PROJEKT TEMA: VAJZA

AGAMEMNONIT

LENDA: LETERSI

PUNOI: ERVIS CARA

PARATHENIE Ne kete projekt jepen disa nga permbledhjet me te rendesishme te romanit : Vajza Agamemnonit.

Ku perfshihen jeta e Ismail Kadares, Skeda e Vepres, Analiza dhe Komenti yne per kete veper.

Jeta dhe veprat e Ismail Kadares. Periudha letrare ku perfshihet vepra Vajza Agamemnonit.

Karakteristikat e shkrimit te Kadares.

Vlersime te vepres dhe te autorit nga kritik letrar dhe bashkekohes se autorit.

Skeda/ Analiz e pergjithshme e vepres.

Vlersimi I vepres nga ne.

OBJEKTIVAT:

  Ismail Kadare

Ismail Kadare është një nga shkrimtarët më gjenialë bashkëkohorë, disa herë i nominuar për çmimin “Nobel" në letersi. Ai shquhet për novela, romane, por ka botuar edhe vëllime me poezi dhe sprova. Nisi të shkruajë kur ishte ende i ri dhe veprat e tij janë përkthyer në mbi tridhjetë gjuhë të botës. Në vitin 1996 Kadare u bë anëtar për jetë i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike në Francë. Në vitin 1992 u vlerësua me Prix Mondial Cino Del Duca; në 2005 fitoi Man booker International Prize dhe në vitin 2009 mori çmimin  Prince of Asturiaspër Artet. Ai e ka ndarë jetën e tij mesFrancës dhe  Shqipërisë, dhe është martuar me shkrimtaren e njohur të skicave dhe tregimeve për fëmijë,  Helena Kadare. Nga viti 2015, me pëlqimin e autorit, fondacioni Mapo filloi të ndajë çmimin "Kadare" për letërsi.

  ISMAIL KADARE Lindi me: 28 janar 1936 Lindi në: Gjirokaster Kombësia: Shqipëtar Profesioni: Shkrimtar Zhanri: Poet, Novelist, Romancier, Eseist 

Ismail Kadare lindi me 28 janar 1936 ne Gjirokaster,ku perfundoi edhe arsimin e mesem ne gjimnazin Asim Zeneli.

Thuhet qe ne moshen 12 vjecare Kadareja eshte arrestuar nga regjimi I sapo vendosur komunist me akuzen “fallsifikues monedhash” akuze kjo e pa baze.

Me 1958 mbaroi degen e gjuhes e te letersise ne Universitetin e Tiranes.

Me pas studioi ne Moske per dy vite,ne Institutin e Letersise Boterore nga viti 1958 ne vitin 1960.Detyrohet ti shkepus studimet per shkak te ashpersimit te mardhenieve mes Shqiperise dhe BS.

Kthehet ne Shqiperi per te punuar ne gazeten “Drita” e me pas drejtoi revisten Les Letres Albanaises

Biografia/Jeta e Ismail Kadares

Ismail Kadare eshte nje nga shkrimtaret me te medhenje te letersise shqipe dhe gjithashtu nje nga shkrimtaret me te njohur ne letersine boterore bashkekohore.Me vepren e tij,qe ka shenuar nje numer rekord te perkthimeve ne mbi 45 gjuhe te huaja,ai e ka bere te njohur Shqiperine ne bote, me historine dhe kulturen e saj shekullore.

Rrugen e krijimtarise letrare e nisi si poet qe ne vitet e gjimnazit me vepren Frymezimet Djaloshare 1954, Enderrimet 1957.

Por u be I njohur sidomos me vellimin Shekulli im 1961, qe u pasua nga vellimet e tjera poetike si : Perse Mendohen Keto Male 1968 dhe Koha 1976.Vepra e pare e rendesishme e Ismail Kadares ne proze eshte romani Qyteti pa Reklama.

Nder romanet me te rendesishme permendim: Gjenerali i Ushtrise se Vdekur 1964, Keshtjella 1975, Kronike ne Gur 1970.

Nje nga krijimet me te shquara te Ismail Kadarese dhe te gjithe letersise se re shqipetare eshte romani Pallati i Endrrave 1981.

Shumica e veprave te Ismail Kadares jane perkthyer e botuar ne mbi 45 gjuhe te botes.Keto vepra te perkthyera jane pritur shume mire nga publiku lexues.Ai eshte shkrimtari shqipetar me i njohur ne bote.

