PRAKTIKA ON BATEN

ADIBIDEA Sazusavi taldea

Paula San Miguel Olatz Santos

Maialen Villena Naiara Zumeta

Sektoreak, langileak… a zer nolako ikerlariak!

1

AURKIBIDEA

Edukiak

SARRERA .................................................................................................................... 2

KONTZEPTUAK ARGITZEN ........................................................................................ 3

Lankidetza ikaskuntza .............................................................................................. 3

Web 2.0 .................................................................................................................... 3

Praktika ona .............................................................................................................. 5

WEB 2.0 TRESNA: Google Drive.................................................................................. 7

Nola funtzionatzen du teknologia honek? .................................................................. 7

Zer egiteko aukera ematen digu Google Drive zerbitzuak? ....................................... 7

Zein abantaila eta onura ditu Google Drivek? ............................................................ 8

Zein abantaila eskaintzen ditu teknologia honek irakasle eta ikasleentzako? ............ 9

Nola deskargatu dezakegu Google Drive? .............................................................. 10

GUK DISEINATUTAKO PRAKTIKA ON BATEN ADIBIDEA ....................................... 14

Egoera .................................................................................................................... 14

Jarduerak ................................................................................................................ 14

DISEINATUTAKO PRAKTIKA ONAREN NONDIK NORAKOAK ................................. 17

ONDORIOAK .............................................................................................................. 17

BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................... 18

2

SARRERA Informatika ikasgaian egindako lana aurkezten dizuegu. Bertan, praktika on baten adibideari

buruz hitz egingo dizuegu. Hasteko, gure praktikaka onaren adibidea egin baino lehen,

garrantzitsua iruditu zaigu gai hori jorratzeko ezinbestekoak diren kontzeptu batzuk argitzea,

lankidetza ikaskuntza, praktika ona eta web 2.0k eskaintzen duen Drive aplikazioa diren bezala.

Guk diseinatutako praktina on baten adibideari dagokionez, hasierako egoera eta bost

jarduerak azaldu ditugu. Horren helburua, ikasleak beharrezkoa duen informazioa bere kabuz

lortzea eta honekin batera gaiari buruz hainbat kontzeptu barneratzea izango da. Jarduera

hauen bitartez jorratzen den gaia, gizarteko sektoreak dira. Honekin batera, familiak haurren

ikaskuntzan jarrera aktiboa izatea eragingo du.

3

KONTZEPTUAK ARGITZEN

Lankidetza ikaskuntza Jarraian aurkeztuko dizuegun praktika ona lankidetza ikaskuntza metodoan oinarritua

egongo da. Praktika honi ahalik eta probetxu gehien atera ahal izateko hainbat kontzeptu

argitzea beharrezkoa dela uste dugunez honi

ekingo diogu.

Lankidetza ikaskuntzaren oinarri nagusia

honakoa izango litzateke: ikaskuntza prozesua

bakarka egin beharrean talde lanaren

testuinguruan garatzea. Elkarlanean edukiak

barneratzeaz gain, balore indartsuak lantzen

dira: elkartasuna, konpromezua, komunikazioa,

koordinazioa, adiskidetasuna eta errespetua

besteak beste. Helburu berdina duen talde bat

osatzen duten lankideen artean irakaskuntza-

ikaskuntza prozesu bat elkarrekin eraikitzea

(batak bestearen hutsuneak betez) da lortu nahi

dena.

Hezkuntza lankidetza ikaskuntza metodoa aplikatzea oso aberasgarria eta baliagarria

da. Haurrak etorkizunean gizartean beste gizabanako eta taldeekin harremanetan

egotera behartuak daude eta lankidetza ikaskuntzan oinarritzeak gizarte horretan

jarduteko beharrezkoak diren gaitasunak garatzen lagunduko du. Lankidetzan ikasteak,

ingurukoak errespetatzea esan nahi du, guztion mesederako jokatzea, helburu

amankomunak izatea, norbanakoaren nahiz kideen satisfakzioa lortzea, laguntzen

ikastea eta laguntza eskatzen jakitea.

