หนงสอเรยนรายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง

(สค21002)ระดบมธยมศกษาตอนตน

สาระการพฒนาสงคมหลกสตรการศกษานอกระบบ ระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

หามจำหนายหนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสำหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สำนกงาน กศน. สำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยสำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคมรายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002)ระดบมธยมศกษาตอนตน

เอกสารทางวชาการหมายเลข 38/2554

คำนำ

สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดดำเนนการจดทำหนงสอเรยนชดใหมนขนเพอสำหรบใชในการเรยนการสอนตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทมวตถประสงคในการพฒนาผเรยนใหมคณธรรม จรยธรรม มสตปญญา และศกยภาพในการประกอบอาชพ การศกษาตอในระดบทสงขนและสามารถดำรงชวตอยในครอบครว ชมชน สงคมไดอยางมความสข โดยผเรยนสามารถนำหนงสอเรยนไปใชในการเรยนการศกษาดวยตวเอง ปฏบตกจกรรม รวมทงแบบฝกหดเพอทดสอบความร ความเขาใจในสาระเนอหา และเมอศกษาหนงสอเรยนน ดวยการนำความรไปแลกเปลยนกบเพอนในชนเรยน ศกษาจากภมปญญาทองถน จากแหลงเรยนทรและจากสออนๆ

ในการดำเนนการจดทำหนงสอเรยนตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดรบความรวมมอดวยดจากผทรงคณวฒและผทเกยวของหลายทาน ซงชวยกนคนควาและเรยบเรยงเนอหาสาระจากสอตางๆ เพอใหไดหนงสอเรยนทสอดคลองกบหลกสตรและเปนประโยชนตอผเรยนทอยนอกระบบโรงเรยนอยางแทจรงสำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอขอบคณทปรกษา คณะผเรยบเรยง ตลอดจนคณะผจดทำทกทานทใหความรวมมอดวยดไว ณ.โอกาสน

สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบการศกษาตามอธยาศย หวงวาหนงสอเรยนชดนจะเปนประโยชนในการจดการเรยนการสอนตามสมควร หากมขอเสนอแนะประการใดสำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอนอมรบไวดวยความขอบคณยง

สำนกงาน กศน.

สารบญ

หนา

คำนำคำแนะนำการใชหนงสอเรยนโครงสรางรายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง สค 21002

ขอบขายเนอหาบทท 1 ศาสนาในประเทศไทยและในเอเชย 1บทท 2 วฒนธรรม ประเพณ และคานยมของไทยและเอเชย 69บทท 3 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย 89บทท 4 พฒนาการทางการเมองและการอยรวมกนในระบอบประชาธปไตย 115

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขบทท 5 สทธมนษยชน 139

บรรณานกรมคณะผจดทำ

คำแนะนำในการใชหนงสอเรยน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง ระดบมธยมศกษาตอนตน เปนหนงสอเรยนทจดทำขน สำหรบผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบใชประกอบการศกษารายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) จำนวน 2 หนวยกต 80 ชวโมง

ในการศกษาหนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมองผเรยนควรปฎบตดงน

1) ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในหวขอ สาระสำคญ ผลการเรยนรทคาดหวงและขอบขายเนอหา

2) ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และปฏบตกจกรรมทายเรองเพอเปนการสรปความร ความเขาใจของเนอหาในตอนนนๆ อกครง โดยผเรยนสามารถนำไปตรวจสอบ กบคร เพอนๆ ทเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

3) หนงสอเลมนม 5 บท ดงนบทท 1 ศาสนาในประเทศไทยและในเอเชยบทท 2 วฒนธรรม ประเพณ และคานยมของไทยและเอเชยบทท 3 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบทท 4 พฒนาการทางการเมองและการอยรวมกน

ในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขบทท 5 สทธมนษยชน

โครงสรางรายวชาศาสนาและหนาทพลเมองระดบมธยมศกษาตอนตน

สาระสำคญประเทศไทยเปนประเทศทมการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข มประชากรอาศยอยหลายเชอชาต มภาษา ศาสนา วฒนธรรม ความเชอทแตกตางกน การใหความรเกยวกบความสำคญ หลกธรรมทางศาสนา และวฒนธรรม คานยมของประเทศตางๆ ตลอดจนความเปนมา หลกการ ความสำคญของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย หลกการอยรวมกน และหลกสทธมนษยชน จะทำใหคนในสงกดสามารถนำหลกการ คำสอนและกฎระเบยบตางๆ ของสงคมมาปรบใชในการใชในการดำเนนชวตของตนไดอยางถกตอง มความสข อนจะสงผลตอความสนตสขของสงคม

ผลการเรยนทคาดหวง1. อธบายความเปนมา ความสำคญ หลกคำสอน ศาสนาวฒนธรรม ประเพณ

คานยมของประเทศไทยและประเทศในทวปเอเชยได2. ยอมรบและปฏบตตนเพอการอยรวมกนอยางสนตสข ในสงคมทมความ

หลากหลายทางศาสนา วฒนธรรม และประเพณ3. อนรกษและสบสานประเพณ วฒนธรรม ตลอดจนปฏบตคามคานยมทพง

ประสงคของไทย และอธบายวฒนธรรม ประเพณ คานยมของชาตตางๆในเอเชย

4. อธบายความเปนมา หลกการ เจตนารมณ โครงสราง สาระสำคญของรฐธรรมนญได

5. อธบายจดเดนของรฐธรรมนญเกยวกบสทธ เสรภาพ และหนาทของประชาชนได

6. อธบายสทธ เสรภาพและคณธรรม จรยธรรม การอยรวมกนตามวถทางประชาธปไตยได

7. อธบายการปฏรปการเมอง การปกครอง และมสวนรวมการเมองการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขได

8. อธบายหลกสทธมนษยชน ตระหนกถงประโยชนและมสวนรวมตามหลกสทธมนษยชนได

ขอบขายเนอหาบทท 1 ศาสนาในประเทศไทยและในเอเชยบทท 2 วฒนธรรม ประเพณ และคานยมของไทยและเอเชยบทท 3 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบทท 4 พฒนาการทางการเมองและการอยรวมกนในระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขบทท 5 สทธมนษยชน

สอประกอบการเรยนร1. ซดศาสนาสากล2. ซดวฒนธรรม ประเพณไทยและประเทศตางๆในเอเชย3. เอกสารทเกยวของกบศาสนา วฒนธรรม การเมองการปกครอง สทธมนษยชน4. อนเทอรเนต5. แหลงเรยนร ภมปญญาในทองถน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 1

สาระสำคญเนอหาสาระเกยวกบความเปนมาของศาสนาตางๆในประเทศไทย และประเทศในทวป

เอเซย หลกธรรมสำคญของศาสนาตางๆ การอยรวมกบคนตางศาสนาไดอยางมความสข กรณตวอยางของบคคลตวอยางในแตละศาสนา

ผลการเรยนรทคาดหวง1. ประวต ความสำคญ หลกคำสอน ศาสนา วฒนธรรม ประเพณ ของประเทศใน

ทวปเอเซย2. ยอมรบและปฏบตตนเพอการอยรวมกนอยางสนตสขในสงคมทมความหลาก

หลายทางศาสนา

ขอบขายเนอหาเรองท 1 ความเปนมาของศาสนาในประเทศไทยเรองท 2 ความเปนมาของศาสนาในทวปเอเซยเรองท 3 หลกธรรมของศาสนาตางๆ

สอการเรยนร1. ใบงาน2. หนงสอเรยน

บทท 1ศาสนาในประเทศไทยและในทวปเอเชย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน2

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 3

เรองท 1 ความเปนมาของศาสนาในประเทศไทย

ศาสนาในประเทศไทยทรฐบาลใหการอปถมภ ดแลมทงสน 5 ศาสนา ไดแก ศาสนาพทธ ศาสนาอสลาม ศาสนาครสต ศาสนาฮนด และศาสนาซกซ ซงทกศาสนาลวนมองคประกอบหลกทสำคญๆ 5 ประการ คอ

1. ศาสดา หมายถง ผทคนพบศาสนาและเผยแผคำสงสอน หรอหลกธรรมของศาสนา

2. ศาสนธรรม หรอหลกธรรมของศาสนา เปนคำสงสอนของแตละศาสนา3. ศาสนกชน หมายถง บคคลและปวงชนทใหการยอมรบนบถอในคำสงสอนของ

ศาสนานนๆ4. ศาสนาสถาน หมายถง สถานทอยอาศยของนกบวช ใชเปนทประกอบพธกรรม

ทางศาสนา รวมถงการเปนททใหศาสนกชนไปปฏบตกจกรรมทางศาสนา5. ศาสนพธ หมายถง พธทางศาสนาตางๆ ทถกกำหนดขนจากศาสดาโดยตรงหรอ

จากการคดคนของผปฏบต มเนอหาเกยวกบความตองการขจดความไมรความกลว ความอตคด สนองความตองการในสงทตนขาดแคลน จงจำเปนตองมวตถประสงคของการศกษาคนควา ปฏบตตามหลกของศาสนา

ประเทศไทยมศาสนาพทธเปนศาสนาประจำชาต และมผนบถอจำนวนมากทสดในประเทศ รองลงมา คอ ศาสนาอสลาม ครสต และฮนด การศกษาความเปนมาของศาสนาดงกลาวในประเทศไทย มความสำคญและจำเปน เพราะทำใหเกดความเขาใจในศาสนาทตนนบถอและเพอรวมศาสนาอนๆในประเทศ อนจะสงผลใหสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน4

1.1 ศาสนาพทธในประเทศไทยพทธประวตศาสดาผทคนพบศาสนาและเผยแผคำสงสอนหรอหลกธรรมของศาสนาพทธ คอ

พระพทธเจาพระพทธเจา พระนามเดมวา "สทธตถะ" เปนพระราชโอรสของพระเจาสทโธทนะ

และพระนางสรมหามายาแหงกรงกบลพสดแควนสกกะ พระองคทรงถอกำเนดในศากยวงศสกลโคตมะ พระองคประสตในวนศกร ขน 15 คำ เดอน 6 (เดอนวสาขะ) ปจอ กอนพทธศกราช 80 ป ณ สวนลมพนวน ซงตงอยระหวางกรงกบลพสด แควนสกกะกบกรงเทวทหะ แควนโกลยะ (ปจจบนคอ ตำบลรมมนเด ประเทศเนปาล) ทงน เปนเพราะธรรมเนยมทสตรจะตองไปคลอดบตรทบานบดามารดาของตน พระนางสรมหามายาจงตองเดนทางไปกรงเทวทหะ

หลงจากประสตได 5 วน พระเจาสทโธทนะโปรดใหประชมพระประยรญาต และเชญพราหมณผเรยนไตรเพท จำนวน 108 คน เพอมาทำนายพระลกษณะของพระราชกมาร พระประยรญาตไดพรอมใจกนถวายพระนามวา "สทธตถะ" มความหมายวา "ผมความสำเรจสมประสงคทกสงทกอยางทตนตงใจจะทำ" สวนพราหมณเหลานน คดเลอกกนเองเฉพาะผททรงวทยาคณประเสรฐกวาพราหมณทงหมดได 8 คน เพอทำนายพระราชกมาร พราหมณ7 คนแรก ตางกทำนายไว 2 ประการ คอ "ถาพระราชกมารเสดจอยครองเรอนกจกเปนพระเจาจกรพรรดผทรงธรรม หรอถาเสดจออกผนวชเปนพรรพชตจกเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาผไมมกเลสในโลก" สวนโกณทญญะพราหมณ ผมอายนอยกวาทกคน ไดทำนายเพยงอยางเดยววา พระราชกมารจกเสดจออกจากพระราชวงผนวชเปนบรรพชต แลวตรสรเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาผไมกเลสในโลก" เมอเจาชายสทธตถะ ประสตได 7 วน พระราชมารดากเสดจสวรรคต พระเจาสทโธทนะทรงมอบหมายใหพระนางมหาปชาบดโคตม ซงเปนพระกนษฐาของพระนางสรมหามายา เปนผถวายอภบาลเลยงดเมอพระสทธตถะทรงพระเจรญมพระชนมายได 8 พรรษา ไดทรงศกษาในสำนกอาจารยวศวามตร ซงมเกยรตคณแผขจรไกลไปยงแควนตางๆ เจาชายสทธตถะทรงศกษาศลปวทยาเหลานไดอยางวองไวและเชยวชาญจนหมดความสามารถของพระอาจารย

ดวยพระราชบดามพระราชประสงคมนคงทจะใหเจาชายสทธตถะทรงครองเพศฆราวาสเปนพระจกรพรรดผทรงธรรม จงพระราชทานความสขเกษมสำราญ แวดลอมดวยความบนเทงนานาประการแกพระราชโอรสเพอผกพระทยใหมงคงในทางโลก เมอเจาชายสทธตถะเจรญพระชนมได 16 พรรษา พระเจาสทโธทนะมพระราชดำรวาพระราชโอรสสมควรจะไดอภเษกสมรส จงโปรดใหสรางประสาทอนวจตรงดงามขน 3 หลง สำหรบใหพระราชโอรสไดประทบอยางเกษมสำราญตามฤดกาลทง 3 คอ ฤดรอน ฤดฝนและฤดหนาว

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 5

และทรงสขอพระนางพมพายโสธรา พระราชธดาของพระเจาสปปพทธะและพระนางอมตาแหงเทวทหะนคร ในตระกลโกลยวงศใหอภเษกดวย เจาชายสทธตถะไดเสวยสขสมบตจนพระชนมายได 29 พรรษา พระนางพมพายโสธราจงประสตพระโอรส พระองคมพระราชหฤทยสเนหาในพระโอรสเปนอยางยง เมอพระองคทรงทราบถงการประสตของพระโอรสพระองคตรสวา “ราหล ชาโต พนธนา ชาต” แปลวา “บวงเกดแลว เครองจองจำเกดแลว”

ถงแมเจาชายสทธตถะจะทรงพรงพรอมดวยสขสมบตมหาศาล กมไดพอพระทยในชวตคฤหสถ พระองคยงทรงมพระทยฝกใฝใครครวญถงสจธรรมทจะเปนเครองนำทางซงความพนทกขอยเสมอ พระองคไดเคยเสดจประพาสอทยาน ไดทอดพระเนตรเทวทตทง 4 คอคนแก คนเจบ คนตาย และบรรพชต พระองคจงสงเวชพระทยในชวต และพอพระทยในเพศบรรพชต มพระทยแนวแนทจะทรงออกผนวช เพอแสวงหาโมกขธรรมอนเปนทางดบทกขถาวรพนจากวฏสงสารไมกลบมาเวยนวายตายเกดอก พระองคจงตดสนพระทยเสดจออกผนวชโดยพระองคทรงมากณฐกะ พรอมดวยนายฉนนะ มงสแมนำอโนมานท แควนมลละ รวมระยะทาง 30 โยชน (ประมาณ 480 กโลเมตร) เสดจขามฝงแมนำอโนมานทแลวทรงอธษฐานเพศเปนบรรพชต และทรงมอบหมายใหนายฉนนะนำเครองอาภรณและมากณฐกะกลบนครกบลพสด

การแสวงหาธรรมระยะแรกหลงจากทรงผนวชแลว สมณสทธตถะไดทรงศกษาในสำนกอาฬารดาบส กาลามโคตร และอทกดาบส รามบตร ณ กรงราชคฤห แควนมคธพระองคไดทรงประพฤตพรหมจรรยในสำนกของอาฬารดาบส กาลามโคตร ทรงไดสมาบตคอ ทตยฌาน ตตยฌาน อากาสานญจายตนฌาน วญญานญจายตนฌาน และอากญจญญายตนฌาน สวนการประพฤตพรหมจรรยในสำนกอทกดาบส รามบตร นนทรงไดสมาบต ๘ คอเนวสญญานาสญญายตนฌาน สำหรบฌานท 1 คอ ปฐมฌานนน พระองคทรงไดขณะกำลงประทบขดสมาธเจรญอานาปานสตกมมฏฐานอยใตตนหวาเนองในพระราชพธวปปมงคล(แรกนาขวญ) เมอครงทรงพระเยาว เมอสำเรจการศกษาจากทงสองสำนกนแลวพระองคทรงทราบวามใชหนทางพนทกข บรรลพระโพธญาณ ตามททรงมงหวง พระองคจงทรงลาอาจารยทงสอง เสดจไปใกลบรเวณแมนำเนรญชรา ทตำบลอรเวลาเสนานคมกรงราชคฤห แควนมคธ

เมอพระองคทรงหนมาศกษาคนควาดวยพระปญญาอนยงดวยพระองคเองแทนการศกษาเลาเรยนในสำนกอาจารย ณ ทวเขาดงคสร ใกลลามแมนำเนรญชรานน พระองคไดทรงบำเพญทกรกรยา คอการบำเพญอยางยงยวดในลกษณะตางๆ เชน การอดพระกระยาหารการทรมานพระวรกายโดยการกลนพระอสสาสะ พระปสสาสะ (ลมหายใจ) การกดพระทนตการกดพระตาล (เพดาน) ดวยพระชวหา (ลน) เปนตน พระมหาบรษไดทรงบำเพญทกรกรยาเปนเวลาถง 6 ป กยงมไดคนพบสจธรรมอนเปนทางหลดพนจากทกข พระองคจงทรงเลกการบำเพญทกรกรยา แลวกลบมาเสวยพระกระยาหารเพอบำรงพระวรกายใหแขงแรง ในการคดคน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน6

วธใหม ในขณะทพระมหาบรษทรงบำเพญทกรกรยานน ไดมปญจวคคย คอ พราหมณทง5 คน ไดแก โกณฑญญะ วปปะ ภททยะ มหามานะ และอสสช เปนผคอยปฏบตรบใช ดวยหวงวาพระมหาบรษตรสรแลวพวกตนจะไดรบการสงสอนถายทอดความรบาง และเมอพระมหาบรษเลกลมการบำเพยทกรกรยา ปญจวคคยกไดชวนกนละทงพระองคไปอย ณ ปาอสปตนมฤคทายวน นครพาราณส เปนผลใหพระองคไดประทบอยตามลำพงในทอนสงบเงยบปราศจากสงรบกวนทงปวง พระองคไดทรงตงพระสตดำเนนทางสายกลาง คอ การปฏบตในความพอเหมาะพอควร นนเอง

พระพทธเจาทรงตรสร เวลารงอรณ ในวนเพญเดอน 6 (เดอนวสาขะ) ประกา กอนพทธศกราช 45 ป นางสชาดาไดนำขาวธปายาสเพอไปบวงสรวงเทวดา ครนเหนพระมหาบรษประทบทโคนตนอชปาลนโครธ (ตนไทร) ดวยอาการอนสงบ นางคดวาเปนเทวดา จงถวายขาวมธปายาส แลวพระองคเสดจไปสทาสปดษฐรมฝงแมนำเนรญชรา หลงจากเสวยแลวพระองคทรงจบถาดทองคำขนมาอธษฐานวา “ถาเราจกสามารถตรสรไดในวนน กขอใหถาดทองคำใบนจงลอยทวนกระแสนำไปไกลถง 80 ศอก จงจมลงตรงทกระแสนำวน” ในเวลาเยนพระองคเสดจกลบมายงตนโพธทประทบ คนหาบหญาชอ โสตถยะไดถวายปลาดทประทบ ณใตตนโพธ พระองคประทบหนพระพกตรไปทางทศตะวนออก และทรงตงจตอธษฐานวา“แมวาเลอดในกายของเราจะเหอดแหงไปเหลอแตหนง เอน กระดกกตาม ถายงไมบรรลธรรมวเศษแลว จะไมยอมหยดความเพยรเปนอนขาด” เมอทรงตงจตอธษฐานเชนนนแลวพระองคกทรงสำรวมจตใหสงบแนวแน มพระสตตงมน มพระวรกายอนสงบ มพระหทยแนวแนเปนสมาธบรสทธผดผองปราศจากกเลสปราศจากความเศราหมอง มความตงมนไมหวนไหว

ในปฐมยามแหงราตร พระองคทรงตรสรปพเพนวาสญาณ คอ ญาณทระลกถงชาตตางๆในปางกอน ตอมาในมชฌมยามคอยามกลางแหงราตร พระองคทรงตรสรจตปปาตญาณคอ ญาณกำหนดรการเกดของสตวทงหลาย และในยามสดทายคอปจฉมยาม พระองคทรงตรสรอาสวกขยญาณ คอ ญาณหยงรในการสนไปแหงอาสาวกเลสทงหลาย พระองคทรงตรสรอรยสจ 4 คอ ทกข สมทย นโรธ มรรค วนทพระองคทรงตรสรในวนเพญเดอน 6 ประกาพระชนมายได 35 พรรษา นบแตวนทออกผนวชจนถงวนตรสรธรรม รวมเปนเวลา 6 ป

หลงจากตรสรแลว พระองคทรงเสวยวมตตสข ณ บรเวณตนพระศรมหาโพธ เปนเวลา 7 สปดาห ทรงรำพงวา ธรรมะของพระองคเปนเรองยากสำหรบคนทวไปจะร พระองคนอมพระทยทจะไมประกาศศาสนา แตเมอพจารณาแลวเหนสภาวธรรมวา สตปญญาของบคคลเปรยบเสมอนดอกบว 4 เหลา คอ พวกทฟงธรรมแลวรเขาใจโดยงาย คอ บวทอยพนนำพวกทฟงธรรมทอธบายขยายความแลวจะรธรรม คอ บวทอยปรมนำ พวกทฟงธรรมแลวตองใชระยะเวลานานไตรตรองทบทวนไปมาจงจะเขาใจ เหมอนบวทอยใตนำ และพวกสดทายคอ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 7

พวกทฟงธรรมแลวทำอยางไรกไมเขาใจเหมอนบวทอยใตตมเปนอาหารเตา ป ปลา จากนนดวยพระเมตตาของพระองคจงประกาศเผยแผศาสนา พระองคทรงพจารณาจะสอนพระธรรมใหกบใครกอนเปนคนแรก ครงแรกคดจะสอนพระธรรมแกอาฬารดาบส แตอาจารยทงสองทานตายแลว พระองคจะเผยแผธรรมแกปญจวคคยทง 5 ทปาอสปตนมฤคทายวน พระองคทรงแสดงปฐมเทศนา ในวนขน 15 คำ เดอน 8 (เดอนอาสาฬหะ) เรยกวา ธรรมจกกปปวตตนสตร ทานโกณทญญะฟงธรรมแลวเกดดวงตาเหนธรรม คอบรรลโสดาบน จงทลขออปสมบทเรยกการบวชครงนวา “เอหภกขอปสมปทา” เปนพระสงฆทพระพทธเจาบวชให คำ เดอน 8เปนวนทพระรตนตรย คอ พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ ครบ เรยกวา อาสาฬหบชาเปนครงแรก

การเผยแผศาสนา เมอพระพทธเจาไดโปรดปญจวคคย และสาวกอนๆ ซงเลอมใสนบถอศาสนาพทธ ตอมาพระพทธเจาทรงอนญาตใหพทธสาวก สามารถบวชใหกบผทเลอมใสในศาสนาพทธได เรยกวธบวชเชนนวา "ตสรณคมนปสมปทา" คอ การบวชดวยการปฏญาณตนเปนผถงไตรสรณคมน พระพทธศาสนาจงหยงรากฝงลกในดนแดนสวรรณภม เชนประเทศอนเดย ประเทศปากสถาน ประเทศเนปาล เปนตนมา พระพทธเจาประกาศเผยแผคำสอนจนเกดพทธบรษท 4 อนม ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา และพทธบรษท 4 น จะทำหนาทเผยแผคำสอนของพระพทธเจาและสบทอดพระพทธศาสนาใหคงอยตอไป

เมอพระพทธเจามพระชนมาย 80 พรรษา พระองคเสดจจำพรรษาสดทาย ณ เมองเวสาล ในวาระนน พระพทธองคทรงชราภาพและประชวรหนก พระองคไดทรงดำเนนจากเวสาลสเมองกสนารา เพอเสดจดบขนปรนพพาน ณ เมองนน พระองคเสวยอาหารมอสดทายทนายจนทะปรงดวยเนอสกรถวาย พระองคเสวยและใหนำอาหารนนไปฝง ทรงมอาการประชวร ถายเปนพระโลหต

กอนทพระองคจะเสดจปรนพพาน ซงหมายถงการไมมาเวยนวาย ตายเกดในวฏสงสารพระองคทรงมพระดำรสกบพระอานนท ซงเปนพทธอนชาและเปนพระอปฏฐากของพระพทธเจา ความวา “โย โว อานท ธมม จ วนโย มหาเทสโต ปญตโต โส โว มมจจเยนสตถา” แปลวา “ดกอนอานนท ธรรมและวนยอนทเราแสดงแลว บญญตแลวแกเธอทงหลายธรรมวนยนน จกเปนศาสดาของเธอทงหลาย เมอเราลวงลบไปแลว”

และพระพทธองคไดแสดงปจฉมโอวาทแกพระภกษสงฆวา “ดกอนภกษทงหลายนเปนวาจาครงสดทาย ทเราจะกลาวแกทานทงหลาย สงขารทงหลายทงปวงมความสนไปและเสอมไปเปนธรรมดา ทานทงหลายจงทำความรอดพนใหบรบรณถงทสดดวยความไ มประมาทเถด"

พระพทธเจา ประสต ตรสร ปรนพพาน ในวนเดอนกน คอ วนเพญเดอน 6 เรยกวาวน “วสาขบชา”

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน8

วนวสาขบชา

ประสต ตรสร ปรนพพาน

การเผยแผพทธศาสนาเขาสประเทศไทยพระพทธศาสนาเผยแผเขามาในประเทศไทย ประมาณป พ.ศ. 270 หลงจาก

พระพทธเจาเสดจปรนพพาน พระเจาอโศกมหาราชสถาปนาศาสนาพทธเปนปกแผนและสงพระเถระไปเผยแผพระพทธศาสนายงประเทศตางๆ รวมทงประเทศไทย พระเถระทเขามาม2 รป คอ พระโสณเถระ และพระอตตระเถระ ซงเปนนกายเถรวาท ขณะนนไทยอยบนดนแดนทเรยกวา สวรรณภม มขอบเขตประเทศทรวมกนคอ ไทย พมา เวยดนาม กมพชา ลาว มาเลเซยและสนนษฐานวาใจกลางอยทจงหวดนครปฐม มหลกฐานคอพระปฐมเจดยและรปธรรมจกรกวางหมอบ สมยนเรยกวา สมยทวารวด

ตอมา สมยอาณาจกรอายลาว ศาสนาพทธนกายมหายานเผยแผมายงอาณาจกรนเพราะพระเจามงต กษตรยจน ทรงรบพระพทธศาสนา ไปเผยแผในประเทศจนและสงฑตมาเจรญสมพนธไมตรกบอาณาจกรอายลาว จงทำใหไทยนบถอศาสนาพทธแบบมหายานเปนครงแรกแทนการนบถอเทวดาแบบดงเดม

ในพทธศตวรรษท 13 พ.ศ. 1300 สมนอาณาจกรศรวชยในเกาะสมาตรา ไดเจรญรงเรอง และนำพระพทธศาสนาแบบมหายานเขามาเผยแผ ดงมหลกฐานทปรากฏอยคอพระบรมธาตไชยา จงหวดสราษฎรธาน และพระมหาธาต จงหวดนครศรธรรมราช

ในพทธศตวรรษท 15 พ.ศ. 1500 อาณาจกรลพบร เจรญรงเรอง ในขณะเดยวกนอาณาจกรขอมกเจรญรงเรองดวย ในสมยราชวงศสรยวรมน เรองอำนาจ พระองครบเอาพทธศาสนาแบบมหายานผสมผสานกบศาสนาพราหมณ และทรงสรางศาสนาสถานเปนพระปรางคและปราสาทอาณาจกรลพบรของไทย รบอทธพลนมาดวย มภาษาสนสกฤตเปน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 9

ภาษาหลกของศาสนาพราหมณเขามามอทธพลในภาษาไทย วรรณคดไทย จะเหนสงกอสรางคอ พระปรางคสามยอดจงหวดลพบร ประสาทหนพมายทจงหวดนครราชสมา ปราสาทหนพนมรงทจงหวดบรรมย สวนพระพทธรปไดรบอทธพลของขอม เชน ศลปะแบบขอม

พทธศตวรรษท 16 พ.ศ. 1600 อาณาจกรพกามประเทศพมาเจรญรงเรอง กษตรยผปกครองชอ พระเจาอนรทธมหาราช กษตรยพกามเรองอำนาจทรงรวบรวมเอาพมากบมอญเขาเปนอาณาจกรเดยวกน และแผขยายอาณาจกรถงลานนา ลานชาง คอ เชยงใหม ลำพนเชยงราย จงรบพระพทธศาสนาแบบเถรวาท หลกฐานทปรากฏ คอ การกอสรางเจดยแบบพมาซงปรากฏอยตามวดตางๆ

ตอมาสมยสโขทย เจรญรงเรองเปนปกแผน มอาณาจกรของไทย คอ อาณาจกรลานนาและอาณาจกรสโขทย พอขนรามคำแหงมหาราชทรงสดบกตตศพทของพระสงฆลงกา ซงเผยแผศาสนาอยทนครศรธรรมราช จงนมนตมาทสโขทยนบเปนจดสำคญททำใหพทธศาสนาดำรงมนคงมาในประเทศไทยสบมาจนทกวนน พระพทธศาสนาแบบลงกาวงศไดเขามาเผยแผในประเทศไทยถง 2 ครง คอ ครงท 1 ในสมยพอขนรามคำแหงมหาราช ในสมยท 2 คอสมยพระยาลไท กษตรยทกพระองคปกครองบานเมองดวยความสงบรมเยน ประชาชนอยดวยความผาสก ศลปะสโขทยมความงดงามโดยเฉพาะพระพทธรปไมมศลปะสมยใดงามเสมอน

สมยลานนา พ.ศ. 1839 พระยามงรายทรงสรางราชธาน ชอ นพบรศรนครพงคเชยงใหม ตงถนฐานทลมแมนำปง สนบสนนใหพทธศาสนารงเรองในเมองเชยงราย ลำพนลำปาง แพร นาน พะเยา ในสมยพระเจาตโลกราชแหงเชยงใหมทำการสงคายนาพระไตรปฎกเปนครงแรกในประเทศไทย

สมยกรงศรอยธยา พทธศาสนาสมยนไดรบอทธพลจากศาสนาพราหมณเปนอนมากพธกรรมตางๆจงปะปนกบพธพราหมณ ประชาชนทำบญกศล สรางวด บำรงศาสนา พระมหากษตรยททรงผนวช คอ สมเดจพระบรมไตรโลกนาถและทรงรเรมใหเจานายและขาราชการบวชเรยน ทรงรจนาหนงสอมหาชาตคำหลวงขนในป พ.ศ. 2025 และในสมยพระเจาทรงธรรมไดพบรอยพระพทธบาทท จ. สระบร จงโปรดใหสรางมณฑป วรรณคดในสมยนไดแก กาพยมหาชาต ในสมยพระเจาอยหวบรมโกษฐ พ.ศ. 2275 - 2300 พทธศาสนาไดเจรญรงเรองมากพระเจาแผนดนของลงกามพระราชสาสนมาทลของพระภกษสงฆไปเผยแผศาสนาทลงกาเพราะศาสนาพทธทเรยกวาลงกาวงศนนเสอมลง ไทยจงสงพระอบาลไปประกาศศาสนาและเผยแผ ศาสนาจนรงเรองอกครง และเรยกศาสนาพทธในครงนวา นกายสยามวงศ

สมยกรงธนบร ป 2310 กรงศรอยธยาถกพมายกทพเขาตจนบานเมองแตกยบเยนวดวาอารามถกทำลายยอยยบ พระเจาตากสนมหาราชทรงเปนผนำในการกอบกอสรภาพ ทรงตงเมองหลวงทกรงธนบรและทรงบรณปฏสงขรณวดวาอาราม และสรางวดเพมเตมอกมากและไดอญเชญ พระแกวมรกตจากเวยงจนทนมายงประเทศไทย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน10

สมยรตนโกสนทร รชกาลท 1 (พ.ศ. 2325-2352) พระองคยายเมองหลวงมาตงทกรงเทพมหานคร และทรงปฏสงขรณวดตางๆ คอ การสรางวดพระศรรตนศาสดารามวดสทศนเทพวราราม วดสระเกศ และวดพระเชตพนวมลมงคลาราม และโปรดใหมการสงคายนาพระไตรปฎกครงท 9 และถอเปนครงท 2 ในดนแดนประเทศไทยปจจบน

รชกาลท 2 (พ.ศ. 2352-2367) ทรงบรณะวดอรณราชวราราม วดสทศนเทพวรารามและฟนฟประเพณวสาขบชา

รชกาลท 3 พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (พ.ศ. 2367-2394) ทรงสราง3 วด คอ วดเฉลมพระเกยรต วดเทพธดาราม และวดราชนดดาราม และทรงบรณะปฏสงขรณวดมจำนวนมากถง 50 วด พระองคเชดชกำเนดธรรมยตกนกายในป 2376 เนองจากพระองคเลอมใสในจรยาวตรของพระมอญซงเปนรปแบบนกายธรรมยต มวดบวรนเวศนเปนศนยกลางทรงสรางพระไตรปฎกเปนจำนวนมากยงกวารชกาลใดๆ

ตอมาสมยรชกาลท 4 พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (พ.ศ. 2394-2411) ทรงสรางพระไตรปฎก ปฏสงขรณวด กำเนดการบำเพญกศลพธมาฆบชา เปนครงแรกทวดพระศรศาสดาราม และสงสมณฑตไปลงกา

สมยรชกาลท 5 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (พ.ศ. 2411-2453) ทรงสรางพระไตรปฎกแปลจากอกษรขอม เปนอกษรไทย ปฏสงขรณวดตางๆ ทรงตราพระราชบญญตคณะสงฆและสถาปนาการศกษาสำหรบพระสงฆ 2 แหง คอ มหามกฎราชวทยาลยทวดบวรนเวศวหาร และมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทวดมหาธาต

สมยรชกาลท 6 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว (พ.ศ. 2453-2468) ทรงประกาศใชพทธศกราชทางราชการตงแตวนท 1 เมษายน 2456 เปนตนมา ทรงสรางโรงเรยนและบรณะวดตางๆทรงพระราชนพนธหนงสอทางพระพทธศาสนา คอ พระพทธเจาตรสรอะไรและเทศนาเสอปา

สมยรชกาลท 7 พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว (พ.ศ. 2468-2477) ทรงพมพพระไตรปฎก เรยกวา "พระไตรปฎกสยามรฐ" มตราชางเปนเครองหมายเผยแพร ทรงประกวดหนงสอสอนพระพทธศาสนาสำหรบเดก ทรงเพมหลกสตรจรยศกษา (อบรมใหมศลธรรมดงามขน แตเดมมเพยงหลกสตรพทธศกษา (ใหมปญญาความร) และพลศกษา (ฝกหดใหเปนผมรางกายสมบรณ)

สมยรชกาลท 8 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล (พ.ศ. 2477-2489) มการแปลพระไตรปฎกเปนภาษาไทย ทรงตราพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. 2484 เลกการปกครองสงฆแบบมหาเถรสมาคมทใชมาตงแตสมยรชกาลท 5

สมยรชกาลท 9 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช (พ.ศ. 2489-ปจจบน)มการจดงานฉลอง 25 พทธศตวรรษ ในป พ.ศ. 2500 มการสรางพทธมณฑลไวทตำบลศาลายา

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 11

จงหวดนครปฐม มการสงพระสงฆไปเผยแผศาสนาพทธในตางประเทศ เสดจออกผนวชทวดบวรนเวศ วรวหาร และมโรงเรยนพทธศาสนาในวนอาทตย

1.2 ศาสนาอสลามในประเทศไทยประวตศาสดาศาสดาของศาสนาอสลาม คอ ทานนบมฮมมด เปนบตรของอบดลลอหแหงอารเบย

ทานไดรบมอบหมายใหเผยแผสาสนของอลลอฮพระผเปนเจาทานศาสดามฮมมด เกดทมหานครมกกะห (เมกกะ) ตรงกบวนจนทร ท 17 (บางกวา

12) เดอนรอบอลเอาวล ในป ค.ศ. 570 (พ.ศ. 1113) ในตอนแรกเกดวรกายของมฮมมดมรศมสวางไสว และมกลนหอมเปนศภนมตบงถงความพเศษของทารก ปททานเกดนนเปนปทอปราชอบรอฮะหแหงอบสสเนย (เอธโอเปยปจจบน) กรฑาทพชางเขาโจมตมหานครมกกะหเพอทำลายกะอบะหอนศกดสทธ แตอลลอหไดทรงพทกษมกกะห ดวยการสงกองทพนกทคาบกรวดหนลงมาทงบนกองทพน จนไพรพลตองลมตายระเนระนาด เนอตวทะลดจดงใบไมทถกหนอน กดกน อปราชอมรอฮะหจงจำตองถอยทพกลบไป

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน12

ในปเดยวกนนนมแผนดนไหวเกดขนในเปอรเซย เปนเหตใหราชวงอะนชรวานของจกรพรรดเปอรเชยสนสะเทอนถงรากเหงาและพงทลายลง ยงผลใหไฟศกดสทธในวหารบชาไฟของพวกโซโรแอสเตอรทลกอยเปนพนปนนตองดบลงไปดวย

เมอมฮมมดมอายได 20 ป กตตศพทแหงคณธรรม และความสามารถในการคาขายกเขาถงหของคอดญะหเศรษฐนหมาย ผมเกยรตจากตระกลอะซดแหงเผากเรช นางจงเชญใหทานเปนผจดการในการคาของนาง โดยใหทานนำสนคาไปขายยงประเทศซเรย ในฐานะหวหนากองคาราวาน ปรากฏผลวาการคาดำเนนไปดวยความเรยบรอย และไดกำไรเกนความคาดหมาย จงทำใหนางพอใจในความสามารถและความซอสตยของทานเปนอยางมาก

เมออาย 30 ป ทานไดเขารวมเปนสมาชกในสหพนธ ฟฎล อนเปนองคการพทกษสาธารณภยประชาชน เพอขจดทกขบำรงสขใหประชาชน กจการประจำวนของทาน กคอประกอบแตกศลกรรมปลดทกขขจดความเดอดรอน ชวยเหลอผตกยาก บำรงสาธารณกศล

เมออาย 40 ป ทานไดรบวา วะฮย (การววรณ) จากอลลอหพระผเปนเจาในถำฮรออซงอยบนภเขาลกหนงนอกเมองมกกะห โดยฑตญบรลเปนผนำมาบอกเปนครงแรก เรยกรองใหทานรบหนาทเปนผเผยแผศาสนาของอลลอหดงทศาสดามซา (โมเสส) อซา (เยซ) เคยทำมานนคอประกาศใหมวลมนษยนบถอพระเจาเพยงองคเดยว ทาไดรบพระโองการตดตอกนเปนเวลา 23 ป พระโองการเหลานรวบรวมขนเปนเลมเรยกวา คมภรอลลกรอาน

ในตอนแรกทานเผยแผศาสนาแกวงศญาตและเพอนใกลชดเปนภายในกอน ทานคอดญะหเองไดสละทรพยสนเงนทองของทานไปมากมาย และทานอบฎอลบกไดปกปองหลานชายของตนดวยชวต ตอมาทานไดรบโองการจากพระเจาใหประกาศเผยแผศาสนาโดยเปดเผย ทำใหญาตพนองในตระกลเดยวกนชาวกเรชและอาหรบเผาอนๆทเคยนบถอทานพากนโกรธแคน ตงตนเปนศตรกบทานอยางรนแรงถงกบวางแผนสงหารทานหลายครง แตกไมสำเรจ ชนมสลมถกควำบาตรไมสามารถทำธรกจกบผใด จนตองอดอยาก เพราะขาดรายไดและไมมเงนทจะซออาหาร อบซฟยานแหงตระกลอมยยะหและอบญะฮล คอ สองในจำนวนหวหนามชรกนทไดพยายามทำลายลางศาสนาอสลาม

เมอชาวมชรกนเอาชนะรฐอสลามไมไดกไดมการทำสญญาสงบศกกนในเดอนมนาคม ค.ศ. 628 เรยกสญญาสงบศกครงนนวา สญญาฮดยบยะห

ตอมาในเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 629 ชาวมกกะหไดละเมดสญญาสงบศกในเดอนมกราคม ป ค.ศ. 630 ทานนบจงนำทหาร 10,000 คน เขายดเมองมกกะห ทานจงประกาศนรโทษกรรมใหชาวมกกะหเกอบทงหมด ยกเวนบางคน ในจำนวนนนมอลฮะกม แหงตระกลอมยยะหททานนบประกาศใหทกคนควำบาตรเขา การนรโทษกรรมครงน มผลใหชาวมกกะหซาบซงในความเมตตาของทาน จงพากนหลงไหลเขานบถอศาสนาอสลามเปนจำนวนมาก ทานนบมฮมมด ไดสนชวตทเมองมดนะห เมอวนจนทรท 12 ป ค.ศ. 632 รวมอายได 63 ป

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 13

การเผยแผศาสนาอสลามเขามาสประเทศไทยจากบนทกทางประวตศาสตรของมสลม ชนชาตเปอรเซยและชนชาตอาหรบ ได

เดนทางมาทางทะเลมาทำการคาขายกบเมองไทยตงแตสมยสโขทย แตไมมผใดรบราชการในราชสำนกไทยนอกจากชาวมสลมในทองถนภาคใต นบตงแตนครศรธรรมราชลงไปจรดปลายแหลมมลาย สงคโปรและมะละกานนเจาผครองนครแทบทกเมองเปนชาวมสลมมาแตเดม ไมปรากฏวาทางกรงสโขทยสงคนทางสโขทยไปปกครองแมแตคนเดยว และเมองตางๆทางภาคใตเปนประเทศราชของกรงสโขทย ตองสงดอกไมเงน ดอกไมทอง เปนเครองบรรณาการตามกำหนด หากเมองใดแขงเมอง ทางเมองหลวงจะยกกองทพไปปราบเปนครงคราวและอยรวมกนอยางมความปกตสข เปนเวลาหลายรอยป

เจาพระยาบวรราชนายกตำแหนงวางจางมหาดไทย นบวาทานเปนผนำศาสนาอสลามนกายชอะหเขามาสประเทศไทย และเปนจฬาราชมนตรคนแรก เมอทานถงแกกรรม ศพทานฝงไวทสสานบรเวณทากาย ปจจบนเปนมหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา ทานเปนตนตระกลอะหมดจฬา จฬารตน บญนาค ศรเพญ บรานนท ศภมตร ในสมยพระเจาทรงธรรมมชาวเปอรเซยชอวา ทานโมกอล อพยพครอบครวและบรวารมาจากเมองสาเลห เกาะชวากลางเนองจากถกชาตโปรตเกสรกราน ทานสะสมกำลงสรางปอมคายทบานหวเขาแดง จงหวดสงขลา เพราะตองปองกนตวจากโจรสลด เจาพระยานครศรธรรมราชซงมหนาทดแลหวเมองภาคใตไดรายงานเรองนใหกรงศรอยธยาทราบเรอง พระเจาทรงธรรมโปรดเกลาฯ แตงตงใหทานโมกอลเปนขาหลวงผสำเรจราชการเมองสงขลา เมอทานโมกอลถงแกอสญกรรม บตรชายคอ ทานสลยมานเปนผสำเรจราชการตอมา และเมอเจาพระยากลาโหมศรสรยวงศปราบดาภเษกโดยทำการประหารพระเชษฐาธราช คอ พระเจาทรงธรรมและพระโอรสสนชวตและสถาปนาตนเปนกษตรย ทรงพระนามวาพระเจาปราสาททอง ทานสลยมานจงรกภกดตอพระเจาหลวงจงไมเหนดวย แลวประกาศแขงเมอง เมอ พ.ศ. 2173 สถาปนาตนเปนสลตาน ชอ สลตานสลยมานชาห ตลอดสมยปรบปรงเมองสงขลาเปนเมองทาสำคญ มกำลงทหารเขมแขงทงทางนำและทางบก กรงศรอยธยาเคยยกกองทพไปปราบ 2 ครง แตเอาชนะไมได สลตานสลยมานชาหปกครองสงขลาอย 46 ป สรางความเจรญกาวหนา ทงดานการคามโกดงสนคามากมายและการทางคมนาคม ทำใหไมตองออมเรอไปยงสงคโปร ทำใหยนระยะทางไดมาก ทานถงแกกรรม เมอ พ.ศ. 2211 ศพทานฝงไว ณ สสานบรเวณเขาแดง ปจจบนขนทะเบยนเปนโบราณสถานของชาต คนทวไปนบถอทานมาก เรยกทานวา ดาโตะมะหรม หมายถง ดาโตะผลวงลบนนเอง ในสมยสมเดจพระนารายณมหาราชดำรวาในพระราชอาณาจกรของพระองคไมควรมกษตรยองคอนอก จงยกทพไปปราบนครสงขลา ซงสลตานมตตาฟาบตรของสลตานสลยมานชาหครองอยและรบชนะ สมเดจพระนารายณมหาราชจงใหทานสลตานมตตาฟาและครอบครวยายไปอยเมองไชยา และสลายเมองสงขลาเสย สมเดจพระนารายณมไดถอโทษ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน14

สลตานมตตาฟาเพราะถอวาเปนชวงผลดแผนดน ตอมาพระองคโปรดเกลาฯ ใหสลตานมตตาฟาเปนพระไชยา ภาษาถนนามวายามตำแหนงเปน “พระยาพชตภกดศรพชยสงคราม”ทไชยา เกดเปนหมบางสงขลา มการปกหลกประตเมอง เรยกวา เสาประโคน อยกลางเมองเปนหลกฐานมาจนทกวนน สวนนองชายของพระชายาคอ ทานหะซน และทานรเซน โปรดเกลาฯ ใหรบราชการในกรงศรอยธยา พรอมกบบตรชายคนโตคอเตาฟค ทานหะซนชำนาญการเดนเรอและทหารเรอ จงโปรดเกลาฯ เปนพระยาราชบงสน วาทแมทพเรอของกรงศรอยธยาและตำแหนงนไดสบทอดตอเนองในสายสกลของทาน นบวาโชคดของประเทศไทย ทตลอดระยะเวลาของกรงศรอยธยา กรงธนบร และกรงรตนโกสนทร จนถงสมยของสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 มขาราชการตำแหนงสำคญๆนบถอศาสนาอสลามไมขาดสายเชน ตำแหนงลกษมณา เปนภาษามาเลเซย แปลวา นายพลเรอ ตงแตสมยกรงศรอยธยาถงกรงรตนโกสนทร เปนตำแหนงทแตงตงเฉพาะคนมสลมเทานน

เปนทนาสงเกตอกอยางหนงวา ศาสนาอสลามนกายซนหนและนกายชอะหในประเทศไทยอยรวมกน มาตงแตสมยพระเจาทรงธรรมแหงกรงศรอยธยา นกายซนหนนนมมาแตเดมในแผนดนสวรรณภม สวนนกายชอะหนน ไดเขามาพรอมกบทานเฉกอะหมดสมยพระเจาทรงธรรม ทงสองนกายนผกมตรกนโดยมการแตงงานระหวางกน

หวเมองชายแดนภาคใตตงแตสมยกรงศรอยธยา ดนแดนของไทยครอบคลมถงหลายหวเมองในประเทศมาเลเซยปจจบน คอ ไทรบร (เคดาห) กลนตน ตรงกาน ปะลศ สวนดนแดนในเขตประเทศไทยปจจบน มปตตานเปนเมองใหญครอบคลมไปถงยะลา นราธวาสสตล ตกอยในประเทศราชของไทย ตองสงดอกไมเงนดอกไมทองเปนบรรณาการมายงกรงศรอยธยามาโดยตลอด บางครงเมอมการผลดแผนดนโดยการปราบดาภเษก เจาเมองเหลานนมกถอ โอกาสแขงเมองตงตนเปนอสระบอยครงทางกรงศรอยธยาตองสงกองทพไปปราบ เมอปราบแลวไดกวาดตอนคนมากรงศรอยธยาดวย เชน ทตำบลคลองตะเคยน จงหวดนครศรอยธยา มชาวมสลม เชอสายปตตานจำนวนมาก สวนชาวมสลมแขกเทศหรอแขกแพเชอสายเปอรเซยหรออาหรบ มภมลำเนาอยแถบหวแหลมหรอทากาย เปนชาวมสลมชอะหเชอสายเปอรเซย

ในปจจบนชาวมสลมในประเทศไทยสามารถอยรวมกบคนไทยพทธได โดยมกจกรรมทสำคญๆ รวมกนคอการตดตอคาขาย การศกษา รฐธรรมนญไทยทกฉบบปรากฏขอความสำคญ คอพระมหากษตรยไทย ทรงเปนอครศาสนปถมภกทกศาสนา แตในปจจบนมปญหาท 3 จงหวดภาคใต คอ ยะลา ปตตาน นราธวาส ซงไมไดเกดจากปญหาความแตกตางทางศาสนา แตเกดจากคนบางกลมยงไมเขาใจกนดเพยงพอจงเกดการปะทะกน และรฐบาลไทยทกสมย พยายามแกไขปญหานโดยตลอด

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 15

ในป พ.ศ. 1847-1921 อบนบาตเตาะห ชาวโมรอกโก เชอสายอาหรบทำการเผยแพรศาสนาอสลามนกายซนหนขนทางเกาะสมาตรา ตะวนตกเฉยงเหนอ โดยทำใหราชาซอและหยอมรบนบถอศาสนาอสลาม เพราะในคมภรอลกรอานนนมบทบญญตทงทางโลก ทางธรรมมหลกวชาเศรษฐศาสตร นตศาสตร วทยาศาสตร ปรชญา การเมอง การสงคม การอาชพการคาขาย การแพทย การเปนหนสน การบรโภคอาหาร การสมรส การหยาราง การครองเรอนการแบงมรดก การศกษา การทต การสงคราม และกจวตรประจำวนของบคคลแตละคน ดงนนเมอมพระราชาศรทธาในศาสนาจงเผยแผศาสนาอสลามไปในหมพสกนกร และจดระบบการเมองการปกครอง เศรษฐกจ สงคม การสมรส การครองเรอน ตามพระราชบญญตพระคมภรอลกรอาน และพระราชาธบด เปลยนจากราชาซอและหมาเปนสลตานซอและห ทเขมแขงและเดดขาด และจากนนศาสนาอสลามเผยแผไปยงรฐใกลเคยงจนกลายเปนรฐอสลามและขยายขนมาจากตอนเหนอของมลายเขามาสตอนใตของประเทศไทยและปรากฏหลกฐานวาเจาผครองนครทางภาคใตของประเทศไทยจนถงเมองนครศรธรรมราช นบถอศาสนาอสลามทงสน ศาสนาอสลามจากอนเดยใตเขามาสมาเลเซยภาคใตของประเทศไทย สมาตรา ชวาบอรเนยว แบบพธของศาสนาอสลามในสวนนของโลกเปนแบบอนโด-เปอรเซยนเชนเดยวกบในอนเดยและเปอรเซย ซงตางจากศาสนาอสลามในอาระเบย ประมาณครสตศตวรรษท 9อสลาม ไดมาถงฝงมะละกา เมอมารโคโปโลเดนทางเรอผานชวา เขาเขยนวาผคนตามเมองทาเปนมสลมทงสน

