İzzet Baysal Üniversitesi, 18.3.2010

Prof.Dr.rer.nat. D. ALİ ERCAN

Osmanlı İmparatorluğu 1300-1700

Osmanlı İmparatorluğu 1915

AVRUPA 1915

ÜÇLÜ İTTİFAK• ALMANYA• AVUSTURYA-

MACARİSTAN• ( İTALYA )

ÜÇLÜ İTİLAF• İNGİLTERE• FRANSA• RUSYA ( İTALYA )

Çanakkale 1915

GENERALOTTO LIMANVON SANDERS

YARBAYMUSTAFA

KEMAL

YARBAY İSMAİL CEVAT BEY

Boğaza hakim toplarıyla bir müstahkem mevki

Vinci arızalanan topun namlusuna tek başına mermi yerleştiren ve savaşın kaderine etki eden

“Koca Seyit Onbaşı”nın hikayesindeki top

İngiliz gemisi Ocean’a büyük yara aldıran113 kg. (250 lb) ağırlığındaki top mermisini sırtında taşıyan

Koca Seyit Onbaşı (1889-1939)

Osmanlı tarafındaki bir Alman uçağı

Mayınlar ve karadaki topçu ateşiyle batırılmış gemiler

Osmanlı donanmasına ait bir denizaltı

18 Mart 1915 Çanakkale

kıyılarından bir görünüm..

Düşürülmüş bir müttefik uçağı

Osmanlı ordusundaki Alman subaylar

Teke Burnu’nda batmış gemiler

SİPERLERDE ÖLÜLER

KAMUFLE EDİLMİŞ DEVASA ALMAN TOPUNUN YANINDA ALMAN VE TÜRK ASKERLERİ.

Bir su molasında askerler

Savaş zamanı cephe gerisi hayat

Erzak ve cephane sevkiyatı

Yörede harman zamanı

Müttefik bombardımanı şehirde yangınlara yol açıyor…

Bombardıman sonrası minarenin

harap hali

Nusret mayın gemisi

Mayınların denize

döşenmesi

Nusret‘in 1915 yılındaki hali ile bire bir maketi Çanakkale’de

Nusret Mayın Gemisi

Eylül 1914'te Çanakkale'ye gelmişti. Almanya'da

özel şekilde mayın dökme gemisi olarak inşa

edilmiş bu tekne dar alanlarda kolayca manevra

yapabiliyor ve az su çektiğinden mayın alanları

üzerinde güvenle dolaşabiliyordu. Hizmete Giriş 1912Tonajı 360 TonBoyu 40 m.Eni 7, 4 m.Sürat 15 milSilah 1 adet 7,5/40 top 2 adet 4,7 top 2 adet mak.tf.

Çanakkale boğazında önceden boğazı kesecek şekilde

dikine döşenmiş mayın hatlarının büyük kısmı düşman

mayın arama-tarama gemileri tarafından imha edilmişti..

Düşman zırhlılarının hareketlerinin incelenmesi sonunda

yeni bir yöntem kararlaştırıldı…

Evet... Bu sefer mayınlar boğazı kesecek

şekilde değil de kıyıya paralel olarak

dökülecekti.. Çünkü düşman zırhlıları boğaza

gurup gurup giriyor ve…

İkmal için geri dönen gurup, boğazın en geniş

yeri Erenköy bölgesinde kıyıya dik manevra

yapmak durumunda kalıyordu..

6 Mart gecesi Yarbay

Cevat Bey, mayın grup

komutanı Nazmi Bey'e

"Oğlum,” diyordu. “Sana

çok önemli bir görev

veriyorum. Vatanın

selameti bu görevin

başarıyla yerine

getirilmesine bağlıdır.

Yarın akşam, Nusrat'la son

26 mayını şu gördüğün

Erenköy Bölgesinde kıyıya

paralel olarak dökeceksin.”

Nazmi Bey, ertesi gün

Nusret mayın gemisi komutanlığı

yapacak olan arkadaşıTophaneli

Yüzbaşı Hakkı'yı buldu. İki gün

önce kalp krizi geçiren Yüzbaşı

Hakkı Bey, Çanakkale müstahkem

mevki komutanı Cevat Bey'in

ısrarlarına rağmen, savaşın ve ülkenin

sorumluluğunu omuzlarında duyarak görevi

kabul etti.

7 Mart'ı 8'e bağlayan gece yarısı Nusret

demir alarak Çanakkale'den uzaklaştı. Deniz

sakin, zifiri karanlıktı. Uzaklarda dolaşan

düşman devriye gemileri projektörleri ile suyun

yüzünü aydınlatmaktaydı. Nusret Bütün

ışıklarını söndürüp kıvılcım atmasın diye

ocaklarını bastırmış, maskeli ışıklar altında rota

izleyerek, daha önce döşenen mayın hatları

arasından Erenköy bölgesindeki hedefine

doğru ilerliyordu.

