Cach giai hoa hoc

Lyï thuyãút hoïa hoüc

[Âáy laì pháön lyï thuyãút hoïa hoüc 3 nàm 10, 11, 12. Så læåüc laûi 1 chuït, coìn nhiãöu

pháön næîa chæa âæa vä âæåüc. Chuïc caïc baûn hoüc täút!]

NHAÌ XUÁÚT BAÍN THÄN 1 FC

PTX

Lyï thuyãút hoïa hoüc PTX

www.fb.com/thon1fc

1

Phæång phaïp giaíi nhanh hoïa hoüc: Theo kinh nghiãûm thç âãø giaíi nhanh âæåüc baìi toaïn hoïa hoüc,

chuïng ta phaíi hiãøu âæåüc âãö baìi, tæì âoï coï caïch nhçn nháûn, âaïnh giaï âãø âënh hæåïng laìm baìi toaïn

âæåüc nhanh nháút.

Caïc bæåïc giaíi nhæ sau:

1. Toïm tàõt âãö baìi (bæåïc quan troüng nháút-thäng qua âoï ta hiãøu âæåüc âãö baìi)

2. Tæì âãö baìi ta coï dæî liãûu âáöu vaìo (âoï laì ta coï âæåüc gç räöi nãö,…) tæì âoï âënh hæåïng dæî liãûu ra

(âoï laì phaíi laìm nhæ thãú naìo âãø coï kãút quaí baìi toaïn). Âãø laìm âæåüc âiãöu naìy caïc baûn cáön nhåï

mäüt säú âiãöu sau:

2.1 Phaíi hiãøu lyï thuyãút hoïa hoüc [nghéa laì cháút (håüp cháút) âoï coï tênh cháút hoïa hoüc, váût lyï

nhæ thãú naìo, thãú naìo laì phaín æïng oxi hoïa khæí, phaín æïng trao âäøi,…].

2.2 Caïc phæång phaïp giaíi nhanh nhæ: tàng giaím khäúi læåüng, baío toaìn electron, baío toaìn

khäúi læåüng, phæång phaïp ion,…chàóng haûn. Mçnh thæí aïp duûng tæìng mäùi phæång phaïp

vaìo âãø giaíi baìi toaïn (daình cho baûn chæa quen),…qua âoï mçnh choün âæåüc phæång phaïp

thêch håüp nháút âãø laìm (tæì âoï luyãûn ké nàng räöi âãún kyí xaío cho caïc baûn âoï, âoï laì nhçn

vaìo âãö laì biãút laìm theo phæång phaïp naìo räöi…).

2.3 Caïc phæång trçnh phaín æïng âàûc træng cuía mäùi cháút, håüp cháút,…(cáön nhåï caïc cháút, hãû

säú phaín æïng cuía mäùi cháút-âãø laìm baìi cho nhanh, khoíi phaíi cán bàòng laûi máút thåìi gian).

2.4 Luyãûn caïch cán bàòng, giaíi toaïn qua maïy tênh cho tháût nhuáön nhuyãùn.

Qua trãn caïc baûn ruït ra kinh nghiãûm giaíi toaïn cho mçnh chæa,…chuïc thaình cäng nheï!...

1. Cáúu hçnh e: ns2np5 coï 7 e ngoaìi cuìng vaì 1 e âäüc thán.

2. Âäü ám âiãûn: låïn nháút laì Flo (3.98) nhoí nháút laì Iot (2.66)

Trong 1 chu kç theo chiãöu tàng dáön täøng haût nhán thç âäü ám âiãûn giaím dáön, baïn kênh

nguyãn tæí tàng dáön. Tênh oxi hoïa giaím dáön tæì Flo vãö Iot, tênh khæí tàng dáön tæì Clo âãún

Iot.


www.fb.com/thon1fc

2

3. Säú oxi hoïa:

* F2 khäng coï phán låïp d nãn coï säú oxi hoïa duy nháút laì -1.

* Caïc nguyãn täú coìn laûi, phán låïp d coìn träúng nãn coï caïc säú oxi hoïa nhæ sau:-1, +1,

+3, +5, +7.

4. Tênh cháút váût lyï vaì tênh cháút hoïa hoüc:

Flo Clo Brom

* Laì cháút khê () maìu vaìng

nhaût, âäüc maînh liãût våïi næåïc,

H2, vä cå vaì hæîu cå khaïc.

* Âiãöu chãú: Âiãûn phán häùn

håüp:

2

2 2DIENPHAN

H O KF HF

KOH H F

* Taïc duûng våïi háöu hãút caïc

kim loaûi (Au, Pt):

2 2F Au AuF

* Taïc duûng våïi phi kim træì O2.

N2.

* Phaín æïng våïi H2O:

2 2 22 2 4H O F HF O

* Hidro florua: âiãöu chãú: 250

2 4 2

4

( )

2 (axit )

CH SO dac CaF

HF yeu CaSO

# 2 4 2HF SiO SiF H O

(Àn moìn thuíy tinh)

* Muäúi AgF dãù tan trong H2O

* Laì cháút khê maìu vaìng luûc, laì cháút oxi

hoïa maûng, coï muìi xäúc.

* Âiãöu chãú: Tæì MnO2, KmnO4, KClO3 taïc

duûng våïi HCl âàûc taûo khê Cl2.

* Taïc duûng våïi kim loaûi:

2 3tFe Cl FeCl

* Taïc duûng våïi phi kim træì F2. H2 + Cl2

2HCl. Nãúu tè lãû säú mol nH2 : nCl2 = 1:1 thç

häùn håüp näø maûnh.

* Taïc duûng våïi H2O, kiãöm , muäúi cuía

Halogen khaïc vê duû NaBr, NaI,…

# Cl2 + H2O HCl + HClO dung dëch

taûo thaình naìy coï tênh oxi hoïa maûnh nãn

coï tênh táøy maìu. Häùn håüp NaCl + NaClO

+ H2O laì næåïc Giaven.

# Taïc duûng våïi dung dëch kiãöm noïng:

2

3 280

3 6

5 3t

C

Cl KOH

KCl KClO H O

* Taïc duûng våïi cháút khæí khaïc: 2FeCl2 +

Cl2 2FeCl3

* Hidro clorua: cháút khê, khäng maìu, muìi

xäúc. Âiãöu chãú:

# Phoìng thê nghiãûm:

2 4

4

( )NaCl H SO dam dac

NaHSO HCl

2 4

2 4

2 ( )

2

NaCl H SO dam dac

Na SO HCl

# Trong cäng nghiãûp: Phæång phaïp

sunfat, täøng håüp. H2 + Cl2 2HCl

* Muäúi clorua dãù tan: NaCl, KCl,..Khäng

tan: PbCl2, CuCl, Hg2Cl2 do âoï âãø nháûn

biãút HCl duìng dung dëch AgNO3.

* Caïc håüp cháút coï Oxi:

* Laì cháút loíng, maìu âoí náu,

dãù bay håi, âäüc.

* taïc duûng våïi H2: khäng gáy

näø:H2 + Br2 2HBr.

* Tênh oxi hoïa:

2 2

2 2

2 2Br NaI NaBr I

Br H O HBr HBrO

HBrO: Hirobrom rå.

* tênh khæí: 0

2 2 2

1

2

2 2

Br Cl H O

H Br HCl

# AgBr dãù phán huíy khi gàûp

aïnh saïng, 2AgBr sanganh

2Ag + Br2, âæåüc duìng âãø ræía

aính.

* Hidro bromua: laì cháút khê,

khäng maìu, dãù tan trong

næåïc taûo axit maûnh. Âiãöu chãú:

thuíy phán PBr3, PBr3 +

3H2OHBr + H3PO3

Phaín æïng:

2HBr+H2SO42H2O+SO2+Br2.

4HBr+O2Br2+2H2O.

* Håüp cháút coï oxi:

Tênh axit, tênh bãön tàng

Tênh oxi hoïa tàng

Tuy nhiãn caïc håüp cháút coï oxi

cuía Brom âãöu yãúu hån so våïi

håüp cháút coï oxi cuía clo.

HClO HClO2 HClO3 HClO4

hipoclorå clorå Cloric Pecloric

HBrO HBrO2 HBrO3 HBrO4


www.fb.com/thon1fc

3

Tênh axit, tênh bãön tàng

Tênh oxi hoïa tàng

1. Oxi:

Laì cháút khê khäng maìu, khäng muìi, hoía loíng åí -183C, êt tan trong H2O.

1.1 Tênh cháút hoïa hoüc:

+ Taïc duûng våïi háöu hãút caïc kim loaûi (træì Au, Pt,..) vaì nhiãöu phi kim (træì Halogen).

+ Taïc duûng våïi nhiãöu håüp cháút vä cå vaì hæîu cå. Säú oxi hoïa tæì 0 vãö -2

1.2 Âiãöu chãú:

1.2.1 Trong phoìng thê nghiãûm: bàòng phaín æïng phán huíy håüp cháút oxi hoïa keïm bãön

KMnO4, KClO3, H2O2,…

2KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2()

3 2 22 2tKNO KNO O ; 2

3 22 2 3 ( )MnOKClO KCl O ;

2

2 2 2 22 ( )MnOH O H O O

1.2.2 Trong cäng nghiãûp: âiãöu chãú bàòng caïch chæng cáút phán âoaûn khäng khê loíng

hoàûc âiãûn phán næåïc, Al2O3. ÅÍ nhiãût âäü -196C taïch láúy N2, åí nhiãût âäü -183C

taïch láúy O2. 2 3 22 4 3dpncAl O Al O

1.2.3 Quang håüp cáy xanh: 2 2 6 12 6 26 6 6CO H O C H O O HOÀÛC tæì ä zän:

thuong3 2 22 tO Ag Ag O O ; 2 3

3 2 ( khet)tia

lua dienO O Mui

3 2 2 22 (Dung dich)+H 2O KI O KOH I O (Nháûn biãút O3 vaì Iot, so saïnh tênh

oxi hoïa cuía O3 vaì O2)

2KMnO4 + 5H2O2 + 3H2SO4 2MnO4 +5O2 + K2SO4 +8H2O

Ag2O + H2O22Ag + H2O + O2

1.2.4 Nhiãût phán muäúi Nitrat: 3 2 22 2tNaNO NaNO O

1.3 Caïc phaín æïng hoïa hoüc:

1.3.1 Taïc duûng våïi kim loaûi:

4Al + 3O2 2Al2O3 (ràõn); 2Cu + O2 2CuO (ràõn âen)

3Fe + 2O2 Fe3O4 (ràõn âen); 4Ag + 2H2S + O2 2Ag2S + 2H20

1.3.2 Taïc duûng våïi phi kim:


www.fb.com/thon1fc

4

32

002 2 CO ON N ; 4P + 5O2 2P2O5 (ràõn); 2SO2 + O2 2SO3

Oxi khäng phaín æïng våïi Flo.

1.3.3 Taïc duûng våïi caïc håüp cháút

CH4 + O2 CO2 + 2H2O ; 6FeO + O2 2Fe3O4; 4Fe3O4 + O2 6Fe2O3

2 3 22 24 11 2 8tFe OS SO Fe O ; 2 22 2 23 2t SCu S O Cu O O

* Våïi dung dëch Fe(OH)2 coï maìu tràõng xanh thç:

22 32

12 2

2Fe OH O H O Fe OH (maìu náu âoí);

3 2 3 22

12 (OH)

22tFe O HFe OO

* Våïi axetilen C2H2 thç: 2 2 2 2 2

5 22

C H OO CO H Q . Phaín æïng toía nhiãût

nãn ngæåìi ta duìng phaín æïng naìy âãø laìm âeìn xç axetilen.

1.4 ÆÏng duûng cuía oxi:

Duìng âãø luyãûn theïp, cäng nghiãûp hoïa cháút, trong y khoa, haìn càõt kim loaûi vaì thuäúc

näø, nhiãn liãûu cho tãn læía.

2. Læu huyình:

Âàûc âiãøm:

+ Coï nhiãöu trong âáút, thaình pháön dáöu moí, khoïi nuïi læía, cå thãø säúng.

+ Cháút ràõn maìu vaìng, khäng tan trong næåïc, dáùn âiãûn, dáùn nhiãût keïm, tan trong dung

mäi hæîu cå.

+ Âån cháút læu huyình coï säú oxi hoïa trung gian nãn coï tênh khæí, tênh oxi hoïa.


Du Oxi2 2 2 2

3

2H S O SO H O ; Thieu Oxi

2 2 22 2t

H S O S H O

Thieu Oxi2 2 2

tH S Cl S HCl

; 2 2 22FeS HCl FeCl S H S

4 2 2 4 4 2 4 22 5 3 5 2 8KMnO H S H SO S MnSO K SO H O

2.2 Tênh cháút hoïa hoüc: Taïc duûng våïi nhiãöu kim loaûi vaì 1 säú phi kim

2.2.1 Tênh khæí:

2 2S O SO ; 2 63S F SF ; 2 4 2 22 ( ) 3 2tS H SO Dac SO H O

3 2 4 2 26 2 6tS HNO H SO H O NO

2.2.2 Tênh oxi hoïa:

2 2S H H S (Muìi træïng thäúi);

* Våïi kim loaûi (træì Au, Ag, Pt,…) taûo muäúi sunfua. tFe S FeS (ràõn âen); tCu S CuS (ràõn âen)

* Taïc duûng våïi Ag åí nhiãût âäü thæåìng: Hg + S HgS


www.fb.com/thon1fc

5

* Våïi phi kim træì N2, I2 taûo håüp cháút sunfua.

22 ( )tC S CS ; 2 52 5 ( ) (ran)tP S r P S

2.2.3 Taïc duûng våïi håüp cháút khaïc:

* Taïc duûng våïi håüp cháút chæïa Oxi: KClO3 + 3S 3SO2 + 2KCl

* Taïc duûng våïi bazo: 3S + 6NaOH 2Na2S + Na2SO3 + 3H2O

2.3 ÆÏng duûng:

90% âãø saín xuáút axit H2SO4, coìn laûi âãø saín xuáút diãm, cao su læu hoïa,…

2.4 Hidrosunfua

2.4.1 Âàûc âiãøm:

Khäng maìu, muìi træïng thäúi, âäüc haûi, êt tan trong næåïc.

Khäng coï säú oxi hoïa trung gian do âoï têch cháút hoïa hoüc laì cháút khæí maûnh,

axit yãúu (yãúu hån axit H2CO3)

2.4.2 Tênh cháút hoïa hoüc:

a) Axit yãúu:

2 2 2

2 2

2 2H S NaOH Na S H O

H S NaOH NaHS H O

b) Tênh khæí maûnh:

+ Våïi nhiãût: 3502 2 2

CH S H S

+ Våïi Oxi: nhæ trãn

+ Våïi dung dëch muäúi, axit, oxit:

3 2 2

2 2 2

2 2 4 2 2

2 2 2 2 4

2 2 2 ( )

3 3 ( )

2 ( ) SO ( )

4 4 8 (mat mau clo)

FeCl H S FeCl HCl S

H S CuO Cu H O SO

H S H SO H O S

H S Cl H O H SO HCl

c) Tênh cháút muäúi sunfua.

* Muäúi cuía Na, K, Ca, Ba, … nhoïm I, II (A) træì Be. chuïng tan trong næåïc vaì taïc

duûng âæåüc våïi axit HCl, H2SO4 (loaîng) cho khê H2S ()

* Muäúi cuía Mn, Zn, Fe,… khäng tan trong næåïc, tan trong axit loaîng taûo khê

H2S.

* Muäúi cuía Sn, Pb, Cu, Hg, Ag, Au,… khäng tan trong næåïc, khäng tan trong

axit loaîng.

d) Âiãöu chãú:

Trong phoìng thê nghiãûm: 2 22 ( )FeS HCl FeCl H S

Trong cäng nghiãûp: Khäng âiãöu chãú.

2.5 Læu huyình âiäxit.

Tæång tæû phaín æïng:


www.fb.com/thon1fc

6

2.5.1 Âàûc âiãøm: Khê âäüc khäng maìu, muìi hàõc, tan nhiãöu trong næåïc.

