หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม

รายวชา ศาสนาและหนาทพลเมอง (สค31002)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560)

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ

หามจ าหนาย หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน ลขสทธเปนของ ส านกงาน กศน. ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการล าดบท 43 /2557

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม

รายวชา ศาสนาและหนาทพลเมอง (สค31002) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย เอกสารทางวชาการลาดบท 43/2557

หามจาหนาย หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

คานา

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไดดาเนนการจดทาหนงสอเรยน ชดใหมนขน เพอสาหรบใชในการเรยนตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทมวตถประสงคในการพฒนาผเรยนใหมคณธรรม จรยธรรม มสตปญญา และศกยภาพในการประกอบอาชพ การศกษาตอ และสามารถดารงชวตอยในครอบครว ชมชน สงคมไดอยางมความสข โดยผเรยนสามารถนาหนงสอเรยนไปใชในการศกษาดวยวธการศกษาคนควาดวยตนเอง ปฏบตกจกรรม รวมทงทาแบบฝกหดเพอทดสอบความรใหกบผเรยน และไดมการปรบเพมเตมเนอหาเกยวกบการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต เพอใหสอดคลองกบนโยบายของกระทรวงศกษาธการ นน

ขณะน คณะกรรมการรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) มนโยบายในการปลกจตสานกใหคนไทยมความรกชาต เทดทนสถาบนพระมหากษตรย เสรมสรางคณธรรม จรยธรรม คานยมในการอยรวมกนอยาง สามคค ปรองดอง สมานฉนท สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงไดมการดาเนนการปรบเพมตวชวดของหลกสตร และเนอหาหนงสอเรยนใหสอดคลองตามนโยบายดงกลาว โดยเพมเนอหาเกยวหลกอานาจอธปไตย หลกความเสมอภาค หลกนตรฐและนตธรรม หลกเหตผล หลกการประนประนอม และหลกการยอมรบความเหนตาง เพอการอยรวมกนอยางสนตสามคค ปรองดองสมานฉนท และ คณธรรม จรยธรรมในการอยรวมกนอยางสนต สามคคปรองดอง สามานฉนท เพอใหสถานศกษานาไปใชในการจดการเรยนการสอนใหกบนกศกษา กศน. ตอไป

ทงน สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดรบความรวมมอดวยด จากผทรงคณวฒและผเกยวของหลายทานทคนควาและเรยบเรยงเนอหาสาระจากสอตาง ๆ เพอใหไดสอทสอดคลองกบหลกสตร และเปนประโยชนตอผเรยนทอยนอกระบบอยางแทจรง ขอขอบคณคณะทปรกษา คณะผเรยบเรยง ตลอดจนคณะผจดทาทกทานทไดใหความรวมมอดวยดไว ณ โอกาสน

สานกงาน กศน. กนยายน 2557

สารบญ

หนา

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน โครงสรางรายวชา ศาสนาและหนาทพลเมอง (สค31002) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย บทท 1 ศาสนาในโลก ............................................................................................................ 1 เรองท 1 ความหมาย คณคา และประโยชนของศาสนา………………………................ 2 เรองท 2 พทธประวตและหลกธรรมคาสอนของพทธศาสนา ................................... 3 เรองท 3 ประวตศาสดา และคาสอนของศาสนาอสลาม ....................................... 20 เรองท 4 ประวตศาสดา และคาสอนของศาสนาครสต .......................................... 22 เรองท 5 ประวตศาสนาพราหณ - ฮนด และคาสอน ............................................ 25 เรองท 6 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาซกซ ............................................. 34 เรองท 7 การเผยแผศาสนาตาง ๆ ในโลก ............................................................. 40 เรองท 8 กรณตวอยางปาเลสไตน ......................................................................... 44 เรองท 9 แนวปองกน และแกไขความขดแยงทางศาสนา ...................................... 46 เรองท 10 หลกธรรมในแตละศาสนาทสงผลใหอยรวมกบ ศาสนาอนไดอยางมความสข .................................................................. 47 เรองท 11 วธฝกปฏบตพฒนาจตในแตละศาสนา .................................................... 48 บทท 2 วฒนธรรม ประเพณและคานยมของประเทศของโลก .......................................... 52 เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของวฒนธรรม ................................................. 53 เรองท 2 เอกลกษณวฒนธรรมไทย ....................................................................... 54 เรองท 3 การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมและการเลอกรบวฒนธรรม ................... 55 เรองท 4 ประเพณในโลก ...................................................................................... 56 เรองท 5 ความสาคญของคานยม และคานยมในสงคมไทย .................................. 56 เรองท 6 คานยมทพงประสงคของสงคมโลก......................................................... 59 เรองท 7 การปองกนและแกไขปญหาพฤตกรรมตามคานยม ทไมพงประสงคของสงคมไทย ................................................................ 61 บทท 3 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ....................................................................... 63 เรองท 1 ความเปนมาการเปลยนแปลงรฐธรรมนญ .............................................. 64 เรองท 2 สาระสาคญของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ................................ 66 เรองท 3 บทบาทหนาทขององคกรตามรฐธรรมนญ และการตรวจสอบการใชอานาจรฐ ........................................................ 74 เรองท 4 บทบญญตของรฐธรรมนญทมผลตอการเปลยนแปลง ทางสงคมและมผลตอฐานะของประเทศไทยในสงคมโลก ....................... 79 เรองท 5 หนาทพลเมองตามรฐธรรมนญและกฎหมายอน ๆ ................................. 81

สารบญ (ตอ)

หนา เรองท 6 หลกอานาจอธปไตย หลกความเสมอภาค หลกนตรฐ และนตธรรม หลกเหตผล หลกการประนประนอมและ หลกการยอมรบความคดเหนตางเพอการอยรวมกน อยางสนต สามคค ปรองดอง สมานฉนท ............................................... 83 เรองท 7 การมสวนรวมในการปองกนและปราบปรมการทจรต.............................98 บทท 4 สทธมนษยชน ...................................................................................................... 123 เรองท 1 หลกสทธมนษยสากล .......................................................................... 124 เรองท 2 สทธมนษยชนในประเทศไทย .............................................................. 129 เรองท 3 แนวทางการปฏบตตนตามหลกสทธมนษยชน ..................................... 133 เฉลยกจกรรม ........................................................................................................... 138 บรรณานกรม ........................................................................................................... 141 คณะผจดทา ........................................................................................................143

