Teoria E Zgjedhjees Kapitulli4

© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin

Prepared by:

Fernando Quijano and Yvonn Quijano

C H A P T E R

5

Teoria e Zgjedhjes Konsumatore Teoria e Zgjedhjes Konsumatore

Don1


Teoria e zgjedhjes konsumatore...

...... Adreson pyetjet në vijim dhe i ndërlidh ato Adreson pyetjet në vijim dhe i ndërlidh ato për të kuptuar:për të kuptuar:

• A kanë të gjitha lakoret e kërkesës pjerësi negative?A kanë të gjitha lakoret e kërkesës pjerësi negative?

• Si ndikojnë pagat në ofertën e punës?Si ndikojnë pagat në ofertën e punës?

• Si ndikojnë normat e kamatës në kursimet Si ndikojnë normat e kamatës në kursimet familjare?familjare?

• A preferojnë të varfërit kompensim në të holla apo A preferojnë të varfërit kompensim në të holla apo në të mira materiale?në të mira materiale?


Kufizimi buxhetor:Cka mund të sigurojë konsumatori

“ “Kufizimi buxhetor paraqet mndësitë e konsumit Kufizimi buxhetor paraqet mndësitë e konsumit në dispozicion të një konsumatori.”në dispozicion të një konsumatori.”

Njerëzit konsumojnë më pak se që dëshirojnë, Njerëzit konsumojnë më pak se që dëshirojnë, sepse shpenzimet e tyre janë të kufizuara nga të sepse shpenzimet e tyre janë të kufizuara nga të ardhurat e tyre. ardhurat e tyre.


Kufizimi buxhetor

Tregon se kombinimet e të mirave që konsumatorët Tregon se kombinimet e të mirave që konsumatorët mund t’I sigurojnë, duke marrë parasysh të ardhurat mund t’I sigurojnë, duke marrë parasysh të ardhurat dhe cmimet e të mirave.dhe cmimet e të mirave.


Kufizimi buxhetor

Pica

Pepsi(2E)


Kufizimi buxhetor

Pica

500

100

Pepsi(2E)


Kufizimi buxhetor

Pica

500

100

B

A

Pepsi(2E)


Kufizimi buxhetor

Pica

500

250

50 100

B

C

A

Pepsi(2E)


Kufizimi buxhetor

Pepsi(2E)

Pica(10E)

500

250

50 100

B

C

A

Cilado pikë në drejtëzën e kufizimit buxhetor është e barabartë me 1,000E, të hyrat në dispozicion të konsumatorit për blerjen e këtyre dy produkteve.


Kufizimi buxhetor

Pjerrësia e kufizimit buxhetor mat normën me Pjerrësia e kufizimit buxhetor mat normën me të cilën konsumatori është në gjendje të të cilën konsumatori është në gjendje të sakrifikojë një produkt për një tjetër. sakrifikojë një produkt për një tjetër.

Pjerrësia është e barabartë me cmimin relative Pjerrësia është e barabartë me cmimin relative të të dy produkteve, dmth. Cmimi i një produkti të të dy produkteve, dmth. Cmimi i një produkti krahasuar me cmimin e produktit tjetër.krahasuar me cmimin e produktit tjetër.


Preferencat: Cka dëshiron konsumatori

Preferenca e një konsumatori (zgjedhja) në Preferenca e një konsumatori (zgjedhja) në mes bashkësive të ndryshme të produkteve mes bashkësive të ndryshme të produkteve dhe shërbimeve mund të ilustrohet përmes dhe shërbimeve mund të ilustrohet përmes lakores së indiferencëslakores së indiferencës..

Lakorja e indiferencës paraqet bashkësi të Lakorja e indiferencës paraqet bashkësi të ndryshme të produkteve që sigurojnë nivelin e ndryshme të produkteve që sigurojnë nivelin e njëjtë të kënaqësisë (dobisë) së konsumatorit. njëjtë të kënaqësisë (dobisë) së konsumatorit. Ajo tregon kombinimet e produkteve që I Ajo tregon kombinimet e produkteve që I sigurojnë konumatorit nivel konstant të dobisë.sigurojnë konumatorit nivel konstant të dobisë.


Lakoret e indiferencës

Pepsi

PicaU1

U2



Pepsi

Pica

C

B

A U1

U2

..

.

