A EUROPA DO SCULO XVII
3 ESO
FEITOS CRONOLXICOS DO XVII
1. CRISE E TRANSFORMACINS ECONMICAS
No sculo XVII, Europa viviu unha poca de crise, pero vez
producronse importantes transformacins.Crise demogrfica: as malas
colleitas, as epidemias de peste, as guerras e a emigracin cara a
Amrica fixeron que a poboacin europea estivese estancada durante
todo o sculo.
Tempos de guerra: no sculo XVII o enfrontamento entre
protestantes e catlicos e as rivalidades entre as nacins europeas
por impoer a sa hexemona deron lugar a conflitos como a Guerra dos
Trinta Anos (1618-1648) que ademis de provocar numerosas mortes,
prexudicaron as actividades econmicas en xeral.
1. CRISE E TRANSFORMACINS ECONMICAS
Comercio:O control das rutas comerciais pasou a mans de
Inglaterra e dos Pases Baixos (Provincias Unidas).
Diminuu o comercio no Mediterrneo e no Bltico e desenvolveuse
enormemente no Atlntico.
Para aumentar a producin, algns comerciantes crearon as
manufacturas, que reunan aos traballadores nun mesmo local e a
industria a domicilio (domestic system).
O auxe do comercio e da producin supuxo a orixe do capitalismo
comercial e o ascenso da burguesa, que acumulou grandes
capitais:
Xorden as Compaas privilexiadas que gozaban de ventaxes
concecidas polos Estados, como o monopolio do comercio cunha
determinada zona. Exemplo: a Compaa holandesa das Indias Orientais
(1602).
Prodcese a apertura de institucins financieiras como a bolsa,
onde se negociaban coas accins das compaas comerciais, exemplo: a
Bolsa de Amsterdam (1608), e tamn de bancos pblicos, como o Banco
de Amsterdam (1609).
A teora econmica que triunfou no sculo XVII foi o mercantilismo,
que defenda que a riqueza dun pas dependa da cantidade de metais
preciosos (ouro e prata) dos que dispoa. O Estado deba favorecer as
exportacins comerciais e frear as importacins de produtos
estranxerios, gravndoos con aranceis aduaneiros, para fomentar a
producin nacional (proteccionismo).
O COMERCIO COLONIAL NO SCULO XVII
BARCOS DA COMPAA HOLANDESA DAS INDIAS ORIENTAIS
2. A EUROPA DOS MONARCAS ABSOLUTOS
No sculo XVII o poder dos reis europeos acrecentouse e deu orixe
ao absolutismo monrquico.No absolutismo, o rei tia un poder
absoluto e concentraba todos os poderes do Estado.
Este tipo de monarqua baseouse na teora da orixe divina do
poder, que defenda que a autoridade do rei provia directamente de
Deus, en cuxo nome exerca o poder.
Non hai dereitos nin liberdades bsicas.
Os reis implantaron unha organizacin territorial
centralista.
Os soberanos absolutos gobernaron sen contar coas institucins
tradicionais, como as Cortes ou os Parlamentos, para non ver
limitado o seu poder.
2. A EUROPA DOS MONARCAS ABSOLUTOS
O goberno do reino:Para exercer a sa autoridade, o rei apoibase
nos Consellos de Estado, unhas institucins que o asesoraban, en
ministros que aplicaban as ordes do rei, asistidos por funcionarios
(burocracia).
Do goberno das provincias ocupbanse os delegados reais
(Intendentes en Francia).
A nobreza e o clero, anda que conservaron os seus privilexios
(cobrar rendas e administrar xustiza nas sas terras), perderon
parte do poder que tiveran anteriormente. Os monarcas absolutos
rodebanse de nobres na Corte (cortesns) e concedanlles rendas e
privilexios para asegurar a sa fidelidade.
A monarqua absoluta foi intervencionista en economa, ocupndose
de fomentar a actividade econmica mediante a creacin de
manufacturas e compaas comerciais.