Veprat e Ismail Kadares

Njohja dhe vlerësimi ndërkombëtar Ismail Kadare është laureat i shumë çmimeve letrare

kombëtare dhe ndërkombëtare. Në vitin 1996 Kadare u bë anëtar për jetë i Akademisë

së Shkencave Morale dhe Politike në Francë. Në vitin 1992 u vlerësua me Prix Mondial Cino Del

Duca; në 2005 fitoi "Man Booker International Prize" dhe në vitin 2009 u nderua me çmimin spanjoll Prince of Asturias, për Artet - që është një nga çmimet letrare më prestigoze në botë.

Në vitin 2010 Ismail Kadare nderohet në Itali me cmimin Lerici Pea .

“Dhënia e cmimit Lerici Pea 2010 autorit Kadare - shkruhet në motivimin e cmimit - nënkupton rolin e poezisë dhe letërsisë si instrument lirie, duke u bërë mbështetje për të gjithë njerëzit e botës, të cilëve iu mohoen liritë themelore”...

Vlersime per vepren nga bashkekohes te autorit Kadare eshte nder ata personalitete te fuqishem

intelektuale, i cili ka bere me shume se kushdo tjeter qe Shqiperia, me historine e saj kurioze, me kulturen, artin dhe vlerat me te mira te shoqerise se saj, te jete bere dhe te mbetet pjese e ndergjegjes politike e letrare te Evropes dhe pjese e hartes kulturore ne mendesine e qytetareve te saj. Pjesa me e madhe e veprave te Islamil Kadarese kane qene te tilla qe kane sherbyer per t"u hapur syte qindra-mijera shqiptareve, te cilet e provuan si eksperience te tyre ekzistenciale periudhen e regjimit komunist.

[Fatos Tarifa, Ph.D.] Ismail Kadare eshte nje nder shkrimtaret tane me ne ze

qe gjate thurjes se vepres se tij qofshin kto ne proz apo poezi konkretizon besimin e jetes dhe bene zgjatjen e nje veprimi ne kohe.

[Sabri Hamiti]

Titulli vepres: Vajza Agamemnonit Autori: Ismail KadareGjinia: RomanTema:Romani Vajza Agamemnonit eshte me tem nga realiteti social I

Shqiperise se viteve 80 I lidhur edhe me ngjarjet ne greqin e hershme.

Koha:Koha ne te cilen zhvillohet ngjarja eshte ne vitet 80 te realizmit socialist.

Hapsira: Ngjarjet e ketij romani vendosen ne tribunat e konferences se partis Komuniste Shqiptare.

Personazhet krzesore: vet autori edhe Suzana Personazhe Dytesore :Babai i Suzanes, S.L.I, R.Z ,Xhaxhai, L.ARrefyesi: Rrefyesi eshte vet autori I cili flet nepermjet personazheve te

tijMesazhi:Gjithmon duhet ta perballojm realitetin sado I veshtir ai te jete

dhe ndjenjat si dashuria duhet te jene primare per ne, dhe jo shkaqe te tjera te rendesishme per jeten dhe lumturin tone te shtrenjte.

Gjuha dhe Stili: stili I autorit eshte nje stil I larte me nje gjuh te sakte te detajuar dhe te drejt perdrejt.

Skeda: Vajza Agamemnonit

Periudha ku perfshihet vepra

Vajza e Agamemnonit eshte roman I shkruar nga Ismail Kadare.Perfshihet ne periudhen e prozes bashkekohore.Romani nis te shkruhet fill mbas vdekjes se diktatorit Enver Hoxha.

Romani u botua ne vitin 2000.Kadare ka bere nje gershetim te periudhave te ndryshme letrare, nga antikiteti e deri te realizmi socialist I asaj kohe.Ai permend pikerisht Agamemnonin I cili ishte prijesi kunder Trojes qe ne periudhen e antikitetit duke ardhur keshtu ne periudhen moderne.

Stili I perdorur nga Ismail Kadare Vepra e Kadarese ka nje mbizoterim te theksuar te stilit

rrefyes. Vepra Vajza e Agamemnonit na tregon nje ngjarje te vertet qe eshte perjetuar dhe ka ndodhur realisht. Ne kete veper personazhi kryesor eshte vet autori.

Si ne cdo veper te Kadares kemi perdorimin e figuracionit letrar si:

Epitete ( shtyerje e ngathet) Krahasim (si nje vegel e verber) Metafor(ne veshtrimin e tij mbiu nje ndricim) Ironi( une shok kam qene jetim, nene me eshte bere

partia) Ne vepren e tij autori nderthur historin e dashuris se dy

te rinjve me punet qeveritare dhe dy periudha historike ate te realizit socialist dhe ate te antikitetit grek.