Honekin batera, taldeko lankidetza sustatuko dugu Web 2.0ko Google Drive tresna

erabiliz. Baina, zer da Web 2.0?

2.2 Web 2.0 Web 2.0 hitza 2003an sortu zen eta interneteko hainbat aplikazioren garapenak sortu zuen fenomeno sozialari erreferentzia egiten dio. Kontzeptu honen bitartez Webaren bi garai bereizten dira. Web 1.0 garaian erabiltzaileak era pasiboan informazioa jaso edo publikatzeko gaitasuna zeukan baina ez zegoen beste erabiltzaile batzuekin interakzioan jarduteko ahalmen handirik. Web 2.0a aldiz, edukiak partekatzeko eta interakzioa ahalbidetzeko gaitasuna duten plataformek osatzen dute. Zaila da Web 2.0aren definizio zehatz bat ematea etengabeko aldaketan dabilen zerbait delako, baina hainbat parametroren arabera bi Web motak bereiz ditzakegu. Adibidez, informazioa eskaintzera bideratuta dagoen Web bat, inoiz aktualizatzen ez dena Web 1.0 belaunaldikoa dela esan dezakegu, aldiz

4

orrialde batek erabiltzaileen interakzioa bermatzen duenean eta etengabe aktualizatzen denean Web 2.0 arokoa dela esaten dugu. Aipatzekoa da lehenengo eta bigarren aroko desberdintasunak ez direla aldaketa teknologikoetan oinarritzen nahiz eta hardwarean garapen handia gertatu den. Benetan aldatu dena, erabiltzaileek duten Sarearen inguruko ikuspegia da. Hau da, 2003. urterarte internet merkataritza-gune bat zela esan dezakegu, denda asko zeuden eta bertan erostea posible zen baina ez zen posible erakusleihoak aldatzea. Web 2.0 heltzean interneteko informazioarekin geneukan erlazioa guztiz aldatu zen, izan ere, informazio horren sogile hutsak izatetik horren parte izatera pasatu ginen. Horrela helburu desberdinak zituzten plataformak sortu ziren; Facebook, Twitter eta Instagram bezelako sare sozialak; informazioa partekatzeko serbitzuak “Wiki” izenez ezagutzen ditugunak; dokumentuak elkarbanatzeko dropbox, google drive edo docs… ; bideoak eta irudiak partekatzeko atariak, hala nola, Flickr, Youtube, Vimeo… Baina Web 2.0aren sorrerak ez ditu soilik ondorio positiboak ekarri, gaur egun edonork edozer editatu dezake eta bere iritzia partekatu dezakeenez “ciber-bullyng” fenomenoa gero eta gehiago edatzen ari da. Ohikoa da ere jendeak pertsona famatuak iraindu eta mehatxatzea eta askotan, hauen heriotza asmatzea. Denon ardura da beraz, gure esku dauzkagun tresna hauek era egokian erabiltzea betiere beste erabiltzaile guztiak errespetatuz. Gure praktika ona aurrera eramateko Web 2.0ko Drive tresna erabili dugu. Drive zerbitzua Google enpresak sortu zuen fitxategiak gorde eta partekatzeko. Zerbitzu honek, Google Docs izeneko aplikazioa ordezkatu zuen 2012ko apirilaren 24an. Ordezkapen honek onura asko ekarri zituen, izan ere, artxiboak gordetzeko espazioa handitu zen 15 gigabytetara. Baina, guk diseinatutako praktika ona aurkeztu aurretik termino honen inguruko hainbat azalpen ematea gustatuko litzaiguke praktika on bat zer den argi gera dadin.

5

Praktika ona

“Praktika ona” kontzeptua enpresen munduan jaio zen eta honela definitua izan zen: Praktika onek kontextu jakin batean hobekuntzak ahalbidetzen dituzten horiek dira. Ikasiak eta transferituak izan daitezke. Enpresen mundutik hezkuntzaren mundura hedatu da praktika onen kontzeptua eta hezkuntzan eman zaion definizioa honakoa izan da: eskola-prozesuak eta ikasleen emaitzak hobetzeko erabiltzen den iniziatiba edo plangintza. Baina, nola jakin dezakegu praktika on bat zein den? Galdera honen erantzuna aurkitzeko asko izan dira egindako ikerketak. Jarraian praktika on batek eduki beharko lituzkeen ezaugarri batzuk zerrendatuko dizkizuegu.

