANDIRMA

Yapılarına göre sınıflandırmada fantezi iplikler tek katlı ve efekt katlı iplikler olmak üzere ikiye ayrılırlar.

B- ELDE ETME YÖNTEMİNE GÖRE SINIFLANDIRMA

Fantezi iplikler elde etme yöntemlerine göre iki ana gruba ayrılırlar; Fantezi büküm makinelerinde eldeedilenler ve yeni eğirme teknolojileriyle elde edilenler. Fantezi ipliklerin büyük bir bölümü fantezi bükümmakinelerinde elde edilmektedir. Bununla beraber yeni iplik eğirme teknolojilerinden faydalanarak, busahada çalışmak mümkündür. Fantezi iplik makinelerindeki esas; ana ipliğe efekt ipliğin sarılması ve buikisinin bir bağlama ipliğiyle sabitlenmesidir.

Büküm yoluyla elde edilen fantezi iplikler; fantezi büküm makinesinde farklı boylarda ve çeşitlinumaralardaki ipliklerin birbirleriyle bükülmesi sonucunda elde edilirler.

Çekim yoluyla elde edilen fantezi iplikler: Fitil veya bant olarak kullanılan ana ipliğe filament sarımısonucu elde edilir. Yeni iplik eğirme sistemlerini kullanarak elde edilen ipliklere sargılı iplikler adı verilir.Bu iplikler, örtülü iplikler olarak da bilinirler.

3

C- EFEKT VERME YÖNTEMİNE GÖRE SINIFLANDIRMA:

Bu sınıflandırma da iki ana yöntem vardır.

İlki direkt yöntemdir. Burada efekt fantezi büküm makinesi üzerinde elde edilmektedir. Diğeri indirektyöntemdir. Bu yöntem, normal iplik eldesi sırasında makineyi veya ipliği oluşturacak olan elyafı modifiyeetme esasına dayanır.

a- Direkt Yöntemler

a-1- Ring iplik makinelerinde eğirme- Şantuk efekt iplikleri- Düz veya havlı bukle iplikleri- Düz veya havlı sufle iplikleri- Düz veya havlı renkli bükülü iplik- Düğüm ve kabarık kıvrım ipliği

a-2- Fantezi büküm makinelerinde eğirme

- Dört farklı renge kadar şantuk efekt iplikleri- Düz, havlı veya çok renkli sufle ipliği- Düz, havlı veya çok renkli bukle ipliği- Düz , havlı veya çok renkli bükülü iplik- Düğüm iplikleri- Çok renkli iplikler

a-3- OE-Rotor iplik makinelerinde Eğirme

- Şantuk efektleri- Çoklu numara efektleri- Renk efektleri

a-4- OE-Friksiyon iplik makinelerinde Eğirme

- Karma İplikler- Hav iplikleri- Bukle iplikleri

b- İndirekt Yöntemler

b-1- Harmanlama

- Düğüm iplikleri

b-2- Taraklama

- Havlı , şantuk efektli veya çok renkli iplikler- Gölge iplikleri- Düğüm iplikleri

b-3- Band hazırlama

- Gölge İplikleri- Çok renkli iplikler

b-4- Boyama

- Gölge İplikleri- Çok Renkli iplikler

b-5- Şardonlama

- Tüylü hacimli iplikler

b-6- Özel işlemler

- Şenil iplikler

4

D- VERİLEN EFEKTLERE GÖRE SINIFLANDIRMA

Bu sınıflandırmada iplikler kontrolsüz ve kontrollü efekt iplikleri olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar.

