BAB 1

KONSEP DAN TAKRIF

TAMADUN

1

Konsep Asas TamadunPengertian umum masyarakat :

a. Masyarakat manusia yang telah keluar daripada kehidupan yang mundur (nomad) dan telah mencapai kemajuan dalam pelbagai aspek kehidupan

b. Peringkat atau tahap-tahap kemajuan yang dicapai oleh manusia pada sesuatu zaman

c. Kehidupan masyarakat moden yang dipenuhi dengan segala kemudahan hasil penggunaan pelbagai alat teknologi

2

Kesimpulan pengertian tersebut – bersifat umum –hanya dikatakan

3

Masyarakat manusia mengalami

perubahan dalam kehidupan

Tahap kemajuan sesebuah masyarakat cermin

tingkat ketinggian tamadun

Tamadun amat berkait rapat dengan proses dan hasil daripada kemajuan sesuatu masyarakat

Definisi tamadun dari sudut bahasa

i. Bahasa Arab

ii.Bahasa Inggeris

iii.Bahasa Melayu4

5

BAHASA ARAB

• Ada 4 istilah yang digunakan

Tamadun Hadarah

Umran Madaniyyah

6

7

Tamadun yang ditulis dalam b.Melayu– diambil daripada perkataan b.Arab “tamaddun”

Kehalusan budi bahasa dan kesopanan tingkah laku

•Istilah tamadun mula diperkenalkan oleh JURJI ZAYDAN ( tarikh al-tamadun al-Islami) pada tahun 1902-1906

• Dari sudut semantik – tamadun – kata terbitan daripada kata kerja maddana:-

i. pemilihan sesuatu lokasi sebagai tempat tinggal

ii. membangunkan sesuatu kawasan hingga menjadi suatu perbandaran

8

Lahir daripada maddana :-

• Madinah – bandar

• Madani / al-madaniyah – peradaban dan kemakmuran hidup yang merujuk kepada kemajuan kebendaan yang dicapai oleh masyarakat – diperkenalkan oleh Abu Nasir al-Farabi (abad ke-11)

• Mudun – kota-kota yang memiliki ciri-ciri tamadun

9

• Oleh itu - madana – mudun – madinah – madani

-

10

membawa maksud kehidupan di bandar yang mesti dikaitkan dengan satu

corak hidup yang maju & dilengkapi dengan pelbagai kemudahan

• Umran & hadarah – Ibn Khaldun (al-Muqadimah)

11

Umran

kawasan tanah tempat tinggal yang tetap,

berkembang subur dan maju dan menjadi bandar

Hadarah

satu daerah, kota, bandar, kampung @ tanah yang

diusahakan

lawan - badawiah

12

Hadarah – Said Hawwa

Kata dasar – al-hadr – menetap di kawasan

bandar membawa maksud Kehidupan bertamadun

dari sudut material& sosio budaya

Thaqafah

sama maksud dengan culture – yang mana

merupakan satu ramuan untuk melahirkan tamadun

secara ringkas – kebudayaanbermaksud cara hidup,

cara berfikir dancara bertindak sesuatu

kelompok manusia

Tamadun boleh ditakrifkan

- Sejumlah pencapaian dan pemerolehan

dalam segala perlakuan, pemikiran, penciptaan yang baik, akhlak baik bagi

sesuatu kelompok manusia yang membentuk sebuah bangsa atau negara

bangsa - 13

BAHASA INGGERIS

14

15

•Sudut epistemologi – perkataan civilization berkait rapat dengan urbanization

•Civilization – asal perkataan Latin – civitas, civiltas = city --- bermaksud tiap-tiap perubahan adalah jelas pertumbuhannya di bandar-bandar besar dan ciri-ciri asas peradaban manusia lebih mudah ditemui di bandar-bandar

• Istilah latin iaitu civitas lahir bersama kelahiran tamadun Rom – membawa maksud sistem pemerintahan dan undang-undang di Rom – gambaran wujudnya sistem undang-undang seperti undang-undang awam, warganegara dll – tanda wujudnya sebuah masyarakat yang memiliki organisasi yang tersusun

• Civitas dalam bahasa Greek – bandar / kota / metropolis – diperluaskan kepada makna negara kota (city state)

16

Definisi Tokoh Barat :-

- Collingwood – suatu proses bagi mencapai suatu tahap kehidupan civil (sopan) atau proses untuk menjadi sivil (sopan)- hasilnya – lahirkan masyarakat bandar iaitu masyarakat yang mempunyai kehalusan budi

- Samuel Johnson – suautu keadaan yang bertentangan dengan kehidupan biadap (barbaric) iaitu mencapai satu tahap kesopanan yang tinggi

17

• Perkataan b.Inggeris lain untuk tamadun

culture urbanization renainssance

• Tidak begitu luas penggunaannya kerana

Ruang lingkup unsur2 yang diungkapkan oleh perkataan ini dalam hubungannya dengantamadun terbatas berbanding civilization

18

• Pengertian civilization lebih mudah difahami kerana umumnya merujuk kepada perubahan daripada kehidupan barbaric (nomad) kepada hidup menetap yang mempunyai sistem politik, ekonomi dan sosial yang teratur dan maju

• Istilah ini hanya mula digunakan di Eropah pada pertengahan kurun ke-18 apabila ahli-ahli ekonomi Peranchis menggunakannya untuk memberi tafsiran kepada proses menuju kemajuan ekonomi

19

• Perkataan civilization sama makna dengan tamadun dalam b.Arab – hanya…

- Civilization – menekankan kepada pencapaian material

- Tamadun (b.Arab) – menekankan kepada pencapaian material & spritual dalam sesebuah masyarakat yang membolehkan sesebuah masyarakat dianggap sebagai sebuah masyarakat yang bertamadun