1.3 ศาสนาครสตในประเทศไทยประวตศาสดาศาสดาของศาสนาครสต คอ พระเยซ เกดในชนชาตฮบร หรอยว หรอ อสราเอล

พระเยซครสตถอเปนพระบตรของพระเจามาบงเกดในชาตน เมอจดศาสนาของพระเจา คอพระยะโฮวาครสตมรากศพทมาจากภาษาโรมนหรอภาษากรกทแปลมาจากคำวา เมสสอาหในภาษฮบร แปลวาผปลดเปลองทกขภย

พระเยซเกดทหมบานเบธเลเฮม แขวงยดาย กรงเยรซาเลม ในปาเลสไตน เมอ พ.ศ.543 แตไปเตบโตทเมองนาซเรท แควนกาลน หางจากนครยซาเลม ประมาณ 55 ไมล มารดาของพระเยซชอ มาเรย หรอมารย บดาชอ โยเซฟ อาชพชางไม ตามประวต มาเรย มารดาพระเยซนน ตงครรภมากอนขณะทโจเซฟยงเปนคหมนมไดอยกนดวยกน รอนถงเทวทตของพระเจาหรอพระยะโฮวาห คอเทวาคาเบรยลตองมาเขาฝนบอกโยเซฟใหรวาบตรในครรภของมาเรยเปนบตรของพระเจา เปนผมบญมากใหตงชอวาพระเยซ ตอไปคนผนจะชวยไถบาปใหชาวยวรอดพนจากความทกขทงปวง โยเซฟปฏบตตามคำของฑตแหงพระเจา รบมาเรยมาอยดวยกนโดยมได

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน16

สมสเยยงสามภรรยา พระเยซไดรบการเลยงดอยางด มความรภาษากรกแตกฉาน ศกษาพระคมภรเกา ไดมอบตวเปนศษยของโยฮน ผแตกฉานในคมภรของยว เมอเยซเตบโตเปนผใหญ มนสยใฝสงบ ชอบอยในวเวก ใฝใจทางศาสนา

เมออายได 30 ป ไดรบศลลางบาปจากจอหน โดยอาบนำลางบาปทแมนำจอรแดนตงแตนนมาถอวาพระเยซไดสำเรจภมธรรมสงสดในศาสนาครสตเปนศาสดาบำเพญพรตอดอาหาร เพอการคดพจารณาธรรมอยในปาสงดถง 40 วน จากนนจงออกประกาศศาสนาเผยแผศาสนาอย 3 ป พระเยซสงสอนไปทวประเทศปาเลสไตน หรออสราเอลประมาณ 3 ป มผนบถอพระเยซมากขน แตกทำใหพวกปโรหต พวกธรรมาจารยและพวกฟารซเกลยดชง ขณะท พระเยซพรอมสาวก 12 คน กำลงรบประทานอาหารคำมอสดทาย ทหารโรมนกจโจมเขาจบ พระเยซและสาวกในขอหาเปนกบฏตอซซารโรมน ตงตนเปนบตรพระเจาเปนพระเมสสอาห ถกตดสนใหลงโทษประหารชวต โดยการตรงกบไมกางเขนไว 3 วน ไดสนพระชนมและเสดจไปสสวรรค พระเยซไดเลอกอครสาวก 12 คน เปนหลกสบศาสนาตอไป โดยมนกบญเปโตร(Saint Peter) เปนหวหนา ผรบตำแหนงนกบญเปโตรตอๆมา จนถงปจจบนเรยกวา สมเดจพระสนตะปาปา

ประเทศไทยมศาสนาครสตทสำคญอย 2 นกายโรมนคาทอลกและนกายโปรเตสแตนดดงน

1.) นกายโรมนคาทอลก ครสตศาสนานกายโรมนคาทอลกนบถอพระแมมารและนกบญตางๆ มศนยกลางอยทกรงวาตกน กรงโรม มพระสนตะปาปาเปนประมขโดยสบทอดมาตงแตสมยอครสาวกกลมแรก โดยถอวา นกบญเปโตรหรอนกบญปเตอร คอ พระสนตะปาปาพระองคแรก ททรงไปสงสอนทกรงโรมขณะนนเทยบไดกบนครนครหลวงของโลก ทรงเผยแผคำสอนอย 25 ปทำใหกรงโรมเปนศนยกลางของศาสนา จงเกดคำวาโรมนคาทอลก พระองคไดรบ การยนยอมจากพระเจาใหปกครองศาสนาจกรทงมวล และสบทอดมาถงพระสนตะปาปาเบนนดกท 16 องคปจจบน เปนองคท 265 คาทอลกนนจะมนกบวชทเรยกวา บาทหลวง และซสเตอร (แมช) ชาวไทยจะเรยนผนบถอนกายนวา “ครสตรง” ตามเสยงอานภาษาโปรตเกสผเผยแพร ยคแรกๆมผนบถอนกายนประมาณ 1,000 ลานคน นกายนถอวา พระ (บาทหลวง) เปนสอกลางของพระเจา

2.) นกายโปรเตสแตนต แยกตวมาจากนกายโรมนคาทอลกในชวงครสตศตวรรษท 16 เปนนกายทถอวาศรทธาของแตละคนทมตอพระเจาสำคญกวาพธกรรมซงยงแตกยอยออกเปนหลายรอยนกาย เนองจากมความเหนแตกตางเกยวกบ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 17

พระคมภร และการปฏบตในพธกรรม นกายนมเพยงไมกางเขนเปนเครองหมายแหงศาสนาเทานน มผนบถอรวมกนทกนกายยอยประมาณ 500 ลานคน

การเผยแผนกายโรมนคาทอลกในประเทศไทยครสตศาสนาทเผยแผในไทยเปนครงแรกตรงกบสมยกรงศรอยธยา ตงแตรชสมย

สมเดจพระมหาธรรมราชา ประมาณ พ.ศ. 2127 (ค.ศ. 1584) โดยนกายแรกทมาเผยแพรคอนกายโรมนคาทอลก ซงมทงคณะโดมนกน (Dominican) คณะฟรงซสกน (Franciscan) และคณะเยซอต (Jesuit) บาทหลวงสวนมากมาจากโปรตเกส และสเปน โดยเดนทางมาพรอมกบทหารและพอคา

ระยะแรกทยงถกปดกนทางศาสนา มชชนนาร จงเนนการดแลกลมคนชาตเดยวกนกระทงรชสมยสมเดจพระนารายณมหาราช ประเทศไทยไดมสมพนธภาพอนดกบฝรงเศสตรงกบรชสมยพระเจาหลยสท 4 ทำใหมจำนวนบาทหลวงเขามาเผยแผศาสนามากขน และการแสดงบทบาททางสงคมมากขน บางกอยจนแกหรอตลอดชวตกม

ดานสงคมสงเคราะห มการจดตงโรงพยาบาล ดานศาสนา มการตงโรงเรยนสำหรบสามเณรครสเตยน เพอผลตนกบวชพนเมอง และมการโปรดศลบวชใหนกบวชไทยรนแรกและจดตง คณะภคณ คณะรกไมกางเขน

เมอสนรชสมยสมเดจพระนารายณมหาราชแลว ครสตศาสนากลบไมไดรบความสะดวกในการเผยแผศาสนาเชนเดม เพราะถกจำกดขอบเขต ถกหามประกาศศาสนา ถกหามเขยนหนงสอศาสนาเปนภาษาไทย และภาษาบาล ประกอบกบพมาเขามารกรานประเทศไทยบาทหลวงถกยำย โบสถถกทำลาย มชชนนารทงหลายรบหนออกนอกประเทศ การเผยแพรครสตศาสนายตในชวงเสยเอกราชใหพมา

กระทงพระเจาตากสนมหาราชกอบกเอกราชสำเรจ แมการเผยแผครสตศาสนา เรมตนขนใหม แตเพราะประเทศกำลงอยในภาวะสรางบานเมองขนใหม จงไมกาวหนาเทาทควร

เมอเขาสราชวงศจกรแลว ชาวครสตอพยพเขามามากขน โดยเฉพาะอยางยงในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว พระองคทรงเปดเสรการนบถอศาสนา และทรงประกาศพระราชกฤษฎกาใหทกคนมสทธในการนบถอศาสนาใดกได

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว แมวาสมพนธภาพระหวางไทยกบฝรงเศสไมดนก แตพระองคกทรงรบรองมสซงโรมนคาทอลกเปนนตบคคล

ดานสงคมสงเคราะหในรชสมยน ทรงพระราชทานเงนทนในการกอสรางโรงเรยนเกดโรงเรยนอสสมชญใน พ.ศ. 2420 (ค.ศ. 1877) ภายหลงเกดโรงเรยนอกหลายแหง เชนโรงเรยนอสสมชญคอนแวนต โรงเรยนเซนตฟรงซสซาเวยร และโรงพยาบาลเซนตหลยส

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน18

การเผยแพรครสตศาสนานกายโปรเตสแตนตในประเทศไทยคณะเผยแพรของนกายโปรเตสแตนตกลมแรกทเขามาประเทศไทยตามหลกฐานทปรากฏ

คอ ศษยาภบาล 2 ทาน ศาสนาจารย คารล ออกสตส เฟรดเดอรค กตสลาฟ เอม.ด (Rev.Carl Friedrich Augustus Gutzlaff) ชาวเยอรมน จากสมาคมเนเธอรแลนดมชชนนาร (Neth-erlands Missionary Society) และศาสนาจารยจาคอบ ทอมลน (Rev. Jacob Tomlin) ชาวองกฤษ จากสมาคมลอนดอนมชชนนาร (London Missionary Society) มาถงประเทศไทยเมอ23 สงหาคม พ.ศ. 2371 (ค.ศ. 1828) ทงสองทานชวยกนเผยแพรศาสนาดวยความเขมแขง

ตอมาจงมศาสนาจารยจาก คณะอเมรกนบอรด (The American Board of Commis-sioners for Foreign Missions หรอ A.B.C.F.M.) เขามา

ในบรรดานกเผยแพรศาสนานน ผทมชอเสยงคอ หมอสอนศาสนาแดน บช บรดเลยเอม ด (Rev. Dan Beach Bradley,M.D.) หรอหมอบรดเลย (คนไทยมกเรยกวา หมอบลดเล)ซงเปน เพรสไบทเรยนในคณะอเมรกนบอรด เขามากรงเทพฯ (ขณะนนเรยกวา บางกอก)พรอมภรรยา เมอ 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2378 (ค.ศ. 1835)

ตลอดเวลาททานอยในประเทศไทยไดสรางคณประโยชนมากมาย โดยเฉพาะอยางยงทางการแพทยและการพมพ ทงรกษาผปวยไขทรพษและอหวาตกโรค นำการผาตดเขามาครงแรก การทดลองปลกฝดาษในประเทศไทย รเรมการสรางโรงพมพ เรมจากจดพมพใบประกาศหามคาฝนและจดพมพหนงสอ “บางกอกกาลนเดอร” ซงเปนจดหมายเหตรายวนกลาวไดวา ความเชอมนของชาวไทยตอการเผยแพรครสตศาสนา เกดจากคณะสมาคมอเมรกนมชชนนารนำความเจรญเขามาควบคไปกบการเผยแพรศาสนา

มชชนนารทสำคญอก 2 กลม ไดแก คณะอเมรกนแบพตสมชชน (The AmericamBaptist Mission) เปนผกอตง ครสตจกรโปรเตสแตนตแหงแรกในกรงเทพฯ เมอประมาณกลางป พ.ศ. 2380 (ค.ศ. 1837) และจดพมพหนงสอภาษาไทยและภาษาองกฤษรวมทงออกหนงสอพมพ สยามสมย”

คณะอเมรกนเพรสไบทเรยนบอรด (The American Presbyterian Board) เปนอกกลมหนงทนำความเจรญสประเทศไทย เชน ดร.เฮาส (Samuel R. House) นากรใชอเทอรเปนยาสลบครงแรกในประเทศไทย ขณะทศาสนาจารยแมตตนและภรรยา (Rev. and Mrs. StephenMattoon) รเรมเปดโรงเรยนแบบเชาไปเยนกลบ ซงตอมาไดรวมกบโรงเรยนประจำของมชชนและพฒนาตอมาเปนโรงเรยนกรงเทพครสเตยนวทยาลยในปจจบน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 19

1.4 ศาสนาพราหมณ - ฮนดในประเทศไทยประวตศาสนาศาสนาพราหมณ ศาสนาพราหมณ-ฮนด ไมมศาสนา แตนบถอเทพเจาหลายองค

ศาสนาน เกดในประเทศอนเดย เมอประมาณ 1,400 ปกอนพทธศกราช โดยเกดในสมยพวกอารยนอพยพเขามาอยในประเทศอนเดยเมอประมาณ 1,400 ปกอนพทธศกราช ถอวาเปนศาสนาทเกาแกทสดในโลก แตเดมศาสนานเรยกวา สนาตนธรรม หมายถง ธรรมอนเปนนตยคอไมสนสด ไมรจกตาย แปลเอาความหมายคอ พระวษณหรอเรยกอกอยางหนงวา วษณธรรมพระวษณและพระนารายณเปนองคเดยวกน

พระวษณไดสอนธรรมะและวธปฏบตธรรมแกพระพรหมธาดา และพระพรหมธาดาผไดสอนสนตกมารผเปนบตรอกชนหนง ตอมาทงสองทากไดสงสอนแกพระนารถมน ผเปนเทพฤๅษเพอใหเผยแพรตอไปยงนานาโลก

สำหรบในโลกมนษย พระอปเทศกะ คอ ผแสดงเรองราวทางศาสนา รองลงมาจากนารถมน คอ พระกปลมน ผเกดมาเปนมนษย มตวตนอยในโลก ไดแสวงธรรมครงแรกทวนทอาศรม ตอมาไดตงอาศรมขนทปลายแมนำคงคาทเรยกวา กนคงคาสาคร ดงนน ในเดอนธนวาคม และมกราคมของทกปจะมประชาชนจำนวนมากไปจารกแสวงบญ ณ ทดงกลาว

พระปรมาตมนเปนพระเจาสงสด มอปาสยเทพอยสามองค คอ พระพรหม พระวษณและพระศวะ พระปรมาตมนไมมรปและไมมตวตน จงกลาวกนวา เปนนรงการ หรอนรากาลคอไมมอาการ หรอปราศจากอาการ

ตอมาเมอพระปรมาตมนประสงคจะสรางโลกกเลยกลายเปนสาการภาพ คอ เกดภาวะอนมอาการและเปนสามรป ไดแก พระพรหมธาดา พระวษณ และพระศวะ

พระพรหม เปนผสรางโลกตางๆ พระวษณ เปนผคมครองโลกตางๆ พระศวะ เปนผสงหารหรอทำลายโลกตางๆ

เทพเจาของศาสนาพราหมณ-ฮนดมอยเปนจำนวนมาก เปนศาสนาประเภทพหเทวนยมนบถอพระเจาหลายองค แตละ

เทวสถานมเทพเจาแตละองค ดไมออกวาองคไหนสำคญกวาหรอสงกวา แตละกลมนบถอแตละองค บางทในครอบครวเดยวกน แตละคนในครอบครวกนบถอเทพตางๆกนไป

คมภรพระเวท เปนคมภรทประมวลความรตางๆ อนเปนความรทางศาสนาและสงศกดสทธซงไดแกบทสรรเสรญ บทสวดออนวอนพธกรรมเพอการบชายญ เวทมนตรคาถา และกวนพนธอนไพเราะเกยวกบธรรมชาต

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน20

ชาวอารยนเมอไดครอบครองอนเดยอยางมนคงแลว ไดรวบรวมคมภรพระเวทตามความเชอในศาสนาของพวกตน คำวา “เวทะ” หรอ “เวท” แปลวา “ความร” อนหมายถงความรทไมไดเขยนไวเปนตำรา แตเปนความรทเกดขนเอง เปนทพยทออกมาจากพระพรหม

ความรหรอเวทะเกดขนได 2 ทาง ดงน1.) ศรต การไดยน ไดฟง หมายถง การไดยนเสยงทเปนทพย ผทไดยนเสยงทพย

คอ ฤษ ผศกดสทธ พวกฤษทงไดเหนและทงไดยนพระเวท เมอไดยนแลวจดจำไวอยางแมนยำ ตวอยางเชน พระเวททง 4

2.) สมฤต เปนคมภรทแตงเพมเตมภายหลง เพออธบายความหรอประกอบพระเวทตลอดจนเรองทอางวาไดจดจำมาจากคำบอกเลาตอกนมาเชน คมภรธรรมศาสตรคมภรอตทาส และคมภรปราณะ เปนตน ความร หรอเวทะ ทสำคญทสดคอคมภรไตรเวท

คมภรพระเวทเดม ไดแก ฤคเวท ซงนบไดวาเปนหนงสอทเกาแกทสด ตอมาพวกพราหมณผมหนาททำพธตางๆ ไดคดนำบทสวดตางๆ ในคมภรฤคเวทมารวมไวเปนหมวดๆเพอใหสะดวกแกการคน จงไดเกดมยชรเวทและสามเวทขนตามลำดบ คมภรพระเวทจงหมายรวมทง 3 คมภร และเรยกชอวา “ไตรเวท” และหลงจากนไปเปนเวลาหลายรอยป พวกพราหมณไดแตงคมภรขนมาอกเลมหนงเรยกวา “อถรรพเวท” รวมกนกบคมภรเกาเปน 4 คมภรแตคงเรยกรวมกนวา “ไตรเวท” เหมอนเดม

คมภรไตรเวท มอย 4 คมภร ดงน1. คมภรฤคเวท (Rig Veda) เปนคมภรทวาดวยการสวดสรรเสรญและออนวอน

เทพเจาตางๆ2. คมภรยชรเวท (Yajur Veda) เปนคมอพธกรรมของพราหมณ เปนบทรอยแกว

อธบายพธประกอบพธกรรมและบวงสรวง3. คมภรสามเวท (Sama Veda) เปนคมภรรวบรวมบทสวดมนต โดยนำมาจาก

ฤคเวทเปนสวนมาก แตงขนใหมมประมาณ 78 บท ใชสำหรบสวดในพธถวายนำโสมและขบกลอมเทพเจา

4. คมภรอถรรพเวท (Athava Veda) เปนคมภรทแตงขนใหมในปลายสมยพราหมณเปนคาถาอาคม มนตขลงศกดสทธ สำหรบทำพธขบไลเสนยดจญไรและอปมงคลใหกลบมาเปนสวสดมงคล นำความชวรายไปบงเกดแกศตร

คมภรทง 4 น องคประกอบเหมอนกน 4 หมวด ตอไปน1. มนตระ เปนหมวดทรวบรวมมนตตางๆ สำหรบเปนบทบรกรรมและขบกลอม

ออนวอนสดดเทพเจา เนองในพธกรรม บวงสรวง ทำพลกรรมบชา

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 21

2. พราหมณะ หมวดนเปนบทรอยแกวหรอเรยงความ อธบายระเบยบการประกอบพธกรรมตางๆ ไวอยางละเอยด

3. อารญญกะ เปนบทรอยแกว ใชเปนตำราคมอการปฏบตของพราหมณผประสงคดำเนนตนเปนวานปรชสถ ชฎลหรอปรพาชก เพอหาความสขสงบ ตดความกงวลจากการอยครองเรอน

4. อปนษท เปนคมภรทมแนวคดทางปรชญาอยางลกซง เปนตอนสดทายแหงพระเวท คมภรนเนนเรองอาตมน เทพเจา โลก และมนษย ถอวาเปนคมภรเลมสดทายของการศกษา เปนบทสนทนาโตตอบ ไดอธบายถงธรรมชาต และจกรวาล วญญาณของมนษย การเวยนวายตายเกด กฎแหงกรรม และหลกปฏบตปรชญาสงคม ซงเปนการอธบายสาระสำคญของคมภรพระเวททงหมด ดงน1.) ปรมาตมน คอ วญญาณดงเดมหรอความเจรญสงสดของโลกและชวต

หรอจกรวาลซงเรยกวา พรหมน สรรพสงมาจากพรหมน และในทสดกจะกลบคนสความ เปนเอกภาพกบพรหมนปรมาตกบพรหมจงเปนสงเดยวกน

2.) อาตมนหรอชวาตมน เปนสวนอตตายอย หรอวญญาณยอย ซงปรากฏแยกออกมาอยในแตละคน ดงนนการทอาตมน หรอชวาตมนยอยนไปรวมกบพรหมน หรอปรมาตมนไดจงจะพนจากทกข ไมมการเวยนวายตายเกดอกตอไป

3.) เรองกรรม การทชวาตมนจะกลบคนสพรหมนเปนเอกภาพอมตะไดนนผนนจะตองบำเพญเพยรทำกรรมดและประกอบพธกรรมตางๆทเรยกวาโยคะ คอ กรรมโยคะ ทำกรรมด ภกตโยคะ มความภกดในเทพเจา และชญานโยคะ การศกษาจนเขาใจพระเวทอยางถกตอง

คมภรของศาสนาพราหมณ-ฮนด คอ ไตรเวทหรอไตรเพท

การเผยแพรของศาสนาพราหมณในประเทศไทยศาสนาฮนดทมอทธพลตอวฒนธรรมไทยนนคอ ชวงทเปนศาสนาพราหมณ โดยเขามา

ทประเทศไทยเมอใดนนไมปรากฏระยะเวลาทแนนอน นกประวตศาสตรสวนมากสนนษฐานวาศาสนาพราหมณนนาจะเขามากอนสมยสโขทย โบราณสถานและรปสลกเทพเจาเปนจำนวนมาก ไดแสดงใหเหนถงอทธพลของศาสนา เชน รปสลกพระนารายณ 4 กร ถอสงข จกรคทา ดอกบวสวมหมวกกระบอก เขาใจวานาจะมอายประมาณพทธศตวรรษท 9-10 หรอเกาไปกวานน (ปจจบนอยทพพธภณฑสถานแหงชาตกรงเทพมหานคร)

นอกจากน ไดพบรปสลกพระนารายณทำดวยศลาทอำเภอไชยา จงหวดสราษฎรธานโบราณสถานทสำคญทขดพบ เชน ปราสาทพนมรง จงหวดบรรมย ปราสาทหนพมาย จงหวด

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน22

นครราชสมา พระปรางคสามยอด จงหวดลพบร เทวสถานเมองศรเทพ จงหวดเพชรบรณตอมาในสมยสโขทยศาสนาพราหมณไดเขามามบทบาทมากขน ควบคไปกบพทธศาสนาในสมยนมการคนพบเทวรปพระนารายณ พระอศวร พระพรหม พระแมอมา พระหรหระสวนมากเปนรปหลอสำรด

นอกจากหลกฐานทางศลปกรรมแลว ในดานวรรณคดไดแสดงใหเหนถงความเชอของศาสนาพราหมณ เชน ตำรบทาวศรจฬาลกษณหรอนางนพมาศ หรอแมแตประเพณลอยกระทง เพอขอสมาลาโทษพระแมคงคา นาจะไดอทธพลจากศาสนาพราหมณเชนกน

ในสมยอยธยา เปนสมยทศาสนาพราหมณเขามามอทธพลทางวฒนธรรมประเพณเชนเดยวกบสโขทย พระมหากษตรยหลายพระองคทรงยอมรบพธกรรมทมศาสนาพราหมณเขามา เชน พธแชงนำ พธทำนำอภเษกกอนขนครองราสมบต พธบรมราชาภเษก พระราชพธจองเปรยง พระราชพธจรดพระนงคลแรกนาขวญ พระราชพธตรยมปวาย เปนตน โดยเฉพาะสมเดจพระนารายณมหาราชทรงนบถอทางไสยศาสตรมาก ถงขนาดทรงสรางเทวรปหมดวยทองคำทรงเครองลงยาราชาวดสำหรบตงในการพระราชพธหลายองคในพธตรยมปวายพระองคไดเสดจไปสงพระเปนเจาถงเทวสถานทกๆป ตอมาในสมยรตนโกสนทรตอนตน

พธตางๆ ในสมยอยธยายงคงไดรบการยอมรบนบถอจากพระมหากษตรยและปฏบตตอกนมา คอ

1. พระราชพธบรมราชาภเษกพระราชพธนมความสำคญ เพราะเปนการเทดพระเกยรตขององคพระประมข

พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ไดโปรดเกลาฯ ใหผรแบบแผนครงกรงเกาทำการคนควาเพอจะไดสรางแบบแผน ทสมบรณตามแนวทางแตเดมมาในสมยกรงศรอยธยา และเพมพธสงฆเขาไปซงม 5 ขนตอน คอ

1.1 ขนเตรยมพธ มการทำพธเสกนำ การทำพธจารกพระสพรรณบฎ ดวงพระราชสมภพ และแกะพระราชลญจกรประจำรชกาล

1.2 ขนพธเบองตน มการเจรญพระพทธมนต1.3 ขนพธบรมราชาภเษก มการสรงพระมรธาภเษก จากนนรบการถวาย

สรราชสมบตและเครองสรราชกกธภณฑ1.4 ขนพธเบองปลาย เสดจออกมหาสมาคมและสถาปนาสมเดจพระบรม

ราชนแลวเสดจพระราชดำเนนไปทำพธประกาศพระองคเปนศาสนปถมภกในพระพทธศาสนา พรอมทงถวายบงคมพระบรมศพพระบรมอฐพระเจาอยหวองคกอน และเสดจเฉลมพระราชมณเฑยร เสดจเลยบพระนคร

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 23

2. การทำนำอภเษกพระมหากษตรยทจะเสดจขนเถลงถวลยราชสมบตบรมราชาภเษก จะตองสรง

พระมรธาภเษก และทรงรบนำอภเษกกอนไดรบการถวายสรราชสมบตตามตำราพราหมณนำอภเษกนใชนำจากปญจมหานท คอ คงคา ยมนา มห อจรวด แลสรภ ซงทำเปนนำทไหลมาจากเขาไกลลาส อนเปนทสถตของพระศวะ สมยรตนโกสนทร ตงแตรชกาลท 1 ถงรชกาลท 4 ใชนำ 4 สระ ในเขตสพรรณบร คอ สระเกษ สระแกว สระคงคา และสระยมนา และไดเพมนำจากแมนำสำคญในประเทศ 5 สาย คอ

นำในแมนำบางปะกง ตกทบงพระอาจารย แขวงนครนายกนำในแมนำเจาพระยา ตกทตำบลบางแกว เขตอางทองนำในแมนำราชบร ตกทตำบลดาวดงส เขตสมทรสงครามนำในแมนำเพชรบร ตกทตำบลทาไชย เขตเมองเพชรบร

3. พระราชพธจองเปรยงคอ การยกโคมตามประทปบชาเทพเจาตรมรต กระทำในเดอนสบสองหรอ

เดอนอายโดยพราหมณ เปนผทำพธในพระบรมมหาราชวง พระราชครฯ ตองกนถวกนงา15 วน สวนพราหมณอนกนคนละ 3 วน ทกเชาตองถวายนำมหาสงขทกวนจนถงลดโคมลงตอมสมยรชกาลท 4 ไดทรงโปรดใหเพมพธพทธศาสนาเขามาดวยโดยโปรดใหมสวดมนตเยนแลวฉนเชา อาลกษณอานประกาศพระราชพธ จากนนแผพระราชกศลใหเทพยดา พระสงฆเจรญพทธมนตตอไป จนไดฤกษแลวทรงหลงนำสงขและเจมเสาโคมชย จงยกโคมขน เสาโคมชยนทยอดมฉตรผาขาว 9 ชน โคมประเทยบ 7 ชน ตลอดเสาทานำปนขาว มหงสตดลกกระพรวน นอกจากนมเสาโคมบรวารประมาณ 100 ตน ยอดฉตรมผาสขาวสามชน

4. พระราชพธตรยมปวายเปนพธสงทายปเกาตอนรบปใหมของพราหมณ เชอกนวาเทพเจาเสดจมาเยยม

โลกทกป จงจดพธตอนรบใหใหญโตเปนพธหลวงทมมานานแลว ในสมยรตนโกสนทรไดจดกนอยางใหญโตมาก กระทำพระราชพธนทเสาชงชาหนาวดสทศน ชาวบานเรยกพธนวา“พธโลชงชา” เดมพธนกระทำในเดอนอาย ตอมาเปลยนเปนเดอนย

5. พระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแดเดมมาเปนพธพราหมณ ภายหลงไดเพมพธสงฆจงทำใหเกดเปน 2 ตอน

คอ พธพชมงคล เปนพธสงฆเรมตงแตการนำพนธพชมารวมพธ พระสงฆสวดมนตเยนททองสนามหลวงจนกระทงรงเชามการเลยงพระตอ สวนพธจรดนงคลเปนพธของพราหมณกระทำในตอนบาย ปจจบนนพธกรรมของพราหมณทเขามามอทธพลตอสงคมไทยเรมลดบทบาทลงไปมากเ พราะพทธศาสนาไดเขามามอทธพลแทนทงในพระราชพธและพธกรรมทวๆไปในสงคม อยางไรกตามพธพราหมณเทาทเหลออยและยงมผปฏบตสบกนมา ไดแก พธ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน24

โกนผมไฟ พธโกนผมจก พธตงเสาเอก พธตงศาลพระภม พธเหลานยงคงมผนยมกระทำกนทวไปในสงคม สวนพระราชพธทปรากฏอย ไดแก พระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญ พระราชพธบรมราชาภเษก และพธทำนำอภเษก เปนตน

สำหรบพธกรรมในศาสนาฮนด ซงเปนพราหมณใหม ไมใครมอทธพลมากนก แตกมผนบถอและสนใจรวมในพธกรรมเปนครงคราว ทงนอาจเปนเพราะความเชอในพระเปนเจาตรมรตทง 3 องค ยงคงอทธพลควบคไปกบการนบถอพทธศาสนา ประกอบกบในโบสถของพวกฮนดมกจะตงพระพทธรปรวมๆ ไปกบรปปนของพระผเปนเจา ทงนสบเนองมาจากความเชอในเรองอวตารของพระวษณ ทำใหคนไทยทนบถอพทธศาสนาบางกลมนยมมาสวดออนวอนขอพรและบนบาน หลายคนถงขนาดเขารวมพธกรรมของฮนด จงเขาลกษณะทวานบถอทงพทธทงฮนดปนกนไป

กจกรรมท 1ใหผเรยนศกษารายละเอยดและนำมาอภปลายรวมกนในเรองตอไปน1.) พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช กบพระพทธศาสนา2.) บคคลทมชอเสยง และมผลงานในการเผยแพรศาสนาครสตในประเทศไทย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 25

เรองท 2 ความเปนมาของศาสนาในทวปเอเชย

ทวปเอเชยเปนแหลงกำเนดศาสนาทสำคญของโลก เชน ศาสนาครสต ศาสนาอสลามศาสนาพทธ ศาสนาฮนด และยดาห ในเอเชยตะวนตกเฉยงใตประชากรสวนใหญนบถอศาสนาฮนดกวา 500 ลานคนในอนเดย รองลงมาคอ ศาสนาอสลามมผนบถอประมาณ 450 ลานคนนอกจากนยงมลทธเตา ลทธขงจอทแพรหลายในจน ลทธชนโตในญปน

ประเทศฝงแผนดนใหญในทวปเอเชย จะนบถอศาสนาพทธเปนสวนมาก ประเทศเหลานนคอ ไทย เวยดนาม ลาว กมพชา พมา และสงคโปร สวนทางดานคาบสมทรมลายและหมเกาะอนโดนเซย จะนบถอศาสนาอสลาม ไดแก ประเทศมาเลเซย อนโดนเซย และบรไนสำหรบประเทศฟลปปนส นบถอศาสนาครสต ประเทศตมอรตะวนออกนนกนบถอศาสนาครสตเปนหลกเหมอนกน ดงตารางจำแนกดงตอไปน

สถานท ศาสนา

หมเกาะอนดามนและนโคบาร (อนเดย)

ประเทศบรไน

ประเทศพมา

ประเทศกมพชา

เกาะครสตมาส(ออสเตรเลย)

ศาสนาพราหมณ- ฮนด (71%), พระพทธศาสนา ครสตศาสนาความเชอเรองวญญาณ ศาสนาอสลาม ศาสนาซกข

ศาสนาอสลาม (67%) พระพทธศาสนา (13%) ครสตศาสนา(10%) อนๆ (ความเชอพนเมอง ฯลฯ) (10%)

พระพทธศาสนานกายเถรวาท (89%) ศาสนาอสลาม (4%)ครสตศาสนา (4%) ความเชอเรองวญญาณ (1%) อนๆ (2%)

พระพทธศาสนานกายเถรวาท (95%), ศาสนาอสลามครสตศาสนา ความเชอเรองวญญาณ อนๆ (5%)

พระพทธศาสนา (36%) ศาสนาอสลาม (25%)ครสตศาสนา (18%) ลทธเตา (15%) อนๆ (6%)

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน26

สถานท ศาสนา

หมเกาะโคโคส(ออสเตรเลย)

ตมอรตะวนออก

ประเทศอนโดนเซย

ประเทศลาว

ประเทศมาเลเซย

ประเทศปาปวนวกน

ประเทศฟลปปนส

ศาสนาอสลาม นกายซนนย (80%) อนๆ (20%)

ครสตศาสนา นกายโรมนคาทอลก (90%) ศาสนาอสลาม (5%)ครสตศาสนา นกายโปรเตสแตนต (3%) อนๆ (พระพทธศาสนาศาสนาพราหมณ-ฮนด อนๆ) (2%)

ศาสนาอสลาม (86%) ครสตศาสนา นกายโปรเตสแตนต (5.7%)ครสตศาสนา นกายโรมนคาทอลก (3%), ศาสนาพราหมณ-ฮนด(1.8%) อนๆ รวมพระพทธศาสนา หรอไมระบ (3.4%)

พระพทธศาสนานกายเถรวาท (65%) wih ความเชอเรองวญญาณ(32.9%) ครสตศาสนา (1.3%) อนๆ (0.8%)

ศาสนาอสลาม (60.4%) พระพทธศาสนานกายมหายาน (19.2%)ครสตศาสนา (9.1%) ศาสนาพราหมณ-ฮนด (6.1%), ความเชอเรองวญญาณ (5.2%)

ครสตศาสนา นกายโรมนคาทอลก (27%) ศาสนาอวานจลคลเทอแรน (20%) ศาสนาเธอะ ยไนเตด เชรช (12%) ศาสนาครสต นกายเซเวนเดย แอดเวนตสต (10%) pentecostal (9%)ศาสนาครสต นกายอแวนเจลค (7%) Anglican (3%) อนๆChristian (8%) อนๆ (4%)

ครสตศาสนา นกายโรมนคาทอลก (80%) ศาสนาอสลาม (5%)ศาสนาครสต นกายอแวนเจลค (2.8%) Lglesia ni Cristo (2.2%)Philippine Independent Church (Aglipayan) (2%) อนๆ (Tra-ditional beliefs พระพทธศาสนา Judaism ไรศาสนา อนๆ)(5%)

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 27

สถานท ศาสนา

ประเทศสงคโปร

South China SeaIslands

พระพทธศาสนา (42.5%) ศาสนาอสลาม (15%) ลทธเตา (8%)ครสตศาสนา นกายโรมนคาทอลก (4.5%) ศาสนาพราหมณ -ฮนด (4%) ไรศาสนา (15%) Christian (10%) อนๆ (1%)

พระพทธศาสนา ครสตศาสนา ลทธขงจอ ศาสนาอสลามลทธเตา ไรศาสนา

2.1 พทธศาสนาในเอเชยพทธศาสนานกายใหญ 2 นกาย คอ เถรวาท กบมหายานเถรวาท แปลวา “วาทะของพระเถระ” หมายถง พระพทธศาสนาแบบดงเดม พยายาม

รกษาพระธรรมวนยตามแบบอยางทพระเถระ อรหนตสาวกของพระพทธเจา เชน พระมหากสสปะ พระอบาล และพระอานนททำสงคายนา คอ รวบรวมจดระเบยบพระธรรมไว ตามหลกของนกายนจะไมพยายามปรบเปลยนแกไขนกายน บางทเรยกวา ทกษณนกาย แปลวา นกายฝายใต เพราะนกายนตงอยทางภาคใตของประเทศอนเดย จงไดรบนามตามทศทางทตงอยอกอยางมชอทฝายมหายานตงใหวา หนยาน แปลวา ยานเลกหรอยานเลว เพราะนำสตวใหเขาวฏสงสารไมไดเหมอนมหายาน นามนไดมาในสมยแขงขนกนระหวางนกาย จงมการยกฝายหนง กดฝายหนง และเมอป พ.ศ. 2493 มการประชมพทธศาสนกสมพนธแหงโลกครงท 1 ในประเทศลงกา ซงผแทนทนบถอพระพทธศาสนาทกฝายไดรวมมอกนเพอใหพทธศาสนาเขมแขงขน ทประชมจงลงมตใหเลกใชคำวา หนยาน ใหใชคำวาเถรวาทแทนตงแตนนมา

ประชมพทธศาสนาโลก

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน28

ประเทศทนบถอพทธศาสนาแบบเถรวาทคอ ไทย พมา ลงกา ลาว และเขมรพระพทธศาสนาแบบเถรวาทนใชพระไตรปฎกเปนภาษาบาลอานขอความตรงกน แมจะพมพตวอกษรตางกน

มหายาน แปลวา ยานใหญ เปนนามตงขนเพอแสดงวาพทธศาสนาแบบนสามารถชวยใหสตวขามพนวฏสงสารไดมาก มการแกไขดดแปลงพระธรรมวนย นกายนเกดขนเมอพระพทธเจาปรนพพานแลว 100 ป มการสงคายนาครงท 2 เพอแกไขความประพฤตทางวนยบางขอและความแตกแยกความคดเหน ซงในภายหลงบางสวนกลายเปนมหายานไป นกายมหายานมนามเรยกวา “อตตรนกาย” แปลวา นกายฝายเหนอ เพราะตงอยภาคเหนอของอนเดยบางเรยกวา อาจารยวาท แปลวา วาทะของพระอาจารยเปนคำคกบเถรวาท หมายถง วาทะของพระ เถระรนแรกททนเหนพระพทธเจา สวนอาจารยวาท หมายถง วาทะของอาจารยรนตอๆมาประเทศทนบถอพระพทธศาสนาแบบมหายาน คอ ทเบต เวยดนาม จน เกาหลและญปนนอกจากนยงมประเทศสกขม ภฏาน ทเบต ทงนกายเถรวาทและมหายาน ตางมหลกธรรมสวนใหญทเขากนได คอ อรยสจ เมอมการจดตงพทธศาสนกสมพนธแหงโลก เปนองครวมของพระพทธศาสนาทกนกายเขาดวยกนจะสงผลใหเกดความรวมมอ รวมใจกนทำงาน เพอพระพทธศาสนาดยงขน

ตามหลกฐานของประเทศลงกาวาหลงจากทำสงคายนาพระไตรปฎกครงท 3 พระโมคคลลบตรตสสเถระ ภายใตพระราชปถมภของพระเจาอโศกมหาราช ตสสเถระดาบสไดดำรวา พระพทธศาสนาควรตงโดยชอบในปจจนตประเทศทงหลาย จงไดสงสมณทตไปสทตางๆดงนคอ

1. พระมธณมตกเถระ ไปกษมระ คนธาระ2. พระมหาเทวเถระ ไปมหสณฑละ แควนไมสอร3. พระรกขตเถระ ไปวนวาสปเทส ทางทศเหนอ แควนกนทระ4. พระโยนกธมมรกขตเถระ ไปอรนตปเทศ แควนคชราต5. พระมหาธมมรกขตเถระ ไปมหารฐ แควนมรถะ6. พระมหารกขตเถระ ไปโยนกปเทศ อาณาจกรกรก7. พระมชฌมเถระ ไปหมวนตปเทศ แขวงหมาลย ทศเหนอ8. พระมหามหนทเถระ ไปตามพปณณ เกาะลงกา9. พระโสณเถระอตตรเถระ ไปสวรรณภม (เอเชยนอาคเนย)

ดนแดนสวรรณภมนนตามหลกฐานของจน หลกฐานของปโตเลมทเดนทางมาสเอเชยอาคเนยในอดตกาล คอ ดนแดนสวรรณภมประกอบกบวฒนธรรมอนเดย โบราณวตถ โบราณ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 29

สถาน เทวรป ศลาจารก โบราณตางๆเปนศนยกลางทพระอตตระเถระมาเผยแผศาสนาพทธกลาวไดวาศาสนาพทธรงเรองมาตงแตพทธศตวรรษท 3 และรงเรองมาตงแตตนครสตศตวรรษมา

ดนแดนสวรรณภมมหลกฐานวฒนธรรมทางพทธศาสนาแยกเปน 6 มณฑล คอ1. ภาคตะวนออก ประเทศจมปา ดนแดนของจามในอดต มหลกฐานเปน

พระพทธรป สมฤทธ ศลปกรรมแบบอมราวด ทเมองดงเคอง จงหวดกวางนามพทธศตวรรษท 3 หรอท 4

2. ภาคตะวนออกกลาง ประเทศกมพชาปจจบน มศลาจารกเกาแกทสดในครสตศตวรรษท 2-3 และพระพทธรปจำนวนมาก

3. ภาคตะวนตกตอนกลาง (ดนแดนมอญกบเขมร) ดนแดนประเทศไทยปจจบนมวงลอจารกวา “เย ธมมา...” ทโบราณสถานของนครปฐมพบศลปกรรมแบบอมราวด ครสตศตวรรษท 3 หรอ 4 มพระพทธรปสมฤทธทจงหวดนครราชสมา

4. ภาคตะวนตกประเทศมอญ ประเทศพมาปจจบน มลานทองหลายแผนจารกวา“เย ธมมา...” อยทมาซา และมองกานใกลเมองโปรม

5. แหลมมลายมหลกฐานของจนกลาววามรฐเลกๆถอตามวฒนธรรมอนเดย ตงแตครสตศตวรรษท 2

6. หมเกาะมศลาจารกหลายแหง ทเมองกไต และทภาคตะวนตกของหมเกาะชวาภมภาคทง 6 แหง เปนศนยกลางทพระโสภณเถรไดเพาะหวานพชสมมาทฏฐ คอ

พระพทธศาสนาใหลงรากแกว จนปจจบนนประชาชนของประเทศเหลานนบถอศาสนา พทธเปนศาสนาชนะทกขในโลกน

การเผยแผพระพทธศาสนาประเทศตางๆในทวปเอเชย1. พระพทธศาสนาไปสประเทศลงกา เมอพระเจาอโศกมหาราชเสดจขนครอง

ราชสมบตนน ประมาณ พ.ศ. 218 ตอมาอก 16 ป หรอ 17 ป คอระหวางพ.ศ. 233-235 จงมการทำสงคายนาครงท 3 เมอทำสงคายนาเสรจแลว พระเจาอโศกไดทรงสงมณทตไปเผยแพรพระพทธศาสนาในประเทศตางๆ รวมหลายสายดวยกน โดยเฉพาะไดทรงสงพระมหนทเถระ ผเปนพระราชบตรไป ประกาศศาสนาในลงกาทวป ซงเปนผลใหพระพทธศาสนาประดษฐานมนคงในประเทศลงกาจวบจนปจจบนน

2. พระพทธศาสนาไปสประเทศพมา พทธศาสนกชนชาวพมามความเชอกนวาพระโสณะกบพระอตตระ สมณทตของพระเจาอโศกซงเดนทางไปเผยแผพระพทธศาสนาทสวรรณภมนนกคอไปสเมองสะเทม (Thaton) ของพมานนเอง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน30

เปนแตวาในสมยนนเปนอาณาจกรมอญหรอตะเลงกลาวคอ มอญหรอตะเลงครอบครองเมองพะโค (หรอเปก หรอหงสาวด) และเมองสะเทม (หรอสธมมาวด) แตนกประวตศาสตรบางคนกกลาววาพระพทธศาสนาไปส ประเทศพมา ภายหลงพทธปรนพพานแลวประมาณพนปเศษ คอจบเอาประวตศาสตรตอนทพระเจาอโนรธามงชอหรออนรทธะ นบถอพระพทธศาสนาและเผยแผพระพทธศาสนา

3. พระพทธศาสนาไปสประเทศไทย พทธศาสนกชนชาวไทยกเชอคลายชาวพมาวาพระพทธศาสนาไปสประเทศไทยครงแรกเมอ พระโสณะและพระอตตระเดนทางไปประกาศศาสนาทสวรรณภม และเชอวาบรเวณพระปฐมเจดย และใกลเคยงจะเปนสวรรณภม เพราะไดขดพบโบราณวตถรนราวคราวเดยวกบสมยพระเจาอโศกหลายอยาง ตกลงวาถาเชอตามน พระพทธศาสนากไปสประเทศพมาและไทยไมเกน พ.ศ. 300 แตนกประวตศาสตรบางคนกเชอวา พระพทธศาสนาไปสประเทศไทยประมาณครสตศตวรรษท 1 หรอ 2 คอ ประมาณ พ.ศ.544 ถง พ.ศ. 743

4. พระพทธศาสนาไปสประเทศกมพชา ตามรายงานของผแทนกมพชาตอพทธศาสนกสมพนธแหงโลก พระพทธศาสนาไปสประเทศนนประมาณศตวรรษท 3แหงครสตศกราช คอเมอ พ.ศ. 743 ปลวงมาแลว ผใชนามวา อาร.ซ.มชมดา(R.C.Majumdar) ไดเขยนเรองนไววาการคนพบทางโบราณคดกบประวตศาสตรฝายจนยนยนตรงกนวา ปลายศตวรรษท 5 แหงครสตศกราช คอประมาณ พ.ศ.1000 นน พระพทธศาสนาไดเจรญอยแลวในกมพชา แมวาจะไมแพรหลายไปทวประเทศ ฉะนนจงพอสนนษฐานไดวา พระพทธศาสนาคงเขาไปสกมพชาในป พ.ศ. 743 เปนตนไป

5. พระพทธศาสนาไปสประเทศเวยดนามหรอจมปา ภาคใตของฝงทะเลตะวนออกของแหลมอนโดจน ซงเรยกวาอนนมนน ปจจบนเรยกวาเวยดนาม สมยกอนเรยกวาจมปา มหลกฐานวาพระพทธศาสนาไดไปประดษฐฐานอยในเวยดนามกอนครสตศตวรรษท 3 คอกอน พ.ศ. 744 ถง 843 เหตผลกคอการพบพระพทธรปสำรดสมยอมราวดในประเทศนน และหลกฐานจากประวตศาสตรฝายจน

6. พระพทธศาสนาไปสประเทศจน ตงแตพทธศตวรรษท 6 จนถงพทธศตวรรษท13 จนเปนศนยกลางทสำคญของศาสนาพทธ เมอ พ.ศ. 604 สมยราชวงศฮนพระเจามงตทรงสงทตไปสบพระพทธศาสนาในประเทศอนเดยและไดพระพทธรปพรอมคมภรพระพทธศาสนา มการสรางวดมาขาว ซงยงคงอยถงปจจบน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 31

พทธศาสนาเจรญรงเรองมาในสมยราชวงศถง เมองฉางอานเปนศนยกลางสำคญของพทธศาสนาและเปนแหลงเผยแผศาสนาพทธไปยงเกาหล และญปนตอมาในปลายราชวงศถง พ.ศ. 1388 จกรพรรดหวซง ประกาศใหศาสนาจากตางชาตไดแก ศาสนาครสต ศาสนาโซโรอสเตอร และศาสนาพทธเปนศาสนาทผดกฎหมาย และหนไปสนบสนนลทธเตาแทน ในสมยมการทำลายวด บงคบใหพระภกษสงฆสก ความรงโรจนของพทธศาสนาจงสนสด แตพทธศาสนานกายสขาวด และนกายฌานยงคงรงเรองมากลายเปนนกายเซนในญปน และนกายฌาน มอทธพลในราชวงศซอง

7. พระพทธศาสนาไปสประเทศเกาหล พระพทธศาสนาพรอมทงขอเขยนตางๆในภาษาจนเขาสประเทศเกาหลประมาณป ค.ศ. 372 หรอ พ.ศ. 915 เมอราชทตจนนำคมภรและภาพวาดไปยงอาณาจกรโคกรยอ ศาสนาพทธรงเรองในเกาหลนกายเซน ในพทธศตวรรษท 12 จนกระทงถงยคของการฟนฟลทธขงจอ ในสมยราชวงศโซซอน ตงแตตง พ.ศ. 1935 ศาสนาพทธจงเสอมลง

8. พระพทธศาสนาไปสประเทศญปน ญปนไดรบพทธศาสนาเมอราวพทธศตวรรษท 11 โดยพระภกษชาวเกาหลนำคมภและศลปะทางพทธศาสนาเขาสญปน เมอศาสนาพทธเสอมลงในอนเดย เอเชยกลาง จน และญปนยงคงรกษาศาสนาพทธไวได ตงแต พ.ศ. 1253 เปนตนมา มการสรางวดและรปเคารพจำนวนมากในเมองหลวง คอเมองนารา พทธศลปแบบญปนรงเรองในชวงพทธศตวรรษท 13-18 ในราวพทธศตวรรษท 17-18 พทธศาสนานกายเซนรงเรองรวมทงศลปะทสบเนองจากนกายเซนดวย พทธศาสนายงคงรงเรองในญปนจนถงปจจบน

9. พระพทธศาสนาไปสประเทศทเบต และในประเทศภฏาน สกขม ประมาณ พ.ศ.944 ถง 1043 มผนำคมภรพระพทธศาสนาจากอนเดยไปสทเบต แตไมไดรบความสนใจ จนประทงถงกลางศตวรรษท 7 ประมาณ ค.ศ. 1194 เปนตนไปพระพทธศาสนาจงเจรญในประเทศทเบต สกขมและภฏาน

2.2 ศาสนาอสลามในทวปเอเชยประเทศสำคญๆ ในเอเชยทนบถอศาสนาอสลามคอ สาธารณรฐประชาชน

บงกลาเทศ แตเดมเปนชมพทวปเชนเดยวกบอนเดยและปากสถาน เปนดนแดนทรงเรองดวยศาสนา พราหมณและศาสนาพทธ ตอมามพอคาอาหรบนำศาสนาอสลามมาเผยแผ ปจจบนประเทศบงคลาเทศมประชาชน 140 ลานคน ประชาชน 88.3% นบถอศาสนาอสลาม ศาสนาฮนด 10.5% นอกนนเปนศาสนาอนๆเชนเดยวกบประเทศปากสถาน มประชากร 159.6 ลานคน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน32