IKASLE TALDEAREKIN LOTUTAKO EZAUGARRIAKGu

IRAKASLE ZEREGINAREKIN LOTUTAKO EZAUGARRIAK

Gustura eta errespetatuak sentitu behar dira Ikasleek gaiaren inguruan dituzten aurrezagutzak kontutan edukitzen du.

Egin beharreko praktikak dauzkaten helburu zehatzak ezagutu behar dituzte. Zer egin nahi duten zehazteko eta hau lortzeko zer egin dezaketen galdetzeko euren buruari.

Ikasleek esandako guztia esanguratsua eta baliogarria izango da.

Parte hartze aktiboa dute eta prozesuaren protagonistak direla sentitzen dute.

Aurrez ondo planifikatzen du bere lana. Klase praktiko bat lantzeak ikasleei edukiak barneratzen laguntzen die.

Talde lanean interakzioa eta elkarrekintza bultzatzen dituzte. Taldearekin konektatzen dute.

Irakasleak umeen izaera kontutan izango du.

Motibatuak sentitzeko, euren jakinmina pizten duten gaiak aztertzen dituzte.

Beti balorazio positiboarekin jokatuko du.

Autoebaluazio edo autobalorazioa egiten dute. Honako galderak eginez euren buruei:

Zer egin dut ondo? Zer hobetu dezaket? Zer hobetzen lagundu dit praktika

honek?

Lankidetza partaidetza aktiboa, lan kooperatiboa, interakzioa... bultzatuko du.

Baliabide desberdinekin lan egiteko aukera eskaintzen zaie.

Irakaslea ikasle guztiengana iritsiko da(estrategia desberdinak erabiliz) .Aniztasuna kontutan hartuko du eta bideratzailea izango da. Ikasleen beharretara egokitzen da.

Arazoen aurrean irakaslearen laguntza eskuratu dezaketela badakite.

Irakaslearen papera, batzuetan, moderatzailea izango da.

6

Errealitatearekin, bizitzarekin, lotuta dauden praktikak burutzen dituzte.

Ikaslearen interesa bultzatzen du. eta beraien beharretatik abiatzen da.

Arazo edo problemen aurrean irtenbidea bilatzeko aukera ematen du.

Egindakoa ebaluatzen du.

Jakinmina sortarazi eta errealitatearekin lotuta dauden praktikak planteatzen ditu.

Praktikak aurrera egin dezaten inplikatzen da.

Baliabide anitzak jartzen ditu ikasleen eskura.

Praktika on bat zer den definitu dugu beraz, orain gure praktika aurrera eramateko

erabiliko dugun aplikazioa aurkeztuko dizuegu: Google Drive.

7

WEB 2.0 TRESNA: Google Drive Google Drive doako web tresna bat da. Dokumentuak, artxiboak eta karpetak online sortzeko, editatzeko, igotzeko, partekatzeko eta taldean lan egiteko aukerak eskaintzen ditu. Honetaz gain, sarean zure dokumentuak, bideoak, argazkiak… fitxategietan edukitzeko eta edozein leku nahiz gailutik (mugikorretik, ordenagailutik…) lortu ahal izateko tresna da eta hainbat erabiltzailek dokumentu bat aldi berean editatu eta beti azken bertsioa izan dezakte eskuragarri. Oraintxu arte, Google Docs bezala ezagutu dugu. Gainera, Google Chrome, Mozilla Firefox, Internet Explorer, Opera, Safari eta Maxthon nabigatzaileekin erabil daiteke.

Nola funtzionatzen du teknologia honek?

