İnovatif Kimya Dergisi Sayı-30

KimyaDergisi NOVATF

Kimya DergisiYIL:4 SAYI:30 OCAK 2016

ENSTRUMENTAL ANALZ VE TES

NCSU ARATIRMACILARI,Q-KARBONLA BLM DNYASININ EN BYKBULULARINDAN BRN GEREKLETRD

DOAL POLMERK BAMBU

PROF. DR. AZZ SANCARDLN ALDI

NANO LA TAM HEDEF BULUYOR

KMYA HRACATI 14,2 MLYAR DOLAR

JOHN DALTON ve HAYAT HKAYES

AKMBDEN MERSN-ADANA KMYA SEKTRNN NN AACAK PROJE

JAPON SALIK DEVNDENTRKYEDE LA RETM

POLSAN KMYA, ELEKTRKTENTASARRUF ETT

ATIK PLASTKTEN GER DNM

KMYA SEKTR ve SERTFKALAR

KMYA SANAYMZ YOK

KURALLARIMIZ1. novatif Kimya Dergisi yazlarn herhangi birmakalenizde veya yaznzda kullanmak iin yazsnaldnz kiiye mail atarak haber vermek, kullanm olduunuz yazlarn kaynan ise dergi olarak belirtmek durumundasnz.

2. Dergide yazlan yazlarn sorumluluu birinciderece yazara aittir. Bu konu hakknda bir sorunyayorsanz ilk olarak yazara ulamalsnz.

3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak banza gelebilecek felaketlerden ya da ilerden dergi sorumlu deildir.

4. Dergide yazarlarn kullanm olduu resimlerde, yazlarda kesinlikle kaynak belirtilmek zorundadr. Aksi durum olduu zaman bunu yazarn kendisine ulaarak sormalsnz. nk bize yaz gnderen yazarlarmzdan ricamz telif haklarna riayet ederek fotoraflar dkmanlarna eklemeleri. Buradan kacak problemlerden dorudan yazarlar sorumludur. Dergi sorumlu deildir.

5. Dergide benim de yazm olsun diyen yazarlarmzvar ise yazlarnz iin Yavuz Selim KART ile konuabilirsiniz. Dergi ile iletiim kurmak iin [email protected] adresinemail atabilirsiniz.

6. Dergimizde yaynlanmasn istediiniz [email protected] mail adresinegndermelisiniz. Bu mail adresine gnderdiiniz yazlarda bir eksiklik var ise editr tarafndan incelenecektir. Eksik ksmlar var ise size geri dn yaplacaktr. Dzeltmeniz iin tavsiyelerde bulunulacaktr. Ltfen geri dn yaplnca bunu

kendinizi kmsemek olarak grmeyin. Ama daha gzel bir yaz ve daha gzel bir dergi.

7. Tarafmza ok yaz gelmedii takdirde her yazy yaymlamaya gayret edeceiz lakin bakalarnn yazlarn kendi yazm gibi gnderenler, kaynaksz yaz gnderenler, ok ksa yaz gndenlerin yazlarn maalesef yaymlamayacaz.

8. Dergide dini ve siyasi ierikli yazlar yaymlanmaz. Herhangi bir dini grubu temsil eden ya da herhangi bir siyasi grubu temsil eden sz ve kelimeler yaznzda olursa dergi o ksmlar deitirmeniz konusunda sizi uyarr. Deitirmezseniz dergi yaymlamama hakkn ya da yaznn o ksmn deitirme hakkn elinde tutar. Bu konuda son sz dergi yneticisine aittir.

9. Bu dergide kimya ilmi zerine okuyan, kimya ilmine merakl, kimya ilmi ile ilgili aratrma yapmay seven herkes yazabilir.

10. Dergi ekibimiz gnll kiilerden olumutur. Bu dergi ilk kurulduu zamandan beri byledir. Dergi ekibinde olan herkes bu kural kabul etmi saylr. Gelen kiilere en bata bu kural sylenir. Grevini yapmayan, dergide anlamazlk karan, huzur bozan, dergi yneticisini dinlemeyen kiiler ekipten karlr.

11. Dergi tasarm ve ynetiminden sorumlu kii buraya ek maddeler koyup deitirme yetkisinesahiptir.

12. Dergiyi okuyanlar ve dergi ekibi bu kurallar kabul etmi saylrlar.

http://www.inovatifkimyadergisi.com

https://www.facebook.com/InovatifKimyaDergisi

https://twitter.com/InovatifKimya

https://instagram.com/inovatifkimyadergisi

http://inovatifkimyadergisi-blog.blogspot.com.tr

https://www.youtube.com/channel/UCmIkYbQtd8LtCP6GVL0tVGQ

https://plus.google.com/+Inovatifkimyadergisi

https://www.linkedin.com/profile/view?id=AAIAABHWzAYBk8n_O2X-p0LJgn9bB-aLM6w0-3pwS

OS

YAL

ME

DYA

Ekibimiz

YAVUZ SELM KART HATLE MOUMNTSA

PELN TANTOLU TUBA NGL

KMYA MHENDS KMYAKURUCU-YNETC

KMYAGER KMYA MHENDSFACEBOOK EDTR

FACEBOOK EDTR

FACEBOOK EDTR

ELF KOKMYAGER

FACEBOOK EDTR

MAHMUT ATASEVERBYOKMYAGER

FACEBOOK EDTR

SZ DE EKBMZE KATILIN

EDTRDEN

Merhabalar

ncelikle bize olan ilginiz iin ok teekkr ediyoruz.

2015 ylnda bilim dnyasnda olumlu gelimeler oldu. Bu gelimeleri sizlerle paylamaya altk. lkemiz asndan 2016 ylnn daha bilimsel, daha aratrmac ekilde gemesini temenni ediyorum.

Bu ay birok konuda yaz geldi. Sektrden birok haber de ekledik. Bu yazlarda eitli eyler okuyarak bilgileneceksiniz. Yaz gnderen arkadalarmza da ayrca ok teekkr ediyorum.

Gemie dnk analizlerimiz gelecek asndan nemli diyerekten yeni ylnz en iten dileklerimle tekrar tebrik ediyorum.

Keyifle okumanz dileimizle

N

DE

KL

ER

DOAL POLMERK BAMBU 7

13

17

20

26

30

32

37

11

14

19

25

27

31

36

38

KMYA MHENDSL BLM RETM YELERNN ALIMASI PATENT ALDI

PROF. DR. AZZ SANCAR DLN ALDI


KMYA SANAYMZ YOK

NCSU ARATIRMACILARI,Q-KARBONLA BLM DNYASININ EN BYK BULULARINDAN BRN GEREKLETRD


POLSAN KMYA, ELEKTRKTEN TASARRUF ETT

DERDEN ESNLENEN VE KENDN ONARAN PLASTK



NANO LA TAM HEDEF BULUYOR


AKMBDEN MERSN-ADANA KMYA SEKTRNN NN AACAK PROJE

JAPON SALIK DEVNDEN TRKYEDE LA RETM

ARGON

N

DE

KL

ER

AYIN WEB STES 39

41

43

40

42KMYA SZL

KMYA BULMACA

YAZARIMIZ OLUN

KMYA BULMACA ZM

KMYA MHENDS

ZEHRA SEVDE HATPOLU

YKSEK LSANS RENCS

ATATRK NVERSTES

[email protected]

7

DOAL POLMERK BAMBUBAMBU BTKS, DOAL POLMERK LF RETM YNTEMLER VE YAPILAN ALIMALAR

Polimer malzemeleri, hayatmzdaki her alanda grmek mmkndr. Kullandmz birok eya polimer malzemelerden retilmektedir. Hafif, gvenli ve dayankl olmalaryla ilgi ekmekte ve zellikle gnmzde polimerler zerine ok fazla alma yaplmaktadr. Teknolojik yeniliklere ak ve uygun maliyetli olan bu polimerler, doal, sentetik ve yar sentetik olmak zere e ayrlmaktadrlar. Doal polimer malzemelerin kullanlma alanlar ile ok fazla alma yrtlmektedir. Bambu bitkisinin de doal polimerik yapda olmasndan dolay birok almaya konu olduunu gzlemlemek mmkndr.

Bambu Bitkisi Hakknda Bambu, tropikal iklim blgelerinde yetiir ve 3 4 yl ierisinde olgunlua eriir. Kat, mobilya, yap, gda, kimya endstrisi gibi pek ok alanda kullanlan bir bitkidir. zellikle tekstilde kullanlan bambu lifi, geliim ve retim itibariyle Asya kkenli olup, Moso bamboo (Phyllostachys heterocycla pubescens) olarak adlandrlan bambu cinsinden elde edilmektedir. Bambu lifi doal antibakteriyel zellii, biyolojik olarak ayrabilme, yksek oranda nem tutma kapasitesi, yumuaklk ve parlaklk, UV nlarn krma gibi zelliklere sahiptir. Bu sayede tekstilde geni bir kullanm alan bulmaktadr. Ayrca dier sellozik liflere alternatif oluturmaktadr.

Bambu lifleri temelde selloz, hemi selloz ve ligninden olumaktadr. Bunlar yksek polimer olan dekstrozdur ve bambu liflerinin kuru arlnn % 90n oluturmaktadr. Dier bileenleri ise; protein, ya, meyve z ve renkli maddelerdir. Bambu bitkisinin ya ile ierdii doal polimerik lif oran arasnda bir balant bulunmaktadr. Bu oran ise, bir yln altndakilerde yaklak % 75, bir yllklarda % 66, yllklarda % 58 orannda lif bulunmaktadr.

8

Doal Polimerik Bambu Lifinin retim Yntemleri

Kimyasal yolla doal polimerik bambu lifi retimi

Polimerik bambu lifi retimi kimyasal ve mekanik yolla gerekletirilebilmektedir. Bu blmde sadece kimyasal yolla retimini anlatacak olursak:

Kimyasal yolla retim, hidroliz alkalizasyon ve ok fazl aartma prensibine dayanmaktadr. Buna gre rejenere bambu lifi retimi basamaklar;

1. Hazrlk: Bambu yapraklar, gvdedeki yumuak ve sngerimsi dokular ekstrakte edilir ve paralanr. 2. Islatma: Paralanm olan bambu sellozu 20-25 C scaklkta alkali selloz oluturmak zere 1-3 saat sreyle %15-20lik NaOH (Sodyum Hidroksit) zeltisine daldrlr. 3. Presleme: Sodyum hidroksit zeltisinin uzaklatrlmas iin bambu alkali sellozu preslenir. 4. Paralama: Sellozun daha kolay ilenebilmesi ve yzey alann artrmak iin alkali selloz kk paralara ayrlr. 5. Kurutma: Kk paralara ayrlan alkali selloz, 24 saat sreyle kurumaya braklr ve oksijenle temas etmesi salanr. Bu sre esnasnda alkali selloz ksmen okside olur ve yksek alkaliniteden dolay daha dk molekl arlna ular. 6. Slfirizasyon: Bu aamada, alkali selloz zeltisine karbon dislfid eklenerek slfirizasyon salanr. 7. Ksantatlama: Slfirizasyon aamasndan kalan karbon dislfid buharlama yoluyla uzaklatrlr ve sonuta selloz sodyum ksantat oluur.