2.5.2 Tênh cháút hoïa hoüc:

a) Cháút khæí:

2 2 2 2 42 2SO Br H O HBr H SO ;

2 4 2 2 4 4 2 45 2 2 2 2SO KMnO H O K SO MnSO H SO

b) Cháút oxi hoïa:

2.5.3 Âiãöu chãú:

Trong phoìng thê nghiãûm: 2 3 2 4 2 4 2 2 ( )Na SO H SO Na SO H O SO

Trong cäng nghiãûp: tæì S SO2 hoàûc 2 2 2 3 24 11 2 8 ( )FeS O Fe O SO

2.5.4 ÆÏng duûng:

+ Saín xuáút H2SO4

+ Táøy tràõng giáúy, bäüt giáúy

+ Chäúng náúm, mäúc.

Nguyãn lyï Lå Saïc tå li ã:

Nãúu phaín æïng thuáûn nghëch âang xaíy ra

* Nãúu tàng nhiãût âäü: Cán bàòng chuyãøn dëch theo chiãöu phaín æïng thu nhiãût (H >0) nghéa laì

giaím taïc âäüng viãûc tàng nhiãût âäü.

* Nãúu giaím nhiãût âäü: Cán bàòng chuyãøn dëch theo chiãöu phaín æïng toía nhiãût (H <0) nghéa

laì giaím taïc âäüng viãûc giaím nhiãût âäü.

* Mäüt phaín æïng thuáûn nghëch âang åí traûng thaïi cán bàòng khi chëu taïc âäüng tæì bãn ngoaìi

nhæ biãún âäøi näöng âäü, aïp suáút, nhiãût âäü thç cán bàòng seî chuyãøn dëch theo chiãöu laìm giaím

taïc âäüng tæì bãn ngoaìi âoï.

* Quy tàõc:

+ Näöng âäü mol: Khi tàng hoàûc giaím näöng âäü mol cuía 1 cháút trong cán bàòng thç cán bàòng

bao giåì cuîng chuyãøn dëch theo chiãöu giaím taïc âäüng cuía viãûc tàng hay giaím näöng âäü.

Læu yï: Nãúu coï cháút ràõn thç noï khäng aính hæåíng âãún cán bàòng.


www.fb.com/thon1fc

7

+ Aïp suáút: Khi tàng hoàûc giaím aïp suáút chung cuía hãû thç cán bàòng chuyãøn dëch theo chiãöu

laìm giaím taïc âäüng cuía viãûc tàng hoàûc giaím aïp suáút âoï. Tàng aïp suáút p thç giaím säú mol n

vaì ngæåüc laûi giaím p thç tàng n.

Læu yï: nãúu hãû cán bàòng coï säú mol khê nhæ nhau thç aïp suáút khäng aính hæåíng âãún phaín

æïng.

+ Nhiãût âäü:

Khi tàng nhiãût âäü cán bàòng chuyãøn dëch theo chiãöu thu nhiãût (H >0)

Khi giaím nhiãût âäü cán bàòng chuyãøn dëch theo chiãöu toía nhiãût (H < 0)

+ Cháút xuïc taïc: Chè laìm tàng täúc âäü phaín æïng, khäng laìm cán bàòng chuyãøn dëch

* Hãû säú cán bàòng phaín æïng hoïa hoüc:

aA bB cC dD coï hãû säú cán bàòng:

c d

a b

C DK

A B

Trong âoï: [C], [D], [A], [B] laì näöng

âäü mol caïc cháút trong phaín æïng, a, b,c,d laì hãû säú cán bàòng cuía phaín æïng.

Nãúu laì cháút ràõn thç khäng tênh vaìo trong hàòng säú cán bàòng K, Næåïc (H2O) cuîng âæåüc tênh

vaìo trong hãû säú K.

* Tçm täúc âäü phaín æïng A B:Ta coï:

Täúc âäü phaín æïng cháút A laì: 1 2 2 1

2 1 2 1

C C C C Cv

t t t t t

Täúc âäü phaín æïng cháút B laì: ' '2 1

2 1

'C C

vt t

vç [B] tàng læåüng

C

t

Trong âoï: C1, C2: laì näöng âäü ban âáöu vaì sau phaín æïng cuía cháút A

C’1, C’2: laì näöng âäü ban âáöu vaì sau phaín æïng cuía cháút B

1. Âàûc âiãøm: laì cháút loíng khäng maìu, laì axit maûnh, âãø ngoaìi saïng láu ngaìy chuyãøn sang maìu

vaìng.

2. Âiãöu chãú:

* Trong phoìng thê nghiãûm: âiãöu chãú tæì muäúi Nitrat:

KNO3 (tinh thãø) + H2SO4 (âàûc) t KHSO4 + HNO3 (âàûc)

* Trong cäng nghiãûp: Qua 3 giai âoaûn nhæ sau: 2 2 2

2

, O3 2 3

t O H O

Pt ONH NO NO HNO

Dung dëch thu âæåüc coï näöng âäü 52 -68 % âãø coï axit âàûc duìng ta chæng cáút dung dëch

HNO3 våïi H2SO4 âàûc trong thiãút bë âàûc biãût.

3. Tênh cháút hoïa hoüc:

3.1 Tênh axit thäng thæåìng: taïc duûng våïi bazo, kim loaûi, oxit kim loaûi, phi kim.


www.fb.com/thon1fc

8

3.2 Tênh oxi hoïa maûnh:

+ phaín æïng våïi axit HNO3 âàûc cho khê NO2, NO, N2O, N2, NH4NO3, …

+ Våïi HNO3 âàûc nguäüi thç khäng coï phaín æïng våïi Al, Fe, Cr,…

+ Au, Pt chè tan trong næåïc cæåìng toan (3HCl + 1HNO3) . Ag (baûc) khäng tan âæåüc

trong næåïc naìy vç taûo kãút toía AgCl.

Au + 3HCl + 1HNO3 NO + 2H2O + AuCl3

P + 5HNO3 5NO2 + H2O + H3PO4

3FeCl2 + 4HNO3 (dung dëch) NO + 2H2O + 2FeCl3 + Fe(NO3)3

3FeS2 + 20HNO3 (âàûc, noïng) 11NO + 10H2O + 6SO2 + 3Fe(NO3)3

3FeS + 12HNO3 (dung dëch) 9NO + 6H2O + Fe2(SO4)3 + Fe(NO3)3

3FeCO3+ 10HNO3 (dung dëch) NO + 5H2O + 3CO2 + 3Fe(NO3)3

3.3 Muäúi nitrat

Dãù tan trong næåïc, âiãûn li hoaìn toaìn, mäüt säú muäúi coï tênh oxi hoïa, coï maìu do cation

Kim loaûi taûo nãn, ion NO3- khäng maìu. Âäü bãön cuîng phuû thuäüc vaìo cation kim loaûi taûo

nãn muäúi.

3.3.1 Muäúi cuía kim loaûi kiãöm: M(NO3)n t MNO2 +

2

nO2.

3.3.2 Muäúi cuía kim loaûi tæì Mg âãún Cu vaì Bari: 2M(NO3)n t M2O + 2nNO2 +

2

n O2.

3.3.3 Muäúi cuía kim loaûi sau Cu: M(NO3)n t M + nNO2 +

2

n O2

3.3.4 Âàûc biãût:

Muäúi nitrat + H2SO4 + vuûn Cu taûo thaình NO tiãúp tuûc + O2 âãø hoïa náu trong khäng

khê. 2

3 2 4 3 4

3 3 2 2 2

23 2

23 2 3 2 2

2 2HNO

4 Cu(NO ) 2 ( ) 2H

3 8 2 3Cu 2 4

4 7 4ZnO

NO H SO SO

HNO Cu NO O

Cu H NO NO H O

Zn OH NO NH N O

Täøng håüp NH3: 2 2 33 2NHN H coï H = -92kJ <0: toía nhiãût do âoï muäún tàng

Hiãûu suáút thç phaíi giaím nhiãût âäü, tàng aïp suáút.

1. Tênh cháút váût lyï: dãù huït áøm nãn âæåüc duìng âãø laìm khä khäng khê áøm nhæ SO2, CO2,…

Muäún pha loaîng axit loaîng phaíi roït tæì tæì axit vaìo næåïc.

2. Âiãöu chãú: trong cäng nghiãûp âæåüc âiãöu chãú bàòng phæång phaïp tiãúp xuïc


www.fb.com/thon1fc

9

2 5 2

22 3 2 4

V O H O

OSO SO H SO

Trong âoï: Tæì häùn håüp oleum: 3 2 4 2 4 3 .nnSO H SO H SO SO

2 4 3 2 2 4.n (n+1)H SOH SO SO nH O

3. Tênh cháút cuía axit loaîng:

+ Laìm âäøi maìu quyì têm thaình maìu âoí

+ Taïc duûng våïi kim loaûi hoaût âäüng cho ra khê H2

+ Taïc duûng våïi muäúi cuía axit yãúu.

+ Taïc duûng våïi oxit bazo vaì bazo

4. Tênh oxi hoïa maûnh: oxi hoïa háöu hãút caïc kim loaûi (træì Au, Pt), nhiãöu phi kim C, S, P vaì nhiãöu

håüp cháút khaïc.

H2SO4 (Âàûc, noïng) + M M2(SO4)n + SO2 (S, H2S) + H2O

* Kim loaûi coï tênh khæí yãúu, trung bçnh: tæì Fe tråí vãö sau: + H2SO4 (Âàûc, noïng) cho khê SO2

* Kim loaûi coï tênh khæí maûnh: Kim loaûi kiãöm, kiãöm thäø, Al, Zn,… + H2SO4 (Âàûc, noïng) cho

SO2, S, H2S.

* H2SO4 (Âàûc, nguäüi) khäng phaín æïng våïi Al, Fe, Cr do taûo låïp bãö màût oxit bãön våïi axit.

2 4 2 4 3 2 2

2 4 4 2 2

2 4 2 2 2

2 4 2 2

2 6 Fe (SO ) 3 ( ) 6H O

2 CuSO ( ) 2H O

2 2 2H O

2S 2 3 2H O

t

t

t

t

Fe H SO SO

Cu H SO SO

C H SO CO SO

H SO SO

5. Tênh haïo næåïc: CuSO4.5H2O (maìu xanh) 2 4 DacH SO CuSO4 (maìu tràõng) + 5H2O

6. Phaín æïng våïi caïc håüp cháút:

2 2 4 2 4 3 2

2 4 2 4 3 2 2

2 4 2 2 2

2 ( ) 4 ( ) 4

2 4 (dac) ( ) 4

2 ( ) ( ) ( ) 2

Fe OH H SO Fe SO H O

FeO H SO Fe SO SO H O

HBr H SO dac Br l SO H O

Våïi axit loaîng:

3 4 2 4 2 4 3 4 2

4 4 2 4 2 4 3 2 4 4 2

4 ( ) 4

2 8 5 ( ) 2 8

Fe O H SO Fe SO FeSO H O

FeSO KMnO H SO Fe SO K SO MnSO H O

7. Muäúi sunfat:

+ Bãön våïi nhiãût, Na2SO4: máùu thuíy tinh. MgSO4: thuäúc xäø. (NH4)2SO4: phán âaûm

+ Nháûn biãút ion SO42- bàòng ion Ba2+ coï trong muäúi: BaCl2, Ba(NO3)2, Ba(OH)2, (CH3COO)2

Ba.

8. Saín xuáút:

2 5 2

2

2

2 3 2 4

2 2

V O H O

O

S OSO SO H SO

FeS O


www.fb.com/thon1fc

10

1. Âàûc âiãøm:

Nàòm åí chu kç 2, ä thæï 7 nãn coï cáúu hçnh e: 1s22s22p3, phán låïp 2p taûo 3 liãn kãút cäüng hoïa

trë nguyãn tæí khaïc nhau.

N N liãn kãút 3 naìy bãön chàõc chè bë beí gaîy bàòng tia sáúm seït do âoï nito thæåìng trå åí âiãöu

kiãûn thæåìng vãö màût hoïa hoüc.

Säú oxi hoïa: -3, 0, +1, +2, +3, +4, +5


Tênh oxi hoïa Tênh khæí

* Våïi kim loaûi (Ca, Mg, Al…): taûo nitrua kim loaûi. Vê

duû: thuong

2 3

cao2 3 2

6 2t

t

Li N Li N

Mg N Mg N

* Våïi H2: 0 3

2 2 3 2t

pN H N H

* ÅÍ 300C set

2 2 2 ( )tia samN O NO monooxit

* Caïc oxit khaïc(3 oxit: N2O, N2O5, N2O3) khäng âiãöu

chãú træûc tiãúp âæåüc tæì N2 vaì O2.

3. Âiãöu chãú: Do N2 trong tæû nhiãn chiãúm âãún gáön 80% thãø têch khäng khê do âoï:

Trong cäng nghiãûp Trong phoìng thê nghiãûm

Âiãöu chãú bàòng caïch chæng cáút phán âoaûn

khäng khê loíng åí -196C thu âæåüc N2 vaì åí -

183C thu âæåüc O2.

4 2 2 2( ) 2H OtNH NO N . Vç NH4NO2 keïm bãön

âæåüc taûo thaình tæì NH4Cl + NaNO2 do âoï

4 2 2 2( ) 2H OtNH Cl NaNO N NaCl

4. Amoniac (NH3)

4.1 Âàûc âiãøm: laì cháút khê, muìi khai, tan nhiãöu trong næåïc (1lit næåïc hoìa tan âæåüc 800 lit

NH3), taïc duûng maûnh våïi Cl2 taûo khoïi tràõng NH4Cl [cuû thãø laì NH3 + Cl2 HCl + N2, räöi

tæì âoï NH3 + HCl NH4Cl (khoïi tràõng)].


4.2.1 Tênh bazo yãúu:

+ Taïc duûng våïi næåïc, taïc duûng våïi axit cho NH4Cl, taïc duûng våïi muäúi cuía ion kim

loaûi taûo hidroxit kãút tuía. Vê duû: Al3+ + NH3 Al(OH)3 + H2O.

+ Phæïc tan: Zn(OH)2 + NH3 [Zn(NH3)4]( OH)2 (tan) do liãn kãút cho nháûn giæîa

càûp electron chæa duìng cuía nito våïi obitan träúng kim loaûi.

4.2.2 Tênh khæí:

+ Taïc duûng våïi clo, oxi,…

+ Taïc duûng våïi oxit kim loaûi: 3CuO + 2NH3 Cu + N2 + 3H2O




www.fb.com/thon1fc

11

Âiãöu chãú bàòng thaïp täøng håüp N2 vaì H2 thu

âæåüc NH3. N2 + H2 , p

tac = Fe

t

xuc

2NH3 coï H

< 0 toía nhiãût, do âoï âãø tàng hiãûu suáút thç

giaím nhiãût âäü

4 2 3 2 22 ( ) 2 ( ) 2H ONH Cl Ca OH NH CaCl Âãø

laìm khä khê NH3 âæåüc taûo thaình ta dáùn håi âi qua

CaO (väi säúng).

5. Muäúi amoni: Coï caïc âàûc âiãøm sau:

- Dãù tan trong næåïc, laì cháút âiãûn li maûnh

- Trong dung dëch laì axit yãúu

- Taïc duûng våïi kiãöm, cho NH3

- Dãù bë nhiãût phán huíy.

4 2 3 3 4 3( ) tNH CO NH NH HCO => Laìm xäúp baïnh

4 3 3 2 2tNH HCO NH CO H O

4 2 2 2

4 3 2 2

2

(dinito oxit) 2

t

t

NH NO N H O

NH NO N O H O

N2, N2O âæåüc âiãöu chãú trong phoìng thê nghiãûm.

6. Phán boïn hoïa hoüc:

Phán âaûm Phán Lán Phán Kali Phán khaïc

* Cung cáúp cho cáy

dæåïi daûng NO3-, NH4

+.

* Âäü dinh dæåîng cuía

phán âaûm laì haìm læåüng

% Nito coï trong phán.

* Âaûm amoni: NH4Cl,

(NH4)2SO4 ,… boïn cho

âáút chua.

* Âaûm nitrat: NH4NO3,

Ca(NO3)2,…dãù huït áøm,

chaíy ræía.

* Âaûm urã: (NH2)2CO

chæïa 46% nito.

2 3

2 2 2

2 2 2

4 2 3

2

( )

( ) 2

( )

t

CO NH

NH CO H O

NH CO H O

NH CO

* Cung cáúp cho cáy dæåïi daûng PO43-

âãø giuïp laï cáy khoíe, chàõc haût, quaí

cuí to.