Konsumatori është indiferent ndaj kobinimeve A, B, and C, sepse të gjitha janë në të njëjtën lakore.

Pjerrësia në cilëndo pikë në një lakore të indiferencës është e barabartë me normën me të cilën konsumatori është I gatshëm të zëvedësojë një të mirë me një tjetër.



Pepsi

Pica

C

B

A U1

U2

..

. D.



Pepsi

Pica

C

B

A U1

U2

..

.

Pjerrëia në mes Pikës A dhe B.Zgjedhja mes dy bashkësive

D.


Norma marxhinale e zëvendësimit

Kjo normë quhet Kjo normë quhet norma marxhinale e norma marxhinale e zëvendësimit zëvendësimit që paraqet:që paraqet:

• Normën me të cilën konsumatori është I gatshëm Normën me të cilën konsumatori është I gatshëm të zëvendësojnë një produkt me një tjetër.të zëvendësojnë një produkt me një tjetër.

• Sasinë të cilë konsumatori duhet ta merr si Sasinë të cilë konsumatori duhet ta merr si kompenzim për të sakrifikuar dicka tjetër.kompenzim për të sakrifikuar dicka tjetër.


Preferencat: Cka dëshiron konsumatori

Konsumatori I preferon disa lakore të Konsumatori I preferon disa lakore të indiferencës ndaj të terave. indiferencës ndaj të terave.

• Për shkak se preferon më shumë konsum ndaj më Për shkak se preferon më shumë konsum ndaj më pak, ai preferon lakoret më të larta të indiferenës pak, ai preferon lakoret më të larta të indiferenës ndaj atyre më të ulta.ndaj atyre më të ulta.

• Pikat në lakoret më të larta të idiferencës Pikat në lakoret më të larta të idiferencës preferohen ndaj atyre në lakore më të ulta të preferohen ndaj atyre në lakore më të ulta të indiferencës.indiferencës.



Pepsi

Pica

C

B

A U1

U2

D..

..


Karakteristikat e lakoreve të indiferencës

Lakoret e indiferencës më larg origjinës janë Lakoret e indiferencës më larg origjinës janë më të preferuara se ato më afër saj.më të preferuara se ato më afër saj.

Lakoret e indiferencës kanë pjerrësi negative.Lakoret e indiferencës kanë pjerrësi negative.

Lakoret e indiferencës nuk priten mes vete.Lakoret e indiferencës nuk priten mes vete.

Lakoret e indiferencës janë konvekse.Lakoret e indiferencës janë konvekse.


Lakoret e indiferencës më larg origjinës janë më të preferuara se ato më afër saj

Lakoret e indiferencës më larg origjinës Lakoret e indiferencës më larg origjinës paraqesin paraqesin nivele më të lartanivele më të larta të kënaqësisë ose të kënaqësisë ose dobisë. dobisë.

Konsumatorët preferojnë të jenë në lakore të Konsumatorët preferojnë të jenë në lakore të indiferencës që janë sa më larg origjinës që indiferencës që janë sa më larg origjinës që është e mudur.është e mudur.


Lakoret e indiferencës kanë pjerrësi negative

Fakti që konsumatori është I gatshëm të Fakti që konsumatori është I gatshëm të sakrifikojë njërin prej produkteve vetëm nëse sakrifikojë njërin prej produkteve vetëm nëse

merr më shumë nga produkti tjetër bën që merr më shumë nga produkti tjetër bën që pjerrësia e lakores së indiferencës të jetë pjerrësia e lakores së indiferencës të jetë

negative. negative.


Lakoret e indiferencës nuk priten mes vete

Për të qenë rangimi I preferencave i saktë, Për të qenë rangimi I preferencave i saktë, lakoret e indiferencës nuk bën të priten mes lakoret e indiferencës nuk bën të priten mes vete.vete.

Nëse lakoret e indiferencës do të priteshin Nëse lakoret e indiferencës do të priteshin supozimi se “ më shumë preferohet krahas më supozimi se “ më shumë preferohet krahas më pak” nuk do të qëndronte.pak” nuk do të qëndronte.


Lakoret e indiferencës janë konvekse

Pasiqë produktet i nënshtrohen ligjit të dobisë Pasiqë produktet i nënshtrohen ligjit të dobisë marxhinale rënëse, lakoret e indiferencës janë marxhinale rënëse, lakoret e indiferencës janë konvekse ndaj origjinës.konvekse ndaj origjinës.

