103 Subsidiariteti dhe Funksionet ekonomike te unionit

3. Subsidiariteti dhe Funksionet Ekonomike

të Unionit

Adriatik HoxhaUniversiteti i Prishtinës

04/12/2023 1

Përmbajtja3.1 Ekonomiksi i qeverive të shumëfishta3.2 Testi i subsidiaritetit për Unionin3.3 Aplikimi i testit të subsidiaritetit3.4 Subsidiariteti dhe efikasiteti i EU-së3.5 Subsidiariteti dhe barabarësia e EU-së3.6 Subsidiariteti: stabilizimi makroekonomik

dhe fuqitë fiskale3.7 Përmbledhje

04/12/2023 2

3.1 Ekonomiksi bazë i qeverive të shumëfishta3.1.1 (De)Centralizimi Optimal

Cili është efekti neto i decentralizimit?

E rrit mirëqenien ekonomike

E zvogëlon mirëqenien ekonomike

04/12/2023 3

3.1 Ekonomiksi bazë i qeverive të shumëfishta3.1.2 Kujdes i madh para se të fillohet

me aplikimin e federalizimit ekonomik

Katër dallimet politike ndërmjet Integrimit Europian dhe një vendi federal:

Logjika politike ndryshon prej politikës ekonomike

Niveli i përparuar i kompletimit të tregut të brendshëm duhet të jetë politikisht i pranueshëm

EU ka mungesë të disa karakteristikave të federatave

Nuk ka qeveri qëndrore

04/12/2023 4

3.1 Ekonomiksi bazë i qeverive të shumëfishta3.1.3 Bërja e rastit ekonomik për centralizim

Mirëqenia e rritur është rasti më i fortë për centralzim (rritje e GDP-së, zvogëlim i papunësisë)

Kënaqja e preferencave të votuesve:

Të dëgjuarit e zërit të votuesve

Zëvendësimi i politikanëve

Lëvizja e votuesve në regjione të tjera si rrjedhojë e pakënaqësisë

04/12/2023 5

3.1 Ekonomiksi bazë i qeverive të shumëfishta3.1.3 Bërja e rastit ekonomik për centralizim

Parimi i subsidiaritetit, thjeshtë, është një rregull e caktimit të dizajnit optimal institucional (duke marr parasysh preferencat e votuesve).

Animi i Subsidiaritetit Centralizim Decentralizim Animi varet nga efekti neto në mirqenie, a rritet apo

zvogëlohet ajo.

Ndërvarësitë e regjioneve në botën e sotshme janë një argument i fortë - ndikimi në uljen e kostos ekonomike, p.sh kontrolli kufitar.

04/12/2023 6

3.1 Ekonomiksi bazë i qeverive të shumëfishta3.1.3 Bërja e rastit ekonomik për

centralizim

Qasja ekonomike e e subsidiaritetit e pranon gatishmërinë për të centralizuar funksionet ekonomike atëherë kur:

(Përfitimet ekonomike të centralizimit) > (Kostot Politike të Centralzimit)

04/12/2023 7


centralizim

Tabela 3.1 Kriteret e caktimit (detyrimit) nën subsidiaritet

04/12/2023 8

Kriteri Natyra Shembuj

1. Eksternalitet Pozitive

Zvogëlon efikasitetin regjional Një impuls shpenzues nga një ekonomi shumë e hapur, unilateralisht (duke pasur kurset e këmbimit)

2. Eksternalitetet negative

Politikat që e dëmtojnë fqiun, të pafavorshme për ekonomitë fqinje

Ndotja e ajrit ose ujitMbrojtja tregtare

3. Ekonomitë e shkallës

Kostoja fikse e lartë e ofertës, pandashmëria

Mbrojtja; zhvillimi i aeroplanëve luftarak, pjesë të akceleratorit të fizikën nukleare.


centralizim

Kriteret e tjera në bazë të të cilave mund të favorizojmë centralizimin e funksioneve ekonomike