* Âäü dinh dæåîng cuía phán Lán laì

haìm læåüng % P2O5 coï trong phán.

* Âæåüc saín xuáút tæì apatit vaì

photphorit.

* Supephotphat âån: 14 – 20%P2O5.

coï 2 muäúi laì CaSO4 (laìm ràõn âáút) vaì

Ca(H2PO4)2.

3 4 2 2 4

2 4 2 4

( ) 2

( ) ( )

Ca PO H SO

Ca H PO CaSO

* Supephotphat KEÏP: 40 – 50%P2O5.

coï muäúi laì Ca(H2PO4)2

3 4 2 2 4

3 4 4

3 4 3 4 2 2 4 2

( ) 2

( ) ( )

Ca PO H SO

H PO CaSO

H PO Ca PO Ca H PO

* Cung cáúp ion K+

âãø chäúng bãûnh,

chäúng reït, tàng

tênh chëu haûn cho

cáy.

* Âäü dinh dæåîng

cuía phán Kali laì

haìm læåüng % K2O

coï trong phán.

* Caïc muäúi KCl,

K2SO4 duìng âãø

âiãöu chãú phán kali

* Tro laì loaûi phán

kali chæïa K2CO3.

* Phán häùn håüp

NPK.

* Phán phæïc håüp

amophot (taûo

thaình tæì NH3 +

H3PO4), gäöm 2

loaûi muäúi:

NH4H2PO4 vaì

(NH4)2HPO4.

* Phán vi læåüng

cung cáúp Bo, Zn,

Mn, Molip âen,…

1. Âàûc âiãøm:


www.fb.com/thon1fc

12

* Phot pho laì phi kim tæång âäúi hoaût âäüng, coï cáúu hçnh e: 1s22s22p63s23p3. Låïp ngoaìi cuìng coï

5e nãn coï hoïa trë laì 5 ngoaìi ra coìn coï hoïa trë 3. Caïc säú oxi hoïa: -3, 0, +3, +5.

* Phäút pho täön taûi trong quàûng phäút pho rêt Ca3(PO4)2, apatit 3Ca3(PO4)2.CaF2.

Phäút pho tràõng Phäút pho âoí

* Maûng tinh thãø phán tæí mãöm

* Mäùi phán tæí P4 nàòm åí nuït maûng, liãn kãút våïi

nhau bàòng tæång taïc yãúu.

* Hoaût âäüng hoïa hoüc maûnh hån phäút pho âoí.

* Chaíy ræîa, dãù huït áøm bäúc chaïy åí 40C. Ban

âãm phaït quang maìu luûc nhaût trong boïng täúi.

* Baío quaín bàòng caïch ngám trong næåïc.

Ptràõng 250 C Pâoí

* Maûch polime bãön chàõc.

* Hoaût âäüng hoïa hoüc yãúu.

* Chaíy ræîa åí 250C. dãù huït áøm, bãön trong

khäng khê åí nhiãût âäü thæåìng.

* Khi laìm laûnh thç Pâoí Ptràõng, khi âun noïng thç

Pâoí håi.

* Khäng phaït quang.


* Vç laì phi kim tæång âäúi hoaût âäüng nãn coï caí tênh oxi hoïa vaì tênh khæí:

Tênh oxi hoïa Tênh khæí

* Taïc duûng våïi kim loaûi hoaût

âäüng cho muäúi photphua kim

loaûi: 3Ca + 2P Ca3P2

* Taïc duûng våïi phi kim nhæ O2, Cl2,…

2P + 3Cl2(thiãúu) 2PCl3; 2P + 5Cl2(dæ) 2PCl5;

hoaìn toaìn tæång tæû cho O2:

4P + 3O2(thiãúu) 2P2O3; 4P + 5O2(dæ) 2P2O5;

3. ÆÏng duûng:

* Phot pho âãø saín xuáút axit H3PO4 tæì âoï saín xuáút muäúi phäút phaït, phán lán, thuäúc træì sáu.

* Âãø saín xuáút diãm, bom,…

4. Axit phäút phorit: H3PO4

4.1 Âàûc âiãøm, tênh cháút:

HO

HO P O,

HO

* H3PO4 laì axit 3 náúc, âäü maûnh trung bçnh, coï caïc tênh cháút cuía 1 axit thäng thæåìng. Chuí

yãúu laì phán li náúc 1, náúc 2,3 yãúu hån.

nãúu n H3PO4 : n NaOH = 1:3 thç cho muäúi Na3PO4.

H3PO4 + NaOH nãúu n H3PO4 : n NaOH = 1:2 thç cho muäúi Na2HPO4.

nãúu n H3PO4 : n NaOH = 1:1 thç cho muäúi NaH2PO4.

* khäng coï tênh oxi hoïa nhæ axit H2SO4 vaì axit HNO3.

4.2 Nháûn biãút: Âãø nháûn biãút ion PO43- ta duìng muäúi chæïa ion Ag+, sau phaín æïng thu âæåüc

kãút toía ràõn Ag3PO4.


Coï säú oxi hoïa laì +5 do âoï tinh thãø trong suäút, haïo næåïc tæång âæång axit

H2SO4, dãù chaíy ræîa.


www.fb.com/thon1fc

13


Ca3(PO4)2 + H2SO4(âàûc) CaSO4 +

H3PO4

P + O2 P2O5 + H2O H3PO4

0 5 5 1

3 3 4 2 2 5 PO 5 H OP H N O H NO

1. Kim cæång:

Laì tinh thãø trong suäút, khäng maìu, khäng dáùn âiãûn, dáùn nhiãût keïm.

Tinh thãø kim cæång thuäüc loaûi tinh thãø nguyãn tæí âiãøn hçnh. Mäùi nguyãn tæí caïc bon liãn kãút

våïi 4 nguyãn tæí caïc bon lán cáûn nàòm trãn caïc âènh cuía tæï diãûn bàòng liãn kãút cäüng hoïa trë

bãön.

Kãút luáûn: kim cæång laì cháút cæïng nháút trong táút caí caïc cháút.

2. Than chç:

Tinh thãø xaïm âen, cáúu truïc låïp, aïnh kim, dáùn âiãûn täút nhæng nhoí hån kim loaûi.

Trong 1 låïp: mäùi nguyãn tæí caïc bon liãn kãút cäüng hoïa trë våïi 3 nguyãn tæí caïc bon lán cáûn åí

âènh cuía 1 tam giaïc âãöu. Caïc låïp liãn kãút våïi nhau bàòng tæång taïc yãúu, dãù taïch khoíi nhau.

3. Fluren: C60, C70,… cáúu truïc hçnh räùng 32 màût, 60 âènh.

caïc loaûi than cäúc, than gäù, than xæång, muäüi,…täön taûi daûng caïc bon vä âënh hçnh, xäúp, coï

khaí nàng háúp thuû maûnh cháút khê, cháút tan trong dung dëch.

4. Tênh cháút hoïa hoüc: hoaût âäüng maûnh hån caí laì caïc bon vä âënh hçnh (tênh khæí maûnh hån caí)

Tênh khæí Tênh ä xi hoïa

* 2 2t tC O CO C CO

* Taïc duûng våïi håüp cháút HNO3.

* 2 4tC H CH

* Taïc duûng våïi kim loaûi (Al,Fe, …)

4 3tC Al Al C (nhäm caïc bua) ; C + Fe Fe3C (ximen

tit)

Khäng duìng CO2 dáûp tàõt âaïm chaïy Mg, Al vç CO2 + Mg MgO + C.

5. Silic:

Silic tinh thãø Silic vä âënh hçnh

* Cáúu truïc tæång tæû kim cæång, tênh baïn dáùn, noïng chaíy åí

1420C.

* Cháút bäüt maìu náu.

Tênh cháút hoïa hoüc:

Tênh khæí Tênh oxi hoïa

* taïc duûng F2 åí nhiãût âäü thæåìng cho SiF4.

* Taïc duûng våïi Cl2, Br2, I2, O2 åí nhiãût âäü cao.

* Taïc duûng våïi C, N åí nhiãût âäü cao.

* Taïc duûng våïi Ca, Mg, Fe åí nhiãût âäü cao cho

silixua kim loaûi vaì Mg2Si (magie silixua)

Si + NaOH +H2O Na2SiO3 + 2H2 ()


www.fb.com/thon1fc

14

* Si + NaOH + H2O Na2SO3 + 2H2 ()

Âiãöu chãú:


SiO2 + 2C t Si + 2CO SiO2 + 2Mg t Si + 2MgO

SiO2 + HF t SiF4 + 2H2O phaín æïng naìy duìng âãø khàõc chæî trãn thuíy tinh.

* Thäng tin bäø sung:

+ Than hoaût tênh: khaí nàng háúp phuû maûnh do âoï duìng âãø laìm màût naû phoìng âäüc

+ Than gäù: Âäút cuíi

+ Than cäúc: nung than muäüi åí 1000C trong loì cäúc, khäng coï khäng khê.

+ Than muäüi: nhiãût phán metan: , xt4 22tCH C H

+ Saín xuáút CO: 1050

2 2CC H O CO H (khê than æåït chæïa 44% CO ngoaìi ra coìn coï N2, CO2, H2,…)

2 2tCO C CO (khê than khä hay coìn goüi khê loì gas, chæïa 25% CO, ngoaìi ra coìn coï N2,

CO2,…)

2 loaûi khê than trãn âãöu âæåüc duìng laìm nhiãn liãûu khê.

+ Tãn caïc quàûng:

Âä lä mêt: CaCO3.MgCO3.; Canxi sit: CaCO3; Magie xit: MgCO3

Caït: SiO2 (thaûch anh); Cao lanh: Al2O3.2SiO2.2H2O

Xecpentin: 3MgO.2SiO2.2H2O; Fenspat: na2O.Al2O3.6SiO2

1. Tênh cháút váût lyï:

* Tan täút trong næåïc (C1 âãún C3) , coï nhiãût âäü säi cao nháút. Tæì C1 – C11: cháút loíng. C12 tråí

lãn laì cháút ràõn, khäng maìu, trong suäút.

* Liãn kãút hidro näüi phán tæí: nhoïm OH coï H phaíi liãön kãö våïi 1 nguyãn tæí coï âäü ám âiãûn låïn

hån cuía cuìng phán tæí.

* C trong C2H5OH laì lai hoïa sp3 (liãn kãút daìi)

* C trong C6H5OH laì lai hoïa sp2 (liãn kãút ngàõn)

* Liãn kãút phán tæí: liãn kãút giæîa ancol våïi næåïc, våïi ancol, vaì næåïc våïi nhau

* Nhiãût âäü säi: ancol > Hidrocacbon, este, dáùn xuáút halogen,…


2.1 Taïc duûng våïi kim loaûi Na, K, Ca,… cho khê H2.

2.2 Taïc duûng våïi axit taûo este:


www.fb.com/thon1fc

15

2.2.1 Axit vä cå: HCl, HBr,…ROH + HX RX + H2O

Vê duû: C2H5OH + HCl C2H5Cl + H2O

2.2.2 Axit hæîu cå:

CH3COOH + C2H5OH 2 4 (Dac)H SO CH3COOC2H5 + H2O

RCOOH + R’OH 2 4 (Dac)

170

H SO

C RCOOR’ + H2O âáy laì phaín æïng este hoïa.

2.3 Phaín æïng våïi ancol: C2H5OH + C2H5OH C2H5O C2H5 + H2O

2.4 phaín æïng oxi hoïa:

RCH2OH + CuO t Cu + H2O + RCHO (andehit)

RCH2OR’ + CuO t Cu + H2O + RCOR’ (xã tän)

3. Âiãöu chãú:

3.1 Cäüng næåïc vaìo anken: CnH2n + H2O CnH2n+1OH

3.2 Lãn men tinh bäüt: (C6H10O5)n + H2O enzim n C6H12O6 (glucozo)

C6H12O6 enzim 2C2H5OH + 2CO2 ()

3.3 Thuíy phán dáùn xuáút halogen: RX + NaOH ROH + NaX

3.4 Cäüng H2 vaìo andehit hoàûc xeton:

2 2NiRCHO H RCH OH (R laì gäúc no) âáy laì phaín æïng khæí, RCHO laì cháút oxi hoïa.

2' H ( ) ' NiRCOR RCH OH R

3.5 Âiãöu chãú metanol: ,

4 2 23t XTCH H O CO H ; ,2 33 t xt

pCO H CH OH

,4 2 32 2t xt

pCH O CH OH

4. Tãn caïc cäng thæïc ancol:

Ancol no, maûch håí: CnH2n+2-m(OH)m våïi m n

Ancol chæa no, âån chæïc: CnH2n-1OH våïi n 3

Ancol no, âa chæïc: CnH2n+2-x(OH)x våïi n x 1

1. Tênh cháút váût lyï: laì cháút ràõn khäng maìu, tan êt trong næåïc, âäüc, laì liãn kãút liãn phán tæí.


2.1 Tênh axit yãúu: khäng laìm âäøi maìu quyì têm.

C6H5OH + NaOH C6H5ONa (Natri phenolat) + H2O

C6H5ONa + CO2 + H2O C6H5OH + NaHCO3

* Axit picric:


www.fb.com/thon1fc

16

C6H5OH + 3 HNO2 C6H2(NO2)3OH + 3 H2O

C6H5OH + Na C6H5Ona + ½ H2

* Cäng thæïc phã nol: CnH2n-7OH (n 6)

Ancol thåm thç: C6H5-xRxOH

C6H5OH + 3Br2 C6H2Br3OH (2,4,6 tribrom phenol)+ 3HBr => phaín æïng naìy âãø nháûn

biãút phã nol.

Cäng thæïc hoïa hoüc: CnH2nO laì håüp cháút âån chæïc no, n 1.

Phaín æïng hoïa hoüc:

HCHO + 4[Ag(NH3)2]OH (NH4)2CO3 + 4Ag + 2H2O + 6NH3

6 HCHO 2( )Ca OH C6H12O6 (Glucozo)

R(CHO)X + 2xAgNO3 2xAg; [ ]2

CuO O

tRCH OH RCHO RCOOH

1. PHAÍN ÆÏNG THÃÚ:

1.1 2 Ankyl H O åí nhiãût âäü phoìng vaì caí nhiãût âäü cao

tAnkyl OH bë thuíy phán

2 2 2 2 R CHtRCH CH X OH CH OH X

1.2 Ankyl bë thuíy phán ngay khi âun säi næåïc.

R – CH = CH – CH2 – X +H2O RCH = CH – CH2OH + HX

1.3 Vinyl, phenyl:

Vinyl, phenyl 2

2 ,

H O

O t

KHÄNG XAÍY RA

Vinyl, phenyl + OH- , caot p

C6H5X + 2NaOH , caot p C6H5ONa + NaX + H2O

2. PHAÍN ÆÏNG TAÏCH:

H H H H H H

R – C – C – C – H + KOH , RUOUOH

t

R – C = C – C – H + KX + H2O

H H H H


www.fb.com/thon1fc

17

* Nãúu coï 2 nguyãn tæí X trong håüp cháút thç khi taïch – 2 HX cho ra näúi 3, coìn taïch – 1 HX

cho ra näúi âäi.

1. Stiren:

* laì cháút loíng khäng maìu, nheû hån næåïc, khäng tan trong næåïc

* laìm máút maìu næåïc brom, kali pemanganat => duìng âãø nháûn biãút

* Phaín æïng cäüng brom

* Phaín æïng truìng håüp vaì âäöng truìng håüp

+ Cao su buna truìng håüp tæì butadien: 2 2( )nCH CH CH CH

+ Cao su buna S: âäöng truìng håüp tæì butadien vaì stiren:

2 2 2

6 5

( CH CH )

|

C H

nCH CH CH CH

Cao su buna S coï âäü bãön hån cao su buna.

+ Cao su buna N: âäöng truìng håüp tæì butadien vaì acrilomitron: tênh chäúng cháöy cao.

2. Naphtalen (C10H8):

* Laì cháút ràõn maìu tràõng, muìi âàûc træng bàng phiãún.

* Khäng tan trong næåïc vaì tan âæåüc trong dung mäi hæîu cå.

* Coï tênh thåm do 2 voìng benzen giaïp nhau.