คาแนะนาในการใชหนงสอเรยน หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง ระดบมธยมศกษาตอนปลาย เปนหนงสอเรยนทจดทาขน สาหรบผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ ในการศกษาหนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาศาสนาและหนาทพลเมอง ผเรยนควรปฏบต ดงน 1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในหวขอสาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และขอบขายเนอหา 2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และทากจกรรมตามทกาหนดแลวตรวจสอบกบแนวตอบกจกรรมทกาหนด ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจในเนอหานนใหม ใหเขาใจ กอนทจะศกษาเรองตอไป 3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรอง เพอเปนการสรปความร ความเขาใจของเนอหาในเรองนน ๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของแตละเนอหาแตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบกบครและเพอน ๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได 4. หนงสอเรยนเลมนม 4 บท คอ บทท 1 ศาสนาในโลก บทท 2 วฒนธรรม ประเพณ และคานยมของประเทศไทยและของโลก บทท 3 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บทท 4 สทธมนษยชน

โครงสราง

รายวชา ศาสนาและหนาทพลเมอง (สค31002) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

สาระสาคญ เปนสาระทเกยวกบศาสนาตาง ๆ ทเกยวของกบกาเนดศาสนาและศาสดาของศาสนาตาง ๆ หลกธรรมสาคญของศาสนาตาง ๆ การเผยแพรศาสนา ความขดแยงในศาสนา การปฏบตตนใหอยรวมกน อยางสนตสข การฝกจตในแตละศาสนา การพฒนาปญญาในการแกไขปญหา ตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม วฒนธรรม ประเพณดานภาษา การแตงกาย อาหาร ประเพณสาคญ ๆ ของประเทศตาง ๆ ในโลก การอนรกษและสบทอดวฒนธรรม ประเพณ การมสวนรวมในการสบทอดและปฏบตตนเปนแบบอยางในการอนรกษวฒนธรรมตามประเพณของชาต และการเลอกปรบใชวฒนธรรมตางชาตไดอยางเหมาะสมกบตนเองและสงคมไทย คานยมทพงประสงคของสงคมไทยและประเทศตาง ๆ ในโลกการปฏบตตน เปนผนาในการปองกนและแกไขพฤตกรรมไมเปนทพงประสงคในสงคมไทย ผลการเรยนรทคาดหวง 1. อธบายประวต หลกคาสอน และการปฏบตตนตามหลกศาสนาทตนนบถอ 2. เหนความสาคญของวฒนธรรม ประเพณ และมสวนในการปฏบตตนตามวฒนธรรม ประเพณ ทองถน 3. ปฏบตตนตามหลกธรรมทางศาสนา วฒนธรรม ประเพณ 4. ยอมรบและปฏบตตนเพอการอยรวมกนอยางสนตสขในสงคมทมความหลากหลายทางศาสนา วฒนธรรม ประเพณ 5. วเคราะหหลกการสาคญของประชาธปไตยและปฏบตตนตามคณธรรม จรยธรรม คานยมใน การอยรวมกนอยางสนต สามคค ปรองดอง สมานฉนท 6. วเคราะหแนวทางการแกปญหาการทจรต และมสวนรวมในการปองกนและปราบปราม การทจรต ขอบขายเนอหา บทท 1 ศาสนาในโลก เรองท 1 ความหมาย คณคา และประโยชนของศาสนา เรองท 2 พทธประวตและหลกธรรมคาสอนของพทธศาสนา เรองท 3 ประวตศาสดา และคาสอนของศาสนาอสลาม เรองท 4 ประวตศาสดา และคาสอนของศาสนาครสต เรองท 5 ประวตศาสนาพราหมณ - ฮนด และคาสอน เรองท 6 ประวตศาสดาของศาสนาซกซและคาสอน เรองท 7 การเผยแผศาสนาตาง ๆ ในโลก เรองท 8 กรณตวอยางปาเลสไตน

เรองท 9 แนวทางปองกนและแกไขความขดแยงทางศาสนา เรองท 10 หลกธรรมในแตละศาสนาทสงผลใหอยรวมกบศาสนาอนไดอยางมความสข เรองท 11 วธฝกปฏบตพฒนาจตในแตละศาสนา บทท 2 วฒนธรรม ประเพณ และคานยมของประเทศของโลก เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของวฒนธรรม เรองท 2 เอกลกษณวฒนธรรมไทย เรองท 3 การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมและรบวฒนธรรม เรองท 4 ประเพณในโลก เรองท 5 ความสาคญของคานยม และคานยมในสงคมไทย เรองท 6 คานยมทพงประสงคของสงคมโลก เรองท 7 การปองกนและแกไขปญหาพฤตกรรมตามคานยม ทไมพงประสงคของสงคมไทย บทท 3 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เรองท 1 ความเปนมาการเปลยนแปลงรฐธรรมนญ เรองท 2 สาระสาคญของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

เรองท 3 บทบาทหนาทขององคกรตามรฐธรรมนญและการตรวจสอบการใชอานาจรฐ เรองท 4 บทบญญตของรฐธรรมนญทมผลตอการเปลยนแปลงทางสงคมและมผลตอ

ฐานะของประเทศไทยในสงคมโลก เรองท 5 หนาทพลเมองตามรฐธรรมนญและกฎหมายอน ๆ เรองท 6 หลกอานาจอธปไตย หลกความเสมอภาค หลกนตรฐและนตธรรม หลกเหตผล หลกการประนประนอมและหลกการยอมรบความคดเหนตาง เพอการอยรวมกนอยางสนต สามคค ปรองดอง สมานฉนท เรองท 7 การมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต

บทท 4 สทธมนษยชน เรองท 1 หลกสทธมนษยสากล เรองท 2 สทธมนษยชนในประเทศไทย เรองท 3 แนวทางการปฏบตตนตามหลกสทธมนษยชน บรรณานกรม คณะทางาน

