‘DINESYDD Y WLAD HON FYDDA I … DW I EISIAU DYSGU CYMRAEG’

LLUNIO LLWYBR AT ‘DDINASYDDIAETH’ GYMREIG DRWY’R GYMRAEG

GWENNAN ELIN HIGHAM

I started to learn English in school because it was part of the programme with French and at some point Russian,

French, German and Latin. I had to learn English, nothing to do with England itself […] Welsh is another matter.

I am in this country, sooner or later I will be a citizen of this country… I want to learn Welsh. Even if it's only for

my pride, it is good enough. But it's not the case. It's about business. Some jobs require Welsh. This is quite a

powerful reason.

DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR: SO WHAT?

MEWNFUDO YNG NGHYMRU

AMLDDIWYLLIANNEDD

AMLDDIWYLLIANNEDD

ADLACH AMLDDIWYLLIANNEDD

ADLACH AMLDDIWYLLIANNEDD

RHYNGDDIWYLLIANNEDD PRYDEINIG: WYNEB NEWYDD AR GYMHATHIAD?

RHYNGDDIWYLLIANNEDD

RHYNGDDIWYLLIANNEDD

LLYWODRAETH CYMRU:CYNNWYS MEWNFUDWYR

“Wales is an inclusive, multicultural and multi-faith country and we welcome the

diversity of migrants […] Wales has a language of its

own, that we are rightly proud of. We would certainly

encourage you to learn Welsh, as well as English.”Llywodraeth Cymru (2010)

?

CWESTIYNAU YMCHWIL Pa elfennau o’r model amlddiwylliannol

neu ryngddiwylliannol sydd yn ffafriol i Gymru (a’r Gymraeg)?

I ba raddau y mae dysgu Cymraeg i fewnfudwyr yn hwyluso cydlyniant cymdeithasol?

I ba raddau y byddai polisïau ar gydlyniant ac iaith yn cryfhau ‘dinasyddiaeth’ Gymreig?

DULLIAU METHODOLEGOL

TRAJECTOIRE LANGAGIÈREVATZ LAAROUSSI 2012INTERACTIVE ACCULTURATION

MODEL BOURHIS 1997

GWAITH MAES 1: QUEBEC

Llywodraeth

Tiwtoriaid

Mewnfudwyr

15 Cyfweliadau hanner strwythuredig Arsylwadau dosbarth Conseil Scolaire de

Montréal Polisïau Cydlyniant Cymdeithasol (Cohésion

Sociale)

48% â Ffrangeg fel mamiaith / 18% Saesneg / 34% ieithoedd eraill ar Ynys Montreal (Cyfrifiad 2011)

194,000 mewnfudwyr ychwanegol rhwng Cyfrifiad 2001 a 2006 - 75% heb Ffrangeg na Saesneg.

(Corbeil a Houle 2013)

Source :Statistique Canada, Enquête nationale auprès des ménages, 2011

Québec Ontario Alberta Colombie-Britannique0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

53.3

19.5 18.9 16.5

Nombre de langues dans lesquelles les immigrants de langue maternelle tierce déclarent pouvoir soutenir une conversation,

Québec, Ontario, Alberta et Colombie-Britannique, 2011

Capacité de parler une langue Capacité de parler deux langues Capacité de parler au moins trois langues

Mae diddordeb mawr ganddynt mewn hanes

Quebec. Dyma gwestiwn a ofynnant droeon ... pam dyn ni’n siarad Ffrangeg yma? Os nad dyn nhw’n gwybod,

does dim gwir awydd ganddynt i gyfrannu at y

‘realiti Ffrangeg’.Tiwtor Ffrangeg

Wrth ddysgu, dw i’n ceisio siarad â nhw gydag

argyhoeddiad. Mae’n wir y gallant fyw eu bywydau

drwy’r Saesneg. Mae’n wir y cânt lai o gyfleoedd.

Mae’r mwyafrif yn deall ac yn derbyn taw cymdeithas

Ffrengig yw hon. Tiwtor Ffrangeg

Rhaid cofio ein bod ni mewn gwladwriaeth sy’n hybu amlddiwylliannedd.

Mae’n hawdd i fewnfudwyr aros yn eu

cymunedau ond dyn ni’n annog mewnfudwyr i

newid a chyfranogi. Nid yw’r un ddadl yn bodoli

mewn cymunedau Saesneg.

Tiwtor Ffrangeg

Dych chi’n sylweddoli bod dwyieithrwydd yn

angenreidiol ym Montreal ond dyn nhw ddim yn ein cefnogi ni

i ddysgu Saesneg! Myfyriwr Ffrangeg

Mae popeth yn wych yn y dosbarth – dyn ni mewn math o gapsiwl ond unwaith dyn ni mas

o’r dosbarth, rhaid wynebu’r realiti ... mae’n anodd cael swydd

yn Ffrangeg gan fod fy safon ysgrifenedig ddim mor dda.