Son kontroller bittikten sonra ilk mayın platforma

alınmış ve atış anı beklenmeye başlamıştı. Heyecan

son haddindeydi. Vatanın selameti için gerekli olan

zafer kilidi, Nusret‘in elindeydi. Onu mutlaka

sessizce yerine bırakmalıydı.

Sonunda Anadolu yakasındaki Akyarlara, yeni

mayın hattını hazırlanacağı noktalara geldiler.

Teker teker sessizce elde kalan son 26 eski

tip mayını suya bırakmaya başladı. Suya düşen

her mayın belli bir sıra halinde kendisini asılı

tutacak ağırlığın gerdiği teller üzerinde yer

almaya başladılar. Birkaç dakika sonra tüm

mayınlar belirlenen rota doğrultusunda

dökülmüştü. tehlikeli geri dönüş yolculuğu

başlamıştı. Daha önceki dökülen mayınlar ve

düşman devriye gemileri Nusret‘in yolu üzerinde

kol geziyordu

Bir an için Nusret‘in çok yakınında bir karaltı

ortaya çıktı. Düşman gemisi olmalıydı bu. .. Ara

verdikleri projektörle taramaya yeniden

başladıkları zaman Nusret‘i görecekler ve her

şey bitecekti. Bütün personelden buz gibi terler

boşanıyordu. Nihayet korktukları başlarına geldi

ve düşman gemisinin projektörleri yandı..

Karanlığı yaran projektör ışığı az öteden, hızla,

üzerlerine doğru, denizi tarayarak geliyordu. ışık

dalgasını içine girmelerine saniyeler kala, Türk

kıyılarında yanan projektör bir mucize yarattı.

Bizim kıyıda birden bire yanan projektörümüz

birkaç saniye içinde, düşman projektörünü deniz

üstünde yakaladı. İki projektör şimdi göz

gözeydiler. Ortalığı sise yakın yoğun bir beyazlık

kapladı. Beklenmedik

bu ışık kavgası Nusret‘e yaşam umudunu geri

verdi. Şimdi karşılaşan iki düşman projektör,

birbirini köreltmek için olağanüstü bir savaşa

başlamışlardı...

Düşman projektör, kurtulmak için yoğun çaba harcıyor, bir türlü başaramıyordu. Nusret, bu bazan üstünde, bazan yanında süren ışık çarpışmasının altından sessizce sıyrıldı, Çanakkale yönünde yol almaya başladı. Tehlike geçmiş, verilen görev büyük bir başarıyla yapılmıştı…

Nazmi Bey büyük bir

sevinçle kader

arkadaşını tebrik

etmek istedi. Ancak

Hakkı Bey yanıt

veremedi. Nusret

mayın gemisinin

başkomutanının hasta

kalbi bu ışık

savaşındaki heyecan

kasırgası içinde

duruvermişti.

Bu olaydan on gün sonra müttefik donanması saldırıya geçmişti. Savaş tam istediği şekilde, kontrollu olarak devam

etmekteydi ki, birden ikmal için geri dönen gemilerde büyük patlamalar meydana

gelmişti.

Bunların nedeni, 7–8 Mart gecesinde dökülmüş ve

bundan sonrada gerek düşman pilotlarının fark

edemediği gerekse 17–18 Mart gecesi mayın arama

gemilerinin yaptığı mayın kontrolunda

bulunamayan Nusrat'ın mayınlarıydı. Düşmanın

yüzen kaleleri birer birer batmaya başlamıştı.

Önce Bouvet 639 kişilik mürettebatı ile denizin

derinliklerine gömüldü. Bu andan itibaren her

şey ters gitmeye başlamıştı. Bouvet'in battığı

yerin yakınında manevra yapmakta olan

Inflexible bir mayına çarpıştığını rapor etti ve

çok tehlikeli bir şekilde yan yatmaya başladı.

Üç dakika sonrada Irresistable'nda yana

yatmakta olduğu ve sancak tarafından mayına

çarptığını bildiren yeşil flamanın sancak seren

cundasında dalgalandığı görüldü.

mürettebatı kurtarılan gemi boğazın sularına

gömüldü. İtilaf Devletleri üç büyük savaş gemisini

(Irresistable, Ocean, Bouvet) kaybetmiş, üç tanesi

de (Inflexible, Golois, Souffren) ağır yaralanmış

şekilde eldeki gücünün üçte birini yitirmişti.

. Nusret‘in yapmış olduğu tarihi görev

Tarihin akışını değiştirdi..

İtilaf donanması 18 Mart günündeki yenilginin

tüm faturasını, son keşfini yapıp “mayın

yoktur”

raporunu veren pilota çıkardılar ….

ve bu pilotu kurşuna dizerek idam ettiler.