* Coï phaín æïng thãú vaìo vë trê säú 1 () hån so våïi benzen, våïi xuïc taïc laì axit axetit:

CH3COOH

+ Br2 3CH COOH C10H7Br + HBr

+ HNO3 C10H7NO2 + H2O

CH CH+ H2O

CH3CHO

+ H2O

+ O2

Mn2+ CH3COOH CH3COONa CH4+ NaOH + NaOH

CaO

+ HCl

CH2=CH-CltC, xuïc taïc

aïp suáút p -CH2-CH-

Cl

( ) n (PVC)

+ NH4Cl

CuCl, t CH2=CH-C CHCH2=CH-CH=CH2

(vinyl axetilen)+ H2

Pd/ PbCO3

+ HCl

CH2=C-CH=CH2

Cl

+ Na

t

-CH2-CH=CH-CH2-( ) n(cao su buna)

(cao su cloropen)

-CH2-C=CH-CH2-( ) n

Cl

C+ Al2O3

Al4C3 CH4(than âaï)

+ H2O

1500Claìm laûnh nhanh

CaC2 CaO+ than âaï

loì âiãûn CaCO3+ t

(ben zen)

600C C6H6

CH=CH2

+ than hoaût tênh CH 2=CH-Cl

+ HCl

C2 H

4

H +

C2H5

C2H3

CCl2-CH3

+ Zn

+ Cl2

chiãúu saïng 1:2

Pd/ PbCO3

+ H2

C2H4 -C2H4-(PE)

( ) n

+ H2

C2H4

+Cl2

+Br2

+ H2O

H+C2H5OHAl2O3

450CC4H6

+ Na-CH2-CH=CH-CH2-( ) n(cao su buna)

ClCH2-CH2Cl+ t

CH2=CHCl-CH2-CHCl-+ t

p) n((PVC)

C2H4Br2

ZnC2H4

KOHC2H2

trime hoïaCH2=CHCH3

CH(CH3)2

(cumen)

truìng håüpISO PROPYL

BENZEN

Pd/ PbCO3

1. Vë trê caïc nguyãn täú:

+ Phán nhoïm chênh caïc nhoïm I vaì II (caïc nguyãn täú s træì Hidro)

+ Hoü lantan, actini (nguyãn täú f)

+ Phán nhoïm phuû caïc nhoïm tæì I – VIIIB (caïc nguyãn täú d)

+ Mäüt pháön nhoïm chênh III, IV, V, VI

2. Cáúu taûo:

2.1 Nguyãn tæí kim loaûi:

+ Låïp ngoaìi cuìng êt electron (tæì 1 – 3e)

+ Baïn kênh nguyãn tæí tæång âäúi låïn vaì âiãûn têch haût nhán nhoí so våïi nguyãn tæí phi kim

cuìng chu kç.

+ Nàng læåüng ion hoïa tháúp nãn dãù cho e hoïa trë âãø tråí thaình ion dæång.

2.2 Cáúu taûo âån cháút kim loaûi:

+ Láûp phæång tám khäúi (68% thãø têch tinh thãø)

+ Láûp phæång tám diãûn vaì maûng luûc phæång (74% thãø têch tinh thãø, âàûc chàõc hån)

+ Liãn kãút kim loaûi laì liãn kãút âæåüc sinh ra do caïc e tæû do liãn kãút våïi caïc ion dæång kim

loaûi våïi nhau.

Tãn liãn kãút Liãn kãút kim loaûi Liãn kãút ion Liãn kãút cäüng hoïa trë

Âàûc âiãøm

* Do táút caí caïc e tæû do tham gia

* Do tæång taïc ténh âiãûn giæîa ion

dæång vaì electron tæû do

* Tæång taïc ténh

âiãûn giæîa ion

dæång vaì ám

* Do âäi e tæû do taûo

nãn (H2O)

+ Máût âäü e trong kim loaûi khoaíng 3.1022 e/1cm3 (biãøn, máy, khê e)

3. Tênh cháút váût lyï chung:

3.1 Tênh deío: caïc låïp maûng tinh thãø træåüt lãn nhau, khäng taïch råìi nhau nhåì caïc e tæû do

liãn kãút våïi nhau thaình caïc låïp maûng.

3.2 Tênh dáùn âiãûn: e tæû do chuyãøn tæì cæûc ám vãö cæûc dæång

Ag Cu Au Al Fe,… Chiãöu giaím dáön tênh dáùn âiãûn do máût âäü

e .

3.3 Tênh dáùn nhiãût: âäút noïng âáöu kim loaûi, nhæîng e tæû do coï nàng læåüng låïn chuyãøn âäüng

âãún vuìng tháúp hån. Truyãön nàng læåüng ion dæång cho vuìng tháúp hån.

Ag Cu Al Fe,… Kãút luáûn: Dáùn âiãûn täút thç dáùn nhiãût cuîng täút.

3.4 Aïnh kim: e tæû do phaín xaû nhæîng tia saïng coï bæåïc soïng maì màõt nhçn tháúy âæåüc do âoï

kãút luáûn tênh aïnh kim do caïc e tæû do gáy ra, ngoaìi ra coìn phuû thuäüc vaìo âäö bãön liãn kãút

kim loaûi, kiãøu maûng tinh thãø, khäúi læåüng mol kim loaûi Mkimloai.

3.5 Tè khäúi, khäúi læåüng riãng, tênh cæïng khaïc nhau:

+ Kim loaûi cæïng: vonfram(W), Cr,…+ Kim loaûi mãöm: Na, K,…


www.fb.com/thon1fc

1

+Kim loaûi nàûng: Osimi (Os) coï Dmax, Fe, Zn, Pb, Cu, Ag, Hg,…coï D > 5g/cm3

+ Kim loaûi nheû: Li coï Dmin, Na, K, Mg, Al,… coï D <5g/cm3

+ Kim loaûi nhiãût âäü noïng chaíy cao: W, kim loaûi nhiãût âäü noïng chaíy tháúp: Hg (thuíy

ngán)

4. Tênh cháút hoïa hoüc: tênh khæí M Mn+ + ne

4.1 Taïc duûng våïi phi kim: khæí âæåüc phi kim thaình ion ám, O2 thaình oxit, Cl2 thaình muäúi

clorua

4Al + 3O2 2Al2O3 ; Cu+ Cl2 CuCl2

4.2 Taïc duûng våïi axit loaûi 1: chè coï tênh axit (khæí) vê duû: HCl, H2SO4 loaîng…

KL + axit loaûi 1 Muäúi (hoïa trë tháúp nháút KL) + H2 våïi KL: âæïng træåïc H trong daîy

hoaût âäüng hoïa hoüc.

M H

Muäúi

mmuäúi = mKL + mgäúc axit

vê duû: HCl H+ + Cl- => 222 35.5*2*muoi KL HCl H

n n nH m m n

HNO3 H+ + NO3- =>

262*2* 62*muoi KL H KL H

m m n m n

H2SO4 2H+ + SO42- => 2

2 24

1

96*2

H muoi KL HSO Hn n n m m n

Chuï yï: mmuäúi > mKL phaín æïng

4.3 Taïc duûng våïi axit loaûi 2: coï tênh oxi hoïa maûnh nhæ HNO3, H2SO4 âàûc

KL + axit loaûi 2 Muäúi (hoïa trë cao nháút KL) + H2O + saín pháøm khæí våïi KL: moüi KL træì

vaìng, platin,…

* Saín pháøm khæí cuía HNO3 coï thãø laì:

+ NO2 ():maìu vaìng náu

+ NO: khäng maìu, dãù hoïa náu trong khäng khê NO + ½ O2 NO2

+ N2O, N2: âãöu laì khê khäng maìu, khäng muìi, khäng chaïy

+ NH4NO3: muäúi amoni NH4NO3 + NaOH NH3 + H2O + NaNO3

3

4, 2, 15

3( ) M M N

x mol x.n mol ay mol y mol

HNO nnM M NO ne y N

x mol x mol

HNO3 H+ + NO3- tæì âoï ta âæåüc ne cho = n.x mol = ne nháûn = ay mol

mmuäúi = mM phaín æïng + 62.ne nháûn

* Saín pháøm khæí cuía H2SO4 coï thãø laì:

+ SO2: khê khäng maìu, muìi hàõc

+ S: cháút ràõn

+ H2S: khê khäng maìu, muìi træïng thäúi.

M ½ M2(SO4)n

* Mn+

* Gäúc axit


www.fb.com/thon1fc

2

x mol ½ x mol => 24

1 1 mol 96*

2

2muoi KL e nhanSO

n nx m m n

* Våïi H2SO4 vaì HNO3 âàûc nguäüi thç kim loaûi Fe, Al, Cr bë thuû âäüng, khäng tham gia

phaín æïng, khi coï nhiãût váùn coï phaín æïng.

4.4 Taïc duûng våïi næåïc:

* Kim loaûi kiãöm maûnh, khæí næåïc åí nhiãût âäü thæåìng: 2Na + 2H2O 2NaOH + H2 ()

nKL hoïa trë 1 = 2

2 Hn

* Kim loaûi tênh khæí trung bçnh khæí âæåüc næåïc åí nhiãût âäü cao: Zn, Fe,…

2 3 4 2 2 2 23 4 4 ( ); Zn 2 ( )t tFe H O Fe O H H O Zn OH H

nKL hoïa trë 2 = 2Hn

* Kim loaûi coï tênh khæí yãúu: Cu, Ag, Hg khäng khæí âæåüc næåïc duì åí nhiãût âäüü cao

4.5 Taïc duûng våïi muäúi: khæí âæåüc ion kim loaûi khaïc ra muäúi taûo kim loaûi tæû do.

Fe + CuSO4 Cu + FeSO4 ; Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag

* Nháûn biãút ion sunfat duìng ion Ba2+

* Nháûn biãút HNO3 duìng Cu vaì H+ âàûc noïng dung dëch maìu xanh lam, khê khäng maìu

hoïa náu trong khäng khê.

5. Håüp kim: váût liãûu kim loaûi chæïa kim loaûi cå baín vaì 1 säú kim loaûi, phi kim khaïc 2 2 2 3 2 2 2

2 2 3 2 3 2 2 2 22

/ K / Ba / Ca / Na / Mg / Al / Zn / Fe / Ni /

Sn / Pb / Fe / 2H / Cu / Fe / Hg / Hg Ag / Ag Pt / Au / Au

Li Li K Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Ni

Sn Pb Fe H Cu Fe Pt

1. Khaïi niãûm: laì quaï trçnh oxi hoïa khæí xaíy ra trãn bãö màût caïc âiãûn cæûc khi coï doìng âiãûn 1

chiãöu âi qua.

Pin âiãûn hoïa Âiãûn phán

Cæûc dæång: catot: sæû khæí cháút oxi hoïa

Cæûc ám: anot: sæû oxi hoïa cháút khæí

Cæûc ám: catot: sæû khæí cháút oxi hoïa

Cæûc dæång: anot: sæû oxi hoïa cháút khæí

* Quy tàõc catot (cæûc ám):

Nháûn ion dæång chaûy vãö. xaíy ra quaï trçnh khæí. Cation Mn+, H+, H2O theo trçnh tæû tæì phaíi

sang traïi. Cation kim loaûi nhoïm IA, IIA, Al3+ khäng bë khæí maì næåïc bë oxi hoïa

2 H2O + 2e H2 + 2OH-

Cation kim loaûi sau nhäm bë khæí theo tráût tæû: cháút khæí yãúu bë khæí træåïc. Noïi chung: kim

loaûi yãúu bë khæí træåïc kim loaûi maûnh.

* Quy tàõc anot (cæûc dæång): anion kim loaûi vãö âãø xaíy ra sæû oxi hoïa.


www.fb.com/thon1fc

3

anion gäúc axit coï oxi vaì F khäng bë oxi hoïa 2 34 3 4; ; ;...SO NO PO (Træì anion gäúc axit gäúc

hæîu cå) maì næåïc bë khæí: H2O O2 + 4H+ + 4e, næåïc bë khæí taûo thaình O2 vaì H+. Træåìng

håüp khaïc bë âiãûn phán theo tráût tæû: 22S I Br Cl OH H O quaï trçnh xaíy ra åí

catot vaì anot riãng reî nhau, khäng âan xen, viãút så âäö cuû thãø.

2. Phán loaûi âiãûn phán:

Âiãûn phán noïng chaíy Âiãûn phán dung dëch Âiãöu chãú kim loaûi hoaût âäüng maûnh, âiãûn phán noïng

chaíy halogenua, bazo kim loaûi tæång æïng, dung dëch

âiãûn phán phaíi cä caûn.

Âiãöu chãú kim loaûi hoaût âäüng trung bçnh vaì yãúu (coï

tham gia cuía næåïc)

Âiãûn phán âiãûn cæûc trå: platin, than chç khäng tham gia phaín æïng

Âiãûn phán âiãûn cæûc anot tan: platin, than chç tham gia phaín æïng.

3. Âënh luáût Faraday:

. .

.

A I tm

F n ; n: säú e trao âäøi suy ra ne trao âäøi

.

96500

I t

4. Chuï yï:

* mcatot tàng = mKL taûo thaình baïm vaìo, chè roî baïm vaìo 1 hay nhiãöu cháút.

* mdung dëch sau = mdung dëch sau - mkãút toía - mkhê bay ra do âoï: m = m + m

*Cháút ràõn thoaït ra laì kim loaûi , cháút kãút toía kim loaûi hoàûc caí hai

* Cháút khê thoaït ra sau âiãûn phán laì cháút khê thoaït ra caí åí anot vaì catot, nãn xaïc âënh roî khê

åí âiãûn cæûc naìo, hay khê sau âiãûn phán.

* Âiãûn phán dung dëch muäúi âãún khi catot bàõt dáöu coï khê thoaït ra coï nghéa laì âiãûn phán

dung dëch muäúi hoaìn toaìn.

* Nãúu âãö cho I, t thç tênh ne trao âäøi räöi biãûn luáûn tráût tæû âiãûn phán.

* Nãúu âãö cho mkhê thoaït ra, mdung dëch thay âäøi, pH,…thç tênh ne theo læåüng cháút taûo thaình tæì âoï suy

ra I, t

5. ÆÏng duûng âiãûn phán:

5.1 Âiãöu chãú kim loaûi våïi càûp coï 0

/0nM M

E Thæåìng âiãûn phán noïng chaíy muäúi clorua.

5.2 Âiãöu chãú phi kim H2, O2, F2, Cl2,…

5.3 Âiãöu chãú 1 säú håüp cháút: næåïc gia ven (NaClO + NaCl ) âiãöu chãú tæì NaCl + H2O.

5.4 Hiãûu suáút âiãûn phán � =��

��; våïi

. . t

.96500KLLT

A Im

n Nãúu tênh theo lê thuyãút thç H =

100% thç säú mol dung dëch phaín æïng laì �.�

��

5.5 Âiãûn phán dung dëch phaín æïng chæïa CuSO4 vaì NaCl thç CuSO4 + NaCl Cu + Cl2 +

Na2SO4 , nãúu Cu2+ dæ thç tiãúp tuûc âiãûn phán cho H+.


www.fb.com/thon1fc

4

1. Âiãûn cæûc chuáøn Hidro coï 2

0

2 /0.00

H HE V => thãú âiãûn cæûc chuáøn kim loaûi laì suáút âiãûn âäüng

cuía pin taûo båíi âiãûn cæûc Hidro chuáøn vaì táúm kim loaûi nhuïng vaìo dung dëch muäúi cuía noï våïi

näöng âäü ion kim loaûi bàòng 1M.

2. Nãúu 0

/nM ME caìng låïn thç tênh oxi hoïa caìng maûnh, tênh khæí caìng yãúu vaì ngæåüc laûi.

3. Kim loaûi trong càûp coï E0 nhoí hån khæí âæåüc cation kim loaûi trong càûp oxi hoïa khæí coï E0 låïn

hån. Kim loaûi trong càûp coï E0 ám khæí âæåüc ion H+ cuía dung dëch axit.

4. Phaín æïng oxi hoïa khæí xaíy ra theo quy tàõc : cháút oxi hoïa càûp E0 låïn hån seî oxi hoïa cháút

khæí cuía càûp coï E0 nhoí hån.

5. Suáút âiãûn âäüng chuáøn cuía pin âiãûn hoïa: 0 0 0pinE E E ; E0 luän dæång, trong quaï trçnh hoaût âäüng cuía pin, Nàng læåüng phaín æïng oxi

hoïa khæí taûo ra âiãûn nàng.

