Sosyal Kataloglama Siteleri ve Yeni Nesil Kütüphane Katalogları

Sosyal Kataloglama Siteleri ve Yeni Nesil Kütüphane Katalogları

“ÜNAK İkibin10, "Bilgi Yönetimi 2.0: Sosyal Ağlarda Bilgi Hizmetleri7-9 Ekim 2010, Ondokuz Mayıs Üniversitesi , Samsun

Nevzat ÖZELAnkara ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Bölümüfacebook.com/nevzatozeltwitter.com/nozel

Tolga ÇAKMAKHacettepe ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Bölümüfacebook.com/tcakmaktwitter.com/tolgacakmak

Gelişen web teknolojileri (İkinci nesil web)

Web 2.0 ile birlikte yeni yapı ve uygulamalar (sosyal ağlar, bloglar, wikiler, etiketleme, yer imleri, medya paylaşımı)

Web kullanıcıların;web içeriklerine katkıda bulunabilmesi,bu içerikleri kolaylıkla kullanabilmesi,diğer kullanıcılarla paylaşabilmesi.

2

Amazon.com örneği

Sosyal kataloglama sitelerinin gelişimi Kullanıcı merkezli yaklaşım, Etkileşim Paylaşım

3

Bilgi Kaynaklarına Yönelik Web 2.0 Bilgi Kaynaklarına Yönelik Web 2.0 UygulamalarıUygulamaları

kullanıcıların sahip oldukları ya da ilgi duydukları bilgi kaynaklarının (kitap, CD-ROM, DVD vb.) kataloglanmasını sağlayan ve bu uygulamaları kullanan diğer kullanıcılarla paylaşımı, etkileşimi olanaklı kılan web araçları (Social Cataloging Applications, 2009)

kullanıcılara okudukları/okuyacakları kaynaklar hakkındaki bilgileri, önerileri ve değerlendirmeleri paylaşma olanağı sunarak okuyucularla yazarlar arasındaki bağlantıyı sağlayan araçlar (Jeffries, 2008)

4

Sosyal Kataloglama Siteleri- TanımSosyal Kataloglama Siteleri- Tanım

Sosyal kataloglama siteleri kullanıcılarına sunduğu seçenekler: kendi kataloglarını oluşturma, sahip oldukları veya sahip olmak istedikleri bilgi

kaynaklarını (kitap, CD, DVD vb.) diğer kullanıcılarla paylaşabilme,

bilgi kaynaklara yönelik olarak yorum yapabilme / okuyabilme,

tartışma grupları kurabilme sınıflama amacıyla etiketler oluşturabilme

5

Sosyal Kataloglama SiteleriSosyal Kataloglama Siteleri

Bibliyografik tanımlamalara yeni bir boyut kazandırmakta,

Kaynakların bulunabilirliğini artırma ve erişimine yönelik kullanıcı merkezli ek metadata üretme,

Kütüphaneciler için işbirliği ve ortaklaşa çalışmalara olanak tanıma ve bu sürece kullanıcıları da doğrudan katkı sağlayacak bir biçimde dâhil etme.

6


Giustini, Hooker, ve Cho (2009)

2007 yılından itibaren site ve üye kullanıcı sayısında yaşanan büyük artış

LibraryThing Shelfari GuruLib biblios.net aNobii Goodreads Google Books Reader2

7


bibliophil chainreading lib.rario.us Bookarmy WeRead Connect via Books Bookmeabook

56 milyonun üzerinde kitap (kataloglanmış) 1 milyonun üzerinde kullanıcı 6 milyona yakın özgün kaynak

LC, DDC, LCSH ile uyumlu

8

LibraryThingLibraryThing

9

10

11

12

Amazon.com tarafından geliştirilmiş

Sanal raflar oluşturma

13

ShelfariShelfari

Kitapların yanı sıra DVD’ler, oyunlar, yazılımlar, filmler vb. materyal türleri

ISBN numarası veya barkodlar (UPC-Universal Product Code) üzerinden arama olanağı

Cep telefonlarındaki kameralar ve diğer kameraları barkod okuyucu işlevinde kullanma

20

GurulibGurulib

21

22

23

24

Birinci nesil MARC formatını kullanarak katalog kayıtlarına bilgisayar

üzerinden erişim Boolean işleçleri ve anahtar sözcüklerin kullanılması

İkinci nesil Grafik arayüzler ve hiperlinklerin kullanılması Arama, erişme ve keşfetme seçenekleri

25

Çevrimiçi Kütüphane KataloglarıÇevrimiçi Kütüphane Katalogları

Sadece kataloglama ve sınıflama işlemleri sonucunda oluşturulmuş bibliyografik tanımlamalar

kullanıcı özelliklerini belirleyen ve geri bildirimleri toplayan bir düzene sahip bulunmama

Sosyal kataloglama sitelerindeki seçeneklerin çevrimiçi Sosyal kataloglama sitelerindeki seçeneklerin çevrimiçi kütüphane kataloglarına kazandırılmasıkütüphane kataloglarına kazandırılması

Katalogların işlevlerinin artırılarak yeni nesil kütüphane Katalogların işlevlerinin artırılarak yeni nesil kütüphane kataloglarının oluşturulmasıkataloglarının oluşturulması