a-) Kontrolsüz Efekt İplikleri

a-1-) Kontrolsüz İplik Efektleri

- Bukle iplik- Lup iplik- Dalga ipliği- Kıvrım ipliği- Frote iplik- Muline iplik

a-2-) Kontrolsüz Eğirme İplikleri

- Dalga ipliği- Frize iplik- Eğirme lup ipliği- Şenil ipliği- Bukle ipliği

b-) Kontrollü efekt İplikleri

b-1-) Kontrollü iplik efektleri

- Düğüm ipliği- Tırtıl ipliği- Ters yön tırtıl ipliği

b-2-) Kontrollü eğirme efektleri

- Eğirme hav ipliği- Ekleme hav ipliği- Eğirme tırtıl ipliği- Havlı bukle ipliği

Kontrolsüz Efekt İplikleri

Kontrolsüz ipliklerde ek bir iplik sürekli olarak ana ipliğe ya aynı anda yada daha yüksek bir hızdabeslenir. İki hız arasındaki fark, efekti meydana getirir. İplik efektlerinin efekt bölümü bir iplik veyafilament iplikten oluşur.Muline İplik :Bukle İplik :Lup İplik:Dalga ipliği:Kıvrım İpliği:Havlı İplik:

Kontrolsüz Eğirme Efektleri

Efekt bölümü , 3. bir silindir çifti veya ayrı bir çekim hattından beslenen cer bandı veya fitil biçimindekiliflerden meydana gelir.

• Eğirme Dalga İpliği:• Frize İplik:• Eğirme Lup İpliği:• Şenil İpliği:• Eğirme Bukle ipliği

Kontrollü Efekt İplikleri

Bu iplikler sürekli ve kesikli aralıklarla temel iplik veya iplikler üzerinde iplik veya lif birikimi ile oluşurlar.Yani önceden programlanırlar.

5

Kontrollü İplik Efektleri

• Düğüm İpliği:• Tırtıl İpliği• Ters Yön Tırtıl İpliği

Kontrollü Eğirme Efektleri

• Eğirme Hav İpliği:• Ekleme Hav İpliği:• Eğirme Tırtıl İpliği:• Havlı Bukle İpliği:

FANTEZİ İPLİKLERİN YAPISI

· Fantezi bir ipliğin yapısını açıklayabilmek için bazı parametrelerin bilinmesi gerekmektedir.

1- İplik numarası2- Kullanılan hammadde3- Basit yapısı ( iplik buklelimi , sarmal mı v.b )4- Bileşen iplik sayısı5- Her bir bileşen ipliğin kullanım amacı v.b

· Fantezi iplik kullanıcısını ilgilendiren özellikler:

1- İplik mukavemeti2- Aşınma direnci3- Esneklik4- Esneme- streç özellikleri5- Spesifik üretim ve / veya boya prosesine uygunluğu

FANTEZİ İPLİKLERİN BİLEŞENLERİ

Fantezi iplik bileşenleri aşağıdaki gruplarda ele alınabilir:

· Tek katlı fantezi iplikler: İpliğin kendi bünyesinde yapılan değişiklik ile oluşturulan ipliklerdir.· İki bileşenli fantezi iplikler: İki kısımdan oluşur. Birinci kısım ipliğe sağlamlığını veren ve

bileşenlerin bir arada durmasını sağlayan öz iplikleridir. İkinci kısım görsel etkiyi yaratan etkiiplikleridir.

· Üç bileşenli fantezi iplikler: Üç kısımdan oluşur. Birincisi öz iplik, ikincisi etki ipliği, ve üçüncüsüde bağlayıcı iplik tir.

6

Şekil : Tek katlı fantezi iplik

Şekil : İki bileşenli fantezi iplik

Şekil : Üç bileşenli fantezi iplik

7

FANTAZİ İPLİK ÇEŞİTLERİ

1- Sarmal iplikler2- Yumrulu iplikler3- Gimp iplikler4- Ratine iplikler5- Buklet iplikler6- İlmekli iplikler7- Büklümlü iplikler8- Nopeli iplikler9- Degrade iplikler10- Flok iplikler11- Jaspe iplikler12- Melanj iplikler13- Muline iplikler14- Vigüre iplikler15- Tüylü, hacimli iplikler16- Eksantrik iplikler17- Frize iplikler18- Metalik ve lamine iplikler19- Şerit iplik20- Örme iplik21- Siro iplik22- Likralı iplik23- Enjeksiyon iplik24- Şantuklu iplik25- Kısa şantuklu iplik26- Multicount iplik27- Multitwist iplik28- Gipe iplik29- Şönil iplik

