PengenalanPengenalanPENGENALAN

Masyarakat:Kamus Dewan (2005): Kumpulan manusia yang hidup bersama di sesuatu tempat dengan aturan dan cara tertentu

Ciri-ciri utama masyarakat:

•Berkelompok•Berbudaya

•Mengalami perubahan•Berinteraksi•Kepimpinan

•Aturan Sosial

Terdapat 2 golongan utama masyarakat semenjak pramerdeka:

Golongan Memerintah (aristokrat)

•Sultan•Kerabat Diraja

•Pembesar

Golongan Diperintah•Rakyat Biasa

•Golongan HambaI. Hamba Abdi

II. Hamba Berhutang

- Perbezaan darjat yang tinggi antara pihak pembesar - Perbezaan darjat yang tinggi antara pihak pembesar dengan rakyat mewujudkan jurang sosial yang begitu dengan rakyat mewujudkan jurang sosial yang begitu

ketara.ketara.

-Budaya masyarakat berbeza mengikut etnik dan -Budaya masyarakat berbeza mengikut etnik dan kawasan, di mana hampir setiap kaum mempunyai kawasan, di mana hampir setiap kaum mempunyai hierarki sosial, perundangan, dan adat resam yang hierarki sosial, perundangan, dan adat resam yang

tersusuntersusun

Masyarakat PribumiMasyarakat Pribumi

Konsep PribumiKonsep PribumiUmum: Kumpulan etnik yang natif kepada

wilayah yang dituntut dan dipertahankan oleh sesebuah negara

Spesifik: Penduduk asal negara Malaysia (orang Melayu dan orang Asli Semenanjung, kumpulan etnik pribumi Sabah & Sarawak)

Menghuni semua negeri kecuali Pulau Pinang dan Perlis

Diklasifikasikan mengikut kawasan petempatan

Sosioekonomi MasyarakatSosioekonomi MasyarakatAktif apabila Melaka menjadi bandar

entrepot orang MelayuFeudalisme: pemerintah menguasai

sumber ekonomi yang kebanyakannya tergolong dalam kelas atasan dan menengah

Monopoli ekonomi menjadi teras utama raja/rakyat dengan menguasai perdagangan selain import/eksport

Sosioekonomi Masyarakat SarawakSosioekonomi Masyarakat Sarawak

Ekonomi tradisi: perikanan, pertanian, dan meramu

Golongan bangsawan menjadi peniaga, pedagang

Rakyat biasa menjadi pengikut rombongan perdagangan pembesar

Komposisi Penduduk SarawakKomposisi Penduduk SarawakIban (Dayak Laut), Bidayuh (Dayak

Darat), Kayan, Kenyah, Kelabit, Kedayan, Bisaya, Melanau

Orang Iban Rumah panjang, bertani Susunan politik daerah berdasarkan ikatan keluarga,

sanak saudara atau kaban (kerabat handai) Ketua rumah panjang bertanggungjawab menjaga

anak buah dan keamanan Membayar cukai tahunan kepada Sultan Brunei

Komposisi Penduduk SarawakKomposisi Penduduk SarawakMelanau

• Persisiran sungai, pantai• Kawasan persisiran kaya dengan hasil sagu,

kehidupan aman• Perkembangan perdagangan dengan Brunei

membawa kepada perkembangan kebudayaan Melayu, penyebaran agama Islam secara progresif

Komposisi Penduduk SarawakKomposisi Penduduk SarawakMelayu

• Sistem masyarakat yang berkronologi tersusun disebabkan hubungan erat dengan kesultanan Brunei

• Petempatan di persisiran pantai, terdedah kepada pengaruh luar dan penyebaran agama Islam menerusi perdagangan

• Pengaruh kesultanan Brunei, beberapa pembesar tempatan dilantik mentadbir bagi pihak Brunei

• Datuk Patinggi, Datu’ Temenggung, dan Datuk Bandar

Sosio-Ekonomi Pribumi SabahSosio-Ekonomi Pribumi SabahMempunyai persamaan dengan Sarawak,

iaitu mengamalkan sistem ekonomi tradisiSistem masyarakat teratur mengikut

peranan sesuatu kaum dalam hierarki pentadbiran

Komposisi Penduduk SabahKomposisi Penduduk SabahKadazan/Dusun, Murut, Bajau, Brunei,