Gjuha e perdorur nga Kadare eshte e sakte e detajuar dhe koncize.

VAJZA E AGAMEMNONIT... Vajza e Agamemnonit është një roman i shkruajtur nga

Ismail Kadare.   Në tribunën e festës së 1 majit në Tiranë, njëri prej të ftuarve,

ndërsa ndjek parakalimin e turmave, befas, midis pankartave dhe portreteve të udhëheqësve vendas i duket se dallon portretin e “shefit” të dikurshëm grek: Agamemnonit. Një haluçinazion apo rrjedhojë e lodhjes së një njeriu të trishtuar që sapo është ndarë nga e dashura?

Është më tepër se kaq. Shfaqja e portretit bën pjesë në thelbin e ngjarjeve që përshkruhen në këtë roman. Është historia tronditëse e një dashurie që gjendet befas midis ingranazheve të makinës së ftohtë të shtetit.

“Vajza e Agamemnonit” është pjesa e parë e diptikut që pasohet nga “Pasardhësi”, e ajo që i lidh të dy veprat nuk është vetëm personazhi kryesor, a këndvështrimi i tij mbi botën, por ajo lloj alegorie e historisë që në pjesën e dytë të diptikut shndërrohet në intrigë të romanit. 

Romani është botuar në vitin  2000  dhe është botim i Shtëpisë Botuese "55".

Vajza e Agamemnonit është një vepër ku gërshetohet në mënyrë të padallueshme raporti mes dashurisë dhe pushtetit. Vajza në fjalë, e bija e njërit prej udhëheqësve të rëndësishëm të asaj kohe, është e dashura e personazhit kryesor.

Në çastin kur djali priste vajzën në takim, ngjarjet marrin një rrjedhë të papritur pasi ajo  nuk vjen. Mendimet përzihen me ankthin e pritjes. Në këtë moment shfaqet në mendimet e të riut flijimi i Ifigjenisë, vajzës së Agamemnonit. Dashuria dhe lufta për pushtet e lavdi qëndrojnë në themel të Iliadës. Lufta e Trojës lindi për shkak të dashurisë së Elenës, vazhdoi për lavdinë dhe pushtetin e heronjve të saj dhe përfundoi me gjakderdhje. Në  mes të gjithë kësaj ngrehinë qëndron flijimi i Ifigjenisë.

Agamemnonit, emri i të cilit në greqisht do të thotë “shumë i vendosur” është udhëheqësi kryesor i luftës së  Trojës. Ai kishte në dorë  fatet e asaj lufte. Miti tregon se pikërisht për shkak të saj, i shtyrë nga zemërimi i perëndeshës Artemidë, ai  detyrohet të sakrifikojë të bijën, Ifigjeninë. Mbi këto ngjarje qëndron edhe tregimi i dashurisë së të riut me vajzën e udhëheqësit dhe marrëdhënia e tyre me pushtetin. Vajza e udhëheqësit i është premtuar tjetër kujt dhe askush nuk mund të bëjë gjë. Agamemnoni është i vendosur.

SUBJEKTI.. / ANALIZ E VEPRES VAJZA E AGAMEMNONIT...eshte nje roman i ISMAIL KADARESE i cili

na flet per nje ngjarje te treguar nga vet personazhhi kryesor dhe perfshin dy epoka historike kaq te ndryshme por edhe te njejta njekohesisht....

Ky rrefim na trgon per nje person i cili merr pjese ne nje ngjarje zyrtare te rendesishme politike ashtu edhe kulturore ku ne pergjithesi pjesemarresit e perhershem ishin vetem zyrtar te funksoneve te ndryshme dhe te rendesishme te asaj kohe.

Ky roman na tregon per zakonin ku ndidhej shoqeria e asaj kohe ne te cilin edhe ndjenjat me te forta si dashuria detyroheshin te ndryshonin duke iu lene perparesi jetes shoqerore dhe politike te asaj kohe.Pikerisht vete autori i cili shte njekohesisht edhe personazhi kryesor kerkonte arsye me te forte dhe me te qendrueshme e cila justifikonte largimin dhe braktisjen e dyshimit te dashurise se tij SUZANEN...Dhe kete pergjigje ai e gjen duke bere lidhjen me epokat e hershme historike,pra ne kohen kur flitet VAJZA E AGAMEMNONIT...Por qe perseri mbetet thjesht nje mendim qe e kishte pushtuar rrenjesisht dhe ne cdo skaj mendjen dhe zemren e tij...

