Improvisatie workshops

Les 1

De opzet dit jaar is modale en tonale harmonie. We beginnen met een blues, maar dan aangepast aan modale harmonie: Footprints (W. Shorter). In dit stuk zitten duidelijke elementen die als inleiding tot improvisatie/compositie binnen een modale context kunnen dienen: ostinato basfiguur, bourdonachtige begeleiding, karakteristieke noten, gebruik van modi e.a.

Het tweede stuk op het programma van die eerste zondag is So What. Een compositie te beluisteren op “Kind of Blue” (M. Davis, 1959) en een mooi vervolg op Footprints. Van dit nummer zullen we ook Miles’ solo instuderen als voorbeeld van hoe over modal kan gesoleerd worden.

Het programma wordt verder opgesteld in samenspraak met de cursisten. Komen zeker nog aan bod: Speak No Evil (W. Shorter), Witch Hunt (W. Shorter), Dolphin Dance (H. Hancock), Tones for Joan’s Bones (C. Corea) e.a.,

Tijdens de ochtendsessie van de tweede workshop wordt de aangeleerde stof herhaald van de eerste les en worden beide stukken nogmaals doorgenomen.

Nieuw voor les 2: herhalen Footprints, zelf soleren over So What door gebruik te maken van ideeën uit Miles’ solo – Cariba – inleiding tot Speak no Evil

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 1

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 2

Enkele toonladders, in dit geval modi, die we zullen gebruiken:

C dorisch voor Cmin7

F dorisch voor Fmin7

Maak een synthese tussen beide toonladders en je komt uit bij C aeolisch voor Fmin7

D mixolydisch voor D7

Maar er staat… D7#11

Oefening:

Schrijf twee mogelijke toonladders voor Db7

Hier ga je op dezelfde wijze tewerk. Je kan een mixolysiche ladder schrijven, of een variante met #11. Waarom deze #11? Onder meer omdat deze noot een zgn. avoid note is of een niet-akkoordtoon die een halve hoger ligt dan de voorafgaande akkoordtoon. Dergelijke avoid (te vermijden) noten zijn geen mooie eindpunten van een melodie en klinken niet goed als uitbreiding van het akkoord.

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 3

Vraag: wat met het G7 akkoord?

Een “normale” toonladder zou zijn:

Vermits het G7 akkoord echter oplost naar een mineur akkoord (in dit geval Cmin7) mag je een gealtereerde ladder spelen. Een gealtereerde ladder bevat immers een b13 en deze is tevens de kleine terts van het akkoord waarin je zal oplossen.

Nog een tip: kijk eens naar de 3 en 7 van het Db7 en van het G7 akkoord. Beide akkoorden hebben deze noten gemeen.

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 4

Enkele oefeningen om meer vertrouwd te worden met de toonladders/modi

1) Variaties op een toonladder.

Vertrekken doen we vanuit de gewone majeur toonladder of de zgn. ionische ladder.

(Speel telkens je arpeggio na de toonladder, zo oefen je meteen het akkoord waarvoor je deze ladder nodig hebt).

Gaan we nu in de kwintencirkel een niveau naar rechts, in de richting van de sub-dominant, en je komt uit op C7 (als V in F groot). Pas de alteratie van F-groot toe op je oefening:

Ga nog een stap verder en je belandt in Bes groot, met een C dorische ladder tot gevolg:

En je kan zo verdergaan:

Daarna komen er nog phrygisch en locrisch.

Was ons het vertrekpunt het enige mogelijke? Neen, er bestaat nog een C-ladder, “links” van C groot. Want in G-groot vind je op de vierde graad een CMaj7 akkoord, maar ditmaal met een lydische ladder:

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 5

Belangrijke opmerking bij de lydische: zowel deze ladder als de ionische leveren een majeur 7 grondakkoord op. Vergeet dus niet dat voor elk akkoord er verscheidene ladders kunnen bestaan. Met andere doorgangsnoten.

Doe deze oefening bijvoorbeeld ook als volgt:

• Start met C lydisch

• Ga naar C ionisch

• Dan naar C mixolydisch

• Naar C dorisch (nu wordt het mineur!)

• Naar C aeolisch etc.

Probeer telkens op voorhand in te beelden welke noten zullen veranderen, en doe dit ook “op je gehoor”. Met andere woorden: tracht op voorhand in te schatten waar je een andere toon zal horen en probeer te denken hoe die toon zal klinken!

Terug naar onze dominantseptime akkoorden, D7 en Db7. Voor beide akkoorden stelde ik een “lydian dominant” toonladder voor. Die kan je gerust aan je oefenreeks toevoegen.

Speel bvb. eerst ionisch, daarna lydisch en dan lydisch dominant. Dan zie je dat reine kwart een overmatige wordt (in lydisch) en dat de septime daalt naar een kleine septime (lydian dominant).

Of vertrek van ionisch, daarna mixolydisch (dus nu met een klein septime) en dan verhoog je de kwart…

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 6

2) Alle oefeningen hieronder staan voor C-ionisch en het CMaj7 akkoord. Pas deze aan naargelang de modus die je studeert

3) Vergeet het ritmische aspect niet bij het studeren:

Of:

Met triolen:

Of:

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 7

4) uit “Concepts for Bass Soloing” van M. Johnson (C. Sher 1993, p. 1)

Opgelet: deze oefeningen zijn een aanzet. Ga telkens zelf verder in de “trend” van deze oefening. Je speelt dus van A de eerste vier maten en improviseert vier maten met hetzelfde ritme. Steeds in het CMaj7 akkoord. Ook hier kan je deze oefeningen weer aanpassen voor dorisch, mixolydisch etc.

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 8

2. So What

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 9

Solo

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 10

Solo (vervolg)

Studeer deze solo en neem de baspartij door. Dit geeft je een idee hoe een bassist het probleem oplost wanneer er maar een akkoord voorhanden is voor een (wel heel) lange periode.

Tips: speel je een getransponeerd instrument? Pas de thema’s, oefeningen en solo aan en studeer meteen in de juiste toonaard voor jouw instrument!

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 11

Oefening (M. Johnson, 1993, p.2) – voor les 2

Imp 2011 – 2012 – niets uit deze tekst mag worden overgenomen zonder toestemming van de “auteur” 12