Google Driveko aplikazioa deskargatzen dugunean, gure ordenagailuan karpeta berri bat agertuko da. Bertara, gure artxiboak mugitu ahal izango dugu. Hemendik aurrera, karpeta honetan biltegiratutako fitxategiak edo aldatutako dokumentuak, hodeian eta Drive aplikazioa instalatuta daukagun edozein gailutan automatikoki aldatuko dira. Adibidez, dokumentu bat klasean ordenagailuan editatzen badugu, gure etxera heltzen garenean, dokumentuaren azken bertsioa izango dugu eta bertan lan egiten jarraitzeko

aukera emango digu. Dokumentu hauetara sartzeko, Google Drive aplikazioa instalatu beharko da Android diren gailuen kasuan edo internet bidez Gmaileko kontutik sartzea ere posible izango da.

Zer egiteko aukera ematen digu Google Drive zerbitzuak?

Dokumentuak sortu, editatu eta igo: Google zerbitzari batean kargatu ahal izango ditugu testu dokumentuak, kalkulu orriak, aurkezpenak, irudiak eta abar. Halaber, fitxategi berriak sortu ahal izango ditugu hutsetik edo daudenak editatu edo gure PCra jaitsi. gainerakoen datuak jasotzeko, online inprimaki bat ere sortu ahal izango dugu.

Edozein lekutatik sartu eta editatu: Dokumentuak online biltegiratzen dira, modu seguruan. Horrela, edozein unetan eta edozein lekutatik sar gaitezke horietara.+

Aldaketak denbora errealean partekatu: Beste erabiltzaile batzuk gonbida

ditzakegu zure dokumentuak ikustera eta elkarrekin eta aldi berean aldaketak egitera. Dokumentu bati aldaketak nork eta noiz egin dizkion jakiteko erregistro bat egin daiteke, eta edozein bertsiotara itzul daiteke. Online dokumentu publikoak argitara daitezke, web orriak edo gure blogean argitaratutako dokumentuak, esaterako.

8

Sortutako dokumentuak blogetan, post bat bezala edo web orri bezala argitaratzeko aukera ematen digu.

Zein abantaila eta onura ditu Google Drivek?

Dokumentuak online biltegiratzea: internetera konexioa duen edozein ordenagailutatik, tablet edo smartphone gailutatik eta abarretatik hel daiteke horietara, eta nahi denekin parteka daitezke; editatu ere egin daitezke, baita argitarako ere, denek ikusi ahal izateko. Gainera, zure portatila edo beste gailuren bat galduz edo ondatuz gero, dokumentua online dagoenez, beti izango duzu eskura.

Formatu askorekin erabil daiteke: testu dokumentuak (.doc eta .odt), testu aberastuko formatua (.rtf), web orriak (.html), testu soila (.txt), aurkezpenak (.ppt, .pps eta .odp), kalkulu orriak (.xls eta . ods) eta dokumentu garraiagarrien formatua ( .pdf), besteak beste.

9

Doako tresna da.

Guztia modu seguruan gordetzea: Artxibo guztiak plataforma seguruan gordetzen dira.

Sistema eragile guztiekin da bateragarria: PCan, Mac-ean eta Linux-ean

erabiliktako nabigatzaileekin funtzionatzen du eta bateragarria da Microsoft Officen ( .doc, .xls, .pdf, .ppt) eta Open officen ohiko formatuekin.

Zein abantaila eskaintzen ditu teknologia honek irakasle eta ikasleentzako?

Ariketa bat ikasgelako ordenagailuan egiten hasi eta etxean bukatzeko aukera ematen du, emailez bidali edo dokumentua USB batean deskargatzeko beharrik izan gabe.

Bideo edo dokumentu karpeta bat ikasleekin partekatu email bakar bat bidaliz. Hauek bertako guztia ikusteko aukera izango dute.

Irakasleak Google Driven ariketa bat zintzilikatuz gero, ikasleek bertan egiteko aukera izango dute eta ondoren irakasleak hau ikusi eta zuzentzeko aukera izango du.

irakasleak eta ikasleek batera lan egin ahal izango dute momentu berean, iruzkinak eta azalpenak momentuan bidaliz eta jasoz.