Mendimet ne te cilen autori perpiqej te justifikonte ndarjen e pakuptimshme nga dashuria e tij ku ne fakt ishte dicka tjeter me e qarte.Suzana tashme e ardhur nga nje familje me pozite te larte shoqerore dhe politike heq dore perfundimisht nga dashuria e saj per te arritur synimin qe ajo tashme i kishte vene vetes,pra ruajtjen e reputacionit.Ajo tashme ishte krijuar per familjen e saj...

Pra Vajza e Agamemnonit eshte nje liber ku e gjithe ngjarja shtrihet ne kontekstin historik te regjimit diktatorial...Eshte periudha ku korrupsioni lulezoi dhe ne qender te ketyre ngjarjeve vendoset nje person i thjeshteb i cili bie pre e diktatorializmit.Autori ka nderthurur dz elementet me te rendesishem qe jane dashuria dhe pushteti.Ai ben pershkrimin e ndjenjes se dashurise me forcen e madhe te pushtetit te diktatures.Autori arrin te beje nderlidjen imagjinare midis Vajzes se Agamemnonit dhe vajzes e cila eshte e dashura e personazhit kryesore.Traja i cili ishte ne castin e zhvillimit te ngjarjes sakrifikon vajzen ne emer te pushtetit.

Alegoria ne kete roman tregon se ne nje sistem absolut mund te akuzoje kushdo per cdo gje...

FIGURAT LETRARE: Ashtu si ne te gjithe veprat e tjera edhe ne

romanin “Vajza e Agamemnonit” kemi nje numer te madh figurash letrare disa prej te cilave jane:

-zhurma e mbytur-epitet metaforik -fytyra te ngrira-epitet metaforik -zvageronte gjoksin-metafore -sy te kuqur gjak-epiet metaforik -gishtat e saj si epruveta qelqi te thyera-krahasim -fjale naziqe – epitet -e zhveshi fjalen “flijim” – metafor -trishtim I thelle – epitet -Shurdheria shtypse dhe armiqesore-epitet -shkallet e shkreta – epitet -pyetje e mallkuar – epitet -faqet e skuqen – metafor

-si grate e liga – krahesim -zerat e tyre cicerues – epitet metaforik -si enigma – krahasim -si nje vegel e verber – krahasim -me pllakosi me peshen e nje guri varri-

metafore -si nje kend I parajses – krahasim -muzike hyjnore – epitet -si te palare – krahasim -madheshti funebre – epitet -shumezonte nga terbimi – metafore -si nje shpend grabiteqar – krahasim -ne veshtrimin e tij mbiu nje ndricim – metafore -sy te akullt – epitet 

PERSONAZHET… Personazhet kryesore ne kete veper jane :vete autori dhe e

dashura e tij Suzana rreth te cilave vijojne ngjarjet me te sakta,gjithashtu personazhet te tjere dytesore,por qe ndikuan ne rrjedhen e ngjarjeve ishin:

1-Babai i Suzanes i cili ishte shfaqur kryesisht kur autori kerkon te kuptoje arsyen qe ngjarjet kishin marre kete rrjedhe…

2-SL.I I cili ishte nje shok i vjeter i autorit dhe me te cilin ai takohet rastesisht ne vendin ku ishte ftuar…

Pervec ketyre personazhe te tjere qe perfshihen ne rrefim jane:sekretari qe ishte i pranishem ne kete ngjarje shoqerore…

3-R.Z ishte gjithashtu nje mik i njohur per vete autorin,qe nuk kishte marredhenie shume te forta dhe te mira me te…

4- Xhaxhai ishte nje person tjeter ne te cilen autori ndeshet rastesisht kur po shkonte ne ate event dhe me te cilin gjithmione kishte pasur kontradita te forta per ceshtje nga me te ndryshmet si per aspektin shoqeror,politik,kulturor…

5-L.A edhe burri me vajzat me kartele blu dhe te kuqe jane gjithashtu personazhe te tjere te cilet plotesojne me se tepermi kuadrin e ketij rrefimi duke sherbyer si figurante te vendeve dhe studimeve te ndryshme…

Koment Kapitulli 5Ne kapitullin 5 personazhi kryesor takon nje mikun e tij R.Z ai e

quante ate qelbanik pasi ai kishte arritur te ngrihej ne detyr duke spiunuar persona te pafajshem .Ngritjen ne detyr te R.Z autori e krahason me ngritjen e qerosit nga humnera me zhgabonjen.Ngritja e qerosit me zhgabonjen ne qiell na paraqet alegorine, pra nje kuptim me te thelle e me te fshehur. Autori ka dashur te na tregoje se si njeriu arrin majat e suksesit por jo duke sakrifikuar veten. Mishi qe ai kepuste nga vetja e tij ne fakt ishte mishi i te tjereve pra njeriu kur deshiron te arrij pushtetin ben te pamunduren duke sakrifikuar jetet e te tjereve vetem per te arritur ate qe do.