ประชาชน 97% นบถอศาสนาอสลาม ประเทศอนเดยประชากรมจำนวนพนลานคนนบถอศาสนาอสลาม จำนวน 11.67% ประเทศอนโดนเซยมพนทเปนเกาะ มประชากร 215 ลานคนจำนวน 181 ลานคนนบถอศาสนาอสลาม อนโดนเซยเปนประเทศทนบถอศาสนาอสลามมากทสดในโลก รองลงมาคอปากสถาน 141 ลานคน อนเดย 124 ลานคน บงคลาเทศ 111ลานคน ตรก อยปต อหรานและไนจเรยม 63-61 ลานคน และมาเลเซยมผนบถอ 12 ลานคนจากประชากร 22 ลานคน

ดงนน กลาวโดยสรป กลมประเทศในภมภาคเอเชยและเอเชยกลางจำนวน 15ประเทศทนบถอศาสนาอสลาม และไมใชแตประเทศทใชภาษาอาหรบเปนภาษากลางประเทศตางๆเหลานคออฟกานสถาน อาเซอรไบจน บงกลาเทศ บรไน อนโดนเซย อหรานคาซคสถาน ครกสถาน มาเลเซย มลดฟส ปากสถาน สาธารณรฐทาจสถาน ตรกเตรกเมนสถาน อซเบกสถาน

ประเทศในทวปเอเชยทประชากรมสลมเปนชาวอาหรบใชภาษากลาง คอ บาหเรนสาธารณรฐอรก รฐคเวต สาธารณรฐเลบานอน ราชอาณาจกรซาอดอาระเบย สาธารณรฐอาหรบซเรย สหรฐอาหรบเอมเรตส สาธารณรฐเยเมน

นอกจากนยงมประเทศสาธารณรฐคาซคสถาน มประชากร 15 ลานคนนบถอศาสนาอสลามรอยละ 47 ทเหลอรอยละ 44 นบถอศาสนาครสตนกายกรกออรโธดอกซ สาธารณรฐเลบานอนประชาชนรอยละ 59.7 นบถอศาสนาอสลาม สาธารณรฐมลดฟสประชาชนนบถอศาสนาอสลาม รฐสลตานโอมาน ประชาชนรอยละ 85% นบถอศาสนาอสลาม รฐกาตารประชาชนรอยละ 90 นบถอศาสนาอสลาม

2.3 การเผยแพรศาสนาครสตในเอเชยศาสนาครสตเผยแผในทวปเอเชยในสมยโบราณมาพรอมกบการคา แตเนองจาก

อารยธรรมในเอเชยมความเขมแขงมาก การเผยแผศาสนาครงนนจงทำไดนอย ตอมาอารยธรรมตะวนตกมความเขมแขงทงความเจรญดานวตถ การทหาร เศรษฐกจ และประเพณตางๆ ตองการมอำนาจทางเศรษฐกจมากขน จงเกดการลาอาณานคมเขามาทางเอเชย ประเทศทมความเขมแขงทางทะเลคอ องกฤษ ฝรงเศส และตอมาเมอมการพฒนาการคมนาคมทางอากาศ ประเทศทเรมแผอทธพลขนมาคออเมรกา รสเซย ศาสนาครสตจงมอทธพลในทวปเอเชยมากขน ทสำคญคอประเทศฟลปปนสซงอยในความยดครองของอเมรกาในชวงสงครามโลกครงท 2 ประชาชนฟลปปนสนบถอศาสนาครสตรอยละ 84 และเกาหลใต มผนบถอศาสนาครสตมากขนเวยดนามและตมอรตะวนออกนบถอศาสนาครสตเกอบทงหมดของประเทศ นอกจากนในประเทศอนๆคอ มาเลเซย ไทย ญปน อนเดยมผนบถอศาสนาครสตอยบาง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 33

2.4 ศาสนาพราหมณ-ฮนด ในเอเชยศาสนาพราหทณ-ฮนด เปนศาสนาทเกาแกทสดในโลกแลวยงเปนตนแบบของ

อารยธรรม วฒนธรรมของโลก เมอศกษาประวตศาสนาพราหมณ-ฮนด และศาสนาพทธในอนเดย จะเหนความรงโรจนของศาสนาทงสองศาสนาแตกตางกนตามยคสมย ตามอทธพลทสำคญคอ กษตรยปกตแลวศาสนาพราหมณ-ฮนดรงเรองในอนเดยมาโดยตลอด จนมาถงสมยพทธกาล และตอมาศาสนาพทธเสอมลง และมารงเรองอกครงในสมยพระเจาอโศกมหาราช และตอมาพทธศาสนาเสอมลงอก ศาสนาพราหมณ-ฮนดจงยงคงรงเรองอยในอนเดยมาโดยตลอด

ในสมยโบราณประเทศอนเดยเปนประเทศทเขมแขงทางวฒนธรรม เปนประเทศมหาอำนาจประเทศหนงในสมยนน ไดตดตอคาขายกบอนโดนเซย ซงศาสนาฮนด-พราหมณเขามาสอนโดนเซย เนองจากอนโดนเซยเปนประเทศทเปนหมเกาะ คราวใดทประเทศทมาตดตอคาขายมอทธพลทำใหเจาผครองประเทศศรทธาเลอมใสนบถอ จะทำใหคนในประเทศนบถอไปดวย ตอมาศาสนาพราหมณ-ฮนดเสอมลง มศาสนาพทธมาแทนศาสนาพทธเสอมลงแลวและในปจจบนคนในอนโดนเซยสวนใหญจะนบถอศาสนาอสลาม

กจกรรมท 2ใหผเรยนคนควาขอมลเพอเขยนรายงานและความหนาแนนของจำนวนประชากรของ

ประเทศตางๆทนบถอศาสนาตางๆในทวปเอเชย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน34

โบสถครสต ศาสนสถาน พราหมณ-ฮนด

โบสถพทธ โบสถอสลาม

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 35

เรองท 3 หลกธรรมของศาสนาตางๆ

3.1 หลกธรรมของศาสนาพทธหลกธรรมของศาสนาพทธ หรออาจกลาวสนๆวา ศาสนธรรม ไดจดไวเปนหมวดหม

3 หมวดดวยกน เรยกหมวดหมทจำแนกจดในกระจาดหรอตะกรา คอ คำวา “ปฎก” แปลไดอกอยางวา คมภร ดงนน พระไตรปฎก หมายความวา เปนทรวบรวมคำสงสอนของพระพทธเจาไวเปนหมวดหมไมใหกระจดกระจายคลายกระจาดหรอตะกราเปนทใสสงของและ ไตร แปลวา 3

ดงนน ใน 3 ปฎก ประกอบดวย1. พระวนยปฎก วาดวยวนยหรอศลของภกษ ภกษณ2. พระสตตนตปฎก วาดวยพระธรรมเทศนาทวๆไป3. พระอภธรรมปฎก วาดวยธรรมะลวน หรอธรรมะทสำคญ

ในสมยของพระพทธเจายงไมมพระไตรปฎก แตเรยกธรรมทพระองคประทานไวมากมายตางกาลเวลา สถานท พระสาวกทองจำกนไวไดและจดระเบยบหมวดหมเปนปฎกตางๆเมอพระพทธเจาปรนพพานแลว จงไดมการสงคายนาหรอตรวจชำระ จดระเบยบคำสอนของพระองคเปนหมวดหม ดวยการทอง การจารกในตวหนงสอ ดวยการพมพเปนเลม

หลกธรรมสำหรบชาวพทธหลกศาสนาพทธ เชอเรองการเวยนวายตายเกดของสตวโลก ชวตเปนทกขเปนไปตาม

กฎแหงกรรม ทำดไดด ทำชวไดชว ภพภมทเวยนวายตายเกด ภพภมของสตวโลกม 3 ภมคอ มนษยโลก เทวโลก และนรกภม จนกวาสตวโลกนนจะขจดกเลสหมดสน และเขาสโลกพระนพพาน ไมมการเวยนวายตายเกดอก

การปฏบตตามหลกธรรมของศาสนาพทธนนควรเปนไปตามลำดบชน คอ1. การปฏญาณตนเปนพทธมามกะ2. การปฏบตตนตามศล 53. การปฏบตตนเพอความพนทกข

1. การปฏบตตนเปนพทธมามกะ หรอเรยกวา การปฏบตตนถง ไตรสรณคมณนนคอ ปฏญาณวา จะนบถอพระรตนตรย โดย

พทธธง สะระณง คจฉามแปลวา ขาพเจาขอถงพระพทธเจาเปนทพงในการดำเนนชวต

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน36

ธมมง สะระณง คจฉาม แปลวา ขาพเจาขอถงพระธรรมเปนทพงในการดำเนนชวต

สงฆง สะระณง คจฉามแปลวา ขาพเจาขอถงพระสงฆเปนทพงในการดำเนนชวต

ทตยมป พทธธง สะระณง คจฉามแปลวา ขาพเจาขอถงพระพทธเจาเปนทพงในการดำเนนชวตแมครงทสอง

ทตยมป ธมมง สะระณง คจฉามแปลวา ขาพเจาขอถงพระธรรมเปนทพงในการดำเนนชวตแมครงทสอง

ทตยมป สงฆง สะระณง คจฉามแปลวา ขาพเจาขอถงพระสงฆเปนทพงในการดำเนนชวตแมครงทสอง

ตะตยมป พทธธง สะระณง คจฉาม แปลวา ขาพเจาขอถงพระพทธเจาเปนทพงในการดำเนนชวตแมครงทสาม

ตะตยมป ธมมง สะระณง คจฉามแปลวา ขาพเจาขอถงพระธรรมเปนทพงในการดำเนนชวตแมครงทสาม

ตะตยมป สงฆง สะระณง คจฉามแปลวา ขาพเจาขอถงพระสงฆเปนทพงในการดำเนนชวตแมครงทสาม

2. การปฏบตตนตามศล 5 ศล 5 เปนพนฐานของพทธศาสนกชน พงประพฤตปฏบตคอ1. ปาณาตปาตา เวระมะณ สกขา ปะทง สะมาทยาม

แปลวา งดเวนการฆา เบยดเบยนทำรายรางกายคนและสตว2. อะทนนาทานา เวระมะณ สกขา ปะทง สะมาทยาม

แปลวา งดเวนจากการถอเอาสงของทเขาไมให3. กาเมสมจฉา จารา เวระมะณ สกขา ปะทง สะมาทยาม

แปลวา งดเวนจากการประพฤตผดในกาม4. มสาวาทา เวระมะณ สกขา ปะทง สะมาทยาม

แปลวา งดเวนจากการพดปด พดสอเสยด พดเพอเจอ5. สราเมระยะ มชชะปะมาทฏฐานะ เวระมะณ สกขา ปะทง สะมาทยาม

แปลวา งดเวนจากสรา ยาเสพตดทงปวง ศล 5 มประโยชน คอ1. เพอความสงบสขของสงคม คอการปองกนการลวงละเมดสทธของผอน

อนจะสงผลใหเกดการทะเลาะเบาะแวง ความหวาดระแวงและความวนวายในสงคม

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 37

2. เพอพฒนาจตใจของผประพฤตปฏบตตามศล เพราะศล 5 บญญตขนมาเพอควบคมไมใหมการแสดงออกทางกายหรอวาจา ไปในทางทตอบสนองอำนาจของกเลส ในการใหศลนนตอนสดทายพระจะกลาววา

สเลนะ สคะตง ยนต สเลนะ โภคะสมปะทาสเลนะ นพพตง ยนต ตสมา สลง วโสธะเย

คำกลาวน แสดงถงอานสงสของการรกษาศล คอ ศลทำใหผประพฤตปฏบตเขาถงสคต คอ ไปในทางทด ศลกอใหเกดโภคทรพย และศลนำมาใหไดถงความดบ หรอพระนพพาน

3. การปฏบตตนเพอความพนทกข ชาวพทธควรศกษาธรรมทสำคญๆ คอ อรยสจ4 อทธบาท 4 ทศ 6 สปปรสธรรม 7 อบายมข 6 พรหมวหาร 4 สงคหวตถ4 และชาวพทธควรบรหารจตตามหลกพทธศาสนา3.1 อรยสจ 4 คอ ธรรมทพระพทธเจาทรงตรสรอรยสจ 4 คอ ความจรง 4

ประการ คอ1.) ทกข คอ ความไมสบายกาย ไมสบายใจ อนเนองมาจากสภาพท

ทนไดยาก คอ สภาวะทบบคนจตใจ ความขดแยง ความไมสมปรารถนา การพลดพรากจากสงทรกทชอบใจ

2.) สมทย คอ เหตททำใหเกดความทกข จากตณหา หรอความอยากความตองการ มสาเหตมาจากกามตณหา คอ ความอยากไดในสงทปรารถนา เชน อยากไดบาน ภวตณหา คอ ความอยากเปนโนน อยากเปนนวภวตณหา คอ ความไมอยากเปนนน ความไมอยากเปนน

3.) นโรธ หมายถงความดบทกข คอการดบตณหา ความอยากใหสนไปถาเราตดความอยากไดมากเทาใด ทกขกมนอยลงไปดวย และถาเราดบไดความสขจะเกดขน

4.) มรรค หมายถง ขอปฏบตใหถงความดบทกข ไดแก การเดนทางสายกลางหรอเรยกอยางหนงวา มรรค มสวนประกอบ 8 ประการคอ1.) สมมาทฎฐ คอ ความเหนชอบ2.) สมมาสงกปปะ คอ ความดำรชอบ3.) สมมาวาจา คอ ความเจรจาชอบ4.) สมมากมมนตะ คอ การกระทำชอบ5.) สมมาอาชวะ คอ การเลยงชพชอบ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน38

6.) สมมาวายามะ คอ การเพยรชอบ7.) สมมาสต คอ การระลกชอบ8.) สมมาสมาธ คอ การตงใจชอบ

3.2 อทธบาท 4 เปนธรรมะทปฏบตตนในสงทมงหมายใหพบความสำเรจเปนธรรมะทใชกบการศกษา เลาเรยน การทำงาน อาชพตางๆ อทธบาทหมายถง ธรรมทใหบรรลความสำเรจ มาจากคำวา อทธ คอความสำเรจบาท คอทางวถนำไปส ดงนน อทธบาท จงแปลวา วถแหงความสำเรจประกอบดวย1.) ฉนทะ คอ ความพอใจรกใครสงนน เชน รกใครในการงานททำ

ในวชาทเรยน2.) วรยะ คอ เพยรหมนประกอบในสงนน มกำลงใจ เขมแขง อดทน

หนกเอาเบาส3.) จตตะ คอ เอาใจใสสงนน ไมวางธระ ตงใจ จตใจจดจอกบงาน4.) วมงสา คอ หมนตรตรองพจารณาเหตผลในสงนน ปรบปรงพฒนา

แกไข สงนนได3.3 ทศ 6 คอ สงททกคนทอยรวมกนในสงคมพงปฏบตตอกนในทางทดงาม

รายละเอยด คอ1. ทศเบองหนา ไดแก บดา มารดา เปนผอปการะบตร ธดามากอน

นบตงแตปฏสนธในครรภมารดา และประคบประหงมเลยงดบตรธดาควรบำรงบดา มารดา ดงน1.) ทานไดเลยงเรามาแลว ใหเลยงทานตอบ2.) ชวยทำกจของทาน (ใหสำเรจดวยด)3.) ดำรงวงศสกล (ใหเปนทนบถอ)4.) ประพฤตตนใหเปนคนควรรบทรพยมรดก5.) เมอทานลวงลบไปแลว ทำบญอทศใหและบดามารดาควรอนเคราะหบตร ธดา 5 ประการ คอ1.) หามมใหทำชว2.) ใหตงอยในความด3.) ใหศกษาศลปวทยา4.) หาคครองทสมควรให5.) มอบทรพยใหตามเวลาอนควร

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 39

2. ทศเบองขวา ไดแก อาจารยเพราะอาจารยเปนผอบรมสงสอนศษยใหรวชาการตางๆ และบาปบญคณโทษ

ศษยควรปฏบตตออาจารยดงน1.) ดวยการลกขนตอนรบ ตอนรบดวยความเตมใจ2.) ดวยเขาไปยนคอยรบใช เมอทานมกจธระไหววาน3.) ดวยการเชอฟง4.) ดวยการอปฏฐาก ดแลรกษาชวยเหลอตามควรอาจารยควรอนเคราะหศษย คอ1.) แนะนำด ใหประพฤตด ประพฤตชอบ2.) ใหเรยนด ใหเขาใจด และถกตอง3.) บอกศลปะใหสนเชงไมปดบงอำพราง4.) ยกยองใหปรากฏในเพอนฝง5.) ทำความปองกนในทศทงหลาย

(คอจะไปทางทศไหนกไมอดอยาก)3. ทศเบองหลง ไดแก สาม ภรรยา เพราะสาม ภรรยาเปนผมาทหลงจงยกไว

เปนทศเบองหลง สามพงบำรงภรรยา ดงนคอ1.) ยกยองนบถอวาเปนภรรยา2.) ดวยการไมดหมน3.) ดวยการไมประพฤตนอกใจ4.) ดวยการมอบความเปนใหญให5.) ดวยการใหเครองแตงตวภรรยาพงอนเคราะหสามดงตอไปน คอ1.) จดการงานด คอขยนหมนทำกจการในบาน2.) สงเคราะหคนขางเคยงของสามด ตอนรบพดจาปราศรย3.) ไมประพฤตนอกใจ4.) รจกรกษาทรพยทสามหามาได รจกเกบออม5.) ขยน ไมเกยจครานในกจการทงปวง

4. ทศเบองซาย ไดแก มตรสหาย เพราะเปนผชวยเหลอในกจธระตางๆทเกดขนใหสำเรจ เหมอนกบมอซาย ชวยประคองมอขวาใหทำงาน การปฏบตตนตอมตร คอ

1.) ดวยการใหปน แบงปนทรพยสนใหมตรตามควร2.) ดวยการเจรจาถอยคำไพเราะ พดจาออนหวานมสาระ3.) ดวยการประพฤตประโยชน ชวยเหลอแนะนำสงทเปนประโยชน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน40

4.) ดวยความเปนผมตนเสมอ ทำตวเสมอกนกบมตร ไมแสดงกรยาเยอหยงจองหองกบมตร

5.) ดวยไมกลาวใหคลาดจากความจรง จตใจ ซอตรง สจรต มความจรงใจ ไมหวาดระแวงตอมตรมตรพงอนเคราะหเพอนตอบ ดงตอไปน คอ

1.) รกษามตรผประมาทแลว สกดกนอนตรายไมใหเกดขน2.) รกษามตรของผประมาทแลว รกษาทรพยไมใหเกดอนตราย3.) เมอมภยเอาเปนทพงได เปนทพงพงได4.) ไมละทงในยามวบต เมอมตรเสอมลาภ ยศ ทรพยสมบต ใหความ

ชวยเหลอไมทอดทง5.) นบถอตลอดถงวงศญาตมตร ใหความรกใครนบถอญาตพนอง

ของมตรเหมอนญาตตนเองดวย5. ทศเบองลาง ไดแก บาว ไพร กรรมกร เพราะเปนผทตำกวา จงยอมตน

เปนคนรบใช นายพงบำรงดงตอไปน คอ1.) ดวยการจดการงานใหทำตามสมควรแกกำลงความสามารถ2.) ดวยการใหอาหารและรางวล3.) ดวยการพยาบาลเวลาเจบไข4.) ดวยการปลอยในสมย ผอนผน ใหหยดงานตามเทศกาล ตามความ

สมควรคนรบใชบาวไพร ควรปฏบตตนดงตอไปน1.) ลกขนทำงานกอนนาย2.) เลกงานทหลงนาย3.) ถอเอาแตของทนายให4.) ทำงานใหดขน5.) นำคณของนายไปสรรเสรญ

6. ทศเบองบน ไดแก สมณพราหมณ ผทเปนทเคารพสกการะทวไป เปนผปฏบตธรรม เปนอรยสาวกพระพทธเจา เราควรปฏบตตอสมณพราหมณ ดงนคอ

1.) ดวยกายกรรม ทำสงทเปนประโยชน2.) ดวยวจกรรม พดมสมมาคารวะ3.) ดวยมโนกรรม คดสงใดประกอบดวยเมตตา4.) ดวยความเปนผไมปดประต ตอนรบ ถวายอาหารให5.) ดวยอามสทาน ถวายปจจย 4

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 41

สมณพราหมณ ควรอนเคราะหตอบดงนคอ1.) หามไมใหกระทำชว2.) ใหตงอยในความด3.) อนเคราะหดวยนำใจอนงาม4.) ใหไดฟงในสงทยงไมเคยฟง5.) ทำสงทเคยฝงแลวใหแจมแจง6.) บอกทางสวรรคให

3.4 สปปรสธรรม 7 คอ ธรรมของคนด 7 อยาง คอ1.) ความเปนผรจกเหต (ธมมญตา)2.) ความเปนผรจกผล (อตกญตา)3.) ความเปนผรจกตน (อตตญตา)4.) ความเปนผรจกประมาณ (มตตญตา)5.) ความเปนผรจกกาล (กาลญตา)6.) ความเปนผรจกชมชน (ปรสญตา)7.) ความเปนผรจกเลอกบคคล (ปคคลปโรปรญตา)

3.5 อบายมข 6 ละเวนจากอบายมข 6 คอ1. การดมนำเมา2. เทยวกลางคน3. เทยวดการละเลน4. เลนการพนน5. คบคนชวเปนมตร6. เกยจครานการทำงาน

3.6 พรหมวหาร 4 คอ ธรรมะของผใหญทควรปฏบต คอ1. เมตตา คอ ความปรารถนาใหผอนมความสข2. กรณา คอ ความปรารถนาใหผอนพนจากความทกข3. มทตา คอ ความยนดเมอผอนไดด4. อเบกขา คอ การวางเฉย ไมลำเอยง ทำใหเปนกลาง ใครทำด

ยอมไดด

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน42

3.7 สงคหวตถ 4 คอ ธรรมทเปนเครองยดเหนยวนำใจผอน1. ทาน การให การเสยสละ เออเฟอเผอแผ2. ปยวาจา การพดดวยถอยคำทไพเราะ3. อตถจรยา การสงเคราะหทกชนด หรอการประพฤตในสงทเปน

ประโยชนตอผอน4. สมานตตตา การเปนผสมำเสมอ มความประพฤตเสมอตนเสมอ

ปลาย

สรป หลกธรรมทชาวพทธพงปฏบต คอ การละความชว การทำความด การทำจตใจใหแจมใส และการทำสมาธภาวนา

การละความชว คอ การไมทำบาป อกศลทงมวล การถอศล 5 หรอศลอนๆ ตามบทบาทหนาทของตนเอง การทำความด มความกตญกตเวทตอผมคณ ตอสงคม สวนรวมประเทศชาต ความขยนหมนเพยรในการงาน อาชพ ไมเอาเปรยบคดโกงผอน และการทำจตใจใหแจมใส ไมคดทกข โศกเศรา อนเกดจากการเสอมของสงขาร โรคภยไขเจบ ความอยากมอยากเปนอยากไดตางๆ รวมทงการสญเสยสงทรกตางๆโดยใชหลกการทำสมาธภาวนา

การเจรญภาวนาการเจรญภาวนาเปนการพฒนาจตบรหารจต หลกพระพทธศาสนาเปนการสราง

บญบารมทสงทสด และยงใหญทสดในพระพทธศาสนา จดวาเปนแกนแทการเจรญภาวนาม 2 อยาง คอ สมถภาวนา และวปสสนาภาวนา1. สมถภาวนา ไดแก การทำจตใจใหเปนสมาธ คอ ทำจตใหตงมนอยในอารมณ

เดยว ไมฟงซาน วธภาวนามหลายชนด พระพทธองคบญญตเปนแบบอยางไว40 ประการ เรยกวา กรรมฐาน 40 ทนยม คอการหายใจเขา บรกรรมพทธหายใจออก บรกรรมโธ เรยกวา อานาปานสต ผใดจะปฏบตภาวนาจะตองรกษาศลใหบรสทธตามฐานะ เชน เปนฆารวาสถอศล 5 ศล 8 เปนเณร ถอศล 10เปนพระถอศล 227 ขอ เพราะในการปฏบตสมถภาวนานนศลเปนพนฐานทสำคญ อานสงสของสมาธมากกวารกษาศลเทยบกนไมได พระพทธองคไดตรสวา “แมไดอปสมบทเปนพระภกษรกษาศล 227 ขอ ไมเคยขาดไมดางพรอยมานานถง 100 ป กยงไดกศลนอยกวาผททำสมาธเพยงใหจตสงบนาน เพยงชวไกกระพอปก ชางกระดกห” คำวาจตสงบในทน หมายถงจตทมอารมณเดยวเพยงชววบ แมกระนนยงมอานสงสมากมาย แตอยางไรกดการเจรญสมถภาวนาหรอสมาธ แมจะไดบญอานสงสมากมายมหาศาลอยางไร

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 43

กไมใชบญกศลทสงสดยอดในพระพทธศาสนาการเจรญวปสสนา (การเจรญปญญา) จงจะเปนการสรางกศลทสดยอดในพระพทธศาสนาโดยแท

2. วปสสนาภาวนา (การเจรญปญญา) เมอจตของผบำเพญเพยรตงมนอยในสมาธจตของผบำเพญเพยรยอมมกำลงอยในสภาพทนมนวล ควรแกการวปสสนาภาวนาตอไป

อารมณของวปสสนาแตกตางจากอารมณของสมาธ เพราะสมาธนนมงใหจตตงมนอยในอารมณหนงแตอารมณเดยว โดยแนนงอยเชนนนไมนกคดอะไร แตวปสสนาไมใชใหจตตงมนอยในอารมณเดยวนงอยเชนนน แตเปนจตทคดใครครวญ หาเหตและผลในสภาวธรรมทงหลายและสงทเปนอารมณของวปสสนานนมแตเพยงอยางเดยว คอ ขนธ 5 ซงนยมเรยกวารป-นาม โดยรปม 1 นามนนม 4 คอ เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ซงนามนนเปนเพยงสงขารธรรมเกดจากการปรงแตง แตเพราะอวชชา คอ ไมรเทาสภาวธรรมจงทำใหเกดความยดมนเปนตวเปนตน การเจรญวปสสนามจตพจารณา เหนสภาวธรรมทงหลาย คอ ขนธ 5เปนอาการของพระไตรลกษณ คอเปนอนจจง คอไมเทยง ทกขง คอลวนเปนทกข อยในสภาพเดมไมได ตองแปรเปลยนไป และอนตตา ไดแก ความไมใชตวตน ไมใชสตว บคคลไมใชสงของ สรรพสงทงหลายเพยงชวคราวเทานน เมอนานไปยอมเปลยนแปลงกลบไปสสภาวะเดม สมาธและวปสสนาเปนทงเหต และผลของกนและกนและอปการะซงกนและกนจะมวปสสนาปญญาเกดขนโดยขาดกำลงสมาธไมไดเลย

การเจรญวปสสนาอยางงายๆ ประจำวน1. มจตใครครวญถง มรณสตกรรมฐาน คอ ใครครวญถงความตายเปนอารมณเพอ

ไมใหประมาทในชวต ไมมวเมา เรงทำความดและบญกศล เกรงกลวตอบาปทจะตดตามไปในภพหนา

2. มจตใครครวญถง อสภกรรมฐาน ไดแก สงทไมสวย ไมงาม เชน ศากศพรางกายคนทเปนบอเกดแหงตณหา ราคะ กามกเลส วาเปนของสวยงามเปนทเจรญตา เจรญใจ ไมวารางกายของตนเอง และของผอนกตาม แทจรงแลวเปนอนจจง คอไมเทยงแทแนนอน วน เวลา ยอมพรากจากความสวยงาม จนเขาสวยชราซงจะมองหาความสวยงามใดๆหลงเหลออยไมไดเลย

3. มจตใครครวญถง กายคตานสสตกรรมฐาน เรยกกนวา กายคตาสตกรรมฐานจตใครครวญ ผม ขน เลบ หนง ฟน พจารณาใหเหนความโสโครกของรางกายเพอใหนำไปสการละสกกายทฏฐ คอ ความเหนผดในรางกายของตน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน44

4. มจตใจใครครวญถงธาตกรรมฐาน คอ การพจารณาวารางกายของเราและของผอนไมใชตวของเราแตอยางใดเลย เปนแตเพยงธาต 4 ทมาประชมเกาะกมรวมกนเพยงชวคราว ถงเวลาเกาแกแลวแตกสลายตายไป กลบไปสความเปนธาตตางๆในโลกตามเดม

แบบอยางชาวพทธทดหมอมเจาหญงพนพสมย ดศกลพระประวตหมอมเจาหญงพนพสมย ดศกล ประสตเมอวนจนทรท 17 กมภาพนธ พ.ศ. 2438

เปนพระธดาในสมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดำรงราชานภาพ ผไดรบการยกยองวาเปนบดาแหงประวตศาสตรไทย และหมอมเฉอย พระองคสนชพตกษยดวยโรคชรา เมอวนท 11สงหาคม พ.ศ. 2533 รวมพระชนษาได 95 พรรษา

กรณยกจดานพระพทธศาสนา สามารถสรปไดดงน1. ทรงเปนทปรกษาชมรมพทธศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยเสดจไป

ประทานความรดานพระพทธศาสนาสปดาหละ 2 ครง และเปนทปรกษาชมรมพทธศาสนามหาวทยาลยธรรมศาสตร

2. ทรงเปนองคปาฐกถาและบรรยายวชาการทางพระพทธศาสนา ทงในและตางประเทศ

3. ทรงเปนกรรมการบรหารและอปนายกพทธสมาคมแหงประเทศไทยในพระบรม ราชปถมภ

4. ทรงเปนรองประธานองคการพทธศาสนกสมพนธแหงโลก (พ.ส.ล.) ใน พ.ศ.2496 และประธานองคการพทธศาสนกสมพนธแหงโลกใน พ.ศ. 2507

5. ทรงมงานนพนธทางพระพทธศาสนาหลายเรอง เชน หนงสอชอ ศาสนาคณหนงสอสอนศาสนาพระพทธศาสนาสำหรบเยาวชน เปนตน

แบบอยางชาวพทธทด(1) ทรงเปนอบาสกาทเครงครด ตระหนกในหนาทของอบาสกา ดวยการศกษา

ปฏบตธรรม(2) ทรงเปนพหสต โดยศกษาบาลจนมความรความเขาใจเปนอยางด และมผลงาน

วชาการดานอนๆอก ทงดานสงคมสงเคราะห ประวตศาสตร โบราณคด เปนตน(3) ทรงเปนแบบอยางพลเมองทด ดวยการจงรกภกดและพทพษสมบตลำคาของ

ชาต กลาวคอ เมอพระบดาสนพระชนม มชาวตางชาตเสนอซอผลงานนพนธทาง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 45

วชาการของพระบดาดวยราคาสง แตพระองคทรงแจงความจำนงบรจาคหนงสอใหแกรฐบาลเพอเกบไวเปนสมบตของชาต และเปนคลงความรของประชาชนรฐบาลในขณะนนจงสรางหองสมดขนรองรบ เรยกวา หอดำรง

3.2 หลกธรรมของศาสนาอสลามอสลามเปนคำภาษาอาหรบ แปลวา การสวามภกด ซงหมายถงการสวามภกดอยาง

บรบรณแกอลลอฮ พระผเปนเจา ดวยการปฏบตตามคำบญชาของพระองคบรรดาศาสนฑตในอดตลวนแตไดรบมอบหมายใหสอนศาสนาอสลามแกมนษยชาต

ศาสนาฑตทานสดทาย คอ มฮมมด บตรของอบดลลหแหงอารเบย ไดรบมอบหมายใหเผยแผสาสนของอลลอฮ ในชวงป ค.ศ. 610-632 เฉกเชนบรรพศาสดาในอดต โดยม มะลกญบรลเปนสอระหวางอลลหพระผเปนเจาและมฮมมด พระโองการแหงพระผเปนเจาททะยอยลงมา ในเวลา23 ปจนทรคต ไดรบการรวบรวมขนเปนเลมชอวา อลกรอาน ซงเปนธรรมนญแหงชวตมนษยเพอทจะไดครองตนบนโลกนอยางถกตอง กอนกลบคนสพระผเปนเจา

สาสนแหงอสลามทถกสงมาใหแกมนษยทงปวงมจดประสงคหลก 3 ประการ คอ1. เปนอดมการณทสอนมนษยใหศรทธาในอลลอห พระผเปนเจาเพยงพระองคเดยว

ทสมควรแกการเคารพบชาและภกด ศรทธาในความยตธรรมของพระองคศรทธา ในพระโองการแหงพระองค ศรทธาในวนปรโลก วนซงมนษยฟนคนชพอกครงเพอรบคำพพากษาและรบผลตอบแทนของความดความชวทตนไดปฏบตไปในโลกน มนใจและไววางใจตอพระองค เพราะพระองคคอทพงพาของทกสรรพสง มนษยจะตองไมสนหวงในความเมตตาของพระองค และพระองคคอปฐมเหตแหงคณงามความดทงปวง

2. เปนธรรมนญสำหรบมนษย เพอใหเกดความสงบสขในชวตสวนตว และสงคมเปนธรรมนญทครอบคลมทกดาน ไมวาในดานการปกครอง เศรษฐกจ หรอนตศาสตร อสลามสงสอนใหมนษยอยกนดวยความเปนมตร ละเวนการรบราฆาฟน การทะเลาะเบาะแวง การละเมดและรกรานสทธของผอน ไมลกขโมยฉอฉล หลอกลวง ไมผดประเวณ หรอทำอนาจาร ไมดมของมนเมาหรอรบประทานสงทเปนโทษตอรางกายและจตใจ ไมบอนทำลายสงคม แมวาในรปแบบใดกตาม

3. เปนจรยธรรมอนสงสงเพอกาครองตนอยางมเกยรต เนนความอดกลน ความซอสตว ความเออเฟอเผอแผ ความเมตตากรณา ความกตญกตเวท ความสะอาดของกายและใจ ความกลาหาญ การใหอภย ความเทาเทยมและความ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน46

เสมอภาคระหวางมนษย การเคารพสทธของผอน สงสอนใหละเวนความตรหนถเหนยว ความอจฉารษยา การตฉนนนทา ความเขลาและความขลาดกลว การทรยศและอกตญ การลวงละเมดสทธของผอน

ศาสนาอสลามไมใชศาสนาทววฒนาการมาจากศาสนาอน หรอศาสนาทมนษยประดษฐขนอยางเชนศาสนาอนๆ ทมอยในโลก อสลาเปนศาสนาของพระผเปนเจาทเปนทางนำในการดำรงชวตทกดานแกมนษยทกคน ไมยกเวนอาย เพศ เผาพนธ หรอฐานนดร

หลกคำสอนศาสนาอสลามเกดในดนแดนอาหรบ โดยมความเชอตามโบราณเดมเกยวกบหน

ศกดสทธ เรยกวา หนกาบะห อำนาจลกลบ ผสางเทวดา เวทมนตรคาถา พอมด หมอผ คำทำนาย การเสยงทาย การนบถอภเขา ตนไม นำพ บชาดวงอาทตย ดวงจนทร ดวงดาวตางๆอสลสามมาจากคำวา อสละมะ แปลวา สนต การยอมนอบนอมตน ชาวมสลมมงตามความคดเหนของพระเจาโดยไมเหนแกชวต มความเชอศรทธา 6 ประการ

1. ศรทธาในพระเจา2. ศรทธาในบรรดามะลาอกะห คอ เทวทตของพระเจา ซงเปนคนกลางทำหนาท

สอสารระหวางศาสดามฮมมดกบพระเจา บนทกความดความชวของมนษย ถอดวญญาณออกจากรางเวลามนษยตาย และสมภาษณผตาย ณ หลมฝงศพ

3. ศรทธาในคมภรอลกรอาน เปนคมภรสดทายทพระเจาสงตรงผานพระมฮมมดลงมาใหมนษยโลก

4. ศรทธาตอบรรดาศาสนฑต5. ศรทธาตอวนพพากษาโลก เรยกวนนวา วนกยามะห6. ศรทธาในกฎสภาวะของพระเจา มทงกฎตายตวและไมตายตว

กฎตายตว คอ กำหนดเพศพนธ กฎไมตายตว คอ ทำด ไดด ทำชวไดชว

หลกคำสอนของศาสนาอสลา แบงไว 3 หมวด ดงน1. หลกการศรทธา

อสลามสอนวา ถาหากมนษยพจารณาดวยสตปญญาและสามญสำนก จะพบวาจกรวาลและมวลสรรพสงทงหลายทมอย มไดอบตขนดวยตนเอง เปนทแนชดวาสงเหลานไดถกอบตขนมาโดยพระผสรางดวยอำนาจและความรทไรขอบเขต ทรงกำหนดกฎเกณฑทไมมการเปลยนแปลงไวทวทงจกรวาล ทรงขบเคลอนจกรวาลดวยระบบทละเอยดออน ไมมสรรพสงใดถกสรางขนมาอยางไรสาระ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 47

พระผเปนเจาผทรงเมตตา ทรงสรางมนษยขนมาอยางประเสรฐ จะเปนไปไดอยางไรทพระองคจะปลอยใหมนษยดำเนนชวตอยไปตามลำพง โดยไมทรงเหลยวแล หรอปลอยใหสงคมมนษยดำเนนไปตามยถากรรมของตวเอง

พระองคทรงขจดความสงสยเหลาน ดวยการประทานกฎการปฏบตตางๆ ผานบรรดาศาสดาใหมาสงสอนและแนะนำมนษยไปสการปฏบต สำหรบการดำเนนชวต แนนอนมนษยอาจมองไมเหนผล หรอไดรบประโยชนจากการทำความด หรอไดรบโทษจากการทำชวของตน

จากจดนทำใหเขาใจไดทนทวา ตองมสถานทอนอก อนเปนสถานทตรวจสอบการกระทำของมนษยอยางละเอยดถถวน ถาเปนความดพวกเขาจะไดรบรางวลเปนผลตอบแทนแตถาเปนความชวจะถกลงโทษไปตามผลกรรมนน ศาสนาไดเชญชวนมนษยไปสหลกการศรทธาและความเชอมนทสตยจรง พรอมพยายามผลกดนมนษยใหหลดพนจากความโงเขลาเบาปญญา

1.1 หลกศรทธาอสลามแนวซนหน1) ศรทธาวาอลลอหเปนพระเจา2) ศรทธาในบรรดาคมภรตางๆ ทอลลอหประทานลงมาในอดต เชน

เตารอตอนญลซะบรและอลกรอาน3) ศรทธาในบรรดาศาสนฑตตางๆ ทอลลอหไดทรงสงมายงหมมนษย

และนบมฮมมดศอลลลลอฮอะลยฮวะซลลม เปนศาสนฑตคนสดทาย

4) ศรทธาในบรรดามะลาอกะห บาวผรบใชอลลอห5) ศรทธาในวนสนสดทาย คอหลงจากสนโลกแลว มนษยจะฟนขน

เพอรบการตอบสนองความดความชวทไดทำไปบนโลกน6) ศรทธาในกฎสภาวะ

1.2 หลกศรทธาอสลามแนวชอะห1) เตาฮด (เอกภาพ) คอศรทธาวาอลลอหทรงเปนพระผเปนเจาเพยง

พระองคเดยว ไมมพระเจาอนใดนอกเหนอจากพระองค2) อะดาละห (ความยตธรรม) คอศรทธาวาอลลอหทรงยตธรรมยง3) นบวะห (ศาสดาพยากรณ) คอศรทธาวาอลลอหไดทรงสงศาสนฑต

ตางๆทอลลอหไดทรงสงมายงหมมนษย หนงในจำนวนนน คอนบมฮมมด

4) อมามะห (การเปนผนำ) ศรทธาวาผนำสงสดในศาสนาจะตองเปนผทรบการแตงตงจากศาสนฑตมฮมมดเทานน จะเลอกหรอแตงตง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน48

กนเองไมได ผนำเหลานนม 12 คน คอ อะลย บนอะปฏอลบ และบตรหลานของอะลห และฟาฏมะห อก 11 คน

5) มะอาด (การกลบคน) วนสนโลกและวนกยามต ศรทธาในวนฟนคนชพ คอ หลงจากสนโลกแลว มนษยจะฟนขนเพอรบการตอบสนองความดความชวทไดทำไปบนโลกน

2. หลกจรยธรรมศาสนาสอนวา ในการดำเนนชวตจงเลอกสรรเฉพาะสงทด อนเปนทยอมรบของ

สงคม จงทำตนใหเปนผดำรงอยในศลธรรม พฒนาตนเองไปสการมบคลกภาพทด เปนคนทรจกหนาท หวงใย มเมตตา มความรก ซอสตยตอผอน รจกปกปองสทธของตน ไมละเมดสทธของผอน เปนผมความเสยสละ ไมเหนแกตว และหมนใฝหาความร ทงหมดทกลาวมานเปนคณสมบตของผมจรยธรรม ซงความสมบรณทงหมดอยทความยตธรรม

3. หลกการปฏบตศาสนาสอนวา กจการงานตางๆทจะทำนน มความเหมาะสมกบตนเองและสงคม

ขณะเดยวกนตองออกหางจากการงานทไมด ทสรางความเสอมเสยอยางสนเชงสวนการประกอบคณงามความดอนๆ การถอศลอด การนมาซ และสงทคลาย

คลงกบสงเหลาน เปนการแสดงใหเหนถงการเปนบาวทจงรกภกด และปฏบตตามบญชาของพระองค กฎเกณฑและคำสอนของศาสนา ทำหนาทคอยควบคมความประพฤตของมนษย ทงทเปนหลกศรทธา หลกปฏบตและจรยธรรม

เราอาจกลาวไดวา ผทละเมดคำสงตางๆของศาสนา มไดถอวาเขาเปนผทศรทธาอยางแทจรง หากแตเขากระทำการตางๆ ไปตามอารมณและความตองการใฝตำของเขาเทานน

ศาสนาอสลามในความหมายของอลกรอานนน หมายถง “แนวทางในการดำเนนชวตทมนษยจะปราศจากมนไมได” สวนความแตกตางระหวางศาสนากบกฎของสงคมนน คอ ศาสนาไดถกประทานมาจากพระผเปนเจา สวนกฎของสงคมเกดขนจากความคดของมนษย อกนยหนง ศาสนาอสลาม หมายถง การดำเนนของสงคมทเคารพตออลลอห และเชอฟงปฏบตตามคำบญชาของพระองค

อลลอหตรสเกยวกบศาสนาอสลามวา “แทจรง ศาสนา ณ อลลอห คอ อสลามบรรดาผทไดรบคมภรไดขดแยงกน นอกจากภายหลงทความรมาปรากฏแกพวกเขา ทงนเนองจากความอจฉาระหวางพวกเขา และผใดปฏเสธโองการตางๆของอลลอห แนนอน อลลอหทรงสอบสวนอยางรวดเรว (อลกรอานอาลอมรอน)

หลกการปฏบตตางๆมดงน1. วาญบ คอหลกปฏบตภาคบงคบทมกลกฟ (มสลมผอยในศาสนนตภาวะ)

ทกคนตองปฏบตตาม ผทไมปฏบตตามจะตองถกลงฑณฑ เชนการปฏบต

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 49

ตามฐานบญญตของอสลาม (รกน) ตางๆ การศกษาวยาการอสลาม การทำมาหากนเพอเลยงดครอบครว เปนตน

2. ฮะรอม คอ กฎบญญตหามทมกลลฟทกคนตองละเวน ผทไมละเวนจะตองถกลงฑณฑ

3. ฮะลาล คอกฎบญญตอนมตใหมกลลฟกระทำได อนไดแก การนกคด วาจาและการกระทำทศาสนาไดอนมตให เชน การรบประทานเนอปศสตวทไดรบการเชอดอยางถกตอง การคาขายโดยสจรต วธการสมรสกบสตรตามกฎเกณฑทไดระบไว เปนตน

4. มสตะฮบ หรอทเรยกกนตดปากวา ซนนะห (ซนนะห, ซนนต) คอกฎบญญตชกชวนมสลมและมกลลฟกระทำ หากไมปฏบตกไมได เปนการฝาฝนศาสนวนย โดยทวไปจะเกยวของกบหลกจรยธรรม เชน การใชนำหอม การขลบเลบใหสนเสมอ การนมาซนอกเหนอจากการนมาซภาคบงคบ

5. มกรห คอกฎบญญตอนมตใหมกลลฟกระทำได แตพงละเวน คำวา มกรหในภาษาอาหรบมความหมายวา นารงเกยจ โดยทวไปจะเกยวของกบหลกจรยธรรม เชน การรบประทานอาหารทมกลนนารำคาญ การสวมเสอผาอาภรณทขดตอกาลเทศะ เปนตน

6. มบาฮ คอสงทกฎบญญตไมไดระบเจาะจง จงเปนความอสระสำหรบมกลลฟทจะเลอกกระทำหรอละเวน เชน การเลอกพาหนะ อปกรณเครองใช หรอการเลนกฬาทไมขดตอบทบญญตหาม

หลกปฏบตทางศาสนาอสลาม 1. ดำรงนมาซ วนละ 5 เวลา 2. จายซะกาต 3. จายคมส นนคอ จายภาษ 1 ใน 5 ใหแกผครองอสลาม 4. บำเพญอจญ หากมความสามารถทงกำลงกายและกำลงทรพย 5. ถอศลอดในเดอนรอมะฎอนทกป 6. ญฮาด นนคอ การปกปองและเผยแผศาสนาดวยทรพยและชวต 7. สงใชในสงทด 8. สงหามไมใหทำชว 9. การภกดตอบรรดาอมามอนเปนผนำทศาสนากำหนด10. การตดขาดจากศรตรของบรรดาอมามอนเปนผนำทศาสนากำหนด

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน50

11. การปฏญาณตนวาไมมพระเจาอนใด นอกจากอลลอห และมฮมมดเปนศาสนฑตของอลลอห

แบบอยางของอสลามกชนทดบคคลตวอยาง วนอลหมด อลฟาตอน “เสอมกกะฮ”วนอลหมด อลฟาตอน “เสอมกกะฮ” เกดทหมบานยาม ยะหรง ปตตาน เมอ 10

เมษายน 2399 เมออาย 4 ขวบ ทานไดตามบดามารดาไปเมองเมกกะ เรยนภาษาอาหรบและศาสนาอสลามจนอายได 12 ป จงเดนทางไปเรยนวชาแพทยและเภสชกรรมสมยใหม ทเยรซาเลม เปนเวลา 2 ป จากนน ทานจงกลบไปศกษาดานศาสนาตอทเมกกะและทกรงไคโรประเทศอยปต ทานเดนทางไปศกษาโดยมเงนเพยงเลกนอย สวมเสอผาชดเดยว ทนอลกรอานไวบนศรษะขณะวายนำขามแมนำไนลจนถงเมองไคโร

ขณะททานอาศยอยมสยดในเมองไคโรเพอการศกษา ทานยงชพดวยการรบบรจาคอาหารและเสอผาจากผมาละหมาด ทานเปนชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตคนแรกทเขาศกษาในอล-อซฮาร ทานเปนผมความสามารถ ไดแขงขนบรรยาย ปราศรย ขบกลอนอาหรบโตตอบกนจนไดรางวลชนะเลศจากพระราชาเมองเมกกะ และทานกลาววา ชอ อลหมด อลฟาตอน ชางเหมาะสมกบเขาเหลอเกน เพราะคำวา ฟาฏอน ในภาษาอาหรบแปลวา “ผฉลาด” ทานเปนผมความรและมทกษะในการใชภาษาอาหรบเปนทรจก และไดรบฉายาวา “harimau Mekak”(เสอมกกะฮ)

3.3 หลกธรรมของศาสนาครสตครสตศาสนา (Chirstianity) เปนศาสนาแหงความรก เพราะพระเจาทรงรกมนษย ทรง

รกประชาชนของพระองค ทรงสรางสตวตางๆขนมเพอรบใชเปนอาหารแกมนษย และทรงใหมนษยลงสนรกเมอไมศรทธาในพระเจา

ศาสนาครสต เปนศาสนาทนบถอศรทธาในพระเจาองคเดยว เชอวาพระเจาเปนผสรางโลกและทกสงทกอยางรวมถงมนษย โดยใชเวลาเพยง 6 วน และหยดพกในวนท 7 พระเจาในศาสนาครสตคอ พระยาเวห (นกายโรมนคาทอลก, นกายออรโธดอกซ) หรอพระยโฮวาห(นกายโปรเตสแตนต) มพระเยซครสตเปนศาสดา ครสตศาสนาเชอในพระเจาหนงเดยว ซงดำรงในสามพระบคคล ในพระลกษณะ “ตรเอกภพ” หรอ ตรเอกานภาพ” (Trinity) คอ พระบดาพระบตร และพระจต (พระวญญาณบรสทธ) มพระคมภรคอ พระครสตธรรมคมภร หรอคมภรไบเบล (The Bible) ศาสนาครสตมผนบถอประมาณ 2,000 ลานคน ถอวาเปนศาสนาทมจำนวนผนบถอมากทสดในโลก

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 51

ศาสนาครตสมรากฐานมาจากศาสนายดาย (หรอศาสนายว) โดยมเนอหาและความเชอบางสวนเหมอนกน โดยเฉพาะคมภรไบเบลฮบร ทครสตศาสนกชนรจกในชอ พนธสญญาเดมทเรยกวา เบญจบรรณ/ปญจบรรพ (Pebtatench) ไดรบการนบถอเปนพระคมภรของศาสนายดายและศาสนาอสลามดวยเชนกน โดยในพระธรรมหลายตอนไดพยากรณถงพระเมสสยาห (Mes-siah) ทชาวครสตเชอวา คอ พระเยซ เชน หนงสอประกาศ อสยาห บทท 53 เปนตน

ครสตชนนนมความเชอวา พระเยซครสตเปนพระบตรของพระเจาทมาบงเกดเปนมนษยจากหญงพรหมจรรย (สาวบรสทธ) โดยฤทธอำนาจของพระเจา เพอไถมนษยใหพนจากความบาปโดยการสนพระชนมทกางเขน และทรงฟนขนมาจากความตายในสามวนหลงจากนนและเสดจสสวรรค ประทบเบองขวาพระหตถของพระบดา ผทเชอและไววางใจในพระองคจะไดรบการอภยโทษบาป และจะเขาสการพพากษาในวนสดทายเหมอนกนทกคน แตจะเปนการพพากษาเพอรบบำเหนจรางวลแทนในวนสนโลก และไดเขาสชวตนรนดรในแผนดนสวรรคแตถาผใดไมเชอและไมนบถอพระเจา จะถกตดสนใหลงนรกชวนรนดร

หลกคำสอน พระธรรมคำสอนปรากฏในพระครสตธรรมคมภร (คมภรไบเบล) ผนบถอครสตศาสนาทกคนตองยดมนในหลกปฏบตสำคญของครสตศาสนา เรยกวา บญญต 10 ประการคอ