10

Dokumentu guztien segurtasun kopia bat lainoan gordeko da. Horrela, ordenagailuaren disko gogorra hautsiz edo birus batekin infektatuz gero, dokumentua berreskuratzeko aukera izango dugu.

Nahi gabe ezabatutako dokumentuak berreskuratzeko edo eta kopia zahar batera bueltatzeko aukera izatea.

OCR-ren bitartez ( Reconocimiento Óptico de Caracteres), fitxategi bat bere edukiarengatik aurkitu dezakegu eta ez bakarrik bere izenagatik.

Nola deskargatu dezakegu Google Drive?

1.- Exekutatu “ googledrivesync.exe artxiboa eta zure gmail ala institutuko kontua jarri;

2.- Google Drive carpeta bat sortuka da ordenagailuan, karpeta horrek plataforman dauzkagun artxiboetara sartzeko aukera eskainiko digu.

11

3.- Artxiboak sinkronizatzen hasiko dira

4.- Gure disko lokala zein tokitan egongo den esan: D:\ diskoa ala pendrive; Ubicación de la carpeta aldatu eta Ordenagailuko D:/ diskoko karpeta bat har daiteke, zein pendrive batetakoa;

12

5.- Gure ordenagailuko karpeta Google Drivekin syncronizatzeko;

6.- Gure ordenagailuko karpetan egindako aldaketan Interneteko gure fitxategietan ere aldatzen dira;

13

7.- Ez duzu behar zertan deskargatu Google Drive, baduzu jadanik eta;

Ez deskargatu

Driven inguruan zeozer ikasi dugu, beraz, gure praktika ona aurkezteko unea iritsi da

14

GUK DISEINATUTAKO PRAKTIKA ON BATEN ADIBIDEA Sektoreak, familiak... a zer nolako ikerlariak!

EGOERA: Irakasleak lanbide ezberdinen inguruan hitz egin nahi du gelan. Horretarako

ikasle bakoitzaren bi famili kide (aita, ama, anaia, arreba, izeba, osaba, aitona, amona…) gelara joan beharko dira haur guztiei bere lanaren inguruko hitzaldi bat ematera.

JARDUERAK (hitzaldiaren aurretik)

1. Ikasleek galdeketa bat bete beharko dute etxean haien famili kideek ematen dizkieten

datuak biltzeko. Honen bitartez, ahozko zein idatzizko komunikazioa landuko dute.

GALDEKETA

- Emakumezko edo gizonezkoa zara? - Zein da zure lanbidea? - Zein sektoretakoa da? - Zenbat urte daramatzazu horretan lanean? - Txikitatik nahi zenuen horretan lan egin? - Zein da gutxi gora-behera zure soldata? Markatu gehien hurbiltzen

den laukia:

Driven “Eskuratutako datuak” izeneko dokumentu bat sortuko dute eta bertan ikasle bakoitzak kolore desberdin batez lortutako datuak partekatuko ditu.

2. Gelan, Driven sortutako dokumentua erabiliko dute (proiektorean, arbel digitalean…) eta

agertzen diren lanbide ezberdinen zerrenda osatu eta hauen inguruko informazioa lortuko dute interneten bidez. Ondorengo galderei erantzunez:

- Zertan datza lanbidea? - Zergatik da garrantzitsua gizarterako?

Ikasle bakoitzari bi lanbide egokituko zaizkio baina ez haien familikideena, baizik eta zozketa baten ondorioz egokitzen zaizkienak. Bi lanbide hauen informazioa lortu eta Driveko dokumentu berri batetan itsatsiko dute “Lanbideen nondik norakoak” izenekoa. Horrela, guztiek ikusi ahal izango dituzte lanak edozein momentutan eta nahi izanez gero, informazioa aldatzeko aukera ere izango dute edo besteei aholkuak emateko aukera. Ikasle bakoitzak, aurreko dokumentuan erabili duen kolore berdina erabiliko du idazteko.

