1

Παιχνίδι ΡόλωνΈνταξη στο σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα:

Τα τρία ζευγάρια ρόλων (Ερμής-Καλυψώ στη σπηλιά, Καλυψώ-Οδυσσέας στο ακρογιάλι, Καλυψώ-Οδυσσέας στη σπηλιά) προέρχονται από το μάθημα Αρχαία Ελληνικά από Μετάφραση της Α’ Γυμνασίου (Ομήρου Οδύσσεια), και συγκεκριμένα τη ραψωδία ε, στίχοι 1-251. Από το βιβλίο του καθηγητή προτείνεται η διδασκαλία της ενότητας σε 2 διδακτικές ώρες. Το παιχνίδι ρόλων επιλέγεται για την επίτευξη των παρακάτω προτεινόμενων διδακτικών στόχων:

να περιγράψουν οι μαθητές και να αξιολογήσουν τη στάση/συμπεριφορά του Ερμή, της Καλυψώς και του Οδυσσέα, κατανοώντας έννοιες, όπως ανθρωπομορφισμός θεών και ελεύθερη βούληση

να κατανοήσουν γιατί ο Οδυσσέας αποφασίζει να παραμείνει θνητός και να επιστρέψει στη γυναίκα του, στην πατρίδα του και γενικότερα στην κοινωνία των ανθρώπων (ανθρωποκεντρισμός της Οδύσσειας)

να γνωρίσουν και να κατανοήσουν: την τεχνική της περιγραφής του νησιού και της σπηλιάς της Καλυψώς την περιγραφή ενός τοπίου-χώρου ως πλαισίου δράσης και συμπεριφοράς των

προσώπων

2

Παιχνίδι ΡόλωνΠλαίσιο δράσης:

τόπος:Η υπόθεση εξελίσσεται στην Ωγυγία, το νησί της νύμφης Καλυψώς. Πρόκειται για ένα παραδεισένιο περιβάλλον με πανέμορφα πουλιά, δένδρα, πηγές, αλλά πολύ απόμακρο από τον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχουν δύο σκηνικά για τρεις διαλόγους:

η σπηλιά: διεξαγωγή του πρώτου διαλόγου (Ερμής-Καλυψώ) και του τρίτου (Καλυψώ-Οδυσσέας)

το ακρογιάλι: διεξαγωγή του δεύτερου διαλόγου (Καλυψώ-Οδυσσέας)

χρόνος:Στο νησί αυτό παραμένει καθηλωμένος για 7 ολόκληρα χρόνια ο Οδυσσέας, δίπλα στην Καλυψώ, ξεχασμένος κυριολεκτικά από θεούς και ανθρώπους. Εκεί βρέθηκε, αφού σώθηκε από το ναυάγιο που στέρησε τη ζωή από τους συντρόφους του, που τιμωρήθηκαν έτσι από το Δία, επειδή έφαγαν τα ιερά βόδια του Ήλιου στο νησί Θρινακία.

3

Παιχνίδι ΡόλωνΡόλοι: Ερμής

αγγελιαφόρος των θεών, που μεταφέρει στην Καλυψώ χωρίς καμία αντίρρηση, τυφλά υπακούοντας, την αμείλικτη εντολή του Δία να αφήσει η νύμφη τον Οδυσσέα να επιστρέψει στην πατρίδα του, κοντά στους δικούς του.

Ύστερα από μακρινό ταξίδι, φτάνει στο νησί, θαμπώνεται από την παραδεισένια ομορφιά του και παρουσιάζεται στην Καλυψώ. Δέχεται την φιλοξενία της και μετά της μιλάει με ειλικρίνεια και ευθύτητα, ομολογώντας ότι έκανε όλη αυτή τη διαδρομή αναγκαστικά, υπακούοντας σε θέλημα ανώτερου θεού, του Δία.

Γνωρίζοντας τα τρυφερά αισθήματα της Καλυψώς για τον Οδυσσέα, αποφεύγει να αναφέρει το όνομά του, και με διπλωματικότητα και ευγένεια, αλλά και επισημότητα και σοβαρότητα, μεταφέρει την εντολή.