Ne jemi të gatshëm të sakrifikojmë shumë nga Ne jemi të gatshëm të sakrifikojmë shumë nga një produkt me një dobi marxhinale të ultë për një produkt me një dobi marxhinale të ultë për të marrë më shumë nga produkti që ka një të marrë më shumë nga produkti që ka një dobi marxhinale më të lartë.dobi marxhinale më të lartë.


Rastet ekstreme: Lakoret e indiferencës

Zëvendësuesit perfektZëvendësuesit perfekt: Lakoret e indiferencës : Lakoret e indiferencës e kanë normë marxhinale të zëvendësimit e kanë normë marxhinale të zëvendësimit konstante dhe lakoret janë drejtëza. konstante dhe lakoret janë drejtëza.


Zëvendësuesit perfekt

PicaU1 U2 U3

Sandëich

6

4

2

321


Rastet ekstreme: Lakoret e indiferencës

Plotësuesit perfektPlotësuesit perfekt: lakoret e indiferencës janë : lakoret e indiferencës janë drejtëza normale në njëra tjetrën. drejtëza normale në njëra tjetrën.


Plotësuesit perfekt

Këpucë të djathta

U1

U2

Këpucë të majta


Pyetje

Vizatoni ca lakore të Vizatoni ca lakore të indiferencës për pepsi dhe indiferencës për pepsi dhe pica.pica.

Shpjego katër Shpjego katër karakteristikat e lakoreve të karakteristikat e lakoreve të indiferencës.indiferencës.


Optimizimi: Cka zgjedh konsumatori

Konsumatorët dëshirojnë të kenë atë Konsumatorët dëshirojnë të kenë atë kombinim të produkteve që është në lakoren kombinim të produkteve që është në lakoren më të lartë të mundshme të indiferencës. më të lartë të mundshme të indiferencës. Mirëpo kufizimet buxhetore i kufizojnë ata në Mirëpo kufizimet buxhetore i kufizojnë ata në një lakore më të ultë të indiferencës. një lakore më të ultë të indiferencës.

Kombinimi i lakores së indiferencës dhe Kombinimi i lakores së indiferencës dhe kufizimit buxhetor përcakton zgjedhjen kufizimit buxhetor përcakton zgjedhjen optimale.optimale.


Zgjedhja optimale e konsumatorit

Pepsi

PicaU1

U2

Lakoret e indiferencës së konsumatorit në bazë të preferencës personale

U3



Pepsi

PicaU1

U2

Kufizimi buxhetor

i konsumatorit.

U3



Pepsi

PicaU1

U2

Zgjedhja optimaleduke marrë parasysh preferencën personale dhekufizimet buxhetore

U3.QPepsi

QPica



Pika në të cilën lakorja e indiferencës e prek atë të Pika në të cilën lakorja e indiferencës e prek atë të kufizimit buxhetor (dmth.është tangjente) quhet kufizimit buxhetor (dmth.është tangjente) quhet optimum.optimum.

Konsumatori zgjedh konsumin e dy produkteve ashtu Konsumatori zgjedh konsumin e dy produkteve ashtu që norma marxhinale e zëvendësimit të barazohet që norma marxhinale e zëvendësimit të barazohet me cmimin relativ.me cmimin relativ.


Si ndikon ndryshimi në të ardhura në zgjedhjen e konsumatorit

Një rritje në të ardhura zhvendos kufizimin buxhetor Një rritje në të ardhura zhvendos kufizimin buxhetor djathtas. Kjo rezulton në dy ndikime :djathtas. Kjo rezulton në dy ndikime :

• Një zhvendosje paralele në kufizimin buxhetor.Një zhvendosje paralele në kufizimin buxhetor.

• Lejon konsumatorin që të zgjedhë një kombinim më të mirë Lejon konsumatorin që të zgjedhë një kombinim më të mirë të produkteve në një lakore më të lartë të indiferencës.të produkteve në një lakore më të lartë të indiferencës.


Një ndryshim në të ardhura ndikon në zgjedhje

Pepsi

PicaU1

U2

U3.QPepsi

QPica

Zgjedhja optimale duke marrë parasysh preferencën personale kufizimin buxhetor.



Pepsi

PicaU1

U2

U3.QPepsi

QPica

Një rritje në të ardhura Zhvendos kufizimin

buxhetor.