Illanus, KedayanOrang Bajau:

• Kemahiran bertukang besi, menenun kain, dan memacu kuda

• Sistem sosial dan politik yang teratur, dipengaruhi Kesultanan Brunei dan Suluk

• Pendedahan, pengalaman pentadbiran semasa pemerintahan Brunei dan Suluk membolehkan orang Bajau mentadbir dengan baik

Komposisi Penduduk SabahKomposisi Penduduk SabahDusun/Kadazan

• Kegiatan pertanian, seperti menanam padi sawah dan buah-buahan, berternak

Murut dan Lun Dayeh• Daerah pedalaman, mengamalkan pertanian

pindah, padi huma, hasil hutan (meramu)• Susun politik berdasarkan ikatan keluarga,

sanak saudara

Komposisi Penduduk SabahKomposisi Penduduk SabahDusun/Kadazan

• Ketua kampung (Orang Tua) bertanggungjawab menjaga keamanan, memberi perlindungan

• Majlis Kampung memilih pemimpin, memberi nasihat berkaitan hal ehwal kampung

• Golongan agama (Bobohizan) membimbing upacara keagamaan, kelakuan, lunas adat masyarakat setempat

Jenis Kegiatan EkonomiJenis Kegiatan EkonomiUtama: Pertanian

• Diusahakan oleh masyarakat tempatan, khususnya pribumi

• Pertanian pindah, huma, meramu hasil hutan• Tujuan: sara diri• Masyarakat mengamalkan perpindahan secara

berkala

Jenis Kegiatan EkonomiJenis Kegiatan EkonomiTanaman yang diusahakan berbentuk

bijirin, hasil bawah tanahKegiatan ini bersifat komersil selepas

kemasukan penjajah asingPertanian huma dilakukan oleh majoriti

kaum pribumi secara bergotong-royong dan diketuai oleh seorang ketua kampung

Jenis Kegiatan EkonomiJenis Kegiatan EkonomiUnsur mistik

• Ketua kampung berperanan sebagai Tok Batin yang menjadi perantara antara dunia halus & dunia sebenar

• Bekerja secara gotong-royong kerana percaya bahawa semangat padi perlu dipuja untuk mengekalkan hasil tuaian

• Padi dituai semasa masak, disertai oleh upacara gemsang (nyanyian dan tarian)

• Berpegang kukuh pada pantang larang

SOSIOPOLITIK SOSIOPOLITIK

RajaKerabat diraja

PembesarGolongan merdeka

Rakyat biasaOrang Asing

Hamba

Terdapat 2 Jenis Sistem :

1.Sistem Monarki2.Sistem Feudal

SISTEM FEUDALSISTEM FEUDALKONSEP (untuk mengekalkan kedudukan

raja)1.Konsep Waad2.Derhaka3.Kedaulatan

Tanggungjawab rakyat :1. Sistem Kerah 2. Sistem Serah

EKONOMI NEGERI-NEGERI MELAYU

Sara diri:dari segi konsepnya; satu sistem pertanian sara hidup.barangan pertanian yang dikeluarkan ialah barangan untuk kegunaan keluarga sahaja. Ia tidak berfokuskan kepada lebihan pengeluaran.

Komersil:berfokuskan lebihan pengeluaran. wujud di negeri-negeri Melayu setelah kehadiran penjajah British pada abad ke-19.

Menjelang pada abad ke-19, telah berlaku perubahan dalam corak asasi ekonomi di negeri-negeri Melayu. Kehadiran dan penaklukannya pihak British terhadap negeri-negeri Melayu telah mengubah sistem tradisi (sara diri) ini kepada sistem ekonomi komersial.

SISTEM PERTANIAN

Kegiatan pertanian merupakan kegiatan ekonomi sara diri yang sangat penting. padi merupakan tanaman utama memandangkan ia adalah makanan asasi masyarakat di rantau ini. Terdapat dua bentuk pertanian iaitu pindah dan tetap iaitu tanaman padi sawah dan padi huma. Negeri yang banyak dan terkenal dengan penanaman padi ialah di Kedah dan Kelantan.

Peningkatan penanaman tebu:tertumpu di bahagian selatan Seberang Perai. Harga gula yang meningkat di pasaran dunia.