15

3. Behin galdeketaren erantzunak eskuratu dituztenean, gelan galdeketaren datuak erakusten dituen taula bat sortuko dute denen artean. Honen bitartez, sektore bakoitza integratzen duten lanbide ezberdinak ikasi eta ondorioak atera beharko dituzte hainbat galderari erantzunez:

a. Zein sektoretan daude langile gehien? Zergatik izan daiteke hori? b. Zein sektoretan lan egin nahi duzue? Zergatik?

Lortutako datuekin grafiko bat sortu beharko dute taldeka (2. ariketan egokitu zaizkien lanbideen sektoreen araberako banaketa egingo da). Hau egiteko, Drive erabiliko dute “hoja de calculo” bat sortzeko eta Driven eransteko.

4. Laugarren jardueran, ikasleek soldaten arteko desberdintasunak konparatuko dituzte. Honen bitartez, klaseen eta generoen arteko desoreken inguruan ikertzeko aukera helaraziko diegu. Soldatak konparatzeko grafiko bat sortu beharko dute sektoreka eta beste grafiko bat sexuan oinarrituz.

16

Grafikoak sortu ondoren, driven eskegi eta bakoitzak bere iritzia idatziko du galdera hauei erantzunez:

- Zergatik uste duzu lanbide batzuk beste batzuk baino soldata handiagoak dituztela?

- Ondo iruditzen zaizu gizonezkoek, emakumezkoek baino soldata handiagoa izatea?

2, 3 eta 4 ariketak eginda daudenean ikasleek sektoreka elkartuz gelan aurkezteko PowerPoint bat sortu beharko dute Drive erabiliz.

5. Hitzaldiaren eguna iristean, ikasleek euren PowerPointak aurkeztuko dituzte. Bost minututan, ikaskideei azalduko diete egokitu zaien sektoreari buruzko informazioa. Honen ondoren, eskolara hurbiltzen diren famili kideak euren lan esperientziari buruz hitz egingo diete ikasleei.

17

Diseinatutako praktika onaren nondik norakoak

Praktika honen helburua, lanbide ezberdinak ezagutzea eta bertan dauden ezberdintasunak lantzea da. Beste helburuetako bat, haurrek etorkizunean eduki nahi duten lana aukeratzea eta haien bizitzako helmuga bat jartzea da. Honetaz gain, sexu eta lan maila ezberdinak daudela aztertu eta hauek dauzkaten ondorioak ikusiko dituzte. Irakasleak metodo batzuk ezartzen ditu berrikuntzan oinarrituak daudenak, bertan haurrek tresna berriak erabiltzen ikasiko dituzte, Google Drive bezalakoak. Gauza berriak ikasiko dituztenez eta haien etorkizunarekin helmuga bat jartzen dutenez motibatuak mantenduko dira. Google Drive erabiliz adibidez, denek editatu ditzaketen dokumentuak sortuko dituzte eta beraz, desoreka eta aldakortasunak sortuko dira. Haurrek arazo hauetatik ateratzen eta hau kudeatzen ikasiko dute oparotasuna lortuz. Jarduera hauek eginez, konpetentzia linguistikoa, digitala eta soziala garatzen ikasiko dute. Linguistikoa lan idatziak egiterakoan landuko dute, digitala web 2.0 tresnak erabiliaz eta soziala gurasoekin hartu-emanean aritzerakoan.

Ondorioak: LHn tresnak izan dezakeen erabilgarritasuna, praktika onak direnak eta ez direnak dituzten ondorioak eredu pedagogikoan,.. Ze IKT integrazio mota proposatzen dugu? Zergatik? Nola gauzatzen da hobekuntzarako berrikuntza? LHn erabilgarri dauden tresnek, arazo batzuk ekar ditzakete eta denbora asko kontsumitzen dute ikasle eta irakasleen aldetik. Gainera, tresneria ondo menperatzen ez baldin bada, akatsen ezustekoak azaldu daitezke, hala nola, internetera sartzeko arazoak edo ordenagailu eta programen eguneraketa atzeratua edo desegokia edukitzea. Hau gertatzen denean, irakasleak bigarren plan bat prestatua eduki beharko du. Ikasleentzat IKT erabiltzea askoz motibagarriagoa da eta honek dakarrena, ikaslea askotan irakasle bihurtzea da. Ikasleek horrela, beraien artean ikasteko aukera izango dute eta aurkikuntza bidezko metodologia erabiltzen ikasiko dute. Honekin batera, haurrek beraien denbora administratzen jakingo dute beraien garapena errespetatuz. Hau dena integratzeko, eskola 2.0 programarekin bat egingo genuke. Programa honekin, haur bakoitzak bere ordenagailua edukiko luke eta honetaz gain, doako programak sustatzen dira, hala nola, Google Drive.

