FASCISME/NATIONAAL-SOCIALISME

Wat is “het” fascisme? Verklaring of fenomenologie?ethisch perspectief / wetenschappelijke

benadering? Lange traditie “ideologische” interpretaties(anti-fascisme: liberale & communistische

fascisme-kritiek, Sonderweg, totalitarisme-these)

probleem van de “historisering”?(Historikerstreit)

Fascisme als ideologie

seculiere maatschappijvisie mensbeeld, toekomstvisie en politiek

programma? (sociaal) bewustzijn van een (sociale)

groep?

Anti-ideologie?

↔ liberalisme, socialisme Fascisme als tegenvorm Tegenterreur (“witte terreur”) Konservative Revolution? Nieuwe mens & nieuwe orde Anti-individualisme – Führer/Duce Parasitaire ideologie?

Nieuwe vorm ideologie?

Emphase

expressief ultra-nationalisme expressief anti-communisme expressief anti-liberalisme expressief anti-kapitalisme

Historiciteit fascisme

begripsinflatie neo-fascisme?

Ernst Nolte, Die faschistischen Bewegungen. Die Krise des liberalen Systems und die Entwicklung der Faschismen (1966)

fenomenologie fascisme

crisis van het liberale systeem massabeweging, anti-democratisch

én pseudo-legaliteit:(Monarchie Italië, Ermächtigungsgesetz 1933)

product van de Eerste Wereldoorlog:vrijkorps, methodologie van de oorlog,militaristisch

fenomenologie fascisme (2) ambivalentie tov burgerij: anti-burgerlijke

(klein)burgerlijkheid (oppervlakkige) raakvlakken met de

tegenstander (socialistische rethoriek/gestiek)

extreme vorm van nationalisme nadruk op “praktijk”, activistisch - heroïsering eigen (partij-)geschiedenis:tentoonstelling X-jaar fascisme, rituele herdenking

van de Hitler-putch in München leiderschapscultus en collectivisme

Clerico-fascisme? Fenomenologisch probleem: rol van geloof Conservatisme of fascisme?

Austro-fascisme & corporatisme (Dolfuss)

Slowakije (Jozef Tiso) Ustasabeweging (Kroatië) Franquisme (falangisten &

ultrakatholicisme)

Begripsgeschiedenis

Italiaans fascisme

fasces cum securibus fasci rivoluzionari dei la lavoratori fasci di combattimento (1919)

Italiaans (revolutionair) socialisme anarcho-syndicalismeGeorge Sorel, Réflexions sur la violence (1908) Futurisme (Marinetti)“Manifeste futuriste” , in Le Figaro, (1909) activisme(vitalisme) vivere pericolosamente Elite-denken: Pareto, Nietzsche

“Wortels” Italiaans fascisme

Ideologische ontwikkeling

Mussolini als socialistisch journalist(Il Trentino veduto da un socialista, 1909)

invloed marxisme , syndicalisme Herfst 1914 breuk met het socialisme, Il

Popolo d’Italia: interventionalisme Michele Bianchi (1883-1930)

Ontwikkeling fascisme Fascisme als beweging - fasci di combattimento (1919).

Samenwerking met futuristen en oud-strijders

1919-1920: het politiek theater van Fiume (d’Annunzio als eerste duce)

November 1921 Partito Nazionale Fascista

Ontwikkeling fascisme

Transitie: spanning tussen partij en staat (1922-1925) Mars op Rome Zuivering en deradicalisering (1925-

1929): staat boven partij “De jaren van consensus”, totalitaire

fase, choreografie van het fascime én verzoening met de r.k.kerk (1929-1936)

Eindfase

aansluiting bij Nazi-Duitsland

terugkeer van het radicalisme: de Republiek van Salò (1943-1945)

burgeroorlog, anti-fascisme

Esthetiek van het fascisme politiek stijl ↔ politieke inhoud

Susan Sontag: Fascinating fascism(voorbeeld Leni Riefenstahl) Peter Reichel, Der schöne Schein des Dritten

Reiches. Faszination und Gewalt des Faschismus (1993)

Simonetta Falasca-Zamponi, Fascist Spectacle. The Aesthetics of Power in Mussolini’s Italy (1997)

Reactionary modernism (Jeffrey Herf) Modernism and fascism (Roger Grifin, 2007)

Spanningen Italiaans fascisme

revolutie ↔ reactie totalitaire modernisatie ↔

traditionalisme futurisme ↔ Romanità staat ↔ corporatisme staat ↔ partij, beweging staat ↔ maatschappij staat ↔ natie

Spanningen Italiaans fascisme (2)

staatskapitalisme ↔ “productivisme” “socialisme” ↔ anti-socialisme totalitarisme ↔ kerk, monarchie

Spanningen Italiaans fascisme (3)

anti-theoretisch (knokploegen)↔ noodzaak doctrine

1ste fascisme (Milaan) ↔ 2de fascisme (provincie)

Mussolinismo = fascisme? Ideologisering ↔ Emphase (effect

zonder inhoud) Noorden ↔ Zuiden

“Wortels” nationaal-socialisme “Volk” (Herder) …. “völkisch” Sociaal-darwinisme/“wetenschappelijk” rascisme:l’ethnologie est jeuneJoseph Arthur de Gobineau, Essai sur l’inégalité des races humaines (1853) Degeneratie/decadentie Nietzsche, Wille zur Macht Anti-humanisme, anti-christelijk

“Wortels” nationaal-socialisme (2)

Houston Stewart Chamberlain, Die Grundlagen des 19. Jahrhunderts (1899)

Deutsch-Österreich: Duits-nationalisme &anti-semitisme Georg von Schönerer/ Alldeutsche Partei Karl Lueger/ Christlich-soziale ParteiBrigitte Haman,Hitlers Wien. Lehrjahre eines Diktators(München 1996)

Strijd om de ideologie Betekenis Mein Kampf

Fascisme ↔ Nationaal-socialisme =Futurisme ↔ Agrarromantik

Goebbels contra Rosenberg Alfred Rosenberg, Der Mythus des 20.

Jahrhunderts (1930)/“Amt Rosenberg” Hitler: “undefinierbaren nordischen Phrasen”

(1936) Joseph Goebbels:Modernistische façade stählerne Romantik 1933-1936: Expressionisme-debat 1937: Entartete Kunst “Ämterchaos des 3. Reiches”