Pembukaan ladang gambir dan lada hitam di Johor:Temenggung Ibrahim – sistem Kangcudibuka di sepanjang Selat Tebrau

Faktor perkembangan ekonomi pertanian

Pembukaan ladang2 kopi:Ladang Stock RocfordBatu Pahat, 18 ladang kopiPekerja: org Jawa, Cina &India.

Penemuan kawasan perlombongan bijih timah:Larut, Lembah Klang, Sungai Ujong dan Lukut Pengenalan teknologi baru.

Konsep Feudalisme Dalam Sosio-Ekonomi Masyarakat MelayuKonsep Feudalisme Dalam Sosio-Ekonomi Masyarakat Melayu..

Fuedalisme merupakan satu struktur herarki politik dan sosial masyarakat yang terdiri daripada golongan memerintah dan di perintah.

Pengaruh Pengaruh Konsep Feudalisme

Kebergantungan diantara golongan pemerintah dengan yang diperintah.

Di antara sultan dan pembesar

Di antara sultan dan rakyat

Di antara pembesar dengan rakyat

Mewujudkan dua sistem iaitu sistem serah dan sistem kerah.

Struktur Sosial Masyarakat di Struktur Sosial Masyarakat di MalaysiaMalaysia

Struktur Sosial Masyarakat di MalaysiaStruktur Sosial Masyarakat di Malaysia-Masyarakat Malaysia merupakan masyarakat Feudal- Boleh dibahagikan kepada 2 golongan iaitu golongan pemerintah dan golongan yang diperintah.

-Golongan pemerintah terdiri daripada Sultan/Raja, Kerabat diRaja, Pembesar, Bangsawan dan Pemimpin agama.

-Golongan diperintah terdiri daripada rakyat biasa,Orang asing dan hamba.

-Hubungan antara kedua-dua golongan ini adalah timbal balik dan saling melengkapi antara lapisan masyarakatnya.

Golongan PemerintahGolongan Pemerintah(Tanah Melayu)(Tanah Melayu)

Raja/ Sultan- Raja atau sultan merupakan asas terpenting dalam

susun lapis masyarakat Melayu tradisional.

- Kedudukan Raja/Sultan paling tinggi dalam piramid organisasi sosial dan mempunyai kuasa penuh untuk memerintah seluruh negeri dan jajahan taklukannya.

- Dianggap sebagai dewa raja dan merupakan tunggak utama dalam pemerintahan sesebuah negeri dan tanah jajahan.

- Seseorang raja dilantik melalui pertabalan di atas persetujuan semua pembesar.(Putera Sulong)

Kerabat Diraja

- Mempunyai hak-hak istimewa, namum hak mereka tidak boleh melebihi hak istimewa seseorang sultan yang memerintah.

-Cth:guna payung berwarna kuning dan penggunaan bahasa dalaman.

-Dianggap suci dan berbeza dengan rakyat lain.

Bangsawan dan pembesar

- Terdiri daripada kerabat diraja dan bukan kerabat raja serta berpengaruh.

- Pembesar merupakan golongan yang mempunyai kedudukan yang hampir sekali dengan sultan.

- Dianugerahkan suatu kawasan yang membolehkan mereka mengutip cukai.

- Pembesar selalunya dilantik secara turun temurun.

Golongan Agama

- Golongan cerdik pandai yang memegang jawatan mufti dan kadi

- Menjadi penasihat raja dan kerajaan dalam hal-hal tentang hukum syarak dan selok-belok agama

Golongan yang diperintahGolongan yang diperintah

Rakyat biasa

- Masyarakat pribumi yang bermastautin tetap dan bilangannya adalah ramai

- Terdiri daripada pedagang dan peniaga serta menjadi pengikut para pembesar.

- Mereka yang menjadi buruh kasar dan tukang mahir dalam pembuatan alat perhiasan dan senjata.

- Terlibat dalam kegiatan pertanian dan penangkapan ikan untuk sara diri.

Orang asing

- Orang bukan Melayu yang hanya mengunjungi Tanah Melayu untuk tujuan tertentu.

- Terdiri daripada pedagang, perantau, mubaligh atau santeri.

