บทท�� 2แนวคิดเพื่��อการบรหารการพื่�ฒนา

ในทางสั�งคมศาสัตร์ เป็�นธร์ร์มดาท��การ์แสัดงแนวค�ดหร์�อการ์ให�ความหมายของค าใดค าหน!�ง ย"อมหลากหลายและแตกต"างก�นเป็� นสั" วน ให ญ่" ไ ม" ว" าผู้(� แ สั ดงแนว ค� ดห ร์�อ ผู้(� ใ ห�ค ว า มหมา ย ม�ป็ร์ะสับการ์ณ์ หร์�อม�พื้�,นฐานการ์ศ!กษาในสัาขาเด�ยวก�นหร์�อไม"ก/ตามการ์ให�แนวค�ดและความหมายของการ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาก/ม�ล�กษณ์ะเช่"นว"าน�,เหม�อนก�น ค าว"า การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนา น�,น เข�ยนเป็�นภาษาอ� ง ก ฤ ษ ไ ด� ว" า development administration ห ร์� อ administration of development จึ!งควร์ท าความเข�าใจึเร์��องการ์ให�ความหมายของค าหร์�อถ้�อยค าในทางสั�งคมศาสัตร์ ก"อน กล"าวค�อ

“ศาสัตร์ มาจึากค าว"า ” “science” ซึ่!�งม�ใช่"หมายความว"า ว�ทยาศาสัตร์ เท"าน�,น แต"ย�งหมายถ้!ง ว�ช่าความร์( � หร์�อความร์( �ท��“ ”

เป็�นร์ะบบท��ม�ร์ากฐานมาจึากการ์สั�งเกต ศ!กษา ค�นคว�า และทดลอง ตร์งก�นข�ามก�บ สั�ญ่ช่าต�ญ่าณ์ หร์�อการ์ร์( �โดยความร์( �สั!กน!กค�ด หร์�อการ์ร์( �โดยความร์( �สั!กท��เก�ดข!,นเองในใจึ (intuition) ค าว"า ศาสัตร์ น�,น แบ"งเป็�น 2 แขนงใหญ่" ๆ (branch) ค�อ สั�งคมศาสัตร์ (social

science) และศาสัตร์ ธร์ร์มช่าต� (natural science)

ในทางสั�งคมศาสัตร์ ซึ่!�งหมายถ้!ง ความร์( �ท��เป็�นร์ะบบท��เก��ยวก�บสั�งคม คร์อบคล9มศาสัตร์ (science) ด�านศาสันา การ์ศ!กษา น�ต�ศาสัตร์ ร์�ฐศาสัตร์ และร์�ฐป็ร์ะศาสันศาสัตร์ เป็�นต�น ศาสัตร์ เหล"าน�,ไม"เป็�นสั(ตร์สั าเร์/จึท��ใช่�ได�ท9กหนท9กแห"งและไม"อาจึเป็�นท��ยอมร์�บของท9กฝ่;ายได�ง"าย เหต9ผู้ลสั�บเน�� องมาจึากการ์เป็�นว�ช่าความร์( �ท��ม�ล�กษณ์ะไม"ตายต�ว เก��ยวข�องก�บความร์( �สั!กน!กค�ด การ์คาดการ์ณ์ คาดคะเน หร์�อการ์คาดว"าจึะเป็�น อ�กท�,งอคต�ของผู้(�ให�ความหมายความสัามาร์ถ้เข�าไป็สัอดแทร์กอย("ในความหมายท��ให� ร์วมท�,งไม"อาจึสั�มผู้�สั

พื้�สั(จึน และตร์วจึสัอบได�ง"าย นอกจึากน�, ทฤษฎี�ทางสั�งคมศาสัตร์ เป็�นจึ า นวนมากม�ล�กษณ์ะท�� เร์�ยกว"า ทฤษฎี�ป็ท�สัถ้าน (normative