สอประกอบการเรยนร 1. หนงสอ ศาสนาสากล 2. ซด ศาสนาพทธ ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม ศาสนาฮนด 3. หนงสอวฒนธรรม ประเพณในสงคมไทย 4. หนงสอวฒนธรรม ประเพณของประเทศตาง ๆ ในโลก 5. คอมพวเตอร อนเทอรเนต

ห น า | 1

บทท 1 ศาสนาในโลก สาระสาคญ

ศาสนาตาง ๆ ในโลกมคณคาและเปนประโยชนตอชาวโลก เพราะกอใหเกดจรยธรรมเปน แนวทางการดาเนนชวต ทาใหมนษยสามารถปกครองตนเองได ชวยใหสงคมดขน สาหรบประเทศไทยม ผนบถอศาสนาพทธมากทสด รองลงมา คอ ศาสนาอสลาม ศาสนาครสต ศาสนาฮนด และศาสนาซกข แตในโลกมผนบถอศาสนาครสตมากทสด รองลงมา คอ ศาสนาอสลาม ศาสนาฮนด และศาสนาพทธ การศกษาคาสอนศาสนาตาง ๆ ของศาสนกชน เพอนามาประพฤตสงผลใหสงคมมความสข ศาสนา ทกศาสนาลวนสงสอนใหคนเปนคนด เมอสงคมเกดความขดแยงควรรบหาทางแกไข โดยการนาคาสอนทางศาสนามาประพฤตปฏบตจงจะสงผลใหสงคมเกดความสงบสขตลอดไป

ผลการเรยนทคาดหวง

1. มความรความเขาใจศาสนาทสาคญ ๆ ในโลก 2. มความรความเขาใจในหลกธรรมสาคญของแตละศาสนา 3. เหนความสาคญในการอยรวมกบศาสนาอนอยางสนตสข 4. ประพฤตปฏบตตนสงผลใหสามารถอยรวมกนกบศาสนาอนอยางสนตสข 5. ฝกปฏบตพฒนาจตเพอใหสามารถพฒนาตนเองใหมสตปญญาในการแกปญหาตาง ๆ และ

พฒนาตนเอง

ขอบขายเนอหา

บทท 1 ศาสนาในโลก เรองท 1 ความหมายคณคาและประโยชนของศาสนา เรองท 2 พทธประวตและหลกธรรมคาสอนของพทธศาสนา เรองท 3 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาอสลาม เรองท 4 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาครสต เรองท 5 ประวตศาสนาพราหมณ - ฮนด และคาสอน เรองท 6 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาซกข เรองท 7 การเผยแพรศาสนาตาง ๆ ในโลก เรองท 8 กรณตวอยางปาเลสไตน เรองท 9 แนวทางปองกนและแกไขความขดแยงทางศาสนา เรองท 10 หลกธรรมในแตละศาสนาทสงผลใหอยรวมกบศาสนาอนไดอยางมความสข เรองท 11 วธฝกปฏบตพฒนาจตในแตละศาสนา

สอประกอบการเรยนร

ซดศาสนาสากล เอกสารศาสนาสากลและความขดแยงในปาเลสไตน

ห น า | 2

เรองท 1 ความหมายคณคาและประโยชนของศาสนา

ความหมายของศาสนา

ศาสนา คอ คาสอนทศาสดานามาเผยแผ สงสอน แจกแจง แสดงใหมนษยเวนจากความชว กระทาแตความด ซงมนษยยดถอปฏบตตามคาสอน นน ดวยความเคารพเลอมใสและศรทธา คาสอนดงกลาวจะมลกษณะเปนสจธรรม ศาสนามความสาคญตอบคคลและสงคม ทาใหมนษยทกคนเปนคนดและอยรวมกนอยางสนตสข ศาสนาในโลกนมอยมากมายหลายศาสนาดวยกน แตวตถประสงคอนสาคญยงของทก ๆ ศาสนาเปนไปในทางเดยวกน กลาวคอ จงใจใหคนละความชว ประพฤตความดเหมอนกนหมด หากแตวาการปฏบตพธกรรมยอมแตกตางกนตามความเชอถอของแตละศาสนา

คณคาของศาสนา

1. เปนทยดเหนยวจตใจของมนษย 2. เปนบอเกดแหงความสามคคของหมคณะและในหมมนษยชาต 3. เปนเครองดบความเรารอนใจ ทาใหสงบรมเยน 4. เปนบอเกดแหงจรยธรรมศลธรรมและคณธรรม 5. เปนบอเกดแหงการศกษาขนบธรรมเนยมประเพณอนดงาม 6. เปนดวงประทบสองโลกทมดมดอวชชาใหกลบสวางไสวดวยวชชา

ประโยชนของศาสนา

ศาสนามประโยชนมากมายหลายประการ กลาวโดยสรปม 6 ประการ คอ 1. ศาสนาเปนแหลงกาเนดจรยธรรม ศาสนาทกศาสนา สอนใหเราทราบวา อะไรคอความชว ทควรละเวน อะไรคอความดทควรกระทา อะไรคอสงทบคคลในสงคมพงปฏบต เพอใหอยรวมกนอยางมความสข ดงนน ทกศาสนาจงเปนแหลงกาเนดแหงความดทงปวง 2. ศาสนาเปนแนวทางการดาเนนชวต ทกศาสนาจะวางหลกการดาเนนชวตเปนขน ๆ เชน พระพทธศาสนาวางไว 3 ขน คอ ขนตนเนนการพงตนเองไดมความสขตามประสาชาวโลก ขนกลางเนนความเจรญกาวหนาทางคณธรรม และขนสงเนนการลด ละ โลภ โกรธ หลง 3. ศาสนาทาใหผนบถอปกครองตนเองได หลกคาสอนใหรจกรบผดชอบตนเองคนททาตาม คาสอนทางศาสนาเครงครด จะมหรโอตตปปะ ไมทาชวทงทลบและทแจง เพราะสามารถควบคมตนเองได 4. ศาสนาชวยใหสงคมดขน คาสอนทางศาสนาเนนใหคนในสงคมเวนจากการเบยดเบยนกน เอารดเอาเปรยบกน สอนใหเออเฟอเผอแผ มความซอสตยสจรตตอกน เปนเหตใหสงคมมความสงบสนตยงขน สอนใหอดทน เพยรพยายามทาความด สรางสรรคผลงานและประโยชนใหกบสงคม 5. ศาสนาชวยควบคมสงคมดขน ทกสงคมจะมระเบยบขอบงคบจารตประเพณและกฎหมายเปนมาตรการควบคมสงคมใหสงบสข แตสงเหลานไมสามารถควบคมสงคมใหสงบสขแทจรงได เชน กฎหมายควบคมไดเฉพาะพฤตกรรมทางกายและทางวาจาเทานน ไมสามารถลกลงไปถงจตใจได ศาสนาเทานนจงจะควบคมคนไดทงกาย วาจา และใจ