Google Drive erabiliz, dokumentuak egiteko garaian, taldekideak bakarrik ikasi beharrean, gela osoak ikas dezake. Hau da, lana bakarrik burutzerakoan, arazoak egon daitezke eta taldeka egiterakoan berriz, haien artean laguntzen dira eta lan osatuagoak eta hobeak sortzen dituzte. Honekin batera, klaseak informazio osatuagoa jasoko du eta gehiago ikasteko gai izango da, bere garapenari lagunduz.

18

BIBLIOGRAFIA

Area Moreira, Manuel (2007) “Algunos principios para el desarrollo de “buenas practicas” pedagogicas con las TIC en el aula [pdf]. La Laguna. [2014/09/06-an begiratua] https://egela.ehu.es/pluginfile.php/268103/mod_resource/content/1/Area_bp_2007.pdf -tik eskuratua Elhuyar fundazioa eta Eusko Jaurlaritza (2004) Elhuyar hiztegia. Azkenekoz 2014eko urriaren 8an begiratua. http://www.euskara.euskadi.net/r59-15172x/eu/hizt_el/index.asp

Eneko Santa Cruz, Itziar Zabal, Maialen Urkiola eta Nerea Villar (2014-09-29) Gure aurkezpena, web 2.0-ren praktika onak. Azkenekoz 2014eko urriaren 8an begiratua. http://majisteritza.blogspot.com.es/2014/09/gure-aurkezpena-web-20-ren-praktika-onak.html Gonzalez Ramirez, Teresa (2007). El concepto de “buenas prácticas”. [pdf]. Sevilla. [2014/09/06-an begiratua] https://egela.ehu.es/pluginfile.php/268102/mod_resource/content/1/Gonzalez_bp_2007.pdf- tik irakurria. Lankidetza ikaskuntza. Guereca, Maialen eta Balbas, Oihana (2012, urtarrilaren 14an). Lankidetza Ikaskuntza eta Web 2.0 zerbitzuak. Azkenekoz begiratua 2014ko urriaren 8an. http://es.slideshare.net/ikteknografia/txostena-lankidetza-ikaskuntza-blog-11038296 Lankidetza ikaskuntza. Piratak ( 2011, irailaren 27an). Lankidetza ikaskuntza. Azkenekoz begiratua 2014ko urriaren 8an. http://piratak004.blogspot.com.es/2011/09/lankidetza-ikaskuntza.html Zer da Google Drive? Azkenengoz begiratua 2014ko urriaren 6an. https://sites.google.com/site/eskola20proiektuak/2-ataza Zer da Google Drive? Azkenengoz begiratua 2014ko urriaren 6an. http://e-forma.kzgunea.net/mod/book/view.php?id=3193 Zer da Google Drive?. Sukuntza,Arkaitz ( 2012, maiatzaren 4an). Azkenengoz begiratua 2014ko urriaren 6an. http://informatikalari.wordpress.com/2012/05/04/google-drive-disko-gogorra-sarean/ Zer da Web 2.0? Definicion de. [2014/10/01-ean begiratua ]http://definicion.de/web-2-0/ - orrialdetik Zer dira praktika onak? Mikel Juaristi, Txaber Gabiria, Asier Beldarrain, Ander Ortuondo, Eneko Zalduegi [2014/10/08-an begiratua] http://prezi.com/ff_1rm724ses/laguntza-behar-al-duzu-fogg-jauna/ - tik berreskuratua