theories) ด�งเช่"น ทฤษฎี�เทวสั�ทธ�= ทฤษฎี�พื้ฤต�กร์ร์มศาสัตร์ ตลอดจึนทฤษฎี�หร์�อแนวค�ดป็ร์ะช่าธ�ป็ไตย หร์�อแนวค�ดการ์แบ"งแยกการ์ใช่�อ า นาจึ เป็�นต�น ล�กษณ์ะของศาสัตร์ ทางสั�งคมศาสัตร์ แขนง (branch) น�, ค"อนข�างจึะตร์งก�นข�ามก�บศาสัตร์ อ�กแขนงหน!�ง ค�อ ศาสัตร์ ธร์ร์มช่าต� (natural science) ซึ่!�งหมายถ้!ง ความร์( �ท��เป็�นร์ะบบเก��ยวก�บธร์ร์มช่าต�และโลกทางว�ตถ้9ท��ช่�ดเจึนและจึ�บต�องได� เช่"น เคม� ฟิ?สั�กสั คณ์�ตศาสัตร์ พื้ฤกษศาสัตร์ และธร์ณ์�ว�ทยา ท��ม�ล�กษณ์ะแน"นอน ตายต�ว สั�มผู้�สัได� เป็�นร์ะบบ ทดสัอบและพื้�สั(จึน ได�ง"ายกว"าศาสัตร์ แขนงแร์ก ร์วมท�,งอคต�ของผู้(�เก��ยวข�องเข�าไป็สัอดแทร์กได�ยาก ศาสัตร์ ธร์ร์มช่าต�น�,สัอดคล�องก�บแนวค�ดของทฤษฎี�ท��แน"นอนช่�ด เ จึ น (positive theories) ด� ง เ ช่"น ท ฤ ษ ฎี� เ สั� น ต ร์ ง ท า งเร์ขาคณ์�ต และทฤษฎี�ทางคณ์�ตศาสัตร์ เป็�นต�น

ก ล" า ว โ ด ย ย" อ ก า ร์ ใ ห�ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง ค า ใ น ท า งสั�งคมศาสัตร์ น�,นไม"อาจึให�ความหมายได�อย"างแน"นอนตายต�ว จึนเป็�นท��ยอมร์�บของท9กฝ่;ายได�ง"าย เหต9ผู้ลสั าค�ญ่สั�บเน��องจึากธร์ร์มช่าต�ของล�กษณ์ะว�ช่าซึ่!�งแตกต"างจึากศาสัตร์ ธร์ร์มช่าต�ด�งกล"าว ร์วมท�,งข!,นอย("ก�บความร์( � ความค�ด และป็ร์ะสับการ์ณ์ ของผู้(�ให�ความหมายแต"ละคน ด�งน�,น จึ!งควร์หล�กเล��ยงหร์�อไม"ควร์มาเสั�ยเวลาถ้กเถ้�ยงก�นในเร์��องการ์ให�ความหมายของค าแต"ละค าว"าความหมายของใคร์ถ้(กหร์�อผู้�ด

จอร�จ เอฟ. แก�นท� (George F. Gant) น�กว�ช่าการ์ช่าวอเมร์�ก�น เป็�นคนแร์ก ๆ ท��กล"าวว"า การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาเป็�นค าท��ให�ความสั าค�ญ่ก�บหน"วยงานร์ะบบการ์จึ�ดการ์ และกร์ะบวนการ์ต"าง ๆ ซึ่!�งร์�ฐบาลจึ�ดต�,งข!,นเพื้�� อด าเน�นงานให�บร์ร์ล9ว�ตถ้9ป็ร์ะสังค ของการ์พื้�ฒนา พื้ร์�อมก�นน�, การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาย�งเป็�นเคร์��องม�อของร์�ฐบาลท��ก าหนดให�เก��ยวข�องก�บป็@จึจึ�ยต"าง ๆ ของการ์พื้�ฒนาเพื้��อ

ท าการ์เช่��อมโยงและท าให�ว�ตถ้9ป็ร์ะสังค ทางด�านสั�งคมและเศร์ษฐก�จึของช่าต�ป็ร์ะสับผู้ลสั าเร์/จึ การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาย�งช่"วยป็ร์�บให�ร์ะบบร์าช่การ์และบทบาทหน�าท��ของหน"วยงานร์าช่การ์ต"าง ๆ ตอบสันองต"อการ์พื้�ฒนาอ�กด�วย ด�งน�,น การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาจึ!งหมายถ้!ง การ์บร์�หาร์นโยบาย แผู้นงาน และโคร์งการ์ต"าง ๆ เพื้�� อให�เป็�นไป็ตามว�ตถ้9ป็ร์ะสังค ของการ์พื้�ฒนา

การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาของแก�นท แบ"งเป็�น 2 สั"วน ค�อ การ์บร์�หาร์งานภายใน “ (internal administration) หมายถ้!งว"า

การ์บร์�หาร์งานใด ๆ ม�ความจึ าเป็�นท��จึะต�องจึ�ดให�ม�องค การ์บร์�หาร์งานน�,น ๆ สัามาร์ถ้เป็�นกลไกการ์บร์�หาร์ท��ด�เสั�ยก"อน จึ!งจึ าเป็�นจึะต�องจึ�ดการ์ภายในองค การ์ให�ด�ให�ม�ป็ร์ะสั�ทธ�ภาพื้ท��สั9ดซึ่!�งอาจึท าได�ด�วยการ์จึ�ดองค การ์การ์บร์�หาร์งานบ9คคลงานคล�ง งานวางแผู้น การ์ ต�ดสั�นใจึ ฯลฯ อ�นเป็�นสัาขาย"อยของร์�ฐป็ร์ะศาสันศาสัตร์ ให�ด�ท��สั9ด สั"วนการ์บร์�หาร์งานภายนอก(external administration) คร์อบคล9มถ้!งเร์��องต"าง ๆ ท��หน"วยงานน�,นต�ดต"อก�บป็@จึจึ�ยนอกท�,งหมด

เออร�วง สเวดโลว� (Irving Swerdlow) น�กว�ช่าการ์ช่าวอเมร์�ก�นอธ�บายว"า การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนา หมายถ้!ง การ์บร์�หาร์ในป็ร์ะเทศท��ยากจึนหร์�อป็ร์ะเทศด�วยพื้�ฒนาท�,งหลาย ท�,งน�,เพื้ร์าะการ์บร์�หาร์ร์าช่การ์ในป็ร์ะเทศด�วยพื้�ฒนาย"อมม�ความแตกต"างก�นก�บการ์บร์�การ์ร์าช่การ์ในป็ร์ะเทศท��พื้�ฒนาแล�ว ซึ่!�งอาจึพื้�จึาร์ณ์าและสั�งเกตเห/นได�จึากล�กษณ์ะของความแตกต"างก�นหลายแง"หลายม9ม อาท� พื้�จึาร์ณ์าจึากล�กษณ์ะและแบบแผู้นของการ์บร์�หาร์ บทบาทของร์�ฐบาลและบทบาทของข�าร์าช่การ์ เป็�นต�น

แฮร�ร�� เจ. ฟรายด�แมน (Harry J. Friedman) น�กว�ช่าการ์ช่าวอเมร์�ก�นอ�กคนหน!�งอธ�บายว"า การ์บร์�การ์การ์พื้�ฒนา ป็ร์ะกอบด�วยป็@จึจึ�ย 2 อย"าง ค�อ

1. การ์ป็ฏิ�บ�ต�งานตามแผู้นงานต"าง ๆ ท��ได�ก าหนดไว�เพื้��อก"อให�เก�ดความท�นสัม�ย (Modernity)

2. การ์เป็ล��ยนแป็ลงต"าง ๆ ภายในร์ะบบบร์�หาร์เพื้�� อป็ร์ะสั�ทธ�ภาพื้ในการ์ป็ฏิ�บ�ต�งานตามแผู้นงาน

จอห�น ด�. มอนโกเมอร�� (John D. Montgomery)

น�กว�ช่าการ์ช่าวอเมร์�ก�น กล"าวว"า การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาเป็�นเร์��องของการ์ป็ฏิ�บ�ต�ตามแผู้นการ์เป็ล��ยนแป็ลงทางเศร์ษฐก�จึ และสั�งคมของร์�ฐ โดยป็ร์กต� จึะไม"เก��ยวข�องก�บความพื้ยายามเพื้��มความสัามาร์ถ้ทางการ์เม�อง มอนโกเมอร์�� ม�ความค�ดว"า การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาให�ความสั าค�ญ่ก�บการ์เป็ล��ยนแป็ลงทางด�านเศร์ษฐก�จึและสั�งคมเป็�นหล�ก

เฟรด ด�บบลว รกส� (Fred W. Riggs) น�กว�ช่าการ์ช่าวอเมร์�ก�นม�ความเห/นว"าการ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาม�ความหมายท��สั าค�ญ่ 2