* Cáöu muäúi coï taïc duûng cán bàòng (trung hoìa) âiãûn têch, duy trç doìng âiãûn trong quaï trçnh hoaût

âäüng cuía pin.

6. Caïc læu yï nhoí khi giaíi toaïn:

Våïi baìi toaïn âiãûn phán, dung dëch sau âiãûn phán cho oxit kim loaûi thç dung dëch âáöu

coìn dæ hoàûc dung dëch âáöu chæïa gäúc axit vaì næåïc bë thuíy phán cho axit taûo thaình oxit

kim loaûi.

Dung dëch sau âiãûn phán coï pH > 7: mäi træåìng bazo; Dung dëch sau âiãûn phán coï pH <

7: mäi træåìng axit.

æïng duûng håüp kim:

+ Håüp kim nheû, cæïng, bãön, chëu nhiãût âäü vaì aïp suáút cao (Al-Si; Al-Cu-Mn-Mg): chãú taûo

tãn læía, maïy bay.

+ Håüp kim coï tênh bãön hoïa hoüc vaì cå hoüc cao: chãú taûo thiãút bë ngaình dáöu moí, CN hoïa

cháút.

+ Håüp kim cæïng, bãön (W-Co; Co-Cr-W-Fe): xáy dæûng, nhaì cæía, cáöu cäúng.

+ håüp kim khäng gè(Fe-Cr-Mn) chãú taûo duûng cuû y tãú, laìm bãúp(inox).

Dung dëch coï kim loaûi sau nhäm bë âiãûn phán cho dung dëch coï tênh axit

Dung dëch chè coï næåïc bë âiãûn phán thç cho dung dëch coï mäi træåìng muäúi dáöu thæåìng

pH=7.

Âiãûn phán muäúi cuía kim loaûi kiãöm vaì axit khäng coï oxi thu âæåüc dung dëch coï tênh bazo

ÅÍ traûng thaïi dung dëch, ion kim loaûi kãöm vaì âa nguyãn täú khäng bë âiãûn phán.


www.fb.com/thon1fc

5

1. Khaïi niãûm: laì sæû phaï huíy kim loaûi hoàûc håüp kim do taïc duûng cuía caïc cháút xung quanh.

M Mn+ + ne

Àn moìn hoïa hoüc Àn moìn âiãûn hoïa

* Quaï trçnh oxi hoïa khæí, caïc e cuía

kim loaûi tæû do âæåüc chuyãøn træûc tiãúp

âãún caïc cháút trong mäi træåìng.

2 3 4 2

2 3 4

2 3

3 4 4 ( )

3Fe 2O

Fe

t

t

t

Fe H O Fe O H

Fe O

Cl FeCl

* Xaíy ra trong thiãút bë loì âáút, näöi

håi,…nhiãût âäü cao thç àn moìn

nhanh

* Quaï trçnh oxi hoïa khæí, kim loaûi bë àn moìn do taïc duûng cuía

dung dëch cháút âiãûn li, taûo nãn doìng e chuyãøn dåìi tæì cæûc ám

vãö cæûc dæång.

Vê duû: âiãûn cæûc ám: anot: Zn Zn2+ + 2e

Âiãûn cæûc dæång: Catot: 2H+ + 2e H2 ()

* Àn moìn âiãûn hoïa håüp kim sàõt, gang theïp trong khäng khê

áøm:

Vê duû: âiãûn cæûc ám: anot: Fe Fe2+ + 2e

Âiãûn cæûc dæång: Catot: O2 + 2H2O +4e 4OH-

* Âiãöu kiãûn âiãûn phán:

+ Âiãûn cæûc khaïc baín cháút

+ Âiãûn cæûc tiãúp xuïc træûc tiãúp hoàûc giaïn tiãúp thäng qua dáy

dáùn.

+ Cuìng tiãúp xuïc våïi dung dëch cháút âiãûn li

Trong thæûc tãú thæåìng xaíy ra caí àn moìn âiãûn hoïa vaì àn moìn hoïa hoüc

2. Chäúng àn moìn kim loaûi:

Phæång phaïp baío vãû bãö màût Phæång phaïp âiãûn hoïa

* Duìng cháút bãön væîng phuí lãn nhæ låïp sån, dáöu

måî,… traïng, maû kim loaûi khaïc. Vê duû:

Sàõt táy: Fe duìng Sn; Tän: Fe duìng Zn; Âäö váût

bàòng sàõt: maû niken, crom

* Taûo ra pin âiãûn hoïa bàòng váût hi sinh

* ÄÚng dáùn næåïc, dáöu, khê âäút: baío vãû bàòng

phæång phaïp âiãûn hoïa

* Täúc âäü àn moìn keîm cháûm

Khæí ion kim loaûi thaình caïc kim loaûi tæû do (nguyãn tæí)

Caïc phæång phaïp:

Tãn pp Thuíy luyãûn Nhiãût luyãûn Âiãûn phán

Nguyãn

tàõc

Duìng kim loaûi tæû do coï tênh

khæí maûnh hån khæí ion kim

loaûi coï tênh khæí yãúu hån

trong dung dëch muäúi

Duìng cháút khæí nhæ CO, H2, C hoàûc

kim loaûi Al, kiãöm, kiãöm thäø âãø khæí

ion kim loaûi trong oxit åí nhiãût âäü

cao

Duìng doìng âiãûn 1 chiãöu khæí ion

kim loaûi trong håüp cháút taûo kim

loaûi tæû do taûi catot

ÆÏng

duûng

Duìng trong phoìng thê

nghiãûm, âiãöu chãú kim loaûi

coï tênh khæí yãúu: Pb, Cu, Ag,

Hg,…

vê duû: Fe + Cu2+ Fe2+ + Cu

* Duìng trong cäng nghiãûp saín suáút

kim loaûi coï tênh khæí yãúu, trung

bçnh: Zn, Fe, Sn, Pb,…

vê duû:

* Âiãûn phán noïng chaíy muäúi,

oxit, kiãöm cho kim loaûi khæí

maûnh.


www.fb.com/thon1fc

6

AItm

nF

Itn

F

trong âoï:

96500

: so e trao doi

A M

F

n

2 3 2

2 2 3

2 3 2 3

3 2 3

3 4 3

2 2

t

t

t

Fe O CO Fe CO

TiO Al Ti Al O

Cr O Al Cr Al O

* Quàûng sunfua kim loaûi ZnS,

Cu2S, FeS2,… chuyãøn sun fua + O2 t oxit kim loaûi

2

2

2 3

2 2

t

t

ZnS O thua

ZnO SO

ZnO C CO Zn

2

2 2

2 3 2

1

2

4 2

2 4 3

dp

dp

dp

Li Al

NaCl Na Cl

NaOH Na O H O

Al O Al O

* Âiãûn phán dung dëch muäúi cho

kim loaûi khæí yãúu vaì trung bçnh:

4 2

2 4 2

2 2(dd) Cu Cl

CuSO H O

Cu H SO O

CuCl

1. Cáúu taûo:

+ baïn kênh nguyãn tæí cuía caïc nguyãn täú låïn hån so våïi caïc nguyãn täú khaïc trong cuìng chu

kç. Trong cuìng phán nhoïm IA, chuïng coï baïn kênh nguyãn tæí tàng dáön tæì Li âãún Cs.

+ Cáúu hçnh e: ns1. Tæì Li âãún Cs: coï nàng læåüng ion hoïa thæï nháút I1m , âäü ám âiãûn giaím dáön,

baïn kênh nguyãn tæí, thãú âiãûn cæûc chuáøn 0

/M ME tàng dáön.

+ Caïc âån cháút kim loaûi âãöu coï maûng láûp phæång tám khäúi, liãn kãút kim loaûi trong maûng láûp

phæång tinh thãø laì liãn kãút keïm bãön.

+ Tæì Li âãún Cs: nhiãût âäü noïng chaíy, nhiãût âäü säi, âäü cæïng giaím dáön (coï thãø càõt bàòng dao),

khäúi læåüng riãng tàng dáön nhæng nhoí do cáúu taûo maûng tinh thãø keïm âàûc khêt, baïn kênh låïn.

=> Nguyãn nhán: do cáúu taûo kim loaûi khaïc nhau.


Do cáúu taûo kim loaûi kiãöm laì coï thãú âiãûn cæûc chuáøn ám, coï nàng læåüng ion hoïa nhoí nháút nãn

chuïng coï tênh khæí maûnh nháút. do âoï thæåìng ngám trong dáöu hoía âãø baío quaín.

2.1 Taïc duûng våïi phi kim:

Na + O2 thuongdk Na2O; Na + O2

tdk

kho

Na2O2 (r) natri peoxit

2.2 Phaín æïng våïi axit: phaín æïng giæîa kiãöm vaì axit gáy näø

Na + HCl NaCl + ½ H2 => 2M + 2H+ 2M+ + H2 ()

Vç thãú âiãûn cæûc chuáøn cuía kim loaûi kiãöm ráút ám so våïi H2

2.3 Phaín æïng våïi næåïc, giaíi phoïng H2

Na + H2O NaOH + ½ H2 vç thãú âiãûn cæûc chuáøn kim loaûi kiãöm nhoí hån ráút nhiãöu so våïi

thãú âiãûn cæûc chuáøn H, pH = 7 vaì 2 2

0/ 0.41H O HE V

* Tênh cháút cuía oxit bazo: phaín æïng våïi næåïc cho ra dung dëch kiãöm

M2O + H2O 2MOH (dung dëch kiãöm)

3. ÆÏng duûng vaì âiãöu chãú:


www.fb.com/thon1fc

7

3.1 ÆÏng duûng:

+ Chãú taûo håüp kim coï nhiãût âäü noïng chaíy tháúp (thiãút bë baïo chaïy,…)

+ K, Na laìm cháút trao âäøi nhiãût trong loì phaín æïng haût nhán.

+ Cs: xesi laìm tãú baìo quang âiãûn, håüp kim Li-Al: siãu nheû duìng trong haìng khäng

+ Âiãöu chãú kim loaûi hiãúm bàòng phæång phaïp nhiãût luyãûn

3.2 Âiãöu chãú: Nguyãn tàõc: khæí ion kim loaûi thaình kim loaûi tæû do. Âiãûn phán noïng chaíy muäúi

MX hoàûc hidroxit cuía chuïng

Vê duû: Âiãûn phán noïng chaíy NaCl vaïch ngàn theïp NaCl

t

nong chay

Na + ½ Cl2

Âiãûn phán noïng chaíy MOH: 4MOH dpnc 4M + 2H2O + O2

*** chuï yï neì:

+ Caïc kim loaûi kiãöm khaïc nhau vãö säú låïp e, nhæng giäúng nhau vãö säú e låïp ngoaìi cuìng

+ Caïc nguyãn täú kim loaûi thæåìng täön taûi daûng håüp cháút trong tæû nhiãn

+ Kim loaûi kiãöm âãø láu ngaìy trong khäng khê thç seî coï êt pháön taûo oxit kim loaûi. Do âoï

khi cho maính kim loaûi naìy vaìo næåïc thç seî caïc phaín æïng nhæ sau:

Kim loaûi + H2O OH- + H2,

Oxit kim loaûi + H2O OH-

OH- + H+ H2O

1. NaOH : cháút ràõn khäng maìu, huït áøm, noïng chaíy åí 322C tan nhiãöu trong næåïc, toía nhiãût

låïn khi tan trong næåïc.

* Laì bazo maûnh, trong næåïc phán li thaình ion: NaOH Na+ + OH-

Do âoï noï taïc duûng våïi phi kim: 3Cl2 + 3 2

3 2

5 36

6 (dam dac) 5 3t

KCl KClO H OKOH

NaOH NaCl NaClO H O

Våïi NaOH loaîng thç cho næåïc gia ven (NaCl + NaClO)

* Taïc duûng våïi axit, oxit axit taûo muäúi vaì næåïc.

22 3 2

22 2

3 2 3 2 2 3 2 2

2

; (DD) 2 ( )

; 2

CO OH CO H O

H OH H O Cu OH Cu OH

NaOH NaHCO Na CO H O NaOH NO NaNO NaNO H O

* ÆÏng duûng: quan trong thæï 2 sau H2SO4:

Duìng âãø chãú taûo xaì phoìng, pháøm nhuäüm, tå nhán taûo, tinh chãú quàûng nhäm, giáúy.

* Âiãöu chãú: âiãûn phán dung dëch NaCl coï maìng ngàn xäúp:

H2O + NaCl

dpdd

mang ngan NaOH + ½ H2 + ½ Cl2 (ngoaìi ra phaín æïng naìy coìn âæåüc duìng âãø

âiãöu chãú clo trong phoìng thê nghiãûm).

2. NaHCO3 : laì cháút ràõn, maìu tràõng, êt tan trong næåïc, dãù bë nhiãût phán huíy.


www.fb.com/thon1fc

8

2 NaHCO3 t Na2CO3 + H2O + CO2

* NaHCO3 chæïa gäúc 3HCO nháûn, nhæåìng proton do âoï coï tênh læåîng tênh (khäng âäøi maìu

quyì têm). Tuy nhiãn, tênh bazo chiãúm æu thãú hån.

3 2 2

23 3 2

( )HCO H H O CO

HCO OH CO H O

* ÆÏng duûng: duìng trong y hoüc, chãú taûo bäüt nåí, næåïc giaíi khaït,…

* Än laûi thuyãút Brontet:

+ Axit laì cháút nhæåìng proton H+ vê duû: CH3COOH, H3O+, NH4

+,…

+ Bazo laì cháút nháûn proton H+ vê duû: : CH3COO-, OH-, NH3, CO32- ,…

3. Na2CO3: cháút ràõn, maìu tràõng, tan nhiãöu trong næåïc, täön taûi daûng muäúi ngáûm næåïc

(Na2CO3.10H2O), dãù noïng chaíy åí 850C, coï pH > 7.

* Laì muäúi cuía axit yãúu (H2CO3) taïc duûng âæåüc våïi nhiãöu axit.

CO32- + 2H+ H2O + CO2 , nhæ váûy CO3

2- coï tênh cháút cuía 1 bazo.

* Muäúi cabonat cuía kim loaûi kiãöm khäng bë nhiãût phán nhæ kim loaûi kiãöm thäø.

* ÆÏng duûng: cäng nghiãûp thuíy tinh, bäüt giàût, pháøm nhuäüm, sä âa,…

4. KNO3: laì tinh thãø, khäng maìu, bãön trong khäng khê, tan nhiãøu trong næåïc. 333

3 2 22 2 ( )t CKNO KNO O DUÌNG laìm phán boïn (âaûm, kali), chãú taûo thuäúc näø.

Thuäúc näø: 68% KNO3, 15%S, 17%C: 2 KNO3 + 3C + S t N2 () + 3CO2 + K2S

* Næåïc gia ven:

NaOH + Cl2 (khäng vaïch ngàn) NaCl + NaClO + H2O: næåïc naìy laì næåïc gia ven, tênh táøy

maìu.

* Häùn häúng: häùn håüp cuía thuíy ngán våïi nhiãöu kim loaûi khaïc.


+ Baïn kênh nguyãn tæí KL kiãöm thäø > nguyãn tæí khaïc trong 1 chu kç (nhæng nhoí hån KL kiãöm).

baïn kênh tàng dáön tæì Be âãún Ba, nãn tênh khæí KL tàng.

+ Cáúu hçnh e ngoaìi cuìng: ns2 dãù taïch 2e.

+ Säú oxi hoïa: +2, âäü áûm âiãûn, I2 giaím dáön

+ 2

0

/M0

ME thãú âiãûn cæûc chuáøn giaím dáön

+ Maûng tinh thãø:

Luûc phæång Láûp phæång tám diãûn Láûp phæång tám khäúi

Be, Mg Ca, Mg Ba

+ Liãn kãút kim loaûi bãön væîng hån so våïi kim loaûi kiãöm.