FANTAZİ İPLİK ÜRETİM METODLARI

· Büküm Prosesiyle Fantezi İplik Üretimi

- Fantezi büküm veya katlama makinelerinde : fantezi etkili veya etkisiz katlama / birleştirme

· Eğirme Prosesleriyle Fantezi iplik Üretimi

- Ring eğirme- İçi boş iğ eğirme- Dref friksiyon eğirme- Repko eğirme- Siro eğirme- OE Rotor eğirme- Sürekli keçeleştirme: Yün ve karışımları

· İplik Şardonlama Etkisiyle Fantezi Etki Kazandırma

- Aşındırma / fırçalama etkisiyle tüylü iplik üretimi

8

FANTAZİ İPLİK ÇEŞİTLERİ

1 - LİKRALI İPLİKLER

Elastan iplikler serbest bırakıldıklarında doğal karışık ( dolaşık ) hallerine dönme eğilimindedirler.Elastan filament iplikler tek kat sürekli monofilament iplik yapısında görünsede, aslında çokküçük incelikteki filamentlerin bir araya getirilmesiyle elde edilmiş bir demettir.Lycra filament ipliklerin yaygın olarak kullanıldığı alanlardan bazıları aşağıda verilmiştir.Çok ince çorap ipliği,Yuvarlak örmede iç giyim, spor giyim,Kadın çamaşırları ve mayolar için trikot,Örme kumaşlar,Dokuma kumaşlar,Koruyucu çoraplar,Kemer, kuşa, kayış, şerit,Tıbbi malzemeler ( bandaj ),Ayakkabı sektörü olarak sıralanabilir

Elastik kumaşların hemen hemen tümünde ve tercihen elastik iplikler kullanılabilmektedir.Dokumada yeni efektler elde etmek, dokuma ve örme işlemi sırasında lycranın, mekanikzararlardan korunabilmesi için filament veya stapel elyaflı ipliklerle kaplanmasıgerekmektedir. Bu kaplama işlemi değişik proseslerde yapılabilmektedir. Bunlardan enyaygın olarak kullanılan teknikler şunlardır

· İçi boş iğ tekniği ile kaplama,· Core Spinning kaplama,· Hava ile kaplama,· Büküm ile kaplama,· Ring ( flatör ) bükümü ile kaplama,· Two for one ( tek devirde iki büküm ) tekniği ile kaplama,· Hamel kaplama,· Cyro Spinning kaplama.

EĞİRME METODU

Lycranın ideal pozisyonu Z bükümde solda, S bükümde sağda yer almasıdır. Nihaibüküm yine kopça, bilezik sistemi sayesinde sağlanır. Böylece tüm çekim, büküm ve lycranıneklenişi tek basamakta gerçekleştirilmiş olur.

Teorik olarak; Fiili olarak; Z bükümde solda S bükümde sağda Z ve S bükümde

ortada

9

LİKRA DONANIMI ( Ring makinaları için)

Tahrik SistemiLycra sevk silindirleriLycra Çekim SistemiLycra KılavuzFitil GezdiriciFitil DurdurucuLycra Kontrol SensörleriLycra MerkezlemeLycra SeperatörleriT Kılavuzu

10

Denier Dtex DRAFTrange

Draft Point DRAFTrange

steamed

Preliminarytension

recommendedby testing in

gramme

Weight ofWovenfabric ingramme /

m2

Typicalyarn count(not fix)

10 11 1.8 –2.2 09 (Ne 60 - 100)

20 22 2.0 – 2.5 2.8 -2.8 14 150 - 250 Ne 40 - 60

30 33 2.2 – 2.8 3.2 - 3.5 17 200 - 300 Ne 30 - 60

40 44 3.2 – 3.5 3.5 - 3.5 20 250 - 350 Ne 20 - 40 (50)