1) จงนมสการพระเจาเพยงพระองคเดยว พงทำความเคารพตอพระเปนเจา 2) จงอยาออกนามพระเจาอยางพลอยๆ โดยไมสมเหตสมผล 3) จงฉลองวนพระอนเปนวนศกดสทธ 4) จงอยางบชารปเคารพ 5) จงเคารพนบถอบดามารดาของตน 6) จงอยาฆาคน 7) จงอยาลวงประเวณในคครองของผอน 8) จงอยาลกขโมย 9) จงอยาพดเทจ10) จงอยามกไดในทรพยของเขาหลกคำสอนของพระเยซสวนใหญจะอยบนพนฐานของบญญต 10 ประการ ของศาสนา

ยดาย โดยขยายอธบายความเพมเตม หรออนรกษคำสอนเดมไว เชน สอนใหมเมตตากรณาตอกน สอนใหรกกนในระหวางพนอง สอนใหทำความด สอนใหเหนแกบญทรพยมากกวาสนทรพย สอนใหแสวงหาคณธรรมยงกวาสงอน สอนหลกการคบหาซงกนและกน สอนใหตอตานความอยตธรรม สอนเรองจตใจวาเปนรากฐานแหงความดความชว สอนถงความกรณาของพระเจา สอนถงความขดแยงกนระหวางพระเจากบเงน สอนใหรกษาศล รกษาธรรมสอนวธไปสวรรค สอนเรองความสขจากการทำใจใหอสระ ฯลฯ เปนตน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน52

นกบวช/ ผสบทอดศาสนา ผสบทอดครสตศาสนา คอ สาวก พระบาทหลวง หมอสอนศาสนา และครสตศาสนกชน ผเลอมใสในครสตศาสนา

ศาสนสถาน ศาสนสถานทใชประกอบกจกรรมสำคญทางศาสนาของครสตศาสนกชนคอ โบสถ วหาร

สญลกษณ สญลกษณ คอ เครองหมายแสดงความเปนครสตศาสนกชนทกนกาย ใชเครองหมายไมกางเขนเหมอนกนหมด ไมกางเขนเปนหลกใชประหารนกโทษชาวปาเลสไตนในสมยโบราณนกโทษทถกตดสนประหารจะถกตรงไมกางเขนแลวนำไปปกตงไวกลางแดดใหไดรบความทกขทรมานจากความรอน และความหวกระหายจนกวาจะตาย พระเยซสนพระชนมโดยถกตรงไมกางเขน จงถอเอาไมกางเขนเปนสญลกษณแสดงถงความเสยสละทยงใหญเปนนรนดรของพระองค

พธกรรมสำคญในครสตศาสนาพธกรรมในศาสนาน มสำคญๆ อย 7 พธ เรยกวา พธรบศลศกดสทธ มดงน1) ศลลางบาปหรอการรบบพตสมา เปนพธแรกทครสตชนตองรบ โดยบาทหลวง

จะใชนำศกดสทธเทลงบนศรษะพรอมเจมนำมนทหนาผาก2) ศลอภยบาป เปนการสารภาพบาปกบพระเจาโดยผานบาทหลวง บาทหลวงจะ

เปนผตกเตอนสงสอนไมใหทำบาปนนอก และทำการอภยบาปใหในนามพระเจา

3) ศลมหาสนท เปนพธกรรมรบศลโดยรบขนมปงและเหลาองนมารบประทาน โดยเชอวาพระกายและพระโลหตของพระเยซ

4) ศลกำลง เปนพธรบศลโดยการเจมหนาผาก เพอยนยนความเชอวาจะนบถอศาสนาครสตตลอดไป และไดรบพระพรของพระจตเจา ทำใหเขมแขงในความเชอมากขน

5) ศลสมรส เปนพธประกอบการแตงงาน โดยบาทหลวงเปนพยาน เปนการแสดงความสมพนธวาจะรกกกนจนกวาชวตจะหาไม

6) ศลบวช สงวนไวเฉพาะผทจะบวชเปนบาทหลวง และเปนชายเทานน7) ศลเจมคนไข เปนพธเจมคนไขโดยบาทหลวงจะเจมนำมนลงบนหนาผาก และ

มอทงสองขางของผปวย ใหระลกวา พระเจาจะอยกบตน และใหพลงบรรเทาอาการเจบปวย

สำหรบนกายโรมนคาทอลกและนกายออรโธดอกซ จะมพธกรรมทง 7 พธ แตสำหรบนกายโปรเตสแตนท จะมเพยง 2 พธ คอ พธบพตสมา และ พธมหาสนท

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 53

แบบอยางของครสเตยนทดมารตน ลเธอร คงมารตน ลเธอรคง เกดในครอบครวทปตดสรา มหนสนมากมาย แตพอของคงใฝด

ในชวต อดทนเรยนตอในมหาวทยาลย และเปนศาสนาจารยประจำโบสถ สามารถสรางฐานะไดดวยตนเองจนกลายเปนบคคลชนสงของคนผวดำในแอตแลนตา แตในสงคมขณะนนยงแยกผวส คนดำเปนทาสและถกเฆยนต คงเปนเดกฉลาด และราเรง เปนหวหนากลมของเพอนเขาไดรบการฝกใหอดกลนและมระเบยบวนย เขาตองไปโรงเรยนสอนศาสนาและโบสถในวนอาทตย บายสงหนงสอพมพ นอนแตหวคำและตนเชา เรยนคมภรไบเบล ตองสวดมนตกอนรบประทานอาหาร คงอยากเรยนแพทย แตเมอไดรบการดหมนจากคนผวขาว เขาจงเรยนทนายความทมหาวทยาลยมอรเฮาร เขาฝกเปนนกพด ไดรางวลในการประกวดวาทศลป เปนนกศกษาทมผลการเรยนดเยยม และเขาตดสนใจเปนนกเทศน เขาเขยนบทความลงในหนงสอพมพเรยกรองใหคนผวดำเขมแขง จนประธานาธบด ลนคอน บ จอหนสน ยนยอมออกกฎหมายวาดวยสทธมนษยชน ดร.มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดรางวลโนเบล และเขาเสยชวตลงดวยนำมอชาวผวขาว เมอวนท 4 เมษายน 1968

3.4 หลกธรรม-คำสอน ของศาสนาพราหมณ-ฮนดคำสอนสำคญของศาสนาพราหมณ-ฮนดศาสนาพราหมณ-ฮนด เปนศาสนาทเกาแกทสด มหลกธรรมสำคญๆ ดงน1. หลกธรรม 10 ประการ

1) ธฤต ไดแก ความพอใจ ความกลา ความมนคง ซงหมายถงการพากเพยรจนไดรบความสำเรจ

2) กษมา ไดแก ความอดทน นนคอพากเพยรและอดทน โดยยดความเมตตากรณาเปนทตง

3) ทมะ ไดแก การขมจตใจของตนดวยเมตตร และมสตอยเสมอ 4) อสเตยะ ไดแก การไมลกขโมย ไมกระทำโจรกรรม 5) เศาจะ ไดแก การกระทำตนใหบรสทธทงกายและใจ 6) อนทรยนครหะ ไดแก การหมนตรวจสอบอนทรย 10 ประการ ใหไดรบ

การตอบสนองทถกตอง 7) ธ ไดแก ปญญา สต มต ความคด ความมนคงยนนาน นนคอมปญญา

และรจกระเบยบวธตางๆ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน54

8) วทยา ไดแก ความรทางปรชญา 9) สตยา ไดแก ความจรง คอซอสตยตอกนและกน10) อโกธะ ไดแก ความไมโกรธ

2. หลกอาศรม (ขนตอนแหงชวต) 4 คอ 1) พรหมจาร ขนตอนเปนนกศกษา 2) คฤหสถ ขนตอนเปนผครองเรอน 3) วานปรสถ ขนตอนละบานเรอนเขาปาหาความสงบวเวก 4) สนยาส ขนตอนสละเพศฆราวาสออกบวช บำเพญพรต เพอหาความสข

ทแทจรงของชวต3. หลกเปาหมายของชวต 4 ประการ คอ

1) กามะ การหาความสขทางโลกอยางถกตองสมดล 2) ธรรมะ ปฏบตหนาทตามวรรณะไดถกตอง 3) อรรถะ สรางฐานะทางครอบครวใหมนคงในทางเศรษฐกจ 4) โมกษะ แสวงหาทางหลดพน

บคคลตวอยางในศาสนาพราหมณ-ฮนดมหาตมะ คานธ เปนบคคลตวอยางของศาสนาพราหมณ-ฮนด ไดอยางด ทานมหาตมะ

คานธ เปนชาวอนเดย ไดรบการศกษากฎหมายจากประเทศองกฤษ แตทานยงคงไวซงความเปนผอนรกษวฒนธรรมชาวอนเดยไวได ทานเปนผนำของชาวอนเดยในการตอสเพอเอกราชของชาวอนเดยดวยวธการอหงสา คอการตอตานอยางสงบ อดอาหาร เปนบคคลตวอยางทใชชวตอยางสมถะ เรยบงาย เปนวรบรษของชาวอนเดยทสามารถตอสเอาอธปไตยคนจากองกฤษไดสาเหตททานเรมการตอสเกดจากเมอทานไปทำงานทประเทศแอฟรกา ทานโดยสารรถไฟชนหนง แตพนกงานรถไฟไมใหทานนงชน 1 เพราะทนงเอาไวสำหรบคนผวขาว ทานจงโดนไลลงจากรถไฟ ทานนงอยทสถานรถไฟทงคน ครนคดในเรองน และทานสามารถรวมกลมชาวอนเดยตอตานชาวผวขาวในแอฟรกา เมอทานมาอยทอนเดย แตเดมทานสนบสนนการทำงานขององกฤษ แตเมอองกฤษออกกฎหมายตรวจรปพรรณ หญงอนเดยตองถอดเสอผาตอหนาเจาหนาทองกฤษ ทานจงเรมตนนำอนเดยสองกฤษจนไดรบชยชนะ ดวยวธอหงสา ตอสดวยความสงบ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 55

กจกรรมท 33.1 ใหผเรยนยกตวอยางบคคลในชมชนของทาน ทนำหลกธรรมทางศาสนามา

ปฏบตและเปนทยอมรบของสงคมและชมชน3.2 ผเรยนยดหลกธรรมขอใดในศาสนาทตนเองนบถอในการแกไขปญหาชวต

และพฒนาชวต3.3 ใหผเรยนอธบายหนาทและการปฏบตทดตามหลกศาสนาของตน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน56

เรองท 4 หลกธรรมในแตละศาสนาททำใหอยรวมกบศาสนาอนไดอยางมความสข

4.1 ศาสนาพทธ ไดแก พรหมวหาร 4 และ ฆราวาสธรรมพรหมวหาร 4วหาร แปลวา ทอย พรหม แปลวา ประเสรฐ คำวาพรหมวหาร หมายความวา

เอาใจจบอยในอารมณแหงความประเสรฐ หรอเอาใจไปขงไวในความดทสด ซงม คณธรรม 4ประการ คอ

1. เมตตา2. กรณา3. มทตา4. อเบกขา

เมตตา แปลวา ความรก หมายถง รกทมงเพอปรารถนาด โดยไมหวงผลตอบแทนใดๆจงจะตรงกบคำวาเมตตาในทน ถาหวงผลตอบแทนจะเปนเมตตาท เจอดวยกเลสไมตรงตอเมตตา ในพรหมวหารน

ลกษณะของเมตตา ควรสรางความรสกคมอารมณไวตลอดวน วา เราจะเมตตาสงเคราะหเพอนทเกด แก เจบ ตาย จะไมสรางความลำบากใหแกสรรพสตวทงหลาย ความทกขทเขาม เรากมเสมอเขา ความสขทเขาม เรากสบายใจไปกบเขา รกผอนเสมอดวยรกตนเอง

กรณา แปลวา ความสงสาร หมายถงความปราน ปรารถนาใหผอนพนทกข ความสงสารปรานนกไมหวงผลตอบแทนเชนเดยวกน สงเคราะหสรรพสตวทมความทกขใหหมดทกขตามกำลงกาย กำลงปญญา กำลงทรพย

ลกษณะของกรณา การสงเคราะหทงทางดานวตถ โดยธรรม วา ผทจะสงเคราะหนนขดของทางใด หรอถาหาใหไมได กชชองบอกทาง

มทตา แปลวา มจตออนโยน หมายถง จตทไมมความอจฉารษยาเจอปน มอารมณสดชนแจมใสตลอดเวลา คดอยเสมอวา ถาคนทงโลกมความโชคดดวยทรพย มปญญาเฉลยวฉลาดเหมอนกนทกคนแลว โลกนจะเตมไปดวยความสข สงบ ปราศจากอนตรายทงปวง คดยนดโดยอารมณพลอยยนดนไมเนองเพอผลตอบแทน การแสดงออกถงความยนดในพรหมวหาร คอไมหวงผลตอบแทนใดๆ ทงสน

อเบกขา แปลวา ความวางเฉย นนคอ มการวางเฉยตออารมณทมากระทบ ความวางเฉยในพรหมวหารน หมายถง เฉยโดยธรรม คอทรงความยตธรรม ไมลำเอยงตอผใดผหนง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 57

- คนทมพรหมวหาร 4 สมบรณ ศลยอมบรสทธ- คนทมพรหมวหาร 4 สมบรณ ยอมมฌานสมาบต- คนทมพรหมวหาร 4 สมบรณ เพราะอาศยใจเยอกเยน ปญญาเกด

ฆราวาสธรรมหมายถง การปฏบตตนเปนฆราวาสทด ซงเปนธรรมสำหรบผครองเรอน ม 4 ประการ

คอ1) สจจะ ความจรงใจ ความจรงจง ตลอดจนความซอตรงตอกนและกน สรปรวม

คอ “ความรบผดชอบ” เปนหลกสำคญทจะใหเกดความไววางใจและไมตรจตสนทตอกน ขาดสจจะเมอใด ยอมเปนเหตใหเกดความหวาดระแวงแคลงใจกน เปนจดเรมตนแหงความราวฉานซงยากนกทจะประสานใหคนดไดดงเดม ซงถามความรบผดชอบในตนเอง หรอแมแตรบผดชอบผอน กจะสงผลใหเกดความผาสกได

คนมสจจะจงมกจะแสดงความรบผดชอบออกมา 4 ดาน คอ1.1 ดานหนาทและการงาน ทำงานชนนนใหสำเรจไมวาจะเกดอปสรรคใดๆ

กตาม หรอแมแตสภาพแวดลอมจะไมเอออำนวยกตาม1.2 ดานคำพด พดอยางไร ทำอยางนน และทำอยางไร กพดอยางนน1.3 ดานการคบคน จรงใจ ไมมเหลยมค วากนตรงๆ ซอๆ จรงใจ ไมลำเอยง

ไมมอคต 4 ประการ ไดแก1. ไมลำเอยงเพราะรก2. ไมลำเอยงเพราะชง3. ไมลำเอยงเพราะโง4. ไมลำเอยงเพราะกลว

1.4 ดานศลธรรม ความด ยดหลกคณธรรม ไมผดศลผดธรรม ผดประเพณ และผดกฎหมายบานเมอง

2) ทมะ การรจกขมจตขมใจตนเอง มความกระตอรอรนในการเคยวเขญ ฝกตนเองบงคบควบคมอารมณ ขมใจระงบความรสกตอเหตบกพรองของกนและกนอยางไมมขอแมเงอนไข เพอใหตนเองมทงความรความสามารถ และความดเพมพนมากขนทกวนๆ รจกฝกฝนปรบปรงตน แกไขขอบกพรอง ปรบนสยและอธยาศย ไมเปนคนดอดานเอาแตใจ และอารมณของตน

3) ขนต ความอดทน อดกลน ตอความหนกและความรายแรงทงหลาย ชวตของผอยรวมกน นอกจากมขอแตกตางขดแยงทางอปนสย การอบรม และความตองการบางอยางซงจะตองหาทางปรบปรงเขาหากน บางรายอาจจะมเหตลวงเกนรนแรง แสดงออกจากฝายใด

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน58

ฝายหนง ซงอาจจะเปนถอยคำหรอกรยาอาการ จะโดยตงใจหรอไมกตาม เมอเกดเหตเชนนอกฝายหนงจะตองรจกอดกลนระงบใจ ไมกอเหตใหเรองลกลามกวางขยายตอไป ความรายจงจะระงบลงไป นอกจากนยงจะตองมความอดทนตอความลำบากตรากตรำ และเรองหนกใจตางๆ ในการประกอบการงานอาชพ เปนตน โดยเฉพาะเมอเกดภยพบต ความตกตำคบขนไมตโพย ตพาย แตมสตอดกลน คดอบายใชปญญาหาทางแกไขเหตการณใหลลวงไปดวยดชวตของ คครองทขาดความอดทน ยอมไมอาจประคบประคองพากนใหรอดพนเหตรายตางๆอนเปน ประดจมรสมแหงชวตไปได

ความอดทนพนฐานใน 4 เรองตอไปน เปนสงทตองเจอในชวต ของเราโดยทวไป คอ3.1 ตองอดทนตอธรรมชาตทไมเอออำนวย ทนทงแดด ลม ฝน สงแวดลอม

ทไมเอออำนวย เปนตน3.2 ตองทนตอทกขเวทนา คอการทนตอสภาพสงขารของตน เชน การเจบปวย

กไมโวยวายครำครวญจนเกนเหต เปนตน3.3 ตองอดทนตอการกระทบกระทง คอ การอดทนกบคนอน รวมถงอดทนกบ

ตนเองในเรองทไมไดดงใจตนเอง การกระทบกระทงจตใจตนเองดวย3.4 ตองอดทนตอกเลส คอ การอดทนตอนสยไมดของเราเอง ไมใหระบาด

ไปตดคนอน และตองอดทนตอการยวยของอบายมข ซงเปนสงแวดลอมภายนอก ทพยายามกระตนกเลสในใจตนเอง อดทนตออบายมข 6 คอการดมสรา การเทยว กลางคน การเทยวในสถานบนเทงเรงรมย การเลนพนน การคบคนชวเปนมตร และการเกยจครานตอหนาทการงาน

4) จาคะ ความเสยสละ ความเผอแผแบงปนตลอดถงความมนำใจเออเฟอตอกนนกถงสวนรวมของครอบครวเปนใหญ ชวตบคคลทจะมความสข จะตองรจกความเปนผใหดวยมใชเปนผรบฝายเดยว การใหในทน มใชหมายแตเพยงการเผอแผแบงปนสงของอนเปนเรองทมองเหนและเขาใจไดงายๆเทานน แตยงหมายถงการใหนำใจแกกน การแสดงนำใจเออเฟอตอกน ตลอดจนการเสยสละความพอใจและความสขสวนตวได เชน ในคราวทคครองประสบความทกข ความเจบไข หรอประสบปญหาทางธรกจ เปนตน กเสยสละความสขความพอใจของตน ขวนขวายชวยเหลอ เอาใจใสดแล เปนทพงอาศย เปนกำลงสงเสรม หรอชวยใหกำลงใจไดโดยประการใดประการหนง ตามความเหมาะสม รวมความวา เปนผจตใจกวางขวาง เออเฟอเผอแผ เสยสละ ไมคบแคบเหนแกตว ชวตครอบครวทขาดจาคะ กคลายกบการลงทนทปราศจากผลกำไรมาเพมเตม สวนทมมาแตเดมกคงทหรอหมดไป เหมอนตนไมทมไดรบการบำรง กมแตอบเฉา รวงโรย ไมมความสดชนงอกงาม

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 59

4.2 ศาสนาอสลามมหลกธรรมททำใหอยรวมกบศาสนาอนไดอยางมความสข เพราะยดหลกจรยธรรม

เปนธรรมนญสำหรบมนษยทครอบคลมทกดาน ทงสวนตว ครอบครว สงคม สอนใหมนษยอยกนดวยความเปนมตร ละเวนการรบราฆาฟน การทะเลาะเบาะแวง รกรานสทธผอน ไมลกขโมย ฉอฉล หลอกลวง ไมผดประเวณ ทำอนาจาร ไมดมของมนเมา ไมบอนทำลายสงคมไมวารปแบบใด และศาสนาอสลามถอวาพนองมสลมทวโลกเปนครอบครวกน เปนนำหนงใจเดยวกน สามคคกนและรกกน

ศาสนาอสลามมวธฝกตนใหอดทนดวยการถอศลอด และรกผอนดวยการบรจาคทานเรยกวา ซะกาด

การถอศลอดการถอศลอด คอ งดเวนจากการกระทำตางๆ ดงตอไปนตงแตแสงอรณขนจนถงตะวน

ตกในเดอนรอมะฎอน (เดอนท 9 ขอ ฮจเราะหศกราช) เปนเวลา 1 เดอน คอ1. งดการกนและการดม

2. งดการมเพศสมพนธ3. งดการใชวตถภายนอกเขาใจอวยวะภายใน4. งดการแสดงอารมณรายและความผดตางๆ พรอมทงกระทำในสงตางๆ ดง

ตอไปน- ทำนมสการพระเจาใหมากกวาวนธรรมดา ถาเปนการถอศล

รอมะฎอน ใหทำละหมาดตะรอวห จำนวน 20 รอกอะฮ- อานคมภรอลกรอานใหมาก- สำรวมอารมณและจตใจใหด- ทำทานแกผยากไรและบรจาคเพอการกศล- กลาว “ซกร” อนเปนบทรำลกถงพระเจา- ใหนงสงบสตสงบจต “อตตกาฟ” ในมสยด

การถอศลอดมเปาหมายเพอเปนการฝกฝนใหตวเองมจตผกพน และยำเกรงตอพระเจาเพอการดำเนนชวตในทกดานตามคำบญชาของพระองค อนเปนผลดทำใหเกดปกตสข ทงสวนตวและสวนสงคม

นอกจากนน ประโยชนของการถอศลอดยงเปนผลดในดานสขภาพอนามยอกดวยเพราะการถอศลอดเปนการอดอาหารในชวงเวลาทถกกำหนดไวอยางตายตวนน จะทำใหรางกายไดละลายสวนเกนของไขมนทสะสมเอาไว อนเปนบอเกดของโรครายหลายประการดวย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน60

การถอศลอดทำใหเกดการประหยดทงอาหารของโลกและสงฟมเฟอยตางๆ ในหนงเดอนทถอศลอด คาอาหารทลดลงจะเปนจำนวนมหาศาล เทากบเดอนถอศลอดนนมสลมชวยทำใหโลกประหยดโดยตรง

ซะกาดซะกาต ในศาสนาอสลาม หมายถง ทานประจำ ซงศาสนาบงคบใหผมทรพยสนมาก

เกนจำนวนทกำหนดไว (ในศาสนา) จายแกผควรไดรบ (ตามอตราทศาสนากำหนด)ทมาของการบรจาคซะกาต1. คำสอนในศาสนาทใหมสลมทกคนถอวา บรรดาทรพยสนทงหลายทหามาไดนน

คอของฝากจากอลเลาะหเจา ใหจายสวนหนงแกคนยากคนจน2. ชวตจรงของพระศาสดามะหะหมด เคยผานความยากจนมากอนวตถประสงคของการบรจาคซะกาด1. เพอชำระจตใจของผบรจาคใหบรสทธ ไมตกเปนทาสแหงวตถดวยความโลภ

และเหนแกตว2. เพอปลกฝงใหมสลมทงหลายเปนผมจตใจเมตตากรณา เออเฟอเผอแผซงกน

และกน3. เพอลดชองวางระหวางชนชนในสงคมดวยวธการสงคมสงเคราะหลกษณะของการบรจาคซะกาดทถอไดวาไดบญกศลตามความมงหมาย ไดแก1. ทรพยสนทบรจาคตองไดมาดวยความสจรต2. ตองเตมใจในการบรจาค ไมหวงสงตอบแทน ไมเจตนาเพออวดความมงมและ

ไมลำเลกบญคณอตราการบรจาคซะกาด1. ซะกาดพชผล อนไดแก การเพาะปลกทนำผลผลตมาเปนอาหารหลกในทองถน

นน เชน ขาว ขาวสาล เปนตน เมอมจำนวนผลตได 650 กก. ตองจายซะกาด10% สำหรบการเพาะปลกทอาศยฝน และเพยง 5% สำหรบการเพาะปลกทใชนำจากแรงงาน

2. ทองคำ เงน และเงนตรา เมอมจำนวนเหลอใชเพยงเทาทองคำหนก 5.6 บาทเกบไวครอบครองครบรอบปกตองบรจาคออกไป 2.5% จากทงหมดทมอย

3. รายไดจากการคา เจาของสนคาตองคดหกในอตรา 2.5% ในทกรอบป บรจาคเปนซะกาด ทงนทรพยสนจะตองไมนอยกวาเทยบนำหนกทองคำเทากบ 4.67 บาท

4. ขมทรพยเหมองแร เมอไดขดกรสมบตแผนดน หรอเหมองแรไดสมปทาน จะตองซะกาด 20% หรอ 1 ใน 5 จากทรพยสนทงหมดทได

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 61

5. ปศสตว ผทประกอบอาชพเลยงสตว คอ วว ควาย อฐ แพะ จะตองบรจาคในอตราทแนนอนเปนซะกาดออกไป เชน มวว ควาย ครบ 30 ตว ใหบรจาคลกววอาย1 ขวบ ครบ 100 ตว บรจาคลกววอาย 2 ขวบ 1 ตวและ 1 ขวบ 2 ตว เปนตน

4.3 ศาสนาครสตไดแก หลกความรกซงกอใหเกดความรกสามคคของคนในโลก ทงนเพราะ หลก

ความรกเปนคำสอนทางจรยธรรมทสำคญทสดของศาสนาครสต ความรกในทนมใชความรกอยางหนมสาวอนประกอบดวยกเลสตณหาและอารมณปรารถนาอนเหนแกตว แตหมายถงความเปนมตรและความปรารถนาใหผอนมความสข พระครสตธรรมทงพระครสตธรรมใหมและพระครสตธรรมเกา ตางกมคำสอนทเนนเรองความรก ซงมอย 2 ประเภท ไดแกความรกระหวางมนษยกบพระเจา และความรกระหวางมนษยกบมนษย

ในพระครสตธรรมเกา ความรกเปนเรองของความผกพนระหวางพระเจากบชนชาตอสราเอล โดยทพระเจาทรงเปนผใหความรกแกชนชาตอสราเอลกอน จากนนชาวอสราเอลจงสนองตอบความรกของพระเจา พระครสตธรรมเกาไดบนทกหลกความรกระหวางมนษยกบมนษยไววา

“จงอยาเกลยดชงพนองของเจาอยในใจ แตเจาจงตกเตอนเพอนบานของเจาเพอจะไมตองรบโทษเพราะเขา เจาอยาแคนหรอผกพยาบาทลกหลานญาตพนองของเจา แตจงรกเพอนบานเหมอนรกตนเอง”

ในพระครสตธรรมใหม คำสอนเรองหลกคาวมรกระหวางมนษยกบพระเจา ไดเปลยนไปโดยใหพระเยซเปนสญลกษณของความรกสงสดทพระเจาทรงมตอมนษย เหนไดจากการทพระเยซทรงยอมสนพระชนมบนไมกางเขน เพอใหผมศรทธาในพระองคจะไดพนจากความผดบาป เจตนารมณของพระเยซททรงยอมสละพระชนมชพเพอไถบาปของมวลชนนน ปรากฏอยในคำอธษฐานของพระองคกอนททหารโรมนจะเขาจบกม และพระครสตธรรมใหมไดบนทกความสำคญของความรกระหวางมนษยกบมนษยวา

“มธรรมาจารยคนหนง เมอมาถงไดยนเขาไลเลยงกนและเหนวาพระองคทรงตอบเขาไดด จงทลถามพระองควา “ธรรมบญญตขอใดเปนเอก เปนใหญกวาธรรมบญญตทงปวง” พระเยซจงตรสตอบคนนนวา “ธรรมบญญตเอกนนคอวา โอ ชนอสราเอลจงฟงเถด พระเจาของเราทงหลายทรงเปนพระเจาองคเดยว และพวกทานจงรกพระเจาดวยสดจตสดใจของทาน ดวยสดความคดและดวยสนสดกำลงของทาน และธรรมบญญตทสองนน คอ จงรกเพอนบานเหมอนรกตนเอง ธรรมบญญตอนทใหญกวาธรรมบญญตทงสองน ไมม”

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน62

คำวา “เพอนบาน” นหมายถงเพอนมนษยทวไป พระเยซทรงสอนใหมนษเผอแผความรกไปรอบดาน ไมเลอกทรกผลกทชง หลกคำสอนสำคญนมอยในบทเทศนาบนภเขาความรกระหวางมนษยกบมนษยแสดงออกไดโดยความเมตตา กรณา และความเสยสละ สวนความรกทมนษยมตอพระเจาแสดงออกโดยความศรทธา ความศรทธาสรปได 5 ประการ คอ

1. ศรทธาวา พระเจาคอ พระเยโฮวาห เปนพระเจาสงสดเพยงองคเดยว2. ศรทธาวา พระเจาทรงรกมนษยอยางเทาเทยมกน3. ศรทธาวา พระเยซเปนบตรของพระเจา4. ศรทธาวา พระเยซเปนพระผชวยใหรอด5. ศรทธาวา ในแผนดนสวรรคหรออาณาจกรของพระเจาทกำลงจะมาถงหลกความรกและหลกอาณาจกของพระเจามความสมพนธกน กลาวคอ มนษยจะ

สามารถเขาถงอาณาจกรของพระเจาไดกโดยอาศยความรกเปนคณธรรมนำทาง และอาณาจกรของพระเจากเปนอาณาจกรทบรบรณดวยรก

4.4 ศาสนาพราหมณ - ฮนดศาสนาพราหมณ - ฮนด ยดหลกปรมาตมน มความหมายดงน

หลกปรมาตมนคำวา ปรมาตมน หมายถง สงยงใหญอนเปนทรวมของทกสงทกอยางในสากลโลก ซง

เรยกชอสงนวา พรหม ปรมารมนกบพรหมจงเปนสงเดยวกน และมลกษณะดงตอไปน1) เปนสงทเกดขนเอง2) เปนนามธรรม สงสถตอยในสงทงหลายทงปวง เรยกวาอาตมน เปนสงทมอง

ไมเหนดวยตา3) เปนศนยรวมแหงวญญาณทงปวง4) สงทงหลายทงปวงในสากลโลกลวนเปนสวนยอยทแยกออกมาจากพรหม5) เปนตวความจรง (สจธรรม) สงเดยว (โลกและสงอนๆลวนเปนมายา ภาพลวงท

มอยชวครงชวคราวเทานน)6) เปนผประทานวญญาณ ความคด และความสนต7) เปนสงทดำรงอยในสภาพเดมตลอดกาลวญญาณของสตวดลกทงหลาย (อาตมน) คอสวนทแยกออกมาจากวญญาณรวมของ

พรหม (ปรมาตมน) วญญาณยอยแตละดวงเหลานเมอแยกออกมาแลวยอมเขาสงสถตในสงมชวตรปแบบตางๆกน เชน ในรางกายมนษย เทวดา สตวและพช มสภาพดบาง เลวบาง สดแตผลกรรมททำไว ซงถอวาเปนทกขทงสน ตราบใดทวญญาณเหลานยงไมสนกรรม ยอมตองเวยนวายตายเกดผจญทกขอยตลอดไป

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 63

ดงนน เมอทกสงทกอยางในสากลโลกเปนสงเดยวกน จงควรอยดวยกนดวยสนต และสงบสขได

กจกรรมท 4ใหครแบงผเรยนออกเปน 3 กลม แลวอภปรายถงโทษของการขาดคณธรรม จรยธรรม

ทเกดกบตนเอง สงคม และประเทศชาต กลมละ 5 ประเดน โดยวเคราะหจากสถานการณความเดอดรอนในปจจบนแลวนำมาเสนอในการพบกลม

กจกรรมท 5ใหผเรยนอานเรองตอไปน แลวอภปราย พรอมยกตวอยางอนๆ จากหนาหนงสอพมพ

ทแสดงโทษผดศล ไมรกษาศล 5

เพยงเสยวทบดซบเสยงปรบมอ ดงกกกองในหองประชม เมอพธกรประกาศรายชอของแมดเดนประจำ

ปการศกษา 2540 มอของแมเยนเฉยบเมอตอนจบมอของผม ผมประคองแมออกไปรบรางวลจากผอำนวยการวทยาลย นำตาแหงความปลมปตของแมเออลนขอบตา เมอพธกรอานประวตของแม

“...มความวรยะอสาหะในการเลยงดลก ทำหนาทเปนทงพอและแม อบรมพรำสอนใหลกประพฤตตนเปนคนด ... สำหรบลกนนมความประพฤตด บำเพญตนเปนประโยชนตอสงคม เปนทรกของคร - อาจารย และเพอนๆ ในวทยาลย” คำสรรเสรญเยนยอมากมาย จนทำใหหวใจของผมพองโต

“ลกแม วนนเปนวนทแมมความสขทสด ถงพอจะทงแมไป แตแมกทำหนาทไดดทสด” แมนำโลทไดรบไปวางไวบนหลงต ยนพจารณาอานขอคาวมซำแลวซำอก

“ดแมเจาส ภาคภมใจในตวเจามากเลยนะ หลงจากพอเจาไปมเมยใหม แมกทมเทความรกใหเจาจนหมด ไมยอมแตงงานใหมกเพอไมใหเกดปหาตอเจา ตองรกแมใหมากๆนะ”คณตาวยเจดสบปพดเตอนหลานชาย ดวงตาฝาฟาง มองดหลานดวยความรกทไมแตกตางจากผเปนแม

“ผมจะรกษาความดนไวตลอดไป คณตาเชอไหม กวาอาจารยจะคดเลอกไดแมดเดนตองดความประพฤตของลกกอน ดการยอมรบจากอาจารยทกคน ตลอดทงพๆ และเพอนๆ ในวทยาลย”

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน64

เชาวนใหม ผมเดนเขาวทยาลยอยางสงาผาเผย รนพ รนนอง และเพอนๆมองผมดวยความชนชม ผมกลายเปนดาวรงโดยไมรตว

“เฮย ไอทศ หบปากเสยบาง ยมอยไดทงวน” เพอนในหองเรยนแซวขนหลงจากอาจารยทปรกษาแสดงความชนชมในชวโมงโฮมรม

“พทศ วางไหม คนนจะโทรไปคยดวยนะ” สาวรนนองชอแปงหนาตาสะสวยเปนทหมายปองของหนมๆ เรมทอดสะพานใหผม

“โทรดกๆหนอยนะ กลวตากบแมจะบน” ผมทงทายใหหลอนเพอสานสมพนธตอไป“ไอนอย จะมวแตเรยนอยางเดยวไมไดหรอกนะ เพอนฝงมนกตองคบบาง มการ

สงสรรคกนบางตามประสาเดกหนมๆ” รนพสาขาเดยวกนเอยขนหลงจากเลกเรยน“ผมกลวตาและแมจะเปนหวงครบพ”“โธเอย! แกเปนผชายอกสามศอกนะ ไมใชกะเทย” กลมพหลายๆคนสพยอกผม พรอม

เสยงหวเราะเยาะในท ... คำพดของพวกเขาทำใหผมเกบไปครนคดจนนอนไมหลบทงคน ผมยอมรบวาตวเองคอนขางออนแอในดานจตใจ มอะไรมากระทบจตใจไมได จนบางครงกเหมอนกบเปนคนแบทกขหรอแบกทงโลกไวคนเดยว

“เปนลกผชายตองเขมแขงนะลก จตใจตองหนกแนน” แมจะสอนบอยครงทเวลาเหนผมแสดงความออนแอ

“แมจะไปราชการ 1 สปดาห ลกตองรบกลบบานเพอมาดแลตานะลก” แมกำชบผมกอนทจะขนรถไปตางจงหวด

“วนนตองทำรายงานสงอาจารย คนนเราระดมสมองกนทบานไอมดนะ เออ...แลวไอทศมนจะไปหรอเปลา” สายตาทกคจองมาททศเปนตาเดยวกน

“เออ...ขาตองรบกลบบาน มตา...” เสยงโหฮาปาดงลนทงหอง“ตดมนออกจากกลมเลย เรองมากไปได รำคาญวะ”‘เออ... ไปกไปวะ เดยวจะโทรบอกตากอน” ผมพดขนเพอตดความรำคาญ

บานสองชน ในซอยเปลยวทพวกเพอนๆนกกนระดมสมองเพอทำรายงานนน ผมมองดรอบๆ บรเวณบานทมตนไมและหญาขนเตมไปหมด ภายในบานปลอยใหรกรงรง กลนเหมนอบคละคลงไปหมดจนผมตองใชมอปดจมก

“อยาทำเปนผดเลย ไอทศ นหละคอทระดมสมองแก เอย ไมใช ระดมสมองเวยเพอนขอโทษ... ขอโทษขาพดผดไป” สายตาของรนพและเพอนๆ หลายคนดแปลไป เหมอนมอะไรซอนเรนและปกปดผมอย

เสยงวทยเปดดงลนทวบาน ผมมองออกไปนอกหนาตางเหนทงนาเวงวางสดลกหลกตาผมคดในใจวา ถามบานขางเคยงคงไมมใครยอมทนฟงเสยงพวกนได

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 65

“เฮย ทศ มานงตรงน ยนเซอยได” รนพกวกมอเรยก ผมเดนเขาไปสมทบ มองเหนเหลาและแกววางเตรยมพรอมไวแลว

“จะเรมทำงานกนเมอไหร” ผมเอยถามขนเมอเหนเพอนแตละคนนงเปนกลม รองรำทำเพลง บางกดนตามจงหวะอยางเมามน บางกตงวงดมเหลา

“เฮย... ไอโยง เอาปศาจแดงใหมนกนดวย จะไดลบประสาทมน” แคปซลสแดงถกยนใหผม เมอผมปฏเสธเสยงเพอนๆ กดงขน

“มนเปนกะเทย ไปเอากระโปรงมาใหมนนงดวย”“แกเกดเปนผชายมนกตองมทงบและบน ไมลองไมร แกจะเกดมาเสยชาตนะ”“ชวยเชยรมนหนอยเพอนๆ” เสยงปรบมอและเสยงลนดงลน ความคดของผมขณะนน

มนสบสนไปหมด“พจะกนเปนตวอยาง” รนพนำเจาปศาจแดงหยอนลงในปากตามดวยนำโซดา“เหนไหม พยงไมเปนอะไรเลย กนเขาไปแลวความวตกกงวลตางๆจะหมดไป”

มอของผมเรมสนเทาตอนรบยาจากรนพ ผมครนคดถงแม แตคดในใจวา“แมครบ ผมขอลองครงเดยวเพอศกดศรของลกผชาย”การทดลองของผมในครงนน มนคอความคดทเปนเพยงเสยวทบดซบ ททำใหชวต

ของผมตองจมปลกอยกบสงเสพตดชนดทถอนตวไมขน พอวางทกครงผมจะตองมามวสมกบพวกเขา ผมเสพทกอยางตงแตยากระตนประสาท ยากลอมประสาท จนขณะนผมกาวหนาถงขนตองฉดมอรฟนและเฮโรอนเขากลามเนอ หรออาจเสพโดยยดไสในบหร จดบหรแลวจมสบบางครงกแตะจมกสดดม รางกายของผมเรมซบผอมเหลอง ออนเพลย อารมณเปลยนแปลงงายคมดคมราย บางครงผมทำอะไรลงไปโดยทไมรสกตว

เชาวนรงขน ผมลมตาตนขนมามองดรอบๆทถกรายลอมดวยซกรงเหลก ผมมองดเจาหนาทตำรวจเดนกนขวกไขวไปมา

“ตนแลวเหรอ รตวหรอเปลาวาทำอะไรลงไป” นายรยอยเวรยนถามผมทหนาประต“หมวดครบ ผมจำอะไรไมไดเลยจรงๆ” ผมใชกำปนทบศรษะทเรมจะปวดรนแรงขน

ทกท“เมอคนนแกใชคอนทนตามรางกายของตาแกเอง จนถงแกชวต กมดเสอแกส คราบ

เลอดยงตดเตมไปหมด”ผมรบกมดเสอสขาวของตวเอง หวใจของผมเรมตนไมเปนจงหวะ สมองสบสนจบตน

ชนปลายไมถก กอนทผมจะลำดบเหตการณตางๆนน ภาพทปรากฏขนขางหนาผมคอรางของแมทวงกระเซอะกระซง ผมเผารงรง แตสงทผมตองตกใจมากทสดในชวต คอ ภาพของสองมอแมกอดโล พรอมตะโกนเสยงดงวา

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน66

“ฉนคอแมดเดนประจำป ดโลทฉนไดรบส... แสดงวาลกของฉนเปนคนด... ดจรงๆนะ...” แมวงชโลใหคนนนคนนด เสยงตำรวจพดกนบนโรงพกชดเจนและกองไปในหของผมทงสองขางวา

“เปนบาเพราะลกแทๆ ... นาสงสารจง”

(จากรวมเรองสนสงเสรมคณธรรมจรยธรรม กระทรวงศกษาธการ)

กจกรรมท 6ใหผเรยนแบงกลมละ 5-7 คน อภปรายประโยชนของการมหลกคณธรรม จรยธรรม

ประจำใจ วาเกดผลตอตนเองอยางไร และใหตวแทนออกมารายงานกลมใหญใหผเรยนแสวงหาบคคลในชมชนททานเหนวาเปนคนด มคณธรรมจรยธรรม แลว

เขยนภาพประกอบ แสดงถงความดงามของบคคลนนๆ

กจกรรมท 7ใหครแบงผเรยนออกเปน 3 กลม แลวอภปรายถงโทษของการขาดคณธรรมจรยธรรม

ทเกดกบตนเอง สงคม และประเทศชาต กลมละ 5 ประเดน โดยวเคราะหจากสถานการณความเดอดรอนในปจจบน แลวนำมาเสนอในการพบกลม

กจกรรมท 81. ใหผเรยนฝกนงทำจตใจใหสงบ โดยตงมนอยกบสงใดสงหนง เชน ลมหายใจ

เขาออก แลวเปรยบเทยบความรสกในขณะททำจตใจใหสงบกบความรสกในยามทเสยใจหรอดใจ วามสภาพตางกนอยางไร แลวนำมาอภปรายรวมกนในการพบกลม

2. สภาพจตทเปนสมาธกบสภาพจตของบคคลทอยในภาวะเหมอลอย ตางกนหรอเหมอนกนอยางไร

3. ศกษาคนควาขาวอาชญากรรมตามสอสารมวลชน แลวใหผเรยนวเคระหถงสาเหตของการเกดอาชญากรรมนนๆ แลวเปรยบเทยบวา ถาเปนผเรยนจะมวธการปองกนแกไขเพอไมใหเกดเหตการณดงกลาวไดอยางไร

4. ใหผเรยนเลาประสบการณเหตการณวกฤตอนตรายทเกดขนกบตนเอง และผเรยนไดใชสตมาแกไขชวงวกฤตดงกลาวอยางไร ถาหากขาดสตในชวงวกฤตนนจะสงผลตอตวเองอยางไรในปจจบน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 67

สาระสำคญวฒนธรรม ประเพณไทยและในประเทศเอเชย เปนสงทมคณคาสำหรบชาวไทย และ

ประชาชนชาตอนๆในทวปเอเชย เพราะเปนสงทสบทอดมาจากบรรพบรษ สงผลใหเอเชยมเอกลกษณของตนเอง ในปจจบนทสงคมโลกสอสารไรพรมแดน วฒนธรรมและประเพณของเอเชย จงเปนสงทนาสนใจศกษา คนควา รวมทงการเขามาทองเทยวเพอการพกผอนหยอนใจการอนรกษสบสาน ตลอดจนการสงเสรมคานยมทพงประสงคใหเกดขนในประเทศไทย และเอเชยเปนสงสำคญและจำเปนในสงคมปจจบน เพราะจะเปนการเสรมสรางวฒนธรรม ประเพณของไทยและเอเชยใหดำรงสบตอไป

ผลการเรยนรทคาดหวง1. มความรความเขาใจในวฒนธรรม ประเพณของประเทศไทยและประเทศใน

ทวปเอเชย2. ตระหนกถงความสำคญในวฒนธรรม ประเพณของประเทศไทยและประเทศ

ในทวปเอเชย3. มสวนรวมในการปฏบตตนตามวฒนธรรม ประเพณของประเทศไทยและ

ประเทศในทวปเอเชย4. ประพฤตตนตามคานยม จรยธรรมทพงประสงคของสงคมไทย

ขอบขายเนอหาเรองท 1 วฒนธรรม ประเพณของไทยและเอเชยเรองท 2 การอนรกษและการสบสานวฒนธรรม ประเพณเรองท 3 แนวทางการอนรกษและการสานวฒนธรรม ประเพณเรองท 4 คานยมทพงประสงค

บทท 2วฒนธรรม ประเพณของไทยและเอเชย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน68

สอการเรยนร1. วซด วฒนธรรม ประเพณ คานยม ของไทยและประเทศตางๆในเอเชย2. คอมพวเตอร อนเทอรเนต วฒนธรรม ประเพณ คานยม ของไทยและประเทศ

ตางๆในเอเชย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 69

เรองท 1 วฒนธรรม ประเพณของไทยและเอเชย

1. วฒนธรรม ประเพณของไทย1.1 วฒนธรรมไทยวฒนธรรมในภาษาไทยเกดมาจากการรวมคำ 2 คำ คอ วฒนะ หมายถงความเจรญ

งอกงามรงเรอง และคำวา ธรรม หมายถง การกระทำหรอขอปฏบต รวมแลวแปลวา วฒนธรรมคอขอปฏบตเพอใหเกดความเจรญงอกงาม พระยาอนมานราชธนกลาววา วฒนธรรมคอสงทมนษย เปลยนแปลงปรบปรงหรอผลตหรอสรางขนเพอความสวยงามในวถชวตของสวนรวมวฒนธรรม คอ วถทางแหงชวตมนษยในสวนรวมทถายทอดกนไดเรยกกนได เอาอยางกนไดกลาวโดยสรปแลว วฒนธรรมหมายถงทกสงทกอยางทมนษยสรางขนไวเพอนำเอาไปชวยพฒนา ชวตความเปนอยในสงคม ซงจะรวมถงชวยแกปญหาและชวยสนองความตองการของสงคม

ตามพระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. 2485 ไดแบงประเภทของวฒนธรรมไทยไว 4 ประเภท คอ

1. คตธรรม คอ วฒนธรรมเกยวกบหลกในการดำเนนชวต สวนใหญเปนเรองความเชอซงเปนเรองของจตใจทไดมาจากศาสนา

2. เนตธรรม คอ วฒนธรรมทางกฎหมาย รวมทงระเบยบ ประเพณทยอมรบนบถอวามความสำคญพอๆกบกฎหมาย

3. วตถธรรม หมายถง วฒนธรรมทางวตถ เชน เครองนงหม บานเรอน ยารกษาโรคเครองมอเครองใชตางๆ

4. สหธรรม หมายถง วฒนธรรมทางสงคม คอ คณธรรมตางๆ ททำใหคนอยรวมกนอยางมความสข รวมทงระเบยบ มารยาทตางๆ การแตงกายในโอกาสตางๆ

กลาวโดยสรป วฒนธรรมม 2 ประเภท คอ วฒนธรรมทางวตถและวฒนธรรมทไมใชวตถ

สำนกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาตแบงเนอหาวฒนธรรมเปน 5 ประเภท คอ1. ศลปกรรม ไดแก ภาษา วรรณกรรม การละคร นาฏศลป ดนตร จตรกรรม

สถาปตยกรรมรม ประตมากรรม และศลปะการแสดง2. มนษยศาสตร ไดแก คณธรรม จรยธรรม คานยม กฎหมาย ขนบธรรมเนยม

ประเพณ กฎหมาย การปกครอง ประวตศาสตร โบราณคด ปรชญา ศาสนา

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน70

3. การชางฝมอ ไดแก การเยบปกถกรอย การแกะสลก การทอ การจกสาน การทำเครองถม เครองเงน เครองทอง

4. กฬาและนนทนาการ ไดแก มวยไทย กระบ กระบอง ตระกรอ การละเลนพนเมอง

5. คหกรรม ไดแก ระเบยบในเรองการกนอย มารยาทในสงคม การแตงกาย การตกแตง เคหสถาน การดแลเดก เปนตน

ลกษณะของวฒนธรรมไทยวฒนธรรมไทยไดรบการพฒนามาโดยลำดบ จากอทธพลสงแวดลอมทางสงคมและ

สงแวดลอมทางธรรมชาต ประกอบกบความสามารถของคนไทยกอใหเกดการสรางสรรคการหลอหลอมรวมกนจนมลกษณะเดนๆดงตอไปน คอ

1. การมพทธศาสนาเปนศาสนาประจำชาต วถคนไทยเกยวของกบพทธศาสนาอยางลกซง กจกรรมตางๆลวนนำศาสนามาเกยวของ วธคด การดำเนนชวตทคนไทย มความเออเฟอเผอแผ ใจด ลวนมาจากคำสงสอนทางศาสนา โดยเฉพาะคนไทยในชนบททชวตเรยบงายไมตองตอสแขงขนมาก ยงคงมวถชวตแบบพทธ

2. การมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมขสงคมไทยมมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมขสบทอดมาตงแตสมยโบราณมาจนถงปจจบน ดงนนคนไทยทกคนจงถวายความจงรกภกดตอพระมหากษตรย และพระมหากษตรยจะมพระราช กรณยกจตางๆททรงคณประโยชนตอชาวไทย

3. อกษรไทยภาษาไทย สงคมไทยมอกษรใชมาตงแตกรงสโขทยและไดรบการพฒนา อกษรไทยโดยพอขนรามคำแหงมหาราช จดเปนเอกลกษณทนาภาคภมใจเชน คำวา พอ แม พ นอง ฯลฯ เปนตน

4. วฒนธรรมทแสดงออกถงความเปนไทย บานเรอนไทยทมเอกลกษณเหมาะสมกบสภาพธรรมชาตของเมองไทย เรอนไทยสงโปรง หลงคาลาดชน ทำใหเยนสบาย อาหารไทยมลกษณะเฉพาะ มแกง นำพรก กวยเตยวผดไทย ตมยำกง ฯลฯลวนแตอรอยและแพรหลายไปในตางชาต ยาไทยยงมใชอยถงปจจบน เชนยาเขยว ยาลม เปนตน ยาทกลาวมายงเปนทนยมมสรรพคณในการรกษาไดศลปกรรมไทย เปนวฒนธรรมทแสดงออกถงความเพยรพยายามในการปรบปรงคณภาพชวตของคนไทยตงแตอดต คอ วรรณคดไทย แสดงออกในทางตวหนงสอ เชน รามเกยรต พระอภยมณ ดนตรไทย ยงทรงคณคาวฒนธรรมไทยสอถงความไพเราะออนหวานใชดนตรไทยทงระนาด กลอง ซอดวง ซออ ฯลฯครบทงดด ส ต เปา เพลงไทย เปนการรอยกรองบทเพลงรวมกบดนตรไทย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 71