ห น า | 3

ศาสนาในประเทศไทย ศาสนาพทธ เปนศาสนาประจาชาตไทย มผนบถอมากทสด รองลงมา คอ ศาสนาอสลาม ศาสนาครสต ศาสนาพราหมณ - ฮนด และศาสนาซกข รายละเอยดของแตละศาสนาดงตอไปน คอ

เรองท 2 พทธประวตและหลกธรรมคาสอนของพทธศาสนา

พระพทธศาสนาเชอเรองการเวยนวาย ตาย เกด ในวฏสงสาร ถาสตวโลกยงมกเลส คอ โลภ โกรธ หลง จะตองเกดในไตรภม คอ 3 โลก ไดแก นรกภม โลกมนษย และเทวโลก และในการเกดเปนพระพทธเจาเพอทจะโปรดสตวโลกใหบารมสมบรณ จงจะเกดเปนพระพทธเจา ใหพระพทธเจาไดบาเพญบารมมาทกภพ ทกชาตและบาเพญบารมอยางยงยวดใน 10 ชาตสดทาย เรยกวา ทศชาต ซงไดกลาวไวในพระสตตนตปฎก โดยมความยอ ๆ ดงน

1. เตมยชาดก

เปนชาดกทแสดงถง การบาเพญเนกขมมบารม คอ การออกบวช ความวา พระเตมยเกดในตระกลกษตรย แตทรงเกรงวาจะตองขนครองราชยเปนพระราชา เพราะทรงเหนการลงโทษโจรตามคาสงของพระราชา เชน เฆยนบาง เอาหอกแทงบาง พระองคจงทรงแกลงเปนงอยเปลย หหนวก เปนใบ ไมพดจากบใครพระราชาปรกษากบพราหมณใหนาพระองคไปฝงเสย พระมารดาทรงคดคาน แตไมสาเรจ จงทรงขอให พระเตมย ครองราชย 7 วน เผอพระองคจะตรสบาง ครนครบ 7 วนแลว พระเตมยกไมตรส ดงนน สารถจงนาพระเตมยไปฝงตามคาสงของพระราชา ขณะกาลงขดหลมพระเตมยลงจากรถ และตรสปราศรยแจงวาพระองคตองการจะบวช ไมตองการเปนพระราชา จากนนสารถกลบไปบอกพระราชา พระราชาจงเชญ พระเตมยกลบไปครองราชย พระเตมยกลบเทศนาสงสอนจนพระชนก ชนน และบรวาร พากนเลอมใสออกบวชตาม 2. มหาชนกชาดก

ชาดกเรองนแสดงถง การบาเพญวรยบารม คอ ความเพยร ใจความสาคญ คอ พระมหาชนก-ราชกมาร เดนทางไปทางทะเล เรอแตก คนทงหลายจมนาตายบาง เปนเหยอของสตวนาบาง แตพระองค ไมทรงละความอตสาหะ ทรงวายนา โดยกาหนดทศทางแหงกรงมถลา ในทสดกไดรอดชวตกลบไปกรงมถลาไดชาดกเรองน เปนทมาแหงภาษตทวา เปนชายควรเพยรราไปอยาเบอหนาย (ความเพยร) เสย เราเหนตวเองเปนไดอยางทปรารถนา ขนจากนามาสบกได 3. สวรรณสามชาดก

ชาดกเรองนแสดงถง การบาเพญเมตตาบารม คอ การแผไมตรจตคดจะใหสตวทงปวงเปนสข ทวหนา มเรองเลาวา สวรรณสาม เลยงมารดาบดาของตนซงเสยจกษในปา และเนองจากเปนผเมตตาปรารถนาดตอผอน หมเนอกเดนตามแวดลอมไปในทตาง ๆ วนหนงถกพระเจากรงพาราณส ชอ พระเจากบลยกษ ยงเอาดวยธน ดวยเขาพระทยผด ภายหลงเมอทราบวาเปนมาณพ ผเลยงมารดา บดา กสลดพระทย จงไปจงมารดาของสวรรณสามมา มารดา บดาของสวรรณสามกตงสจจกรยาอางคณความดของสวรรณสาม สวรรณสามกฟนคนสตและไดสอนพระราชา แสดงคตธรรมวา ผใดเลยงมารดาบดาโดยธรรม แมเทวดาก

ห น า | 4

ยอมรกษาผนน ยอมมคนสรรเสรญในโลกน ละโลกนไปแลวกไปเกดในสวรรค ตอจากนน เมอพระราชาขอใหสงสอนตอไปอกกสอนใหทรงปฏบตธรรมปฏบตชอบในบคคลทงปวง 4. เนมราชชาดก

ชาดกเรองนแสดงถง การบาเพญอธษฐานบารม คอ ความตงใจมนคง มเรองเลาวา เนมราช ไดขนครองราชยตอจากพระราชบดา ทรงบาเพญคณงามความด เปนทรกของมหาชน และในทสดเมอทรงมอบราชสมบตแกพระราชโอรส เสดจออกผนวชเชนเดยวกบทพระราชบดาของพระองคเคยทรงบาเพญมาทอดพระเนตรเหนเสนพระเกศาหงอกบางกสลดพระทยในสงขารจงทรงออกผนวช 5. มโหสถชาดก

ชาดกเรองนแสดงถง การบาเพญปญญาบารม คอ มปญญาลาเลศ มเรองเลาวา มโหสถบณฑตเปนทปรกษาหนมของพระเจาวเทหะ แหงกรงมถลา ทานมความฉลาดร สามารถแนะนาในปญหาตาง ๆ ไดอยางถกตองรอบคอบ เอาชนะทปรกษาอน ๆ ทรษยาใสความดวยความด ไมพยาบาท อาฆาตครงหลง ใชอบายปองกนพระราชาจากราชศตร และจบราชศตรซงเปนกษตรยพระนครอนได 6. ภรทตชาดก