Kapitulli 6Duke ecur neper rruge personazhi kryesor I zhytur ne mendime

takohet me xhaxhane e tij.Menjehere ne syte e xhaxhait u vu re nje hapi kur pa nipcen e tij ne ate feste pasi nipcja ishte ai qe gjithmone kundershtonte xhaxhane ne cdo mendim po ashtu edhe ne pelqimin e partis komuniste.

Duke e pare me ndjenjen e habise xhaxhai duke I rene ne supe e uron nipcen e tij per ftesen e mar edhe I thot me ne fund edhe ti erdhe ne binare. Ajo qe ka dashur autori te shpreh eshte qe edhe nese jemi ne kundershti te plote me dike apo me idet e tij ndodh qe nje dit te bashkohemi bashk per te njejten arsye e qellim.

Kapitulli 7 Gjat ecies per ne tribunen kryesore personazhi kryesor mendonte

vazhdimisht per Suzanen dhe thoshte me veten e tij ..Ahh moj Suzan c’me bere

Duke ecur ai vazhdimisht kontrollonte fytyren e tij dhe perpiqej te hiqte ate zymtesi qe e kishte mbuluar.Duke ecur para tij ai shikon piktorin e njohur TH.D menjeher ai shpejton qe ti afrohet duke menduar se ecja nen hijen e tij do ta bente te kalonte pa u vene re.

Autori ka dashur te na perciell gjendjen ne te cilen ne shpesh ndodhemi kur ne ndihemi keq dhe plotesisht jashte kontureve te situates ne te cilen ndodhemi,vazhdimisht kerkoim persona te tjer ku mund te mbuloim zymtesin ton dhe per ta bere ate te pa kuptueshme.

Kapitulli 8 Gjate mberritjes ne tribune personazhi kryesor sheh suzanen, per nje

moment e humb nga syt dhe papritur nje shije funerali e kaplon.Funerali I Suzanes. Muzika , lulet , stofi I kuq solemn shkonin mjafte mire me flijimin e saj.

Pikerisht ne kte moment atij I kujtohet fragmenti I lexuar nga Vajza e Agamemnonit ku flijimi saj lidhej e perputhej me flijimin e Suzanes. Ne kte moment autori ben lidhjen e dy epokave historike te ndryshme por krejtesisht te ngjashme.

Ashtu si prijesi kunder Trojes qe flijon vajzen e tij per qendrueshmerin e pushtetit te njejten gje do te bente edhe babai I Suzanes me Suzanen.

Ajo qe arrin te na perciell autori eshte ideja se njerezit e pushtetshem per te mbajtur pushtetin e tyre jane te gatshem te bejne flijime edhe duke perdorur familiaret e tyre.

Romani është shkruar fill pas vdekjes se diktatorit dhe përbën pjesën e parë të diptikut të shkruar nga Ismail Kadareja. Bashkë me romanin“Pasardhësi”, që përbën pjesën e dytë të diptikut, tregojnë për një periudhe të mjegullt  dhe të hidhur të historisë sonë jo fort të largët, që hera herës tenton të shfaqet në të tashmen. Libri i parë i diptikut tregon për enigmën e ndikimit të pushtetit te njeriu, ndërsa i dyti flet për  enigmën akoma të pagjetur të vdekjes se pasardhësit të diktatorit. 

Per mua Ismail Kadare eshte nje nder shkrimtaret me te medhenj te vendit tone gjithashtu unik ne llojin e tij. Vepra Vajza e Agamemnonit me ka terhequr shum me stilin me te cilin eshte shkruar dhe subjektin ku flet per dashurin e dy te rinjve dhe flijimit per pushtet.

Një nga pjesët me domethënëse, sipas mendimit tim , të romanit “Vajza e Agamemnonit” është paragrafi ku autori analizon, me anë të alegorisë së Zhgabonjës dhe Qerosit,  marrëdhënien e errët mes pushtetit dhe njeriut. E gjithë kjo ndodh në një periudhë historike të caktuar që është ajo e regjimit të Enver Hoxhës, por që analogjia  i përshtatët tërësisë marrëdhënies politike që e  përjashton lirinë, të drejtën dhe që bazohet mbi privilegjet dhe terrorin.

Vlersimi im per vepren