สบทอดมาจนถงปจจบน เชน เพลงลาวคำหอม เขมรไทรโยค ฯลฯ จตรกรรมไทยการวาดเขยนบนผนงโบสถ มสสวยงาม มกวาดเปนพทธประวต สำหรบจตรกรรมไทย ตองคอยซอมแซมทะนบำรงรกษา ประตมากรรมไทย มการปนหลอพระพทธรป และการตกแตงลายปนปนในพระพทธศาสนา สถาปตยกรรมไทย การออกแบบโบสถ วหาร พระราชวงตางๆ

1.2 ประเพณไทยประเพณไทยเปนวฒนธรรมทสบทอดกนมา เปนสงทแสดงถงวถชวตของ คนไทย

ทงในอดตและปจจบน ประเพณแสดงถงความเจรญรงเรองของประเทศไทยทสบเนองมา เปนสงทคนไทยควรศกษาทำความเขาใจและชวยกนอนรกษ โดยปกตแลวศาสนาและความเชอมอทธพลตอประเพณไทย สำหรบประเพณไทยจำแนกออกเปน 2 ประเภท คอ พระราชประเพณและประเพณในทองถนตางๆ

พระราชประเพณทสำคญๆ คอพระราชพธถอนำพพฒนสตยา ไดรบอทธพลมาจากศาสนาพราหมณ ทำในโอกาสท

พระเจาแผนดนขนครองราชสมบต เปนการแสดงออกของจตใจขาราชการชนผใหญททรงอำนาจอยในแผนดนจะมความยนยอมพรอมใจ พระราชประเพณนไดลมเลกตงแตสมยเปลยนแปลงการปกครองมาเปนระบอบประชาธปไตย การถอนำพพฒนสตยานใชนำเปนสอกลาง เอาคมศาสตราวธตางๆวาคาถาแลวเสยบลงในนำแลวนำไปแจกกนดม และในวนท 25มนาคม พ.ศ. 2512 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงฟนฟการถอนำในวนพระราชทานตรารามาธบดแกทหารหาญของชาต ซงเปนสงทนาปลมใจทพระองคพยายามรกษาพระราชประเพณดงเดมไว

พระราชพธทอดพระกฐนหลวง โดยการเสดจพระราชดำเนนทางชลมารค ขบวนพยหยาตราอยางแบบโบราณ ปจจบนทำในวาระสำคญๆ เปนการอนรกษโบราณประเพณไวมการซอมฝพาย เรอพระทนงสพรรณหงส เรออนนตนาคราช ฯลฯ ความสวยงาม วจตรตระการตาของพระราชพธนไมมประเทศใดเสมอเหมอน สวนมากการทอดกฐนหลวงทำเปนประจำทกปเสดจทรงชลมารคเปนปกต

ประเพณตางๆในทองถนของไทยประเพณตรษสงกรานต มทกทองถนในวนขนปใหมของไทย มประเพณสรงนำพระ

ทำบญไหวพระรดนำของพรผสงอาย ตรงกบวนท 13 เมษายนของทกป แตละทองถนจะแตกตางกนในรายละเอยดปลกยอย สำหรบประเพณตรษสงกรานตในภาคเหนอยงคงสวยงามนาชมสมควรอนรกษ วฒนธรรมการรดนำดำหวใหดำรงสบตอไป

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน72

ประเพณลอยกระทง ทำในเดอน 12 ประเพณนเกดขนตงแตสมยกรงสโขทย มวตถประสงค คอ ตกแตงกระทงดวยวสดดอกไม จดธปเทยนลอยกระทงลงแมนำลำคลอง เพอขอโทษพระแมคงคาทประชาชนไดอาศยดมกน และเพอไหวพระพทธเจาปางประทบอยใตเกษยรสมทร

ประเพณทำบญวนสำคญทางพระพทธศาสนา วนมาฆบชา แหเทยนวนเขาพรรษาวนออกพรรษา ทำบญวนธรรมสวนะ ถวายผาอาบนำฝน ทอดผาปา ทอดกฐน เทศนมหาชาตเปนประเพณสำคญของชาวพทธ

ประเพณการแตงงาน การสงตวคสมรส การตาย การบวช การเกด ขนบานใหม การทำบญ ฉลองในโอกาสตางๆ ตงศาลพระภม เปนประเพณสวนตว สวนบคคล ซงแตกตาไปตามภาคและทองถน

นอกจากนนยงมประเพณสำคญๆของภาคตางๆ อก เชน ฮตสบสอง ดองสบส ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ บายศรสขวญของภาคเหนอและภาคตะวนอกเฉยงเหนอ ประเพณแหผตาโขนของจงหวดเลย แหเทยนพรรษาของจงหวดอบลราชธาน ประเพณทำบญเดอนสบของภาคใต เปนตน

2. วฒนธรรมประเพณของประเทศในทวปเอเชยประเทศในเอเชยสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม รายไดจงขนอยกบผลตผล

ทางการเกษตร แตมบางประเทศมความเจรญกาวหนาทางอตสาหกรรม เชน ญปน และบางประเทศเจรญกาวหนาทางการผลตนำมน เชน ประเทศอรก อหราน คเวต

ในการศกษาวฒนธรรมประเพณของประเทศในเอเชย ควรรเรองราวทเกยวกบลกษณะสำคญของประชากร และสงทมอทธพลตอวฒนธรรมประเพณ ดงน

2.1 ลกษณะสำคญทางประชากรประชากรทอยในภมภาคนมหลายเผาดวยกน คอ

1) ออสตราลอยด เปนพวกทอยในหมเกาะ ตงถนฐานในแหลมมาลาย หมเกาะอนโดนเซย นวกน จนถงทวปออสเตรเลย มรปรางเตย ผวคลำ ผมหยก จมกใหญ

2) นโกรลอยด อพยพเขามาในขณะทพวกออสตราลอยดมความเจรญในภมภาคนแลว พวกนมลกษณะผวดำ จมกใหญ รมฝปากหนา ผมหยก ในปจจบนยงมอยในรฐเปรค กลนตนของมาเลเซย ภาคใตของอนเดย (ดราวเดยน) ไดแก เงาะ ซาไกเซมง ปาปวน

3) เมลานซอยด สนนษฐานวาเปนเผาผสมระหวางนโกรลอยด และออสตราลอยดปจจบนพวกนไมมอยในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต แตมอยมากตามหมเกาะในมหาสมทรแปซฟก หมเกาะนวกนและออสเตรเลย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 73

4) มองโกลอยด อพยพมาจากตอนกลางของทวปเอเชยเขามาอยบนผนแผนดนใหญประชากรสวนใหญในปจจบนเปนพวกเชอสายมองโกลอยด เชน มอญ เขมร ไทยลาว เปนตนจากลกษณะทำเลทตงทางภมศาสตร และการอพยพของชนเผาตางๆ ทำใหเกดการผสมผสานของเผาพนธตางๆ จนปจจบนแทบแยกไมออกวาใครมาจากเผาพนธใ แทจรงนอกจากนยงมประชากรทอพยพมาจากเอเชยตะวนออก คอ จน และมาจากเอเชยใต คอ อนเดย เขามาอยในภมภาคน

5) คอเคซอยด เปนพวกผวขาว หนาตารปรางสงใหญอยางชาวยโรป แตตา และผมสดำ สวนใหญอาศยอยในเอเชยตะวนออก และทางภาคเหนอของอนเดย ไดแกชาว อาหรบ ชาวปากสถาน ชาวอนเดย และประชากรในเนปาล และภฎาน

2.2 สงทมอทธพลสำคญตอวฒนธรรมของเอเชยสงทมอทธพลสำคญตอวฒนธรรมของเอเชย คอ ภาษาและอทธพลของ

อารยธรรมภายนอก หรออารยธรรมจากตางชาต1) วฒนธรรมทางภาษา

ลกษณะสำคญทางภาษาในภมภาคนมประชากรหลายเชอชาต หลายวฒนธรรมจงทำใหมภาษาพด ภาษาเขยนแตกตางกนไปหลายกลม คอ

1. ภาษามาลาโย - โพรเนเชยน ไดแก ภาษาพดกนในแหลมมาลาย หมเกาะอนโดนเชย และภาษาตากาลอก ในหมเกาะฟลปปนส

2. ภาษาออสโตร - เอเชยตก ไดแกภาษามอญ เขมร เวยดนาม3. ภาษาทเบโต - ไชนส ไดแก ภาษาพมา ภาษาไทย4. ภาษาอนๆ เชน ภาษาฮนด ภาษาจน ภาษาอาหรบ ภาษาของชาวตะวนตก

โดยเฉพาะภาษาองกฤษ ซงใชในการตดตอระหวางประเทศทางการศกษาและการคา

สำหรบภาษาเขยนหรอตวหนงสอม 4 ลกษณะ คอ1. ดดแปลงมาจากตวหนงสอของอนเดยภาคใต ใชกนมากในประเทศท

นบถอพระพทธศาสนา เชน พมา ไทย ลาว กมพชา2. ดดแปลงมาจากภาษาอาหรบ ใชกนมากในประเทศทนบถอศาสนาอสลาม

เชน มาเลเซย บรไน อนโดนเซย3. ตวหนงสอทอาศยแบบของตวหนงสอจน มทงทดดแปลงมาใช และนำตว

หนงสอจน มาใชโดยตรง มใชกนมากในประเทศเวยดนาม สวนกลมทใช

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน74

ภาษาจนเปนภาษาพด เชน สงคโปร กลมพอคาชาวจนในทกประเทศนยมใชภาษาจนเปนทงภาษาเขยนและภาษาพด

4. ตวหนงสอโรมน ใชกนมากในประเทศมาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนสสวนในเวยดนามกเคยนำมาใชเหมอนกน แตปจจบนนยมใชในชนบทบางกลมเทานน

2) อทธพลของอารยธรรมภายนอก หรออารยธรรมจากตางชาต ไดแกอารยธรรมอนเดยมหลายดาน เชน กฎหมาย อกษรศาสตร ศาสนา ภาษา ขนบธรรมเนยมประเพณ

การปกครอง การเกษตร เปนตนดานศาสนา อนเดยนำศาสนาพราหมณและพทธศาสนาเขามาเผยแพรดานการปกครอง มการปกครองแบบเทวราชา การประกอบพธกรรมตางๆของพระมหากษตรย ใชหลกคมภรของพระมนธรรมศาสตร เปนหลกในการปกครองของภมภาคนดานอกษรศาสตร ไดแก วรรณคด สนสกฤต ภาษาบาล เขามาใชดานศลปกรรม สวนใหญเปนเรองเกยวกบศาสนา เชน วหาร โบสถ

อารยธรรมจนจนเขามาตดตอคาขายในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตตงแตอดตและเขามา

มอทธพลทางดานการเมอง วฒนธรรมและเศรษฐกจ แตอทธพลดงกลาวมไมมาก ทางดานการเมอง จนอยในฐานะประเทศมหาอำนาจ อาณาจกรตางๆทเปนเมองขนตองสงบรรณาการใหจน 3 ปตอครง เพอใหจนคมครองจากการถกรกรานของอาณาจกรอน สวนทางดานเศรษฐกจจนไดทำการคากบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต สนคาทสำคญไดแก ผาไหม เครองปนดนเผา เปนตน การคาของจนทำใหอาณาจกรทเปนเสนทางผานมความเจรญมนคงขน ทางดานวฒนธรรม จนมอทธพลทางดานนนอยมากจนจะเผยแพรวฒนธรรมไปยงประเทศของตนเทานนอาณาจกรเวยดนามเคยตกเปนประเทศราชของจนเปนเวลานานจงรบวฒนธรรมของจนไวมากเชน การนบถอลทธขงจอ ลทธเตา ประเพณการแตงกาย การทำศพ และการใชชวตประจำวน

อารยธรรมอาหรบในราวพทธศตวรรษท 18 ศาสนาอสลามมาจากตะวนออกกลางไดแผเขามาใน

อนเดย ทำใหชาวอนเดยสวนหนงหนมานบถอศาสนาอสลาม โดยเฉพาะพอคาจากอนเดยตอนใตซงตดตอคาขายในบรเวณหมเกาะของเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยเปนประจำ ไดนำศาสนาอสลาม

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 75

เขามาเผยแผในภมภาคน ผนำทางการเมองของรฐในหมเกาะตางๆ ของเอเชยตะวนออกเฉยงใตเวลานนตองการตอตานอำนาจทางการเมองของอาณาจกรมชปาทต อาณาจกรฮนดบนเกาะชวาซงกำลงแผอำนาจอยจงหนมานบถอศาสนาอสลามเพราะใหประโยชนทางการคากบพวกพอคามสลมตามหลกของศาสนาอสลามทวาทกคนทนบถอศาสนาอสลามนนเปนพนองกน ชวยเหลอเกอกลกน จงทำใหศาสนาอสลามเปนทนยมของกษตรย ชนชนสงและสามญชนดวย

อารยธรรมตะวนตกชาตตะวนตกเรมเขามาในภมภาคน โดยมจดประสงคทจะทำการคาและเผยแผ

ศาสนา สนคาทชาวยโรปตองการไดแก พรกไทย และเครองเทศตางๆ ในระยะแรกๆนน ความสนใจของชาวยโรปจะจำกดอยเฉพาะบรเวณหมเกาะและบรเวณชายฝง ตลอดจนดนแดนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต เกอบทงหมด

เดมอาณาจกรตางๆในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมความแตกตางกนทางดานเชอชาตและภาษาหลงจากทไดรบอารยธรรมอนเดย จน และอาหรบแลว อารยธรรมใหมทเกดจากการผสมผสานกน ทำใหประชาชนมสงคม ขนบธรรมเนยมประเพณทคลายคลงกนและยดมนเปนเอกลกษณประจำชาต นอกจากนภายในภมภาคกยงมการแขงขนกนทางดานการเมอง สงคม และเศรษฐกจ จนขาดความสามคค ไมสามารถทจะตอตานการขยายตวของชาตตะวนตกได ในทสดกตกเปนอาณานคมของชาตตะวนตก

(ขอมลจากหนงสอสำหรบเยาวชนชดประเทศเพอนบานของไทยของกรมวฒนธรรมสมพนธ กรมสารนเทศ กระทรวงการตางประเทศ)

เพอใหเกดความรวฒนธรรมประเพณเกยวกบประเทศตางๆ ในทวปเอเชย ซงมรายละเอยดวฒนธรรมประเพณทเขมแขง คอ วฒนธรรมประเพณของอนเดย จน อาหรบ และตะวนตก

2.3 วฒนธรรม ประเพณของประเทศอนเดย จน อาหรบ และตะวนตก1) วฒนธรรม ประเพณของประเทศอนเดย

อนเดยเปนแหลงอารยธรรมใหญของเอเชย ประชากรสวนใหญของประเทศอนเดย นบถอศาสนาฮนด และมศาสนาอน เชน ศาสนาอสลาม ศาสนาพทธ ศาสนาเชนศาสนาครสต โดยทวไปประชาชนระหวางศาสนาจะใหความเคารพซงกนและกนชาวอนเดยถอวฒนธรรม ซงจดเปนวฒนธรรมทเขมแขงและเครงครด อาท สตรนยมสวมซาหร หรอสลวารกามซ การใหเกยรตสตรและการเคารพบชาเทพเจา เปนตน คนอนเดยมนสยรกสงบ และสภาพ แตคอนขางอยากรอยากเหนรวมทงจะไมทำรายสตวทกชนด (ยกเวนงานเทศกาลของ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน76

บางศาสนา) โดยเฉพาะวว ซงถอเปนสตวเทพเจา ซงอาจเหนอยตามทองถนนเปนกจวตร สวนสตวเลกๆ อยางกระรอกและนก จะมใหเหนอยเสมอ แมจะเปนเมองใหญกตาม การทอนเดยทประชาชนจำนวนมาก เมอเทยบกบทรพยากรของประเทศ ทำใหการดนรนเพอเลยงชพและครอบครวเปนสงจำเปน กอใหเกดวฒนธรรมทมมาชานานและซมซบอยในวถชวตของชาวอนเดย ซงกคอการตอรอง และการแขงขน เราจะเหนไดวาตงแตพอคา จนถงคนขบรถสามลอมกขอราคาเพมดวยเงอนไขตางๆนานา สวนผซอกมกขอลดราคาอยเสมอ สำหรบดานการแขงขนเหนเดนชดมากขนจากการทปจจบนนกศกษาครำเครงกบการเรยนเพอสอบเขามหาวทยาลยชนนำ ซงแตละปมผสอนนบแสนนบลานคน แตรบไดเพยงปละไมกคนเทานน การศกษาจงเปนหนงในการแขงขนทเขมแขงเพอทจะพฒนาคณภาพชวตของชาวอนเดยในทกวนน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 77

วฒนธรรมของอนเดยทสำคญๆ พอจะยกมาเปนตวอยาง คอ 1. การถอดรองเทากอนเขาศาสนสถานทกแหง 2. หามนำเครองหนง โดยเฉพาะหนงววเขาไปในศาสนสถานทกแหง 3. หามถายรปภายในศาสนสถาน หากตองการใหขออนญาตกอน 4. การไปเยอนศาสนสถานสามารถชมสงตางๆไดตามสบาย และอาจอยรวม

ประกอบพธกรรมได แตควรแตงกายใหสภาพ หากไปวดซกขควรมหมวกหรอผาคลมศรษะ สวมเสอแขนยาว และกระโปรงยาว และควรบรจาคเงนในกลองรบบรจาคดวย

5. หากมการเลยงอาหารแบบใชมอเปบ ควรใชมอขวาเทานน 6. อยานงหนฝาเทาชไปทางใครอยางเดดขาดเพราะเปนการดหมน และไมควรใช

นวชสงใดโดยเฉพาะบคคลใหใชการผายมอแทน 7. การขยบคอสายศรษะไปมาเลกนอย หมายถง " YES" 8. ควรใหเกยรตสตร และไมถกเนอตองตวสตร การขนรถประจำทางสาธารณะ โดย

ทวไปผชายจะขนและลงดานหลงเทานน สวนดานหนาเปนของสตร 9. ไมควรขนรถประจำทางทมคนแออดเพราะอาจมมจฉาชพปะปนอย สวนผหญง

อาจถกลวนลามได10. การใชบรการบางอยางควรสงเกตใหด เพราะอาจมการแยก หญง - ชาย ซงอาจทำ

ใหเกดการลวงละเมดโดยไมตงใจได11. สตรไมควรสวมกางเกงขาสน เสอแขนกด สายเดยว หรอเอวลอย เพราะนอกจาก

จะถกมองมากกวาปกต (ปกตชาวตางชาตจะเปนเปาสายตาจากความชางสงสยของชาวอนเดยอยแลว) ยงอาจเปนเปาหมายของอาชญากรรมได

2) วฒนธรรม ประเพณของจนประเทศสาธารณรฐประชาชนจน เปนประเทศทมประชากรมากทสดเปนอนดบ

หนงของโลก ประชากรรอยละ 93 เปนชาวฮน ทเหลอเปนชนกลมนอยในสมยโบราณ จนนบเปนดนแดนทมศาสนาและปรชญารงเรองเฟองฟอย

มากมาย โดยลทธความเชอเดมนนมอยสองอยางคอ ลทธเตา และลทธขงจอ ซงเนนหลกจรยธรรมมากกวาทจะเปนหลกศาสนาทแทจรง สวนพทธศาสนานน จนเพงรบมาจากอนเดยในชวงครสตศตวรรษแรกนเทานน ครนมาถงยคคอมมวนสต ศาสนากลบถกวาเปนปฎปกษตอลทธทางการเมองโดยตรง ตอมาทางการกไดยอมผอนปรนใหกบการนบถอศาสนาและความเชอตางๆของประชาชนมากขน ทำใหลทธขงจอ ลทธเตา ศาสนาพทธ ศาสนาอสลาม (ในเขตตะวนตกของจน) และศาสนาครสตจงไดกลบมาเฟองฟขนอกครง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน78

วฒนธรรม ประเพณจนทสำคญความเชอคนจนนยมมลกชายมากกวาลกหญง เพราะลกชายเปนผสบนามสกล คอ แซ การ

เรยกชอสกลของจนตรงขามกบภาษาไทย คอตนเปนชอสกล ชอตวใชเรยกกนในหมญาต และเพอนสนท นามสกลเปนลกษณะพเศษเชอตระกลการสบทอดพงศเผา ตอมาเปนพนๆป ดงนนวฒนธรรมจนจงมจตสำนกการบชาบรรพบรษ เปนแกนแทของวฒนธรรมน

ตราบจนปจจบน ชาวจนโพนทะเลทอาศยอยตางประเทศยงคงรกษาประเพณทจะกลบมาสบหาบานเกดและบรรพบรษทแผนดนใหญจน หลายปมานในฐานะทเปนผลตผลจากประวตศาสตรทมลกษณะพเศษของสงคมโบราณจน วฒนธรรมเกยวกบนามสกลและเชอตระกลของจนไดกลายเปน คลงสมบตขนาดใหญสำหรบการศกษาประวตศาสตรอนยาวนานของชนชาตจนจากแงมมใหม เชน การศกษาแหลงกำเนด การแบงแยกและการผสมผสานของนามสกลนน สามารถเพมความเขาใจการเปลยนแปลงรปแบบสงคมทแตกตางกนในสมยโบราณใหลกซงยงขน อกทงการศกษาสงของทเปนรปธรรมตางๆ เชน หนงสอลำดบญาตของวงศตระกล ระบบการสบชวงวงศตระกล ฯลฯ สามารถสะทอนถงบทบาททางประวตศาสตรของความสมพนธทางสายเลอดทมตอพฒนาการของสงคมโบราณและชวตสงคม อยางไรกตามลกษณะพเศษหลายประการของสงคมโบราณจน เชน ระบบรวมศนยอำนาจ โครงสรางของสงคมแบบครอบครว คานยมทางดานศลธรรมและจรยธรรมและหลกความประพฤตทถอความซอสตยตอกษตรยและการกตญตอพอแมเปนบรรทดฐาน เปนตน ลวนแสดงออกมาในวฒนธรรมชอและนามสกลอยางเตมท และกเปนสาเหตอกประการหนงทวฒนธรรมนามสกลไดรบความสนใจอยางมากจากวงวชาการ

วฒนธรรมการใหความสำคญตระกลสงผลมาถงปจจบน การประกอบอาชพ ความมนคง ทางเศรษฐกจ เกดจากการสนบสนน สงเสรมเปนเครอขายของตระกลตางๆ

สงสำคญอกอยางคอ ชาวจนมเครอขายคนรจก กลาวกนวาชาวจนทไรเครอขายคนรจกเปนผทเปนจนเพยงครงเดยว จงจำเปนตองทำความรจกกบผคน และชาวตางชาต ดงนนจนจงใหความสำคญของวฒนธรรมนดวยการเชอเชญ

อาหาร เปนวฒนธรรมทเขมแขงเผยแพรไปทวโลกและเปนทยอมรบวาอาหารจนมรสชาต

อรอย อาหารจนจะตองถงพรอมสสน รสชาต และหนาตา มอาหารอยเพยงไมกอยางเทานนทปรงอยางเดยวๆโดดๆสงสำคญคอสวนประกอบตางๆ จะตองกลมกลนเขากนไดกบเครองปรงรสจำพวกซอว กระเทยม ขง นำสม นำมนงา แปง ถวเหลอง และหอมแดง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 79

ประเพณการแตงงานสงแรกทบอกถงพธการแตงงานของชาวจนกคอสแดง สำหรบชาวจนสแดงหมายถง

ความผาสกและความมงคง ปจจบนเจาสาวจนจะเลอกชดแตงงานสขาวตามสไตลตะวนตกแตสำหรบสมยกอนแลวสแดง จะปรากฏใหเหนทกทในงานแตงงานตงแตเสอผา ของตกแตงแมกระทงของขวญ

พธแตงงานของชาวจนโบราณมกจะถกจดโดยผเปนพอแมจะเปนฝายเลอกเจาสาวใหกบบตรของตน นอกจากนยงมขนตอนตางๆ ทตองปฏบตตามเปนลำดบ ตงแตการเจรจาตอรอง การสขอ การวาจางซนแสมาตรวจดดวงของคบาวสาววาสมพงษกนหรอไม จนไปถงการตกแตง เรอนหอ ตองเปนสแดง เพอความเปนสรมงคล จะมการจดหาชายหนมและหญงสาวมาทำการเตรยมเตยงใหกบเจาสาว

นอกจากนยงมขบวนแหรบเจาสาวจากบานของเจาสาวมาทบานของเจาบาว ตามดวยพธแตงงาน การสกการะบชาฟาดน การถวายสตยปฏญาณ และการมอบของขวญใหแกกนหลงจากนนกจะเปนงานเลยงฉลองซงถอเปนเรองสำคญไมแพพธแตงงาน ซงเตมไปดวยแขกเหรอญาตสนทมตรสหายและคนรจก อาหารชนดและสรา จนกระทงเจาบาวเจาสาวพรอมทจะยายเขาสเรอนหอ หลงจากนนเจาสาวกจะกลบไปเยยมบานเดมของเธอเปนเวลาสามวนกอนทจะยายกลบมาอยกบเจาบาวเปนการถาวรพรอมกบมพธฉลองยงใหญอกครง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน80

3) วฒนธรรม ประเพณของชาตอาหรบศาสนาอสลามมอทธพลตอชวตความเปนอยของ “ชนชาตอาหรบ” และการ

แพรขยาย วฒนธรรมประเพณจากศาสนาอสลาม จนทำใหศาสนาอสลามเปนศาสนาอสลามทมจำนวน ผนบถอมากทสดในอเชย วฒนธรรมประเพณทสำคญๆ ไดแก

การแตงกาย ผหญงมสลม แตงกายมดชด มผาคลมรางกาย และแตละชาตอาจแตกตาง กนบางในรายละเอยด

การถอศลอด ชาวมสลมจะถอศลอดในชวงเดอนรอมะฎอน และชาวมสลมทวโลก รวมกนปฏบตศาสนกจ และเฉลมฉลองวาระสนสดการถอศลอดในเดอนรอมะฏอนอนประเสรฐ หลงจากมผพบเหนจนทรเสยวหรอฮลาสเมอคำคนทผานมา ทำใหวนนเปนวนแรกของเดอน เชาวาลฮจเราะห หรอวนอฎลฟตร โดยในวนนพนองมสลมจะปฎบตตนตามแบบอยางของทานนบมฮมมดศอลลลลอฮอลยฮวะซลลม โดยจะจายซะกาตฟตเราะห ซงเปนการนำอาหารหลกไปจายใหกบคนยากจน และทกคนอาบนำชำระรางกายตงแตหวจรดเทา และแตงกายดวยเสอผาทสวยงาม ทานอนทผลมกอนเดนทางไปยงทละหมาดหรอมศอลลา รวมละหมาดอฎลฟตร และเดนทางกลบในอกทาง โดยเมอมการพบปะกนจะมการกลาวทกทายกนดวยวา “ตะกอบบะลล ลอฮมนนาวะมนก”

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 81

4) วฒนธรรมตะวนตกกบประเทศตางๆในทวปเอเชยวฒนธรรมตะวนตกแมแบบมาจากอารยธรรมกรก และโรมน (เกร โค-โรมน)

อารยธรรมนมแหลงกำเนดในบรเวณทะเลดเตอรเรเนยน และไดรบอทธพลจากศาสนาครสตการเผยแพรวฒนธรรมตะวนตก สบเนองมาจากความตองการคาขายและการ

เผยแผ ศาสนาซงวฒนธรรมตะวนตกทสำคญๆ ไดแกการแตงกาย แบบสากลนยมใชทวไป ทกประเทศในเอเชย โดยเฉพาะคนชนสง

ในเอเชย นกปกครอง นกธรกจ นยมแตงกายแบบตะวนตก มชดสากล กางเกง เสอเชต เสอยดมบางประเทศทมวฒนธรรมของตวเองเขมแขงยงใสชดประจำชาตอย คอ อนเดย พมาอนโดนเซย และประเทศอาหรบ

การศกษา วฒนธรรมตะวนตก เหนความสำคญของการศกษาทกแขนง และมความเจรญกาวหนาทสำคญ คอ การศกษาทปพนฐานวทยาศาสตรและเทคโนโลย สงผลใหวทยาศาสตรโลกกาวหนา

อาหาร อาหารของวฒนธรรมตะวนตกแพรหลายไปทวโลก ใหความสำคญอาหารทมคณคาทมสวนปรงจากแปงสาล นม เนย เนอสตวตางๆ รวมทงเครองดม อนไดแกไวน เปนตน

วฒนธรรมประเพณ ไดรบอทธพลจากศาสนาครสต เชน ประเพณเทศกาลเฉลมฉลองวนครสตมาส เทศกาลอสเตอร และพธแตงงาน ประเทศทไดรบอทธพลวฒนธรรมตะวนตกคอนขางมาก คอ ประเทศสงคโปร ประเทศสงคโปรเปนเกาะเลกๆ ปกครองแบบประชาธปไตย ประชาชนมหลายเชอชาต ไดแก จน มาเลย ประชาชนสวนมากนบถอศาสนาครสต

ประเทศสงคโปรมระบบการศกษาทด ประชาชนไดรบการศกษาสง และประกอบ อาชพ การคาธรกจ ประชาชนมรายไดตอหวสง ชาวสงคโปรเรยกประเทศของเขาวา"Intelligence Island"

ปจจบนวฒนธรรมตะวนตกแพรหลายไปในประเทศตางๆในเอเชย ทงดานอาหาร ดนตร การแตงกาย การปกครองระบอบประชาธปไตย วทยาศาสตรและเทคโนโลยเชน ความเจรญกาวหนาทางการแพทย การอตสาหกรรม โทรคมนาคมตางๆ เปนตน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน82

เรองท 2 การอนรกษและการสบสานวฒนธรรม ประเพณ

ตามทกลาวมาแลววาสภาพสงคม วฒนธรรม ประเพณของประเทศตางๆมการเปลยนแปลง อยตลอดเวลาดวยอทธพลของประเทศตางๆมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาดวยอทธพลของประเทศทมอารยธรรมเขมแขง สงผลใหชวตความเปนอยของประชาชนเปลยนไป ทงภาษา การแตงกาย อาหาร ดงน ประเทศตางๆมแนวทางในการอนรกษ และสบสานวฒนธรรมประเพณของชาตตนเองไว โดยระดมสรรพกำลงทงภาครฐ และเอกชนนอกจากนนโดยสภาพธรรมชาต วฒนธรรมประเพณทไมดจะคอยๆสญหายไปจากสงคมคงเหลอแตวฒนธรรมทเขมแขงเขามาแทนท การดำรงคงไววฒนธรรมประเพณ เพราะแสดงถงความเปนชาตเกาแกทมมรดกตกทอดมาถงลกหลานนน จำเปนตองใชวธการรณรงคอยางสมำเสมอ และประพฤตปฏบตจนเปนประเพณมาชานาน มความภมใจในชาตตวเอง

ในเอเชย ประเทศทมความเจรญและมวฒนธรรมประเพณทแขงแกรง สามารถอนรกษและสบสานวฒนธรรมประเพณของตนเอาไว เชน ประเทศเกาหล จะยงคงอนรกษวฒนธรรมทางดานการแตงกาย อาหาร และการแสดง สวนประทศญปนจะคงเอกลกษณของตนในดานเครองแตงกาย ภาษา และอาหาร เปนตน

2.1 การอนรกษและการสบสานวฒนธรรมประเพณไทยชาตไทยมความมนคงสบทอดมาตงแตอดตถงปจจบน เปนเพราะบรรพบรษ

ไดรกษาไวใหลกหลานอยอาศย ซงจะปลอยใหสญเสยไปยอมไมได นอกจากรกชาตแลวจะตองรกษาเกยรตภมของชาตไวดวย และวฒนธรรมประเพณของชาตเปนลกษณะเฉพาะทแสดงถงความเปนชาตไทย ทเราคนไทยทกคนตองอนรกษและชวยกนสบสานเพอใหคงอยตอไปถงลกหลาน

ชาตทมอทธพลตอวฒนธรรมไทยแตโบราณ คอ อนเดยและจน และจากการศกษาในอดตพบวา ชาตทมอารยธรรมเกาแกและมอทธพลตอประเทศตางๆ รวมทงประเทศไทยดวย คอ ประเทศอนเดย มความเจรญมากอน 4,000 ป เราพบทเมองโมหนโจดาโร มระบบระบายนำเสยทด มอกษรใชแลว เปนอารยธรรมทยงใหญกอนกรกและโรมน อารยธรรมของอนเดย ซงเปนแหลงอารยธรรม ศาสนาฮนด ทแพรหลายมากอนพทธศาสนา และตอมาอนเดยเปนแหลงอารยธรรมของศาสนาพทธ และจนเปนประเทศทเจรญรงเรองดวยอารยธรรมเกาแก

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 83

ทสดแหงหนงของโลก โดยอารยธรรมนเกดบรเวณลมมนำฮวงโหราว 4,000ปมาแลว และจนเปนประเทศทคาขายกบประเทศตางๆมาในอดต อทธพลของอารยธรรมจนทสงผลกบไทย คอเครองปนดนเผา วรรณคดเรองสามกก นาฎกรรมจน หนจน งว การบชาบรรพบรษ

ตอมาอารยธรรมของชาตตะวนตกทสงผลตอสงคมไทย คอ ความกาวหนาของเทคโนโลยและการศกษา รวมทงภาษา คานยม การบนเทง นนทนาการตางๆ ยงปจจบนความเจรญในการคมนาคมขนสง สอสารตางๆ รวดเรวเปนโลกไรพรมแดน สงผลใหอารยธรรมตะวนตกเขามาสสงคมไทยอยางรวดเรว ยงในปจจบนอารยธรรมตางๆในเอเชยทเขมแขง เรมมอทธพลตอสงคมไทย ทสำคญคอ ญปน เกาหล

จากการศกษาประวตความเปนมาของวฒนธรรมไทย จะพบวา มการเปลยนแปลงตลอดมาทกยค ทกสมย แตอยางไรกตาม วฒนธรรมไทยทยงคงอยสบทอดมาจนถงปจจบน แสดงถงความด ความมประโยชนตอสงคมไทย จงยงคงสงเหลานนอยทสำคญ คอ อาหารไทย ภาษาไทย การแตงกายไทย มารยาทไทย ประเพณไทย และการมศาสนาพทธเปนศาสนา ประจำชาต การมพระมหากษตรยเปนสถาบนทสำคญของประเทศไทย

2.2 เหตผลและความจำเปนในการอนรกษและการสบสานวฒนธรรม ประเพณ

สาเหตการเปลยนแปลงในสงคม ทำใหตองอนรกษและสบสานวฒนธรรมประเพณ

การเปลยนแปลงเปนลกษณะธรรมชาตของสงคมมนษยและยอมเกดขนในทกสงคม แตจะเรวหรอชา ขนอยกบกาลเวลา และอาจเปลยนไปในทางทดขนหรอเลวลงกได

ประเภทของการเปลยนแปลง เราอาจจำแนกการเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมออกเปน 2 ประเภท คอ

1) การเปลยนแปลงทางสงคม หมายถง การเปลยนแปลงโครงสรางของสงคมและระบบความสมพนธของกลมคน เชน ความสมพนธในครอบครวระหวางพอ แม ลก นายจาง เปนตน

2) การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม หมายถง การเปลยนแปลงวถการดำเนนชวต ความร ความคด คานยม อดมการณ และบรรทดฐานทางสงคมซงรวมถงขนบธรรมเนยมประเพณตางๆของสงคม โดยรบวฒนธรรมของตนเองบางอยาง

ปจจยทเปนสาเหตททำใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม มปจจยหลก2 ประการ ดงน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน84

1) ปจจยภายในสงคมหรอการเปลยนแปลงทเกดจากสาเหตภายในสงคมหมายถง การเปลยนแปลงทเกดจากสมาชกหรอสงแวดลอมภายในสงคมนนเอง เชน การทสงคมมประชากรเพมขนอยางรวดเรว ยอมทำใหเกดการเปลยนแปลงในดานการตงถนฐานทอยอาศย เกดการบกรกทดน และการทำลายทรพยากรธรรมชาตเพมขน เปนตน

2) ปจจยภายนอกสงคม หรอการเปลยนแปลงทเกดจากสาเหตภายนอกสงคมเนองจากปจจบนมการตดตอสมพนธกบสงคมอนๆมากขน สงคมไทยไดรบอทธพล มาจากสงคมตะวนตกและยงรบวฒนธรรมแบบตะวนตกอกมากมาย ไดแก การแตงกาย ดนตร สถาปตยกรรมและสงประดษฐตางๆ เปนตน

เหตผลความจำเปนในการอนรกษสบสานวฒนธรรมวฒนธรรมเปนเครองวด เครองกำหนดความเจรญ หรอความเสอมของสงคม

ในทำนองเดยวกน วฒนธรรมยงกำหนดชวตความเปนอยของประชาชนในสงคม ดงนนวฒนธรรมจงมอทธพลตอความเปนอยและความเจรญกาวหนาของชาตมาก

ความสำคญของวฒนธรรม มอยหลายประการคอ1. วฒนธรรมชวยแกปญหาและสนองความตองการตางๆของมนษย มนษยพน

จากอนตราย สามารถเอาชนะธรรมชาตได เพราะมนษยสรางวฒนธรรมขนมาชวย

2. วฒนธรรมชวยเหนยวรงสมาชกในสงคมใหมความเปนหนงอนเดยวกน และสงคมทมวฒนธรรมเดยวกนยอมจะมความรสกผกพนเปนพวกเดยวกน

3. วฒนธรรมเปนเครองแสดงเอกลกษณของชาต ชาตทมวฒนธรรมสงยอมไดรบการยกยอง และเปนหลกประกนความมนคงของชาต

4. วฒนธรรมเปนเครองกำหนดพฤตกรรมของคนในสงคม ชวยใหผคนอยรวมกนอยางสนตสข

5. วฒนธรรมชวยใหประเทศชาตมความรงเรองถาวร โดยเฉพาะอยางยง หากชาตนนมวฒนธรรมทด มทศนคตในการดำเนนชวตทเหมาะสม ยดมนในหลกขยน ประหยด อดทน ความมระเยยบวนยทดงาม สงคมนนจะมความเจรญรงเรอง

6. วฒนธรรมประเพณ เปนสงทนาสนใจ มผลตออตสาหกรรมการทองเทยวมากปจจบนอตสาหกรรมนเปนจดดงดดนกทองเทยว สงผลใหภาวะเศรษฐกจดขน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 85

เรองท 3 แนวทางการอนรกษและการสบสานวฒนธรรม ประเพณ

แนวทางการอนรกษและสบสานวฒนธรรม ประเพณ1. การอนรกษวฒนธรรมและประเพณ ควรเรมตนจากการปลกจตสำนกใหเยาวชน

และประชาชน ทกคนตระหนกถงคณคาและความสำคญของวฒนธรรมทถอเปนหนาท ของทกคนทชวยกนอนรกษ โดยการศกษาวฒนธรรมใหเขาใจ จะไดชวยกนรวมมอรกษา

2. รวมกนเผยแพรวฒนธรรมและประเพณ โดยการศกษาเรยนรและสบทอดวฒนธรรมประเพณของชาตตนเอง ตวอยางคอการเรยนรดนตร การเลนดนตรการศกษาเพลง ฟงเพลง และรองเพลงประจำชาต ประจำทองถน เปนตน

3. เรมตนจากครอบครว โดยรวมมอกนในครอบครว ชมชน สงคม จดตงชมรมสมาคม สถาบนเพอจดกจกรรมอนรกษสบทอดวฒนธรรม ประเพณในทองถนและชาต

4. สอตางๆ ในสงคมเหนความสำคญทจะศกษาและถายทอดวฒนธรรมเปนประจำสมำเสมอ

5. ทกคนตองรวมมอกนหวงแหนรกษาวฒนธรรมอนดงามใหคงอย มใหแปรเปลยน เชน ประเพณสงกรานต ตองรวมมอกนทำกจกรรมอนดงาม คอสรงนำพระ รดนำขอพรผสงอาย ไมควรสาดนำใสกนแบบไมสภาพเรยบรอยและรนแรง

6. การรวมมอรกษา และถายทอดภมปญญา ใหไปสสงคมและรนบตรหลานภมปญญา หมายถง ความร ความสามารถ ความคด ความเชอทกลมคนเรยนรจากประสบการณ สงสมไวในการดำรงชพ มกรพฒนา เปลยนแปลง สบทอดกนมา มการแลกเปลยนเรยนรกบกลมคนอนทมการตดตอสมพนธกน แลวนำมาปรบใชใหเปนประโยชนสำหรบตนเอง ตวอยางภมปญญา การปลกพชพนธพนเมอง การทำนำปลา การปนปน เปนตน

7. แนวทางการอนรกษและสบสานวฒนธรรมของชมชนและของประเทศตางๆในทวปเอเชย มหนวยงานทงภาครฐและเอกชนททำหนาทสงเสรมสนบสนนการแลกเปลยนวฒนธรรมระหวางชมชนและประเทศตางๆ ตวอยางคอ เรามการ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน86

แลกเปลยนวฒนธรรมแสดง การละเลนของประเทศตางๆ ทหอประชมวฒนธรรม แหงชาต

โดยเฉพาะอยางยงปจจบนวฒนธรรมประเพณของเอเชยเปนทดงดดนกทองเทยวจากทวโลกทนยมศกษาทองเทยว เพราะมเรองราวทางวฒนธรรมทนาสนใจ นาศกษาเรยนรนกทองเทยวสนใจวฒนธรรมประเพณตางๆในประเทศเอเชยทนาสนใจแตกตางกนไป ตวอยางเชน นาฏศลปไทย อนเดย ญปน อนโดนเซย และทกประเทศตางอนรกษสบสานวฒนธรรมของตนเอง โดยมหลกสตรสอนในโรงเรยน สถาบนตางๆ เพอใหวฒนธรรมคงอย ซงสงผลตอเอกลกษณของชาตตนเอง เปนความภาคภมใจ และทสำคญคอ ทำใหอตสาหกรรมการทองเทยวเจรญเตบโต มเงนตราไหลเขาสประเทศไดเปนอยางด

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 87

เรองท 4 คานยมทพงประสงค

คานยมทดงามของชาตตางๆในเอเชยคานยมทควรสงเสรมพฒนาใหเกดขนใน ประเทศตางๆในเอเชย คอ1. ความสภาพออนโยน เปนนสยทดของประชาชนในทวปเอเชย2. ความสามารถในการสรางสรรควฒนธรรมดานศลปะสาขาตางๆ ซงมความ

สวยงาม มสนทรยคงความเปนวฒนธรรมเอเชยไวอยางโดดเดน3. ความสะอาด ความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมองเพอใหเปนแหลง

ทองเทยว ทมคณคา4. ความซอสตย ความขยนในการประกอบอาชพ และตรงตอเวลาคานยมสำคญทกลาวมาน ลวนเปนพนฐานใหความเปนชาตมนคงและคงเอกลกษณ

วฒนธรรมประเพณทสงผลใหเอเชยยงคงเปนแรงดงดดใจทมเสนหในการเรยนรศลปวฒนธรรมประเพณ และอตสาหกรรมการทองเทยวสบตอไปนานเทานาน

คานยมในสงคมไทยคานยม คอ สงทกลมสงคมหนงๆเหนวาเปนสงทนานยม นากระทำ นายกยอง เปนสง

ทถกตอง ดงาม เหมาะสมทจะยดถอพงปฎบตรวมกนในสงคมคานยมเปนสวนหนงของวฒนธรรม เนองจากมการเรยนรปลกฝงและถายทอดจาก

สมาชกรนหนงไปสอกรนหนง สงคมแตละสงคมจงมคานยมตางกนไป คานยมชวยใหการดำเนนชวตในสงคมมความสอดคลองสมพนธกน และทำใหการดำเนนชวตของสมาชกมเปาหมาย ชวยสรางความเปนปกแผนใหแกสงคม อยางไรกด คานยมเปนสงทมการเปลยนแปลงได ในปจจบนนสงคมไทยมคานยมใหมๆ เกดขนมาก เชน คานยมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต คานยมในการนำเทคโนโลยใหมๆ มาใชในชวตประจำวน เปนตน

คานยมทควรปลกฝงในสงคมไทย ไดแก1) การรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย2) ความเออเฟอเผอแผ3) ความกตญกดเวท4) ความซอสตย สจรต5) การเคารพผอาวโส6) การนยมใชของไทย7) การประหยด

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน88

กจกรรมท 91. ใหผเรยนแบงกลมกน 5-6 คน คนควาวฒนธรรม ประเพณทองถนในประเทศ

ไทยแตละภาค พรอมแนวทางการอนรกษวฒนธรรม ประเพณนนๆ แลวนำมาแลกเปลยนเรยนรดวยการนำเสนอแลวใหผเรยนชวยกนใหขอคดเหนเพมเตม

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..