ชาดกเรองนแสดงถง การบาเพญศลบารม คอ การรกษาศล มเรองเลาวา ภรทตตนาคราช ไปจาศลอยรมฝงแมนายมนา ยอมอดทนใหหมองจบไปทรมานตาง ๆ ทงทสามารถจะทาลายหมองไดดวยฤทธ ดวยความทมใจมนตอศลของตนในทสดกไดอสรภาพ 7. จนทกมารชาดก

ชาดกเรองนแสดงถง การบาเพญขนตบารม คอ ความอดทน จนทกมาร เปนโอรสของพระเจา-เอกราช พระองคทรงชวยประชาชนใหพนจากคด ซงกณฑหาลพราหมณราชปโรหต เปนผรบสนบนตดสนคดขาดความเปนธรรม สงผลใหกณฑหาลพราหมณผกอาฆาตพยาบาท วนหนงพระเจาเอกราช ทรงพระสบนเหนดาวดงสเทวโลก เมอทรงตนบรรทม ทรงพระประสงคเดนทางไปดาวดงสเทวโลก จงตรสถามกณฑหาล-พราหมณ กณฑหาลพราหมณ จงกราบทลแนะนาใหตดพระเศยรโอรส ธดา มเหส บชายญ แมใครจะทดทาน ขอรองกไมเปนผล รอนถงทาวสกกะ (พระอนทร) ตองมาชแจงใหหายเขาใจผดวา วธนไมใชทางไปสวรรค มหาชน จงรมฆากณฑหาลพราหมณ และเนรเทศพระเจาเอกราช แลวกราบทลเชญจนทกมารขนครองราชย 8. นารทชาดก

ชาดกเรองนแสดงถง การบาเพญอเบกขาบารม คอ การวางเฉย พระพรหมนารถ ไดชวยให พระเจาองคตราช แหงกรงมถลามหานคร พนจากความคดเหนผดทไดรบคาสอนจากคณาชวก วารปกายของคน สตว เปนของเทยง แมตดศรษะผอนแลวไมบาป สขทกขเกดไดเองไมมเหต คนเราเวยนวายตายเกดหนกเขากบรสทธเอง เมอพระองคมความเหน ดงนน พระเจาองคตราชจงสงใหรอโรงทาน และมวเมาในโลกย รอนถงพระธดา คอ พระนางรจา ทรงหวงพระบดา จงสวดออนวอน ขอใหพระบดาพนจากความมวเมารอนถง พระพรหมนาทร ทรงจาแลงกายเปนนกบวช ทรงสอนใหพระเจาองคตราชใหกลบความเหนทผดมา บาเพญกศลถอศล ทาทานปกครองเมองโดยสงบรมเยน 9. วทรชาดก

ชาดกเรองนแสดงถง การบาเพญสจจบารม คอ ความซอสตย บณฑต มหนาทถวายคาแนะนาแกพระเจาธนญชยโกรพยะ ซงเปนพระราชาทคนนบถอมาก ครงหนงปณณกยกษมาทาพระเจาธนญชยโกทพยะเลนสกา ถาแพจะถวายมณรตนะอนวเศษ ถาพระราชาแพตองใหสงทปณณกยกษตองการ ในทสดพระราชาแพ ปณณกยกษขอตววฑรบณฑต พระราชาหนวงเหนยวประการใดไมสาเรจ วฑรบณฑตรกษาสจจะไปกบยกษ

ห น า | 5

ในทสดแม แมยกษจะทาอยางไรวฑรบณฑตกไมตายกบแสดงธรรม จนยกษเลอมใสและไดกลบคนบานเมองมการฉลองรบขวญเปนการใหญ 10. เวสสนดรชาดก

เปนชาตสดทายของพระพทธเจาชาตตอไปจงจะเกดเปนพระพทธเจาชาดกเรองน แสดงถงการบาเพญทานบารม คอ การบรจาคทาน มเรองเลาวา พระเวสสนดรผใจด บรจาคทกอยางทมคนขอ ครงหนงประทานชางเผอกคบานคเมองแกพราหมณ ชาวกาลงคะ ซงตอมาขอชางไปเพอใหเมองของตนหายจากฝนแลงแตประชาชนโกรธ ขอใหเนรเทศพระราชบดา จงจาพระทยตองเนรเทศพระเวสสนดร ซงพระนางมทรพรอมดวยพระโอรสธดาไดตามเสดจไปดวย เมอชชกไปขอสองกมารกประทานใหอก ภายหลงพระเจาสญชย พระราชบดาไดทรงไถสองกมารจากชชก และเสดจไปรบพระเวสสนดรและพระนางมทรกลบกรง (เรองนแสดงการเสยสละสวนนอย เพอประโยชนสวนใหญ คอ การตรสร เปนพระพทธเจา อนจะเปนทางใหไดบาเพญประโยชนสวนรวมได มใชเสยสละโดยไมมจดมงหมายหรอเหตผล)

ประวตพระพทธเจา

พระพทธเจา ทรงมพระนามเดมวา “สทธตถะ” ทรงเปนพระราชโอรสของ “พระเจาสทโธทนะ”กษตรยผครองกรงกบลพสด แควนสกกะ และ “พระนางสรมหามายา” พระราชธดาของกษตรยราชสกล โกลยวงศ แหงกรงเทวทหะ แควนโกลยะ ในคนทพระพทธเจาเสดจปฏสนธในครรภพระนางสรมหามายา พระนางทรงพระสบนนมตวา มชางเผอกมงาสามคไดเขามาสพระครรภ ณ ทบรรทม กอนทพระนางจะมพระประสตกาลทใตตนสาละ