70 78 3.5 – 3.8 3.8 - 3.8 30 300 - 400 Ne 10 - 20

140 156 3.8 – 4.0 3.8 – 4.0 - 4.0 50 > 400 Ne 6

11

LYCRA % HESAPLAMASI

İplik Numarası (Ne) : 6 20 50 80İplik Numarası (Dtex) : 984,17 295,25 118,10 73,81Lycra Çekimi : 3,50 3,50 3,50 3,50Lycra (Dtex) : 156 78 44 22Lycra/Lycra Çekim(Dtex) : 44,57 22,29 12,57 6,29Lycra Yüzdesi (% ) : 4,53 7,55 10,64 8,52

İplik Numarası (dtex ) = 5905 / Ne = 5905 / 6 = 984.166

Lycra / Lycra Çekim = 156 dtex / 3.5 = 44.57Lycra yüzdesi ( % ) = ( 44.57 / 984.17 ) X 100 = 4.53

LİKRA ÇEKİM HESABI

MAKİNA ÖN (ÇIKIŞ) SİLİNDİR HIZI ( V1 )LİKRA ÇEKİM = ---------------------------------------------------------------- LİKRA SEVK SİLİNDİR HIZI ( V2 )

12

HARDCORE İPLİK

13

2 – ŞANTUKLU İPLİKLER

İpliğin eğirme işlemi sırasında çekim veya besleme miktarı değiştirilerek değişik kalınlıklardave aralıklarda balıkların oluşturulmasıyla elde edilen ipliklerdir.

Ground Flamme = Basic Slub = Temel Şantuk = Balık , aynı anlamda kullanılmaktadır. Temel şantuk iplik de , şantuk boyları kısadır , Büküm sabit ve iplik numarası ( Ne )değişkendir. Temel şantuk ünitesi donanım olarak ; Elektronik kontrol ünitesi , Servomotorlar ve makinelerinçekim sistemine adaptasyonu olan dişli üniteleri içermektedir.

Sisteme müdahale kontrol panelinden yapılmaktadır. Üretilecek iplikçeşidine göre iplik efekt programı kontrol ünitesinden sistemin hafızasına yüklenir. Sistemin çalışma şekli ; çekime ( Arka ve Orta silindir ) müdahale etmektir. Yani arka ve ortasilindir hızları servomotor vasıtası ile artırılır. Temel şantuk iplik de ,Ring için önerilen minimum şantuk boyu ; Minimum şantuk boyu = Elyaf boyu + % 10 Elyaf boyu olmalıdır.

Şekil : Şantuklu iplik yapısı

Şekil : Ring makineleri için , Çekim Motoru ve Kontrol ünitesi

14

Şekil : Çekim Silindirlerinde Beslemenin artması ile çıkış silindir (ön silindir) sonrası şantuk oluşması

Temel şantuk iplik de , O.E. için önerilen minimum şantuk boyu ; Minimum şantuk boyu = Rotor Çevresi Kadar olmalıdır.

Şekil : O.E. İplik ’de Besleme Miline tahrik eden AMSLER motoru ve Kontrol ünitesi

15

Şekil : OE makinesinde şantuklu iplik oluşumu

Şekil : Şantuklu iplik görüntüsü

16

ROGRAMLAMA ŞEKLİ

X X

X1 ,X2 , X3 …… = Normal iplik mesafeleri

Y1,Y2,Y3……… = Şantuk Uzunlukları

Z1,Z2,Z3,……….= Şantuk Kalınlıkları

Z0 = Normal iplik kalınlığı

X1 X2 X3

Y1 Y2

Z2 Z1

Z0

UZUNLUK ( SE )

KALINLIK ( FD )

17

3 – KISA ŞANTUKLU İPLİKLER ( EXTREME SHORT SLUB)

Kısa şantuk donanım olarak ; silindirlere ( giriş,orta,çıkış) müdahale edecek şekilde, mekanik veelektronik elemanlardan ibarettir. Sistem de iki türlü şantuk yapılır;1- Çekime ( Arka ve Orta silindir ) müdahale etmektir.2- Çıkış silindirine (ön silindir) müdahale etmektir. Kısa şantuk iplik de önerilen minimum şantuk boyu ; Minimum şantuk boyu = 17 mm olmalıdır.

4 – BÜKÜM VE Ne DEĞİŞKENLİ İPLİK ( MULTICOUNT YARN )

Multicount ( MC ) iplik , numara (Ne) ve büküm varyasyonu olan iplik çeşididir. İpliknumara ve büküm değişkenliği çekim ( SDE ) ve büküm ( MC ) motorları tarafındansağlanmaktadır.Bu iplik üretiminde her üç silindirin hızları değişmektedir.Multicount ünitesi donanım olarak ; Temel şantuk donanımı yanı sıra , ön silindir hızınıdeğiştirmek için gerekli olan servomotor ile birlikte mekanik ve elektronik aksamlarıiçerir.Multicount iplik de önerilen minimum şantuk boyu ;Minimum şantuk boyu = 2 metre olmalıdır.

Şekil : Multicount ünitesi , Büküm ve Çekim Motorları

18

5 – BÜKÜM DEĞİŞKENLİ İPLİK ( MULTI TWIST YARN )

Multitwist ( TC ) iplik , büküm varyasyonu olan ve iplik numarası aynı kalan ( Ne ) iplikçeşididir. Büküm değişkenliğini büküm ( MC ) motoru sağlanmaktadır.Multitwist ( TC ) ünitesi donanım olarak ; Multicount ünitesi donanımı ile aynıdır.Multitwist iplik de önerilen minimum şantuk boyu ;Minimum şantuk boyu = 2 metre olmalıdır.

6 – SARMAL İPLİKLER ( Spiral / Corcscrew yarns )

Helisel bir görünüm veren bu iplik ; Numarası , gerginliği,yönü katsayısı farklı olacak şekildeiki farklı ipliğin birlikte bükülmesi ile elde edilir.

Şekil : Sarmal iplik yapısı

19

7 – YUMRULU İPLİKLER ( Knot / Nub / spot / Knop Yarn)

Bir etki ipliğin , öz ipliğin etrafına tümsek veya yumrular oluşturacak şekilde bükülereksarılması ile elde edilir.Bağlayıcı iplikli veya bağlayıcı ipliksiz olarak üretilmesi mümkündür.

20

21

Şekil : Yumrulu ipliklerin yapısı

22

8 - GİMP İPLİKLER ( Gimp yarn )

Bir öz ipliğin etrafında bir veya daha fazla ipliğin , öz ipliğinden daha yüksek hızla beslenerekve belirgin bir sarmal etki yaratacak şekilde bükülerek sarılmasıyla elde edilir.

23

9 – RATİNA İPLİKLER

Kıvrımlı , düğümlü ve katlı bir ipliktir. Bir tane kalın iplik ile bir veya daha fazla ince ipliğindüzensiz gerilim altında birlikte bükülerek sarılmasıyla elde edilir. İlmeklere veya yumrularaSahiptir.

Şekil : Ratina iplik

10 – BUKLET İPLİKLER ( Boucle yarns )

Ratine ipliğine benzeyen bir fantezi ipliktir. Bir veya iki öz ipliğin etrafına , iplik yüzeyindegeniş aralıklarla küçük, sıkı ilmekler oluşturacak şekilde bir etki ipliğin sarılarak bükülmesiile elde edilen katlı bir ipliktir.İlmekleri oluşturan etki ipliği , öz iplikten daha hızlıbeslenir.Etki ipliği öz iplikten daha kalın ve düşük bükümlüdür.Fantezi ipliğe verilenbükümün yönü ise öz ipliğin büküm yönü ile ters yöndedir.

Şekil : Buklet iplik

24

25

Şekil : Buklet iplik

26

11 – İLMEKLİ İPLİKLER (LOOP YARNS):

İpliğin yüzeyinde ilmikler bulunan, kıvrımlı bir ipliktir.Bağlayıcı iplik kullanılır.

27

28

12 – BÜKLÜMLÜ İPLİKLER

Yüksek bükümle eğrilmiş bir ipliğin , düşük bükümle eğrilmiş bir iplikle birliktekatlanarak bükülmesi şeklinde elde edilir.Yumrulu ipliklere benzerdir.Gerginliğin yetersizolduğu durumlarda yüksek bükümlü iplikler kendi etrafında büklümlenmeye eğilimlidir.Buiplik türünde etki ipliği olarak kullanılan yüksek bükümlü iplikler , büklümlenerek iplikyüzeyinde dışarıya doğru çıkıntı şeklinde ilmekler oluşur.

Şekil: Büklümlenmiş iplik yapısı

29

30

13 – NOPELİ İPLİKLER

Çoğunlukla taraklama sırasında özel olarak hazırlanmış değişik büyüklüklerde ve renklerdeolabilen nopelerin serpiştirilmiş olduğu şerit , fitil veya ipliklerin çeşitli biçimlerdebirleştirilmesiyle elde edilen fantezi ipliklerdir.

Şekil : Nopeli ipliğin yapısı

14 – DEGRADE İPLİKLER ( Spacedyed yarns )

Normal veya fantezi bir ipliğin , uzunluğu boyunca , değişen aralıklarla farklı uzunluklardaveya nokta şeklinde , değişik renkler kullanılarak boyanması ile elde edilen ebruli görünümlüBir ipliktir.

Şekil : Degrade ipliğin yapısı

31

15 – FLOK İPLİKLER

Flok iplikler bir taşıyıcı iplik , bir bağlayıcı malzeme ve flok liflerinden oluşur. Flok adıverilen , eğrilmek amacı gütmeksizin belli uzunlukta kesilmiş lifler , üzerine bağlayıcı veyayapıştırıcı malzeme sürülmüş olan taşıyıcı ipliğin yüzeyine dik olarak yerleştirilir.veyapışması sağlanır.

Şekil : Flok ipliğin kesit görüntüsü

16 – JASPE İPLİKLER

Farklı renklerde bant veya fitillerin birlikte eğrilerek bükülmesiyle elde edilen fanteziipliklerdir. İplikte farklı renklerin karışımı ile yeni bir renk oluşmayıp, farklı renklerbirbirinden ayırt edilebilir.

Şekil : Jaspe ipliğin yapısı

32

17 – MELANJ İPLİKLER (Melange yarns)

Farklı renkte harmanda veya çekim sırasında karıştırılmasıyla elde edilmiş , bu renklerinkarışımı ile oluşan yeni bir renge sahip malzemeden üretilen fantezi ipliklerdir.Karışıma girenliflerin renkleri ve oranları değiştirilerek ok çeşitli renkler elde edilebilir.

Şekil : Melanj iplik yapısı

18 – MULİNE İPLİKLER ( Marl yarn )

Farklı renklerde ipliklerin değişik kat sayılarında katlanarak bükülmesiyle elde edilen fanteziipliklerdir.

Şekil : Muline ipliğin yapısı

33

19 – VİGÜRE İPLİKLER ( Vigoureux yarns )

Taranmış bantların vigure baskı tekniği ile renklendirilerek , dublaj yapılmaksızın eğrilmesiile elde edilen ve kumaşta karışık renkli etki yaratan kamgarn iplik türüdür.

Şekil : Vigüre iplik

20 – TÜYLÜ , HACİMLİ İPLİKLER

İpliğin yüzeyinde bulunan liflerin , şardonlanma işlemi ile yüzeyden dışarı doğrufırçalanarak kaldırılmasıyla elde edilmiş tüylü ve hacimli bir yapıya sahip ipliklerdir.İpliğin tüylülük , hacim ve yumuşaklık kazandırmak amacıyla uygulanır.

Şekil : Tüylü hacimli ipliğin yapısı

34

21 – EKSANTRİK İPLİKLER

Şantuklu , uzun düğümlü düzgünsüz bir ipliğin , diğer bir iplik ile katlanarakbükülmesiyle elde edilen , uzunluğu boyunca dengesiz çıkıntılara sahip olan bir ipliktir.