Pepsi

PicaU1

U2

U3

QPepsi

QPica

Një zgjedhje e re produkteveështë një zgjedhje në një

lakore më të lartë të indiferencës.

.Q3

Q3



Pepsi

PicaU1

U2

U3

QPepsi

QPica

Një optimum i ri

.Q3

Q3


Produktet normale versus produktet inferiore

Nëse një konsumator blen më shumë nga një Nëse një konsumator blen më shumë nga një produkt kur të ardhurat e tij rriten, produkti produkt kur të ardhurat e tij rriten, produkti është produkt normal.është produkt normal.

Nëse konsumatori blen më pak nga një Nëse konsumatori blen më pak nga një produkt kur të ardhurat i rriten, produkti është produkt kur të ardhurat i rriten, produkti është produkt inferior.produkt inferior.


Ndryshimet në cmime ndikojnë në zgjedhjen e konsumatorëve

Një rënie në cmimin e cilitdo produkt do të Një rënie në cmimin e cilitdo produkt do të zhvendosë kufizimin buxhetor djathtas dhe do zhvendosë kufizimin buxhetor djathtas dhe do të ndryshojë pjerrësinë e kufizimit buxhetor.të ndryshojë pjerrësinë e kufizimit buxhetor.


Një ndryshim në cmime ndikon në zgjedhje

Pepsi

PicaU1

U2

U3.QPepsi

QPica

Një rënie në cmimndryshon pjerrësinë e

kufizimit buxhetor.


Një ndryshim në cmime ndikon në zgjedhje

Pepsi

PicaU1

U2

U3.QPepsi

QPica

Një rënie në cmim ndryshon pjerrësinë e

kufizimit buxhetor.


Efekti i të ardhurave dhe i zëvendësimit

Një ndryshim në cmim do të ketë dy efekte në Një ndryshim në cmim do të ketë dy efekte në konsumatorin :konsumatorin :

• Efektin e të ardhurave dhe Efektin e të ardhurave dhe

• Efektin e zëvendësimit Efektin e zëvendësimit



Efekti i zëvendësimit është ndryshimi në Efekti i zëvendësimit është ndryshimi në konsum që rezulton nga qëndrimi në një pikë konsum që rezulton nga qëndrimi në një pikë të një lakore të idiferencës me një normë të një lakore të idiferencës me një normë marxhinale të zëvendësimit tjetër.marxhinale të zëvendësimit tjetër.

Kur rritet cmimi i një produkti, shuma e Kur rritet cmimi i një produkti, shuma e produkteve tjera që duhen sakrifikuar produkteve tjera që duhen sakrifikuar zvogëlohet.zvogëlohet.


Efekti i zëvendësimit

Pepsi

PicaU1

U2

.Optimumi fillestar

A



Pepsi

PicaU1

U2

. Optimumi i ri



A

B



Efekti I të ardhurave është ndryshimi në Efekti I të ardhurave është ndryshimi në konsum që rezulton nga zhvendosja në një konsum që rezulton nga zhvendosja në një lakore indiference më të lartë apo më të ultë, lakore indiference më të lartë apo më të ultë, për shkak të ndryshimit të cmimit të një për shkak të ndryshimit të cmimit të një produkti. produkti.

Konsumatori është:Konsumatori është:

• Më keq kur cmimet rritenMë keq kur cmimet rriten

• Më mirë kur cmimet bienMë mirë kur cmimet bien


Efekti i të ardhurave

Pepsi

PicaU1

U2

. Optimumi fillestar

A

B



Pepsi

PicaU1

U2

.A

B

Optimumi i riC





Një ndryshim në cmim së pari ndikon që konsumatori Një ndryshim në cmim së pari ndikon që konsumatori të lëvizë nga një pikë në lakoren e indiferencës në një të lëvizë nga një pikë në lakoren e indiferencës në një pikë tjetër në të njëjtën lakore, efekti i zëvendësimitpikë tjetër në të njëjtën lakore, efekti i zëvendësimit (A (A në B).në B).

Pas lëvizjes nga një pikë në një tjetër në të njëjtën Pas lëvizjes nga një pikë në një tjetër në të njëjtën lakore, konsumatori do të lëvizë në një lakore tjetër të lakore, konsumatori do të lëvizë në një lakore tjetër të indiferencës, efekti i të ardhurave indiferencës, efekti i të ardhurave (B në C).(B në C).