Hamba

Terdapat 3 jenis hamba

1. Hamba Raja

2. Hamba Berhutang

3. Hamba Biasa

Hamba Raja

- Mereka yang menawarkan diri untuk menjadi hamba di istana.

- Melakukan semua jenis pekerjaan dan taraf mereka juga lebih tinggi dari hamba yang lain.

- Bekas tahanan perang atau banduan yang menjadi hamba raja.

Hamba Berhutang

- Terdiri daripada rakyat biasa yang gagal membayar hutang kepada pemiutang dalam jangka masa yang ditetapkan

- Mereka terpaksa membawa anak dan isteri tinggal di rumah pemiutang sehingga hutang dilangsaikan.

- Boleh menjadi rakyat biasa semula apabila ia setelah selesai berkhidmat kepada si pemiutang dalam tempoh yang dijanjikan.

Hamba biasa

- Menjadi hamba seumur hidup kepada pemiliknya secara turun-temurun

- Digolongkan kepada tiga jenis iaitu hamba abdi yang membuat kerja yang berat dan kasar

Masyarakat Sabah & SarawakMasyarakat Sabah & SarawakSarawak merupakan sebuah negeri yang berada di

bawah kekuasaan Kesultanan Brunei.

Sabah pula berada di bawah kekuasaan kesultanan Sulu di Filipina.

Namun ada juga kawasan Sabah yang dikuasai oleh Kesultanan Brunei.

Turut mengamalkan sistem sosial seperti di tanah melayu iaitu sistem feudal iaitu golongan pemerintah dan golongan di perintah.

Golongan Pemerintah

Golongan Raja

- berkuasa penuh ke atas negeri yang diperintah termasuklah kawasan jajahan.

- Mengamalkan konsep taat dan patuh dalam pemerintahan.

Pembesar

- Di Sabah dan Sarawak, golongan pembesar ini turut memainkan peranan yang hampir sama dengan pmbesar di Tanah Melayu.

- Mempunyai hak untuk mengutip cukai atas arahan Raja/sultan

- Mentadbir beberapa kawasan daerah dan berkuasa ke atas kawasan yang di tadbirnya.

Bangsawan / Saudagar

- Merupakan mereka yang mempunyai kekayaan sama ada harta sendiri atau harta yang di peroleh secara berdagang.

- Status mereka adalah lebih tinggi daripada rakyat biasa dan hamba

Golongan Di perintahGolongan Di perintah Rakyat Biasa

- Terdiri daripada masyarakat pribumi Sabah dan Sarawak.

- Kebanyakkan mereka menjalankan aktiviti pertanian sara diri dan mengutip hasil hutan.

- Terdapat juga rakyat yang menjadi pengikut para pembesar dan bekerja untuk mereka.

Hamba

- Golongan ini adalah mereka yang menduduki tangga yang paling bawah dalam hererki sosial masyarakat Sabah dan Sarawak.

- Menjadi orang suruhan kepada Raja,pembesar atau pun kepada pemberi hutang.

Mobiliti SosialMobiliti SosialDalam sistem sosial masyarakat di Malaysia,mobiliti

sosial ini turut berlaku.

Namun demikian,hanya golongan tertentu sahaja yang terlibat dalam mobiliti sosial.

Perpindahan status daripada golongan diperintah kepada golongan pemerintah adalah jarang sekali berlaku.

Sekiranya berlaku, pertukaran status ini disebabkan oleh perkahwinan dan mendapat anugerah daripada raja.

-bagi golongan hamba,hamba abdi adalah golongan yang paling sukar untuk mendapatkan pertukaran status kerana hanya boleh dimerdekakan oleh tuannya.

-hamba berhutang pula akan bebas apabila hutangnya telah langsai.

-Sememangnya, mobiliti sosial dalam masyarakat feudal di Malaysia adalah sesuatu yang jarang berlaku dan hanya golongan tertentu sahaja yang mampu mencapai mobiliti sosial ini.