Şekil : Eksantrik ipliğin yapısı

35

22 – FRİZE İPLİKLER

Etki ipliğin öz ipliğine göre bir miktar daha fazla beslenmesiyle oluşturulan , ipliğinuzunluğu boyunca yanlara doğru kısa dalgalanmalar bulunan bir fantezi ipliktir. Etki bileşeniolarak bant yada iplik kullanılabilir.Dalga büyüklükleri değiştirilebilir.

Şekil : Frize iplik

36

23 – METALİK VE LAMİNE İPLİKLER

Merkeze yerleştirilen metal bir katmanın hem alt hem de üst yüzeyi plastik katmanlar ilekaplanır. Elde edilen düzlem şeklindeki malzeme şeritler halinde kesilerek bu tür iplikler eldeedilir.

Şekil : Metalize şerit iplik

24 – ŞERİT İPLİK ( Tape yarn )

Örme veya dokuma kumaşların belli bir genişlikte şeritler halinde kesilmesiyle eldeedilir.

Şekil : Şerit iplik yapısı

37

25 – ÖRME İPLİK ( Knit Yarn )

Özel örme makineleri ile üretilen , çok çeşitli biçimlerde tasarlana bilen , kumaşta sıradışı görsel etkiler yaratabilen fantezi ipliklerdir.Şekilde örme iplik tasarımlarına örneklerverilmiştir. (a) merdiven görünümlü,(b) kısa kesilmiş etki iplik, (c) uzun kesilmiş etki iplik,(d)ilmek şeklinde etki iplikli örme fantezi iplik örnekleri yer almaktadır.

Şekil : Örme fantezi iplikler

38

39

26 – SİRO İPLİK

Ring iplik makinelerinde iki adet fitilin , bir iğe beslenmesi ile elde edilen fantezi ipliktir.

40

41

42

27 – ENJEKSİYON İPLİK

İki tane öz ipliğin arasına , belirli kalınlık ve uzunlukta fitin beslenmesiyle elde edilenfantezi ipliktir.

28 – ŞÖNİL İPLİK ( Chenille yarn )

İki tane öz ipliğin arasına , bu ipliklere dik olarak belli uzunlukta kesilmiş iplikparçalarının yerleştirilerek büküm verilmesi yoluyla elde edilen,tüylü,yumuşak,hacimli,estetik görünümlü olan bir ipliktir.

Şekil : Şönil iplik görünümü

43

44

FANTAZİ İPLİK ÜRETİM METODLARI

45

1 - BÜKÜM PROSESİYLE FANTAZİ İPLİK ÜRETİMİ

1.1 - Besleme etkili Ring Büküm esasına göre üretim 1.2 – İplik katlama ve ring büküm işlemiyle iplik üretimi 1.3 – Sargı etkili fantezi iplik üretimi

46

47

48

2 – EĞİRME YOLUYLA FANTAZİ İPLİK ÜRETİMİ

2.1 – Ring Eğirme işlemiyle üretim 2.2 – İçi Boş iğ tekniği işlemiyle iplik üretimi 2.3 – Friksiyon Eğirme sistemi ile fantezi iplik üretimi 2.4 – Repko Eğirme işlemiyle iplik üretimi 2.5 – Siro Eğirme yöntemi ile iplik üretimi 2.6 – O.E.Rotor Eğirme

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

Ş e k il 8 . O p e n -e n d ro to r ip lik m a k in e s in d e ip lik o lu şu m u .

L if b a n d ı

B e s le m e s ilin d ir i

A ç ıc ı s ilin d ir

B e s le m ek a n a l ı

T e k te klifle r

R o to r

İp l ik

Ç ık ış s il in d irle r i

Y a b a n c ı m a d d ea y r ım ı

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

HAVA – JETİ VE MURATA VORTEX EĞİRME

HAVA-JETİ EĞİRME

80

81

82

MURATA VORTEX EĞİRME

83

84

85

86

87

88

89

90

FANTEZİ İPLİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

91

DÖNÜŞÜM TABLOSU

92

93

94

95

96

97

98

99