ห น า | 6

ณ สวนลมพนวน เมอวนศกร ขนสบหาคา เดอนวสาขะ ปจอ 80 ปกอนพทธศกราช (ปจจบนสวนลมพนวนอยในประเทศเนปาล) ทนททประสตเจาชายสทธตถะ ทรงดาเนนดวยพระบาท 7 กาว และมดอกบวผดขนมารองรบ พระบาท พรอมเปลงวาจาวา “เราเปนเลศทสดในโลก ประเสรฐทสดในโลก การเกดครงนเปนครงสดทายของเรา” แตหลงจากเจาชายสทธตถะประสตกาลไดแลว 7 วน พระนางสรมหามายากเสดจสวรรคาลย เจาชายสทธตถะ จงอยในความดแลของพระนางประชาบดโคตม ซงเปนพระกนษฐาของพระนางสรมหามายา ทงน พราหมณทง 8 ไดทานายวา เจาชายสทธตถะมลกษณะเปนมหาบรษ คอ หากดารงตนในฆราวาส จะไดเปนจกรพรรด ถาออกบวชจะไดเปนศาสดาเอกของโลก แตโกณฑญญะพราหมณผอายนอยทสดในจานวนนนยนยนหนกแนนวาพระราชกมารสทธตถะ จะเสดจออกบวชและจะไดตรสร เปนพระพทธเจาแนนอน

ชวตในวยเดก

เจาชายสทธตถะ ทรงศกษาเลาเรยนจนจบศลปศาสตรทง 18 ศาสตร ในสานกครวศวามตรและเนองจากพระบดาไมประสงคใหเจาชายสทธตถะเปนศาสดาเอกของโลก จงพยายามทาใหเจาชายสทธตถะพบเหนแตความสขโดยการสรางปราสาท 3 ฤด ใหอยประทบ และจดเตรยมความพรอมสาหรบการราชาภเษก ใหเจาชายขนครองราชย เมอมพระชนมาย 16 พรรษา ทรงอภเษกสมรสกบพระนางพมพาหรอยโสธราพระธดาของพระเจากรงเทวทหะ ซงเปนพระญาตฝายมารดา จนเมอมพระชนมาย 29 พรรษา พระนางพมพา ไดใหประสตพระราชโอรสมพระนามวา “ราหล” ซงหมายถง “บวง”

เสดจออกผนวช

ห น า | 7

วนหนงเจาชายสทธตถะ ทรงเบอความจาเจในปราสาท 3 ฤด จงชวนสารถทรงรถมาประพาสอทยาน ครงนนไดทอดพระเนตรเหนคนแก คนเจบ คนตาย และนกบวช โดยเทวทต (ทตสวรรค) ทแปลงกายมา พระองคจงทรงคดไดวานเปนธรรมดาของโลก ชวตของทกคนตองตกอยในสภาพ เชนนน ไมมใครสามารถหลกเลยงเกด แก เจบ ตายได จงทรงเหนวา ความสขทางโลกเปนเพยงภาพมายา เทานน และวถทางทจะพนจากความทกข คอ ตองครองตนเปนสมณะ ดงนน พระองคจงใครจะเสดจออกบรรพชา ในขณะทมพระชนมาย 29 พรรษา ครานนพระองคไดเสดจไปพรอมกบนายฉนทะ สารถซงเตรยมมาพระทนงนามวา กณฑกะ มงตรงไปยงแมนาอโนมานท กอนจะประทบนงบนกองทรายทรงตดพระเมาลดวยพระขรรคและเปลยนชดผากาสาวพตร (ผายอมดวยรสฝาดแหงตนไม) และใหนายฉนทะนาเครองทรงกลบพระนคร กอนทพระองคจะเสดจออกมหาภเนษกรมณ (การเสดจออกเพอคณอนยงใหญ) ไปโดยเพยงลาพง เพอมงพระพกตรไปแควนมคธ

บาเพญทกรกรยา

หลงจากทรงผนวชแลว พระองคมงไปทแมนาคยา แควนมคธ ไดพยายามเสาะแสวงทางพนทกขดวยการศกษาคนควาทดลองในสานกอาฬารดาบสกาลามโคตรและอทกดาบสรามบตร เมอเรยนจบทง 2 สานกแลว ทรงเหนวานยงไมใชทางพนทกข จากนนพระองคไดเสดจไปทแมนาเนรญชรา ในตาบลอรเวลาเสนานคมและทรงบาเพญทกรกรยาดวยการขบฟนดวยฟน กลนหายใจ และอดอาหารจนรางกายซบผอม แตหลงจากทดลองได 6 ป ทรงเหนวานยงไมใชทางพนทกขจงทรงเลกบาเพญทกรกรยา และหนมาฉนอาหารตามเดม ดวยพระราชดารตามท ทาวสกกเทวราชไดเสดจลงมาดดพณถวาย 3 วาระ คอ ดดพณสาย 1 ขงไวตงเกนไป เมอดดกจะขาด ดดพณวาระท 2 ซงขงไวหยอน เสยงจะยดยาด ขาดความไพเราะ และวาระท 3 ดดพณสายสดทายทขงไวพอด จงมเสยงกงวานไพเราะ ดงนน จงทรงพจารณาเหนวา ทางสายกลาง คอ ไมตงเกนไป และไมหยอนเกนไป นน คอ ทางทจะนาสการพนทกข หลงจากพระองคเลกบาเพญทกรกรยา ทาใหพระปญจวคคยทง 5 ไดแก โกณฑญญะ วปปะ ภททยะ มหานามะ อสสช ทมาคอยรบใชพระองคดวยความคาดหวงวา เมอพระองคคนพบทางพนทกข จะไดสอนพวกตนใหบรรลดวย เกดเสอมศรทธาทพระองคลมเลกความตงใจ จงเดนทางกลบไปทปาอสปตน-มฤคทายวน ตาบลสารนาถ เมองพาราณส