2. ใหผเรยนแบงกลมกน 5-6 คนคนควาวฒนธรรม ประเพณทสำคญของประเทศตางๆ ในเอเชย พรอมทงแนวทางอนรกษวฒนธรรมประเพณของประเทศนนๆแลวนำมาแลกเปลยนเรยนรดวยการนำเสนอ แลวใหผเรยนชวยกนใหขอคดเหนเพมเตม

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..3. ใหผเรยนอภปรายปญหาคานยมของประเทศและชมชน พรอมทงใหขอเสนอ

แนะ วธการสรางเสรมคานยม ความซอสตย ความสามคคใหเกดขนในชมชนและสงคมไดอยางไร

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 89

สาระสำคญประเทศไทยมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข

มรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศทประชาชนชาวไทยควรมความรความเขาใจเกยวกบความเปนมา หลกการ เจตนารมณ โตรงสรางและสาระสำคญของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ตลอดจนการศกษาจดเดนของรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบสทธ เสรภาพ และหนาทของประชาชน เพอการปฎบตตนไดอยางถกตองตามทรฐธรรมนญกำหนด

ผลการเรยนรทคาดหวง1. อธบายความเปนมา หลกการและเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทยได2. มความร ความเขาใจ โครงสรางและบอกสาระสำคญของรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย3. อธบายจดเดนของรฐธรรมนญทเกยวกบสทธเสรภาพหนาทของประชาชนได

ขอบขายเนอหาเรองท 1 ความเปนมา หลกการ และเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทยเรองท 2 โครงสรางและสาระสำคญของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยเรองท 3 จดเดนของรฐธรรมนญทเกยวกบสทธ เสรภาพและหนาทของประชาชน

สอการเรยนร1. คอมพวเตอร อนเทอรเนต2. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 25503. บทความตางๆ4. หนงสอพมพ

บทท 3รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน90

เรองท 1 ความเปนมา หลกการและเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

1.1 ความเปนมาของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยรฐธรรมนญ (Constitution) หมายถง กฎหมายสงสดในการจดการปกครองรฐ ถาแปล

ตามความคำ จะหมายถงการปกครองรฐอยางถกตองเปนธรรม (รฐ + ธรรม + มนญ)ในความหมายอยางแคบ “รฐธรรมนญ” ตองมลกษณะเปนลายลกษณอกษร และไมใช

สงเดยวกบกฎหมายรฐธรรมนญ (Constitutional Low) “เพราะกฎหมายรฐธรรมนญ” มความหมายกวางกวาและจะเปนรปแบบลายลกษณอกษรหรอจารตประเพณกได

สหรฐอเมรกาและฝรงเศสเปนประเทศแรกๆ ทรางรฐธรรมนญขนมาในภาษาของประเทศทงสอง คำวา รฐธรรมนญ ตางใชคำวา (Constitution ซงแปลวา การสถาปนา หรอการจดตง ซงหมายถงการสถาปนาหรอการจดตงรฐนนเอง โดยทงสองประเทศมรฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษร แตประเทศองกฤษไมมรฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษร มแตจารตประเพณหรอ “ธรรมเนยมทางการปกครอง” ทกระจายอยตามกฎหมาย คำพพากษาตางๆ รวมทงธรรมเนยมปฎบตทสบทอดกนมา จนกลายเปนจารตประเพณ ซงถอเปนกฎหมายรฐธรรมนญทสบทอดมาจากประวตศาสตรของชาตนนเอง

(ทมา http://www.sale2thai.com/constiution.htm 13 # <เมอวนท 11 กมภาพนธ 2552>)

หลวงประดษฐมนธรรม (ดร.ปรด พนมยงค) ไดอธบายวา “กฎหมายธรรมนญการปกครองแผนดน เปนกฎหมายทบญญตถงระเบยบแหงอำนาจสงสดในแผนดนทงหลายและวธการดำเนนการทวไปแหงอำนาจสงสดในประเทศ”

ศาสตราจารยหยด แสงอทย ทานอธบายวา หมายถง “กฎหมายทกำหนดระเบยบแหงอำนาจสงสดในรฐและความสมพนธระหวางอำนาจเหลานตอกนและกน”(ทมา http://e-learning.mfu.ac.th/mflu/1604101/chapter1/Lesson1.htm#13 <เมอวนท 11กมภาพนธ 2552>)

ประเทศไทยเรมใชรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ เมอเกดการปฏวตโดยคณะราษฎร เพอเปลยนแปลงการปกครองประเทศจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตย โดยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมขททรงอยใตรฐธรรมนญ เมอวนท 24 มถนายน 2475 ในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวรชกาลท 7 แหงราชวงศจกร

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 91

หลงการเปลยนแปลงการปกครองพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวทรงพระราชทานรฐธรรมนญใหแกปวงชนชาวไทยตามทคณะราษฎรไดนำขนทลเกลาฯ ถวาย ใหทรงลงพระปรมาภไธย นอกจากนพระองคกทรงมพะระราชประสงคมาแตเดมแลววาจะพระราชทาน

รฐธรรมนญใหเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศแกประชาชนอยแลว จงเปนการสอดคลองกบแผนการของคณะราษฎร ประกอบกบพระองคทรงเหนแกความสงบเรยบรอยของบานเมอง และความสขของประชาชนเปนสำคญ ยงกวาการดำรงไวซงพระราชอำนาจของพระองค

รฐธรรมนญทคณะราษฎรไดนำขนทลเกลาฯถวาย เพอทรงลงพระปรมาภไธยม 2 ฉบบคอ พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พ.ศ. 2475 และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พ.ศ. 2475

กองกำลงของคณะราษฎร ถาย ณ บรเวณหนาวงปารสกวน

ตอมาเมอเกดความขดแยงระหวางพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวกบคณะราษฎรจนกระทงพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวไดตดสนพระทยสละราชสมบต เมอวนท 2มนาคม พ.ศ. 2477 โดยทรงมพระราชหตถเลขาสละราชสมบต ความละเอยดดงน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน92

(สำเนาพระราชหตถเลขาสละราชสมบต)ปปรบานโนลแครนลประเทศองกฤษ

เมอพระยาพหลพลพยหเสนากบพวกไดทำการยดอำนาจการปกครองโดยใชกำลงทหารในวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 แลวไดมหนงสอมาอญเชญขาพเจาใหดำรงอยใตตำแหนงพระมหากษตรยภายใตรฐธรรมนญ ขาพเจาไดรบคำเชญดงนน เพราะเขาใจวาพระยาพหลฯ และพวกจะสถาปนารฐธรรมนญตามแบบอยางประเทศทงหลาย ซงใชการปกครองตามหลกนน เพอใหประชาราษฎรไดมสทธทจะออกเสยงในวธดำเนนการปกครองประเทศและนโยบายตางๆ อนแนผลไดเสยแกประชาชนทวไป ขาพเจามความเลอมใสในวธการเชนนนอยแลว และกำลงดำรจะจดการเปลยนแปลงการปกครองของประเทศสยามใหเปนไปตามรปแบบนน โดยมไดมการกระทบกระเทอนอนรายแรง เมอมามเหตรนแรงขนเสยแลว และเมอมผกอการรยแรงนนอางวามความประสงคจะสถาปนารฐธรรมนญขนเทานน กเปนไมผดกบหลกการทขาพเจามความประสงคอยเหมอนกน

ขาพเจาจงเหนสมควรโนมตามความประสงคของผกอการยดอำนาจนนไดเพอหวงความสงบราบคาบในประเทศ ขาพเจาไดพยายามชวยเหลอในการทจะรกษาความสงบราบคาบเพอใหการเปลยนแปลงอนสำคญนนเปนไปโดยราบรนทสดทจะเปนไดแตความพยายามของขาพเจาไรผล โดยเหตทผกอการเปลยนแปลงการปกครองไดกระทำใหเกด มความเสรภาพในบานเมองอยางบรบรณขนไม และมไดฟงความคดเหนของราษฎรโดยแทจรง และจากรฐธรรมนญทง 2 ฉบบ จะพงเหนไดวาอำนาจทจะ ดำเนนนโยบายตางๆ นนจะตกอยแกคณะผกอการและผทสนบสนนเปนพวกพองเทานนมไดตกอยแกผแทนซงราษฎรเปนผเลอก เชนในฉบบชวคราวแสดงใหเหนวา ถาผไดไมไดรบความผดชอบของผกอการจะไมใหเปนเปนผแทนราษฎรเลย ฉบบถาวรไดมการเปลยนแปลงใหดขนตามคำรองขอของขาพเจาไดยนยอมใหมสมาชก 2 ประเภท กโดยหวงวาสมาชกประเภทท 2 ซงขาพเจาตงนน จะเลอกจากบคคลทรอบรการงานและชำนาญในวธการดำเนนการปกครองประเทศโดยทวๆ ไป ไมจำกดวาเปนพวกใดคณะใด เพอจะไดชวยเหลอนำทางใหแกสมาชกซงราษฎรเลอกตงขนมา แตครนเมอถงเวลาทจะตงสมาชกประเภทท 2 ขน ขาพเจาหาไดมโอกาสแนะนำในการเลอกเลย และคณะรฐบาลกเลอกเอาแตเฉพาะผทเปนพวกของตนเกอบทงนน มไดคำนงถงความชำนาญ นอกจากนคณะผกอการบางสวนไดมความคดทจะเปลยนแปลงโครงการเศรษฐกจของประเทศอยางใหญหลวงจงเกดแตกราวกนขนเองในคณะผกอการและพวกพอง จนตองมการปดสภาและงดใช

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 93

รฐธรรมนญบางมาตรา โดยคำแนะนำของรฐบาลซงถอตำแหนงอยในเวลานน ทงนเปนเหตใหมการปนปวนในการเมอง ตอมาพระยาพหลฯ กบพวกกกลบเขายดอำนาจโดยกำลงทหารเปนครงท 2 และตงแตนนมา ความหวงทจะใหการเปลยนแปลงตางๆเปนไปโดยราบรนกลดนอยลง

เนองจากเหตทคณะผกอการมไดกระทำใหมเสรภาพในการเมองอนแทจรง และประชาชนมไดมโอกาสออกเสยงกอนทจะดำเนนนโยบายอนสำคญตางๆ จงเปนเหตใหมการขบถขน ถงกบตองตอสฆาฟนกนเองในระหวางคนไทย

เมอขาพเจาไดขอรองใหเปลยนแปลงรฐธรรมนญเสยใหเขารปประชาธปไตยอนแทจรงเพอใหเปนทพอใจแกประชาชน คณะรฐบาล และพวกซงกมอำนาจอยบรบรณในเวลานกไมยอม ขาพเจาไดขอรองใหราษฎรไดมโอกาสออกเสยงกอนทจะเปลยนแปลง หลกการและนโยบายอนสำคญมผลไดเสยแกพลเมอง รฐบาลกไมยนยอมและแมแตการประชมในสภาผแทนราษฎรในเรองสำคญ เชนเรองคำรองขอตางๆ ของขาพเจา สมาชกกไมไดมโอกาสพจารณาเรองโดยถองแทและละเอยดลออเสยกอนเพราะถกเรงรดใหลงมตอยางรบดวนภายในวาระประชมเดยว นอกจากนรฐบาลไดออกกฎหมาย ใชวธปราบปรามบคคลซงถกหาวาทำความผดทางการเมองในทางทผดยตธรรมของโลก คอไมใหโอกาสตอสคดในศาล มการชำระโดยคณะกรรมการอยางลบไมเปดเผยซงเปนวธการทขาพเจาไมเคยใชในเมออำนาจอนสทธขาดยงอยในมอของขาพเจา และขาพเจาไดรองขอใหเลกวธน รฐบาลกไมยอม

ขาพเจาเหนวาคณะรฐบาลและพวกพอง ใชวธการปกครองซงไมถกตองตามหลกการของเสรภาพในตว บคคลและหลกความยตธรรมจามความเขาใจและยดถอของขาพเจา ขาพเจาไมสามารถทจะยนยอมใหผใดคณะใดใชวธการปกครองอยางนนในนามขาพเจาตอไปได

ขาพเจาเตมใจทจะสละอำนาจอนเปนของขาพเจาอยแตเดมใหแกราษฎรโดยทวไปแตขาพเจาไมยนยอมยกอำนาจทงหลายของขาพเจาใหแกผใด คณะใด โดยฉะเพาะเพอใชอำนาจนนโดยสทธขาดและโดยไมฟงเสยงอนแทจรงของประชาราษฎร

บดน ขาพเจาเหนวาความประสงคของขาพเจาทจะใหราษฎรมสทธออกเสยงในนโยบายของประเทศโดยแทจรง ไมเปนผลสำเรจ และเมอขาพเจารสกวาบดนเปนอนหมดหนทางทขาพเจาจะชวยเหลอหรอใหความคมครองแกประชาชนไดตอไปแลว ขาพเจาจงขอสละราชสมบตและออกจากตำแหนงพระมหากษตรยแตบดนเปนตนไป ขาพเจาขอสละสทธของขาพเจาทงปวง ซงเปนของขาพเจาในฐานทเปนพระมหากษตรย แตขาพเจาสงวนสทธทงปวงอนเปนของขาพเจาแตเดมมากอนทขาพเจาไดรบราชสมบตสบสนตตวงศ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน94

ขาพเจาไมมความประสงคทจะบงนามผหนงผใด ใหเปนผรบราชสมบตสบสนตตวงศตอไป ตามทขาพเจามสทธทจะทำไดตามกฏมณเฑยรบาลวาดวยการสบสนตตวงศ

อนง ขาพเจาไมมความประสงคทจะใหผใดกอการไมสงบขนในประเทศเพอประโยชนของขาพเจา หากมใครอางใชนามของขาพเจา พงเขาใจวามไดเปนไปโดยความยนยอมเหนชอบหรอสนบสนนของขาพเจา

ขาพเจามความเสยใจเปนอยางยง ทไมสามารถจะยงประโยชนใหแกประชาชนและประเทศชาตของขาพเจาตอไปไดตามความตงใจและความหวง ซงรบสบตอกนมาตงแตบรรพบรษ ยงไดแตตงสตยอธษฐานขอใหประเทศสยามจงไดประสบความเจรญและขอประชาชนชาวสยามจงไดมความสขสบาย

(พระปรมาภธย) ประชาธปก ปรวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2477เวลา 13 นาฬกา 55 นาท

ทมา http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php/ <เมอวนท 11 กมภาพนธ 2552>

จากพระราชหตถเลขาสละราชสมบต มขอความทถอวาเปนหลกการสำคญของการปกครองในระบอบประชาธปไตยวา “ขาพเจาเตมใจทจะสละอำนาจอนเปนของขาพเจาอยแตเดม ใหแกราษฎรโดยทวไป แตขาพเจาไมยนยอมยกอำนาจทงหลายของขาพเจาใหแกผใดคณะใด โดยฉะเพาะเพอใชอำนาจนนโดยสทธขาดและโดยไมฟงเสยงอนแทจรงของประชาราษฎร”

นบแตป พ.ศ. 2475 เปนตนมาจนถงป พ.ศ. 2552 ประเทศไทยมการประกาศใชรฐธรรมนญมาแลว รวม 18 ฉบบ ดงน

1. พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475ประกาศใชเมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ. 2475 มทงหมด 39 มาตรา แบงเปน 6 หมวดพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475ไดมการยกเลกไป เมออนกรรมการรางรฐธรรมนญซงมพระยามโปกรณนตธาดาเปนประธาน ไดรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยามเสรจ และประกาศใชรฐธรรมนญฉบบใหมในปเดยวกน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 95

2. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช 2475ประกาศใชเมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ. 2475 ดงนนจงถอวาวนท 10 ธนวาคมของทกป เปนวนรฐธรรมนญรฐบาลใหหยดราชการได 1 วน มทงหมด 68 มาตราประกอบดวยบททวไปและหมวดตางๆ อก 7 หมวด รฐธรรมนญฉบบนมผลบงคบใชนานถง 14 ป มการแกไขเพมเตมถง 3 ครง คอครงท 1 รฐธรรมนญแกไขเพมเตมวาดวยนามประเทศ พทธศกราช 2482

ใหเรยกวาประเทศไทย และบทแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมายอนใดทใชคำวา “สยาม” ใหใชคำวา “ไทย” แทน

ครงท 2 รฐธรรมนญแกไขเพมเตมวาดวยบทเฉพาะกาล พทธศกราช 2483ใหยกเลกความในมาตรา 65 แหงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยใหยดอายเวลาการมสมาชกประเภทท 2 ออกไปเปน 20 ป

ครงท 3 รฐธรรมนญแกไขเพมเตมวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร พทธศกราช 2485 ใหยกเลกความในมาตรา 18 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ถามเหตขดของทำการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรไมได เมออายสมาชกสภาผแทนราษฎรครบสปแลวใชขยายเวลาเ ลอกตงออกไปเปนคราวละไมเกนสองป

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช 2475 ไมมบทบญญตหามขาราชการประจำยงเกยวการเมอง จงเปนผลใหบคคลสำคญของคณะราษฎรทเปนขาราชการประจำสามารถเขาคมตำแหนงทางการเมองทงในสภาผแทนราษฎรและในคณะรฐมนตรรฐธรรมนญไมรบรองสทธในการตงพรรคการเมองจงทำใหไมสามารถรวมพลงเพอเสรในเรองอนๆ ไดรฐบาลยงไดออกพระราชบญญตปองกนรฐธรรมนญ มผลใหบคคลจำนวนหนงถกจบกมและลงโทษเพราะละเมดพระราชบญญตดงกลาง ตอมา พ.ศ. 2489 ซงเปนชวงสมยทพนตร ควง อภยวงศ เปนนายกรฐมนตรและนายปรด พนมยงค เปนผสำเรจราชการแทนพระองคบคคลทงสองพจารณาวาสมควรจะเลกบทเฉพาะกาลของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยามพทธศกราช 2475 และไดปรบปรงแกไขใหมเพราะไดใชรฐธรรมนญมาแลว 14 ป เหตการณบานเมองเปลยนแปลงไป ดงนน จงไดมรฐธรรมนญฉบบใหมเปนฉบบท 3

3. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2489ประกาศใชเมอวนท 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 มทงหมดรวม 96 มาตรารฐธรรมนญ ฉบบนมแนวทางในการดำเนนการปกครองเปนประชาธปไตยมากกวารฐธรรมนญฉบบท 2 กลาวคอ สมาชกรฐสภามาจากการเลอกตง ใหประชาชนมเสรภาพรวมกนตงพรรคการเมองเพอดำเนนกจกรรมทางการเมองได

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน96

เปนการใหโอกาสรวมกลมเพอรกษาประโยชนของตนและถวงดลอำนาจของกลมอน อกประการหนงคอ ใหแยกขาราชการการเมองออกจากขาราชการประจำการแยกขาราชการการเมองออกจากขาราชประจำทำความไมพอใจแกกลมขาราชการทมบทบาททางการเมองนบแตมการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475ประกอบในระยะนนเกดภาวะเศรษฐกจตกตำหลงสงครามโลกครงท 2 พลเอกผน ชณหะวน นำทหารกอการรฐประหารในวนท 8 พฤศจกายน พ.ศ. 2490ไดยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2489 ซงรฐธรรมนญฉบบท 3 หลงจากทประกาศใชไดเพยง 18 เดอน

4. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2490ประกาศใชในวนท 9 พฤศจกายน พ.ศ. 2490 โดยมการอางเหตผลในการเปลยนรฐธรรมนญ ฉบบท 3 วา “เพราะประเทศชาตอยในภาวะวกฤต ประชาชนไดรบความลำบากเพราะขาดแคลนเครองอปโภคและบรโภค ราคาสนคาสงขน มความเสอมทรามในศลธรรมรฐธรรมนญฉบบทใชอยเปนเหตใหประเทศชาตทรดโทรม จงขอใหยกเลกและมาใชรฐธรรมนญฉบบใหมทจะชวยจรรโลงชาตและบำบดยคเขญใหเขาสภาวะปกต” มทงหมด 98 มาตรา

5. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492เกดขนโดย สภารางรฐธรรมนญ ประกาศใชบงคบเมอวนท 23 มนาคม 2492มทงหมด 188 มาตรา ซงนบวาเปนรฐธรรมนญทเปนประชาธปไตยมากฉบบหนงแตในทสด กถก ฉกทง" เมอวนท 29 พฤศจกายน 2494 โดยการทำรฐประหารภายใตการนำของจอมพล ป. พบลสงคราม รวมอายการประกาศและบงคบใช 2 ป 8 เดอน 6 วน

6. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2475 แกไขเพมเตม พทธศกราช2495หลงจากทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492 ถกใชไดเพยง 2 ปเศษ กมการทำรฐประหาร เพอนำเอารฐธรรมนญ พ.ศ. 2475 กลบมาใชอกครง โดยอางวารฐธรรมนญ พ.ศ. 2492 นนใหสทธเสรภาพมากเกนไป ทำใหไมสามารถปองกนภยคกคามจากลทธคอมมวนสตได จงไดเกดการรฐประหารนำรฐธรรมนญ ฉบบท 2 พ.ศ. 2475 ฉบบแกไขเพมเตม (พ.ศ. 2482 กบ พ.ศ.2483) มาใชแทนเปนการชวคราวไปพลางกอน และใหสภาผแทนราษฎรประชม

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 97

ปรกษาเพอแกไขรฐธรรมนญฉบบดงกลาวใหสมบรณยงขน เพอใชเปนรฐธรรมนญฉบบถาวรตอไป ซงกไดตงคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางรฐธรรมนญ จำนวน 24 คน เมอไดดำเนนการเสรจแลว จงไดเสนอตอผแทนราษฎร และสภามมตเหนชอบ จงไดประกาศมผลใชบงคบตงแตวนท 8 มนาคม2495 ประกอบดวยบทบญญตทงหมด 123 มาตรา โดยมบทบญญตเดมของรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2475 อยเพยง 41 มาตราเทานน นอกนนอก 82 มาตราเปนบทบญญตทเขยนเพมเตมขนใหม ซงบทบญญตดงกลาวนน สวนใหญกนำมาจากรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2492 รฐธรรมนญฉบบท 6 นจงมลกษณะผสมผสานกนระหวางรฐธรรมนญทง 2 ฉบบขางตน นนเอง ในระหวางทมการใชรฐธรรมนญฉบบนไปไดประมาณ 5 ป ไดเกดการเลอกตงทมความไมบรสทธและเปนธรรม โดยการเจาหนาทผดำเนนการเลอกตงไมสจรต มการโกงการเลอกตงใหแกผสมครพรรคเสรมนงคศลาของ จอมพล ป. พบลสงคราม โดยเฉพาะตามหนวยเลอกตงหลายหนวยเลอกตงหลายหนวยในจงหวดพระนครกรณนเปนสาเหตสำคญททำใหคณะรฐประหารภายใตการนำของจอมพลสฤษด ธนะรชต ไดทำการยดอำนาจการปกครองประเทศ เมอวนท 16 กนยายน2500 และประกาศยบเลกสมาชกสภาผแทนราษฎรทง 2 ประเภท แตกมไดยกเลกรฐธรรมนญ ทวายงคงใหใชรฐธรรมนญตอไป ในขณะเดยวกน กกำหนดใหมการเลอกตงสมาชกประเภทท 1 ภายใน 90 วน เมอเลอกตงเสรจเรยบรอยแลวกลบปรากฏวาการบรหารราชการแผนดนกไมเปนไปโดยราบรนนก ในทสดรฐธรรมนญฉบบนกจงไดถก “ฉกทง” เมอวนท 20 ตลาคม 2501 โดยการทำรฐประหารอกครงหนงของคณะรฐประหารชดเดม ซงมจอมพลสฤษด ธนะรชตในฐานะผบญชาการทหารสงสด และผบญชาการทหารบกเปนหวหนาคณะปฏวตรวมอายการประกาศและบงคบใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2475 แกไขเพมเตม พทธศกราช 2495 ทงสน 6 ป 7 เดอน 12 วน

7. ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2502ประกาศใชเมอวนท 28 มกราคม 2502 หลงการปฏวตเมอวนท 20 ตลาคม 2501จอมพลสฤษด ธนะรชต ไดออกประกาศคณะปฏวต ฉบบท 3 ยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2475 แกไขเพมเตม พทธศกราช2495 (ฉบบท 6) และประกาศใหสมาชกภาพแหงสภาผแทนราษฎร และคณะรฐมนตรสนสดลง โดยคณะปฏวตทำหนาทบรหารประเทศ โดยจอมพลสฤษดธนะรชต ผทเปนทงหวหนาคณะปฏวตและเปนผบญชาการสงสด ไมมการ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน98

แบงแยกอำนาจนตบญญต อำนาจบรหารและอำนาจตลาการใหออกจากกนคณะปฏวตเปนผสงการ เปนผใชอำนาจ ประเทศไทยจงมการปกครองโดยปราศจากรฐธรรมนญ เปนเวลา 101 วน นบตงแตวนท 20 ตลาคม 2501 จนถงวนท28 มกราคม 2502 จงไดประกาศใชธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรพทธศกราช 2502 ซงเปนรฐธรรมนญไทยทสนทสด คอ มเพยง 20 มาตรารฐธรรมนญฉบบน ถงแมจะดชอวาเปนรฐธรรมนญฉบบชวคราว เพอรอการรางรฐธรรมนญฉบบถาวร แตถกใชเปนเวลายาวนานรวมถง 9 ป 4 เดอน 20 วนจนกระทงถกยกเลกอยาง “สนต” เมอสภารางรฐธรรมนญรางรฐธรรมนญฉบบถาวรแลวเสรจและประกาศบงคบใชเปนรฐธรรมนญฉบบใหม เมอวนท 20มถนายน 2511

8. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2511ประกาศใชเมอวนท 20 มถนายน 2511 มทงหมด 183 มาตรา ถอเปนรฐธรรมนญฉบบท 2 ของไทย ซงถกยกรางโดยสภารางรฐธรรมนญเปนรฐธรรมนญทใชเวลาในการยกรางจดทำยาวนานทสดถง 9 ปเศษ แตทวากลบมอายการใชงานเพยง 3 ป 4 เดอน 27 วน กลาวคอ หลงจากใชบงคบไดไมนานนก เพราะรฐธรรมนญฉบบนใชขาราชการประจำเปนเครองมอรกษาเสถยรภาพของรฐบาล โดยฝายวฒสภา ซงมอำนาจทสำคญเทาเทยมกบสมาชกสภาผแทนราษฎรซงมาจากการเลอกตง อกทงรฐธรรมนญฉบบท 8 ยงหามมใหสมาชกผแทนราษฏรเปนรฐมนตรในคณะเดยวกนดวย จงเทากบกดกนมใหผแทนราษฏร ซงมาจากการเลอกตงเขามามสวนรวมในการใชอำนาจบรหารอนเปนความปรารถนาของนกการเมองทกคน จงสรางความไมพอใจใหแกผแทนราษฎรเปนอยางมาก ในขณะเดยวกน เมอปรากฏวา รฐบาลไมสนบสนนจดสรรงบประมาณแผนดนใหแกผแทนราษฏรในรปของงบประมาณจงหวด อนเปนขอเรยกรองของผแทนราษฎร เพอพวกเขาจะไดเงนงบพฒนาจงหวดไปใชใหเกดประโยชนในการเลอกตงครงตอไปจงทำใหผแทนราษฎรรวมหวกนพยายามจะตดเงนงบประมาณทรฐบาลเสนอ ขออนมตจากสภาทกปทำใหตองมการเจรจาตอรองกนอยางหนกกวาจะตกลงกนได ดวยเหตน รางพระราชบญญตงบประมาณของรฐบาล จงประกาศใชลาชาทกป คณะทหารและบรรดาขาราชการประจำทไมชอบตอการบรหารงานแบบประชาธปไตย ดงนน เมอวนท17 พฤศจกายน 2514 รฐธรรมนญฉบบท 8 กจงถก “ฉกทง” อกครงหนง โดยการทำรฐประหารตนเองของจอมพลถนอม กตตขจร ซงเปนนายกรฐมนตร

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 99

และผบญชาการสงสดในขณะนน และกไดนำเอารฐธรรมนญฉบบท 7มาแกไขปรบปรงรายละเอยดใหมเลกนอยกอนประกาศใชบงคบ

9. ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2515ประกาศใชเมอวนท 15 ธนวาคม 2515 มทงหมด 23 มาตรา รฐธรรมนญฉบบนไดนำเอาอำนาจพเศษของนายกรฐมนตร ตามมาตรา 17 มาบญญตไวอกดวย ขณะทมเวลาใชบงคบอยเพยง 1 ป 9 เดอน 22 วน ตองถกยกเลกไปเมอเกดเหตการณ วนมหาวปโยค เมอวนท 14 ตลาคม 2516 สบเนองจากการทมกลมบคคลไมพอใจทรฐบาลของจอมพลถนอม กตตขจร ใชเวลารางรฐธรรมนญฉบบใหมนานเกนไป ทงๆ ทเคยรางรฐธรรมนญมาครงหนงแลวกลมดงกลาวประกอบดวยผนำนสต นกศกษา และประชาชนทวไป เรมรณรงคเรยกรองใหรฐบาลประกาศใชรฐธรรมนญฉบบใหมโดยเรว ปรากฏวา รฐบาลกลบตอบโตการเรยกรองดงกลาว โดยการจบกมกลมผเรยกรองรฐธรรมนญจำนวน 13 คน โดยตงขอหาวาเปนการทำลายความสงบเรยบรอยภายในประเทศและมการกระทำอนเปนคอมมวนสต รวมทงใชอำนาจตามมาตรา 17 แหงรฐธรรมนญ ฉบบท 9 ควบคมผตองหาดงกลาวในระหวางการสอบสวนโดยไมมกำหนด ทำใหศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศไทย ตองออกมาเคลอนไหวใหรฐบาลปลอยตวผตองหาทงหมดโดยไมมเงอนไข และขอใหรฐบาลประกาศใชรฐธรรมนญใหมภายใน 1 ปดวย แตรฐบาลไมยอมปฏบตตามขอเรยกรองนกเรยน นสต นกศกษา และประชาชน จงไดเดนทางมาชมนมกน ณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร จำนวนเรอนแสน วนท 13 ตลาคม 2516 ในตอนบายๆ ฝงชนกไดเดนขบวนออกจากมหาวทยาลยธรรมศาสตรผานถนนราชดำเนนไปชมนมอยทบรเวณพระบรมรปทรงมา จนกระทง ชวงเชามดของวนท 14 ตลาคม 2516กลมผชมนมจำนวนหนง ปะทะกบกองกำลงของเจาหนาทตำรวจอยาง รนแรงทขางพระตำหนกจตรลดา เหตการณลกลามใหญโต จนในทสด กนำไปสการจลาจลครงสำคญในประวตศาสตรไทย โดยมผเสยชวตนบรอย และบาดเจบอกเปนจำนวนมาก ขณะทสถานทราชการตางๆ อนเปนสญลกษณของอำนาจเผดจการ กไดถกประชาชนเผาทำลายไปหลายแหงดวยเชนกน

10. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517ประกาศใชเมอวนท 7 ตลาคม 2517 มบทบญญตรวมทงสน 238 มาตรา เปนรฐธรรมนญฉบบหนงทไดชอวาเปนประชาธปไตยมากทสด เพราะวามบท

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน100

บญญตทเปลยนแปลงไปในทางกาวหนาและเปนแบบเสรนยมมากขนในหลายเรองดวยกน เรมตน ในหมวด 1 บททวไป ไดมบทบญญตหามมใหมการนรโทษกรรมแกผกระทำการลมลงสถาบนกษตรย หรอรฐธรรมนญ และหมวด 2 พระมหากษตรย ไดบญญตขนเปนครงแรกวา ในการสบราชสตตวงศนนในกรณทไมมพระราชโอรส รฐสภาอาจใหความเหนชอบในการใหพระราชธดาสบราชสตตวงศได นอกจากนน ยงมบทบญญตอนเปนการเพมหลกประกนในเรองสทธเสรภาพ และประโยชนของประชาชนไวมากกวารฐธรรมนญทกฉบบทผานๆ มากอนหนานน รฐธรรมนญฉบบน ไดรบการแกไขเพมเตม 1 ครง เมอ พ.ศ. 2518 ในเรองการรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงวฒสมาชกจากเดมใหประธานองคมนตร เปนผรบสนองพระบรมราชโองการเปลยนมาเปนนายกรฐมนตร รฐธรรมนญฉบบน มการแกไขเพมเตมเพยงครงเดยว และมระยะเวลาการใชเพยง 2 ป กถก “ฉกทง” โดยประกาศของ “คณะปฏรปการปกครองแผนดน” ซงม พล.ร.อ.สงด ชลออย ผบญชาการทหารสงสดและผบญชาการทหารเรอ เปนหวหนาคณะปฏรป เมอวนท 6 ตลาคม 2519

11. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2519หลงจากปฏวตลมรฐบาล อนเนองมาจากเหตการณนองเลอด เมอวนท 6 ตลาคม2519 แลว คณะปฏวต กไดแตงตงนายธานนทร กรยวเชยร ขนเปนนายกรฐมนตรพรอมๆ กบประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2519ซงเปนรฐธรรมนญฉบบท 11 เมอวนท 22 ตลาคม 2519 โดยมบญญตเพยง 29มาตราเทานน ตอมาเกดการทำรฐประหารของคณะปฏรป การปกครองแผนดนชดเดม ในชอใหมวา “คณะปฏวต” ในวนท 20 ตลาคม 2520 ซงมหวหนาคนเดมคอ พล.ร.อ.สงด ชลออย ดงนนอายการบงคบใชรฐธรรมนญฉบบนเพยงแค1 ป เทานน

12. ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2520รฐธรรมนญฉบบน เกดจากการทำรฐประหารของคณะปฏวต เมอวนท 20ตลาคม 2520 โดยคณะปฏวตใหเหตผลในการปฏวตวา “เพราะภยคกคามของคอมมวนสต” หลงจากยกเลกรฐธรรมนญ ฉบบท 11 แลว คณะปฏวตไดจดตงคณะกรรมการยกรางรฐธรรมนญฉบบชวคราวขน ตามหลกการทคณะปฏวตกำหนดไว จากนน คณะปฏวตจงไดประกาศใชธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2520 ในวนท 9 พฤศจกายน 2520 รฐธรรมนญฉบบน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 101

มบทบญญต 32 มาตรา และถกยกเลกเมอวนท 22 ธนวาคม 2521 เนองจากการประกาศใชธรรมนญฉบบใหมคอรฐธรรมนญแหงราชอาณาไทย พทธศกราช2521 อนเปนรฐธรรมนญฉบบท 13 ของประเทศไทย

13. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521เปนผลจากการรางของคณะกรรมาธการรางรฐธรรมนญของสภานตบญญตแหงชาต ตามขอกำหนดในธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช2520 ซงรางรฐธรรมนญใหมขนเพอใชแทนรฐธรรมนญเกา และสภานตบญญตแหงชาตไดใหความเหนชอบ แลวประกาศใชเปนรฐธรรมนญ ตงแตวนท 22ธนวาคม 2521 มทงหมด 206 มาตรา สาระสำคญของรฐธรรมนญฉบบน นบวาเปนประชาธปไตยพอสมควร หากไมนบบทบญญตเฉพาะกาลทมผลใชบงคบอยในชวง 4 ปแรกของการใชรฐธรรมนญฉบบน ไดมความพยายามทจะแกไขเพมเตมรฐธรรมนญฉบบนอยหลายครง ซงครงสดทายกประสบความสำเรจเมอป พ.ศ. 2528 วาดวยเรองระบบการเลอกตง โดยแกไขจากแบบรวมเขตรวมเบอร หรอคณะเบอรเดยว มาเปนการเลอกตงแบบผสมเขตละไมเกน 3 คนการแกไขเพมเตมครงน ถอวาเปนการแกไขเพมเตม ครงท 1 ขณะทการแกไขเพมเตมอกครง คอ ครงท 2 นนเกดขนในป พ.ศ. 2532 เกยวกบเรองประธานรฐสภา โดยแกไขใหประธานสภาผแทนราษฎรดำรงตำแหนงเปนประธานรฐสภา รฐธรรมนญฉบบท 13 ไดใชบงคบเปนเวลาคอนขางยาวนานถง 12 ปเศษแตกถก “ยกเลก” โดยคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (ร.ส.ช.)ภายใตการนำของ พลเอก สนทร คงสมพงษ ไดเขาทำการยดอำนาจการปกครองประเทศจากรฐบาลของนายกฐมนตร พลเอก ชาตชาย ชณหะวณ เมอวนท 23กมภาพนธ 2534

14. ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2534ภายหลงจากทคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (ร.ส.ช.) ไดทำการยดอำนาจแลว กกำหนดใหรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2521 และวฒสภา สภาผแทนราษฎรคณะรฐมนตรสนสดลง โดยชแจงถงเหตผลและความจำเปนของการเขายดและและควบคมอำนาจในการปกครองประเทศ โดยกลาวหารฐบาลและผบรหารประเทศวา “มพฤตการณการฉอราษฎรบงหลวงขาราชการการเมองใชอำนาจกดขขมเหงขาราชการประจำผซอสตยสจรต รฐบาลเปนเผดจการทางรฐสภา การทำลายสถาบนการทหาร และการบดเบอนคดลมลาง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน102

สถาบนกษตรย” ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2534 ประกาศเมอวนท 1 มนาคม 2534 มทงหมด 33 มาตรา มระยะเวลาการใชบงคบ 9 เดอน8 วน กถกยกเลกไป จากผลการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพ.ศ. 2534 เมอวนท 9 ธนวาคม พ.ศ. 2534

15. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534มกจะถกเรยกขานกบวาเปน “รฐธรรมนญฉบบ ร.ส.ช.” เพราะเปนผลงานการยกรางและจดทำของสภานตบญญตแหงชาต อนประกอบดวยสมาชกจำนวน292 คน ซงพระมหากรษตรยทรงแตงตงตามคำกราบบงคมทลของประธานสภารกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต ประกาศใชเมอวนท 9 ธนวาคม 2534 มทงหมด 233 มาตรา ในการรางรฐธรรมนญฉบบท 15 นมประเดนปญหาทางกฎหมายรฐธรรมนญหลายประเดน อนกอใหเกดความขดแยงทางความคดระหวางคณะกรรมาธการ พจารณารางรฐธรรมนญของสภานตบญญตแหงชาตกบสาธารณชนโดยทวไป โดยเฉพาะประเดนเรองวา นายกรฐมนตรตองเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร เพราะประชาชนตางเขาใจกนดวา การกำหนดใหบคคลภายนอกเขามาเปนนายกรฐมนตรไดนน เทากบวาเปนการเปดโอกาสใหมการสบทอดอำนาจใหกบคณะ ร.ส.ช. ออกไปไดอก ในทสด เมอรฐธรรมนญนมผลบงคบใช บทบญญตมาตรา 159 กไดเปดโอกาสใหเชญบคคลภายนอกมาเปนนายกรฐมนตรได และหลงจากทมการเลอกตงทวไปตามรฐธรรมนญนเนองดวยปญหาบางประการ ทำใหพรรคการเมองทไดเสยงขางมากในฐานะพรรคแกนนำในการจดตงรฐบาล ไดเชญนายทหารในคญะ ร.ส.ช. คอ พลเอกสจนดา คราประยร ใหมาเปนนายกรฐมนตร พรอมกบเหตผลทวา “เสยสตยเพอชาต” ซงนบวาเปนการทวนกระแสกบความรสกของประชาชน ไมนอยเพอทจะควบคมสถานการณเอาไว รฐบาลกเลยออกคำสงใหทหารและตำรวจเขาสลายการชมนมของกลม ประชาชน ซงรวมตวกนประทวงอยทบรเวณอนสาวรยประชาธปไตย และถนนราชดำเนน ในชวงระหวาง วนท 17 ถง 20 พฤษภาคมพ.ศ. 2535 แตทวากลบเปนการนำสเหตการณนองเลอดทเรยกกนวา เหตการณพฤษภาทมฬ ในทสด ซงตอมาสถานการณตางๆ กบบรด จนทำใหพลเอกสจนดาตองลาออกจาก ตำแหนงนายกรฐมนตรไปอยางจำยอม รฐบาลชวคราวภายหลงเหตการณดงกลาว และบรรดาสมาชกสภาผแทนราษฎรในขณะนนไดดำเนนการแกไข วกฤตการณอนสบเนองมาจากรฐธรรมนญ โดยเสนอใหมการแกไขรฐธรรมนญ รวม 4 ฉบบ ซงนบวาเปนความสำเรจครงแรกทสมาชก

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 103

สภาผแทนราษฎรไดแสดงเจตนาเปนอนหนงอนเดยวกน ในการแกไขรฐธรรมนญไปสความเปนประชาธปไตยใหมากยงขน แตทวาความสำเรจในครงน กเปนผลสบเนอง มาจากการสญเสยครงสำคญอกครงหนงของการเมองไทย เพราะรฐธรรมนญ ฉบบท 15 มระยะเวลาใชบงคบรวมทงสน 5 ป 10 เดอน2 วน ไดถก “ยกเลก” เมอวนท 11 ตลาคม 2540 โดยการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

16. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540ประกาศใชเมอวนท 11 ตลาคม พ.ศ. 2540 มทงหมด 336 มาตรา รฐธรรมนญฉบบท 16 น ถอเปนรฐธรรมนญทรเรมขนโดยพรรคชาตไทย มนายบรรหารศลปอาชา เปนนายกรฐมนตรในคณะนน ไดแตงตงคณะกรรมการปฏรปการเมองเขามาดำเนน และไดตงคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางรฐธรรมนญขนมา และมการเลอกตงสมาชกสภารางรฐธรรมนญ จำนวน 99 คนโดย 76 คน เปนตวแทนของแตละจงหวด และอก 23 คน มาจากผเชยวชาญหรอผมประสบการณ ซงถอวาเปนรฐธรรมนญทมาจากการเลอกตงฉบบเดยวของประเทศไทย โดยกอนนหนาน 15 ฉบบมาจากคณะรฐมนตรทมาจากการแตงตง หรอรฐบาลทหารเจตนารมณของรฐธรรมนญฉบบท 16 คอการปฏรปการเมอง โดยมเปาหมาย 3 ประการ คอ

1) ขยายสทธ เสรภาพ และสวนรวมของพลเมอง2) การเพมการตรวจสอบการใชอำนาจรฐโดยประชาชน เพอใหเกด

ความสจรตและโปรงใสในระบอบการเมอง3) การทำใหระบบการเมองมเสถยรภาพและประสทธภาพ

รฐธรรมนญฉบบท 16 ไดสนสดลงดวยการรฐประหาร เมอวนท 19 กนยายนพ.ศ. 2549 สมย พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร โดยคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข นำโดยพลเอกสนธ บญยกลน ผบญชาการทหารบกไดออกประกาศ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบชวคราว พทธศกราช 2549 ทงน คณะปฏรปฯ ไดออกประกาศคงบทบญญตบางหมวดของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2549 ไวภายหลง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน104

17. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549ประกาศใชเมอวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2549 มทงหมด 39 มาตรา เปนรฐธรรมนญฉบบชวคราวทหวหนาคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขเปนผสนองพระบรมราชโองการ หลงจากทไดกระทำการรฐประหารเปนผลสำเรจ เมอวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 สนสดลงเมอมการประกาศใชแหงราชอาณาจกไทย พทธศกราช 2550 เมอวนท 24สงหาคม 2550

18. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกไทย พทธศกราช 2550 (ฉบบปจจบน)ประกาศใชเมอวนท 24 สงหาคม 2550 มทงหมด 309 มาตรา ดำเนนการยกรางโดยสภารางรฐธรรมนญ (สสร.) ระหวาง พ.ศ. 2549 - พ.ศ. 2550 ภายหลงการรฐประหารในประเทศโดยคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (คปค.) เมอวนท 19 กนยายน พ.ศ.2549รฐธรรมนญฉบบท 18 เปนรฐธรรมนญฉบบแรกทเมอรางเสรจ และไดรบความเหนชอบฝายนตบญญตแลว ไดมการเผยแพรใหประชาชนทราบ และจดใหมการลงประชามตเพอขอความเหนชอบ หรอไมเหนชอบในการรางรฐธรรมนญจากประชาชนทงประเทศเมอวนท 19 สงหาคม พ.ศ. 2550 ผลปรากฏวามผลงมตเหนชอบ รอยละ 57.81 และไมเหนชอบ รอยละ 42.19 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ยงคงมผลบงคบใชในปจจบน ทามกลางเสยงเรยกรองใหมการแกไข แตตกลงกนไมไดวาจะแกไขประเดนใดบาง ซงเปนเรองทตองรอดกนตอไปวาจะเปนอยางไร

จากความเปนมาของรฐธรรมนญทง 18 ฉบบ เมอศกษาใหดจะพบวามทมาใน 2ลกษณะ คอ

1. มงใชเปนการถาวร มกใชชอวา “รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร”2. มงใชบงคบเปนการชวคราว มกใชชอวา “ธรรมนญการปกครอง”

รฐธรรมนญฉบบชวคราวบางฉบบใชบงคบเปนเวลานาน เชน ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2502 ซงเกดขนโดยการทำรฐประหารของจอมพลสฤษด ธนะรชต ใชบงคบเปนเวลา 9 ปเศษ แตรฐธรรมนญฉบบใชบงคบในระยะสนๆ เพราะเปนรฐธรรมนญทมหลกการสอดคลองกบการปกครองในระบอบประชาธปไตย แตไมสอดคลองกบโครงสรางอำนาจทางการเมองของประชาชนอยางแทจรง ทวาตกอยในมอของกลมขาราชการประจำ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 105

โดยเฉพาะอยางยงคณะนายทหารระดบสง ดวยเหตนรฐธรรมนญทมงจะใชบงคบเปนการถาวรจงมกจะถกยกเลกโดยการทำรฐประหาร โดยคณะผนำทางทหาร เมอคณะรฐประหารซงมชอเรยกแตกตางกนไป เชน คณะปฏวต คณะปฎรป หรอคณะรกษาความสงบเรยบรอยยดอำนาจไดสำเรจทจะประกาศใชรฐธรรมนญทมงจะใชบงคบเปนการถาวรแลวกจะมการเลอกตง และตามดวยการจดตงรฐบาลใหมตามวถทางของรฐธรรมนญฉบบถาวร แลวกประกาศใชรฐธรรมนญฉบบชวคราว พรอมทงจดใหมการรางรฐธรรมนญฉบบถาวรใหมอกครงมการรางแลวรางอก หมนเวยนเปนวงจรการเมองของรฐบาลไทยมาอยางตอเนองเปนเวลานานนบหลาย สบปนบตงแตเปลยนแปลงการปกครองเมอ พ.ศ. 2475 เปนตนมา

แมจะเกดกรณ 14 ตลาคม 2516 ซงเปนเหตการณทประชาชนเขารวมเรยกรองรฐธรรมนญทเปนประชาธปไตยมากทสดเปนประวตการณ หลงจากจอมพลถนอม กตตขจรทำรฐประหารรฐบาลของตนเอง เพราะขณะทำรฐประหารยดอำนาจการปกครองนน จอมพลถนอมดำรงตำแหนงเปนนายกรฐมนตรตามรฐธรรมนญ พ.ศ. 2511 และเมอมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบชวคราว พรอมกบเตรยมรางรฐธรรมนญฉบบถาวรตามวงจรการเมองของไทยทเคยเปนมา กเกดกระบวนการเรยกรองรฐธรรมนญ จนนำไปสเหตการณนองเลอดเมอวนท 14 ตลาคม 2516 จนทำใหจอมพลถนอม กตตขจร ตองลาออกจากตำแหนงนายกรฐมนตรและเดนทางออกนอกประเทศไทย และแมตอมาจะมการรางรฐธรรมนญ พ.ศ. 2517 ทเปนรฐธรรมนญซงมหลกการทเปนประชาธปไตยมากฉบบหนง แตในทสดกมการทำรฐประหารอกและกเกดเหตการณนองเลอด เมอวนท 6 ตลาคม 2519 ทำใหวงจรการเมองไทยหมนกลบไปสวงจรเดม คอ รฐประหาร ประกาศใชรฐธรรมนญฉบบชวคราว รางรฐธรรมนญฉบบถาวรจดใหมการเลอกตง จดตงรฐบาลตามรฐธรรมนญฉบบถาวร และทำรฐประหารยกเลกรฐธรรมนญฉบบถาวร ซำซาก วนเวยนอยในวงวนตอไปไมจบไมสน

ดวยเหตน กระบวนการเปลยนแปลงทางการเมองของไทยทผานมา จงมสภาพชะงกงนในขนตอนของการพฒนาไปสเปาหมายอดมการณประชาธปไตยตลอดมา วฏจกรของความไมตอเนองดงกลาวขางตน มสภาพเปนวงจร ดงภาพ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน106

จนกระทงเกดกระบวนการปฏรปการเมอง เพอแกไขปญหาของระบบการเมองไทยทงระบบหลงการรฐประหาร เมอ พ.ศ. 2534 และเกดเหตการณนองเลอดอกครงหนง เมอเดอนพฤษภาคม 2535 ในทสดกระบวนการปฏรปการเมองกไดนำไปสการรางรฐธรรมนญ พ.ศ.2540 ซงถอวาเปนรฐธรรมนญฉบบประชาชน ซงใชมาจนถงเหตการณการปฏรปการปกครองในป พ.ศ. 2549 และนำไปสการรางรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 และจดใหมการลงประชามตรบรางรฐธรรมนญเปนครงแรกของประเทศไทย และใชมาจงถงปจจบน

1.2 หลกการและเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยจากการศกษาความเปนมาของรฐธรรมนญนนพบวา มความสมพนธกบการ

เปลยนแปลง การปกครองมาตงแตป พ.ศ.2475 และไมวาจะเกดการปฏวตรฐประหารกครงกตามกระแสการเรยกรองใหมการปกครองในระบอบประชาธปไตยและเรยกรองใหรฐธรรมนญมความเปนประชาธปไตย กเกดขนอยางตอเนองและมววฒนาการมาตามลำดบ หากศกษาถงมลเหตของการเรยกรองใหมการเปลยนแปลงการปกครองและประกาศใชรฐธรรมนญในประเทศไทยนน พบวาการประกาศใชรฐธรรมนญมเปาหมายสำคญอยางนอย 2 ประการ คอ

รฐธรรมนญฉบบถาวร

การเรยกรองรฐธรรมนญ การเลอกตงการกบฎการตอตาน

รฐบาลของคณะยด วกฤตการณในสภาอำนาจธรรมนญชวคราว วกฤตศรทธา

ปฏวตรฐประหารปฏรป

 

 

 

 

   

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 107

1. เปนหลกประกนในเรองสทธและเสรภาพของประชาชน ซงผปกครองจะละเมดมได

2. เปนบทบญญตทกลางถงขอบเขตอำนาจหนาทของผปกครอง และปองกนมใหผปกครองใชอำนาจตามอำเภอใจ

ดงนน ในการประกาศใชรฐธรรมนญแตละฉบบ คณะผยกรางจงไดเขยนหลกการ และเจตนารมณในการจดทำไวทกครง ซงหลกการและเจตนารมณทคณะผยกรางเขยนไวนนชวยใหคนรนหลงไดมความรความเขาใจในเนอหาทมาของรฐธรรมนญแตละฉบบวา มมาอยางไรรวมทงสภาพสงคมในชวงเวลานนดวย ซงในทนจะขอยกตวอยางหลกการและเจตนารมณของรฐธรรมนญฉบบแรก คอ “พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราวพทธศกราช 2475” และรฐธรรมนญฉบบท 18 คอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ดงน

1. หลกการและเจตนารมณของ รฐธรรมนญฉบบแรก คอ “พระราชบญญตธรรมนญ การปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475"” สรปสาระสำคญ คอ1) ประกาศวาอำนาจสงสดของประเทศเปนของราษฎร (มาตรา 1) ซงแสดง

ถงการเปลยนแปลงการปกครองจาก ระบบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตย

2) พระมหากษตรยเปนประมขของประเทศ กจการสำคญของรฐทำในนามของพระมหากษตรย

3) เปนการปกครองแบบสมชชา โดยกำหนดให คณะกรรมการราษฎร ซงมจำนวน 15 คน ทำหนาทบรหารราชการแผนดนดำเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของสภาผแทนราษฎร

4) เรมมรฐสภาขนเปนครงแรก โดยกำหนดใหเปนสภาเดยว คอ สภาผแทนราษฎร ซงมอำนาจสงสด กลาวคอ- ตรากฎหมาย- ควบคมดแลราชการ กจการของประเทศ- มอำนาจถอดถอน หรอ สามารถปลดกรรมการราษฎร และ

ขาราชการทกระดบชนได โดยคณะกรรมการราษฎร ไมมอำนาจทจะยบสภาผแทนราษฎร

- วนจฉยการกระทำของพระมหากษตรย5) รฐธรรมนญฉบบน ไดกำหนดอายของผมสทธออกเสยงเลอกตง และผม

สทธสมครรบเลอกตงไว 20 ปบรบรณเทากน สวนวธการเลอกตงเปนการ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน108

เลอกตงทางออม คอ ใหราษฎรเลอกผแทนตำบลแลวผแทนตำบล กเลอกสมาชกสภาผแทนราษฎรอกทอดหนง

6) ศาลมอำนาจพจารณาพพากษาคดตามกฎหมาย แตไมมหลกประกนความอสระของผพพากษา

2. หลกการและเจตนารมณของ รฐธรรมนญฉบบท 18 คอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 สรปสาระสำคญไดดงน1) คมครอง สงเสรม ขยายสทธและเสรภาพ ของประชาชนอยางเตมท2) ลดการผกขาดอำนาจรฐ และเพมอำนาจประชาชน3) การเมองมความโปรงใส มคณธรรม และจรยธรรม4) ทำใหองคกรตรวจสอบมความอสระ เขมแขง และทำงานอยางม

ประสทธภาพ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 109

เรองท2 โครงสรางและสาระสำคญของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

โครงสรางและสาระสำคญของรฐธรรมนญทง 18 ฉบบ มววฒนาการมาเปนลำดบจากการศกษาพบวามโครงสรางและ สาระสำคญทบญญตไว ดงน

1) ประมขแหงรฐ สวนนจะระบถงองคพระมหากษตรยและพระราชอำนาจของพระองค การแตงตงผสำเรจราชการ และการสบราชสนตตวงศ

2) ระบอบการปกครอง สวนนจะระบรปแบบของรฐและลกษณะการปกครองไวกลาวคอ ประเทศไทยเปนรฐเดยว และมการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

3) สทธ เสรภาพ ความเสมอภาค และหนาท สวนนรฐธรรมนญระบไวโดยในสวนของสทธ เชน ลทธ เชน สทธในการศกษา สทธในการรกษาพยาบาล เปนตนในสวนของความเสมอภาค เชน การไมเลอกปฏบตอนเนองมาจากเชอชาตสผว รายได และสภาพรางกาย เปนตน ในสวนของหนาท เชนประชาชนมหนาทตองไปเลอกตง มหนาทตองเสยภาษและมหนาทตองรกษาชาต ศาสนา พระมหากษตรย เปนตน

4) แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ สวนนจะระบแนวนโยบายทจะทำใหประเทศมความมนคง มความเจรญเตบโต มสนตสข และประชาชนมมาตรฐานการครองชพและมคณภาพชวตทด เชน การรกษาธรรมชาต การสรางความเขมแขงของชมชน การกระจายรายไดทเปนธรรม เปนตน

5) อำนาจอธปไตย สวนนจะกำหนดสถาบนทใชอำนาจอธปไตย ไดแก ฝายบรหารฝายนตบญญต และฝายตลาการ รวมถงความสมพนธระหวางสถาบนทงสามสถาบน

6) การตรวจสอบการใชอำนาจรฐ สวนนจะระบกลไกทใชสำหรบตรวจสอบการทำงานของรฐเพอใหเกดความโปรงใสและความบรสทธยตธรรม เ ชน ศาลรฐธรรมนญ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการการเลอกตง เปนตน

รฐธรรมนญแตละฉบบจะกำหนดโครงสรางและสาระสำคญแตกตางกนไป การจะตดหรอเพมเรองใดเขาไปในรฐธรรมนญเปนเรองของความจำเปนในขณะนนๆ ซงผเรยนไมตอง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน110

ยดถอตายตวเพราะสงเหลาน เปนความเหมาะสมของสถานการณในแตละยคสมย โดยจะตองพจารณาบรบทของสภาพสงคมโดยรวมของทงประเทศและสถานการณของโลกประกอบดวย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงเปนฉบบทมผลบงคบใชในปจจบนแบงโครงสรางออกเปน 15 หมวด ดงน

หมวด 1 บททวไปหมวด 2 พระมหากษตรยหมวด 3 สทธและเสรภาพของชนชาวไทยหมวด 4 หนาทของชนชาวไทยหมวด 5 แนวนโยบาลพนฐานแหงรฐหมวด 6 รฐสภาหมวด 7 การมสวนรวมทางการเมองโดยตรงของประชาชนหมวด 8 การเงน การคลง และงบประมาณหมวด 9 คณะรฐมนตรหมวด 10 ศาลหมวด 11 องคกรตามรฐธรรมนญหมวด 12 การตรวจสอบการใชอำนาจรฐหมวด 13 จรยธรรมของผดำรงตำแหนงทางการเมอง

และเจาหนาทของรฐหมวด 14 การปกครองสวนทองถนหมวด 15 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญบทเฉพาะกาล

เพอใหมความรความเขาใจเพมมากขน ผเรยนสามารถศกษารายละเอยดของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เพมเตมได

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 111

เรองท 3 จดเดนของรฐธรรมนญทเกยวกบสทธ เสรภาพและหนาทของประชาชน

สทธและเสรภาพ เปนรากฐานสำคญในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยการทจะรวาการปกครองของประเทศใดมความเปนประชาธปไตยไดมากนอยเพยงใด ตองดทสทธเสรภาพของประชาชนในประเทศนนๆ เปนสำคญ ถาประชาชนมสทธเสรภาพมากความเปนประชาธปไตยของประเทศนนกมมาก หากสทธ เสรภาพของประชาชนถกจำกดหรอถก รดรอนโดยผมอำนาจในการปกครอง ประชาธปไตยกจะมไมได ดวยเหตนกฎหมายรฐธรรมนญของไทยทกฉบบ จงไดบญญต คมครองสทธ เสรภาพของประชาชนไวและมการบญญตเพมและชดเจนขนเรอยๆ จนถงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550ซงเปนรฐธรรมนญทยงคงมผลบงคบใชในปจจบน ไดบญญตไวเรองสทธและเสรภาพของประชาชนไวอยางชดเจนและเปนหมวดหม ปรากฎอยในหมวดท 3 ดงน

สวนท 1 บททวไปสวนท 2 ความเสมอภาคสวนท 3 สทธและเสรภาพสวนบคคลสวนท 4 สทธในกระบวนการยตธรรมสวนท 5 สทธในทรพยสนสวนท 6 สทธและเสรภาพในการประกอบอาชพสวนท 7 เสรภาพในการแสดงความคดเหนของบคคลและสอมวลชนสวนท 8 สทธและเสรภาพในการศกษาสวนท 9 สทธในการไดรบบรการสาธารณสขและสวสดการจากรฐสวนท 10 สทธในขอมลขาวสารและการรองเรยนสวนท 11 เสรภาพในการชมนมและสมาคมสวนท 12 สทธชมชนสวนท 13 สทธพทกษรฐธรรมนญ

ผเรยนสามารถศกษารายละเอยดของสทธและเสรภาพไดในเอกสารรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 หมวด 3

นอกจากจะบญญตสทธและเสรภาพของประชาชนไวแลวรฐธรรมนญกยงไดบญญตหนาทของประชาชนไวเชนกน ดงตวอยางหนาทของประชาชนชาวไทย ในหมวด 4 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงบญญตไว ดงน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน112

1. บคคลมหนาทพทกษรกษาไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน(มาตรา 70)

2. บคคลมหนาทปองกนประเทศ รกษาผลประโยชนของชาต และปฏบตตามกฎหมาย (มาตรา 71)

3. บคคลมหนาทไปใชสทธเลอกตง บคคลซงไปใชสทธหรอไมไปใชสทธโดยไมแจงเหตอนสมควรททำใหไมอาจไปใชสทธได ยอมไดรบสทธหรอเสยสทธตามทกฏหมายบญญต การแจงเหตททำใหไมอาจไปเลอกตงและการอำนวยความสะดวกใ นการไปเลอกตงใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต (มาตรา 72)

4. บคคลมหนาทรบราชการทหาร ชวยเหลอในการปองกนและบรรเทาภยพบตสาธารณะ เสยภาษอากร ชวยเหลอราชการ รบการศกษาอบรม พทกษ ปกปองและสบสานศลปวฒนธรรมของชาตและภมปญญาทองถน และอนรกษทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม ทงนตามทกฎหมายบญญต (มาตรา 73)

5. บคคลผเปนขาราชการ พนกงาน ลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐรฐวสาหกจ หรอเจาหนาทอนของรฐ มหนาทดำเนนการใหเปนไปตามกฎหมายเพอรกษาประโยชนสวนรวม อำนวยความสะดวก และใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด ในการปฏบตหนาทและในการปฏบตการอนทเกยวของกบประชาชน บคคลตามวรรคหนงตองวางตน ปน กลางทางการเมอง (มาตรา 74)

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 113

กจกรรมท 10

1. เมอนกศกษาไดศกษาความเปนมาของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยแลวใหนกศกษาลำดบววฒนาการของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยตามระยะเวลา

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..

2. จากพระราชหตถเลขาททรงของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวไดทรงคาดหวงวา ประเทศไทยควรจะมรปแบบการปกครองเปนอยางไร และปจจบนประเทศไทยมรปแบบการปกครองตามทพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวทรงคาดหวงไวแลวหรอไม ถาม มในเรองใดบาง

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน114

3. ใหนกศกษาวเคราะหวถชวตของนกศกษาวา มเรองใดบางในชวตของนกศกษาทมความเกยวของกบบทบญญตในรฐธรรรนญฉบบทใชอยปจจบน และความเกยวของนนเปนสงทนกศกษามความพงพอใจแลวหรอตองการใหมการเปลยนแปลง

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..

4. หากนกศกษาจะนำหลกการสำคญของระบบประชาธปไตยมาใชในครอบครวนกศกษาจะนำหลการนนมาใชและมวธปฏบตอยางไรกบสมาชกในครอบครวจงจะไดชอวาเปนครอบครวประชาธปไตยทมองเหนและสมผสไดอยางเปนรปธรรม

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 115

สาระสำคญการอยรวมกนในสงคมทมความแตกตางทงความคด อาชพ สถานะทางสงคม และ

สภาพแวดลอม การศกษาเรยนร การพฒนาการทางการเมอง และการมสวนรวมทางการเมองการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เปนสวนหนงทจะทำให สงคมอยไดอยางสงบสขตามวถประชาธปไตย

ผลการเรยนรทคาดหวง1. อธบายสาเหตและความเปนมาของการปฏรปการเมองหลงการเปลยนแปลง

การปกครอง พ.ศ. 2475 ได2. อธบายการมสวนรวมทางการเมองและการอยรวมกนอยางสนตในระบอบ

ประชา ธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขได

ขอบขายเนอหาเรองท 1 พฒนาการทางการปฏรปทางการเมองเพอการปกครอง ในระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขเรองท 2 การมสวนรวมทางการเมองและการอยรวมกนอยางสนต ในระบอบ

ประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

สอประกอบการเรยนร1. ซด เหตการณสำคญการเปลยนแปลงทางการเมอง2. คอมพวเตอร อนเทอรเนต3. บทความทางหนงสอพมพ

บทท 4พฒนาการทางการเมอง

และการอยรวมกนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน116

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 117

เรองท 1 พฒนาการทางการปฏรปการเมองเพอการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

1.1 พฒนาการทางความคดและเหตการณสำคญกอนการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475ความคดและความเคลอนไหวเพอใหมการปกครองในระบอบประชาธปไตยในประเทศไทย

ไดรบอทธพลทางความคดมาจากการตดตอกบกลมประเทศทางตะวนตก โดยในกลมประเทศทางยโรปและสหรฐอเมรกาไดมการปฏรปการปกครองเปนระบอบประชาธปไตยในป พ.ศ.2319 (ค.ศ. 1776) และเกดการปฏวตฝรงเศสในป พ.ศ. 2332 (ค.ศ. 1789)

ประเทศไทยเรมตดตอทางการคากบประเทศองกฤษ เมอ พ.ศ. 2367 ในรชสมย พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว หลงจากนนกมกลมมชชนนารจากสหรฐอเมรกาเขามาเผยแพรครสตศาสนา คนไทยจงเรมศกษาภาษาองกฤษ ศกษาวทยาการตางๆ โดยเฉพาะพระภกษ เจาฟามงกฎ กลมพระบรมวงศานวงศ และกลมขาราชการกศกษาวชาการตางๆ ดวย ดงนน สงคมไทยบางกลมจงไดมคานยมโลกทศนตามวทยาการตะวนตกในหลายๆดาน รวมทงแนวความคดในเรอง การปกครองในระบอบประชาธปไตยทคอยๆ กอตวขน

ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว เมอพระองคเสดจขนครองราชยในป พ.ศ. 2394 จากการทพระองคไดรบการศกษาตามแนวทางของตะวนตกดวย ทำใหพระองคทรง ตระหนกวาถงเวลาทประเทศไทยจะตองยอมเปดสนตภาพกบประเทศตะวนตกในลกษณะใหม และปรบปรงบานเมองใหกาวหนาเยยงอารยประเทศ ทงนเพราะเพอนบานกำลงถกคกคามดวยลทธจกรวรรดนยม จงทรงเปลยนนโยบายตางประเทศของไทยมาเปนการยอมทำสนธสญญาตามเงอนไขของประเทศตะวนตก และพยายามรกษาไมตรนนไวเพอความอยรอดของประเทศ

ตอมาในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดสงพระราชโอรสไปศกษาในตางประเทศจำนวนมาก ทงประเทศองกฤษ รสเซย เยอรมน ฝรงเศส และเดนมารกและในปท พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวขนครองราชย ตรงกบ ร.ศ. 103 (พ.ศ. 2427)มเจานายและขาราชการ จำนวนหนงทรบราชการ ณ สถานทตไทย ณ กรงลอนดอน และกรง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน118

ปารส ไดรวมกนลงชอในเอกสารกราบบงคมทลความเหนจดการเปลยนแปลงการปกครองราชการแผนดน ร.ศ. 103 ทลเกลาฯ ถวาย ณ วนพฤหสบด แรม 8 คำ เดอน 2 ปวอก ฉอศอ ศกราช124 ตรงกบวนท 9 เดอนมกราคม พ.ศ. 2427

กราบบงคมทลมสาระสำคญของคำกราบบงคมทล 3 ขอ คอ1. ภยอนตรายจะมาถงบานเมอง เนองจากการปกครองในขณะนน คอ ภยอนตราย

ทจะมมาจากประเทศทมอำนาจมากกวาประเทศไทย ถามหาอำนาจในยโรปประสงคจะไดเมองใดเปนอาณานคม กจะตองอางเหตผลวาเปนภารกจของชาวผวขาวทมมนษยชาต ตองการใหมนษยมความสขความเจรญ ไดรบความยตธรรมเสมอกน ประเทศทมการปกครองแบบเกานอกจากจะกดขวางความเจรญของประเทศในเอเชยแลว ยงกดขวางความเจรญของประเทศทเจรญรงเรองแลวดวย แลวสรปวา รฐบาลทมการปกครองแบบเกาจดการบานเมองไมเรยบรอยเกดอนตรายทำใหอนตรายนนมาถงชาวยโรป นบวาเปนชองทางทชาวยโรปจะเขาจดการใหหมดอนตราย และอกประการหนง ถาปดประเทศไมใหคาขายกจะเขามาเปดประเทศคาขายใหเกดประโยชน ทงหมดเปนเหตผลทประเทศในยโรป จะยดเอาเปนอาณานคม

2. การทจะรกษาบานเมองใหพนอนตราย ตองอาศยการเปลยนแปลง การบำรงรกษาบานเมองแนวเดยวกบทญปนไดทำตามแนวการปกครองของประเทศยโรป และการปองกนอนตรายทจะบงเกดขนอยหลายทาง แตคดวาใชไมไดคอ1) การใชความออนหวานเพอใหมหาอำนาจสงสาร ประเทศญปนไดใช ความ

ออนหวานมานานแลว จนเหนวาไมไดประโยชน จงไดจดการเปลยนการบรหารประเทศใหยโรปนบถอ จงเหนวาการใชความออนหวานนนใชไมได

2) การตอสดวยกำลงทหารซงกเปนความคดทถกตอง กำลงทหารของไทยมไมเพยงพอ ทงยงตองอาศยซออาวธจากตางประเทศ หากไดรบกนจรงๆ กบประเทศในยโรป ประเทศในยโรปทเปนมตร ประเทศของคสงคราม กบประเทศไทยกจะไมขายอาวธใหประเทศไทยเปนแน

3) การอาศยประโยชนทประเทศไทยมเขตแดนตดตอกบประเทศทเปนอาณานคมของประเทศองกฤษและประเทศฝรงเศส ประเทศองกฤษ และประเทศฝรงเศสอาจทำใหประเทศไทยเปนรฐกนชน (Buffer State) และกคงใหมอาณาเขตแดนเพยงเปนกำแพงกนระหวางอาณานคม ประเทศไทยกจะเดอดรอนเพราะเหตน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 119

4) การจดการบานเมองเพยงเฉพาะเรอง ไมไดจดใหเรยบรอยตงแตฐานรากไมใชการแกปญหา

5) สญญาทางพระราชไมตรททำไวกบตางประเทศ ไมมหลกประกนวาจะคมครองประเทศไทยได ตวอยางทสหรฐอเมรกาสญญาจะชวยประเทศจนครนมปญหาเขาจรงสหรฐอเมรกากมไดชวย และถาประเทศไทยไมทำสญญาใหผลประโยชนแกตางประเทศ ประเทศนนๆ กจะเขามากดขใหประเทศไทยทำสญญาอยนนเอง

6) การคาขายและผลประโยชนของชาวยโรปทมอยในประเทศไทย ไมอาจชวยคมครองประเทศไทยได ถาจะมชาตทหวงผลประโยชนมากขนมาเบยดเบยน

7) คำกลาวทวา ประเทศไทยรกษาเอกราชมาไดกคงจะรกษาไดอยางเดมคำกลาวอยางนนใชไมไดในสถานการณปจจบนซงเปนเวลาทประเทศในยโรปกำลงแสวงหาเมองขน และประเทศทไมมความเจรญกตกเปนอาณานคมไปหมดแลว ถาประเทศไทยไมแกไขกอาจจะเปนไปเหมอนกบประเทศทกลาวมา

8) กฎหมายระหวางประเทศจะคมครองประเทศท เจรญและมขนบธรรมเนยมคลายคลงกบประเทศญปนไดแกไขกฎหมายใหคลายกบยโรปกจะไดรบความคมครอง ประเทศไทยกตองปรบปรงการจดบานเมองใหเปนทยอมรบเชนเดยวกบประเทศญปน มฉะนนกฎหมายระหวางประเทศกไมชวยประเทศไทยใหพนอนตราย

3. การทจะจดการตามขอ 2 ใหสำเรจ ตองลงมอจดใหเปนจรงทกประการ

และในหนงสอกราบบงคมของคณะผกอการ ร.ศ.103 ไดเสนอความเหนทเรยกวาการจดการบานเมองตามแบบยโรป รวม 7 ขอ คอ

1. ใหเปลยนการปกครองจากแอบโสรทโมนาก (Absolute Monarchy) ใหเปนการปกครองทเรยกวา คอนสตตวชนแนลโมนาก (Constitutional Monarchy)ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเปนประธานของบานเมอง มขาราชการรบสนองพระบรมราชโองการ เหมอนสมเดจพระเจาแผนดนทกพระองคในยโรป ทมตองทรงราชการเองทวไปทกอยาง

2. การทำนบำรงแผนดนตองมพวกคาบเนต (Carbinet) รบผดชอบและตองมพระราชประเพณจดสบสนตวงศใหเปนทรทวกน เมอถงคราวเปลยนแผนดนจะไดไมยงยาก และปองกนไมใหผใดแสวงหาอำนาจเพอตวเองดวย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน120

3. ตองหาทางปองกนคอรปชนใหขาราชการมเงนเดอนพอใชตามฐานานรป4. ตองใหประชาชนมความสขเสมอกน มกฎหมายใหความยตธรรมแกประชาชน

ทวไป5. ใหเปลยนแปลงแกไขขนบธรรมเนยม และกฎหมายทใชไมไดทกดขวางความ

เจรญของบานเมอง6. ใหมเสรภาพในทางความคดเหน และใหแสดงออกไดในทประชมหรอใน

หนงสอพมพ การพดไมจรงจะตองมโทษตามกฎหมาย7. ขาราชการทกระดบชนตองเลอกเอาคนทมความร มความประพฤตด อาย 20

ปขนไป ผทเคยทำชวถอดยศศกด หรอเคยประพฤตผดกฎหมาย ไมควรรบเขาราชการอก และถาไดขาราชการทรขนบธรรมเนยมยโรปไดยงด

ดงนน จะเหนไดวาการพฒนาการปกครองของประเทศ จงเรมขนมาตงแตสมยรชกาลท 5 จนมาถงป 2455 ไดมความพยายามเปลยนแปลงการปกครอง ทเรยกวา “กบฏร.ศ. 130” ในรชสมยของพระบาททสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว มพวกนายทหารบกทหารเรอ และพลเรอน รวมประมาณ 100 คนเรยกตวเองวา คณะ ร.ศ. 130 ไดวางแผนการปฏวตการปกครองหวงใหพระมหากษตรยพระราชทานรฐธรรมนญใหแกปวงชนชาวไทยคณะ ร.ศ. 130 ไดกำหนดวนปฏวตเปนวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2455 อนเปนวนขนปใหมของไทยสมยนน แตคณะกอการคณะนไดถกจบกมเสยกอนเมอวนท 27 กมภาพนธ พ.ศ. 2454

1.2 การเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475เหตการณท เกดขนจงเปนววฒนาการทางความคดของคนไทยในเรองระบอบ

ประชาธปไตยทคอยๆ กอตวและมพฒนาการขนมาตามลำดบ และนบจาก กบฏ ร.ศ. 130 เมอป พ.ศ. 2445 เวลาผานไปอก 20 ป จนถงป พ.ศ. 2475 (วนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475) จงไดเกดเหตการณเปลยนแปลงการปกครองครงสำคญของประเทศไทยขน โดยคณะบคคลทเรยกวา “คณะราฎร” ประกอบดวยทหารและพลเรอน ไดยดอำนาจการปกครองจากพระมหากษตรย คอพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลทเจด และเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชย เปนระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขอยภายใตกฎหมายรฐธรรมนญ

สาเหตของการเปลยนแปลงการปกครอง เมอป พ.ศ. 2475 มดงน1. คนรนใหมทไดรบจากการศกษาประเทศตะวนตก ไดรบอทธพลของลทธเสร

นยม และแบบแผนประชาธปไตยของตะวนตก จงตองการนำมาปรบปรงประเทศชาต

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 121

2. เกดภาวะเศรษฐกจตกตำ รฐบาลไมสามารถแกไขได3. ประเทศญปนและจนไดมการเปลยนแปลงการปกครองแลว ทำใหประชาชน

ตองการเหนการปกครองระบอบประชาธปไตยภายในบานเมองเรวขน4. เกดความขดแยงระหวางพระราชวงศกบกลมทจะทำการเปลยนแปลงการ

ปกครอง ซงไมพอใจทพระราชวงศชนสงมอำนาจและดำรงตำแหนงเหนอกวาทงในราชการฝายทหารและพลเรอน ทำใหกลมผจะทำการเปลยนแปลงการปกครอง ไมมโอกาสมสวนรวมในการแกไขปรบปรงบานเมอง

5. พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ไมอาจทรงใชอำนาจสทธเดดขาดในการปกครอง ทำใหผทจะเปลยนแปลงการปกครองรสกวาพระองคตกอยใตอำนาจอทธพลของพระราชวงศชนสง โดยเฉพาะอยางยงเมอพระบรมวงศานวงวศไดยบยงพระราชดำรทจะพระราชทานรฐธรรมนญ จงทำใหเกดความไมพอใจในพระบรมวงศานวงศและ การปกครองระบอบสมบรณาญาสทธราชยเพมขน

1.3 พฒนาการทางการเมองและการปกครองหลงการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475หลงจากการเปลยนแปลงการปกครอง ป พ.ศ. 2475 ประเทศไทยไดกาวเขาสระบอบ

การปกครองแบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข แตแนวคด ความร ความเขาใจในเรองการปกครองระบอบประชาธปไตยยงจำกดอยเฉพาะกลมปญญาชนทไดรบการศกษาจากตะวนตกเทานน จงมความขดแยงทางความคดทงในกลมผปกครอง ขาราชการและประชาชน จนเกดเปน กบฎ ปฏวตและรฐประหารสลบกนไปมา (ปญหาทางการเมองและการปกครองของประเทศไทยหลงป พ.ศ. 2475 ทไมมเสถยรภาพทางการเมอง การเปลยนรฐบาลหรอผปกครองประเทศมกไมเปนไปตามกตกา หรอระเบยบแบบแผนโดยสนตวธ ตรงกนขามมกเกดการแยงชงอำนาจดวยการใชกำลงอยเนองๆ ไมวาจะเปนไปในรปของการจลาจล กบฏปฏวตหรอรฐประหาร) ความหมายของคำเหลานเหมอนกนในแงทวาเปนการใชกำลงอาวธยดอำนาจทางการเมอง แตมความหมายตางกนในดานผลของการใชกำลงความรนแรงนน กลาวคอ หากการยดอำนาจครงใดทผกอการทำการไมสำเรจจะถกเรยกวา “กบฏ” หากการยดอำนาจนนสำเรจและเปลยนเพยงรฐบาลเรยกวารฐประหาร นบแตป พ.ศ. 2475 เปนตนมาประเทศไทย มการพฒนาการทางการเมองและการปกครองโดยเรยงลำดบตามระยะเวลาของเหตการณสำคญๆ ทเกดขนได ดงน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน122

1. พ.ศ. 2476 : การรฐประหารครงท 1โดย พ.อ.พระยาพหลพลพยหเสนา ไดยดอำนาจจากพระยามโนปกรณนตธาดานายกรฐมนตรคนแรกของไทย นบเปนการกระทำรฐประหารครงแรกในประวตศาสตรการเมองไทย ดวยการเปลยนรฐบาลและยดอำนาจภยาในกลมคณะราษฎรดวยกนเอง เมอวนท 20 มถนายน 2476

2. พ.ศ. 2476 : กบฎครงท 1 กบฏวรเดชความขดแยงระหวางคณะราษฎรและกลมผนยมระบอบเกา ในป พ.ศ. 2476ทำใหพระวรวงศเธอพระองคเจาบวรเดชและพวกกอการกบฏในเดอนตลาคมพ.ศ. 2476 เพอตงรฐบาลใหม มพระมหากษตรยทรงเปนประมขในระบอบสมบรณาญาสทธราชย แตถกฝายรฐบาลในขณะนนปราบได การกบฏครงนมผลกระทบ กระเทอนตอพระราชฐานะของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจายหวทงๆ ททรงวางพระองคเปนกลาง เพราะคณะราษฎรเขาใจวาพระองคทรงสนบสนนการกบฏ ความสมพนธระหวางรชกาลท 7 และคณะราษฎรจงราวฉานยงขน ในตน พ.ศ. 2477 รชกาลท 7 ไดเสดจไปรกษาพระเนตรทประเทศสหราชอาณาจกร และทรงสละราชสมบตเมอวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2477

3. พ.ศ. 2478 : กบฏครงท 2 กบฏนายสบเกดขนเมอวนท 3 สงหาคม 2478 เมอทหารชนประทวนในกองพนตางๆ ซงมสบเอกสวสด มหะมด เปนหวหนา ไดรวมกนกอการเพอเปลยนแปลงการปกครอง โดยจะสงหารนายทหารในกองทพ และจบพระยาพหลพลพยหเสนาฯและหลวงพบลสงครามไวเปนประกน แตรฐบาลสามารถจบกมผคดกอการเอาไวได หวหนาฝายกบฏถกประหารชวต โดยการตดสนของศาลพเศษในระยะตอมา

4. พ.ศ. 2482 : กบฏครงท 3 กบฏพระยาทรงสรเดช หรอ กบฏ 18 ศพเกดขนเมอวนท 29 มกราคม 2482 เนองจากความขดแยงระหวาง หลวงพบลสงครามกบพระยาทรงสรเดช ตงแตกอนการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475การสนบสนนพระยามโนปกรณนตธาดา เหตการณครงกบฏวรเดช และเหตการณพยายามลอบสงหารหลวงพบลสงครามตดตอกนหลายครง (ลอบยง2 ครง วางยาพษ 1 ครง) การกอกบฏครงนเปนความพยายามทจะลมลางรฐบาลในขณะนน เพอเปลยนแปลงการปกครองใหกลบไปสระบอบสมบรณาญาสทธราชย ดงเดม

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 123

5. พ.ศ. 2490 : การรฐประหารครงท 2เกดขนเมอวนท 8 พฤศจกายน 2490 โดยคณะนายทหารกลมหนงม พลโทผนชณหะวน เปนหวหนา ไดเขายดอำนาจรฐบาลทมพลเรอตร ถวลย ธำรงนาวาสวสด เปนนายกรฐมนตรไดสำเรจ แลวมอบใหนายควง อภยวงศ เปนนายกรฐมนตร จดตงรฐบาลตอไป ขณะเดยวกนไดแตงตง จอมพล ป. พบลสงครามเปนผบญชาการทหารแหงประเทศไทย

6. พ.ศ. 2491 : กบฏครงท 4 กบฏเสนาธการเกดขนเมอวนท 6 เมษายน 2491 คณะนายทหารซงทำรฐประหาร เมอ 8พฤศจกายน 2490 ไดบงคบใหนายควง อภยวงศ ลาออกจากตำแหนงนายกรฐมนตร แลวมอบใหจอมพล ป. พบลสงคราม เขาดำรงตำแหนงตอไปและนำมาส “กบฏเสนาธการ” 1 ตลาคม 2491 ซงพลตรสมบรณ ศรานชตและพลตรเนตร เขมะโยธน เปนหวหนาคณะและนายทหารกลมหนงวางแผนทจะเขายดอำนาจการปกครอง และปรบปรงกองทพจากความเสอมโทรม และไดใหทหารเขาเลนการเมองตอไป แตรฐบาลซงมจอมพล ป. พบลสงคราม เปนนายกรฐมนตร ทราบแผนการ และจบกมผคดกบฏไดสำเรจ

7. พ.ศ. 2492 : กบฏครงท 5 กบฏวงหลวงเกดขนเมอวนท 26 มถนายน 2492 นายปรด พนมยงค กบคณะนายทหารเรอและพลเรอนกลมหนง ไดนำกำลงเขายดพระบรมมหาราชวง และตงเปนกองบญชาการ ประกาศถอดถอนรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม และนายทหารผใหญหลายนาย พลตรสฤษด ธนะรชต ไดรบการแตงตงเปนผอำนวยการปราบปราม มการสรบกนในพระนครอยางรนแรง รฐบาลสามารถปราบฝายกอการกบฏไดสำเรจ นายปรด พนมยงค ตองหลบพนออกนอกประเทศอกครงหนง ความพยายามยดอำนาจครงนนถกเรยกวา “กบฏวงหลวง”

8. พ.ศ. 2494 : กบฏครงท 6 กบฏแมนฮตตนเกดขนเมอวนท 29 มถนายน 2494 เมอนาวาตรมนส จารภา ผบงคบการเรอรบหลวงสโขทยใชปนจจอมพล ป. พบลสงคราม ไปกกขงไวในเรอรบศรอยธยานาวาเอกอานน บญฑรกธาดา หวหนาผกอการไดสงใหหนวยทหารเรอมงเขาสพระนครเพอยดอำนาจ และประกาศตงพระยาสารสาสนประพนธ เปนนายกรฐมนตร เกดการสรบกนระหวางทหารเรอกบทหารอากาศ จอมพล ป. พบล

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน124

สงคราม สามารถหลบหนออกมาได และฝายรฐบาลไดปราบปรามฝายกบฏจนเปนผลสำเรจ

9. พ.ศ. 2494 : การรฐประหารครงท 3เกดขนเมอวนท 29 พฤศจกายน 2494 เมอจอมพล ป. พบลสงคราม ไดทำรฐประหารยดอำนาจตนเอง เนองจากรฐบาลไมสามารถควบคมเสยงขางมากในรฐสสภาได

10. พ.ศ. 2497 : กบฏครงท 7 กบฏสนตภาพเกดขนในยคทโลกตกอยในสภาวะสงครามเยน และประเทศไทยเปนยคของอศวนตำรวจ รฐบาลทไดอำนาจมาจากการกระทำรฐประหารตงแตวนท 8พฤศจกายน 2490 นบเปนรฐบาลทดำเนนนโยบายทำสงครามกบฝายคอมมวนสตอยางเตมท ดวยการรอฟนกฎหมายคอมมวนสต 2495 และกวาดจบผมความคดเหนแตกตางจากรฐบาลครงใหญทรจกกนในนาม “กบฏสนตภาพ”ในป พ.ศ. 2497

11. พ.ศ. 2500 : การรฐประหารครงท 4เกดขนเมอวนท 16 กนยายน 2500 มจอมพลสฤษด ธนะรชต เปนหวหนาคณะนำกำลงเขายดอำนาจของรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม ทเปนนายกรฐมนตรภายหลงจากเกดการเลอกตงสกปรก และรฐบาลไดรบการคดคานจากประชาชนอยางหนก หลงการยดอำนาจจอมพล ป. พบลสงคราม และพลตำรวจเอกเผาศรยานนท ตองหลบหนออกไปนอกประเทศ และตงนายพจน สารสน เปนนายกรฐมนตร

12. พ.ศ. 2501 : การรฐประหารครงท 5เกดขนเมอวนท 20 ตลาคม 2501 มจอมพลสฤษด ธนะรชต เปนหวหนาไดชอวาการปฏวตเงยบเพราะเปนการยดอำนาจของตนเอง หลงการรฐประหารจอมพลสฤษด ธนะรชต ไดเขาดำรงตำแหนงนายกรฐมนตร ประกาศยกเลกรฐธรรมนญ ยกเลกพระราชบญญตพรรคการเมอง และใหสภาผแทนราษฎรและคณะรฐมนตรชดเดมสนสดลง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 125

13. พ.ศ. 2514 : การรฐประหารครงท 6เกดขนเมอวนท 17 พฤศจกายน 2514 โดยจอมพลถนอม กตตขจร ซงดำรงตำแหนงนายกรฐมนตร ควบรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม และผบญชาการทหารสงสด ทำการรฐประหารตวเอง ประกาศยเลกรฐธรรมนญ ยบสภาผแทนราษฎร และจดตงสภานตบญญตแหงชาต ขนทำหนาทฝายนตบญญต และใหรางรฐธรรมนญใหเสรจภายในระยะเวลา 3 ป

14. พ.ศ. 2514 : วนมหาวปโยคการปฏวตโดยประชาชน 14 ตลาคม 2516 นบเปนจดเปลยนสำคญในประวตศาสตรการเมองไทย เมอการเรยกรองใหมรฐธรรมนญของนสตนกศกษา และประชาชนกลมหนง ไดแผขยายกลายเปนพลงประชาชนจำนวนมาก จนเกดการปะทะสรบกนระหวางรฐบาลกบประชาชน เปนผลใหจอมพลถนอม กตตขจร นายกรฐมนตร จอมพลประภาส จารเสถยร และพนเอกณรงค กตตขจร ตองหลบหนออกนอกประเทศ ไดนายกพระราชทาน คอนายสญญา ธรรมศกด

15. พ.ศ. 2519 : การรฐประหารครงท 7ความตนตวทางประชาธปไตยทกำลงเบงบานตองหยดชะงกลงอกครง เมอพลเอกสงด ชลออย และคณะนายทหารเขายดอำนาจ เมอวนท 6 ตลาคม 2519เนองจากเกดการจลาจล และรฐบาลพลเรอนในขณะนนยงไมสามารถแกไขปญหาได หลงการรฐประหารไดมอบใหนายธานนทร กรยวเชยร ดำรงตำแหนงนายกรฐมนตร

16. พ.ศ. 2520 : กบฏครงท 8 กบฏ 26 มนาคม 2520เกดขนเมอวนท 26 มนาคม 2520 นำโดยพลเอกฉลาด หรญศร และนายทหารกลมหนง ไดนำกำลงทหารจากกองพลท 9 จงหวดกาญจนบร เขายดสถานทสำคญ ฝายทหารของรฐบาลพลเรอน ภายใตการนำของพลเรอเอกสงด ชลออยไดปราบปรามฝายกบฏเปนผลสำเรจ พลเอกฉลาด หรญศร ถกประหารชวตตามคำสงนายกรบมนตร ซงอาศยอำนาจตามมาตรา 21 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2520

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน126

17. พ.ศ. 2520 : การรฐประหารครงท 8เกดขนเมอวนท 20 ตลาคม 2520 เมอพลเรอเอกสงด ชลออย ใหทำการรฐประหารรฐบาลของนายธานนทร กรยวเชยร โดยใหเหตผลวา การบรหาร านของรฐบาลนายธานนทร กรยวเชยร ไมอาจแกไขปญหาสำคญของประเทศทงในดานเศรษฐกจ สงคมและอตสาหกรรม ใหลลวงไปอยางมประสทธภาพทงการปดกนเสรภาพทางความคดเหนของประชาชน ตลอดจนทาทของรฐบาลในเหตการณลอบวางระเบดใกลพลบพลาทประทบของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทจงหวดยะลา และตงพลเอกเกรยงศกด ชมะนนท เปนนายกรฐมนตร

18. พ.ศ. 2524 : กบฏครงท 9 กบฏยงเตรกเกดขนเมอวนท 1 เมษายน 2524 นำโดยพลเอกสณห จตรปฏมา ดวยการสนบสนนของคณะนายทหารหนมโดยการนำของพนเอกมนญ รปขจร และพนเอกประจกษ สวางจตร ไดพยายามใชกำลงทหารในบงคบบญชาเขายดอำนาจปกครองประเทศ ซงมพลเอกเปรม ตณสลานนท เปนนายกรฐมนตร เนองจากเกดความแตกแยกในกองทพบก แตการปฏวตลมเหลว ฝายกบฏยอมจำนนและถกควบคมตว พลเอกสณห จตรปฏมา สามารถหลบหนออกไปนอกประเทศไดตอมารฐบาลไดออกกฎหมายนรโทษกรรมแกผมสวนเกยวของ การกบฏในครงน

19. พ.ศ. 2528 : กบฏครงท 10 กบฏทหารนอกราชการเกดขนเมอวนท 9 กนยายน 2528 โดยคณะนายทหารนอกราชการทพยายามยดอำนาจจากรฐบาลของ พลเอกเปรม ตณสลานนท แตดำเนนการไมสำเรจผกอการ คอ พนเอกมนญ รปขจร และนาวาอากาศโทมนส รปขจร ไดลภยไปสงคโปรและเดนทางไปอยในประเทศเยอรมนตะวนตก

20. พ.ศ. 2534 : การรฐประหารครงท 9เกดขนเมอวนท 23 กมภาพนธ 2534 นำโดยพลเอกสนทร คงสมพงษ ผบญชาการทหารสงสด หวหนาคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (รสช.) ยดอำนาจจากรฐบาลพล.อ.ชาตชาย ชณหะวณ นายกรฐมนตรในขณะนน และแตงตงนายอานนท ปนยารชน ขนเปนนายกรฐมนตร ทวารฐบาลทมอายเพยง 1 ปของ รสช.กตองประสบกบอปสรรคในการเรยกรองรฐธรรมนญทเปนประชาธปไตยจากประชาชน อนนำมาสการชมนมเรยกรองทางการเมองทกลายเปนชนวนเหตของเหตการณพฤษภาทมฬในป 2535 ภายหลงการเลอกตงทพลเอกสจนดาคราประยร ขนเปนนายกรฐมนตรในเวลาตอมา

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 127

21. พ.ศ. 2549 : การรฐประหารครงท 10เกดขนเมอวนท 19 กนยายน 2549 นำโดยพลเอกสนธ บญยรตกลน ผบญชาการทหารบก ทำการยดอำนาจจากรฐบาลรกษาการของ พนตำรวจโท ทกษณ ชนวตรเรยกตนเองวาคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

จากพฒนาการทางการเมองการปกครองทเกดขนในประเทศไทยหลงการเปลยนแปลงการปกครอง ป พ.ศ. 2475 ทมการเปลยนแปลงเกดขนอยางบอยครง รวมทงเปนทมาของรฐธรรมนญฉบบตางๆ ดวย จะเหนวามพฒนาการในทางทใหสทธและเสรภาพแกประชาชนมากขน แมวาบางยคสมยจะถกกลาวหาวาเปนเผดจการกตาม เรากจะเหนพฒนาการทางการเมองในภาคประชาชนทคอยๆ กอตวขนในทวทกภมภาคของประเทศ จนคลายกบเปนความขดแยงทางสงคม โดยเฉพาะอยางยงหลงเหตการณรฐประหาร พ.ศ. 2549 ไดทำใหเกดความคดเหนทแตกตางของประชาชนทงประเทศอยางไมเคยเกดขนมากอน จนหลายฝายวตกวาจะนำไปสสงครามการเมอง แตเมอมองในดานดจะพบวาในเหตการณดงกลาวไดกอใหเกดความตนตวของภาคประชาชน ในดานการเมองทงประเทศอยางทไมเคยมมากอน ความคดเหนทางการเมองตางกนทเกดขนในเวลานเปนเรองใหมและยงไมมความคดเหนทตรงกน ตองอาศยระยะเวลาและการเรยนรของผคนทงประเทศทจะตองอดทนเรยนรและอยรวมกนใหไดทามกลาง ความแตกตางและปรบความคดเขาหากนใหถงจดทพอจะยอมรบกนได

สถานการณความแตกตางทางความคดทเกดขนหลงจากการรฐประหาร พ.ศ. 2549 จงเปนโอกาสอนดของผคนในยคสมยนทจะรวมกนหาคำตอบและทางออกของเ หตการณวาเราจะรวมกนหาทางออกของเหตการณดวยสนตวธหรอดวยความรนแรง ซงเราทกคนในเวลานลวนมสวนรวมในการหาคำตอบและทางออกดวยกนทกคน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน128

เรองท 2 การมสวนรวมทางการเมองและการอยรวมกนอยางสนตในในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

2.1 การมสวนรวมทางการเมองการปกครองระบอบประชาธปไตย มหลกการพนฐานสำคญ 5 ประการ คอ1. หลกการอำนาจอธปไตยเปนของปวงชน ประชาชนแสดงออกซงการเปนเจาของ

โดยใชอำนาจทมตามกระบ วนการเลอกตงอยางอสระและทวถงในการ ใหไดมาซงตวผปกครองและผแทนของตน รวมทงประชาชนมอำนาจในการคดคานและถอดถอนผปกครองและผแทนทประชาชนเหนวามไดบรหารประเทศในทางทเปนประโยชนตอสงคมสวนรวม เชน มพฤตกรรมรำรวยผดปกต หรอคอรรปชน (Corruption)

2. หลกเสรภาพ ประชาชนทกคนมความสามารถในการกระทำหรองดเวนการกระทำอยางใด อยางหนงตามทบคคลตองการ ตราบเทาทการกระทำของเขานนไมไปละเมดลดรอนสทธเสรภาพของบคคลอน หรอละเมดตอความสงบเรยบรอยของสงคมและความมนคงของประเทศชาต

3. หลกความเสมอภาค การเปดโอกาสใหประชาชนทกคนสามารถเขาถงทรพยากรและคณคาตางๆ ของสงคมทมอยจำกดอยางเทาเทยมกน โดยไมถกกดกนดวยสาเหตแหงความแตกตางทางชนวรรณะ ทางสงคม ชาตพนธ วฒนธรรมความเปนอย ฐานะทางเศรษฐกจหรอดวยสาเหตอน

4. หลกการปกครองโดยกฎหมายหรอหลกนตธรรม การใหความคมครองสทธขนพนฐานของประชาชนทงใหเรองสทธเสรภาพในทรพยสน การแสดงออก การดำรงชพ ฯลฯอยางเสมอหนากน โดยผปกครองไมสามารถใชอำนาจใดๆ ลดรอนเพกถอนสทธเสรภาพของประชาชนไดและไมสามารถใชอภสทธอยเหนอกฎหมาย หรอเหนอกวาประชาชนคนอนๆ ได

5. หลกการเสยงขางมาก (Majority rule) ควบคไปกบการเคารพในสทธของเสยงขางนอย (Minority Rights) การตดสนใจใดๆ ทสงผลกระทบตอประชาชนหมมากไมวาจะเปนการเลอกตงผแทนของประชาชนเขาสระบบการเมอง การตดสนใจของฝายนตบญญต ฝายบรหารหรอฝายตลาการ ยอมตองถอเอาเสยงขางมากทมตอเรองนนๆ เปนเกณฑในการตดสนทางเลอก โดยถอวาเสยงขางมากเปนตวแทนทสะทอนความตองการ/

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 129

ขอเรยกรองของประชาชนหมมาก หลกการนตองควบคไปกบการเคารพคมครองสทธเสยงขางนอยดวย ทงนกเพอเปนหลกประกนวาฝายเสยงขางมากจะไมใชวธการ “พวกมากลากไป”ตามผลประโยชน ความเหนหรอกระแสความนยมของพวกตนอยางสดโตง แตตองดำเนนการเพอประโยชนของประชาชนทงหมดเพอสรางสงคมทประชาชนเสยงขางนอย รวมทงชนกลมนอย ผดอยโอกาสตางๆ สามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข โดยไมมการเอาเปรยบกนและสรางความขดแยงในสงคมมากเกนไป

คานยมทศนคตทสงเสรมประชาธปไตย ระบอบประชาธปไตยนอกจากจะเปนระบอบการเมองแลว ยงเปนระบอบเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมดวย ดงนนจงไมใชอยทรฐธรรมนญกฎหมายการเลอกตงและการตอรองทางการเมองเทานน หากอยทสมาชกในสงคมจะตองชวยกนหลอหลอม สรางคานยม วถชวตทเปนประชาธปไตยมาตงแตในครอบครว โรงเรยนททำงาน ชมชน เพอจะนำไปสหรอการปกปองระบอบประชาธปไตย ทงทางการเมอง เศรษฐกจและสงคม

จากหลกการพนฐานของระบอบประชาธปไตยดงกลาวแลว จะเหนวาการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนเปนสงทมความสำคญมาก หากปราศจากการมสวนรวมของประชาชนในทางการเมอง ระบอบประชาธปไตยนนจะไมตางจากระบอบเผดจการ ดงนนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จงไดบญญตการมสวนรวมโดยตรงของประชาชนไวใน หมวด 7 มาตรา 163 - มาตรา 165 ดงน

หมวด ๗การมสวนรวมทางการเมองโดยตรงของประชาชน

มาตรา ๑๖๓ ประชาชนผมสทธเลอกตงไมนอยกวาหนงหมนคน มสทธเขาชอรองขอตอประธานรฐสภาเพอใหรฐสภาพจารณารางพระราชบญญตตามทกำหนดในหมวด ๓และหมวด ๕ แหงรฐธรรมนญนคำรองขอตามวรรคหนงตองจดทำรางพระราชบญญตเสนอมาดวยหลกเกณฑและวธการเขาชอ รวมทงการตรวจสอบรายชอ ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญตในการพจารณารางพระราชบญญตตามวรรคหนง สภาผแทนราษฎรและวฒสภาตองใหผแทนของ ประชาชนผมสทธเลอกตงทเขาชอเสนอรางพระราชบญญตนนชแจงหลกการของรางพระราชบญญต และคณะกรรมาธการวสามญเพอพจารณารางพระราชบญญตดงกลาว จะตองประกอบดวยผแทนของประชาชนผมสทธเลอกตงทเขาชอเสนอรางพระราชบญญตนนจำนวน ไมนอยกวาหนงในสามของจำนวนกรรมาธการทงหมดดวย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน130

มาตรา ๑๖๔ ประชาชนผมสทธเลอกตงจำนวนไมนอยกวาสองหมนคน มสทธเขาชอรองขอตอประธานวฒสภาเพอใหวฒสภามมตตามมาตรา ๒๗๔ ใหถอดถอนบคคลตามมาตรา๒๗๐ ออกจากตำแหนงไดคำรองขอตามวรรคหนงตองระบพฤตการณทกลาวหาวาผดำรงตำแหนงดงกลาวกระทำความผดเปนขอๆ ใหชดเจนหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการทประชาชนจะเขาชอรองขอตามวรรคหนง ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบดวยรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

มาตรา ๑๖๕ ประชาชนผมสทธเลอกตงยอมมสทธออกเสยงประชามตการจดใหมการออกเสยงประชามตใหกระทำไดในเหต ดงตอไปน(๑) ในกรณทคณะรฐมนตรเหนวากจการในเรองใดอาจกระทบถงประโยชนไดเสยของประเทศชาตหรอประชาชน นายกรฐมนตร โดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรอาจจะปรกษาประธานสภา ผแทนราษฎร และประธานวฒสภาเพอประกาศในราชกจจานเบกษาใหมการออกเสยงประชามตได(๒) ในกรณทมกฎหมายบญญตใหมการออกเสยงประชามตการออกเสยงประชามตตาม (๑) หรอ (๒) อาจจดใหเปนการออกเสยงเพอมขอยตโดยเสยงขางมากของผมสทธออกเสยงประชามตในปญหาทจดใหมการออกเสยงประชามต

หรอเปนการออกเสยงเพอใหคำปรกษาแกคณะรฐมนตรกได เวนแตจะมกฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะการออกเสยงประชามตตองเปนการใหออกเสยงเหนชอบหรอไมเหนชอบในกจการตามทจดใหมการออกเสยงประชามต และการจดการออกเสยงประชามตในเรองทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอเกยวกบตวบคคลหรอคณะบคคล จะกระทำมไดกอนการออกเสยงประชามต รฐตองดำเนนการใหขมลอยางเพยงพอ และใหบคคลฝายทเหนชอบ

และไมเหนชอบกบกจการนนมโอกาสแสดงความคดเหนของตนไดอยางเทาเทยมกนหลกเกณฑและวธการออกเสยงประชามตใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการออกเสยงประชามต ซงอยางนอยตองกำหนดรายละเอยดเกยวกบวธการออกเสยงประชามตระยะเวลาในการดำเนนการ และจำนวนเสยงประชามตเพอมขอยต

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 131

นอกจากการมสวนรวมโดยตรงทางการเมองแลว สงทมความสำคญเปนอยางมาก กคอการเลอกตวแทนของตนในทกระดบ จะตองเลอกคนทมความเหมาะสมกบตำแหนงนนๆ ซงปจจบนจะมการเลอกตงตวแทนประชาชนเกอบทกระดบ แตประชาชนสวนใหญยงมไดแยกแยะวาการเลอกตงนนๆ เลอกเขาไปทำหนาทอะไร ประชาชนมกจะเลอกจากผทตนเองมความคนเคย สนทสนม หรอมพระคณ หรอมากกวานนทมการกลาวหากนแตขาดพยานหลกฐานกคอเลอกผทใหเงนตน (ทเรยกวาซอเสยง)

หากประชาชนสามารถเลอกตงตวแทนของตนเองไดเหมาะสมกบตำแหนงทไดมาจากการเลอกตงแลว จะสามารถพลกโฉมการเมองไทยไดมากกวาทเปนอยทกวนน

กจกรรมท 11ใหผเรยนวเคราะหการพฒนาการทางการเมองของประเทศไทย ตามความเขาใจโดยใชขอมลประกอบ

2.2 การอยรวมกนอยางสนตในระบอบประชาธปไตยจากหลกการของระบอบประชาธปไตยเหนไดวาประชาชนตองมบทบาทและมสวนรวม

ในทางการเมองมากกวาระบอบเผดจการ และในระบอบประชาธปไตยทยดหลกสทธและเสรภาพของประชาชนทกคนอยางเทาเทยม ในสงคมทมขนาดใหญ หากทกคนยดแตหลกการพนฐานของระบอบประชาธปไตยเทานน เชอวาความวนวายและไรระเบยบของสงคมยอมเกดขน ในสงคมไทย แนวคดของระบอบประชาธปไตยเปนสงทเรารบมาจากประเทศทางตะวนตก ซงมขอดในเรองวนย สทธ เสรภาพและความเสมอภาค สวนวถของสงคมไทยทเปนสงคมพทธ มขอดในเรองความอบอน การเคารพผอาวโส ความกตญ เปนขอดทเราตองนำมาใชใหถกตอง ดงนนการจะอยรวมกนอยางสนตในระบอบประชาธปไตยของสงคมไทย คงมใชการยดหลกการพนฐานของระบอบประชาธปไตยเทานน แตตองมองรากฐานของคนไทยดวยวามวถชวตอยางไร

วถชวตไทยสงคมไทยในอดตปกครองดวยระบอบสมบรณาญาสทธราชยจนถงป พ.ศ. 2475

เมอคณะราษฎรไดทำการปฏวตเปลยนแปลงระบอบการปกครองมาเปนระบอบประชาธปไตยเวลาทผานมา 70 กวาป วถชวตของชนชาวไทยไดปรบตนเองใหเขากบระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยอยางไร

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน132

การศกษาเพอใหเกดความเขาใจวถชวตไทยภายใตระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยนกศกษาควรจะมความรความเขาใจในความหมายของคำหลกทเกยวของกอน ไดแกคำวา“วถชวต” “ระบอบ” และ “ประชาธปไตย” เพอเปนพนฐานในการวเคราะหตอไป ซงพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายของคำดงกลาวไว ดงน

วถชวต หมายถง ทางดำเนนชวต เชน วถชวตชาวบานระบอบ หมายถง แบบอยาง ธรรมเนยม เชน ทำถกระบอบ ระเบยบ การปกครอง เชน

การปกครองระบอบประชาธปไตย การปกครองระบอบสมบรณาญาสทธราชยประชาธปไตย (ประชาทปะไต/ประชาทบปะไต) หมายถง ระบอบการปกครองทถอมต

ปวงชน เปนใหญ การถอเสยงขางมากเปนใหญจากความหมายของคำหลกทงสามคำดงกลาวขางตน เมอนำความหมายมารวมกน

“วถชวตไทยภายใตการปกครองระบอบประชาธปไตย” จงหมายถง การดำเนนชวตของชนชาวไทยโดยการถอเสยงขางมากเปนใหญ

เราจะทำการศกษาตอไปวา การดำเนนชวตของคนไทยนนไดถอเสยงขางมากในเรองใดบาง และขอด ขอเสยของการถอเสยงขางมากเปนใหญมอะไรบาง โดยการพจารณา ชจากลกษณะของสงคมไทยในปจจบน

ลกษณะทสำคญของสงคมไทยประเทศไทยตงอยบนคาบสมทรอนโดจนทเรยกวา “สวรรณภม” มพนทประมาณ

513.115 ตารางกโลเมตร มกลมชนชาตไทยและกลมชาตพนธอนๆ อกมากกวา 50 ชาตพนธเชน จน ลาว มอญ เขมร กย ฝรง แขก ซาไก ทมฬ ฯลฯ มาอาศยอยในประเทศไทย มภาษาไทยเปนของตนเอง มประวตศาสตรการตงถนฐานทยาวนาน ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม มพระมหากษตรยทรงเปนประมข จนถงป พ.ศ. 2475 เมอเกดการเปลยนแปลงระบอบการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เวลาผานไปเกอบ 80 ป จนถงปจจบน เมอวเคราะหลกษณะของสงคมไทยในปจจบน เราจะพบวาลกษณะสำคญ ดงน

1. สงคมไทยเปนสงคมทเคารพเทดทนสถาบนพระมหากษตรยสงคมไทยปกครองโดยเฉพาะพระมหากษตรยมาตงแตสมยสโขทย ทเรยกวาสมบรณาญาสทธราชย จนมาถงการปกครองในระบอบประชปไตย พระมหากษตรยทรงเปนทงองคพระประมข เปนขวญและกำลงใจใหกบประชาชน และทรงเปนศนยรวมแหงความสามคคของคนในชาต สถาบนพระมหากษตรยจงไดรบ การเคารพเทดทนอยางสงในสงคมไทย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 133

2. สงคมไทยยดมนในพระพทธศาสนาวดมความสมพนธกบชมชนมาก ในอดตวดเปนแหลงการศกษาของฆารวาสและภกษสามเณร เปนสถานทอบรมขดเกลาจตใจ โดยใชธรรมะเปนเครองชนำในการดำเนนชวต โดยมพระภกษเปนผอบรมสงสอนพทธศาสนกชนใหเปนคนดมศลธรรม

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน134

3. สงคมไทยเปนสงคมเกษตรอาชพเกษตรกรรมเปนอาชพทเปนพนฐานทางเศรษฐกจ ซงในปจจบนมการนำเทคโนโลยมาใชในการเกษตรมากขน ทำใหมการพฒนาเปนเกษตรอตสาหกรรม จากพนฐานการมอาชพเกษตรกรรม ทำใหคนไทยรกความเปนอยทเรยบงาย ไมทะเยอทะยานเกนฐานะ มจตใจออนโยน เออเฟอเผอแผ

4. สงคมไทยใหการเคารพผอาวโสการแสดงความเคารพ การใหเกยรตผอาวโส มผลตอการแสดงออกของคนในสงคมในดานกรยาวาจา ความเคารพ และความเกรงใจ ทำใหเดกๆ หรอผนอยรจกออนนอมถอมตนตอผใหญ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 135

5. สงคมไทยเปนสงคมระบบเครอญาตสงคมไทยเปนสงคมทอยรวมกนเปนครอบครวขนาดใหญ มความสมพนธกนอยางใกลชด ทำใหมความผกพนและหวงใยในทกขสขของกนและกน อปการะเกอกลกน ซงสมาชกในครอบครวทกคนถอเปนหนาททตองประพฤตปฏบตตอกน

6. สงคมไทยมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวเนองจากมการเปดรบวฒนธรรมตางชาตเขามามาก และระบบเศรษฐกจเปนแบบทนนยม โดนยเฉพาะเมองใหญ เชน กรงเทพฯ เชยงใหม ภเกต เปนตน แตในชนบทจะมการเปลยนแปลงชากวาเมองใหญ ทำใหมขนบธรรมเนยมประเพณทดงามคงอย

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน136

หากเราสามารถใชชวตโดยการประยกตใชหลกการของระบอบประชาธปไตย ทง5 หลก (หนา 130) ใหเขากบสภาพสงคมและวถชวตไทยไดอยางสมดล เชอวาสงคมไทยจะสามารถอยรวมกนไดอยางสนต มสทธ เสรภาพ และความอบอนในรปแบบของวถชวตได โดยมแนวทางของการเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย โดยพจารณาจากบทบาทหนาทของตนเองทมตอสวนเกยวของ ดงน

1. บทบาทหนาทและความรบผดชอบตอตนเอง ไดแก1.1 ยดมนในคณธรรมและศลธรรม1.2 พฒนาคณภาพชวตของตนเองใหมความร ฉลาด ทนโลกทนเหตการณ1.3 ประกอบอาชพทซอสตยดวยความขยนหมนเพยร1.4 สนใจตดตามขาวความเปนไปในทางการเมองการปกครอง เศรษฐกจ และ

สงคม2. บทบาทหนาทและความรบผดชอบตอครอบครว

2.1 ทำหนาทสมาชกในครอบครวใหสมบรณ2.2 ชวยกจกรรมงานตางๆ ในครอบครวอยางเตมใจ2.3 ชวยกนดแลประหยดคาใชจายในครอบครว2.4 รบฟงและแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกนในครอบครว2.5 ไมทำใหสมาชกในครอบครวรสกวาถกทอดทง

3. บทบาทหนาทและความรบผดชอบตอสงคมและประเทศชาต3.1 ดานเศรษฐกจ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 137

1) ประกอบอาชพทเกดผลดทางเศรษฐกจตอชมชนและประเทศชาต2) เสยภาษอากรใหแกรฐอยางถกตอง3) ประหยดการใชจาย

3.2 ดานการเมอง1) สนใจตดตามขาวคราวความเปนไปทางดานการเมองในประเทศ2) สนบสนนการปกครองระบอบประชาธปไตย3) เขารวมในกจกรรมตางๆ

ทมอยในการปกครองระบอบ ประชาธปไตย4) เคารพสทธและเสรภาพของบคคลอน5) สนใจตดตามความเปนไปและปญหาทางดานสงคมของชมชน

3.3 ดานสงคม1) ยดมนในระเบยบวนยและปฏบตตามกฎหมายของบานเมอง2) ยอมรบความแตกตางในดานบคคล3) มความรสกเปนสวนหนงของสงคมและประเทศชาต4) ใหความชวยเหลอในการทำงานเพอสงคม

หากแตละบคคลสามารถปฏบตตามบทบาทหนาทและความรบผดชอบไดอยางครบถวนกไดชอวาเปน “พลเมองดตามวถประชาธปไตย”

กจกรรมท 121. ใหผเรยนวเคราะหและเขยนบอกลกษณะสำคญของสงคมในปจจบน โดย

เปรยบเทยบกบลกษณะของสงคมไทยตามทมผวเคราะหไวแลว เพอพจารณาวามลกษณะใดบางทเปลยนแปลงหรอสญหายไปแลว และลกษณะใดบางทยงคงอยพรอมกบบอก ความรสกของผเรยนทมตอสภาพสงคมในปจจบน

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน138

2. ผเรยนวเคราะหบทบาทหนาทและความรบผดชอบของผเรยนทปฏบตตอ สมาชกในครอบครว วาเปนไป ตามหลกการของระบอบประชาธปไตยหรอไม บทบาทหนาทดงกลาวมเรองใดบางทควรสงเสรม และมเรองใดบางทควรละทง

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

3. ในฐานะทผเรยนเปนหนวยหนงของสงคมและประเทศ ผเรยนจะปฏบตตนอยางไรจงจะไดชอวา เปนพลเมองดของประเทศทมการปกครองระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………..