26

Çevrimiçi Kütüphane KataloglarıÇevrimiçi Kütüphane Katalogları

Etiketleme (Tagging)Etiketleme (Tagging)

İlk uygulamalar- AACR ve LCSH (Yazar adı, Eser adı, Konu)

Web 2.0 etkisiyle “Sosyal etiketler”, “Sosyal etiketleme” kavramları

Kullanıcılar tarafından kaynaklara erişim için üretilen anahtar sözcükler (Thomas Caudle ve Schmitz, 2009, s.411)

27

Sosyal Kataloglama Uygulamaları ve Bu Uygulamaların Sosyal Kataloglama Uygulamaları ve Bu Uygulamaların Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarına KatkısıÇevrimiçi Kütüphane Kataloglarına Katkısı

FolksonomilerFolksonomiler

Sosyal etiketlerde yapılan tekrarlamaların toplamı ile ortaya çıkan kategoriler (Folksonomy, 2007)

Ağırlıklandırma algoritmaları

28


Fasat Yapılar (Faceted)Fasat Yapılar (Faceted)

Tarama sonuçlarını konu, yazar, materyal türü ve tarih gibi gruplara ayırarak menü biçiminde gösterme

29


RSS Beslemeleri (RSS Feeds)RSS Beslemeleri (RSS Feeds)

Bir katalog taraması işleminin kayıt altına alınması, tarama yapılan konuda kataloga yeni bir yayının eklemesi durumunda kullanıcıların bilgilendirilmesi

30


Ayarlanabilen İlgililik Sıralaması

Bilgi Kaynağı Hakkında Bilgiler (özet, abstrakt, kapak resmi, içindekiler sayfası vb.)

İlgili Diğer Bilgi Kaynaklarına Yönlendirme

Ödünç Verme Verileri

Diğer Kataloglar ve Veri Tabanları Gibi Farklı Kaynaklardan Gelen Verileri İndeksleme

Yetkeli Konu Başlıklarıyla Ek Arama Tavsiyelerinde Bulunma

Doğru Hecelenişleri Verme31


Standart bir yapının bulunmayışıbilgi erişim açısından oluşturulan etiketlerin farklı hecelenmelerinde standart bir düzenin olmaması,

Hiyerarşi ile ilgili sorunlarkonu başlıklarında kontrollü sözlüklerden faydalanarak oluşturulan geniş ve dar kapsamlı terimlerle yapılan ilişkilendirmelerin yapılmadan doğrudan etiket eklemelerinin yapılması,

Etiketlemede farklı kullanımlarkullanıcılar tarafından oluşturulan etiketlerde standart olmayan bir şekilde tekil ve çoğul ifadelerin kullanılması,

32

SorunlarSorunlar

Farklı terim ve telaffuzların kullanımısosyal kataloglama ile kullanıcılara sunulan dil kullanım özgürlüğünün ortaya çıkardığı tutarsızlıklar,

Eş anlamlı kelime kullanımlarıherhangi bir kontrolün olmaması,

Kelimelerin çok yönlü kullanımına ilişkin sorunlaretiketlemede bazı kelimelerin gerçek anlamlarının dışında taşıdıkları anlamlar için kullanılması,

Kötü niyetli kullanımKataloglara eklenecek etiketlerde kullanıcıların içeriğe zarar verecek ifade kullanımları.

33

SorunlarSorunlar

(HLWIKI Canada, 2010; Steele, 2009, ss.69-70)

kara liste (black list) uygulamaları, etiketlerin başka dillerdeki karşılıklarını ifade eden uygulamalar, ağırlıklandırma algoritmalarının kullanılması, yapay zekâ uygulamalarından faydalanılarak ontolojiler ve

semantik yapıların oluşturulması, kütüphanelerin/bilgi merkezlerinin denetim mekanizması

oluşturması, kütüphanelerin/bilgi merkezlerinin konu başlıkları listeleri ve

thesaurusların kullanımlarını devam ettirmesi ve kullanıcılara yardımcı bir rol üstlenecek şekilde sunması.

(Tarulli, 2010; AquaBrowser, 2010; Steele, 2009, s.72).

34

Çözüm ?Çözüm ?

İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Kütüphanesi,

Özyeğin Üniversitesi Kütüphanesi

TED Ankara Koleji Kütüphanesi,

Sabancı Üniversitesi Bilgi Merkezi

35

Türkiye ?Türkiye ?

Yeniden şekillendirme

Etki ve yenilik yaratma

Çevrimiçi kütüphane kataloglarının gözden geçirilmesi

Kullanıcı beklentilerinin belirlenmesi,

İşlevlerin artırılması

36

SonuçSonuç

Sosyal Kataloglama Siteleri ve Yeni Nesil Kütüphane Katalogları

“ÜNAK İkibin10, "Bilgi Yönetimi 2.0: Sosyal Ağlarda Bilgi Hizmetleri7-9 Ekim 2010, Ondokuz Mayıs Üniversitesi , Samsun

Nevzat ÖZELAnkara ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Bölümüfacebook.com/nevzatozeltwitter.com/nozel

Tolga ÇAKMAKHacettepe ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Bölümüfacebook.com/tcakmaktwitter.com/tolgacakmak

Education

Sosyal Kataloglama Siteleri ve Yeni Nesil Kütüphane Katalogları