Uniformiteti i ligjit të Komunitetit, përfshi edhe ligjet e rasteve

Siguria ndaj shokeve makroekonomike të cilat i godasin vendet e veçanta, duke e i bashkuar një pjesë të benifiteve të papunësisë ndërmjet vendeve anëtare

Diferencimi i politikave qëndrore sipas preferencave ose rrethanave nacionale

04/12/2023 9

3.2 Testi i subsidiaritetit për Unionin

Në fushat të cilat nuk bien nën kompetencat ekskluzive, Komuniteti do të ndërmerr aksion, në përputhje me parimin e subsidaritetit, vetëm nëse dhe përderisa objektivat e aksionit të propozuar nuk mund të arrihen në masë të mjaftueshme nga vendet anëtare dhe prandaj, për nga aryeshmeria e madhësisë ose efektit të aksionit të propozuar, mund të arrihen më mirë nga Komuniteti. Çfaredo aksioni nga ana e Komunitetit nuk do të shkoj pertej asaj që është e nevojshme për arritjen e objektivave të Traktatit.

04/12/2023 10


Çfarëdo aksioni i ndëmarr nga ana e Komunitetit duhet të plotësojë dy kushte:

Në fushën e kompetencave të ndara, Komuniteti duhet të demonstrojë një nevojë për veprim të përbashkët

Aksioni duhet të jetë proporcional për arritjen e atij objektivi

Një kriter tjetër me rëndësi për të vendosur mbi nivelin e centralizimit, pasi që të kalohet testi i nevojës për vepruar bashkë, është kredibiliteti:

Vullneti për të bashkëpunuar

Qëndrueshmëria e bashkëpunimit gjatë të lojërave të përsëritura

04/12/2023 11


Kriteret e testit:

A gjendet masa në spektrin e fushës së kompetencave të ndara (nëse ekskluzive ndaj EU-së, testi i Traktatit nuk aplikohet).

Apliko kriteret – ky është testi i nevojës që të veprohet bashkë

Të verifikohet nëse bashkëpunimi kredibil është i frytshëm

Nëse 1 dhe 2 konfirmohen, 3 nuk lejohet, atëherë detyra i takon nivelit të Unionit

Definoje se në cilin nivel (proporcionaliteti) implementimi, montorimi dhe zbatimi duhet të kalojnë në nivelin e EC-së, ose në fakt, mund të kalojnë në Vendet Anëtare, ndoshta në një kornize të përbashkët

04/12/2023 12

3.3 Aplikimi i testit të subsidiaritetit

Testi është funksional dhe mund të operohet vetëm nëse qëllimet dhe instrumentet, dhe në fakt baza legale për caktimin e detyrave në një nivel më të lartë nuk është kontraverze në vehte.

Politizimi e bën të padobishëm, dhe

Politizimi e bën të pakuptimtë

04/12/2023 13

3.3 Aplikimi i testit të subsidiaritetit

Testi nuk duhet të ngatërrohet me vendimin përfundimtar politik për të (de)centralizuar.

Ndjeshmëritë e ndryshme

Vendimet duhet të merren nga politikanët të cilët janë të:

Zgjedhur

Llogaridhënës politikisht

Në këtë mënyrë vendimi mbi subsidiaritet mund të fitojë legjitimitet politik

04/12/2023 14

3.4 Subsidiariteti dhe Efikasiteti Ekonomik3.4.1 Caktimi i fuqive dhe politikave në

nivelin e EU-së

Themelimi i tregut të lirë

Themelimi i lëvizjes së lirë

E drejta e themelimit të aktivitetit në vend tjetër

04/12/2023 15

3.4 Subsidiariteti dhe Efikasiteti Ekonomik3.4.1 Caktimi i fuqive dhe politikave në

nivelin e EU-së

Funksionimi i duhur i tregut të lirë

Liberalizimi

Rregullimi

Konkurrenca

04/12/2023 16

3.4 Subsidiariteti dhe Efikasiteti Ekonomik3.4.2 Ndërmjet senzitiviteteve dhe logjikës

funksionale

Politikat nacionale të tregut të punës dhe politikat e ndërlidhura sociale

Tregjet e punës rigjide dhe nevoja për fleksibilitet

Tatimet e korporatës dhe nevoja e harmonizimit

Nevoja për te vepruar bashkë lind për shkak të të dyjave, eksternaliteteve pozitive dhe negative.