SİR WİNSTON CHURCHİLL 1930'DA "REVUE DE

PARİS" DERGİSİNDE BU OLAYI ŞÖYLE

YORUMLUYORDU :

"BİRİNCİ DÜNYA HARBİ'NDE BU KADAR

İNSANIN ÖLMESİNE, HARBİN AĞIR MASRAFLARA

MAL OLMASINA, DENİZLERDE 5 BİN TANE

TİCARET VE SAVAŞ GEMİSİNİN BATMASINA

BAŞLICA NEDEN, TÜRKLER TARAFINDAN BİR

GECE DENİZE BIRAKILAN VE İNCECİK BİR ÇELİK

HALAT UCUNDA SALLANAN 26 ADET

MAYINDIR."

GERÇEKTEN ATATÜRK SAĞ

OLSAYDI YA DA BİZ O BÜYÜK

İNSANIN YOLUNDAN

GİDEBİLSEYDİK, DÜNYA VE

TÜRKİYENİN GÖRÜNTÜSÜ BAŞKA

OLURDU.

SIR WINSTON L.S. CHURCHILL

Son darbe...13.mayıs.1915 te Muaveneti-milliye gemisi tarafından torpillenen İngiliz Goliath gemisinin batışı

Orijinal Nusret gemisi 2002 yılında Tarsus

Belediyesi’nin duyarlı çalışmaları ile

onarılmış ve Tarsus’taki Çanakkale Parkı

içersinde Müze haline getirilmiştir.

DÜNYA ASKERLİK TARİHİNİN EN KAHRAMAN BİRLİĞİ 57. ALAY

19. TÜMEN KOMUTANLIĞINA ATANAN YARBAY MUSTAFA KEMAL, TÜMEN KURULUŞU

TAMAMLANMADAN, 57.PİYADE ALAYI İLE HAREKET EMRİNİ ALDI. 24. ŞUBAT. 1915 TE TEKİRDAĞ’DAN

MAYDOS’ A HAREKET ETTİ..

GELİBOLU’YA ULAŞAN MUSTAFA KEMAL, KENDİ

TÜMENİNDEN 57.ALAY’I SARAFİM ÇİFTLİĞİ’NE, KALAN

BİRLİKLERİNİ DE GELDİKÇE MAYDOS BÖLGESİNDE

TERTİPLEMEYE BAŞLADI. BÖLGEYİ GEZEREK

26.ALAY’I SEDDÜLBAHİR, 27.ALAY’I KABATEPE

KIYILARINA YERLEŞTİRDİKTEN SONRA,

SEDDÜLBAHİR’E BİR AKINCI MÜFREZESİ ÇIKARDI.

24-25 Nisan akşamı,İngiliz ANZAK KUVVETLERİ

ARIBURNU’NDAN KARAYA

ÇIKMAYA BAŞLAMIŞLARDI.

27.ALAYIN SAHİLE GENİŞ BİR

ŞEKİLDE YAYILMIŞ OLMASI DA

KARŞI KOYMAYI

GÜÇLEŞTİRİYORDU.

19.TÜMEN KOMUTANI MUSTAFA

KEMAL’E ORDUDAN EMİR

GELMEMİŞTİR.

BUNA RAĞMEN GİRİŞİMİ ELE

ALIP,

TÜM SORUMLULUĞU

ÜSTLENEREK

57. ALAY’I BİR BATARYA İLE

KOCAÇİMENTEPE YÖNÜNDE

HAREKETE GEÇİRDİ. KENDİSİ

DE DURUMU İZLEMEK ÜZERE

CONKBAYIRI’NA ÇIKTIĞINDA,

ARIBURNU KESİMİNDEN

ASKERLERİMİZİN GERİ

ÇEKİLMEKTE OLDUKLARINI

GÖRDÜ.

Bir müfreze askerin Conkbayırına doğru kaçmakta olduklarını gördüm.. Bu askerlerin önüne çıkarak:“Niçin kaçıyorsunuz ?” dedim.“Efendim düşman” dediler!“Nerede?”“İşte! “diyerek 261 rakımlı tepeyi gösterdiler. Gerçekten de düşmanın bir avcı kuvveti 261 rakımlıtepeye yaklaşmış ve tam bir serbestlik içersindeilerliyordu. Ben kuvvetleri geride bırakmışım, askerler on dakika istirahat etsin diye... düşman bana benim askerlerimden daha yakın! Ve düşman benim bulunduğum yere ulaşırsa kuvvetlerimiz çok kötü bir duruma düşecekti.

O zaman bilinçli bir düşünme mi, yoksa önsezi ile midir, bilemiyorum, kaçan askerlere:“ Durun ! Düşmandan kaçılmaz” dedim. “Cephanemiz kalmadı” dediler. “Cephaneniz yoksa, süngünüz var” dedim.. Ve bağırarak bunlara süngü taktırdım. Yere yatırdım. Aynı zamanda Conkbayırına doğru ilerlemekte olan piyade alayı ile dağ bataryasının yetişebilen askerlerinin koşarak benim bulunduğum yere gelmeleri için, yanımdaki emir subayını geriye yolladım. Bu askerler süngü takıp yere yatınca, düşman askerleri de yere yattı. Kazandığımız an, bu andır...

Ruşen Eşref ÜNAYDIN’ınla M.Kemal ATATÜRK’ün söyleşisinden

Bu sırada Türk askerleri mevzi alınca karşı taraf da mevzilenir ve 57.Alay’ın öncü bölüğünün Conk Bayırı’na yerleşmesi için süre kazanılmış olur. Bu an Çanakkale Savaşı’nın kilit anıdır. Çıkarmanın hızı kesilmiştir. Daha sonra, Kolordu Komutanı Esat Paşa’nın izniyle, 27. Alay’dan geri kalan birlikleri de emrine alan Tümen Komutanı Mustafa Kemal, karşı saldırıya geçmek üzere 57.Alay'a şu emri verir : “ “ Ben size taarruz Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında, yerimize başka kuvvetler kadar geçecek zaman zarfında, yerimize başka kuvvetler ve komutanlar kaim olabilir.”ve komutanlar kaim olabilir.” 

57. ALAY KARARGAH SUBAYLARI KURMAY YARBAY HÜSEYİN AVNİ, KURMAY BİNBAŞI YUSUF ZİYA VE ARKADAŞLARI

57. ALAY

25 NİSAN 1915’TE MUSTAFA KEMAL’İN

EMRİYLE CONKBAYIRI BÖLGESİNDE

DÜŞMANIN İLERLEMESİNİ BÜYÜK BİR

KAHRAMANLIK GÖSTEREREK

DURDURMUŞ, SAVAŞIN VE BİR

ULUSUN KADERİNİ DEĞİŞTİRMİŞTİR.

ÇANAKKALE MUHAREBELERİNDE ADINI TARİHE “DÜNYANIN EN KAHRAMAN ALAYI” OLARAK YAZDIRAN 57 NCİ ALAYIN KOMUTANI YARBAY HÜSEYİN AVNİ BEY 13. AĞUSTOS.1915 TE KARARGAHINA DÜŞEN BİR TOP MERMİSİYLE ŞEHİT OLMUŞTUR..

57 NCİ ALAYIN KOMUTANI YARBAY HÜSEYİN AVNİ BEY’İN ANIT MEZARI

HMS Agamemnon*

MONDROS (μουδροσ ) MÜTAREKESİ30.ekim.1918 Limni adası

*Grek ordularını Spartadan Troya’ya (Hektor’a karşı) götüren komutan..

10.Ağustos.1920 Sevr Antlaşmasını imzalayan Osmanlı heyeti

( soldan sağa, Rıza Tevfik, Damat Ferid, Hadi Paşa ve Reşid Halis )

OSMANLI DEVLETİNİN SONUPARİS-SEVRES ANTLAŞMASI

ARKADAŞLAR, YÜZYILLAR NADİR OLARAK DAHİ İNSANLAR

YETİŞTİRİR. ŞU TALİHSİZLİĞİMİZE BAKIN Kİ, O BÜYÜK DAHİ

ÇAĞIMIZDA TÜRK ULUSU'NA NASİP OLDU. MUSTAFA

KEMAL'İN DEHASINA KARŞI ELDEN NE GELİRDİ Kİ ?

İNGİLTERE BAŞBAKANI LLOYD GEORGE

( ingiltere başbakanı Çanakkale yenilgisi üzerine mecliste yaptığı bu konuşmasından

sonra istifa etmiştir.)

Sevres antlaşması sonunda durum

Birinci Dünya Savaşına katılan ülkelerin genel askeri güçleri ve zayiatları

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞINDA ( 1914-18 ) ZAYİAT

ÜLKE TOPLAM ASKER ÖLÜ SAKAT/YARALI ZAYİAT ( MİLYON ) ( BİN ) ( BİN ) %

TÜRKİYE 2 , 9 325 400 30 60

DÜNYA GENELİ 65 , 0 8 538 21 220

DÜNYA GENELİNDE YAPILAN ASKERİ HARCAMALARIN TUTARI 186 MİLYAR DOLAR , OSMANLI DEVLETİNİN HARCAMALARI 1,5 MİLYAR DOLARDIR..

(Bu günkü parayla kıyaslamak için rakamları 40 ile çarpmak gerekir..)

Teşekkürler… æ

SON