ห น า | 8

ตรสร

ครานนพระองคทรงประทบนงขดสมาธใตตนพระศรมหาโพธ ณ อรเวลาเสนานคม เมองพาราณสหนพระพกตรไปทางทศตะวนออกและตงจตอธษฐานดวยความแนวแนวา ตราบใดทยงไมบรรลสมมาสมโพธญาณกจะไมลกขนจากสมาธบลลงก แมจะมหมมารเขามาขดขวาง แตกพายแพพระบารมของพระองคกลบไป จนเวลาผานไปในทสดพระองคทรงบรรลรปฌาณ คอ ยามตน หรอ ปฐมยาม ทรงบรรลปพเพนวาสานสตญาณ คอ สามารถระลกชาตได ยามสอง ทรงบรรลจตปปาตญาณ (ทพยจกษญาณ) คอ รเรองการเกดการตายของสตวทงหลายวาเปนไปตามกรรมทกาหนดไว ยามสาม ทรงบรรลอาสวกขยญาณ คอ ความรททาใหสนอาสวะหรอกเลสดวยอรยสจ 4 ไดแก ทกข สมทย นโรธ และมรรค และไดตรสรดวยพระองคเองเปนพระสมมาสมพทธเจาและเปนศาสดาเอกของโลก ซงวนทพระสมมาสมพทธเจาตรสรตรงกบ วนเพญ เดอน 6 ขณะทมพระชนมาย 35 พรรษา แสดงปฐมเทศนา หลงจากพระสมมาสมพทธเจาตรสรแลว ทรงพจารณาธรรมทพระองคตรสรมาเปนเวลา 7 สปดาหและทรงเหนวาพระธรรมนนยากสาหรบบคคลทวไปทจะเขาใจและปฏบตได พระองคจงทรงพจารณาวาบคคลในโลกนมหลายจาพวกอยางบว 4 เหลา ทมทงผทสอนไดงายและผทสอนไดยาก พระองคจงทรงระลกถงอาฬารดาบสและอทกดาบสผเปนพระอาจารยจงหวงเสดจไปโปรดแตทงสองทานเสยชวตแลวพระองคจงทรงระลกถงปญจวคคยทง 5 ทเคยมาเฝารบใช จงไดเสดจไปโปรดปญจวคคยทปาอสปตนมฤคทายวน

ห น า | 9

ธรรมเทศนากณฑแรกทพระองคทรงแสดงธรรม คอ “ธมมจกกปปวตตนสตร” แปลวา สตรของการหมนวงลอแหงพระธรรมใหเปนไป ซงถอเปนการแสดงพระธรรมเทศนาครงแรกในวนเพญ 15 คา เดอน 8 ซงตรงกบวนอาสาฬหบชา ในการนพระโกณฑญญะไดธรรมจกษ คอ ดวงตาเหนธรรมเปนคนแรก พระพทธองคจงทรงเปลงวาจาวา “อญญาสวตโกณฑญโญ” แปลวา โกณฑญญะไดรแลว ทานโกณฑญญะจงไดสมญาวา อญญาโกณฑญญะ และไดรบการบวชเปนพระสงฆองคแรกในพระพทธศาสนา โดยเรยกการบวชทพระพทธเจาบวชใหวา “เอหภกขอปสมปทา” หลงจากปญจวคคยอปสมบททงหมดแลว พทธองคจงทรงเทศนอนตตลกขณสตร ปญจวคคย จงสาเรจเปนอรหนตในเวลาตอมา

การเผยแผพระพทธศาสนา

ตอมาพระพทธเจาไดเทศนพระธรรมเทศนาโปรดแกสกลบตร รวมทงเพอนของสกลบตรจนไดสาเรจเปนพระอรหนตทงหมดรวม 60 รป พระพทธเจาทรงมพระราชประสงคจะใหมนษยโลกพนทกขพนกเลส จงตรสเรยกสาวกทง 60 รป มาประชมกนและตรสใหสาวก 60 รป จารกแยกยายกนเดนทางไปประกาศศาสนา 60 แหง โดยลาพงในเสนทางทไมซากน เพอใหสามารถเผยแผพระพทธศาสนาในหลายพนทอยางครอบคลม สวนพระองคเองไดเสดจไปแสดงธรรม ณ ตาบลอรเวลาเสนานคม หลงจากสาวกไดเดนทางไปเผยแผพระพทธศาสนาในพนทตาง ๆ ทาใหมผเลอมใสพระพทธศาสนาเปนจานวนมาก พระองคจงทรงอนญาตใหสาวกสามารถดาเนนการบวชไดโดยใชวธการ “ตสรณคมนปสมปทา” คอ การปฏญาณตนเปนผถงพระรตนตรย พระพทธศาสนาจงหยงรากฝงลกและแพรหลายในดนแดน แหงนน เปนตนมา

ห น า | 10

เสดจดบขนธปรนพพาน พระสมมาสมพทธเจา ไดทรงโปรดสตวและแสดงพระธรรมเทศนาตลอดระยะเวลา 45 พรรษา ทรงสดบวาอก 3 เดอนขางหนา จะปรนพพาน จงไดทรงปลงอายสงขาร ขณะนนพระองคไดประทบจาพรรษา ณ เวฬคาม ใกลเมองเวสาล แควนวชช โดยกอนเสดจดบขนธปรนพพาน 1 วน พระองคไดเสวยสกรมททวะทนายจนทะทาถวาย แตเกดอาพาธลง ทาใหพระอานนทโกรธ แตพระองคตรสวา “บณฑบาตทมอานสงสทสด”ม 2 ประการ คอ เมอตถาคต (พทธองค) เสวยบณฑบาตแลวตรสรและปรนพพาน” และมพระดารสวา “โย โว อานนท ธมม จ วนโย มยา เทส โต ปญญตโต โส โว มมจจเยน สตถา” อนแปลวา “ดกอนอานนท ธรรมและวนยอนทเราแสดงแลว บญญตแลวแกเธอทงหลาย ธรรมวนยจกเปนศาสดาของเธอทงหลายเมอเราลวงลบไปแลว” พระพทธเจาทรงประชวรหนกแตทรงอดกลนมงหนาไปเมองกสนารา ประทบ ณ ปาสาละ เพอเสดจดบขนธปรนพพาน โดยกอนทจะเสดจดบขนธปรนพพานนน พระองคไดอปสมบทแกพระสภททะ-ปรพาชก ซงถอไดวา “พระสภททะ” คอ สาวกองคสดทายทพระพทธองคทรงบวชใหในทามกลางคณะสงฆทงทเปนพระอรหนตและปถชนจากแควนตาง ๆ รวมทงเทวดาทมารวมตวกนในวนน ในครานนพระองคทรงมปจฉมโอวาทวา “ดกอนภกษทงหลาย เราขอบอกเธอทงหลายสงขารทงปวง มความเสอมสลายไปเปนธรรมดา พวกเธอจงทาประโยชนตนเองและประโยชนของผอนใหสมบรณดวยความไมประมาทเถด” (อปปมาเทนสมปาเทต) จากนนไดเสดจดบขนธปรนพพานใตตนสาละ ณ สาลวโนทยาน ของเหลามลลกษตรย เมองกสนาราแควนมลละ ในวนขน 15 คาเดอน 6 รวมพระชนมาย 80 พรรษา และวนนถอเปนการเรมตนของพทธศกราช