Myfyriwr Ffrangeg

Nid dysgu iaith yn unig yw francisation. Dyn

ni’n dysgu llawer am y diwylliant. Mae’n gyfle i

ymgyfarwyddo â’r gymdeithas, ei hanes a’i

phobl.Myfyriwr Ffrangeg

GWERSI O QUEBEC• Cydlyniant cymdeithasol: mynediad at ddysgu iaith ac adnoddau/rwydweithiau

• Strategaeth gynhwysfawr ar gyfer dysgu Ffrangeg ac amryw o ffynonellau cyllido.

• Rôl drawsnewidiol y dosbarth Ffrangeg a’r rôl hwyluso’r tiwtoriaid

• Mewnfudwyr yn herio polisïau ‘unieithog’ Quebec

• Cyfyngiadau polisi: angen arloesi cymunedol megis partneriaethau iaith

GWAITH MAES 2: CYMRU

GWAITH MAES 2: CYMRU

Llywodraeth Cymru

Tiwtoriaid

Mewnfudwyr

15 Arsylwad dosbarth (+ Ymchwil Weithredu gyda Myfyrwyr ESOL)

40 Cyfweliad hanner strwythuredig

• Myfyrwyr ESOL• Myfyrwyr CiO• Tiwtoriaid/Swyddogion ESOL/ CiO• Swyddogion Llywodraeth Cymru/Cyngor

Caerdydd/Gwynedd

2 Grŵp ffocws gyda thiwtoriaid CiO/ESOL (Gwynedd a Chaerdydd)

If you're an immigrant, your immediate thought is not going to be 'am I going

to speak Welsh?’ The questions are going to be

'can I speak English? ‘Because I need that to be

able to integrate more generally.’

Swyddog ESOL, Llyw. Cym

Gallai pobl ddadlau dros ddysgu Cymraeg neu Saesneg

ond mae polisi Llywodraeth Prydain ynghlwm wrth ESOL,

felly os ydyn nhw eisiau dinasyddiaeth, maen nhw'n

gorfod siarad Saesneg. Mae'n clymu ni mewn.

Swyddog y Gymraeg, Llyw. Cymru

The Welsh Assembly have used a definition by the UK

Government and they talk about community cohesion and

interculturalism being a set of principles to make it cohesive.

[...] But it also talks about trying to capture some of that

discussion around British values and that kind of thing.

Swyddog Cydlyniant, Llyw. Cym

Fasen i ddim yn dweud nad yw'r Gymraeg yn cael ei

chynnwys [mewn cydlyniant] ond basen ni'n cael ein gweld yn hiliol neu'n eithafol tasen

ni’n cymryd y Gymraeg uwchben unrhyw iaith arall

Swyddog Cydlyniant, Llyw. Cym

YMAGWEDDAU LLYWODRAETH CYMRU

There was a sort of debate over whether we would

have something like WSOL. And then it was actually a

case of questioning whether or not that was really helpful to immigrants

because it’s English you need. Welsh can be more

confusing for them Swyddog ESOL, Llyw.

Cym

YMAGWEDDAU TIWTORIAID ESOLThey have enough trouble learning English and living their life and getting their job. Learning Welsh is not

really going to do anything.

Tiwtor ESOL, Caerdydd

I think that would be quite preventative. Especially

when you are talking about asylum seekers - they have such a limited amount of

money. They won’t pay for English lessons either so I

can't see them paying for a Welsh class.

Tiwtor ESOL, Caerdydd

Dyn ni'n mynd allan i'r lle gwaith ond mae rhai o'n

myfyrwyr ni yn dweud 'dyn ni eisiau dysgu Cymraeg’ Wel, does dim pres … dyw hynny ddim yn 'promotio' –

it’s not promoting the Welsh language!

Tiwtor ESOL, Bangor

Mae rhai o'n myfyrwyr ni yn dweud eu bod

nhw eisiau cael swydd ac maen nhw'n gweld

bod angen dysgu a siarad Cymraeg yn dda iawn. Maen nhw isho hefyd. Dyn nhw ddim yn gweld e fel 'o gosh,

another thing’. Tiwtor ESOL, Bangor

They've acquired English and are living here. They want their children very much to remember their

mother tongue so where is the room for Welsh?