20

BAHASA MELAYU

21

• Selain tamadun – dua perkataan yang dimaksudkan dengan tamadun ialah

- peradaban- kebudayaan

• Agak berbeza sedikit pengertian dengan tamadun oleh Kamus Dewan walaupun maksudnya serupa

22

• Kamus Dewan

“keadaan masyarakat manusia yang dicirikanoleh atau didasarkan pada taraf kemajuan kebendaan serta perkembangan pemikiran (sosial, budaya, politik), negara dan

penduduknya yang telah mencapai taraf kemajuan

kebendaanserta perkembangan pemikiran, budaya atau

cara hidup”

23

• Pada penghujung abad 20 – perkataan tamadun menjadi popular dengan kemuculan perkataan madani iaitu kata

sifat bagi tamadun dalam wacana tamadun peringkat

Alam Melayu24

• Nakarikam (Tamil)

• Akar kata – nakar

• maksud - kota atau bandar,

• simbolik tentang penjelmaan Tuhan Siva iaitu Tuhan yang menciptakan bandar.

25

• Nakarikam bermaksud sebagai tingkah

laku, tutur kata dan pakaian yang berkaitan dengan sesebuah bandar;

peradaban, kesopanan, kehalusan budi;perbandaran, penjalinan persahabatan dan prihatin atau kasih sayang.

26

• Wen ming (Cina)

• Akar kata - ming

Maksud - cerah, terang atau bercahaya. Ia dikaitkan dengan amalan tradisi yang perlu dipraktikkan, pemikiran yang bijaksana, pemahaman yang jelas dan bertutur secara terbuka.

27

• Wen ming

merujuk kepada unsur-unsur material dan spiritual yang muncul daripada pencapaian sejarah perkembangan

manusia.

28

Tamadun Daripada

Perspektif Pelbagai

Bangsa dan Agama

29

• Umumnya setiap bangsa dan agama setuju tamadun merupakan pencapaian kemajuan dalam pelbagai bidang kehidupan masyarakat

• Sukar tentukan takrif mutlak bagi tamadun -

- kenapa sukar tentukan takrif mutlak ?????

- kenapa berbeza istilah ?????

* 30

Islam

Istilah madaniyah, umran, hadarah, tamadun berbeza tetapi sebenarnya

menemuititik persamaan dari segi konsep tamadun iaitu meletakkan unsur agamayang berpaksikan akidah, syariah dan akhlak sebagai dasar dalam pembinaan & perkembangan tamadun

Barat

Lebih menonjolkan aspek pencapaian kebendaan

atau material sebagai ukuran

bagi menentukan sesebuah masyarakat itu bertamadun atau sebaliknya

31

Melayu

• Menerima pengaruh besar daripada tamadun Islam – memperlihatkan perbezaan dengan tamadun Barat

32

• terdapat kecenderungan sesuatu bangsa tentang tamadun bangsa mereka lebih tinggi berbanding tamadun lain

• Cth – China dan Barat - Islam

33

RUMUSAN

- definisi tamadun banyak dipengaruhi pandangan semesta sesebuah masyarakat

- Pandangan semesta lahir daripada latar belakang dan pengalaman agama, politik dan kemasyarakatan antara satu dengan lain

- Penekanan yang diberikan terhadap tamadun berbeza – lihat Islam dan Barat

34

• Syed Qutb

“ Tamadun Islam ialah segala

bentuk kemajuan yang dihasilkan oleh masyarakat dalam aspek sosial,pemerintahan, politik, ekonomi, kebudayaan yang berteraskan kepada syariat Allah serta bercirikan nilai-nilai moral Islam”

• Arnold Toynbee

“Tamadun ialah suatu sistem masyarakat yang dapat membantu manusia menambah pengeluaran dan ia mempunyai empat elemen penting iaitu bahan-bahan ekonomi, sistem politik, pengetahuan dan seni

35

PERBEZAAN ANTARA TAMADUN, BUDAYA, AGAMA DAN BANGSA

36

• Tamadun – luas & melangkaui dan melepasi budaya, bangsa dan juga berbeza daripada agama

a) Budaya dan bangsa

• Budaya – faham makna budaya ???

• Semua masyarakat berbudaya tetapi tidak semua budaya boleh mencapai tamadun yang tinggi

37

• Masyarakat berbudaya tinggi akan mencapai tamadun yang tinggi dan sempurna berbanding tamadun lain – jika tidak mencapai tahap masyarakat berbudaya tinggi – masyarakat itu berbudaya rendah seperti masyarakat nomad

• Tamadun Barat & Tamadun Islam sendiri mengandungi pelbagai budaya daripada pelbagai kaum

38

• Cth : Cina Muslim di China – amalkan budaya China tetapi beragama Islam – bawah Tamadun Islam

• Cth : masyarakat Barat di Eropah dan Amerika – budaya berbeza-beza – bawah Tamadun Barat

39

b) Agama

* Tamadun juga berbeza daripada agama

• Faham makna agama ?????

• Tamadun juga melangkaui agama – masyarakat yang menganut agama yang berbeza tetapi bernaung di bawah tamadun yang sama

• Cth : Orang Jepun ( Shinto, Budhha ) – bawah Tamadun Jepun

• Cth : Orang Cina ( Konfucius, Buddha, Taios ) – bawah Tamadun Cina

40

• Tamadun Islam – agama unsur terpenting dalam binaan tamadun

• Menerima apa-apa budaya asalkan tidak bercanggah

41

RUMUSAN• Tidak dinafikan budaya, agama,

bangsa mempunyai kaitan rapat dengan kewujudan tamadun

• Hanya tidak boleh disamakan dari segi makna kerana cakupan tamadun lebih luas melepasi budaya, bangsa dan agama

42