Kahulugan ng Dayalek at IdyolekAng varayting dayalek ay tumutukoy sa panahon,lugar at katayuan sa buhay.

Kaya ito ay nahahati sa dayalek na heograpiko,dayalek ma temporal at dayalek na sosyal. Ayon kay Alonzo(2002) ang varayti nang wika ay makikita sa formal o substantikong katangian kaugnay nang pinanggalingan ng tagapagsalita ng grupo sa isang tatlong dimension, at katayuang sosyal, espasyo at panahon.

Ang dayalek ay palasak sa isang lugar o sa buong kapuluan. Ito ay ang unang wikang kinagisnan sa tahanan, pamayanan at lalawigan.

Ito rin ang wikang namumuwati sa bibig ng mga tao, ng mga magulangsa tahanan at sambayanang Pilipino. Halimbawa ang tagalog ay isang wika na sinasalita sa Kamaynilaan, ang mga dayalek nito ay ang Tagalog-Batangas, Tagalog-Cavite, Tagalog-Nueva Ecija, Tagalog-Bulacan, Tagalog-Laguna at

Tagalog-Quezon.

Tatlong Uri nang DayalekSa pahayag ni Curtis Mc Farland,nauuri raw sa tatlo ang dayalek:a. Dayalek nang sosyal. Ito ay naiiba sa heograpikal na dayalek dahil ito ay ginagamit nang iba’t ibang uri nang tao sa lipunan.Ang isang taong kabilang sa isang pangkat ay may ibang pananalita kumpara sa iba na mula sa ibang uri nang lipunan kahit na sila ay nasa iisang lugar. Tinatawag na dayalek ang mga pagkakaiba-iba sa loob ng wika at Jargon o Register naman ang tawas sa mga salitang lumilitaw sa mga pangkat na propesyunal o sosyal na bunga ng trabaho o kaya’y gawain sa isang grupo. Kaya masasabi natin na may sariling salita ang mga mangingisda na iba sa mga doktor at mga pulitiko. Sa mga naglalaro nang bilyar ay may nabubuo ring wika na ikinaiiba sa mga naglalaro ng golf.

Halimbawa nang Dayalek na Sosyal

Narito ang ilan sa mga halimbawa nang salitang Tagalog-Batangas na nauunawaan din ng mga taga- ibang rehiyon

Batangas

-galong-abuhan-kalibkib-kibal-bayuhan-mabanas-busilig-tubal-binangi-bilot-matamis-apuyan-lagyi-lukban-tingni-sinturis

Tagalog

-banga-asuhan-kopras-sitaw-kiskisan-maalinsangan-mata-maruming damit-inihaw-tuta-asukal-posporo-lagyan-suha-tingnan-dalanghita

b.Diskretong Dayalek. Masasabing ito ay hiwalay sa ibang dayalekto dulot iyo ng heograpikong lokasyon at pagiging

“distinct” na dayalekto. Halimbawa nito ang Tagalog-Marinduque na hindi maikakaila na malayo ang sa ibang

dayalektong Tagalog.

c. Dayalektikal na Varyasyon. Ang pokus dito ay pagbabahagi ng salita o distribusyon ng ilang salita,aksent at pagbigkas ng wika sa loob nang isang ‘languare area’.

Halimbawa, katulad ng wikang Tagalog sa Laguna, wikang Tagalog sa Cavite at wikang Tagalog sa Batangas

d. Idyolek. Ito ay ang varayti ng wikang may kaugnayan sa personal na abilidad ng tagapagsalita; ang varayti ng wikang

ginagamit ng isang partikular na indibidwal. Ito rin ay ang indibidwal na paggamit ng isang tao sa isang wika. Tulad halimbawa na pagkakaiba ng bawat indibidwal ng ‘finger

prints’.Bilang panlahat, ang idyolek ang pangkalahatang katipunan

ng mga linggwistikang pekyularidad ng isang tao. Ang partikular na balangkas ng istraktura at semantika ng bawat idyolek ay nabubuo, naaapektuhan at idinidikta ng lugar na

kung saan siya pinadpad ng tadhana o kapalaran.

Mga Uri ng DAYALEK

Jargon or Register

IDYOLEK