Tiwtor ESOL, Caerdydd

YMAGWEDDAU TIWTORIAID CIOY broblem yw os nad dyn ni'n gwneud y ddwy iaith

ar gael i leiafrifoedd ethnig yng Nghymru dan

ni'n rhagfarnu yn eu herbyn nhw. Mae

mynediad i'r iaith yn bwysig o ran cyflogaeth ac

mae eisiau inni sicrhau cydraddoldeb mynediad i'r

ddwy iaith [...] mae'n effeithio ar ansawdd eich

bywyd chi Swyddog CiO, Caerdydd

We were talking about giving time to learn another

language. What I worry about is whether people

would then see the second language, which is in this

case, Welsh, as a "second" language, unless you give equal time and priority to

both Tiwtor CiO, Caerdydd (Grwp

Ffocws)

Gofynnais a dywedon nhw...’dwi'n dysgu

oherwydd dwi'n byw yma. dyma iaith y bobl a chi'n

meddwl wel dyna fe! Does dim mwy o reswm. Mae'r

cymhelliant yna. Tiwtor CiO, Caerdydd

Mae Llywodraeth Cymru yn trio peidio gwahaniaethu

rhwng gwahanol garfannau. Ond er mwyn llwyddo i roi cyrsiau Cymraeg i bobl o gefndiroedd ethnig bod

angen i chdi targedu nhw'n benodol.

Swyddog CiO, Bangor

Mae ’na ddiffyg o weld Cymreictod fel rhywbeth

sydd yn ddi-gwestiwn bositif. Ti'n gwybod,

mae'r syniad yma os yw rhywun yn mewnfudo i

Gymru – y peth diwethaf maen nhw isho yw dysgu Cymraeg [...]

mae'r strwythur hwn yn peri i rywun anwybyddu

awydd mewnfudwyr.Tiwtor CiO, Bangor

Host communi

ty attitudes

CymhelliantChwilfrydedd

Addysg dinasyddiaeth

Trawsieithu amlieithog

Hyder

Ymagweddau’r gymuned

Anwybodaeth

DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR: HERIO HEGEMONI

Dwi'n teimlo mwy adref yng Nghymru

nawr. Myfyriwr CiO,

Caerdydd

I suddenly became interested. And when

we had our child, I thought we should

learn the language. If you live in Uganda, it makes sense for him

to learn the languages of the countryMyfyriwr CiO,

Caerdydd

For me, English is my 3rd language, and Welsh my 4th. Even the lady said…’we have to be ashamed…you have a lot of children, it’s not your first language and you still want to try to learn!’ But my point of view is not like them. I encourage them. Why not do that? They are living all life here. Myfyriwr CiO, Caerdydd

It is important for me to speak with local people in their own language.

Acceptance will be much easier, that's what I feel. Myfyriwr

ESOL/CiO, Caerdydd

I did think to myself, are they really going to go for this? Because I

presumed, we have got enough troubles with English but they really enjoyed it - they come from multilingual societies themselves and they kind of 'get that'.

Do you know what I mean?Tiwtor ESOL, Caerdydd

DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR: PERCHENOGAETHDwi ddim yn meddwl fydda i byth [yn Gymraes] rhwng y bobl leol.

Mae pawb yn glen ac mae pawb yn gyfeillgar [...] mewn ffordd dwi'n

rhan o'r gymuned ond accquaintance ydw i fwy na'i ffrind nhw. Ond na mae'n champion, ma

pawb yn siarad Cymraeg efo fi.Myfyriwr CiO, Bangor

Ti'n dechra bod yn rhan a wedyn ti'n dal yn nodi allan 'dutchman dw i'. Ond ma

‘na bobl ‘di bod yn dweud yn y blynyddoedd dwetha ‘o ti'n Gymro go

iawn erbyn hyn’. Ond yr iaith ydy'r peth pwysica’ yn hwnna wrth gwrs. Os

fyddwn i ddim ‘di dysgu'r iaith, fasa neb di deud hwnna.

Myfyriwr CiO, Caerdydd

I'll do my best but I can't pretend to compare myself with a Welsh person who is born here. Of course, I can say “I am better than you” but inside he is more Welsh than me. You can be a citizen, but I'm talking about feelings. Myfyriwr CiO, Caerdydd

Dw i'n teimlo'n fwy rhan o'r gymdeithas Gymraeg – hyd yn oed pan oedd gen i rywun adre i drwsio rhywbeth – dw i'n dechrau gyda’r Gymraeg ac fel arfer maen nhw'n

dweud 'o Cymraeg! Cymraeg! A dyn ni'n siarad yn Gymraeg ... a falle

dwi’n cael disgownt! Myfyriwr CiO, Caerdydd

Ro'n i eisiau dysgu'r ddwy ond pan es i i Goleg

Menai – ro'n nhw fel 'wel mae 'na scholarships i ddysgu Saesneg am

ddim'. Be am Gymraeg? Dylet ti dalu! Does dim pwynt siarad am fod yn ddwyieithog ac equal

felly!Myfyriwr CiO, Bangor

Mewnfudwyr ar Gyrsiau CiO

Pan ddechreuais i ddysgu Cymraeg, doedd fy Saesneg ddim yn dda chwaith. Roedd yn anodd iawn i fi ddysgu Cymraeg trwy gyfrwng Saesneg.

