Rola lekarza psychiatry w diagnostyce całościowych zaburzeń rozwoju

ROLA LEKARZA PSYCHIATRY

W DIAGNOSTYCE

CAŁOŚCIOWYCH ZABURZEŃ

ROZWOJU

lek. med. Jacek Porczyński

specjalista psychiatra

KONTEKST ORGANIZACYJNY

ZESPÓŁ DIAGNOSTYCZNY

BADANIE PSYCHIATRYCZNE

DIAGNOZA I RÓŻNICOWANIE

PRZEKAZANIE DIAGNOZY I ZALECENIA

opracował Jacek Porczyński

• niepokojący rodziców rozwój dziecka

• kłopoty wychowawcze w szkole lub

przedszkolu

• zaburzenia zachowania dziecka

• poszukiwanie własnej tożsamości osób

dojrzewających i dorosłych

• naciski administracyjne

PRZYCZYNY ZGŁOSZENIA DO DIAGNOZY


Gabinety prywatne

Poradnie Zdrowia Psychicznego

Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne

Poradnie specjalistyczne

Ośrodki prowadzone przez fundacje i

stowarzyszenia

Domy opieki

MIEJSCA DIAGNOZY


OPINIODAWCZA

ORZECZNICZA

TERAPEUTYCZNA

ROLA LEKARZA


precyzyjne opisanie zjawiska

kategoryzacja nozologiczna

wzięcie odpowiedzialności za trafność

diagnozy

stosowne udokumentowanie diagnozy

ukierunkowanie dalszego postępowania

stosowna edukacja

ZADANIA LEKARZA


lekarz - psychiatra, neurolog lub

pediatra

psycholog, pedagog specjalny

terapeuci

SKŁAD ZESPOŁU DIAGNOSTYCZNEGO


ukierunkowanie procesu diagnostycznego

dobranie właściwych metod

diagnostycznych

przeprowadzenie stosownej obserwacji

współpraca i współodpowiedzialność

za trafność procesu diagnostycznego

ZADANIA ZESPOŁU

DIAGNOSTYCZNEGO


złożoność stosowanych metod

rozmiar zgromadzonego materiału

diagnostycznego

interdyscyplinarne podejście

obiektywizacja obserwacji

zespołowe formowanie wniosków

większa trafność diagnozy

ZALETY ZESPOŁU

DIAGNOSTYCZNEGO


SCHEMAT PROCESU DIAGNOSTYCZNEGO

ZGŁOSZENIE BADANIE WSTĘPNE

lekarz psychiatra

ZESPÓŁ DIAGNOSTYCZNY

BADANIE

PSYCHIATRYCZNE WYWIAD OBSERWACJA

ANALIZA DANYCH, WNIOSKI,

SFORMUŁOWANIE DIAGNOZY

PRZEKAZANIE

DIAGNOZY


WYWIAD (ANAMNEZA):

• WYWIAD OD RODZICÓW

• AUTOANAMNEZA

BADANIE LEKARSKIE:

• BADANIE FIZYKALNE

• OCENA STANU PSYCHICZNEGO

ANALIZA DOKUMENTACJI

MEDYCZNEJ

BADANIE PSYCHIATRYCZNE


obciążenia rodzinne (genetyczne)

przebieg ciąży i porodu

przebyte choroby i urazy

rozwój fizyczny

rozwój mowy i zdolności komunikacyjnych

rozwój relacji społecznych

rozwój zabawy, wyobraźni i aktywności własnej

rozwój procesów poznawczych

WYWIAD


świadomość, orientacja auto- i allopsychiczna

kontakt werbalny, wzrokowy, gestykulacja

zachowanie, aktywność, stereotypie

koncentracja uwagi, ogólny poziom inteligencji

nastrój, afekt

obecność objawów psychotycznych

OPIS STANU PSYCHICZNEGO


książeczka zdrowia dziecka

karty informacyjne leczenia szpitalnego

odpisy z historii chorób

zaświadczenia i orzeczenia lekarskie

opinie psychologów, pedagogów,

nauczycieli

wyniki badań pracownianych

(obrazowych, laboratoryjnych)

ANALIZA DOKUMENTACJI


WSTĘPNA

(TYMCZASOWA, HIPOTETYCZNA)

OSTATECZNA

DIAGNOZA


OBEJMUJĄ:

Autyzm dziecięcy – F84.0

Autyzm atypowy – F84.1

Zespół Retta – F84.2

Inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne – F84.3

Zaburzenie hiperkinetyczne z towarzyszącym

upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi

– F84.4

Zespół Aspergera – F84.5

Inne i nieokreślone zaburzenia rozwoju psychicznego

– F84.8, F84.9

CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE

WG ICD-10


Opisany przez Leo Kannera w 1943 r.

Rozpowszechnienie: 5,3/10.000 osób.