Γίνεται αποδέκτης της οργής της Καλυψώς, χωρίς να αντιδράσει. Φροντίζει μόνο να διασφαλίσει ότι η νύμφη θα υπακούσει, προειδοποιώντας τη να προφυλαχθεί από την οργή του Δία.

4

Παιχνίδι ΡόλωνΡόλοι: Ερμής

Ο Ερμής πρέπει να επιτύχει τα παρακάτω:

να μεταφέρει την εντολή του Δία με μικρές παραλλαγές, ώστε να πετύχει ευκολότερα το σκοπό της αποστολής του

να πείσει την Καλυψώ να υπακούσει την εντολή του Δία να είναι ειλικρινής και ευθύς, σοβαρός και σταθερός να προσέξει να μην πληγώσει τα τρυφερά αισθήματα της

νύμφης να συμπεριφερθεί με ευγένεια και διπλωματικότητα

5

Παιχνίδι ΡόλωνΡόλοι: Καλυψώ

οικοδέσποινα της σπηλιάς. Νιώθει ευτυχισμένη που ο Οδυσσέας είναι μαζί της, είναι ερωτευμένη μαζί του, υφαίνει στον αργαλειό της και τραγουδάει. Η είδηση του Ερμή ανατρέπει την ευτυχία της.

Υποδέχεται και προσφέρει φιλοξενία στον Ερμή, οργίζεται φανερά όταν ακούει την απόφαση, επειδή είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και θέλει να τον κρατήσει κοντά της, αλλά στο τέλος υπακούει στο θέλημα του Δία.

Σπεύδει και βρίσκει τον Οδυσσέα στην ακροθαλασσιά να κλαίει, του ανακοινώνει την «απόφασή της» να τον βοηθήσει να φτιάξει μια σχεδία και να τον εφοδιάσει με τρόφιμα για να επιστρέψει στην πατρίδα του και δέχεται να του ορκιστεί ότι λέει αλήθεια, προκειμένου να το πείσει.

Αν και αργότερα, όταν βρίσκονται οι δυο τους στη σπηλιά, κάνει ακόμα μια ύστατη προσπάθεια να τον μεταπείσει να παραμείνει κοντά της, προσφέροντάς του ως δέλεαρ την αθανασία, την προστασία από τα πολλά βάσανα που τον περιμένουν και φυσικά την αναμφισβήτητη γοητεία της. Κρατάει την αξιοπρέπειά της και το λόγο της.

6

Παιχνίδι ΡόλωνΡόλοι: Καλυψώ

Ο ρόλος της Καλυψώς στο διάλογο με τον Ερμή πρέπει να πετύχει τα παρακάτω:

να φανεί αρχικά ευτυχισμένη και ανέμεληνα προσφέρει φιλοξενία στον Ερμή, εκφράζοντας κάποια καχυποψία για την επίσκεψή τουνα ξεσπάσει με οργή στο άκουσμα της εντολής, κατηγορώντας τους θεούς ως ζηλόφθονες, όταν άλλοι θεοί βρίσκουν αγάπη και ευτυχία κοντά σε θνητούς (παραδείγματα: η Άρτεμη σκότωσε με τα βέλη της τον θνητό Ωρίωνα, γιατί τον διάλεξε η θεά Αυγή, και ο Δίας κατακεραύνωσε τον Ιασίονα, γιατί πλάγιασε μαζί με την θεά Δήμητρα)να τονίσει την προσφορά της στον Οδυσσέα (τον έσωσε από τον πνιγμό και τον αγαπάει, γι’ αυτό τον κρατάει κοντά της)να δεχθεί να τον βοηθήσει, υπακούοντας τελικά στην διαταγή του Δία

7

Παιχνίδι ΡόλωνΡόλοι: Καλυψώ

Ο ρόλος της Καλυψώς στο διάλογο με τον Οδυσσέα στο ακρογιάλι πρέπει να πετύχει τα παρακάτω:

να του ανακοινώσει την απόφαση της να τον βοηθήσει, παρέχοντάς του ό,τι είναι απαραίτητο για το ταξίδι του

να δεχθεί να διαβεβαιώσει με όρκο τον Οδυσσέα ότι εννοεί όσα του λέει και δεν θέλει να τον στείλει στον χαμό του