Pepsi

PicaU1

U2

. A

B

C


Pyetje!

Vizato një kufizim buxhetor dhe një Vizato një kufizim buxhetor dhe një lakore të indiferencës për pica dhe lakore të indiferencës për pica dhe pepsi. pepsi.

Trego cka ndodh me kufizimin Trego cka ndodh me kufizimin buxhetor dhe optimumin e buxhetor dhe optimumin e konsumatorit kur cmimi I picave konsumatorit kur cmimi I picave rritet.rritet.

Identifiko efektin e të ardhurave dhe Identifiko efektin e të ardhurave dhe atë të zëvendësimit.atë të zëvendësimit.


Derivimi i lakores së kërkesës

Lakorja e kërkesës së një konsumatori është Lakorja e kërkesës së një konsumatori është një përmbledhje e zgjedhjeve optimale që një përmbledhje e zgjedhjeve optimale që rrjedhin nga kufizimi buxhetor dhe lakorja e rrjedhin nga kufizimi buxhetor dhe lakorja e

indiferencës.indiferencës.


A kanë të gjitha lakoret e kërkesës pjerrësi negtive?

Lakoret e kërksës nganjëherë mund të kenë edhe Lakoret e kërksës nganjëherë mund të kenë edhe pjerrësi pozitive kur konsumatorët blejnë më shumë pjerrësi pozitive kur konsumatorët blejnë më shumë nga një produkt kur cmimi i tij rritet.nga një produkt kur cmimi i tij rritet.

Produktet “Giffen” janë produkte inferiore Produktet “Giffen” janë produkte inferiore për të cilat për të cilat efekti I të ardhurave dominon atë të zëvendësimit. efekti I të ardhurave dominon atë të zëvendësimit. Prandaj ato kanë lakore të kërkesës që kanë pjerrësi Prandaj ato kanë lakore të kërkesës që kanë pjerrësi pozitive.pozitive.


Si ndikojnë pagat në ofertën e punës?

Nëse efekti i zëvendësimit është më i madh se Nëse efekti i zëvendësimit është më i madh se efekti i të ardhurave, konsumatori do të punojë më efekti i të ardhurave, konsumatori do të punojë më shumë.shumë.

Nëse efekti i të ardhurave është më i madh se ai i Nëse efekti i të ardhurave është më i madh se ai i zëvendësimit, konsumatori do të punojë më pak.zëvendësimit, konsumatori do të punojë më pak.


Si ndikojnë normat e kamatës në kursimet familjare?

Nëse efekti i zëvendësimit i një norme më ta lartë të Nëse efekti i zëvendësimit i një norme më ta lartë të kamatës është më i madh se efekti i të ardhurave, kamatës është më i madh se efekti i të ardhurave, konsumatori do të kursejë më shumë.konsumatori do të kursejë më shumë.

Nëse efekti i të ardhurave i një norme më të lartë të Nëse efekti i të ardhurave i një norme më të lartë të kamatës është më i madh se efekti i zëvendësimit, kamatës është më i madh se efekti i zëvendësimit, konsumatori do të kursejë më pak.konsumatori do të kursejë më pak.

Një rritje në normën e kamatës do të mund ose të Një rritje në normën e kamatës do të mund ose të inkurajojë ose të dekurajojë kursimet.inkurajojë ose të dekurajojë kursimet.


A preferojnë të varfërit të kompenzohen me të holla apo me të mira materiale?

Nëse një transfer në të mira materiale ndikon Nëse një transfer në të mira materiale ndikon që marrësi të konsumojë më shumë nga ai që marrësi të konsumojë më shumë nga ai produkt se që do kishte konsumuar në produkt se që do kishte konsumuar në rrethana tjera, atëherë marrësi preferon rrethana tjera, atëherë marrësi preferon kompenzim në të holla.kompenzim në të holla.

Nëse marrësi nuk konsumon më shumë nga Nëse marrësi nuk konsumon më shumë nga produkti se që do kishte konsumuar në produkti se që do kishte konsumuar në rrethana tjera, atëherë transferet në të holla rrethana tjera, atëherë transferet në të holla dhe në të mira materiale kanë efekte të njëjta dhe në të mira materiale kanë efekte të njëjta sikur para transferit. sikur para transferit.

Education

Teoria E Zgjedhjees Kapitulli4