+ Nhiãût âäü noïng chaíy, nhiãût âäü säi tháúp (træì Be), coï maìu tràõng baûc (tæång quan giaím)


www.fb.com/thon1fc

9

+ Khäúi læåüng riãng nhoí, nheû hån nhäm (tæì Ba) tàng dáön tæì Be âãún Ba

+ Âäü cæïng tháúp: mãöm nãn coï thãø daït moíng, âäü cæïng giaím dáön tæì Be vãö Ba

* Nhåï: quy tàõc 3 giaím, 1 tàng: Tæì Be âãún Ba

Giaím Tàng

Nhiãût âäü säi, nhiãût âäü noïng chaíy, Âäü cæïng Khäúi læåüng riãng


Tênh khæí maûnh nhæng yãúu hån so våïi kim loaûi kiãöm: M M2+ + 2e

2.1 Taïc duûng våïi næåïc åí nhiãût âäü thæåìng: Be, Mg khäng khæí âæåüc næåïc nhæng Ca, Sr, Ba

khæí næåïc maûnh taûo hidroxit tan

Mg + H2O caot MgO + H2 (): taïc duûng nhanh

Mg + 2H2O thuongt Mg(OH)2 + H2 (): taïc duûng cháûm

* Mg(OH)2 khäng laì hidroxit læåîng tênh, MgO khäng laì oxit læåîng tênh do âoï khäng taïc

duûng âæåüc våïi bazo.


Khi âäút chaïy, táút caí KL kiãöm thäø bäúc chaïy taûo oxit: 2M + O2 2MO

vê duû: 2Ca + O2 CaO

2.3 Taïc duûng våïi axit:

* Khæí dãù daìng ion H+ trong dung dëch axit thaình H2 tæû do:

Mg + H2SO4 MgSO4 + H2 ()

* Coï thãø khæí 5

N

trong HNO3 loaîng thaình 3

N

Mg + HNO3 4Mg(NO3)2 + 3 H2O + 3

4 3N H NO

3. ÆÏng duûng vaì âiãöu chãú:

* Be + phuû gia taûo thaình håüp cháút âaìn häöi cao, bãön chàõc, khäng bë àn moìn

* Mg taûo thaình håüp kim âàûc cæïng nheû bãön, duìng âãø chãú taûo oto, xe læía, maïy bay, cháút

chiãúu saïng täøng håüp hæîu cå.

* Ca: laìm khä håüp cháút hæîu cå (huït áøm)

* Âiãöu chãú: âiãûn phán noïng chaíy muäúi cuía chuïng:

vd: MgCl2 dpnc Mg + Cl2 ()

1. CaO: laì oxit bazo, taïc duûng våïi næåïc, axit, vaì oxit axit.

* Âiãöu chãú: phán huíy CaCO3: CaCO3 900 950 C CaO + CO2 + Q (cal)

Phaín æïng naìy laì phaín æïng thu nhiãût vaì thuáûn nghëch. Taûo saín pháøm CO2.

Âãø tàng hiãûu suáút phaín æïng thç:


www.fb.com/thon1fc

10

+ Tàng nhiãût âäü khäng quaï 1200C

+ [CO2] tháúp: thäng gioï håüp lê trong loì, taûo ploì cao hån pkhê quyãøn.

+ Tàng diãûn têch tiãúp xuïc âaï väi vaì khê noïng.

2. Ca(OH)2: ràõn, êt tan trong næåïc, yãúu hån NaOH


2.2 Taïc duûng våïi oxit axit: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 ()+ H2O: giaíi thêch sæí duûng väi xáy

nhaì.

2CO2 + Ca(OH)2 Ca(HCO3)2

2.3 Taïc duûng våïi muäúi:

Ca(OH)2 + Na2CO3 CaCO3 () + NaOH laì phaín æïng âiãöu chãú NaOH trong cäng

nghiãûp.

2Ca(OH)2 + Mg(HCO3)2 2CaCO3 + Mg(OH)2 + 2H2O

Ca(OH)2 + NH4Cl CaCl2 + 2NH3 + 2H2O

Khi cho Clo taïc duûng våïi Ca(OH)2 taûo clorua väi CaOCl2.

Cl2 + Ca(OH)2 CaOCl2 + H2O

***Chuï yï: CaCO3: Âaï väi, Väi säúng: CaO; Väi täi: Ca(OH)2

3. CaCO3: ràõn, tràõng bë nhiãût phán huíy

+ Taïc duûng våïi axit taûo khê CO2.

CaCO3 + 2CH3COOH Ca(COOCH3)2 + H2O + CO2 ()

+ Muäúi cabonat cuía kim loaûi kiãöm thäø vë nhiãût phán huíy.

+ Taïc duûng CO2 trong næåïc taûo muäúi tan Ca(HCO3)2 åí nhiãût âäü tháúp.

CaCO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2 : giaíi thêch sæû xám thæûc næåïc mæa âäúi våïi âaï väi.

4. Ca(HCO3)2: khäng bãön, täön taûi dung dëch åí nhiãût âäü thæåìng, âun noïng bë phán huíy åí nhiãût

âäü cao.

Ca(HCO3)2 CaCO3 + CO2 () + H2O: giaíi thêch sæû taûo càûn trong áúm âun næåïc, thaûch nhuî

trong âaï väi.

5. CaSO4:

CaSO4.2H2O: thaûch cao säúng, trong tæû nhiãn, bãön åí nhiãût âäü thæåìng.

CaSO4.1H2O hoàûc CaSO4.0.5H2O: thaûch cao nung = 180 Ct thaûch cao säúng

CaSO4: thaûch cao khan = 350 Ct thaûch cao säúng.

Næåïc cæïng laì næåïc chæïa nhiãöu ion Ca2+, Mg2+,…

Næåïc mãöm laì næåïc chæïa êt hoàûc khäng chæïa ion Ca2+, Mg2+,…

Phán loaûi Næåïc cæïng: 3 loaûi


www.fb.com/thon1fc

11

Næåïc cæïng taûm thåìi Næåïc cæïng vénh cæîu Næåïc cæïng toaìn pháön

HCO3- Cl-, SO4

2-, Næåïc cæïng vénh cæîu + taûm thåìi

Caïch laìm mãöm næåïc cæïng: loaûi boí hoàûc laìm giaím [Ca2+],[Mg2+] trong næåïc bàòng caïch chuyãøn

nhæîng ion tæû do vaì håüp cháút khäng tan hoàûc thay âäøi chuïng bàòng cation khaïc.

Næåïc cæïng taûm thåìi Næåïc cæïng vénh cæîu

* Phæång phaïp väi: duìng Ca(OH)2 væìa âuí trung hoìa

muäúi hidro cacbonat:

Ca(HCO3)2 + Ca(OH)2 CaCO3 + 2H2O

* Phæång phaïp xuït: duìng NaOH væìa âuí trung hoìa muäúi

HCO3- :

Ca(HCO3)2 + 2NaOH CaCO3 + Na2CO3 + 2H2O

* Phæång phaïp sä âa: Na2CO3 cho muäúi canxi kãút toía.

Ca(HCO3)2 + Na2CO3 CaCO3 + NaHCO3

* Phæång phaïp nhiãût: phán huíy muäúi HCO3- thaình

CaCO3:

Ca(HCO3)2 t CaCO3 + CO2 + H2O

* Phæång phaïp sä âa: duìng dung dëch Na2CO3 chuyãøn

muäúi sunfat clorua thaình muäúi cacbonat kãút toía.2 2

3 3( )Ca CO CaCO

* Phæång phaïp photphat: dung dëch Na3PO4 chuyãøn muäúi

sunfat, clorua thaình muäúi phot phat kãút toía. 3 24 3 4 22 3 ( ) ( )PO Ca Ca PO

* Phæång phaïp trao âäøi ion: cho qua trao âäøi ion, næåïc

mãöm taûo thaình ion Na+, H+,…

Clorua väi: CaOCl2: Tênh oxi hoïa maûnh

CaOCl2 + 2HCl CaCl2 + Cl2 + H2O

Trong khäng khê áøm: 2CaOCl2 + CO2 + H2O CaCO3 + CaCl2 + 2HClO

CaOCl2: laì cháút táøy tràõng vaíi, såüi giáúy. Xæí lê cháút âäüc, tinh chãú dáöu moí.

1. Vë trê cáúu taûo:

Nhoïm IIIA, trong nhoïm Al âæïng dæåïi Bo, trong chu kç Al âæïng sau Mg træåïc Silic.

Laì nguyãn täú p. Cáúu hçnh khê hiãúm [Ne]3s23p1 nhæåìng 3e âãø taûo thaình Al3+.

Nàng læåüng I3 > I1, âäü ám âiãûn 1.61. Maûng tinh thãø láûp phæång tám diãûn.

Säú oxi hoïa bãön: +3 khäng âäøi.


Cäng nghiãûp thuíy tinh, xi màng,

gang, theïp, soda, väi

Váût liãûu chëu nhiãût, âiãöu chãú

CaC2, cháút laìm khä.

Taûo næåïc giaíi khaït coï gas, bçnh

cæïu hoía, Næåïc âaï khä

Âiãöu chãú NaOH trong phoìng thê

nghiãûm. Thuäúc thæí nháûn biãút CO2

Ca(OH)2 + Na2CO3 CaCO3 + 2NaOH

Khæí chua âáút

Nguyãn liãûu cho saín xuáút váût liãûu xáy dæûng,

cháút táøy tràõng, saït truìng (clorua väi)

CaCO3

CaO

CO2

Ca(OH)2

+ H2O


www.fb.com/thon1fc

12

+ Maìu tràõng baûc, mãöm, dãù keïo såüi, daït moíng duìng âãø goïi thæûc pháøm.

+ Laì kim loaûi nheû (2.7 g/cm3) noïng chaíy åí 660C

+ Âäü dáùn âiãûn, dáùn nhiãût bàòng 2/3 âäöng (nhæng nheû hån Âäöng 3 láön) bàòng 3 láön sàõt.

3. Tênh cháút hoïa hoüc: coï 3

0

/1.66

Al AlE V nãn coï tênh khæí maûnh (yãúu hån KL kiãöm, kiãöm thäø)

3.1 Taïc duûng våïi phi kim: O2, Cl2, S

2 2 34 3 2tAl O Al O => do âoï nhäm bãön trong khäng khê åí nhiãût âäü thæåìng, do coï

maìng Al2O3 moíng bãön chàõc baío vãû

2 3 2 3 22 3 2 (OH) 3tAl S Al S H O Al H S

Tæû bäúc chaïy våïi Clo: 2 32 3 2Al Cl AlCl


Do nhäm coï 3

0

/1.66

Al AlE V nãn

3.2.1 Taïc duûng våïi axit HCl, H2SO4 loaîng taûo H2

2Al + 6H+ 2Al3+ + 3H2 ()

3.2.2 Taïc duûng våïi HNO3, H2SO4 âàûc noïng

Al + 4HNO3 (loaîng) t Al(NO3)3 + 2

2

4 3

NO

N O

N

NH NO

+ 2H2O

Al + HNO3 (âàûc) NO2 ()

Al + H2SO4 (âàûc) SO2 ()

*** Nhäm bë thuû âäüng hoïa trong HNO3, H2SO4 âàûc, nguäüi, do axit naìy oxi hoïa bãö

màût kim loaûi thaình maìng oxit coï tênh trå.

3.3 Taïc duûng våïi muäúi:

Kim loaûi âæïng træåïc âáøy kim loaûi âæïng sau ra khoíi dung dëch muäúi.

2Al + 3CuSO4 Al2(SO4)3 + 3Cu

***Chuï yï:

+ Phaín æïng hoïa håüp phán huíy coï thãø hoàûc khäng laì phaín æïng oxi hoïa khæí.

+ Phaín æïng thãú laì phaín æïng oxi hoïa khæí

+ Phaín æïng trao âäøi khäng coï sæû thay âäøi säú oxi hoïa nãn khäng laì phaín æïng oxi hoïa

khæí

+ Âiãöu kiãûn xaíy ra phaín æïng trao âäøi:

Caïc cháút tham gia phaíi tan, træì CaCO3 + axit


www.fb.com/thon1fc

13

Coï sæû taûo thaình caïc cháút dãù bay håi [NH3, HCl, H2S, H2CO3(CO2+H2O),

H2SO3(SO2+H2O)] hoàûc cháút êt phán li hån (cháút âiãûn li yãúu: H2O, ræåüu, axit yãúu:

H2S) hoàûc cháút kãút toía (cháút êt tan hån hoàûc khäng tan).

+ Luáût tan: cháút tan khi chæïa 1 trong caïc ion sau:

Kim loaûi kiãöm

Amoni: NH4+ (chuï yï: MgNH4PO4 kãút toía)

nitrat

+ Håüp cháút læåîng tênh: Be(OH)2, Zn(OH)2, Al(OH)3, Cr(OH)3, NaHS, NaHSO3…

Daûng bazo Daûng axit

Be(OH)2

Zn(OH)2

Al(OH)3

Cr(OH)3

H2BeO2

H2BeO2

HAlO2.H2O

HCrO2.H2O

Vê duû: HAlO2 + NaOH NaAlO2 + H2O

3.4 Taïc duûng våïi oxit kim loaûi:

ÅÍ nhiãût âäü cao, Al khæí Cr2O3, Fe2O3, CuO thaình kim loaûi tæû do

Fe2O3 + 2Al t 2Fe + Al2O3

3CuO + 2Al t 3Cu + Al2O3

Phaín æïng nhiãût nhäm laìm noïng chaíy kim loaûi.


Nãúu phaï boí låïp oxit trãn bãö màût nhäm (taûo thaình häùn häúng Al – Hg) thç

2Al noïng chaíy + 6H2O 2Al(OH)3 + 3H2 ()

phaín æïng chæïng toí nhäm khæí âæåüc næåïc åí nhiãût âäü thæåìng.

3.6 Taïc duûng våïi kim loaûi kiãöm:

NaOH + Al + H2O NaAlO2 + 3/2 H2 hay NaOH + Al + 3H2O Na[Al(OH)4] + 3/2H2

4. ÆÏng duûng vaì traûng thaïi tæû nhiãn:

+ Nheû, bãön: chãú taûo maïy bay, ät ä, tãn læía, taìu vuî truû

+ Tràõng baûc, âeûp: xáy dæûng nhaì cæía, trang trê näüi tháút

+ Dáùn nhiãût täút khäng âäüc: duûng cuû nhaì bãúp

+ Bäüt Al + bäüt sàõt oxit taûo thaình häùn håüp tecmit duìng âãø phaín æïng nhiãût nhäm dray

+ Al täön taûi åí daûng håüp cháút: âáút seït: Al2O3.SiO2.2H2O; bä xit: Al2O3.2H2O

Mica:K2O.Al2O3.6SiO2; Criolit: Na3AlF6

5. Saín xuáút nhäm: Trong cäng nhiãûp, âiãöu chãú bàòng phæång phaïp âiãûn phán Al2O3.

2 cäng âoaûn gäöm:

+ Tinh chãú quàûng boxit

+ Âiãûn phán Al2O3 noïng chaíy sæí duûng criolit. Muûc âêch sæí duûng criolit:


www.fb.com/thon1fc

14

Giaím nhiãût âäü noïng chaíy

Ngàn caín nhäm khäng bë oxi hoïa tråí laûi

Taûo ra læåüng nhäm saín pháøm hçnh thaình

Tàng tênh dáùn âiãûn täút hån.

Cæûc ám: xaíy ra sæû khæí ion: Al3+ Al; Cæû dæång: xaíy ra sæû oxi hoïa ion O2- O2

*** Læu yï baìi toaïn: axit + häùn håüp kim loaûi:

mdung dëch tàng thãm = mhäùn håüp ràõn ban âáöu – mH2 (thæåìng xaíy ra); mdung dëch axit giaím = mkhê - mhäùn håüp ràõn ban âáöu (k xaíy

ra)

1. Al2O3:

1.1 Âàûc âiãøm:

* Laì cháút ràõn, maìu tràõng. Khäng tan trong næåïc, taïc duûng våïi næåïc noïng chaíy åí 2050C.

Al2O3 + H2O 2Al(OH)3 .Trong tæû nhiãûn, täön taûi daûng ngáûm næåïc, daûng khan:

* Daûng ngáûm næåïc: thaình pháøn chuí yãúu cuía quàûng boxit Al2O3.2H2O duìng âãø saín xuáút

nhäm

* Daûng khan: cáúu taûo tinh thãø âaï quyï, thæåìng gàûp:

+ Coridon: tinh thãø trong suäút, khäng maìu, ràõn duìng âãø chãú taûo âaï maìi, giáúy nhaïm.