BUDAYA DAN ADATBUDAYA DAN ADAT

DEFINISIDEFINISI

Ciri-ciri BudayaCiri-ciri Budaya1. Bahasatidak berminat untuk mempelajari Bahasa MelayuAbdullah Munsyi- bilangan kanak-kanak yang

belajar mengaji al-Quran sedikit kanak-kanak tidak diterapkan untuk mempelajari

Bahasa Melayu.Abdullah Munsyi bimbing sekiranya sikap tidak

mahu mempelajari Bahasa Melayu ini berterusan, Bahasa Melayu mungkin akan pupus.

penting dalam mengekalkan identiti budaya masyarakat Melayu

2. Aspek tulisan

ditekankan oleh Abdullah Munsyi apabila beliau menasihatkan masyarakat tempatan supaya tekun belajar

masyarakat yang tidak mengambil berat tentang aspek tulisan mereka akan menyebabkan kecantikan Bahasa Melayu terjejas

penting semasa menulis surat kerana surat-surat yang ditulis akan mempunyai banyak kesalahan bahasa

Abdullah Munsyi telah mengkritik sikap masyarakat yang tidak berusaha untuk mempelajari Bahasa Melayu sebagai satu kelakuan yang buruk

3. Pemalas

Pahang- Abdullah Munsyi mengatakan bahawa masyarakat tempatan sebagai pemalas kerana mereka tidak bekerja dan mengusahakan tanam-tanaman.

tidak menerima upah yang setaraf dengan pekerjaan yang mereka lakukan.

sentiasa berada dalam ketakutan, dianayai oleh raja-raja dan orang-orang yang berpangkat.

Shaharuddin Maaruf mengulas pandangan Abdullah Munshi mengenai kemiskinan orang Melayu mempunyai hubungan rapat dengan usaha menindas yang dilakukan pemerintah.

golongan rakyat biasa yang mempunyai lebihan wang atau makanan akan dirampas oleh pemerintah

ADATADATdua jenis adat yang paling berkembang di Tanah

Melayu iaitu Adat Temenggung dan Adat Perpatih.

diamalkan secara meluas di semua negeri Tanah Melayu kecuali Negeri Sembilan dan kawasan Naning di Melaka.

bersifat patriarchal

kaum lelaki mewarisi harta pusaka keluarga

sistem pemerintahan bersifat autokrasi- sultan berkuasa penuh dalam pemerintahan

Hukuman ke atas kesalahan jenayah lebih keras.

Bentuk hukuman berdasarkan prinsip pembalasan.

Peraturan perkahwinan berdasarkan undang-undang Islam.

Dibenarkan berkahwin dengan sesiapa sahaja asalkan tiada pertalian darah.

Adat Perpatih disebarkan oleh orang-orang Minangkabau dan berkembang di Negeri Sembilan serta Naning di Utara Melaka pada abad ke-17.

bersifat matriarchal

Pewarisan harta pusaka diberatkan di sebelah ibu

Sistem pemerintahan Adat Perpatih bercorak demokrasi dan permuafakatan

empat orang Undang bertindak untuk memilih seorang kerabat diraja untuk menjadi Yam Tuan Besar Negeri Sembilan.

hukuman bertujuan untuk mendidik dan membaiki keadaan

Sarawak- masyarakat Bumiputera mengamalkan Adat Dusun Tunggu.

Sabah- Adat Tenom, Adat Dusun dan Adat Timogun diamalkan

Hukum adat bertujuan mengawal soal bertanam padi dan tempat tinggal orang Iban.

Hukum adat menentukan tanah kampung halaman kepunyaan bersama sesuatu kumpulan masyarakat.

Di peringkat kampung, hukum adat dilaksanakan oleh ketua kampung atau Majlis Orang Tua-tua.

Dalam sesuatu perbicaraan, biasanya terdapat tiga orang hakim untuk mengadili kes- Pengeran Temenggung atau Datuk Orang Kaya yang mewakili Sultan Brunei dan dua orang wakil suku-suku yang terlibat dalam kes berkenaan.

Hukum adat berperanan penting mengekalkan peraturan hidup agar dapat menjamin keharmonian dalam masyarakat, menentukan hak dan mengawal tingkah laku individu dalam kehidupan masyarakat.

Selepas penjajahan British, dasar pecah dan perintah yang diamalkan telah menyekat masyarakat yang terdiri daripada Melayu, Cina dan India daripada bersatu padu.

mewujudkan kelompok-kelompok etnik yang berdasarkan kegiatan ekonomi yang tinggal dalam kelompok masing-masing.