να φανεί ευσπλαχνική και στοργική

8

Παιχνίδι ΡόλωνΡόλοι: Καλυψώ

Ο ρόλος της Καλυψώς στο διάλογο με τον Οδυσσέα στη σπηλιά πρέπει να πετύχει τα παρακάτω:

να συμπεριφερθεί με επισημότητα και σοβαρότητα να προσπαθήσει να τον μεταπείσει, με επιχειρήματα

(αποτροπή μελλοντικών συμφορών, προσφορά αθανασίας, η ομορφιά της)

να διατηρήσει την αξιοπρέπειά της

9

Παιχνίδι ΡόλωνΡόλοι: Οδυσσέας

δυστυχισμένος και απαρηγόρητος, αποτραβιέται καθημερινά στην ακροθαλασσιά και θρηνεί τη μοίρα του. Νοσταλγεί τη γυναίκα του και την πατρίδα του, δεν νιώθει καμία χαρά και κοιμάται με την Καλυψώ μόνο από ανάγκη. Παρουσιάζεται δύσπιστος απέναντι στα λόγια της Καλυψώς, και αργότερα στο δείπνο στη σπηλιά προσπαθεί να ευγένεια και διπλωματικότητα να μην πληγώσει τον έρωτα της νύμφης για το πρόσωπό του, μένοντας ωστόσο αταλάντευτος στην απόφασή του να επιστρέψει στη γυναίκα και την πατρίδα του με όποιο κόστος.Ακούει δύσπιστος την Καλυψώ να του λέει ότι «αποφάσισε» να τον βοηθήσει να φτιάξει μια σχεδία για να γυρίσει στην πατρίδα του, και ζητάει με όρκο διαβεβαίωση. Στο δείπνο με την Καλυψώ στην σπηλιά με διπλωματικότητα και ευγένεια φροντίζει να τονώσει την αυταρέσκεια της νύμφης, ομολογώντας ότι η Πηνελόπη υπολείπεται σε ομορφιά, αν και είναι συνετή. Αναλαμβάνει με επίγνωση την απόλυτη ευθύνη της απόφαση να επιχειρήσει να επιστρέψει στην Ιθάκη - είναι αυτό που θέλει ο ίδιος-. Γνωρίζει ότι τον περιμένουν πολλά βάσανα (οργή του Ποσειδώνα), αλλά νιώθει, αφού ήδη έχει αντέξει πολλά και σε μάχες και σε κύματα και μπορεί να υπομείνει και άλλα.

10

Παιχνίδι ΡόλωνΡόλοι: Οδυσσέας

Ο ρόλος του Οδυσσέα στο διάλογο με την Καλυψώ στο ακρογιάλι, πρέπει να πετύχει τα παρακάτω:

να δείξει φανερά τη δυστυχία και τον καημό του να αμφισβητήσει τις αγαθές προθέσεις των λόγων της

Καλυψώς, τονίζοντας τους κινδύνους ενός ταξιδιού με σχεδία στο ανοικτό πέλαγος

να ζητήσει με όρκο διαβεβαίωση ότι λέει αλήθεια και δεν σκέφτεται το χαμό του

11

Παιχνίδι ΡόλωνΡόλοι: Οδυσσέας

Ο ρόλος του Οδυσσέα στο διάλογο με την Καλυψώ στη σπηλιά, πρέπει να πετύχει τα παρακάτω:

να παρηγορήσει την Καλυψώ που θα στερηθεί την παρουσία του ύστερα από 7 ολόκληρα χρόνια

να τονώσει τη γυναικεία φιλαρέσκεια της Καλυψώς σε σύγκριση με την Πηνελόπη

να προβάλλει την προσωπική του ευθύνη και απόφαση σε σχέση με την επιστροφή στην πατρίδα

να φανεί σίγουρος για την απόφασή του, ότι έχει επίγνωση των κινδύνων που τον περιμένουν

να προβάλλει την αυτό-αξιοσύνη του, ότι μπορεί να υπομείνει τους κινδύνους, γιατί έχει ήδη υπομείνει πολλά σε μάχες και θάλασσες.