EUROPA A MEDIADOS DO SCULO XVII
3. A MONARQUA ABSOLUTA NA FRANCIA DE LUS XIV
(1661- 1715)
En 1661 iniciou o seu reinado persoal Lus XIV, tras a rexencia
de Mazarino durante a sa minora de idade. Desde entn e ata a sa
morte en 1715, foi o monarca mis poderoso de Europa e o rbitro da
poltica europea.
Do seu reinado destacan os seguintes aspectos:
A monarqua absoluta do rei solLus XIV foi o mellor exemplo de
monarca absoluto. Considerbase a encarnacin do Estado (o Estado son
eu, dica) e o centro do poder arredor do que deban xirar os demais
(o rei sol).
Apoindose nas teoras desenvolvidas por Bossuet, defenda que a
monarqua e a soberana tian orixe divina e o poder deba exercerse
sen limitacins.
Someteu aos nobres e limitou a autoridade dos parlamentos das
provincias.
Defendeu a relixin catlica e tomou medidas contra os hugonotes
(protestantes) franceses.
As reformas econmicas e administrativasO absolutismo real estivo
apoiado e favorecido pola realizacin de diversas reformas
administrativas e econmicas, desenvolvidas polo seu ministro
Colbert.- O territorio foi dividido en departamentos gobernados
polos intendentes, uns funcionarios reais encargados de vixiar o
cumprimento das ordes do monarca.- Aplicacin das teoras econmicas
do mercantilismo (Colbertismo).
LUS XIV
A orixe divina do poder absoluto
Deus estableceu aos reis como os seus ministros e reina por
medio deles sobre os pobos (...). Todo o poder vn de Deus (...). Os
prncipes actan como ministros de Deus e como os seus lugartenentes
na terra (...). A persoa dos reis sagrada (...). A autoridade real
absoluta (...) porque non existe ningn poder capaz de coaccionar ao
soberano, quen independente de toda autoridade humana (...). Sen
autoridade absoluta, o rei non podera facer o ben nin reprimir o
mal. necesario que o seu poder sexa tal que ningun poida pensar en
escapar a el (...). Unicamente pertence ao prncipe o mandato
lextimo; por tanto, s a el pertence a forza coercitiva.
Xacobe Benigno BOSSUET. Poltica sacada das palabras da Sagrada
Escritura. 1679
A VIDA NO PALACIO DE VERSALLES
A poltica expansionista
Lus XIV desenvolveu unha activa poltica expansionista de anexin
de territorios participando en diversas guerras, sobre todo contra
os Habsburgo (Monarqua hispnica e Imperio alemn), que engrandeceron
Francia e permitiron que exercese a supremaca en Europa.
No conxunto das guerras de Lus XIV cmpre destacar a Guerra de
Sucesin espaola (1700-1714), orixinada pola falta de descendencia
de Carlos II. Pouco antes da sa morte, o monarca espaol fixo
testamento a favor de Felipe de Borbn (neto de Lus XIV e bisneto de
Felipe IV), pero este non foi aceptado por todos os reinos
europeos,orixinndose a guerra. Castela e Lus XIV de Francia
apoiaron a Felipe de Borbn, mentres que Aragn, Austria, Holanda,
Inglaterra, Prusia, Portugal e Savoia apoiaron a Carlos de
Habsburgo (fillo do emperador Leopoldo e bisneto de Felipe
III).
A guerra rematou coa sinatura dos tratados de Utrecht e Rastadt:
Felipe de Borbn reinara en Espaa e Amrica, pero as posesins dos
Pases Baixos e de Italia (Miln, Npoles) pasaran a Carlos de
Habsburgo. Inglaterra consegua Xibraltar e Menorca (recuperada esta
en 1783).
3. A MONARQUA ABSOLUTA NA FRANCIA DE LUS XIV
(1661- 1715)
EUROPA EN 1714
4. O PARLAMENTARISMO INGLS
En Inglaterra, o enfrontamento entre os monarcas absolutos e o
Parlamento rematou co trunfo deste, de modo que o poder do rei
quedou sometido ao Parlamento, consolidndose as o sistema
denominado parlamentarismo.