Myfyriwr CiO, Caerdydd

Dysgu Cymraeg i fewnfudwyr: Rhwystrau

I was learning with people from England. I was losing a lot of the

cultural things. They were translating into English

phrases and I didn’t understand the British

context Myfyriwr ESOL/CiO,

Caerdydd

In theory, the way the Welsh language policies are drafted at the moment are counter-

productive for accessing Welsh because people are

just discouraged. I can't get the job I want here.

Myfyriwr CiO, Bangor

Ma pawb isio fi ddysgu Cymraeg ond does 'na neb isio bod yr athro.

Ar ôl y geiriau Cymraeg cyntaf ma

pawb yn troi i'r Saesneg!

Myfyriwr CiO, Bangor

RHAI CASGLIADAU Polisïau gwladwriaethol sydd yn dylanwadu ar bolisïau cydlyniant

ac integreiddio yng Nghymru

Fel hynny, maent yn osgoi diffinio rôl y Gymraeg mewn ‘rheoli’ amrywiaeth

Cred nifer bod dysgu Cymraeg yn codi rhwystrau i fewnfudwyr ac yn categoreiddio integreiddio drwy un iaith neu’r llall

Canfyddiadau yn dangos bod mewnfudwyr yn ystyried y Gymraeg fel adnodd i ychwanegu i’w repertoires amlieithog

RHAI CASGLIADAU Dysgu Cymraeg i fewnfudwyr yn ad hoc. Angen strategaeth er mwyn

creu cyfleoedd newydd i’r Gymraeg ffynnu (Higham 2014)

Fel canlyniad, mae mewnfudwyr yn herio ideolegau ac agor posibiliadau newydd ynghylch integreiddio, y Gymraeg a Chymreictod ‘oddi mewn’ (Lamarre 2013)

Dulliau dysgu anaddas ar adegau a rhwystrau integreiddio i’r gymuned

Mae’r status quo yn cynhyrchu di-ddinasyddion (dis-citizens) yng Nghymru (Heller 2012) (Ramanathan 2012)

ARGYMHELLION / GOBLYGIADAU

DARPARU DOSBARTHIADAU ‘DINASYDDIAETH’• Cyrsiau hyfforddi/ymwybyddiaeth Cymraeg i diwtoriaid ESOL• Hyfforddiant rhyngddiwylliannol i diwtoriaid CiO• Sgaffoldio cyrsiau ‘dinasyddiaeth’ i fewnfudwyr• Partneriaethau iaith gymunedol ar sail mentrau Quebec

DIFFINIO ‘DINASYDDIAETH’ GYMREIG• Ail-feddwl ‘dinasyddiaeth’ genedlaethol a chydlyniant cymdeithasol

mewn polisi, addysg a’r gymuned• Beth fydd swyddogaeth y Gymraeg ynddynt?• Ymwrthod â chysyniadau am y Gymraeg fel iaith ethnoganolog

(Brooks 2009) (Williams. D.G 2015)

TU HWNT I’R YMCHWIL…

“The smallest part of the whole seems

to reflect the whole... if we know how to

read it […] If we know “how to read it” we have within

our grasp the means to transform the inequities that a

close ethnographic reading reveals”

George Spindler (Mccarty 2012)

LLYFRYDDIAETHBouchard, G. Interculturalism: a view from Quebec. Toronto: University of Toronto PressBrooks. S. 2009. The Rhetoric of Civic ‘Inclusivity’ and the Welsh language. Contemporary Wales 22, tt. 1-15Cantle, T. 2012. Interculturalism: the new era of cohesion and diversity. Palgrave MacmillanCorbeil J.-P. et Houle R. 2013. Trajectoires linguistiques et langue d’usage public chez les allophones issus de l’immigration dans la région métropolitaine de Montréal. Montréal: Conseil Supérieur de la Langue FrançaiseHeller. M. 2013. Language and (Dis)Citizenship in Canada. Journal of Language, Identity and Education . 12:3, tt. 189-192Higham, G. 2014. Teaching Welsh to ESOL Students: issues of intercultural citizenship yn Mallows, D. gol . British Council Innovation Series: Language and Integration. London: British CouncilKymlicka. W. Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights. Oxford: Oxford University PressLamarre. P. Catching “Montreal on the Move” and Challenging the Discourse of Unilingualism in Quebec. Anthropologica 55 (1) tt. 41-56Llywodraeth Cymru. 2010. Understanding Wales. Caerdydd: Llywodraeth CymruRamanathan. V. 2013. Language Policies and (Dis)citizenship: Rights, Access and Pedagogies . Clevedon: Multilingual MattersWilliams. D. G. Wales Unchained: Literature, Politics and Identity in the American Century. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru