HISTORIAURREA

GIDOIA

• Denbora lerroa

• Iturri historikoak

• Historiaurrean dauden bi era : Paleolitoa eta Neolitoa.

• Zer da Paleolitoa eta zer ezaugarri dituen.

• Zer da Neolitoa eta zer ezaugarri dituen.

• Historiaurrea Euskal Herrian.

DENBORA LERROA

DENBORA LERROA

PALEOLITOA NEOLITOA

ANTZINAROA ERDIAROA

ARO MODERNOA

AROGARAIKIDEA

ITURRI HISTORIKOAK Iturri historikoa da, iraganeko informazioa

ematen duen gauza. Hainbat mota daude:

• Ahozkoak: abestiak, ahozko kontaketak …

• Idatziak: liburuak, aldizkariak…

• Grafikoak: pinturak, argazkiak…

• Materialak: armak, arropa… Historiak bost aro ditu : Historiaurrea, Antzinaroa, Erdi Aroa, Aro Modernoa eta Aro Garaikidea.

TRIKUHARRIA

PALEOLITOA

Paleolitoa gizakiekin hasi zen, duela bi milioi

urte. Amaitu zen Kristo jaio baino 10.000 urte lehenago, sortu zirenean nekazaritza eta abeltzaintza.

Aro horretan, lau ezaugarri desberdinak

zeuden:

·Nomadak: gizakiak leku batetik bestera joaten ziren janaria bilatzera. Ehizatzen eta arrantzatzen zuten eta basoko fruituak hartzen zituzten.

·Talde txikiak kobazuloetan bizi ziren eta

animalien larruekin bizi ziren txaboletan.

·Sua pizten zekiten. Erremintak egiten zituzten harriekin, hezurrekin eta egurrekin. Eta animalien larruekin janzten ziren.

·Pinturak eta grabatuak egiten zituzten

kobetako hormetan. Estatu txikiak, bastoiak eta apaingarriak lantzen zituzten.

NEOLITOA

Neolitoan nekazaritza eta abeltzaintzari

esker, ez zuten joan behar beste leku

batera janariaren bila. Idazkera asmatu zen

k.a. 3.000. urtean. Aldi horretan gizakien

ezaugarriak hauek ziren:

·Sendentarioak ziren.

·Sortu zituzten biztanle askoko herriak.

·Zeramikazko ontziak egiten zituzten

zerealak gordetzeko. Erreminta berriak

egiten zituzten nekazaritza lanak egiteko.

Ehunak egiten zituzten.

·Neolitoren amaieran, monumentu handiak

egiten zituzten harriekin. Ikasi zuten

metalezko lanak egiten eta egiten zituzten

kobrezko eta brontzezko objektuak.

HISTORIAURREA EUSKAL HERRIAN

• Historiaurrea Euskal Herrian, Paleolitoa eta Neolitoa bizi zuten.

• Paleolitoan zehar, Autonomia-Erkidegoko lurraldean jende asko egon zen.

• Aztarnarik zaharrenak duela 150.000 urtekoak dira. Aztarna horiek, harrizko tresnak dira. Bost koba aurkitu dira, Bizkaian, Santimamiñen eta Gipuzkoan, Ekain.  

PALEOLITOA

• Neolitoa: nekazaritza eta abeltzaintzari esker, Neolitoko biztanleak sedentarioak bihurtu ziren. Gure autonomia-erkidegoko gehienak hegoaldean bizi ziren eta nekazaritzan lan egiten zuten. 800 dolmen edo trikuharri inguru aurkitu dira, gehienak iparraldean. Neolitoen amaieran, herrixken aztarnak aurkitu dira. Sasoi honetan, lehenengo zeltak sartu ziren Pirinioetan. Nafarroan aztarna gutxi aurkitu dira.

NEOLITOA