04/12/2023 17

3.4 Subsidiariteti dhe Efikasiteti Ekonomik3.4.2 Ndërmjet senzitiviteteve dhe logjikës

funksionale

Domenet (fushat) politike me fuqi nacionale të pacenuara

Shëndeti publik

Arsimi

Ushtria

04/12/2023 18

3.5 Subsidiariteti dhe barabarësia në EU

Ngarkesat sociale dhe tatimet në të hyra

Objektivat sociale

Kohezioni ekonomik Procesi i reduktimit të dispariteteve ekonomike në të hyrat per

capita ndërmjet regjioneve ose vendeve të EU-së, gjatë kohës.

Kohezioni social Procesi i reduktimit të dispariteteve sociale ndërmjet regjioneve

ose vendeve të EU-së, gjatë kohës.

Transferet e kohezionit Procesi i zënies; efikasiteti; kohëgjatësia

04/12/2023 19

3.6 Subsidiariteti, stabilizimi makroekonomik dhe fuqitë fiskaleEMS – Sistemi Monetar Europian

Kursi i përbashkët i këmbimit

ECB – Banka Qëndrore EuropianePapunësiaInflacioni - caku 2%Norma e Kamatës - rritja e investimeve

Traktati i Maastricht-it dhe Pakti i Stabilitetit dhe RritjesDeficiti 3% e GDP-sëBorxhi 60% e GDP-së

04/12/2023 20

3.7 Përmbledhje

Një element kyç i analizave të integrimeve ekonomike është një kornizë për t’u përgjigjur në pyetjet, cilat funksione ekonomike publike duhet të barten në nivelin e EU-së dhe cilat duhet të mbesin në nivelin e vendeve anëtare? Ekonomiksi i subsidaritetit këshillon një qasje optimale, maksimizimin e përfitimeve të centralizimit – vetëm kur disa kritere të caktuara janë përmbushur, megjithatë – dhe minimizimin e kostove duke ndryshuar nivelet dhe format e caktimit të detyrave në nivelin e EU-së.

Caktimi i detyrave në nivelin e EU-së do të sjell përfitime nëse përmbushet njëri prej tri kritereve : eksternalitetet pozitive, eksternalitetet negative, ekonomitë e shkallës.

04/12/2023 21

3.7 Përmbledhje

Aplikimi i subsidiaritetit ndaj funksioneve ekonomike publike në EU nuk prodhon rezultate të ngjashme me ato të para në federata. Ka katër diferenca në krahasim me federatën: kostot politike të decentralizimit peshojnë rëndë në procesin e integrimit; tregu i brendshëm mund të mbtetet ‘jokomplet’ për arsye kushtetuese (posaçërisht të punëtorëve); dhe EU-së i mungojnë të dyja, karakteristikat tipike federale (siç është e drejta për të tatimuar) dhe një qeveri federale. Prandaj edhe është zhvilluar testi i subsidiaritetit për unionin, i inspiruar nga (por paksa i ndryshëm) teoria e ‘federalizimit ekonomik’ .

Testi i subsidiaritetit për Unionin kalon nëpër pesë faza: (1) identifiko nëse një masë bie në fushën e kompetencave të ndara; (2) apliko kriteret e traktatit (ekonomitë e shkallës, eksternalitetet) – testi i ‘nevojës që të veprohet së bashku’; (3) verifiko nëse veprimi i përbashkët është kredibil; (4) nëse 1 dhe 2 janë konfirmuar dhe hapi 3 është mohuar shkoni për caktimin e detyrave në nivel të EU-së; (5) zhvillo mënyrat për të minimizuar koston e decentralizimit. Testi është ilustruar në një rast studimor mbi rregullimin e mjedisit.