ป็ร์ะการ์ ค�อ การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาหมายถ้!ง 1. ก า ร์ บ ร์�ห า ร์ แ ผู้ น ง า น พื้� ฒ น า (development

programs) ท�,งหลายด�วยว�ธ�การ์ต"าง ๆ ขององค การ์ขนาดใหญ่" โดยเฉพื้าะอย"างย��ง หน"วยของของร์�ฐบาล เพื้��อให�เป็�นไป็ตามนโยบายและแผู้นท��ก าหนดข!,นซึ่!�งสัอดคล�องก�บว�ตถ้9ป็ร์ะสังค ของการ์พื้�ฒนา (developmental objectives) การ์เสัร์�มสัร์�างสัมร์ร์ถ้นะของการ์บร์�หาร์

2. การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาไม"เพื้�ยงแต"คร์อบคล9มถ้9งการ์บร์�หาร์แผู้นงานพื้�ฒนาต"าง ๆ ของหน"วยงานร์�ฐบาลให�บร์ร์ล9ว�ตถ้9ป็ร์ะสังค ของการ์พื้�ฒนาเท"าน�,น แต"หมายความร์วมไป็ถ้!งการ์เพื้��มสัมร์ร์ถ้นะของการ์บร์�หาร์ด�วย ซึ่!�งหมายความว"า การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาจึะสัมบ(ร์ณ์ ได� ค�อ ต�องท า ให�เข�มแข/งข!,นด�วย และเม�� อการ์บร์�หาร์งานม�สัมร์ร์ถ้นะเพื้��มมากข!,น ก/จึะเป็�นเคร์��องม�อสั าค�ญ่ท��ท าให�การ์พื้�ฒนาบร์ร์ล9ว�ตถ้9ป็ร์ะสังค ท��ก าหนดไว�ได�

อาษา เมฆสวรรคิ� ได�กล"าวถ้!งความหมายของการ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนาว"าแบ"งเป็�น 2 ทร์ร์ศนะ ตามทร์ร์ศนะป็ร์ะการ์แร์กน�,น ถ้�อว"า การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนา หร์�อ Development Administration

ค�อ การ์บร์�หาร์งานหร์�อการ์บร์�หาร์ร์าช่การ์ในป็ร์ะเทศด�อยพื้�ฒนาท��ม9"งม��น ท�� จึ ะ ด า เ น� น ก า ร์ พื้� ฒ น า ด� ง ท�� เ ข� ย น ใ น ภ า ษ า อ� ง ก ฤ ษ ว" า administration in poor developed countries which are committed to development

สั"วนอ�กทร์ร์ศนะหน!�งเห/นว"า การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนา ได�แก" การ์บร์�หาร์เพื้��อการ์พื้�ฒนาหร์�อการ์บร์�หาร์ตามโคร์งการ์พื้�ฒนาของป็ ร์ ะ เ ท ศ ห ร์� อ administration in development or administration of a program of national development ตามความเข�าใจึอย"างง"าย ๆ ท��ว ๆ ไป็

ติน ปร�ชพื่ฤทธิ์( อธ�บายว"า การ์บร์�หาร์การ์พื้�ฒนา (development administration, administration of development, หร์�อ a of d) หมายถ้!ง การ์น าเอาความสัามาร์ถ้ท��ม�อย("ในการ์พื้�ฒนาการ์บร์�หาร์มาลงม�อป็ฏิ�บ�ต�ตามนโยบายแผู้น แผู้นงาน หร์�อโคร์งการ์พื้�ฒนาป็ร์ะเทศจึร์�ง ๆ เพื้�� อให�บ�งเก�ดความเป็ล��ยนแป็ลงตามท��ได�วางแผู้นไว�ล"วงหน�า และความเป็ล��ยนแป็ลงตามท��ได�วางแผู้นไว�ล"วงหน�าน�, จึะม9"งความเจึร์�ญ่งอกงามท�,งด�านเศร์ษฐก�จึ สั�งคม และการ์เม�องของป็ร์ะเทศอ�นจึะน าไป็สั("การ์ลดความท9กข ยากของคนท�,งท��อย("ในองค การ์(ข�าร์าช่การ์)และท��อย("ภายนอกองค การ์ (ป็ร์ะช่าช่น)