A singularidade inglesa
No sculo XVII gobernaron como reis de Inglaterra, Escocia e
Irlanda, varios monarcas da dinasta Estuardo que quixeron reinar de
forma absoluta, sen ter en conta as limitacins que impua o
Parlamento desde a Idade Media, especialmente desde a redaccin da
Carta Magna (1215).
Desde mediados do sculo XVII, o enfrontamento entre o Parlamento
e os reis foi en aumento e, ao mesmo tempo que tian lugar os
acontecementos polticos, formulronse novas teoras polticas nas que
se criticaba o modelo de goberno absoluto e se xustificaba a
limitacin e control do poder do rei polo Parlamento, destacando os
escritos de John Locke.
Ao partirse do suposto de que ese prncipe absoluto rene en si
mesmo o poder lexislativo e o poder executivo sen participacin de
ningun, non existe xuz nin maneira de apelar a ningun capaz de
decidir con xustiza e imparcialidade, e con autoridade para
sentenciar, ou que poida remediar ou compensar calquera atropelo ou
dano que ese prncipe causase, en por si, ou por orde sa. Ese home,
leve o ttulo que leve, tsar, gran seor ou o que sexa, atpase en
estado de natureza cos seus sbditos como co resto do xnero humano.
Al onde existen dous homes que carecen dunha lei fixa e dun xuz
comn ao que apelar neste mundo, para que decida nas disputas sobre
o dereito que xurdan entre eles, os tales homes seguen vivindo en
estado de natureza e baixo todos os inconvenientes do mesmo.
John Locke. Dous tratados sobre o goberno civil. 1690.
Sendo todos iguais, ningun debe danar a outro na sa vida, sade,
liberdade e posesins.
O triunfo do Parlamento
No proceso de triunfo do Parlamento sobre os monarcas absolutos
ingleses, destacaron dous momentos:
1649: triunfo do Parlamento na guerra civil (iniciada en 1642)
que enfrontou aos partidarios da monarqua absoluta de Carlos I
(REALISTAS) cos partidarios da limitacin dese poder por parte do
Parlamento (PARLAMENTARISTAS).
Tras a vitoria do Parlamento, o rei foi executado e proclamouse
a Repblica.
Poltico destacado deste perodo foi Oliver Cromwell quen, en
1653, disolveu o Parlamento e impuxo unha ditadura persoal
establecendo un rxido control moral e relixioso sobre o pas.
Tras a morte de Cromwell en 1658, os seus opositores
restableceron en 1660 a monarqua dos Estuardo. Carlos II aceptou o
contro do Parlamento e asina a lei de Habeas Corpus (1673) que
garanta a liberdade individual e impedalle ao rei toda detencin
arbitraria.
1688: novo triunfo do Parlamento na Revolucin Gloriosa fronte
aos intentos de Jacobo II de volver a gobernar de forma absoluta e
de restaurar o catolicismo. O Parlamento encabezou a reaccin baixo
o lema: relixin protestante e Parlamento libre. Os grupos
parlamentarios dos tories (conservadores e cortesns, defensores da
igrexa anglicana e da monarqua absoluta) e os whigs, (burgueses e
puritanos, defensores do poder do Parlamento sobre os reis) unronse
e ofreceron a coroa a Guillermo de Orange, o que provocou a fuxida
de Jacobo II Estuardo a Francia en 1688.
O cambio de dinasta consolidou en Inglaterra o parlamentarismo,
sistema no que o Parlamento ten capacidade para limitar e controlar
a actuacin dos monarcas. Este principio quedou recollido na
Declaracin de dereitos (Bill of Rights) de 1689. Inglaterra
convrtese nunha Monarqua Parlamentaria.
Lei de Habeas Corpus, que garantizaba a liberdade individual
fronte a detencins arbitrarias
Carlos I (executado) Cronwell (Repblica/ditadura) Carlos II
(Restauracin da monarqua)
Guillermo de Orange Jacobo II (fin dos Estuardo)
Consoldase o Parlamentarismo
O SISTEMA POLTICO INGLS
whigs tories
PARLAMENTARISMO INGLS
FIN