04/12/2023 22

3.7 Përmbledhje

Një aplikim më i gjerë i testit ndihmon të kuptuarit e caktimit përkatës të detyrave në nivelin e EU-së, të efikasitetit ose rolit të funksionimit të tregut të qeverisë, nga funksioni ekonomik publik më i rëndësishëm i Unionit. Duke pasur një angazhim politik (të lartë) minimal për themelimin e tregut të brendshëm – ky është, pranimi ligjor i mobilitetit të lirë të të mirave, shërbimeve faktorëve të prodhimit – funksionimi i duhur i tregut të brendshëm rezultues varet nga një ndërveprim i komplikuar i liberalizimit, rregulimit dhe konkurrencës. Edhe pse legalisht, EU-ja ka shkuar mjaft larg në angazhimin ndaj tregut të brendshëm, ka disa pengesa politike, më e spikatura prej të cilave është fuqia punëtore. Ndërveprimi i politikës së rregullimit dhe konkurrencës kërkon një analizë të kujdesshme të asaj se çka, dhe si të rregullohet në cilat raste, dhe, mutatis mutandis, për (harmonizimon e konkurrencës ndërmjet) tatime nacionale. Testet e subsidiaritetit janë një pjesë dhe parcelë e analizave të tilla. Kjo është barabarësisht valide për politikat e përbashkëta siç është bujqësia, konkurrenca dhe tregtia. Megjithatë është kyçe të vlerësohet se subsidiariteti shpeshherë aplikohet gabimisht: shembujt mund të merren nga fushat e politikës, si fuqia e punës dhe infrastruktura. Një aplikim i kufizuar i subsidiaritetit është i dobishëm në rastin e fuqive nacionale jokontraverze, por kufijtë e fuqive të tilla (vis-à-vis çka mund të bëjë EU) janë të paqarta: një shembull është shëndeti publik. Përfundimisht testi mund të jetë në gjendje të identifikojë ricaktimin parcial ose komplet të detyrave prej nivelit të EU-së, nëse kriteret do ta sjellin këtë: ilustrimet mund të gjenden në CAP dhe në njëfarë shkalle në Fondet Strukturale.

04/12/2023 23

3.7 Përmbledhje

Një aplikim i ngjashëm ndaj funksioneve të ‘barabarësisë’ tregon diferenca shqetësuese në raport me federatat për dallim nga i mëparshmi, EU-ja shumë vështirë se ka ndonjë funksion të barabarësisë, duke pasur migrimin ndër-kufitar brenda unionit, dhe duke pasur rezistencën e fuqishme kundër fuqive tatimuese të EU-së (përfshi ngarkesat sociale), si një shprehje e preferncave të forta politike. Veçoria e vogël e vetme është ‘kohezioni’ dhe edhe kohezioni duket të jetë i shtyrë pjesërisht nga efikasiteti.

Gjatë aplikimit të testit të subsidiaritetit ndaj stabilizimit makroekonomik dhe fuqive fiskale, inspektohet rasti për centralizimin e politikës monetare dhe decentralizimin e politikave fiskale. Një valutë e vetme mund të përforcohet përsa i përket subsidiaritetit, por një centralizim i tillë është esencial. Politikat fiskale, edhe pse të decentralizuara, nuk janë tërësisht autonome, dhe kjo arsyetohet. Përfundimisht, buxheti i vogël i EU-së nuk shkon kundër subsidiaritetit, dhe atë as në unionin monetar. Pjesa më e madhe e buxheteve të shumicës së ‘ministrive shpenzuese’ me arsye, sigurohen në nivelin e Vendeve Anëtare.

04/12/2023 24

Education

103 Subsidiariteti dhe Funksionet ekonomike te unionit