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 139

บทท 5สทธมนษยชน

สาระสำคญมนษยทกคนเกดมามเกยรต ศกดศรเทาเทยมกน ยอมจะไดรบความคมครองจากรฐ

ตามมาตรฐานเดยวกนกบประเทศอนๆ ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550ไดบญญตสทธมนษยชนขนพนฐานไว เพอปกปองคมครองประชาชนทกคนมใหถกละเมดสทธและรกษาสทธของตนได

ผลการเรยนรทคาดหวง1. อธบายทมาของแนวคดเรองสทธมนษยชนได2. อธบายหลกสทธมนษยชนสากลได3. ยกตวอยางแนวทางในการคมครองตนเองและผอนตามหลกสทธมนษยชนได

ขอบขายเนอหาเรองท 1 กำเนดและหลกสทธมนษยชนเรองท 2 การคมครองตนเองและผอนตามหลกสทธมนษยชน

สอประกอบการเรยนร1. คอมพวเตอร อนเทอรเนต2. เอกสารสทธมนษยชนสากล3. บทความทางวชาการ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน140

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 141

เรองท 1 กำเนดและหลกสทธมนษยชน(Human Rights)

1.1 ความเปนมาของสทธมนษยชนสทธมนษยชนคออะไรไดมผใหความหมายของสทธมนษยชนไววา หมายถง สทธตางๆ ทแสดงถงคณคาแหง

ความเปนมนษยหากสทธมนษยชน หมายถง สทธตางๆ ทแสดงถงคณคาความเปนมนษยแลว แตใน

สภาพขอเทจจรงทางสงคมมนษยกลบมไดรบสทธหรอการปฏบตทแสดงถงคณคาความเปนมนษย จงเกดพฒนาการในเรองสทธมนษยชนขน

ความตนตวในเรองสทธมนษยชนโดยเฉพาะในประเทศทปกครองในระบอบประชาธปไตย สทธมนษยชนมทมาอยางไร วไล ณ ปอมเพชร. http:/www.action4change.com/ เมอวนท 5 มนาคม 2553) ไดศกษาคนควาและเรยบเรยงถงความเปนมาของสทธมนษยชนไววา

สทธมนษยชน ไดมพฒนาการมาจากความพยายามของมนษยทจะให ศกดศรของมนษยชนไดรบการเคารพและจากการตอสเพอเสรภาพและความเสมอภาค ทเกดขนในดนแดนตางๆทวโลก แนวความคดเรองสทธมนษยชน เกดจากบรรดานกคดทมาจากหลากหลายประเพณทางวฒนธรรมและศาสนา ตอมาผบรหารประเทศและนกกฎหมาย ตางกมบทบาทในการสงเสรมแนวความคดดงกลาว และรางขนเปนเอกสารทใชปกปองสทธของบคคล และคอยๆ กลายเปนบทบญญตและรฐธรรมนญของชาตตางๆ

ในชวงปลายสงครามโลกครงท 2 มการดำเนนการจดตงองคการสหประชาชาตขนบรรดาผนำของประเทศสมาชกดงเดม 50 ประเทศ ไดรวมลงนาม ในกฎบตรสหประชาชาต (TheCharter of the United Nations) เมอวนท 26 มถนายน ค.ศ. 1945 (พ.ศ. 2488) ซงประกาศเปาหมายหลกขององคการสห ประชาชาต ซงไดถอกำเนดขนอยางเปนทางการ ในวนท24 ตลาคม ค.ศ.1945 (พ.ศ. 2488) วา “เพอปกปองคนรนตอไปจากภยพบตสงคราม และเพอยนยนความศรทธาในสทธมนษยชนขนพนฐานในศกดศรและคณคาของมนษย และในสทธอนเทาเทยมกนของบรษและสตร” มาตรา 1 ของกฎบตรสหประชาชาตระบวา จดมงหมายประการหนงของสหประชาชาต คอ “เพอบรรลความรวมมอ ระหวางชาตในการสงเสรมและสนบสนนใหมการเคารพสทธมนษยชน และเสรภาพขนพนฐานสำหรบมนษยทกคน โดยไมคำนงถงเชอชาต เพศ ภาษา หรอ ศาสนา”

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน142

ดวยเหตทกฎบตรสหประชาชาตเปนสนธสญญาทบรรดาประเทศสมาชกองคการสหประชาชาตรวมลงนาม จงถอวามขอผกพนทางกฎหมายทบรรดาสมาชกจะตองปฏบตตามรวมถงการสงเสรมสทธมนษยชน และการรวมมอกบสหประชาชาตตลอดจนนานาประเทศเพอใหบรรลวตถประสงคทบญญตไวในกฎบตร อยางไรกตาม กฎบตรสหประชาชาตมไดมรายละเอยดเกยวกบสทธมนษยชนโดยตรง หรอกลไกทจะชวยใหประเทศสมาชกปกปองสทธมนษยชน ครน ป ค.ศ. 1945 (พ.ศ. 2488) องคการสหประชาชาตไดจดตงคณะกรรมการสทธมนษยชน (Committee on Hunan Rights) ขน มหนาทรางกฎเกณฑระหวางประเทศเกยวกบเรองสทธมนษยชน จงเกดปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaratioon ofHuman Rights) ซงสหประชาชาตไดมมตรบรอง เมอวนท 10 ธนวาคม ค.ศ. 1948 (พ.ศ. 2491)

ปฏญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ซงบรรดาประเทศสมาชกองคการสหประชาชาตไดรวมรบรอง เมอ ค.ศ. 1948 (พ.ศ. 2491) ถอเปนมาตรฐานในการปฏบตตอกนของมวลมนษยและของบรรดานานาชาต ถงแมวาปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนจะมไดมผลบงคบทางกฎหมายเชนเดยวกบสนธสญญา อนสญญา หรอขอตกลงระหวางประเทศ แตปฏญญาสากลฉบบน นบวามพลงสำคญทางศลธรรม จรยธรรม และมอทธพลทางการเมองไปทวโลก และถอเปนหลกเกณฑสำคญในการปฏบตเกยวกบสทธมนษยชนทบรรดาประเทศทวโลกยอมรบขอความในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนเปนพนฐานในการดำเนนงานขององคการสหประชาชาต และมอทธพลสำคญตอการรางรฐธรรมนญของบรรดาประเทศทมการรางรฐธรรมนญในเวลาตอมา โดยเฉพาะอยางยงบรรดาประเทศอาณานคมไดอางปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนในการประกาศอสรภาพ ชวง ค.ศ. 1950 ถง 1960 (พ.ศ. 2493-2503) และหลายประเทศนำขอความในปฏญญามาใชในการรางรฐธรรมนญของตน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 กมขอความทสอดคลองกบปฏญญาสากลฯ เชน ในมาตรา 4 วา: “ศกดศรความเปนมนษย สทธ และเสรภาพของบคคลยอมไดรบความคมครอง”

เมอสหประชาชาตมมตรบรองปฏญญสากลวาดวยสทธมนษยชน องคการสหประชาชาตประกอบดวยประเทศสมาชกเพยง 58 ประเทศ จากนนมาจำนวนประเทศสมาชกเพมขน จนมจำนวนเกนกวาสามเทาของสมาชกเดม อทธพลของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนขยายมากขน จนเปนทยอมรบในระดบสากล และเปนทอางองถงเมอมปญหาเกยวกบสทธมนษยชนในประเทศทงหลายทวโลก เมอพจารณาดมาตราตางๆของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนจะเหนวา มาตราแรกแสดงถงความเปนสากลของสทธมนษยชน โดยกลาวถงความเทาเทยมกนของศกดศรและสทธของมนษยทกคน ปรากฏในคำปรารภซงเรมดวยขอความ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 143

ทเนนการยอมรบ “ศกดศรประจำตวและสทธซงเทาเทยมกน และไมอาจโอนใหแกกนไดของสมาชกทงมวลของครอบครวมนษย”

สทธทระบไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน จำแนกออกไดอยางกวางๆ 2ประเภท คอ ประเภทแรก เกยวกบสทธของพลเมองและสทธทางการเมอง ซงรวมถงสทธในชวต เสรภาพ และความมนคงของบคคล อสรภาพจากความเปนทาสและการถกทรมานความเสมอภาคในทางกฎหมาย การคมครองเมอถกจบ กกขง หรอเนรเทศ สทธทจะไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรม การมสวนรวมทางการเมอง สทธในการสมรสและการตงครอบครวเสรภาพขนพนฐานในทางความคด มโนธรรม และศาสนา การแสดงความคดเหน และการแสดงออก เสรภาพในการชมนมและเขารวมสมาคมอยางสนต สทธในการมสวนในรฐบาลของประเทศตนโดยทางตรงหรอโดยการสงผแทนทไดรบการเลอกตงอยางเสร สวนสทธประเภททสอง คอสทธทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ซงครอบคลมถงสทธในการทำงานการไดรบคาตอบแทนเทากนสำหรบงานทเทากน สทธในการกอตงและเขารวมสหภาพแรงงานสทธในมาตรฐานการครองชพทเหมาะสม สทธในการศกษา และสทธในการเขารวมใชชวตทางวฒนธรรมอยางเสร

ลกษณะเฉพาะของสทธมนษยชนทระบไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน มดงตอไปน

1. เปนสทธทตดตวมากบมนษย (Inherent) เมอคนเกดมาจะมสทธมนษยชนตดตวมาดวย เพราะมความเปนมนษย ดงนนสทธมนษยชนจงเปนสทธทตดตวแตละคนมา ไมมการใหหรอซอ หรอสบทอดมา

2. เปนสทธทเปนสากล (Universal) คอเปนสทธของมนษยทกคนเหมอนกน ไมวาจะมเชอชาต เพศ หรอนบถอศาสนาใด ไมวาจะเปนผทมาจากพนฐานทางสงคมหรอการเมองอยางใด มนษยทกคนเกดมามอสระเสร มความเทาเทยมกนในศกดศรและสทธ

3. เปนสทธทไมอาจถายโอนใหแกกนได (Inalienable) คอ ไมมใครจะมาแยงชงเอาสทธมนษยชนไปจากบคคลใดบคคลหนงได ถงแมวากฎหมายของประเทศจะไมยอมรบรองสทธมนษยชน หรอแมวาจะละเมดสทธมนษยชนกตาม ประชาชนของประเทศนนกยงมสทธมนษยชนอย ตวอยางเชน ในสมยคาทาส ทาสทกคนมสทธมนษยชน ถงแมวาสทธเหลานนจะถกละเมดกตาม

4. เปนสทธทไมถกแยกออกจากกน (Indivisible) กลาวคอ เพอทจะมชวตอยอยางมศกดศร มนษยทกคนยอมมสทธทจะมเสรภาพ มความมนคงและมมาตรฐาน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน144

การดำรงชวตทเหมาะสมกบความเปนมนษย ดงนนสทธตางๆของมนษยชนจะตองไมถกแยกออกจากกน

ตอมาหลกการของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ไดมการแปลเจตนาและขยายขอความใหละเอยดยงขน ดวยการรางเปนกตการะหวางประเทศทมผลบงคบทางกฎหมายและสหประชาชาตมมตรบรอง เมอวนท 16 ธนวาคม ค.ศ. 1966 (พ.ศ. 2509) คอ กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมอง และสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil andPolitical Rights - ICCPR) การทสหประชาชาตมมตรบรองกตการะหวางประเทศดงกลาวนทำใหบรรดานานาประเทศสมาชกขององคการสหประชาชาตไมเพยงแตเหนชอบดวยกบสทธตางๆทระบไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน แตยงถอเปนมาตรการในการปฏบตตามดวย หมายความวา บรรดาประเทศทใหสตยาบรรณ (Ratify) หรอ รบรองกตการะหวางประเทศดงกลาวจะตองปฏบตตามขอความในกตการะหวางประเทศ มขอผกพนทจะตองเคารพและปฏบตตามเงอนไขของกตการะหวางประเทศ และรวมไปถงตองสงรายงานการปฏบตตามกตการะหวางประเทศใหแกสหประชาชาตเปนประจำดวย เมอกตการะหวางประเทศทงสองฉบบมผลในการบงคบใชน ค.ศ. 1976 (พ.ศ. 2519) ไดเขาเปนภาค จนปจจบนนบได 134ประเทศ

นอกจากกตการะหวางประเทศทงสองฉบบทกลาวมาแลวน ยงมอนสญญา (Conventions) คำประกาศ (Declarations) ขอเสนอแนะ (Recommendations) ทเกยวกบรายละเอยดของสทธมนษยชนตามเจตนารมณของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน และกตการะหวางประเทศทงสองฉบบ คำประกาศและขอเสนอแนะคอเปนมาตรฐานสากลสำหรบบรรดาประเทศสมาชกขององคการสหประชาชาต แตไมมผลผกพนทางกฎหมายเชนเดยวกบอนสญญาซงมผลบงคบใหประเทศทเปนภาคของอนสญญาตองปฏบตตาม ตวอยางของอนสญญาวาดวยสทธมนษยชน เชน อนสญญาวาดวยสทธเดก (Convention on The Rights of the Child)อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตสตรในทกรปแบบ (Convention on the Eliminationof all Forms of Discrimination Against Women)

อนสญญาวาดวยสทธเดก มผลบงคบใชเมอวนท 2 กนยายน ค.ศ. 1990 (พ.ศ. 2523)ทไดมมตรบรองของสมชชาสหประชาชาต เมอวนท 20 พฤศจกายน ค.ศ. 1987 (พ.ศ. 2520)ปจจบนน ประเทศสมาชกองคการสหประชาชาตกวา 180 ประเทศ ใหสตยาบรรณรบรองอนสญญาดงกลาว และบรรดาประเทศภาคของอนสญญาวาดวยสทธเดก ตางกหาวถทางทจะปฏบตตามขอผกมดของอนสญญา โดยถอวา เดกเปนผทจะตองไดรบการดแล ปกปอง และ

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 145

เนนถงความสำคญของชวต ครอบครวของเดกดวย (โปรดดรายละเอยดในอนสญญาวาดวยสทธเดก ในภาคผนวก)

อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ ไดรบการรบรองจากสมชชาสหประชาชาต เมอวนท 18 ธนวาคม ค.ศ. 1979 (พ.ศ. 2522) และมผลบงคบใชในวนท 2 กนยายน ค.ศ. 1987 (พ.ศ. 2530) ในปจจบน ประเทศภาคของอนสญญาดงกลาวนบไดกวา 150 ประเทศ จดประสงคของอนสญญาฉบบน คอ ความเสมอภาคระหวางชายและหญงและเพอปองกนการเลอกปฏบตตอสตร โดยเฉพาะอยางยงการเลอกปฏบตในรปแบบของการบงคบใหแตงงาน ความรนแรงในครอบครว โอกาสในการศกษา การดแลดานสาธารณสขตลอดจนการเลอกปฏบตในสถานททำงาน

ทกลาวมาทงหมดน เปนความเปนมาของสทธมนษยชนสากล ความเปน “สากล”เรมเหนไดชดเจนจากปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ซงเปนมาตรฐานระดบนานาชาตทเกยวกบการปกปองศกดศรและสทธมนษยชน ตอมาจงเกดกตกาสญญาระหวางชาต ตลอดจนอนสญญาฉบบตางๆ ซงมขอผกพนในทางกฎหมายทจะตองปฏบตตามบทบญญตในกตการะหวางประเทศ และอนสญญาทแตละประเทศไดเขารวมเปนภาค

ความเปน “สากล” ของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน แสดงไวอยางชดเจนในปฏญญาขอท 1 ซงเนนถงความเทาเทยมกนของศกดศรและสทธของมนษยทกคน และในขอท2 ซงกลาวถงความชอบธรรมของมนษยทกคนในสทธและเสรภาพทระบไวในปฏญญาฯ ดยไมมการจำแนกความแตกตางในเรองใดทงสน

สหประชาชาตและองคกรตางๆ ในระบบของสหประชาชาต เชน ยเนสโก และยนเซฟ เปนตน ไดหาวถทางทจะใหบรรดาประเทศสมาชกปฏบตตามมาตรฐานสากลแหงสทธมนษยชน แตความพยายามตางๆยอมไรผล ถาปราศจากความรวมมอของแตละประเทศสำหรบประเทศไทย สทธมนษยชนหมายความถงศกดศรความเปนมนษย ความเสมอภาคเสรภาพ และอสรภาพในชวตและรางกายซงเปนสทธตามธรรมชาตของมนษย และเปนสทธทไดรบการรบรองหรอคมครองตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ.2540) กฎหมายทเกยวของและตามหลกสากลวาดวยสทธมนษยชน ตลอดจนแนวปฏบตของกฎหมายระหวางประเทศ และขอตกลงระหวางประเทศทประเทศไทยมพนธกรณทจะตองปฏบตตาม แตกระนนกตาม สทธมนษยชนกยงมการละเมดกนอยโดยทวไปในสงคมไทย และถาหากไมหาทางปองกนและแกไข แนวโนมของการละเมดกจะทวความรนแรงขน ยากแกการแกไข และยงทำลายชอเสยง เกยรตภม และภาพพจนของประเทศดวย อยางไรกตามถาคนไทยเขาใจความหมายของสทธมนษยชนอยางถกตอง ถาเรายอมรบวามนษยทกคนเกด

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน146

มามเสรภาพ และมความเสมอภาคในศกดศรและสทธ และถามการปฏบตตอกนดวยความรกและเคารพในศกดศรของกนและกนฉนพนอง คนในสงคมไทยทมความแตกตางหลากหลายกจะสามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข ปราศจากการเบยดเบยน และละเมดสทธของกนและกน

1.2 พฒนาการของสทธมนษยชนในประเทศไทยนพนธ สรย http://gotoknow.org/blog/works-of-archannop/51974 ไดศกษาพฒนาการ

ของสทธมนษยชนในประเทศไทยไววาภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชย มาสระบอบ

การปกครองแบบประชาธปไตย เมอ พ.ศ. 2475 มรฐธรรมนญฉบบแรก คอ พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พ.ศ. 2475 แมธรรมนญการปกครองฉบบแรกของไทยจะมไดกลาวถงหรอรบรองสทธ เสรภาพ ตลอดจนสทธมนษยชนเลย แตจากคำประกาศของคณะราษฎรทประกาศวา

1. ตองรกษาความเปนเอกราชทงหลาย ไดแก เอกราชในทางการเมอง การศาลการเศรษฐกจ ฯลฯ ของประเทศใหมนคง

2. ตองรกษาความปลอดภยภายในประเทศ ใหการประทษรายตอกนลดนอยลงใหมาก

3. ตองบำรงความสขสมบรณในทางเศรษฐกจ โดยรฐบาลใหมจะจดหางานใหทกคนทำ และจะตองวางโครงการเศรษฐกจแหงชาต ไมละเลยใหราษฎรอดอยาก

4. ตองใหราษฎรมสทธเสมอภาค5. ตองใหราษฎรมอสรภาพ มความเปนอสระ เมอเสรภาพนไมขดหลกดงกลาว

ขางตน

การไดนำหลกการของสทธมนษยชนไปใชในทางปฏบตและระบรบรองใหราษฎรมสทธเสมอภาคกน แสดงใหเหนการตระหนกถงความสำคญของเรองดงกลาว จงวเคราะหไดวา เปาหมายของการเปลยนแปลงการปกครองไปสระบอบประชาธไตยโดยคณะราษฎรเปนจดเรมตนของความเคลอนไหวในดานสทธมนษยชนในประเทศไทยอยางชดเจน และเปนรปธรรมครงแรก

รฐธรรมนญฉบบท 2 ของไทย คอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พ..ศ. 2475ไดปรากฏบทบญญตทใหการรบรองสทธ เสรภาพ แกประชาชนชาวไทยไวในหมวดท 2วาดวยสทธและหนาทของชนชาวสยาม ซงมสาระสำคญใหการรบรองหลกความเสมอหนากนในกฎหมาย เสรภาพในการนบถอศาสนา เสรภาพในรางกาย เคหสถาน ทรพยสน การพด

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 147

การเขยน การโฆษณา การศกษาอบรม การประชม การตงสมาคม และการอาชพ โดยบทบญญตดงกลาวถอเปนการใหความรบรองสทธและเสรภาพของประชาชนอยางเปนทางการใ นรฐธรรมเปนครงแรก

ขณะเดยวกนนน สยามประเทศไดมการปรบปรงแกไขกฎหมายและระบบกระบวนการยตธรรม เพอใหทดเทยมนานาอารยประเทศและเปนทยอมรบของรฐตางชาต ดวยความมงหมายทจะเรยกรองเอกราชทางการศาลกลบคนมาเปนของไทย แนวความคดในการคมครองสทธมนษยชนจงปรากฏอยในกฎหมายหลายฉบบ อกทงมความพยายามสรางกลไกคมครองสทธมนษยชนไวโดยตรงและโดยออมผานทางสถาบนตลาการดวย โดยเฉพาะอยางยงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พ.ศ. 2477 มบทบญญตทใหการรบรองและคมครองสทธของผตองหาและจำเลยในคดอาญา ซงแตกตางจากระบบจารตนครบาลทมมาแตเดมอยางสนเชง

ตอมา วนท 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 มการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2489 เปนรฐธรรมนญฉบบท 3 และเปนครงแรกทมการบญญตรบรองสทธของประชาชนในการเสนอเรองราวรองทกขและเสรภาพในการจดตงคณะพรรคการเมองในรฐธรรมนญ สวนเสรภาพในการประชมโดยเปดผยในรฐธรรมนญฉบบกอน ไดเปลยนเปนเสรภาพในการชมนมสาธารณะ

ในระหวางทรฐธรรมนญฉบบท 4 มผลใชบงคบ ป พ.ศ. 2490 ปรากฏกระแสทสำคญคอ เกดการรวมตวของกรรมกรในชอวา “สหอาชวะกรรมกรแหงประเทศไทย” ซงเปนการรวมตวกนของกรรมกรจากจการสาขาตางๆ เชน โรงเลอย โรงส รถไฟ เปนตน เนองจากกรรมกรเหลานถกกดขคาจางแรงงานอยางมาก อนเปนผลมาจากการเตบโตของภาคอตสาหกรรมอยางรวดเรว ภายหลงสงครามโลกครงท 2 กระแสความเคลอนไหวทเกดขนเปนการรวมตวกนเพอเรยกรองตอสงคมและรฐ ใหสนองความตองการทจำเปนของตน ทำใหสงคมตระหนกถงสทธ เสรภาพ และสทธมนษยชน อนเปนการแสดงออกถงการคมครองสทธมนษยชนอกรปแบบหนงทเกดจากการกระทำของเอกชนดวย

ในป พ.ศ. 2491 สหประชาตไดประกาศใชปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1948 อนเปนชวงเวลาทประเทศไทยกำลงรางรฐธรรมนญฉบบท 5 รฐธรรมนญฉบบท 5 คอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2492 จงไดรบอทธพลจากการประกาศใชปฏญญาสากลของสหประชาชาต มบทบญญตทใหการรบรองสทธและเสรภาพเปนจำนวนมากและละเอยดกวารฐธรรมฉบบกอนๆ

หลกการในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 (พ.ศ. 2491) ทไดรบการบรรจลงไวในรฐธรรมนญฉบบท 5 นอกเหนอจากสทธทเคยรบรองไวในรฐธรรมนญฉบบกอนๆ ไดแก หลกการไดรบความคมครองอยางเสมอภาคกนตามรฐธรรมนญ ทงนไมวาบคคลนนจะมกำเนดหรอนบถอศาสนาแตกตางกนกตาม (มาตรา 26) สทธของประชาชนทไมถก

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน148

เกณฑแรงงาน ทงนเวนแตในกรณทเปนการปองกนภยพบตสาธารณะซงเกดขนโดยฉกเฉนเฉพาะเวลาทประเทศอยในภาวะการรบหรอภาวะสงครามหรอในสถานการณฉกเฉนเทานน(มาตรา 32) เสรภาพในการสอสารถงกนโดยทางไปรษณยหรอทางอนทชอบดวยกฎหมาย(มาตรา 40) เสรภาพในการเลอกถนทอยและการประกอบอาชพ (มาตรา 41) สทธของบคคลทจะไดรบความคมครองในครอบครวของตน (มาตรา43) ตลอดจนการใหการรบรองแกบคคลซงเปนทหาร ตำรวจ ขาราชการประจำอน และพนกงานเทศบาล ทจะมสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเหมอนดงพลเมองคนอนๆ (มาตรา 42) ปรากฏการณทสำคญอกประการ คอ ม การนำเอาสทธในกระบวนการยตธรรมทางอาญามาบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญ เชน

หลกทวา “บคคลจะไมตองรบโทษทางอาญา เวนแตจะไดกระทำการอนกฎหมายซงใชอยในเวลาทกระทำนนบญญตเปนความผด และกำหนดโทษไวและโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทกำหนดไวในกฎหมายซงใชอยในเวลาทกระทำความผดมได” (มาตรา 29) ซงเปนหลกพนฐานทสำคญในการดำเนนคดอาญา และไดรบการบญญตในรฐธรรมนญฉบบตอมาจนถงปจจบนหลกความคมครองผตองหาและจำเลยทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวา ไมมความผดกอนทจะมคำพพากษอนถงทสด รวมถงสทธทจะไดรบการพจารณาในการประกนและการเรยกหลกประกนพอสมควรแกกรณดวย (มาตรา 30) และสทธทจะไมถกจบกม คมขง หรอตรวจคนตวบคคลไมวากรณใดๆ เวนแตจะมกฎหมายบญญตไวใหสามารถกระทำได (มาตรา 31)

นอกากนแลว การกำหนดแนวนโยบายแหงรฐไวในหมวด 5 อนเปนหมวดทวาดวยแนวทางสำหรบการตรากฎหมาย และการบรหารราชการตามนโยบาย ซงแมจะไมกอใหเกดสทธในการฟองรองรฐหากรฐไมปฏบตตาม แตกเปนการกำหนดหนาทแกรฐ ซงมความเกยวพนกบการสงเสรมและพฒนาหลกสทธมนษยชนในรฐธรรมนญฉบบตอๆมา

ในทางปฏบต สทธมนษยชนในประเทศไทยไดรบการรบรองคมครองอยางจรงจงเพยงใดนน ขนอยกบสถานการณบานเมอง สภาพเศรษฐกจ สงคม ตลอดจนทศนคตของผปกครอง เจาหนาทรฐ และประชาชนผเปนเจาของสทธนนเอง เพราะตอมาธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2502 รฐธรรมนญฉบบท 7 ไมปรากฏบทบญญตรบรองสทธเสรภาพแตอยางใด และการประกาศใชธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2515เมอวนท 15 ธนวาคม 2515 ชวงรฐบาลเผดจการ ไมมบทบญญตมาตราใดทใหการรบรองสทธและเสรภาพแกประชาชนชาวไทยเลย จนกระทงภายหลงเกดเหตการณเรยกรองประชาธปไตยโดยนสต นกศกษา เมอวนท 14 ตลาคม 2516 จงมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราช

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 149

อาณาจกรไทย พ.ศ. 2517 เมอวนท 7 ตลาคม 2517 ซงไดรบการยอมรบวาเปนรฐธรรมนญฉบบทดทสดและเปนประชาธปไตยมากทสด มบทบญญตคลายคลงกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492 และมการวางหลกการใหมในการใหความคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนมากยงขน ทงในดานทมการจำกดอำนาจรฐทจะเขามาแทรกแซงอนมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของประชาชน และในดานการเพมหนาทใหแกรฐในการใหบรการแกประชาชนใหมคณภาพชวตทดขน เชน ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน (มาตรา28) สทธทางการเมองในการใชสทธเลอกตงและสทธออกเสยงประชามต (มาตรา 29) สทธทจะไมถกปดโรงพมพหรอหามทำการพมพ เวนแตมคำพพากษาถงทสดใหปดโรงพมพหรอหามทำการพมพ (มาตรา 40) เสรภาพในทางวชาการ (มาตรา 42) การกำหนดใหพรรคการเมองตองแสดงทมาของรายไดและการใชจายโดยเปดเผย (มาตรา 45) และเสรภาพในการเดนทางภายในราชอาณาจกร (มาตรา 47) นอกจากนแลวสทธในทางกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผตองหาและจำเลยยงไดรบการบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญฉบบนดวยไดแก สทธทจะไดรบการสอบสวนหรอพจารณาคดดวยความรวดเรวและเปนธรรม สทธทจะไดรบการชวยเหลอจากรฐในการจดหาทนายความ (มาตรา 34) สทธทจะไมใหถอยคำเปนปฏปกษตอตนเอง อนจะทำใหตนถกฟองเปนคดอาญา และถอยคำของบคคลทเกดจากการถกทรมาน ขเขญ หรอใชกำลงบงคบหรอการกระทำใดๆ ททำใหถอยคำนนเปนไปโดยไมสมครใจ ไมอาจรบฟงเปนพยานหลกฐานได (มาตรา 35) และสทธทจะไดคาทดแทน หากปรากฏในภายหลงวาบคคลนนมไดเปนผกระทำความผด (มาตรา 36)

เมอวนท 22 ตลาคม 2519 ประเทศไทยไดประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2519 เปนรฐธรรมนญฉบบท 11 ซงมบทบญญตรบรองสทธและเสรภาพไวเพยงมาตราเดยว คอ มาตรา 8 ซงบญญตวา “บคคลมสทธและเสรภาพภายใตบทบญญตแหงกฎหมาย” นบวาเปนบทบญญตทใหสทธ เสรภาพกวางขวางมาก แตไมมการกำหนดวาเปนสทธ เสรภาพชนดใด ตอมา เมอวนท 9 พฤศจกายน 2520 มการประกาศใชรฐธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2520 เปนรฐธรรมนญฉบบท 12 ซงไมมบทบญญตใดเลยทใหการรบรองสทธและเสรภาพแกประชาชน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกร 2521 ซงเปนรฐธรรมนญฉบบท 13ประกาศใชเมอวนท 22 ธนวาคม 2521 นำบทบญญตทใหการรบรองสทธและเสรภาพมาบญญตไวอก โดยมสาระสำคญสวนใหญเหมอนกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2517 แตตดบทบญญตเกยวกบการรบรองความเสมอภาคของชายและหญง เสรภาพในทางวชาการ และเสรภาพในการประกอบอาชพออกไป

ภายหลงจากหวหนารกษาความสงบเรยบรอยแหงชาตไดกระทำการยดและควบคมการปกครองประเทศไวเปนผลสำเรจ เมอวนท 23 กมภาพนธ 2534 และประกาศยกเลก

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน150

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521 แลว ไดประกาศใชธรรมนญการ ปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2524 แทน โดยใหไวเมอวนท 1 มนาคม 2534 ซงไมปรากฏมบทบญญตใดเลยทใหการรบรองสทธเสรภาพแกประชาชน

ตอมาในป 2538 ไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช2534 โดยเพมหมวดท 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย ตามทประกาศไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยแกไขเพมเตม (ฉบบท 5) พทธศกราช 2538 เมอวนท 10กมภาพนธ 2538 ซงนำเอาบทบญญตทใหการรบรองสทธเสรภาพทเคยบญญตไวในรฐธรรมนยแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 มาบญญตไวอกครง แตไดตดเสรภาพในทางวชาการออก และเพมบทบญญตรบรองสทธในการไดรรบบรการทางสาธารณสขทไดมาตรฐาน (มาตรา41) สทธในการเสนอเรองราวรองทกข (มาตรา 48) และสทธในการรบทราบขอมลหรอขาวสารหนวยงานราชการ (มาตรา 48 ทว)

ตลอดระยะเวลาของการพฒนาแนวความคดเกยวกบสทธมนษยชนในประเทศไทยแมจะถกขดขวางโดยปญหาการเมองการปกครองเปนบางเวลา แตการคมครองสทธมนษยชนโดยทางออมปรากฏใหเหนผานทางกลไกของรฐ เชน กรณทฝายนตบญญตพจารณาและออกกฎหมายทไมเปนการจำกดสทธและเสรภาพของประชาชนจนเกนไป การตรวจสอบการทำงานของฝายบรหาร โดยฝายนตบญญต การตรวจสอบการทำงานของเจาหนาทฝายปกครองโดยฝายบรหาร เพอมใหเจาหนาทใชอำนาจในทางทมชอบดวยกฎหมายและเปนการละเมดสทธของประชาชน การพจารณาพพากษาคดขององคกรตลาการ โดยยดหลกกฎหมายเพออำนวยความยตธรรมแกประชาชน เหลานนบวาเปนกลไกการคมครองสทธมนษยชน แมจะมไดมความมงหมายใหเปนผลโดยตรงกตาม

การดำเนนการขององคกรรฐเพอคมครองสทธมนษยชนโดยตรงปรากฏขนพรอมกบการจดตงสำนกงานคมครองสทธเสรภาพและผลประโยชนของประชาชน (สคช.) สงกดกรมอยการ เมอ พ.ศ. 2525 ซงปจจบนไดเปลยนชอเปน “สำนกงานคมครองสทธและชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชน (สคช.)” แตการดำเนนงานขององคกรมขอบเขตจำก ดสบเนองจากกรอบอำนาจหนาทของพนกงานอยการตามกฎหมายตางๆ สวนการดำเนนงานขององคกรพฒนาเอกชนเพงมการกอตวขนอยางเปนทางการภายหลงเกดเหตการณวปโยค 14 ตลาคม2516 และ 6 ตลาคม 2519 องคกรแรกทถกกอตงเมอ พ.ศ. 2519 คอ สหภาพเพอสทธเสรภาพของประชาชน และในปเดยวกนนนกมการกอตง “กลมประสานงนศาสนาเพอสงคม” (กศส.)หลงจากนนกมการรวมตวกนของบคคลทงในรปองคกร สมาคม มลนธ คณะกรรมการ คณะทำงาน กลม ศนย สถาบนตางๆ เพอทำหนาทในการสงเสรมและคมครองสทธ เสรภาพ ตลอดจนสทธมนษยชนในแงตางๆ แกประชาชน เชน สทธของจำเลยหรอผตองหาในกระบวนการยตธรรม สทธของเกษตรกร สทธเดก สทธสตร สทธผใชแรงงาน และสทธทางการเมอง เปนตน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 151

จากการกำเนดและความเปนมาของสทธมนษยชนในตางประเทศและประเทศไทยจนถงปจจบน สามารถแบงพฒนาการในเรองสทธมนษชน ไดเปน 3 ระยะ ไดแก

ระยะทหนง ระยะแหงการเรมตน เปนยคทสภาพทางสงคมมการกดขขมเหงไมเคาเคารพตอศกดศรประจำตวของมนษย มการเอารดเอาเปรยบ แกงแยงและไมมกฎหมายหรอกฎเกณฑทชดเจนในการใหหลกประกนเรองสทธแกประชาชนระยะทสอง ระยะแหงการเรยนร เปนชวงทผคนในสงคมเรยกรองถามหาสทธและเสรภาพ มความขดแยงระหวางผปกครองกบกลมคนในประเทศ มการตอส ในระยะนเรมมกฎหมายหรอกลไกในการคมครองสทธมนษยชน ผคนเรมเรยนรถงสทธของตนเอง โดยชวงทายของระยะนผคนใหความสำคญของสทธตนเอง แตอาจละเลยหรอมการละเมดสทธและเสรภาพของผอนบางระยะทสาม ระยะแหงการเคารพสทธมนษยชน เปนชวงทประชาชนมการรวมกลมกนเพอเหตผลในการปกปองและพทกษสทธมนษยชน มการรณรงคใหตระหนกถงการเคารพสทธของผอน การใชอำนาจหรอใชสทธมการคำนงถงสทธ เสรภาพของประชาชน การใชสทธ เสรภาพของประชาชนเปนไปอยางกวางขวาง

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน152

เรองท 2 การคมครองตนเเองและผอนตามหลกสทธมนษยชน

หากจะกลาวถงการคมครองตนเองและผอนตามหลกสทธมนษยชน คำถามคอ การคมครองสทธมนษยชนควรเรมจากทไหน?

หากเราจะหาคำตอบจากกวางไปหาแคบ ไดแก รฐบาล สงคม สถานททำงานครอบครว และปจเจกบคคล

หากเราจะหาคำตอบจากแคบขยายไปกวาง กตองเรมจาก ปจเจกบคคล ครอบครวสถานททำงาน สงคม และรฐบาล

หมายความวา การสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนควรเรมตนกบทกๆภาคสวนโดยเฉพาะอยางยง การปลกฝงมโนธรรมสำนกในแตละปจเจกชน

หลกการพนฐานในเรองสทธมนษยชน มดงน1. สทธมนษยชนเปนสทธตามธรรมชาตทมมาตงแตเกด2. สทธมนษยชนเปนสทธซงเสมอกนของมนษยทกคน3. สทธมนษยชนเปนสทธขนพนฐานทไมอาจโอนใหแกกนได4. สทธมนษยชนเปนสทธขนพนฐานทไมอาจแบงแยกได

จากหลกการพนฐานในเรองสทธมนษยชน เราจงมองเเหนเปาหมายของการดำเนนการเรองสทธมนษยชนวา เปาหมายนนกคอ เพอใหมวลมนษยชาตมอสรภาพ ไดรบความเปนธรรมและอาศยอยรวมกนอยางสนต

หากมนษยทกคนจะไดรบการคมครองตามสทธมนษยชน จะตองมเสรภาพในชวตเรองใดบาง จงจะไดรบสทธตางๆตามหลกการพนฐานของสทธมนษยชน เสรภาพทมนษยทกคนตองไดรบเพอใหไดรบสทธตางๆตามหลกการพนฐานของสทธมนษยชน คอ

1. เสรภาพในการแสดงออก2. เสรภาพในความเชอ3. เสรภาพจากความหวาดกลว และอสรภาพทพงปรารถนา

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 153

การละเมดสทธมนษยชนในประเทศไทยตวอยางการละเมดสทธมนษยชนในประเทศไทยทเกดขน เชน1. การละเมดสทธมนษยชนจากภาคเอกชน/ประชาชน ไดแก การประทษรายตอ

ชวต รางกาย เสรภาพ อนามย ทรพยสน รวมถงการเอารดเอาเปรยบอยางไมเปนธรรมจากผทมสถานภาพทางสงคมหรอทงเศรษฐกจทดกวา เปนตน

2. การละเมดสทธมนษยชนจากภาครฐ เชน การใชอำนาจทไมเปนธรรม หรอการใชอำนาจโดยมทศนคตเชงอำนาจนยม ไมวาจะเปน การละเมดทางนโยบายของรฐ การออกกฎหมายหรอบรหารราชการทมผลกระทบตอสทธ เสรภาพ รวมตลอดถงวถชวตของชมชน เปนตน

แนวทางการคมครองตนเองและผอนจากการถกละเมดสทธมนษยชน1. ไมเปนผกระทำความรนแรงใดๆ ตอบคคลอน2. ไมยอมใหบคคลอนกระทำความรนแรงตอตนเอง3. ไมเพกเฉยเมอพบเหนการละเมดสทธตอบคคลอน ควรแจงเจาหนาททเกยวของ

หรอใหความชวยเหลอตามสมควรในสวนททำได4. มการรวมกลมในภาคประชาชนอยางเปนระบบและจดตงเปนองคกร มลนธ

ฯลฯ เพอปกปอง คมครองผออนแอกวาในสงคม เพอใหเกดพลงในการตรวจสอบ เรยกรอง ใหรฐมการจดทำกฎหมายทเกดประโยชนตอสวนรวม

5. รณรงคใหมการเหนคณคาและความสำคญของการปกปองและสงเสรมสทธมนษยชน

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน154

กจกรรมท 13

1. ใหศกษาและสรปความเปนมาของสทธมนษยชนในประเทศไทย……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..

2. ใหหาตวอยางการถกละเมดสทธมนษยชนกรณบคคลถกละเมดจากเอกชน และแนวทางในการแกไข

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..

3. ใหหาตวอยางการถกละเมดสทธมนษยชนกรณบคคลถกละเมดจากภาครฐ และแนวทางการแกไข

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 155

บรรณานกรม

การศาสนา, กรม. เอกสารเผยแพรเกยวกบองคการศาสนาตางๆ. กรงเทพฯ : โรงพมพกรมการศาสนา, มปพ.

การศกษานอกโรงเรยน,กรม. ชดวชาพฒนาสงคมและชมชน ระดบมธยมศกษาตอนตน.กรงเทพฯ : เอกพมพไทย จำกด, มปพ.

____________________ชดวชาพฒนาสงคมและชมชน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย.กรงเทพฯ : เอกพมพไทย จำกด, มปพ.

จมนอรดรณารกษ (แจม สนทรเวช). พระราชประเพณ (ตอน 3). กรงเทพฯ : องคการการคาของครสภา, 2514.

ชลพร สสวรรณ และสทธราภรณ บรสทธ. ความรรอบตวขนบธรรมเนยมและประเพณไทย.กรงเทพฯ : โรงพมพทพยสทธ, 2544.

เดอน คำด. ศาสนาเบองตน. กรงเทพฯ : ภาควชาปรชญาและศาสนา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.2531.

มหามกฎราชวทยาลยในพระราชปถมภ. พระสตรและอรรถกถาแปลงทกขกนกายชาดก เลมท3 ภาคท 4. กรงเทพฯ : โรงพมพมหามกฎราชวทยาลยฒ 2534.

ทองสบ ศภมารค. พระพทธศาสนาในกมพชา. กรงเทพฯ : สภาวจยแหงชาต, 2544.ประยรศกด ชลายนเดชะ. มสลมในประเทศไทย. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงกรฟ จำกด, 2531.____________________มสลมในประเทศไทย. ครงท 2 กรงเทพฯ : โครงการหอสมดกลาง

อสลาม, 25469บรรเทง พานจตร. ประเพณ วฒนธรรมไทยและคตความเชอ. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. 2549.วศน อสทสระ. พทธโอวาทกอนปรนพพาน. ครงท 4 กรงเทพฯ : ศลปะสยามบรรจภณฑและ

การพมพ จำกด, 2548.สชพ ปญญานภาพ. ศาสนาเปรยบเทยบ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคำแหง, 2534.สมโพธ ผลเตม (น.อ.) ปรชญาคมคำกลอน 100 เรองแรก. กรงเทพฯ : ทรงสรวรรณ จำกด, 2545.เวบไซต http://www.k-tc.co.th/festival.php สบคนเมอวนท 2 มนาคม 2553.เวบไซต http://www.larnbuddhism.com/grammathan/promvihan.html เรอง “พรหมวหาร 4”

สบคนเมอวนท 2 มนาคม 2553.

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน156

เวบไซต http://www.th.wikipedia.org/wiki เรอง “ประวตพทธศาสนา” จากวกพเดย สารานกรมเสร สบคนเมอวนท 3 มนาคม 2553

เวบไซต http://www.wlc2chaina.com/about_china.html บทความเรองประเพณ วฒนธรรมจนสบคนเมอวนท 3 มนาคม 2553.

เวบไซต http://www.e-learning.mfu.ac.th/mflu/16041010/chapter1/Lesson1.htm#13 รวมบทความของพงศเพญ ศกนตาภย. เรองรฐธรรมนญและการปกครอง. กรงเทพฯ :โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2534. สบคนเมอวนท 3 มนาคม 2553

เวบไซต http://www.riis3.royin.go.th/dictionary.asp สบคนเมอวนท 11 กมภาพนธ 2553.เวบไซต http://www.gotoknow.org/blog/works-of-archannop/51974 บทความของนายนพนธ

สรยะ เรอง “ววฒนาการสทธมนษยชนในประเทศไทย ตอนท 2” สบคนเมอวนท 3มนาคม 2553.

เวบไซต http://www.kittibodee.blogspot.com/2009/02/blog-post-20.html. โดย กตตบด ไยพล.2552. บทความเรอง “สทธมนษยชน : การบรรยายสรปวชาสทธขนพนฐาน” สบคนเมอวนท 3 มนาคม 2553

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง (สค 21002) ระดบมธยมศกษาตอนตน 157

คณะผจดทำทปรกษา1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.3. นายวชรนทร จำป รองเลขาธการ กศน.4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอำนวยการกลมพฒนาการศกษา

นอกโรงเรยนผเขยนและเรยบเรยง1. นางพรทพย เขมทอง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน2. นางสาวาสนา โกสยวฒนา สถาบนการศกษาทางไกล3. นางธญญาวด เหลาพาณชย ขาราชการบำนาญ สำนกงาน กศน.

ผบรรณาธการและพฒนาปรบปรง1. นางพรทพย เขมทอง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน2. นางสาววาสนา โกสยวฒนา สถาบนการศกษาทางไกล3. นางธญญาวด เหลาพาณชย ขาราชการบำนาญ สำนกงาน กศน.4. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

คณะทำงาน1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยนผออกแบบปก1. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน