Sismik Hız ve Saha Çalışmaları

Sismik Hız ve Tektonik İlişkisi

Jeofizik Mühendisliği Bölümüİstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Ali Osman Ö[email protected]

Saha Sismolojisi Saha Sismolojisi

http://www.istanbul.edu.tr/mb/fieldGeo/sismoloji.htmlhttp://www.istanbul.edu.tr/mb/fieldGeo/sismoloji.html

Önceki Ders

Her öğrencimizin bir dönem içerisinde 3 kez sahaya gitmesi ve dönüşünde Saha Uygulamalarını sınıfta anlatması beklenmektedir, aksi durumda devamsızlıktan sınıfta kalacaktır. Bu nedenle, öğrencilerimizin grubu iyi takip etmesi, saha sismolojisi uygulamalarına katıldıkları durumda;a) Sektör danışmanına direktiflerini uygun ve uyumlu çalışması,

b)Katılım ve destekleri ile elinden geleni yapmasıc) Sınıfta ki paylaşımları ile sahada gördüklerini paylaşmasıSaha Sismolojisi Ders Grubunun Sektör danışmanlarından, sahada ki uygulama ve çalışma süresince katılımınız ile ilgili görüş alınacak, ve hedeflendiği gibi katılımcı ve disiplinli çalışıp çalışmadığınız sorularak, saha uygulama performansınız sene sonunda göz önünde bulundurulacaktır.

Kaynak: http://faculty.kfupm.edu.sa/ES/oncel/geop402refraction.html

Kaynak: http://faculty.kfupm.edu.sa/ES/oncel/geop402caseworks.html

Courtesy of Dr.Satish Pullammanappallil



18

Jeoloji Mühendisi

Shale

Sand

İnşaat Mühendisi

E1, µ 1

E2, µ 2

Jeofizik Mühendisi

VP1, VS1, ρ 1

VP2, VS2, ρ 2

?

Petrol Mühendisi

Saturation

φ, κ

Saturation

φ, κ

19

Rock Type Vp (km/s) Limestones 4 - 7.0 Sandstones 2 - 5.5 Dolomites 5 - 7.5 Anhydrite 5 - 6.5

Shales 1.8 - 4.0 Clays 1.8 - 2.4

S

Note - these are real material, or ‘interval’ velocities

Kaynak: pp. 181 of John Milsom, Field Geophysics

Courtesy of Doug Schmitt

23Courtesy of Doug Schmitt



P ve S-dalga hızlarını etkileyen faktörler nedir?Yükselten etkenler .

mafik mineral içeriği (Nafe-Drake eğrisi), B) basınç (modul(katsayı) değişimi > yoğunluk değişimi)

Azaltan etkenler. Sıvının bulunması örnek gözenekli kum veya kısmen erime olması sıvılar içinde S dalgası ilerlemez. O yüzden S dalgası takibi önemli bir parametredir. Kireçtaşı ile suyun hız aralıkları birbiri içinde yer aldığı için ayırt etmek zordur. Buna “salina effect” denir.

Yükselten etkenler Mafik (magnezyum ve

demirce zengin mineraller) mineral içeriği (Nafe-Drake eğrisi)

Basınç (modül değişimi > yoğunluk değişimi)

Azaltan etkenler Sıcaklık (modül değişimi >

yoğunluk değişimi)

Nafe-Drake Eğrisi


Ludwig, W.J., Nafe, J.E., & Drake, C.L., 1970, In A.E. Maxwell, Ed., The Sea, Vol4 Part1, Wiley-

Interscience, New York, 53-84.

Ludwig, W.J., Nafe, J.E., & Drake, C.L., 1970, In A.E. Maxwell, Ed., The Sea, Vol4 Part1, Wiley-

Interscience, New York, 53-84.27

volka

nik ve

meta

morfik

sedi

man

ter

volkan

ik ve m

etam

orfik

sedi

man

ter

L=kireçtaşı; Q=kuvars; Sh=şeyl; Ss=kumtaşı

P dalga hızı ve yoğunluk arasında önemli bir ampirik ilişki mevcuttur.

Gardner, G.H.F., Gardner, L.W., & Gregory, A.R., 1974, Formation velocity and density: the diagnostic basics for stratigraphic maps, Geophysics, 39, 370-380.

Gardner’s Relation

V p

25.023.0=ρ


Yoğunluk ve sismik hız arasında doğrusal bir ilişki vardır, a ve b sabitler. V = a ρ + b

6km 18km 30km


http://www.cwp.mines.edu/PRM2012/Documents/2012_prm/EAGESEGabstracts/2012SEG/Nakata_SEG2012abstra

ct.pdf

http://www.cwp.mines.edu/PRM2012/Documents/2012_prm/EAGESEGabstracts/2012SEG/Nakata_SEG2012abstract.pdf

1. Saha Sismolojisi Uygulamaları Hangi Amaçlarla ve Nerelerde Kullanılır?

2. Kırılma Sismolojisi Uygulamasında Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?

3. Takım Çalışması Ne Demektir?

4. Profil Geometrisi Nedir ve Nasıl Belirlenir?

5. Çalışmada Veri Kalitesinin Arttırılmasında Nelere Dikkat Edilmesi Gerekir?

6. Sismik Kaynaklar Nedir, ve Nasıl Uygulanır?

7. Saha Çalışmasına Uygun ve Korunaklı Giyim Nedir, Neden Önemlidir?

8. Veri Kontrolü ve Veri Transferi Nedir?

9. Saha Çalışması Hangi Problemlere Çözüm Getirmek İçin Kullanılır?

10. Fay ve süreksizlik nedir? Nasıl araştırılır?

11. Boşluk nedir, ve nerelerde görülür? Nasıl araştırılır?

12. Kaç türlü su kaynakları vardır? Nasıl araştırılır?

13. Yer incelemesinde aranan parametreler Yer Bilimi Mühendisliklerine göre nasıl değişir?

14. Kayalarda ki Sismik Hızın Neden Değiştiğini örnek vererek açıklayabilir misiniz?

15. Kayaların Sismik Hızlarının Ölçümünde Kullanılan Deney Düzeneği Nasıldır?

16. Basıncın büyümesiyle sismik hız nasıl değişir?

17. Farklı sıcaklıklarda, basıncın büyümesine bağlı olarak sismik hız nasıl değişir?

18. Farklı basınçlar altında, sıcaklığın değişimine bağlı olarak hız nasıl değişir?

19. Sismik Hız ve Yoğunluk birbirleriyle nasıl ilişkilidir?

20. Hız ve Yoğunluk Arasında Matematiksel Olarak Bir İlişki Belirlenmiş midir?

21. Porozite nedir, ve Sismik Hız değişimini Nasıl Etkiler?

Education

Sismik Hız ve Saha Çalışmaları