Występowanie częstsze u chłopców niż dziewczynek w stosunku 4:1

Nieprawidłowy rozwój widoczny przed 3 r.ż. we wszystkich z 3 następujących obszarów: komunikacji, interakcjach społecznych, ograniczonym, powtarzającym się repertuarze zachowań

OBJAWY:

Jakościowe nieprawidłowości

w porozumiewaniu się

Jakościowe nieprawidłowości

w kontaktach społecznych

Ograniczone , powtarzające

się i stereotypowe wzorce

zachowań, zainteresowań

i aktywności

AUTYZM DZIECIĘCY


Występujące po 3 r.ż.:

Jakościowe

nieprawidłowości w

porozumiewaniu się

Jakościowe


kontaktach społecznych

Ograniczone ,

powtarzające się i

stereotypowe wzorce


i aktywności

Niedostatecznie nasilone:

Jakościowe


porozumiewaniu się

Jakościowe


kontaktach społecznych

Ograniczone ,

powtarzające się i

stereotypowe wzorce


i aktywności

AUTYZM ATYPOWY


Opisany w 1966 r. przez

Andreasa Retta

Jest to postępujące

zwyrodnienie tkanki

mózgowej ujawniające się po

kilku miesiącach

prawidłowego rozwoju

dziecka

Występowanie: 1:15-22 tys.

kobiet

Występuje wyłącznie u

dziewczynek !

OBJAWY:

prawidłowy rozwój przed- i

okołoporodowy

zahamowanie rozrostu czaszki

pomiędzy 5 m.ż. a 4 r.ż.

postępujące ciężkie

upośledzenie ekspresji i

rozumienia języka oraz ciężkie

upośledzenie zdolności

ruchowych

ZESPÓŁ RETTA


opisany w 1944 r. przez Hansa

Aspergera jako „psychopatia

autystyczna”

częstość występowania:

1/10.000 osób

występuje częściej u chłopców

niż dziewczynek – 9:1

zwykle ujawnia się po 3 r.ż.

OBJAWY:


kontaktach społecznych w

kategoriach autyzmu

Bardzo nasilone ale izolowane

zainteresowania i aktywność z

możliwością występowania

stereotypii i manieryzmów

ZESPÓŁ ASPERGERA


ZESPÓŁ HELLERA

opisany przez Theodora Hellera

w 1908 r. u dzieci, u których po

3-4 latach prawidłowego rozwoju

nastąpił wyraźny regres z

postępującym otępieniem przy

zachowaniu inteligentnego

wyrazu twarzy

występowanie: 1/100.000 osób

przyjmuje się podłoże

biologiczne schorzenia

OBJAWY:

prawidłowy rozwój przez co

najmniej 2 lata

następuje wyraźna i szybka utrata

nabytych wcześniej umiejętności:

ekspresja i rozumienie języka,

zabawa, zachowania adaptacyjne,

umiejętności społeczne, ruchowe

(kontrola moczu i stolca), utrata

zainteresowania otoczeniem

nieprawidłowości w relacjach

społecznych, porozumiewaniu się

i stereotypowość podobne do

autyzmu

INNE DZIECIĘCE ZABURZENIA

DEZINTEGRACYJNE


kategoria ta umożliwia rozpoznanie nadruchliwości u dzieci

upośledzonych umysłowo – II poniżej 50

występuje stały niepokój ruchowy pod postacią biegania,

podskakiwania i innych ruchów całego ciała z niemożnością

pozostania w spokoju dłużej niż kilkanaście sekund lub zajęte jest

stereotypową czynnością

charakterystyczna jest szybka zmiana czynności – trwająca nie dłużej

niż minutę

zaburzenie ma tendencję do zmniejszania swego nasilenia w miarę

dojrzewania

często występują elementy agresji i autoagresji

Zaburzenie hiperkinetyczne

z towarzyszącym upośledzeniem

umysłowym i ruchami stereotypowymi


Specyficznych zaburzeń rozwoju mowy i języka

– F80

Specyficznych zaburzeń rozwoju umiejętności

szkolnych - F81

Specyficznych zaburzeń rozwoju funkcji

motorycznych - F82

Mieszanych specyficznych zaburzeń

rozwojowych – F83

Innych i nieokreślonych zaburzeń rozwoju

psychicznego – F88, F89

RÓŻNICOWANIE cz. I


Upośledzenia umysłowe proste (F70-79)

Zaburzenia przywiązania w dzieciństwie (F94.1-2)

Mutyzm wybiórczy (F94.0)

Nabyta afazja z padaczką (F80.3)

Schizofrenia prosta (F20.6)

Zaburzenia schizotypowe (F21)

Osobowość schizoidalna (F60.1)

Osobowość anankastyczna (F60.5)

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (F42)

Zaburzenia hiperkinetyczne (F90)

Zaburzenia zachowania (F91)

Stereotypie ruchowe (F98.4)

RÓŻNICOWANIE cz. II


zespołowe

rzetelna argumentacja i udokumentowanie

wniosków

uwzględnienie okoliczności jej poszukiwania

konotacje terapeutyczne („drogowskaz nie

wyrok czy etykieta”)

ustalenie dalszego planu działania

elementy psychoedukacyjne

wsparcie emocjonalne

PRZEKAZANIE DIAGNOZY


terapia psychologiczno-pedagogiczna

wspierająca rozwój

diagnostyka etiologiczna

diagnostyka narządów zmysłów

monitoring ogólnego stanu zdrowia

ZALECENIA


diagnostyka ogólnopediatryczna:

badania wydolności układów narządów, czynności

hormonalnej, wad wrodzonych, chorób zakaźnych

diagnostyka neurologiczna:

badanie neurologiczne, badania obrazowe, EEG)

diagnostyka genetyczna w kierunku zespołów

mikrodelecji w obrębie chromosomów, np. Zespół

kruchego chromosomu X)

diagnostyka metaboliczna - skryning w kierunku

genetycznie uwarunkowanych chorób metabolicznych

DIAGNOSTYKA ETIOLOGICZNA


Education

Rola lekarza psychiatry w diagnostyce całościowych zaburzeń rozwoju