+ Tinh thãø Al2O3 láùn Cr3+ laì ngoüc maìu âoí rubi duìng laìm chán kênh âäöng häö, ké thuáût laze

+ Tinh thãø Al2O3 láùn Fe2+,Fe3+, Ti4+ laì saphia: ngoüc maìu xanh saphia laìm âäö trang sæïc

+ Bäüt nhäm Oxit duìng trong cäng nghiãûp saín xuáút cháút xuïc taïc cho täøng håüp cháút hæîu cå.


* Do nhiãût âäü noïng chaíy cao nãn khoï bë khæí thaình Al. Coï cáúu taûo maûng tinh thãø ráút bãön

væîng nãn khäng bë H2, CO, C,…khæí åí báút kç nhiãût âäü naìo…

* Tênh læåîng tênh: axit vaì kiãöm: Do liãn kãút Al2O3 væìa coï tênh ion væìa coï tênh cäüng hoïa trë.

+ Tênh bazo: Al2O3 + 6H+ 2Al3+ + 3H2O

+ TÊnh axit: Al2O3 + Ca(OH)2 Ca(AlO2)2 + H2O

Al2O3 + 2OH- + 3H2O 2[Al(OH)4]-

NH4+ + [Al(OH)4]

- t Al(OH)3 + NH3 () + H2O


Âäút bäüt Al trong oxi Nhiãût phán Al(OH)3 Nhiãût phán muäúi Nhäm nitrat

4Al + 3O2 t 2Al2O3 Al(OH)3

t Al2O3 + H2O 4Al(NO3)3 t 2Al2O3 + 12NO2 + 3O2

2. Al(OH)3:


www.fb.com/thon1fc

15


AlCl3 + 3NH3 + 3H2O Al(OH)3 + 3NH4Cl

AlO2- + CO2 + H2O HCO3

- + Al(OH)3; AlO2- + H+ + H2O Al(OH)3

Giæîa muäúi nhäm vaì dung dëch bazo: Al3+ + 3OH- (Væìa âuí) Al(OH)3

H2O + 2 3

4 3

Al S

Al C Al(OH)3 + CH4

2.2 Tênh cháút váût lyï: cháút ràõn maìu tràõng, kãút toía daûng keo. Khäng bãön, âun noïng phán huíy.

Al(OH)3 t Al2O3 + H2O

2.3 Tênh cháút hoïa hoüc: laì håüp cháút læåîng tênh

Al(OH)3 + 3H+ Al3+ + 3H2O: tênh bazo träüi hån tênh axit

HAlO2.H2O + OH- AlO2- + 2H2O; HAlO2.H2O laì axit aluminic yãúu hån axit H2CO3

Al(OH)3 tan trong dung dëch kiãöm maûnh, khäng tan trong dung dëch kiãöm yãúu. vd: dd

NH3,.

2Al(OH)3 + Ba(OH)2 Ba(AlO2)2 + 4H2O

Muäúi AlCl3: 2Al3+ +3CO32- + 3H2O 2Al(OH)3 + 3CO2

3. Al2(SO4)3: Khan, tan trong næåïc, toía nhiãût laìm dung dëch noïng lãn do bë hidrat hoïa

* Coï phaín æïng trao âäøi, phaín æïng taïc duûng våïi axit, bazo

* Pheìn chua: KAl(SO4)2.12H2O Nãúu thay K+ thaình Li+, Na+, NH4+ thaình pheìn nhäm

K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O

* Pheìn chua duìng trong ngaình cäng nghiãûp thuäüc da, CN giáúy (giáúy khäng tháúm næåïc),

cháút laìm trong næåïc âuûc:

3Al3+ + 6H2O 2Al(OH)3 + 6H+

Al2(SO4)3 + 6H2O 2H2SO4 (Loaîng) + 2Al(OH)3 (kãút toía daûng keo baïm láúy váùn âuûc)

4. Nháûn biãút ion Al3+:

Cho tæì tæì NaOH âãún dæ vaìo dung dëch Al3+ nãúu tháúy xuáút hiãûn kãút toía keo räöi tan trong

NaOH dæ thç coï ion Al3+

Al3+ + 3OH- Al(OH)3; Al(OH)3 + OH- [Al(OH)4]-

2Al + 3S Al2S3 + 6H2O 2Al(OH)3 + 3H2S

1. Âàûc âiãøm: nàòm åí chu kç 4, M = 52, kim loaûi chuyãøn tiãúp nguyãn täú d, âäü ám âiãûn 1.61, coï

3

0

/Cr0.74

CrE V . Säú oxi hoïa thay âäøi tæì +1 âãún +6, phäø biãún laì +2, +3, +6.

* Crom coï maìu tràõng baûc, D låïn hån 5g/cm3, noïng chaíy åí 1890C. Laì kim loaûi cæïng raûch

âæåüc thuíy tinh.

* 1 electron cuía phán låïp 4s chuyãøn sang phán låïp 3d, cáúu hçnh baïn baîo hoìa bãön hån.


www.fb.com/thon1fc

16

* Crom laì kim loaûi nàûng coï cáúu truïc láûp phæång tám khäúi.

2. Tênh cháút hoïa hoüc: kim loaûi coï tênh khæí maûnh hån Fe, yãúu hån Zn, Al. Tênh cháút hoïa hoüc

tæång tæû nhäm, coï nhæîng håüp cháút giäúng håüp cháút læu huyình.


* ÅÍ nhiãût âäü thæåìng chè 2Cr + 3F2 2CrF3 do maìng oxit mën âàûc chàõc baío vãû

* ÅÍ nhiãût âäü cao: khæí âæåüc nhiãöu phi kim

4Cr + 3O2 t 2Cr2O3 ; 2Cr + 3S t Cr2S3; 3Cr + N2 Cr3N2

2.2 Taïc duûng våïi næåïc: Khäng xaíy ra do maìng oxit baío vãû do âoï maû crom lãn sàõt, baío vãû

saït vaì coìn duìng crom chãú taûo theïp khäng gè.

2.3 Taïc duûng axit:

Khäng tan trong dung dëch axit loaîng, nguäüi. vê duû: HCl, HNO3, H2SO4

Trong dung dëch axit noïng, crom coìn khæí ion H+ taûo muäúi Cr (II) vaì H2

Cr + 2HCl CrCl2 + H2 ()

Crom khäng taïc duûng våïi NaOH cho khê H2: âáy laì âàûc âiãøm khaïc so våïi crom

3. ÆÏng duûng:

* Trong cäng nghiãûp: saín xuáút theïp:

+ 2.8- 3.8%Cr, theïp coï âäü cæïng cao, bãön, chäúng gè.

+ 18% Cr: theïp Inox

+ 25-30%Cr: theïp coï tênh siãu cæïng duì nhiãût âäü naìo

* Crom laì kim loaûi cæïng, laìm thiãút bë raûch thuíy tinh

4. Saín xuáút:

Crom täön taûi daûng håüp cháút, quàûng comit: FeO.Cr2O3 láùn Al2O3, SiO2.

Âiãöu chãú bàòng phæång phaïp nhiãût nhäm: Cr2O3 + 2Al t 2Cr + Al2O3 duìng trong cäng

nghiãûp.

1. Crom (II) oxit: CrO

Taïc duûng våïi oxit bazo hoàûc axit taûo thaình muäúi: CrO + 2HCl CrCl2 + H2O

Coï tênh khæí: Trong khäng khê bë oxi hoïa thaình Cr2O3: 4CrO + O2 2Cr2O3

2. Crom hidroxit: Cr(OH)2:

Cháút ràõn, maìu vaìng: âiãöu chãú tæì muäúi: Cr2+ + 2OH- Cr(OH)2 kãút toía vaìng.

Coï tênh khæí: Cr(OH)2 + 2HCl CrCl2 + 2H2O

Laì Mäüt bazo: 4Cr(OH)2 + O2 + 2H2O 4Cr(OH)3

3. Muäúi crom (II): coï tênh khæí maûnh

2CrCl2 + Cl2 2CrCl3; Cr2+ + O2 + 4H+ Cr3+ + 2H2O


www.fb.com/thon1fc

17

***Chuï yï:

Quàûng âolomit: chæïa CaCO3: âiãöu chãú kim loaûi Ca, CaO, CO2

Quàûng boxit: âiãöu chãú kim loaûi Al

Quàûng cromit: âiãöu chãú kim loaûi Cr

Quàûng hematit: âiãöu chãú kim loaûi Sàõt

Quàûng malakit: âiãöu chãú kim loaûi Magie

4. Håüp cháút Crom (III) oxit: Cr2O3: cháút ràõn maìu luûc tháùm, khäng tan trong næåïc

* Laì oxit læåîng tênh, tan trong dung dëch axit vaì kiãöm âàûc

* Âæåüc duìng taûo maìu luûc cho âäö sæï, thuíy tinh

* Âiãöu chãú:

2Na2CrO4 + C Cr2O3 + 2Na2CO3 + CO () chaïy âæåüc

K2Cr2O7 + S Cr2O3 + K2SO4

K2Cr2O7 t K2CrO4 + Cr2O3 + 3/2 O2

5. Crom (III) hidroxit: Cr(OH)3 laì cháút ràõn maìu luûc xaïm, khäng tan trong næåïc.

* Laì hidroxit læåîng tênh, tan trong axit vaì kiãöm:

Cr(OH)3 + NaOH Na[Cr(OH)4] = NaCrO2.2H2O : Cr(OH)3 + OH- [Cr(OH)4]-

Cr(OH)3 + 3HCl CrCl3 + 3H2O : Cr(OH)3 + 3H+ Cr3+ + 3H2O

* Säú oxi hoïa +3 trung gian => muäúi Cr3+ væìa coï tênh axit (trong mäi træåìng axit) væìa coï tênh

khæí (mäi træåìng bazo)

6. Muäúi Cr3+: coï tênh oxi hoïa vaì tênh khæí.

* Mäi træåìng axit: 2 Cr3+ + Zn 2 Cr2++ Zn2+ => coï tênh khæí

2 Cr3+ + 3Cl2 + 16OH- 2CrO42- + 6Cl- + 8H2O

* Mäi træåìng bazo:

2 Cr3+ + 3Br2 + 16OH- 2CrO42- + 6Br - + 8H2O laìm máút maìu brom (maìu náu) taûo thaình dung

dëch maìu vaìng cuía ion CrO42-

4NaCrO2 + 4NaOH + 3O2 4Na2CrO4 + 2H2O

2NaCrO2- + 3Br2 + 8OH- 2CrO4

2- + 6Br - + 4H2O => tênh oxi hoïa

Muäúi crom (III) coï yï nghéa quan troüng goüi laì muäúi sunfat keïp crom-kali hay pheìn crom-kali

K2SO4.Cr2(SO4)3.24H2O KCr(SO4)2.12H2O coï maìu xanh têm, duìng cho ngaình cäng nghiãûp

thuäüc da, cháút cáöm maìu tæång âæång våïi pheìn chua K.Al(SO4)2.12H2O

7. Crom (VI) oxit: CrO3: laì cháút ràõn, maìu âoí tháùm: tênh oxi hoïa maûnh

* Oxit axit:

CrO3 + H2O H2CrO4 : axit cromic

2 CrO3 + H2O H2Cr2O7 : axit dicromic

Ngoaìi ra: CrO3 + 2NaOH Na2CrO4 + H2O vaì : 2CrO3 + 2NaOH Na2Cr2O7 + H2O

2 axit naìy khäng taïch ra daûng tæû do maì täön taûi åí daûng dung

dëch


www.fb.com/thon1fc

18

* Tênh oxi hoïa ráút maûnh: håüp cháút vä cå, hæîu cå nhæ S, P, C, NH3, C2H5OH,…bäúc chaïy khi tiãúp

xuïc våïi CrO3: 2CrO3 + 2NH3 Cr2O3 + N2 + 3H2O

8. Muäúi crom (VI): laì håüp cháút bãön hån axit cuía chuïng.

K2Cr2O7 + 14HCl 2CrCl3 + 3Cl2 + 2KCl + 7H2O (phaín æïng âiãöu chãú Clo)

* Muäúi cromat: Na2CrO4, K2CrO4 maìu vaìng cuía ion CrO42-

* Muäúi dicromat: K2Cr2O7, Na2Cr2O7: maìu da cam ion Cr2O72- :

2Na2Cr2O7 t 2Na2O + 2Cr2O3 + 3O2

3CH3CH2OH + 2 K2Cr2O7 + 8H2SO4 2CH3COOH + 2Cr2(SO4)3 + 2K2SO4 + 8H2O

* Muäúi crom (VI) coï tênh oxi hoïa maûnh, trong mäi træåìng axit muäúi crom (VI) luìi vãö Crom(III)

K2Cr2O7 + 7H2SO4 + 6FeSO4 3Fe2(SO4)3 + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7H2O

K2Cr2O7 + 7H2SO4 + 6KI 3I2 + Cr2(SO4)3 + 4K2SO4 + 7H2O

K2Cr2O7 + 7H2SO4 + 3H2S 3S + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7H2O

Toïm laûi: 2 24 2 7 22 2

H

OHCrO H Cr O H O

Chuï yï:

* Duìng phaín æïng H2SO4 âàûc + K2Cr2O7 âiãöu chãú CrO3

* Duìng phaín æïng khæí K2Cr2O7 bàòng C, S âiãöu chãú Cr2O3

2KCr(OH)4 + 3H2O2 + 2KOH 2K2CrO4 + 8H2O

1. Vë trê cáúu taûo:

Nhoïm VIIIB Khaí nàng nhæåìng e Âäü ám âiãûn, Thãú cæûc

chuáøn Tênh cháút váût lyï

* Nàòm åí chu kç 4, coï Z =

26. Coï D = 7.9g/cm3, Coï

M = 56.

* Cáúu hçnh: [Ar]3d64s2.

laì kim loaûi chuyãøn tiãúp

nguyãn täú d

* Nhæåìng 2e phán låïp

4s taûo ion Fe2+ : [Ar]3d6

* Nhæåìng 3e phán låïp

4s, 3d taûo ion Fe3+:

[Ar]3d5

* Âäü ám âiãûn: 1.83

2

3 2

0

/

0

/

0.44

0.77

Fe Fe

Fe Fe

E V

E V

* Maìu tràõng håi xaïm,

deío, noïng chaíy åí

1540C. Dáùn âiãûn, nhiãût

täút. Âàûc biãût laì tæì tênh

maûnh (nhiãùm tæì)


Sàõt laì kim loaûi coï tênh khæí trung bçnh: Zn > Cr >Fe: do âoï sàõt khäng bãön trong khäng khê,

khäng coï maìng oxit moíng baío vãû.

Sàõt + Cháút oxi hoïa yãúu thç bë oxi hoïa lãn sàõt +2

Sàõt + Cháút oxi hoïa maûnh thç bë oxi hoïa lãn sàõt +3

2.1 Taïc duûng våïi phi kim: khæí nhiãöu phi kim taûo thaình ion ám vaì bë oxi hoïa lãn sàõt +2, +3

ion cromcit

Maìu vaìng

ion dicromat

Maìu da cam


www.fb.com/thon1fc

19

Fe + S t FeS (Sàõt II sunfua)

Sàõt âäút chaïy trong khäng khê taûo thaình sàõt tæì oxit: 3Fe + 2O2 t Fe3O4

Fe + 3/2 Cl2 t FeCl3

3Fe + C t Fe3C (ràõn) : xementit


2.2.1 Våïi HCl, H2SO4 loaîng: Fe khæí ion H+ trong axit thaình H2. Fe bë oxi hoïa âãún säú oxi hoïa

+2

Fe + 2H+ Fe2+ + H2

2.2.2 Våïi HNO3, H2SO4 âàûc noïng:

Fe khæí 5 6

; N S

vãö säú oxi hoïa tháúp hån. Sàõt bë oxi hoïa âãún säú oxi hoïa laì +3

Fe + H2SO4 Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O

Fe bë thuû âäüng hoïa trong axit HNO3, H2SO4 âàûc nguäüi

2.3 Taïc duûng våïi dung dëch muäúi:

Khæí âæåüc ion cuía caïc kim loaûi âæïng sau noï trong daîy âiãûn hoïa kim loaûi

Fe + Cu2+ Fe2+ + Cu

Chuï yï: Fe + Ag+ Fe2+ + Ag vaì khäúi læåüng cháút ràõn thu âæåüc bàòng säú mol baûc x 108

(g). Nãúu Ag+ dæ thç Ag+ + Fe2+ Fe3+ + Ag


ÅÍ nhiãût âäü thæåìng, khäng khæí âæåüc næåïc. ÅÍ nhiãût âäü cao, Fe khæí håi næåïc taûo H2,

Fe3O4, FeO.

3Fe + 4H2O < 570 Ct Fe3O4 + 4H2; Fe + H2O > 570 Ct FeO + H2

3. Traûng thaïi tæû nhiãn:

* Sàõt chiãúm 5% khäúi læåüng voí traïi âáút, âæïng haìng thæï hai trong caïc kim loaûi sau nhäm.

* Täön taûi åí daûng håüp cháút:

+ Trong quàûng manhetit (Fe3O4 hiãúm coï) laì quàûng giaìu Fe nháút.

+ Quàûng hematit âoí: Fe2O3 + Quàûng hematit náu: Fe2O3.nH2O

+ Quàûng xiderit: FeCO3 + Quàûng Pirit: FeS2

+ Tinh thãø hoïa hoüc Fe3C goüi laì xementit

1. TÊnh bazo cuía caïc oxit vaì hidroxit sàõt

1.1 FeO, Fe2O3, Fe3O4 laì oxit bazo nãn taïc duûng våïi axit HCl, H2SO4 loaîng taûo muäúi coï hoïa

trë khäng âäøi.

FeO + 2HCl FeCl2 + H2O; Fe3O4 + 8HCl FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O

1.2 Taïc duûng våïi HNO3, H2SO4 âàûc noïng taûo muäúi Fe3+ (phaín æïng oxi hoïa khæí):


www.fb.com/thon1fc

20

3 FeO + 10 HNO3 3Fe(NO3)3 + NO + 5H2O

1.3 Caïc hidroxit sàõt: Fe(OH)2, Fe(OH)3: laì bazo khäng tan, phán huíy åí nhiãût âäü cao taûo oxit

tæång æïng.

Fe(OH)2 t FeO + H2O

2Fe(OH)3 t Fe2O3 + 3H2O

3Fe(OH)2 + 10 HNO3 3Fe(NO3)3 + NO + 8H2O

2. Tênh oxi hoïa khæí cuía caïc håüp cháút:

* Håüp cháút sàõt II: Fe2+ nhæåìng 1e taûo thaình Fe3+ => tênh khæí

2.1 Sàõt II oxit (FeO): cháút ràõn maìu âen, khäng coï trong tæû nhiãn.

3FeO + 10HNO3 3Fe(NO3)3 + NO() + 5H2O, pt ion: 3

3 2103 3 5 NO H Fe NO H OFeO

(5x-2y)FeO + (16x-6y)HNO3 (5x-2y)Fe(NO3)3 + NxOy() + (8x-3y)H2O

4FeO + O2 t 2Fe2O3

* Tênh oxi hoïa: bë khæí båíi H2, CO, Al 500 C Fe åí nhiãût âäü cao.

FeO + H2 t Fe + H2O; 3FeO + 3Al t 3Fe + Al2O3

* Âiãöu chãú FeO: Fe2O3 + CO t FeO + CO2()

2.2 Sàõt II hidroxit : Fe(OH)2: cháút ràõn maìu tràõng håi xanh, khäng tan trong næåïc, dãù hoïa

náu âoí trong khäng khê.

3Fe(OH)2 + 10 HNO3 3Fe(NO3)3 + NO + 8H2O

Âãø láu trong khäng khê: 4Fe(OH)2 + O2 + H2O 4Fe(OH)3 () Náu âoí

Do âoï muäún coï Fe(OH)2 tinh khiãút thç phaíi khäng coï khäng khê.

4Fe(OH)2 + O2 t 2 Fe2O3 + 4H2O

* Âiãöu chãú Fe(OH)2: FeCl2 + 2NH3 +2H2O Fe(OH)2 + 2NH4Cl

2.3 Muäúi sàõt II: âa säú muäúi tan trong næåïc, khi kãút tinh thæåìng coï daûng ngáûm næåïc. Vê duû:

FeSO4.7H2O; FeCl2.4H2O,…

Muäúi Fe2+ dãù bë oxi hoïa thaình muäúi Fe3+ do âoï dung dëch muäúi sàõt II âiãöu chãú âæåüc cáön

duìng ngay vç dãù chuyãøn thaình muäúi sàõt III

FeCl2 + ½ Cl2 FeCl3; 3FeSO4 + 3/2Cl2 FeCl3 + Fe2(SO4)3

10Fe(NO3)2 + 8 H2SO4 + 2KMnO4 2Fe2(SO4)3 + 6Fe(NO3)3 + 2MnSO4 + 2KNO3 + 8H2O

10FeSO4 + 8 H2SO4 + 2KMnO4 5 Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O

PT ion: 2 2 3 24 25 8 5 4Fe MnO H Fe Mn H O

33 3 2 23 10 3 3 5FeCO NO H Fe CO NO H O

* Âiãöu chãú:

FeCl2 + 2NH3 + 2H2O Fe(OH)2 + 2NH4Cl ;


www.fb.com/thon1fc

21

PT ion: 23 2 42

2 2 2Fe NH H O Fe OH NH

Fe2+, Fe, Fe(OH)2,…+ H+ taûo muäúi sàõt II vaì næåïc.

2 FeCl3 + 2KI 2FeCl2 + I2 +2KCl

FeS + HCl FeCl2 + H2S; FeS2 + 2HCl FeCl2 + H2S() + S(ràõn) 3 2

3 4 2 218 86 3 92 8 8 1NO FeFeS H SO N O H O

2.4 Muäúi FeSO4: duìng laìm cháút diãût sáu boü coï haûi cho thæûc váût, pha chãú så , mæûc duìng

trong nhuäüm vaíi.

*** Håüp cháút sàõt III: ion Fe3+ coï khaí nàng nháûn 1e, 3e taûo thaình ion Fe2+ hoàûc Fe => tênh

oxi hoïa

2.5 Sàõt III oxit (Fe2O3): laì cháút ràõn maìu âoí náu, khäng tan trong næåïc

* Nhiãût âäü cao bë khæí thaình Fe båíi CO, H2 : Fe2O3 + 3H2 t 2Fe + 3H2O

* Âiãöu chãú: phán huíy Fe(OH)3 åí nhiãût âäü cao: 2 Fe(OH)3 t Fe2O3

+ 3H2O

Ngoaìi ra: 2FeS2 + 3H2O Fe2O3 + S + H2S

4Fe(NO3)2 t 2Fe2O3 + O2 + 8NO2 ()

* Sàõt III oxit coï trong quàûng hematit duìng âãø luyãûn gang.

2.6 Sàõt III hidroxit Fe(OH)3: cháút ràõn, maìu náu âoí, khäng tan trong næåïc nhæng tan trong

dung dëch axit taûo muäúi Fe3+.

Fe(OH)3 + 3HCl FeCl3 + 3H2O;

33

2 2 23 8 8 18 3 26 2 FF e CO N O HO O OeC H N

* Âiãöu chãú: cho dung dëch kiãöm taïc duûng våïi Fe3+ : 3

33 (OH)Fe OH Fe

Hoàûc 2FeCl3 + 3Na2CO3 + 3H2O 2 Fe(OH)3 + 6NaCl + 3CO2 ()

Hoàûc 33 2 43

Fe NH H O NHFe OH

2.7 Muäúi Sàõt III: âa säú tan, thæåìng kãút tinh daûng ngáûm næåïc

* Muäúi Fe3+ coï tênh oxi hoïa, dãù bë khæí thaình Fe2+:

Ngám Fe trong dung dëch muäúi sàõt III (coï maìu vaìng cuía ion Fe3+) sau 1 thåìi gian thaình

dung dëch coï maìu xanh nhaût (maìu ion Fe2+)

Fe + 2FeCl3 3FeCl2; Fe + 2Fe(NO3)3 3Fe(NO3)2

Cu + 2FeCl3 2FeCl2 + CuCl2; Fe(NO3)3 + 3NH3 + 3H2O Fe(OH)3 + 3NH4NO3

* Nháûn biãút muäúi FeCl3:

Caïch 1: 2FeCl3 + KI 2FeCl2 + 2KCl + I2

sau âoï cho I2 + Häö tinh bäüt dung dëch maìu xanh têm

Caïch 2: FeCl3 + 3KSCN 3KCl + Fe(SCN)3 ; dung dëch Fe(SCN)3 coï maìu âoí

* Mäüt vaìi phaín æïng khaïc:

Fe(NO3)3 + Al Al(NO3)3 + Fe; 2Fe(NO3)3 + 3Zn 3Zn(NO3)2 + 2Fe


www.fb.com/thon1fc

22

2FeCl3 + H2S 2FeCl2 + 2HCl + S (ràõn)

2.8 ÆÏng duûng håüp cháút Sàõt III:

FeCl3: duìng laìm cháút xuïc taïc trong phaín æïng hæîu cå, cuìng våïi Fe2O3 pha chãú sån

chäúng gè.

Fe2(SO4)3: trong pheìn sàõt amoni muäúi keïp . sàõt III amoni sunfat.

(NH4)2SO4.Fe2(SO4)3.24H2O viãút goün NH4.Fe(SO4)2.12H2O

*** MÄÜT VAÌI DAÎY CHUYÃØN HOÏA:

FeS2 Fe2O3 FeCl3 Fe(OH)3 Fe2O3 FeO FeSO4+ H2O + HCl + OH- + CO H2SO4 Fe

tC âp dung dëch

+ Al, Mg

FeO

FeCl3Fe

H 2O

t > 570

C

Fe(NO3)2

HNO3 loaîng

+ Cl2

FeCl2 Fe(OH)2

FeO Fe(NO3)3

+ OH-

HNO3 noïng

tC

+ HClFeSO4

H2SO4

Fe(OH)3

Fe2O3 FeO

+ OH-

+ CO

H2SO4

tC

Fe2(SO4)3

Fe+ H2

Na2CO3

+ Cl2Fe(NO3)3

+ H+ + MnO-4

Bäüt sàõt dæ

+ CuFe(NO3)2

Na2CO3 Fe(NO3)2 FeCO3Na2CO3

+ O

2

tC

Fe2O3Fe3O4+ CO + CO

tC tC

+ Cl 2

FeO

Fe

+ O 2

Fe2(SO4)3

H2 SO

4 , Ag2 SO

4

Fe3O4 + O2

Fe(NO3)3HNO 3

, AgNO 3

+ CO

+ KI

HClFeCl2

Cl2FeCl3

HClFe(OH)3

HClFe3O4

FeSO4 Fe(OH)2+ OH-

+ O2H2O

1. Vë trê, cáúu taûo

Nhoïm IB Khaí nàng nhæåìng e,

Âiãûn cæûc chuáøn Tênh cháút váût lyï

Chu kç 4, Z = 29. M= 64 * Nhæåìng 1e taûo [Ar]3d10 * Laì KL nàûng (>5g/cm3), maìu âoí, noïng chaíy


www.fb.com/thon1fc

23

D = 8.98g/cm3. Cáúu hçnh e:

[Ar]3d104s1. Laì kim loaûi

chuyãøn tiãúp nguyãn täú d

* Nhæåìng 2e taûo [Ar]3d9

* Âäü ám âiãûn: 1.9

* 2

0

/0.34

Cu CuE V

åí 1083C, dãù keïo såüi, daït moíng.

* Âäü dáùn âiãûn, dáùn nhiãût cao chè thua Ag vaì

hån hàón caïc kim loaûi khaïc

* Cáúu taûo maûng tinh thãø láûp phæång tám

diãûn, âàûc chàõc coï liãn kãút bãön væîng.

2. Tênh cháút hoïa hoüc: laì kim loaûi keïm hoaût âäüng, tênh khæí yãúu.


* ÅÍ nhiãût âäü thæåìng taïc duûng ráút yãúu våïi Clo, Brom, oxi taûo thaình oxit.

Cu + Cl2 thuongt CuCl2

* ÅÍ nhiãût âäü cao, taïc duûng våïi Oxi, læu huyình, khäng taïc duûng våïi H2, N2, C.

Cu + O2 t CuO (ràõn âen); CuO + Cu 800 1000 C Cu2O (maìu âoí)

* Trong khäng khê khä, khäng bë oxi hoïa do maìng oxit baío vãû

*Trong khäng khê áøm, bë bao phuí båíi maìng cacbonat bazo maìu xanh CuCO3.Cu(OH)2

2.2 Taïc duûng våïi axit: Cu tan trong axit HNO3, H2SO4 âàûc nguäüi

* Âäöng khäng taïc duûng våïi næåïc, H+ cuía axit HCl, H2SO4 loaîng, nhæng khi coï màût O2

thç: 2Cu + 4HCl + O2 2CuCl2 + 2H2O

* Våïi axit HNO3, H2SO4 âàûc, noïng: 6 4 5 4 2

; /S S N N N

3Cu + 8HNO3(âàûc, noïng) 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O

2.3 Taïc duûng våïi muäúi: KL âæïng træåïc âáøy KL âæïng sau ra khoíi dung dëch muäúi:

2AgNO3 + Cu Cu(NO3)2 + 2Ag; Fe2(SO4)3 + Cu 2FeSO4 + CuSO4

3. ÆÏng duûng:

Håüp kim âäöng:

Contantan Âäöng thau: Cu-Zn (45%Zn):

cæïng bãön duìng âãø chãú taûo chi

tiãút maïy, thiãút bë duìng trong

cäng nghiãûp

Âäöng baûch: Cu-Ni

(25%Ni): bãön âeûp,

khäng bë àn moìn âæåüc

duìng trong cäng nghiãûp

taìu thuíy, âuïc tiãön

Âäöng thanh:

Cu-Sn: chãú

taûo maïy moïc,

thiãút bë

Vaìng 9 cara: Cu-

Au (2/3 Cu; 1/3

Au) âuïc âäöng tiãön

vaìng, váût trang trê

* CuSO4 khan (maìu tràõng) duìng phaït hiãûn dáúu viãút næåïc trong cháút loíng.

* Dung dëch CuSO4 duìng âãø chæîa bãûnh mäúc sæång cho caì chua, khoai táy.

* CuCO3.Cu(OH)2 pha chãú sån vä cå maìu xanh, maìu luûc t 2CuO + CO2 + H2O

4. Håüp cháút:

CuO Cu(OH)2 Dung dëch muäúi âäöng (II) * ràõn âen, khäng tan trong næåïc

*Laì oxit bazo nãn taïc duûng våïi

axit, oxit axit: CuO + HCl

CuCl2 + H2O.

* TÊnh oxi hoïa: CuO + H2, CO, C

* Ràõn xanh, khäng tan trong næåïc

* Tênh bazo nãn taïc duûng våïi axit:

Cu(OH)2 + 2HCl CuCl2 + H2O

* Dãù bë nhiãût phán huíy:

Cu(OH)2 t CuO + H2O

* dung dëch muäúi coï maìu xanh.

* Âäöng sunfat kãút tinh daûng

ngáûm næåïc maìu xanh dæåïi taïc

duûng nhiãût chuyãøn thaình daûng

khan maìu tràõng.


www.fb.com/thon1fc

24

Cu + H2O

3CuO + 2NH3 t N2 ()+

3Cu + 3H2O

* Âiãöu chãú: âiãûn phán Cu(OH)2,

muäúi âäöng

* Khaí nàng taûo phæïc cháút tan:

Cu(OH)2 + 4NH3 [Cu(NH3)4](OH)2

(Næåïc Sráyde)

* Âiãöu chãú: 2

22 ( )Cu OH Cu OH

CuSO4.5H2O t CuSO4 +

5H2O

* Caïc muäúi âäöng âãöu ráút âäüc

CuO Cu2O Cu CuCl2 Cu Cu2+ Cu(OH)2Cu

100C

Cu2S O2 + HCl Âpn chaíy + H+ NH3 + H2O

KL maûnh

Cu(OH)2Cu

+ O2 H2O tC

[Cu(NH3)4](OH)2 [Cu(NH3)4]Cl2NH3 dæ + HCl

+ NH3

CuCO3.Cu(OH)2

O2(Khäng khê áøm)

+ H2O, CO2

tCCuO Cu

+ CO, C

+ NH3

+ H2S

+ H2

CuS

CuFeS2Cu2SCu2O+ Cu2S +O2 +O2

+ Cu

khäng khê åí 1000C

kãút tinh CuSO4.5H2O

CuNO3.3H2O

Education

Cach giai hoa hoc