8. zndrme: Bu aamada, selloz sodyum ksantat zeltisine seyreltik sodyum hidroksit zeltisi eklenir ve %5 sodyum hidroksit ve %7-15 bambu lifi sellozu ihtiva eden viskoz zeltisi elde edilir. 9. Lif ekimi: Birbirini izleyen olgunlatrma, filtreleme ve gazlardan arndrma ilemlerinden sonra viskoz bambu sellozu, seyreltik slfirik asit zeltisine gnderilerek selloz sodyum ksantatn sertlemesi ve sellozik bambu liflerine dntrlmesi salanr.

9

Doal Polimerik Bambu Liflerinin zellikleri* Selloz esasl lifler olduundan asitlere kar hassasiyet gstermektedir. Bazlara kar dayanm ise yksektir.

* D duvar, dairesel tabaka yapsndadr ve nemi hemen absorbe edip buharlamasn salayan (nemin nfuz ettii) liflerden olumaktadr.

* Fiziksel zelliklerinin analiz edilmesiyle yksek bir mukavemetinin ve dk esnekliinin olduu bulunmutur.

* ncelii 1200den 2000 Nme kadar deiebilmektedir. Dk ve orta kalnlktaki iplik retimi iin uygundur.

* UV nlarn krabilme zelliine sahiptir ve biyolojik olarak ayrabilmektedir.

Doal Polimerik Bambu Liflerinin Kullanm AlanlarDoal bambu liflerine nefes alan lifler denilebilir. Yazlk kyafetler iin olduka uygundur. Giysi ve ev tekstilinin dnda jeotekstillerde, endstiyel filtrelerde, tama bantlarnda, kord bezlerinde, inaatlarda kullanlan tekstillerde, tbbi tekstillerde kullanlmaktadr. Bambu lifleri ayrca kompozitlerde glendirici olarak kullanlmaktadr. Gnmzde yksek retim maliyetleri olan cam, karbon, alminyum, alminyum silikat gibi kompozit malzemelerin glendirilmesinde kullanlan sentetik liflerin yerine, dk maliyet, ekolojik retim ve tkenmeyen kaynaktan elde edilen bambu ve dier doal liflerinin kullanm da geni apta aratrlmaktadr.

Doal Polimerik Bambu Lifi zerine Yaplan almalarBambu lifi zerine zellikler ve ilevlii asndan birok alma yaplmtr. Bu almalardan bir ksm;

Wang, Y., ve Gao, X., Study on Structure of the Nature Bamboo Fiber adl almalarnda bambu lifi hakknda detayl bilgi elde etmek amacyla bambu lifinin mikroyapsn incelemilerdir.

Liu ve arkadalar The Dyeing Behaviours of Bamboo Fiber with Reactive Dyes and The Product Development adl almalarnda bambu lifinin retim prosesi, mikroyaps ve lif zelliklerini ve bambu lifinin boyama davranlarn incelemi, lifin performans zelliklerine gre %100 bambu rme kuma ve bambu lifini PET ile kaplayarak rme kuma elde etmilerdir.

10

K. Murali Mohan Rao ve K. Mohana Rao, Extraction and tensile properties of natural fibers: Vakka, date and bamboo adl almalarnda hafif ve ekonomik kompozitlerin yapmnda takviye malzemesi olarak kullanlan yeni doal lifleri tantmay amalamlardr.

Okubo ve arkadalar Development of bamboo-based polymer composites and their mechanical properties adl makalelerinde ekolojik amal kompozitlerin (ekokompozitler) bambu lifleri ve onlarn temel mekanik zellikleri kullanlarak gelitirilmesini anlatmaktadrlar.

Sonu Olarak;Polimerik bambu lifleri doal ve yenilenebilir bir kaynaktr. retimde kullanlan yntemler, evre ve insan salna zararl deildir. Tamamen evre dostudur. Nem absorbe edebilmesi ve antibakteriyel zelliklere sahip olmas nedeniyle olduka avantajldr. Ayrca kompozit malzemelerin

glendirilmesinde kullanlmakta ve bunun zerine eitli almalar yaplmaktadr. Dk maliyet, ekolojik retim ve tkenmeyen kaynak olmas ynyle de birok aratrmaya kap aralamas kanlmazdr.

Kaynaklar :1) Erdumlu N., 2008. Bambu Lifi ve zellikleri, stanbul Teknik niversitesi, Tekstil Teknolojileri ve Tasarm Fakltesi, stanbul.2) Okur N., 2006. Bambu Lifi ve plik zelliklerinin Dier Lif Ve pliklerin Performans zellikleri ile Karlatrmal Olarak ncelenmesi, stanbul Teknik niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, stanbul.3) Karahan H. A., ktem T., Seventekin N., 2006. Doal Bambu Lifleri, Ege niversitesi Tekstil Mhendislii, zmir.4) Wang, Y., ve Gao, X., 2004. Study on Structure of the Nature Bamboo Fiber, Proceedings of the Textile Institute 83rd World Conference, May 23-27, 135-137, Shangai, China. 5) Shen, O., Liu, D.S., Gaoc, Y., Chenc, Y., 2004. Surface Properties of Bamboo Fiber and a Comparison with Cotton Linter Fibers, Colloids and Surfaces B: Biointerfaces 35(3-4):193-195. 6) Rao, K. M. M., Rao, K. M., 2005. Extraction and Tensile Properties of Natural Fibers: Vakka, Date and Bamboo, Composite Structures.7) Okubo, K., Fujii, T., Yamamoto, Y., 2004. Development of Bamboo-Based Polymer Composites and Their Mechanical Properties, Composites Part A-Applied Science and Manufacturing, 35 (3): 377-383.

11

HaberYabanc

DERDEN ESNLENEN VE KENDN ONARAN PLASTK

Vcudun kendisini yenilemesinden esin alan yeni materyallerle bir gn kendi kendisini tamir eden uaklar ya da binalar yaplabilir.

Bir kemiiniz krldnda vcudunuz yava yava bu kemii onaracak, bir yeriniz syrldnda deriniz kendisini yenileyecektir. Ancak ayn ey bina, kpr veya uak inasnda kullanlan insan yapm maddeler iin geerli deil. Plastik, elik, beton gibi maddelerin onarm zor ya da imkanszdr.

Fakat bunun yakn zamanda deiebilecei belirtiliyor. Bilim insanlar doadan esinlenerek kendisini yenileyip onarabilecek materyaller retmeye alyor.

Kanayan plastikYllar boyunca mhendisler eitli stratejiler kulland. Fakat Illinois niversitesinden Nancy Sottos insan derisinden esinlenerek yeni bir plastik gelitirdi. Bu plastik kesildiinde kanyor ve kendi kendisini defalarca onarabiliyor.

Sottosun aratrmas her tr evresel etkene kar tepki veren yeni maddelerin gelitirilmesi konusunda nclk ediyor. Bu ekilde bakm ve tefti alannda nemli lde tasarruf salanmas kadar, byk ve lmcl kazalarn nlenmesi de mmkn olabilecek.

nsanlarn yapt byk yaplar baarsz olduunda sonular da felaket ieriyor. Trafik altnda ken bir kpr dnn. Fakat buna yol aan arzann balangc kk bir nedenden kaynaklanyor ou zaman. Kk bir atlak rnein.

Fark edilmediinde bu atlak byyp kprnn kmesine yol aabilir. Kendi kendini onaran maddenin amac ite o kk atlaklarn bymesini nlemektir, diyor Sottos.

Reine kapslleri2001de Sottos kendi kendini onaran bir plastik reterek haber konusu olmutu. Bu plastik, iinde sv reine olan minik kapsller ieriyordu. Plastiin bir yerinde herhangi bir atlak meydana geldiinde kapsllerin bir ksm yrtlarak reine salglyor ve atla doldurup katlayordu.

Bu madde nemli bir adm olmakla birlikte mkemmel deildi. Bu kapsller bir kez alp reineyi salgladnda boalm oluyordu. Yani ilk atlakta alp onarm yaptktan sonra, ayn blgede meydana gelen yeni bir atlak durumunda ilevsiz kalyordu.

12

Sottos daha sonraki yllarda insan derisini taklit edecek ekilde, plastik zerinde yaygn bir biimde onarm svsn ieren bir sistem gelitirdi.

Klcal damar sistemiKendisini onaran plastiin ilk aamasnda kaln bir polimer tabakas oluturuluyor. Bu tabakann yzeyinin hemen altnda youn ve ii bo kanallardan oluan boyutlu bir a var. Sonra bu kanallarn bir ksmna sv reine, bir ksmna da kr kimyasal konuyor.

Sonra da Sottos bu yeni materyali denemeye

koyuluyor, yzeyinde atlaklar oluturmaya alyor. atlak bydke sv dolu kanallara denk gelip her iki svnn da salglanmasn tetikliyor. Svlar kartnda kr malzemesi reineyi sertletiriyor ve bylece atlak doldurulup onarlm oluyor.

Bir tek atla doldurmak iin fazla svya gerek olmuyor. Ayrca ierdeki kanallar epeyce sv tutabiliyor. Yeni bir atlamada ayn ilem tekrarlanm oluyor.

Tpk deri altnda yaylm klcal damar alarnn deriyi onarmas gibi. Bylece ayn noktalar tekrar tekrar onarlabildii gibi, uzun sre kullanmda olan maddeye dardan sv takviyesi de yaplabiliyor.

Bilgisayar ve elektronik aletlerSottos ayrca atlak ksmna onarc sv pskrten bir plastik de gelitirdi. Bu tr materyaller uak, rzgar trbinleri ve elektronik eyalar gibi irili ufakl ok sayda rnn mrn uzatabilir.

2011de yaymlad bir makalede Sottos, plastikte kulland klcal damar alarnda su dolatrlmas yoluyla, snma eilimi olan maddelerde sy drmenin mmkn olacan vurgulad. Bu yntem bilgisayar ipleri ve dier elektronik aletlerde s dzenleme amacyla kullanlabilir.

Bu yntemler nerede kullanlrsa kullanlsn Sottos doadan esin almaya devam ediyor.

13

Ye

rli

Haber KMYA SANAYMZ YOK

Trkiye Bilimler Akademisi (TBA) eref yesi Prof. Dr. zer Bekarolu, Ege niversitesi Aliaa Meslek Yksek Okulu Kimya Blmnden Yard. Do. Dr. Sevil ener ile kimya alannda ortaklaa gerekletirdikleri almalar takip etmek amacyla Aliaa Meslek Yksek Okulunu ziyaret etti.

Trkiyede ftalosiyanin kimyasnn kurucusu, stanbul Teknik niversitesi Anorganik Ana Bilim Dalnn kurucularndan, kard makaleler ve koordinasyon kimyasndaki etkin almalar ile Trkiyenin nde gelen kimyagerleri arasna giren ve lke apnda isminden sz ettiren Trkiye Bilimler Akademisi eref yesi Prof. Dr. zer Bekarolu, Yard. Do. Dr. Sevil ener ile kimya alannda ortaklaa gerekletirdikleri almalar deerlendirmek amacyla Ege niversitesi Aliaa Meslek Yksek Okulunu ziyaret etti.

Bilim ve Teknoloji Politikas YaplmyorDavet zerine deiik niversitelerde aratrmalar ve makaleler yaynlayan, zmir leri Teknoloji niversitesinde dzenlenen kimya ile ilgili bir konferansn davetlisi olarak zmire geldiini syleyen Prof. Dr. Bekarolu, ardndan da Ege niversitesi Aliaa Meslek Yksek Okulunu ziyaret ettiini belirterek, TBA kanalyla bizim niversite konferans programlarmz oluyor. Yl ierisinde birka niversiteye gidebiliyoruz bunun iin. Trkiyede biliyorsunuz kimya faklteleri kapanyor. Fizik kapanyor. Matematik kapanyor. Bunlarn nedenleri ile ilgili bir konferans verdim. Bilim ve teknoloji politikas yapm ve ynetimi zerine bir konuma yaptm. Trkiyede zaten bilim ve teknoloji politikas yaplmyor. Siyasilerimiz bu ii ciddiye almyor. Bu konuda bir kamuoyu yaratmak iin ben birka yldan beri konferans veriyorum. Ben bu konuda 25 yldr yaptm aratrmalarla epey bilgi sahibi oldum. ok karmak bir konu olduu iin bunu herkesin anlayaca bir kalbn iine sokup niversitelerde

anlatyorum. Buraya da onun iin geldim diye konutu.

Kimya Sanayimiz YokProf. Dr. Bekarolu, Yard. Do. Dr. Sevil ener ile karboranlar (Bor, karbon ve hidrojen ieren bileikler snf) zerine mterek almalarnn bulunduunu, kanser tedavisinde kullanlan ntron kapsller zerine altklarn, bu almalar kontrol edip, neler yaplabilir, bunun zerine deerlendirmede bulunmak iin de Aliaaya geldiini kaydetti. Trkiyede fen bilimlerinin, zellikle kimyann ok ihmal edilmi bir dal olduunu szlerine ekleyen Bekarolu, Bunun balca nedenlerinden biri Trkiyede kimya sanayiinin olmamas yani kimya teknolojisi zerine almalarn ihmal edilmesidir. Trkiye sadece yar ilenmi kimyasallar alp, bunlara basit ilemler yapp darya satmaya alyor. Btn dnyada kimya, sanayinin motorudur. Trkiyede kimyasal madde retimi yok. Bu retim olmad iin Trkiyede yetien kimyaclar da alma ortam bulmakta zorlanyor dedi.

KMYA MHENDS

HAZAL ZTAN

RENC

GAZ NVERSTES

[email protected]

14


Son yllarda nemli boyutlara ulaan kat atk sorunu, lkelerin gndemini 1980li yllardan bu yana igal etmektedir. Kat atklarla ilgili balca politikalar, balca temel balk altnda toplanabilir.

Atn kaynanda nlenmesi veya atk azaltm

Kat atklar iinde yer alan eitli maddelerin geri dndrlerek yeniden kullanm

Yeniden kullanlmayacak ksmn, emniyetli biimde yok edilmesi ve/veya depolanmas

Polimerler; plastik, lastik ve kauuk malzemelerin temel yap talar olarak yaygn kullanm alan

bulunmakta ve her yl dnyamza binlerce ton retilmektedir. En ok termoplastikler retilmektedir.

Plastikler atk olarak doaya atldklarnda, bozunma scaklklarnn yksek olmas, ultroviyole nlarna dayankl olmas, doadaki bakterilere kar dayankl olmas onlarn uzun sre bozunmadan kalmalarna sebeptir.Bu sebepten dolay evreyi kirlettiklerindengeri dnmleri bir toplumsal zorunluluktur.

Plastiklerin en ok PE, PP, PVC, PS tketilmektedir. Dolaysyla atk olarak da evrede bunlar ok bulunmaktadr.

Doada imalat artklar olarak ve ehir p artklar olarak atk plastik vardr.

15

Atk plastiklerin geri kazanm incelendiinde;4 eit yol izlendii grlr.

1. Atklar, orijinal plastiklere katp orijinal polimere yakn yeni plastik elde etmek iin yaplan geri kazanm,* Bu tip geri kazanmda,makinalardan kan artk plastikler ile temiz p plastikler kullanlr.

2. kinci geri kazanm yntemi, orijinal plastik elde etme yerine II.ci kalite mal elde etmek iin yaplan ilemdir.* Plastik kullanlp kirlendikten sonra, yani p

haldeki plastik artklar,ayrlr,temizlenir eritilerek kullanlr.

3. Bu tip geri kazanma kimyasal geri kazanm ilemi de denir.* Bu ilemde ama, atk plastiklerden ihtiya olan monomeri alp, yeni kimyasal ierikli farkl zellikte polimerler elde etmektir.

4. Drdnc geri kazanm ilemi ise atk plastikleri yakp, kan enerjilerinden faydalanmaktr.Bu kan gazlarn insan salna zararlar yznden mahsurlu bir yntemdir.

Plastiin geri dnm ne demektir?* Kullanm d kalan plastik atk malzemelerin tekrar kullanma geri kazandrlmas ilemine denir.

Plastiin geri dnm nasl olmaktadr?

1.nce plastik p atklar toplanp bir yere ylr.Geri kazanlmas dnlen plastikler aadaki kaynaklardan temin edilmektedirler.

1. Sanayi tesislerinde kan plastikler2. Ticari merkezlerde oluan plastik artklar3. Tarmda kullanlan plastik atklar4. Belediye plklerinde oluan plastik5. Evlerde kullanlan plastikler

2. Bu p atklar kaba bir ekilde ayrlr.

3. Bir bant zerinde tanrken manyetik bir sistemden geirilerek plastik olmayanmaddelerden ayrlr.

4. Bu p atklar yzdrme tankna konarak ykanr.

5. Ykanan plastikler kurutulur ve krma makinalarnda paralanr.

6. Krlan plastik paralar aglomer makinalarnda granl hale sokulur. Aglomer makinalar plastik film atklarnn geri dntrlmesi iin kullanlr. Kazan

iinde bulunan ve yksek hzda dnen baklar plastik filmi yksek scaklkta starak paralar. Daha sonra az miktarda su ile oklanan plastik, yeniden kullanlabilir GRANL hale gelir.

7. Geri kazanlan plastik tekrar extrzyon veya dier yollardan ilenerek plastik retimine kazandrlm olur.

16

Kaynaklar :

1.http://www.yildiz.edu.tr/~akdogan/lessons/plastikmalzeme/Plastiklerin_Geri_Kazanimi.pdf2.w3.balikesir.edu.tr/~ay/plastik malzemeler3. G. Akoval, N. Uyank, Plastik ve Plastik Teknolojisi,antay Kitabevi,s.325-370, stanbul;1998

17

HaberYabanc

PROF. DR. AZZ SANCAR DLN ALDI

Nobel Kimya dln kazan ilk Trk olan Aziz Sancar, svein bakenti Stockholmde dzenlenen trenle dln ald.

Trkiye iin gurur gecesi 2015 yl bar, fizik, tp, kimya, edebiyat ve ekonomi dallarndaki Nobel dlleri, Oslo ve Stockholmde dzenlenen trenlerle sahiplerine veriliyor.

Prof. Dr. Aziz Sancar, Nobel Kimya dln sve Kral 16nc Gustaf n elinden ald.

almalarn ABDde srdren Mardin doumlu genetik bilimci Prof. Dr. Aziz Sancar, bu ylki Nobel Kimya dln sveli Tomas Lindahl ve ABDli Paul Modrich ile paylamt.

Aziz Sancar 2015 Nobel Kimya dlne DNA onarm hakkndaki bilimsel almalaryla layk grld. Sancar dnk resepsiyonda Trkiye iin bu kadar nemli olduunu bilseydim 2 misli alr ve 20 yl nce alrdm bu dl demiti.

Mardindeki Yaknlar Sancarn dl almasn byle izledi

Sancar almasn Byle AnlatmtProf. Aziz Sancar 2014 ylnda kanser tedavisindeki sirkadiyen saat (Ritmik saat) buluunu anlatmt.

Prof. Dr. Aziz Sancar, kanser konusunda nemli almalar yapldn belirtirken, kanser mekanizmasnn 10 yl iinde zleceine inandn sylemiti. Ancak kanserin nasl olduunu zmlemenin onu tedavi etmek anlamna gelmediine iaret eden Sancar, tedavi konusunda bir ey sylemek iin erken olduunu belirtmiti.

Kanserle ilgili olarak DNA onarm konusunda alma yaptn bildiren Sancar, unlar kaydetmiti;Kanser tedavisinde kullanlan ilalarn ou

DNAy tahrip ediyor ve vcutta bulunan DNA onarm mekanizmalar, o kanser hcrelerinin yaamasn salyor. Biz bu mekanizmay anlamak, aydnlatmak iin bir alma balattk. Bu mekanizmay anlaynca onu inhibe edip, kanser hcrelerinin normal hcrelerden daha nce ldrlmesini salamaya alacaz. DNA onarm mekanizmasn aydnlatmak, kanser tedavisi noktasnda ok nemli. Gayemiz bu mekanizmay aklamak.

18

DNA Onarmnn Minimum Olduu Zaman Tespit EdilecekSirkadiyen saat (gnlk ritm) konusunda nemli bir bulu yaptklarn bildiren Sancar, sirkadiyen saatin DNA onarmn kontrol ettiini ifade etti. Sancar, DNA onarmnn gnn belli saatlerinde arttn, belli saatlerde de minimum seviyeye indiini syledi.Amalarnn vcuttaki DNA onarmnn minimum olduu zaman tespit edip, kanser hcrelerine ila verip, bu hcrelerin lmesini salamak olduunu belirten Sancar, HedefimizDNA onarmnn ne zaman minimum ne zaman maksimum olduunu belirleyerek, DNA onarm potansiyelinin en az olduu zaman ila tedavisi uygulayarak, hem ilacn etkisini oaltmak, hem de yan etkileri azaltmak eklinde konutu.

Bu kapsamda almay ncelikle kaln barsak kanseri zerinden balatacaklarn anlatan Sancar, Kaln barsan biyolojisi ve DNA onarm saatleri konusunda daha ok bilgi sahibi olmamz nedeniyle bu kanser eidinden almalarmz balatacaz. Aratrma almalarna 2-3 ay iinde balyoruz dedi.

Deri Kanserinin nne GeilebilecekSirkadiyen saat konusundaki almalarnn deri kanserini nleme noktasnda da faydal olacana dikkati eken Sancar, bu ekilde hangi saatlerde

gnelenildiinde kanser riskinin arttnn, hangi zamanlarda azaldnn tespit edilebileceini ifade etti.Fareler zerinde yaptklar bilimsel almalarda, UV nlarna maruz kalan farelerde kanser riskinin akam saatlerinde daha az olduunu tespit ettiklerini belirten Sancar, yle devam etti:

Fareler zerinde yaptmz aratrmalarda sabah saatlerindeki UV maruziyeti sonucu kanser riskinin akamst saat 4teki tespit ettiimiz oranlara gre 5 misli daha yksek olduunu grdk. Yani farelerde deri kanseri riskinin akam saatlerinde daha az olduunu belirledik. Farelerde ortaya kan sonular insanlarda tam tersidir. Buna dayanarak, insanlar iin sabah saatlerinin deri kanseri riski asndan daha dk olacan syleyebiliriz. Yani sabah saatlerinde gnelenmek, len ve akamstne gre daha az risk tayor. Ancak bunu kesin olarak sylemek iin ncelikle insanlar zerinde deney yapmamz lazm

Bu konuda almalara baladklarn ve Amerikan Salk Bakanlndan izin aldklarn anlatan Sancar, ilk etapta gnlller topladklarn ve gnlllerin derilerindeki DNA onarmlarn gn boyu nasl olduunu lmek iin alma yapacaklarn syledi.

Sancar, Yani DNA onarm konusunda kaln barsakta yapacamz alma kanserin tedavisini, cilt zerinde yapacaz alma da kanseri nlemeyi amalyor ifadelerine yer verdi.

19

HaberYerli


Kimya sektrnn ihracatnn, bu yln 11 aynda 14,2 milyar dolar olduu bildirildi.

Kimya sektrnn ihracat 2015 ocak-kasm dneminde geen yln ayn dnemine kyasla yzde 13,56 gerileyerek 14 milyar 196 milyar dolara dt.

stanbul Kimyevi Maddeler ve Mamlleri hracatlar Birliinden (KMB) yaplan aklamaya gre, kimya sektrnn ihracat kasmda deer baznda yzde 12,53 azalarak 1 milyar 307 milyon dolara indi.

Kimya sektrnn kasm aynda en fazla ihracat yapt ilk lke Irak, spanya ve Almanya eklinde sraland. Bu dnemde Birleik Arap Emirlikleri, Msr, ngiltere, talya, Yunanistan, Fransa ve ran da en fazla ihracat yaplan dier lkeler arasnda ne kt. Ocak-kasm dneminde de Irak, Msr ve Almanya sektrn en fazla ihracat yapt lkeler oldu.

Rusyaya alternatif olabilecek pazarlara yneleceiz Aklamada grlerine yer verilen KMB Ynetim Kurulu Bakan Murat Akyz, 2015in ihracatlar asndan kolay gemediine dikkati ekerek, Kresel ekonomideki yavalamann olumsuz etkisine ierideki belirsizliklerin eklenmesi ihracatlarmz ve sanayicilerimiz

asndan zorluklar da beraberinde getirdi deerlendirmesinde bulundu.

Akyz, unlar kaydetti:

Kimya sektr tm olumsuzluklara ramen Trkiyenin ihracatnda ilk srada yer almay baaryor. 2016nn bu ylki rakamlarn zerine kabileceimiz daha iyi bir yl olacana inanyoruz. Trkiye ve Rusya arasnda devam eden gerilimden endie duyuyoruz. Rusyaya batl lkeler tarafndan uygulanan ve halen devam eden yaptrmlar, emtia fiyatlar ve zellikle petrol fiyatlarndaki d ile rubledeki belirgin azaln neticesinde Rusya ekonomisinde yaanan daralma kimya ihracatmz olumsuz etkiliyor.

Ruble bir nceki yla gre dolar karsnda yaklak yzde 33 deer kaybetmi durumda. Ayn ekilde Rusyann en nemli gelir kaynaklarndan olan petrol ve doalgazn fiyatlar geen yln ayn dnemine gre yzde 33 orannda azald. Bu durum Rusyann satn alma gcn olumsuz etkiliyor.

Ticarette, Rusya ve Trkiye arasnda uzun yllara dayanan gl bir i birlii olduunu vurgulayan Akyz, Beklentimiz, bu i birliinin siyasi srece kurban edilmemesi. Ancak gelimelere baktmz zaman sorun yakn zamanda zlecee de benzemiyor. Rusyaya alternatif olabilecek pazarlara yneleceiz ifadelerini kulland.

20

KMYAGER

ERMAN GRGN

MEZUN

GAZ NVERSTES

[email protected]

20


niversite dnemlerinde pek zerine dlmeyen, belki de yalnzca bir dersle geitirilen; fakat gnmzn modern laboratuvarlarnn vazgeilmezidir enstrmantal analiz cihazlar. Gaz Kromatografisi (Gc), Gaz Kromatografi-Ktle Spektrometresi (Gc-Ms), yon Kromatografisi (IC), Yksek Performans Sv Kromatografisi (HPLC) ve Yksek Performans Sv Kromatografisi-Ktle Spektrometresi (Lc-Ms) en bilinen kromatografi cihazlaryken Spektrofotometre (Uv-Vis), Furier Dnml Kzltesi Spektrometresi (FT-IR) Atomik Absorpsiyon (AAS), Indktif Elemi Plazma (Icp) ve Indktif Elemi Plazma-Ktle Spektrometresi en bilinen spektroskopi cihazlardr. Spektroskopi cihazlarna numune hazrlamak

veya organik sentez amac ile kullanlan kapal sistem mikrodalga cihazlar veya Elemental analiz cihazlarn unutmamak gerekir. Bu yazmda sizlere Gaz Kromatografisinin teorisini ve ileyiini anlatacam.

Gaz Kromatografisi teorik olarak maddelerin gaz ile srklenerek durgun fazda adsorplanmas ve fiziksel olarak durgun fazdan srklenerek farkl zamanlarda dedektre ulatrlmas tekniidir. Gaz kromatografi cihaz uucu ve yar uucu madde analizleri iin tasarlanmtr. Cihaz 5 ana blmden oluur. Gaz Kayna, Otomatik rnekleyici, Enjektr, Kolon Frn ve Dedektr.

Gaz Kayna : Gaz Kromatografi tekniinde pratikte Helyum, Azot veya Hidrojen gazlar kullanm uygundur. Bu gazlarn yksek saflkta, yani minimum %99.999 saflkta, olmas bir zorunluluktur. Her ne kadar hidrojen gaz yksek hz (gas velocity) sayesinde en iyi sonucu verse de, yanc/patlayc zelliinden dolay pek tercih edilmez. Azot gaz olduka ucuz ve kolay bulunur olmasna ramen scaklk ile ters orantl ak hz azalmas (gas velocity) nedeniyle ok tercih edilmez. Helyum gaz ise yksek maliyetine ramen inert bir gaz olmas ve optimal deerleri ile dnya apnda en yaygn kullanlan gazdr.

21

Otomatik rnekleyici : Gaz Kromatografinin ilk zamanlarnda sv numuneler mikrolitre seviyelerindeki dk hacimli rngalar ile direk olarak enjekte edilirdi. Fakat bu yntem kiiden kaynaklanan gz yanlmalar nedeniyle tekrarlanabilir sonular alnmasn engelliyordu. Teknolojinin gelimesiyle birlikte robotik sistemler

retilmeye baland ve bu sayede numuneler yksek tekrarlanabilirlikte enjekte edilebilir hale geldi. Otomatik rnekleyiciler, sv veya gaz numunelerin hassas bir ekilde sisteme giri yapmasna olanak salamaktadrlar. Bunun yannda nceden programlanarak ok sayda analizi sras ile yapabilme kabiliyetine sahiptirler.

Enjektr: Basit bir mantk ile, analiz edilecek maddeler basnl gaz yardm kullanlarak tanrsa GC, eer basnl bir sv ile dedektre tanrsa LC adn alr. Gaz kromatografi tekniinde sv numune nce buhar haline getirilmelidir ki gaz ile tama yapabilelim. Bu noktada devreye enjektr blm girmektedir. Bu blm, pratikte en fazla 350 oC kullanlan fakat aslen 450 oCye kadar ayarlanabilen yksek scakla sahip bir hazne olarak dnebilirsiniz. Ama mikrolitre hacminde, sisteme giri yapan sv numunenin ani olarak

buharlatrlmas ve buhar haldeki numunenin bir an nce kolona ulatrlmasdr. Bu blm stmann yan sra kirli veya yksek konsantrasyondaki numunenin belirlenen blmnn gaz yardm ile sistemden uzaklatrlarak sistemi temiz tutma ve seyreltme ileminin yaplabildii blmdr. stee bal olarak eser (dk) miktar analizler iin maddenin tamam da kolon blmne gnderilebilir. Bu teknik, ayrml (split) ve ayrmsz (Splitless) enjeksiyon teknikleri olarak adlandrlr.

Kolon Frn : Bu blm homojen olarak stma salayan, s yaltml blmdr. Ama, madde ayrmlarnn yapld kolon ad verilen ve i yzeyi belirli bir faz ile kaplanm, ince, cam tp ok hassas bir ekilde stmaktr. Ticari olarak ok farkl tip kolon fazlar olsa da bunlar yap olarak kuvvetli polar faz ile kuvvetli apolar faz ve bunlarn farkl yzdelerde karmlarndan oluur. 10 metre 100 metre aras ve 0.25mm, 0.32mm ve 0.53mm i apa sahip kolonlar yaygn olarak kullanlmaktadr. Polar

maddeler polar fazl kolonlarda daha ok tutunurken, apolar maddeler apolar fazl kolonlarda daha fazla tutunur. Analizi yaplacak numunenin ieriine bal olarak kolon tipi seilmelidir. Bu tutunma ile maddeler birbirlerinden ayrlr, scaklk etkisi ve gaz ile zorla srklenerek farkl zamanlarda dedektre ulaarak analiz yaplmasna olanak salanr. Bu blmde scaklk, zamana kar arttrlarak maddelerin kolonda tutunma kuvvetleri azaltlr ve analizlerin daha ksa srede bitirilmesi salanr.

22

Dedektr: Madde tayininin yapld blmdr. ok farkl tipleri olsada ticari olarak en bilinenleri Alev yonlama Dedektr (FID), Termal letkenlik

Dedektr (TCD) , Elektron Yakalama Dedektr (ECD)dr.

FID genel bir dedektrdr. Karbon Hidrojen balarna kar hassastr. Bu nedenle CO, CO2, NO, NO2, H2O gibi maddelere kar hassasiyet gstermese de ok geni bir analiz kabiliyeti vardr. Dk ppm seviyelerinde analize uygundur. Hidrojen hava karml aleve ulaan maddeler burada iyonlatrlarak yksek voltajda kutuplanm anot/katot sayesinde elektronik sinyallere dntrlr ve bilgisayar yazlm sayesinde kalitatif veya kantitatif analize imkan salar.

TCD genel bir dedektrdr. ok hassas olmamakla birlikte neredeyse her maddeye kar hassasiyet gsterir. Yzdesel veya ppm seviyelerinde analize uygundur. Yaps aslnda bir wheatstone kprsdr. Bir kanaldan referans tayc gaz

geirilir. Dier kanaldan tayc gaz ile birlikte srklenen madde bir potansiyel fark yaratr ve bilgisayar yazlm sayesinde kalitatif veya kantitatif analize imkan salar.

23

ECD halojen spesifik bir dedektrdr. Bileik yapsnda Flor (F), Klor (Cl), Brom (Br), yot (I) gibi yksek elektro negatiflie sahip halojen olmas durumunda dk ppb seviyelerinde olduka hassas analize imkan verir. Radyoaktif Nikel 63

izotopu tarafndan retilen elektronlar azot gaz ile arptrlarak bir elektron bulutu yaratlr. Dedektre ulaan bileik bu elektron bulutu dengesini bozar ve sinyal oluumu salar. Yazlm sayesinde kalitatif veya kantitatif analiz imkan salar.

Gaz Kromatografisi olduka kullanl bir yntemdir. Enjektr blmne gnderilmek istenen maddeler destekleyici cihazlarla veya farkl dzeneklerle kombine edilerek ok farkl analizlere imkan verir. Gaz kromatografisi tekniini ksaca zetlemek gerekirse; karm iiren numune sisteme enjekte

edilir, buharlatrlr, tayc gaz ile kolonda birbirlerinden ayrlmalarn salanr ve dedektre ulatrlr. Yazlm sayesinde kromatogram adn verdiimiz data toplanr

Yazlm ; Her ticari firma kendisine has yazlmlar kullansa da temel olarak yazlmlar benzerlik gstermektedir. Yazlmlar sayesinde cihazn btn fonksiyonlar kontrol edilebilirken ayn zamanda metot yapma ve analiz sonular

deerlendirilebilir. Analizi yaplacak maddeler farkl konsantrasyonlarda sisteme enjekte edilerek pik alanlar kaydedilir. Bu kromatogramlar sayesinde pik alanlar ile bir kalibrasyon erisi izdirilerek kantitatif analize olanak salanr.

24

Biliyormusunuz; mevye ve sebzelerde pestisit analizleri, yemeklik sv yalarda serbest asit ierii, fabrika bacalarndan kan gazlarn ierii, atk sularda poliklorlu bifenil analizleri, alkol analizleri, hidrokarbonlar, mineral ya analizleri, poliaromatik karbon analizleri ve daha niceleri bu cihaz sayesinde analiz ediliyor.

Umarm yazmdan keyif almsnzdr. Sizlere her ay baka bir cihaz tantmak istiyorum. Cihaz seimi konusunda tekliflerinize am. Ayn zamanda herhangi bir uygulama veya merak ettiiniz sorulara memnuniyetle cevap vereceim. ubat aynda grmek zere.

25

HaberYabanc

JAPON SALIK DEVNDEN TRKYEDE LA RETM

Merkezi Osakada bulunan ila irketi Takeda, Trkiyede 13 yeni rnn isim hakkn satn ald.

Trkiye pazarna giri yapan irket, baz rnleri ise Trkiyedeki dier ila irketlerine rettiriyor. Trkiyede ila endstrisine girileriyle ilgili bilgilendirme toplants yapan Takeda Trkiye Genel Mdr Gamze Yceland, firmann almalar hakknda bilgi verdi. Gamze Yceland, Trkiyenin Takeda iin ok kritik neme sahip olduunu syledi. 2015 ylnn Takeda iin nemli bir dnm noktas olduunu belirten Yceland, Trkiyede nemli bir yatrm yaparak, bir yerli retici firmadan seilmi 13 ilacn bulunduu rn portfyn satn aldk dedi.

En Ucuz lkelerden BiriTrkiyenin ila fiyatlar asndan en ucuz lkelerden biri olduuna dikkat eken Gamze Yceland, Sistemi yapc bir tavrla ele almann deerine inanyoruz. Hastalarmzn uygun fiyatl yeniliki ilalara eriimi gibi olumlu bir sonucu gz ard edemeyiz diye konutu.

Meyve vermeyen kiraz aac ile tantmFirmann tantm brorlerinde; Japonyada her yl geleneksel vestivali dzenlenen sakura (meyve vermeyen bir eit kiraz aac) bitkisi var. Nobel dll aratrmacyla alan Takeda, 70ten fazla lkede faaliyet gsteriyor. 18 lkede toplam 27 retim merkezi olan irket, 30 bin alanyla (2014 yl rakamlarna gre) yllk 14,6 milyar dolarlk bir gelire sahip bulunuyor.

26

Ye

rli

Haber KMYA MHENDSL BLM RETM YELERNN ALIMASI

PATENT ALDI

nn niversitesi Mhendislik Fakltesi Kimya Mhendislii Blm retim yeleri Yrd. Do. Dr. Yunus nal ve Do. Dr. Canan Akmil Baarin Kays ekirdei Kabuundan Ardk Yntem ile Yksek Yzey Alanl Tbbi Sper Aktif Karbon balkl almas, Trk Patent Enstitsnden patent belgesi ald.

retim yeleri, bu patentin alnmasyla tamam ithal edilen ve halen tm hastanelerin acil servislerinde kullanlan aktif karbon solsyonlarnn

karlanmas yolunda nemli bir adm atlm olduunu ifade etti. Kays ekirdeinden aktif karbon retimi yapacak bir firmann yakn gelecekte Malatyada faaliyete geeceini belirten patent sahipleri, kays dnda kays ekirdeinden de nemli bir katma deer salanacan sylediler.

27

KMYA

HATLE MOUMNTSA

MEZUN

YANYA NVERSTES

[email protected]

27


KMYADA SMN OK DUYDUUNUZ, RENK KRLL VE ATOM MODELNE

YEN DNEM BALATAN GZEL BR NSANIN

HAYAT HKAYES John Dalton (6 Eyll 1766 27 Temmuz 1844)

ngiliz kimyager, meterolog ve fiziki. Modern Atom Teorisiyle ilgili nc almalar ve renk krl (Onun onuruna Daltonizm olarak da bilinir.) zerine aratrmalaryla bilinir. Cockermouth, Cumberland yaknlarndaki Eaglesfield kynde, Dostlarn Din Dernei yesi bir ailenin ocuu olarak domutur. Babas bir dokumacyd. 15 yanda aabeyi Jonathan ile beraber Kendal yaknlarndaki bir Dostlarn Din Dernei okuluna gitmeye balad.

Genlii1790 civarlarnda, Dalton hukuk ya da tp okumay dnyordu. Ancak planlar akrabalar tarafndan tevik grmyordu O yllarda ngiliz Muhaliflerinin ngiliz niversitelerinde renim grmesi veya retim yapmas yasakt. 1793 Baharnda, Manchestera tanana kadar Kendalda kalmtr. John Gough Daltonun bilimsel bilgisinin ounu borlu olduu grme engelli bir filozof ve bilgin sayesinde Manchesterdaki ngiliz Muhalifi okullardan biri olan New Collegeda matematik ve doa felsefesi retmenliine balad. Bu pozisyonda, okulun finansal sorunlar nedeniyle istifa edene kadar, yani 1800e kadar kald. Daha sonra yine Manchesterda ayn dallarda zel retmenlik yapmaya balad. Dalton genken, onun matematik ve meteoroloji ile ilgilenmesine neden olan, yetkili bir meteorolog ve enstrman yapmcs olan, nemli

bir Dostlarn Din Dernei yesi ve Eaglesfieldl olan Elihu Robinsondan olduka etkilenmitir. Kendaldaki yllar boyunca, Gentlemens and Ladies Diariese birok konudaki problemlerin zmyle ilgili yardmc olmutur. 1787de bir meteoroloji gnl tutmaya balamtr ve 57 yl boyunca 200.000den fazla gzlem kaydetmitir. Bu sralarda, George Hadleyin Atmosferik Dolam teorisini yeniden kefetmitir. Daltonun yaynlanan ilk eseri, 1793de yaynlanm olan, onun sonraki keiflerinin tohumlarn ieren, Meteorological Observations and Essaysdir (Meteorolojik Gzlemler ve Yazlar). almalarnn orijinalliine ramen, dier akademisyenlerinden az ilgi grd. Daltonun yaynlanan ikinci eseri, 1801de yaynlanm olan Elements of English Grammardir (ngilizce Dilbilgisinin Temelleri).

28

Renk Krl1794te, Manchestera gidiinden ksa bir sre sonra, Manchester Literary and Philosophical Societynin bir yesi olarak seildi. Bundan birka hafta sonra; renk algsndaki kstlanmann, gz kresinin sv ksmnn solmasndan kaynakladn anlatt, Renklerin Grl ile lgili Srad Gerekler adl almasn yaynlad. Aslnda, Dalton bu almasnda kendisinde fark ettii renk algsndaki bu kstlanmayla yani renk krlyle ilgili yazana kadar renk krl resmi olarak

tanmlanmam veya fark edilmemiti. Kendisi yaarken almalarna gvenilmemesine ramen, kendi grme problemi yani renk krl zerine yapt eksiksiz ve sistemli almalar gnmzde o kadar geni kitleler tarafndan tannmaktadr ki renk krl yerine Daltonizm szc de ska kullanlmaktadr. Daltonun korunmu gz kresi 1995te incelendiinde, onun renk krlnn pek yaygn olmayan bir eidine, dtoranopiye sahip olduu ve orta dalga boylarn gren k hcrelerinin eksik olduu ortaya kmtr.

Dalton Atom Teorisinin Ortaya k1800de, Manchester Literary and Philosophical Societyde bir sekreter oldu ve sonraki yl Experimental Essays adl drt adet yazdan oluan nemli almalarn sundu. 1802de, bu yazlar Manchester Literary and Philosophical Society tarafndan Memoirsda yaynland. Bir olay ya da olgunun doru ekilde aklanmas bir sre iidir. Bu srete en fazla yararlanlmas gereken bilgi, nceki bilim insanlarnn deneyimleri ve grleridir. ncelikle bu grler ve deneyimler dikkatli ekilde irdelenerek gzlemleri aklamak iin bir hipotez ortaya atlr. Bu hipotez gzlemleri yorumlamada kullanlan geici bir aklamadr. Daha sonra hipotezi desteklemek ya da rtmek iin eitli deneyler yaplr. Eer deneylerden elde edilen verilerle eliiyorsa hipotez reddedilir ve farkl bir hipotez kurulur. Hipotez, deneylerden elde edilen tm verilerle uyuuyorsa o zaman teori olarak dier bilim insanlarna sunulur. John Daltonun atom teorisi, bu basamaklardan geerek Sabit Oranlar Kanununu aklamak zere ortaya atlm bir teoridir. Dalton, teorisini ortaya koymadan nce gemite yaplan aklamalar incelemi ve Sabit Oranlar Kanununun M 400 500 yllarnda Yunan filozoflar Leucippus ve Democritus tarafndan ortaya atlan atom kavramyla aklanabileceini dnmtr. Bu dnceyle baz hipotezler gelitirmitir. Daltonun gelitirdii hipotezler yledir:

1 Elementler atom ad verilen son derece kk taneciklerden oluur.

2 Bir elementin btn atomlar birbirinin ayndr, yani bu atomlarn boyutlar eittir, ayn ktleye sahiptir ve kimyasal zellikleri ayndr. Ancak bir elementin atomlar dier btn elementlerin atomlarndan farkldr.

3 Bileikler birden ok elementin atomlarndan olumutur. Herhangi bir bileikteki iki elementin atom saylarnn oran bir tam say ya da basit tam sayl bir kesirdir.

4 Kimyasal tepkimeler, yalnzca atomlarn birbirinden ayrlmas, birbirleri ile birlemesi ya da yeniden dzenlenmesinden ibarettir, atomlarn yok olmasna ya da olumasna yol amaz.

29

Dalton Atom Teorisindeki HatalarDalton Atom Teorisi, ortaya atld gnlerde bu konuyla ilgili ok iyi aklamalar yapm olmasna ramen gnmzde baz yanllar olduu bilinmektedir. Bazlar unlardr: 1 Bir elementin tm atomlar tamamen ayn zellikte deildir. Tm kimyasal zellikleri ayn olsa da ktleleri farkldr. Bundan dolay bir bileik tm moleklleri de ayn deildir. Buna sebep olan ntronlardr. Ancak Dalton Atom Teorisi ortaya ktnda ntron bilinmedii iin izotop kavram da bilinmiyordu. 2 Atomlar ii dolu kreler deildir. Aksine boluklu yapdadr. 3 Atomlar bilinen en kk paracklar deildir. Dolaysyla blnmez de deildir. Gnmzde atom ekirdeini oluturan 70 eit parac olduu ve bunlarn 50 farkl hareketinin olduu bilinmektedir.

Dalton Atom Teorisinin Ktlenin Korunumu Kanunuyla likisiDalton tarafndan 1808de ortaya atlan bu hipotezler irdelenirse Ktlenin Korunumu Kanununu ok iyi aklayabildii grlr. rnein drdnc hipotez gereince eer kimyasal tepkimeler atomlarn yeniden dzenlenmelerinden ibaretse ve kimyasal

tepkimelerde yeni atom olumazsa tepkime sresinde ktle sabit kalr. Bir baka anlatmla ktle korunmu olur.

Kimyaya Yapt Katklar Nelerdir ? 1.John Dalton birok elementin atomlarnn arln lmeye alm ve bu arlklarla ilgili tablo hazrlamtr.

2.Gazlar zerine yapt ilk almalarn sonucunda kendi adyla tannan "Ksmi Basnlar Yasas"n buldu

3.Gazlarn mutlak scaklklaryla doru orantl olarak genletiklerine ilikin yasay gelitirdi (bu yasa Dalton tarafndan gelitirilmi olmakla birlikte bu gn Charles Yasas olarak bilinir)

4.Btan bileiini bulan Dalton, eterinde yapsn

zmleyerek kimyasal formln kurdu

5.Kimyasal elementlerin gsterimine ilikin bir simgeler sitemi gelitirdi ve elementlerin bal atom arlklarn saptadktan sonra 1803'te bunlar bir tablo halinde dzenledi.

6.Son olarak da en nemli almas olan ve tm elementlerin atom adn verdii ayn arla ve ayn yapya sahip olan ok kk ve blnemez paracklardan olutuunu ne sren atom kuramn gelitirdi.

1844 ylnda ld.Tabutunu 40.000 kii seyretti.Cenaze alaynn uzunluu kilometreyi gemiti.

Kaynaklar :

https://tr.wikipedia.org/wiki/John_Dalton

30

HaberYabanc

NCSU ARATIRMACILARI, Q-KARBONLA BLM DNYASININ

EN BYK BULULARINDAN BRN GEREKLETRD

North Carolina State Universityden baz bilim insanlar, kat karbonun yeni bir formunu kefetmeyi baardlar.

North Carolina State Universitydeki (NCSU) ilim insanlar, kat karbonun kat haldeki karbonun farkl bir

formunu kefetmeyi baardlar. Q-Karbon adnn verildii bu keif, bata teknolojik aletler olmak zere birok rnn yapmnda kullanlabilecek.

Q-Karbonun grafit (yumuak karbon) ve elmastan baz nemli ayrt edici zellikleri bulunuyor. rnein Q-Karbon, elmastan ok daha sert. Ayrca zerine k geldiinde elmasa oranla ok daha gl parlyor.

Bu formu retmek iin karbon kayna ve reaksiyona giren alt bir maddenin varl yeterli. Bu durumda en iyi seeneklerden bir tanesi kmr gibi duruyor. Eer Q-Karbonun retiminde kmr

kullanlacaksa, alt malzeme olarak bulunmas ok daha kolay olan plastik ya da cam tercih edilebilecek. Bu sayede formun retim hacmi daha geni olacak.

Bu keifle ilgili bir makale yaynlayan Jay Narayan, karbonun kat halde bulunan nc bir fazn ortaya kardklarn ve normalde bu malzemenin magma scakl sayesinde doal yollarla olutuunu belirtti.

Uzmanlarn aklamalarna gre eer Q-Karbon retim maliyeti dk olacak ekilde retilebilirse, elektronik sektrnn bir numaral paras durumuna gelebilir. Salam bir materyal olmasnn yan sra a maruz kaldnda parlaklk kazanmas sebebiyle Q-Karbonun dijital ekran retiminde kullanlabilecei syleniyor.

31

HaberYerli AKMBDEN MERSN-ADANA KMYA

SEKTRNN NN AACAK PROJE

Akdeniz Kimyevi Maddeler ve Mamulleri hracatlar Birlii (AKMB), Mersin ve Adanadaki kimya sektr firmalarnn uluslararas rekabet gcn artrabilmeleri amacyla Ekonomi Bakanl tarafndan 4 milyon dolara kadar destek verilecek UR-GE projesini hayata geirecek.

Akdeniz hracat Birliklerinden (AKB) yaplan yazl aklamaya gre, AKMB tarafndan, kimya sektrnde yer alan irketlerin yurt d pazarlarnda etkinliinin arttrlmas ve uluslararas rekabet gcnn gelitirilebilmesi amacyla bir UR-GE (uluslararas rekabetiliin gelitirilmesi) projesi gerekletirilecek. AKMBin, kimya sektr ihracatnn desteklenmesi iin yrtecei projede, firmalarn uluslararas rekabet glerinin gelitirilmesine ynelik ihtiya analizi, istihdam, eitim, danmanlk, yurt d pazarlama ve alm heyeti faaliyetlerine Ekonomi Bakanl tarafndan 4 milyon dolara kadar destek verilecek.

Projeye katlan firmalar, AKMB nderliinde, ortak ihtiya analizi, ortak renme (eitim ve danmanlk) ve ortak pazarlama (tantm, marka, ticaret heyeti, eletirme) gibi ihracata ynelik eylem ve faaliyetleri yerine getirecek. AKMB, proje maliyetlerinin yzde 75i Ekonomi Bakanl, yzde 25i ise projeye katlan firmalar tarafndan karlanan UR-GE projesi kapsamnda hayata geirecei uygulama ile yelerinin mevcut ihra pazarlarna yenilerini ekleyebilmelerini ve ihracatlarn

artrabilmelerini amalyor.

Bavuru iin en az 10 firmann bir araya gelerek bir kme oluturmas gereken UR-GE projelerinin u ana kadar kimya sektrne ynelik olarak sadece stanbul, Ankara, zmir ve Gaziantep illerinde uygulandna dikkat ekilen AKB aklamasnda, lk defa Mersin ve Adanada kimya sektrnde faaliyet gsteren firmalara ynelik gerekletirilecek proje, yeterli sayda bavuru salandktan sonra Ekonomi Bakanl onayna sunulacak denildi.

32

KMYA MHENDS

YAVUZ SELM KART

MEZUN

CUMHURYET NVERSTES

[email protected]

32


Kimya sektrnde alanlar, renciler birok sertifika alyorlar. Herkesten bir adm nde olmak hepimizin olmazsa olmaz gibi. Bu sertifikalar aldnzda garanti i bulacaksnz diye bir durum sz konusu deil lakin i bulma midiyle de aldmz muhakkak. Sektrde sizlere yararl olacak olan iki eitim ve bunlarn ieriklerinden bahsedeceim. Bu eitimleri iki balk altnda toplayacak olursak.

Tehlikeli Madde Gvenlik Danman Sertifikas MSDS Gvenlik Bilgi Formu Sertifikas

Tehlikeli Madde Gvenlik DanmanTehlikeli Madde Gvenlik Danmanl grevi, Trkiye Cumhuriyetinin taraf olduu uluslararas anlamalar ve ilgili mevzuat hkmleri kapsamnda, tehlikeli madde tamacl srecinde iletmelerin yapt ilemleri evreye ve insanlara zararsz ve gvenli bir ekilde yapmalar iin iletmelere yardmc olmaktr.

Tehlikeli Madde Gvenlik Danmanl Hakknda Tebli kapsamnda eitimler, yetkilendirilen tehlikeli madde gvenlik danman eiticileri tarafndan, tehlikeli maddelerin tanmas konusundaki yrrlkteki mevzuat, taraf olduumuz uluslararas anlama ve szlemeler ile AB mktesebat dzenlemeleri esas alnarak verilir.

Kimler Tehlikeli Madde Gvenlik Danman Olabilir? niversitelerin lisans blmlerinden mezun olmak,

Kaaklk, dolandrclk, dolanl iflas, sahtecilik, inanc ktye kullanma, uyuturucu ve silah kaakl, kaak insan tamacl veya ticareti, hrszlk, rvet sularndan hrriyeti balayc ceza ile hkml bulunmamak,

Yetkili yangn sndrme eitim merkezlerinden uygulamal yangn sndrme eitimine katldna

dair alnan belgenin asln ibraz etmek veya noter onayl suretini sunmak, (Yangn sndrme eitimi ris Akademi tarafndan salanmaktadr.)

TMGDEYB sahibi eitim kurulularnda, tehlikeli madde gvenlik danman eitimine katlarak, tehlikeli madde gvenlik danman eitimi tamamlama belgesini almak, bu Tebli kapsamnda alacak snavda baarl olmak gerekir.

33

Tehlikeli Madde Gvenlik Danman Grev, Yetki ve Sorumluluklar Nelerdir, Neler Yapar, Nasl Yaplr ?a) Tehlikeli maddelerin tanmasnda uluslararas anlama ve szleme (ADR/RID) hkmlerine uyulduunu izlemek.

b) Tehlikeli maddelerin ADR/RID hkmlerine gre tanmas hususunda iletmeye neriler sunmak.

c) letmenin tehlikeli maddelerin tanmas ile ilgili yllk faaliyet raporunu, yl sonu itibariyle ilk ay ierisinde hazrlamak ve elektronik ortamnda dareye ibraz etmek.

) Tanacak tehlikeli maddelerin tespiti yaplarak, bu maddeye ilikin ADRdeki zorunluluklar ile uygunluk prosedrlerini belirlemek.

d) letmenin faaliyet konusu olan tehlikeli maddelerin tanmasnda kullanaca tama aralar satn alnrken rehberlik etmek.

e) Tehlikeli maddelerin tanmas, yklenmesi ve boaltmnda kullanlan tehizatn kontrolyle ilgili prosedrleri belirlemek.

f) Ulusal ve uluslararas mevzuat ve bunlarda yaplan deiiklikler hakknda, iletme alanlarna greve ynelik eitim vermek veya almalarn salamak ve bu eitimin kaytlarn muhafaza etmek.

g) Tehlikeli maddelerin tanmas, yklenmesi veya boaltlmas srasnda bir kaza veya gvenlii etkileyecek muhtemel bir olay meydana gelmesi durumunda uygulanacak acil durum prosedrlerini belirlemek, alanlara bunlarla ilgili tatbikatlar periyodik olarak yaptrmak ve bunlarn kaytlarn tutmak.

) Kazalarn veya ciddi ihlallerin tekrar olumasn nleyecek tedbirlerin alnmasn salamak.

h) Alt yklenicilerin veya nc taraflarn seiminde ve altrlmasnda tehlikeli maddelerin tanmasyla ilgili mevzuatn ngrd zel artlarn dikkate alnmasn salamak.

) Tehlikeli maddelerin tanmas, doldurulmas veya boaltlmasnda yer alan alanlarn, operasyonel prosedrler ve talimatlar hakknda bilgiye sahip olmalarn salamak.

i) Tehlikeli mallarn tanmas, yklenmesi veya boaltlmasnda muhtemel risklere kar hazrlkl olmak iin, ilgili personelin farkndaln artrmaya ynelik nlemler almak.

j) Tehlikeli maddenin snfna gre tama srasnda tatta bulunmas gereken dokman ve gvenlik tehizatlarnn tama aracnda bulundurulmasna ynelik talimatlar oluturmak.

k) ADR/RID Blm 1.10.3.2de belirtilen iletme gvenlik plann hazrlayarak plann uygulanmasn salamak.

l) Faaliyetler konusunda eitim, denetim ve kontrol dhil yapt her trl ii kayt altna almak, bu kaytlar 5 yl sreyle saklamak ve talep edilmesi halinde dareye ibraz etmek.

m) letmede grevi ile ilgili yapaca denetlemelerde; denetlenen kii ve ilerle ilgili tarih ve saat belirterek kayt tutmak.

n) Herhangi bir tehlikenin sz konusu olduu durumlarda tehlike giderilene kadar yaplan ii durdurmak, tehlikenin giderildii durumda da ii kendi onay ile balatmak ve tehlike giderilene kadar geen sreteki her trl aamay iletmeye veya yetkili mercilere yazl olarak bildirmek.

o) Tama aracna yklenen ykn ADR/RID hkmlerine uygun olarak; paketlenmesi, etiketlenmesi, iaretlenmesi ve yklenmesiyle ilgili i ve ilemlere ilikin prosedrler belirlemek.

34

Tehlikeli Madde Gvenlik Danmanl Snav erii Nedir ?Tehlikeli Madde Gvenlik Danmanl ( TMGD ) snav, ADR/RID Blm 1.8.3e uygun, uluslararas anlama ve szlemeler kapsamnda yazl olarak yaplr.

Snav 100 puan zerinden deerlendirmeye tabi tutulur. Snav sonunda baarl olabilmek iin en az 70 puan almak gereklidir.

Snavlarda, tehlikeli madde tamaclna ilikin ilgili uluslararas szleme/anlama dokmanlarnn haricinde baka dokmanlarn kullanmna izin

verilmez. Sz konusu dokmanlarn gncel hallerini snav esnasnda bulundurmak adayn sorumluluundadr. Sz konusu uluslararas mevzuat Trke olabilecei gibi ngilizce, Franszca, Almanca veya Rusa olabilir. Ancak, snav Trke olarak yaplr.

Snav, test veya ak ulu sorular ile vaka zmnden oluur.

Malzeme Gvenlik Bilgi FormuKimyasal maddelerin kullanm ve depolanmas srasnda oluabilecek i Sal Gvenlii risklerini ortadan kaldrmaya ynelik almalarn nemli bir parasn oluturan ve kullancy doru ve

yeterli dzeyde bilgilendirmek amacyla hazrlanan, ilgili kimyasal maddelerin tehlike ve riskleri ile dier bilgileri ieren dokmanlara Malzeme Gvenlik Bilgi Formu (MSDS) ad verilir.

Kimler Malzeme Gvenlik Bilgi Formu Sertifikas Alabilir?

Adayn Kimya ve/veya evre konularnda i tecrbesini gsterir yaz(lar)-(Adaylarn renim durumlarna gre sahip olmas gereken i tecrbesi art ile ilgili ayrntl bilgi ieren GBFH Bavuru

artlar dokman ile verilmektedir. Lisans mezunu adaylardan i tecrbesi belgesi istenmemektedir!)

Nfus Czdan Fotokopisi Diploma Fotokopisi

Trkiyede akredite bir kurulutan eitimini baaryla tamamlam, sertifika sahibi kiiler tarafndan hazrlanma veya Trkeye tercme edilmesi zorunluluu bulunmaktadr (ynetmelik 27092, Madde 5, e).

MSDS (GBF-Gvenlik Bilgi Formu) hazrlamak iin sadece sertifika sahibi olmak da yeterli olmayabilir.

nk MSDS hazrlamak ayn zamanda derin bir tecrbe, bilgi birikimi ve dier ilgili ynetmeliklere de hakim olmay gerektirir.

Bu sebeple, MSDS'lerinizin hazrlanmas iin bavurduuz kiinin bilgi birikimini ve tecrbesini de sorgulaynz.

35

Malzeme Gvenlik Bilgi Formu Hazrlaycsnn Grev, Yetki ve Sorumluluklar Nelerdir, Neler Yapar, Nasl Yaplr ?Trkiyede TRKAK tarafndan akredite olmu sadece TSE (Trk standartlar enstits ) tarafndan verilen eitim sonrasnda alnan gvenlik bilgi formu hazrlaycs sertifikasna sahip kiiler tarafndan hazrlanmaktadr.Gvenlik Bilgi Formlar (GBF) (MSDS - Material Safety Data Sheet) kimyasal madde ve mstahzarlar (karmlar) reten, ithal eden firmalarn ve alt kullanclarnn kimyasal rn gvenle kullanmak iin yeterli bilgiye sahip olmasn salamak amac ile hazrlanmaktadr.evre ve ehircilik Bakanl tarafndan yaynlanan Tehlikeli Maddelerin ve Mstahzarlarn Snflandrlmas, Ambalajlanmas ve Etiketlenmesi Hakknda Ynetmelik kapsamnda tehlikeli olarak snflandrlan madde ya da mstahzarlarn piyasaya arzndan sorumlu, retici, datc ya da ithalatlarn Tehlikeli Maddeler ve Mstahzarlara likin Gvenlik Bilgi Formlarnn Hazrlanmas ve Datlmas Hakknda Ynetmelik kapsamnda gvenlik bilgi formlarn hazrlatmas zorunludur. 26 Aralk 2008 -27092 (Mkerrer) sayl Resmi Gazetede yaynlanan ve 13 Aralk 2014te - 29024 (Mkerrer) sayl Resmi Gazete ile gncellenen Tehlikeli Maddeler ve Mstahzarlara likin Gvenlik Bilgi Formlarnn Hazrlanmas ve Datlmas Hakknda Ynetmelik ile MSDSlerin nasl olmas gerektii ve ierikleri tanmlanmtr.Ynetmelik uygulamalarnca reticiler ithalat ve ihracat esnasnda son kullanclara retimde kullanlan kimyasallarla ilgili aklayc bilgileri vermek zorunda ve GBF sertifikasna sahip kiilere MSDSleri hazrlatmakla mkellef tutulmutur.

Bu Ynetmelie gre bir MSDS aadaki balklardan olumaldr.

1. Zararl Madde/Karm ve irket/ Sahibinin Tantm,2. Bileimi/erii Hakknda Bilgi,3. Tehlikelerin Tantm,4. lk Yardm Tedbirleri,5. Yangnla Mcadele Tedbirleri,6. Kaza Sonucu Yaylmaya Kar Tedbirler,7. Elleleme ve Depolama,8. Maruziyet Kontrolleri/Kiisel Korunma,9. Fiziksel ve Kimyasal zellikler,10. Kararllk ve Tepkime,11. Toksikolojik Bilgi12. Ekolojik Bilgi,13. Bertaraf Bilgileri,14. Tamaclk Bilgileri,15. Mevzuat Bilgileri,16. Dier Bilgiler.

Hazrlanacak GBFler iin en kritik nokta kimyasal iin yaplan Tehlike Snflandrlmasnn doruluudur.

Aada bulunan 4 madde de genel olarak bu sektrler verilmitir.

Kimyasal Madde reticileri Biyosidal madde reticileri Temizlik Madde reticileri Madeni Ya reticileri

Gvenlik Bilgi Formlarnn uzman personeller tarafndan hazrlanmas hem ynetmelik gerei zorunludur, hem de insan sal ve evre iin gerekli tedbirlerin alnmasnda, gerek analizlerin yaplmas ve en gereki maruziyet senaryolarnn yazlmas asndan olduka nem tamaktadr.

Gvenlik Bilgi Formu Hazrlaycsnn Snav erii Nedir ?Eitim sonunda TSE yetkilileri tarafndan yaplacak snavda %70 orannda baarl olan katlmclara TRKAK akreditasyonu kapsamnda "Gvenlik Bilgi Formu Hazrlaycs" Sertifikas verilir. Snav

ierii gncel dokman ve bilgilerden derlenerek hazrlanmakta. Detayl bilgiyi eitim alnan kurumdan da almanz mmkndr.

http://irisakademi.com.tr/tehlikeli-madde-guvenligi-danismanligi-egitimi/http://tmgd.tuisag.com/http://www.crad.com.tr/tr/622/MSDS-Haz%C4%B1rlama%20Y%C3%B6ntemleri%20Nelerdir%3F/#.Vn_yyFJoN_khttp://www.maviyesilkalite.com/?s=sayfa&id=140http://www.uluscevre.com/hizmetlerimiz/msds-guvenlik-bilgi-formu.html

Kaynaklar :

36

HaberYabanc

NANO LA TAM HEDEF BULUYORGelitirilen bir yntem ilacn dorudan hastalkl blgeye ulamasn salyor, bu sayede yan etkiler de azalyor. Baka bir ifadeyle nokta at yaplyor. Amerikada alt niversitede Yln Mucidi unvanna da sahip Trk bilim insan Profesr Hayat nyksel yntemin hangi hastalklara iyi geldini anlatt.

lacn dorudan hasta olan blgeye ulamasn salayan yntemi gelitirdi, bu ekilde yan etkiler azald ve ilacn etki gc artt.

Yntem, bulularyla alt niversitede yln mucidi, yln kadn seilen Profesr Hayat nyksele ait.

yksel, dnyann en iyi eczaclk fakltelerinden biri saylan ABDdeki Illinois niversitesi Eczaclk Fakltesinin de ilk kadn profesr.

Prof. Dr. Hayat nykselNano teknolojinin kullanld yntemde, bir taycya yerletirilen ilalarn kanda dolaarak sadece hasta olan blgeye verildiini belirten Prof. Dr. Hayat nyksel, almasn, Salk asndan gerekten Amerikada bile en nde olan bir gelime. Bizim tayc, nano boyutunda olduu iin nano ila diyoruz, gerekten ok yeni bir gelime szleriyle deerlendirdi.

Sadece Kanserde Deil Birok Hastalkta KullanlacakYntemin kanser hastalklarnn tedavisinde byk nem tadn vurgulayan nyksel, la tayc sistemleri gelitiriyorum. ila molekllerini taycnn iine koyuyoruz ve kana verildiinde tayc ilac dar kartmadan hasta blgeye gtryor ve yan etkisi de bu sebeple olmuyor. En gzel uygulanan alan kanser ilalar. Ama onun haricinde baklk ilalarn da, pepdit protein dediimiz ilalar da bu ekilde gnderebildik ve hayvanlarda ok baarl oldu eklinde konutu.

Nano ilacn sadece kanser iin deil farkl hastalklarda da kullanlabileceini aktaran Prof. nyksel, ilacn hayvanlar zerindeki deneylerde byk baar saladn, piyasaya kmas iin biraz daha zaman ve kaynak gerektiini syledi.

37

Ye

rli

Haber POLSAN KMYA, ELEKTRKTEN TASARRUF ETT

Yeni Gm Katalizrl Formaldehit retim Tesisini devreye alan Polisan Kimya, Molibden Katalizrl Formaldehit Tesisinde ise retim prosesi teknoloji iyiletirmesi yapt. ki yatrmla bir ylda yaklak 1 milyon KWh elektrik tasarruf etti.

Polisan Holding, srdrlebilir yaps ile grup irketlerinde, rn ve hizmet kalitesinden dn vermeden birim hizmet veya rn miktar bana enerji tketimini azaltma almalarn devam ettiriyor. Bu erevede elektrik, su, yakt, buhar, hava, azot gibi tm enerji kaynaklar, belirlenen enerji politikas dorultusunda etkin kullanlrken, enerji tketimleri kontrol altnda tutulup, hesaplanan enerji kritiklik seviyeleri esas alnarak verimlilik almalar yrtlyor. Polisan Holding ayrca, yeni yatrmlarla gerek retim teknolojileri gerekse retim tesislerini yenileyerek rn kalitesini arttrrken, maliyetlerini azaltp, doal kaynak kullanmn en aza indirmeye alyor.

Yeni Tesis Devreye Giriyoralmalar kapsamnda Polisan Kimyann, yeni kurduu gm Katalizrl Formaldehit retim Tesisi, 2015 Aralk ay sonu itibaryla start-up fazna geiyor. Mevcut tesislerini devreden kararak gncel teknolojilerle kurduu yeni retim prosesi ile ayn rn yzde 30 daha dk enerji ile retecek ve yllk 530.000 KWh enerji tasarrufu salayacak. Polisan Kimya, ayrca 2015 yl enerji verimlilii projeleri arasnda yer alan mevcut ve gelecek enerji tketimleri ile nemli enerji tketimini etkileyen deikenleri inceleme projesini tamamlam ve Molibden Katalizrl Formaldehit Tesisinde kullanlan katalizr tipini, reticisi tarafndan geometrik yaps deitirerek gelitirilmi katalist ile deitirmeye karar verdi.

Elektrik TasarrufuYeni molibden katalizr sistemi ile hava akna direnlerin azaltlmas, yani basncn ayn alma kapasitesinde yzde 10 d, ayrca ayn basn

ile yzde 10 kapasite art, proses performansnda art ve enerji tketiminde yaklak yzde 14 d salamay hedefliyor. Yzde 14lk enerji tasarrufu sadece bu iyiletirme projesi ile yaklak 465.000 KWhlk tasarruf salayacak. Bylelikle, yeni tesis ve teknoloji iyiletirmeleriyle bir ylda salayaca yaklak 1 milyon KWh elektrik tasarrufu miktar ile yaklak 600 hanenin 1 yllk elektrik tketimine e tasarruf salam olacaktr.

Enerji Ynetim SistemiPolisan Holding irketlerinde kurulu olan Enerji Ynetim Sistemiyle enerji etkinlii, kullanm ve tketimini kapsayacak ekilde, enerji performanslarn gelitirmekte ve sistemin sreklilii salanyor. Bylelikle lke ekonomisine yk olan enerji konusunda sanayici olarak zerine den grevleri yerine getiriyor.

evresel zlerPolisan Kimya bnyesinde kurulan enerji izleme sistemleri, uzaktan eriim ile anlk elektrik tketimleri izlenebilir hale getirildi. Bylelikle birimlerin gnlk, saatlik elektrik tketimleri takip edilebilecei gibi sistem harmonileri, anlk pik deerleri gibi birok konuda da izlenebilirlik oluturuldu. Ayrca, 2012 ylnda sektrnde gnll olarak Kurumsal Karbon Ayak zi almalar balatan ve faaliyetlerinden kaynaklanan enerji kullanmna bal karbon salnmn azaltan Polisan Holding, yaratt tm evresel izleri en aza indirmeye devam edecek.

38

Ayn WebSitesi

ARGON

Simgesi: ArGrubu: 8A (Soygaz)

Atom numaras: 18Bal atom ktlesi: 39,948Oda scaklnda: Gaz

Erime noktas: -189,19CKaynama noktas: -185,7C

Younluu: 1,7824 g/LKefi: 1894 - Sir William Ramsey,

Baron RayleighAtom ap: 0,88

Elektronegatiflii: BilinmiyorElektron dizilimi: 1s22s2p63s2p6

Ykseltgenme basama (says): 0

Argonun Elde Edilmesi

Kullanm Alanlar

Argon, periyodik tablonun 8A grubunda yer alan element. Simgesi Ar dir.

Renksiz, kokusuz ve tatsz bir gazdr. Soy gazlardandr. 8'inci grup elementlerinde 3'nc sradadr. Sanayide gazla doldurulan elektrik lambalarnda yaygn olarak kullanlr. Proton says 18'dir. Dnya atmosferinde % 1'den az oranda bulunmakta ve bylece en yaygn soy gaz olmaktadr. En d elektron kabuu dolu ve dier kimyasal elementlerle ba yapmaya kar direnlidir. Termodinamik denge noktas (triple point) sabit scakl 83.8058 K olarak 1990 ylnda Uluslararas Scaklk lm (ITS) ile tanmlanmtr. Oksijen gaznn sudaki znrl ile ayn znrle sahiptir ve bu da nitrojen gaznn sudaki znrlnden 2,5 kat daha fazladr. Yksek kararll olan kimyasal element renksiz, kokusuz, tatsz ve toksit deildir hem sv hem gaz faz iin.

1785 ylnda havada argon olduu ilk defa Henry Cavendish tarafndan iddia edilmi ve 1894 ylnda Lord Rayleigh ve William Ramsay tarafndan kefedilmi. nert bir elementtir. Gaz ve sv formda bulunabilir. Havada bulunur ve saf olarak havadan ayrtrlmas ile elde edilir.

Gazalt kaynanda koruyucu gaz olarak kullanlr.Kaliteli elik retiminde, homojen bir elik banyosu salanmas ve banyo ierisinde oluan, dkm sonras mekanik zellikleri kt ynde etkileyecek gazlarn tasfiyesi iin kullanlr. (Argon degassing),Ampul imalatnda,Elektronik sanayiinde baz kristallerin retimi srasnda inert koruyucu atmosfer salamada,Spektrometrik analiz cihazlarnda tayc gaz olarak,Baz zel metallerin saflatrlmas srasnda inert koruyucu atmosfer oluturulmasnda.ift cam nitelerinde iki cam arasna doldurularak s yaltmnn artrlmasnda.

39

Ayn WebSitesi

http://www.chemspider.com

ncelemeniz gereken elementin ya da bileiin teknik zelliklerini, konu ile ilgili var olan makalelerin listesini, 3 boyutlu yapsn ve birok zelliklerini bulabileceiniz bir site. Sitede arama yaparak sonular detayl olarak analiz etme imkan verilmi. Siteyi detayl olarak incelemenizi neriyoruz.

40

KMYA BULMACA

1

2

3

4 5

6

7

8

9

Soldan Saga1. Dubniyum simgesi.6. Bilesikteki elementlerin sembollerini ve bu bilesigin bir

moleklndeki atomlarin kaar tane oldugunu gsterensayilari ieren basit ifadedir

7. Asiri doymus zeltilerde kati fazin ayrilmasi. 8. Oksijenin soygazlar ve flor haricindeki elementlerle

yaptigi bilesikler 9. Termal iliski iindeki maddeler arasinda meydana gelen isi

akisini tanimlayan fiziksel zellik

Yukaridan Asagiya1. Dogrudan buhar temasi ile suyu isitarak iindeki

znms oksijeni gidermek iin kullanilan bir besi suyuisiticisi

2. Bir maddenin uyarilmasi sonucu ortamdan uyaricikaldirilsa da bir sre daha isima yapmasi

3. Gaz molekllerinin kk bir delik araciligiyla bir kaptan,daha dsk basinli ortama yayilmasi

4. Dogal sodyum alminyum silikat5. Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dnstren dzenek.

41

KMYA BULMACA

(GEEN AYIN ZM)

D1

I K2

S3 U B S T R A TP R

K4 A R i S i M BA5 O A 6

B P N S O Y7 KO R O MR S N E8 T VB H9 I D R A TL Y

M10 A K R O S K O B I KM NA

Soldan Saga3. Enzimin zerinde islerlik kazandigi molekl. Tepkimeye

giren madde. [SUBSTRAT] 4. Iki ya da daha fazla maddenin kimyasal tepkimeye

girmeden, gelisigzel oranlarda, kimyasal zellikleriniyitirmeden olusturduklari madde. [KARiSiM]

7. Ntr bir yapi olan atomdan elektron uzaklastirarak yada elektron ilave ederek olusturulan elektrik miktari. [YK]

8. Iinde belirli bir sicaklik elde edilerek kurutma, mikropretme ve dezenfekte veya sterilizasyon gibi gyelerlekullanilan alete denir [ETV]

9. Kristal yapisinda belirli miktarlarda su molekl ierenbilesiklerdir. [HIDRAT]

10. iplak gzle incelenebilen. [MAKROSKOBIK]

Yukaridan Asagiya1. Redoks reaksiyonlarinda ayni elementin hem

ykseltgenip hem de indirgenmesi [DISPROPORSIYON]

2. Karbon atomunun zerinde pozitif ykn oldugu yapilar. [KARBANYON]

5. Bir cismin bir baska cisim iine btnyle alinmasi veya ocismin iinde tamamen dagilmasi. [ABSORBLAMA]

6. Asiri doymus zeltilerde kati fazin ayrilmasi. [KME]

42

NGLZCE-TRE

KMYA SZL

Absolute Alcohol

Loss

Liquid Drop

Explosion

Piece

Flash

Chopper

Mineral Oils

Scale

Sample

Polyvinyl

Firing

Cell

Osmosis

Polymer

Practical

Proton Number

Pectin

Oil Slick

Organic Sulfur

Polar Bond

Ladle

Propane

Mutlak Alkol

Sv Damlas

Patlama

Para

Parlama

Paralayan

Piirme

Pektin

Petrol

Pil

Petrol Sznts

lek

Ozmos

Organik Kkrt

rnek

Polimer

Polar Ba

Polivinil

Pratik

Pota

Proton Says

Propan

Kayp

YAZARIMIZ OLUN

KOULLAR1-) KMYA VEYA KMYA SEKTR LE LGL BR KONUDA KAYNAKLARINIZI BELRTEREK YAZIN

2-) HER AYIN 20. GNNE KADAR [email protected] adresine

AD-SOYAD SIK KULLANDIINIZ MAL ADRES BTRDNZ/OKUDUUNUZ OKUL SM PROFL FOTORAFI YAZINIZIN WORD FORMATI LE GNDERN.

BR SONRAK AY BLGLERNZ LE YAZINIZI YAYIMLAYALIM

REKLAMN

[email protected]

BNLERCE KNN OKUDUU DERGMZE

ONBNLERCE KNN ZYARET ETT WEB STEMZE

REKLAM VERN

BNLERCE KYE ULAIN

Education

İnovatif Kimya Dergisi Sayı-30