ห น า | 11

สรปหลกธรรมของพระพทธศาสนา พระพทธศาสนาเปนศาสนาประเภทเทวนยม คอ ไมนบถอพระเจา พระสมมาสมพทธเจาทรงตรสรความจรงของชวตวา องคประกอบของชวตมนษยประกอบดวยรปและนามเทานน รปและนามเมอขยายความกจะเปนรปจตและเจตสก จากรปจตและเจตสกกขยายความดวยขนธ 5 ไดแก รปขนธ วญญาณขนธ เวทนาขนธ สญญาขนธ และสงขารขนธ สรปไดดงแผนภมองคประกอบของชวต

แผนภมแสดงองคประกอบของชวตมนษย จากแผนภมองคประกอบของชวตมนษยดงกลาว ในทางพระพทธศาสนาอธบายวา ชวต คอ ความเปนอยของรางกาย (รป) จตและเจตสก (นาม) โดยอาศยความเปนผนาเกดและตามรกษาดารงชวตและการกระทาตาง ๆ ไดโดยอาศยจตและเจตสกเปนผกาหนด รป คอ รางกายเปนธรรมชาตทไมมความรสกนกคดใด ๆ ทงสน นาม คอ สวนทเปนจตและเจตสก เปนธรรมชาตทรบรสงตาง ๆ และสามารถนกคดเรองราวสงตาง ๆได จต คอ ธรรมชาตทรอารมณ ทาหนาทเหน ไดยน รรส รกลน รสกตอการสมผส ถกตองทางกายและรสกคดทางใจ เจตสก คอ ธรรมชาตทรสกนกคดเรองราวสงตาง ๆ เมอแยกรปและนามใหละเอยดขนกจะอธบายดวยขนธ 5 คอ รปขนธ (รป) หมายถง อวยวะนอยใหญ หรอกลมรปทมอยในรางกายทงหมดของเรา วญญาณขนธ (จต) หมายถง ธรรมชาตทรบรสงตาง ๆ ทมาปรากฏทางตา ห จมก ลน กายใจ อกทงเปนธรรมชาตททาใหเกดความรสานกคดตาง ๆ เวทนาขนธ (เจตสก) หมายถง ความรสกเปนสข เปนทกข ดใจ เสยใจหรอเฉย ๆ สญญาขนธ (เจตสก) หมายถง ธรรมชาตทมหนาทในการจา หรอเปนหนวยความจาของจตนนเอง

ห น า | 12

สงขารขนธ (เจตสก) หมายถง ธรรมชาตทปรงแตงจตใหมลกษณะตาง ๆ เปนกศลบาง การเกดขนของจต (วญญาณขนธ) จะเกดขนโดยมเจตสก (เวทนาขนธ สญญาขนธ สงขารขนธ) เกดขนรวมดวยเสมอเฉพาะจตอยางเดยว ไมสามารถรบรหรอนกคดอะไรไดเลย จตและเจตสกจะแยกจากกนไมได ตองเกดรวมกน องอาศยกน จตแตละดวงทเกดจะตองมเจตสกเกดรวมดวยเสมอ จากความจรงของชวตทพระพทธองคทรงคนพบวา ชวตเปนเพยงองคประกอบของรปและนามเทานน แตเหตทคนเรามความทกขอย เพราะความรสกนกคดทเปนเรองเปนราววา “มเรามเขา” ทาใหเกดการยดมนถอมนดวยอวชชา (ความไมร) วาสภาพธรรมเทานนเปนเพยงรปและนามท “เกดขน ตงอย แลว ดบไป” เทานน 1. หลกธรรมเพอความหลดพนเฉพาะตว คอ อรยสจ 4 อรยสจ 4 แปลวา ความจรงอนประเสรฐ มอยสประการ คอ 1) ทกข คอ สภาพททนไดยากภาวะททนอยในสภาพเดมไมไดสภาพทบบคน ไดแก ชาต (การเกด) ชรา (การแก การเกา) มรณะ (การตาย การสลายไป การสญสน) การประสบกบสงอนไมเปนทรกพลดพรากจากสงอนเปนทรก การปรารถนาสงใดแลวไมสมหวงในสงนน กลาวโดยยอ ทกข กคอ อปาทานขนธ หรอขนธ 5 2) ทกขสมทย คอ สาเหตททาใหเกดทกข ไดแก ตณหา 3 คอ กามตณหา – ความทะยานอยากในกาม ความอยากไดทางกามารมณ, ภวตณหา – ความทะยานอยากในภพ ความอยากเปนโนนเปนนความอยากทประกอบดวย ภาวทฏฐ หรอสสสตทฏฐ และวภวตณหา – ความทะยานอยากในความปรารถนา จากภพ ความอยากไมเปนโนนไมเปนน ความอยากทประกอบดวยวภวทฏฐ หรออจเฉททฏฐ 3) ทกขนโรธ คอ ความดบทกข ไดแก ดบสาเหตททาใหเกดทกขกลาว คอ ดบตณหาทง 3 ไดอยางสนเชง 4) ทกขนโรธคามนปฏปทา คอ แนวปฏบตทนาไปสหรอนาไปถงความดบทกข ไดแก มรรคอนมองคประกอบอยแปดประการ คอ (1) สมมาทฏฐ – ความเหนชอบ (2) สมมาสงกปปะ – ความดาหรชอบ (3) สมมาวาจา - เจรจาชอบ (4) สมมากมมนตะ - ทาการงานชอบ (5) สมมาอาชวะ – เลยงชพชอบ (6) สมมาวายามะ - พยายามชอบ (7) สมมาสต - ระลกชอบ และ (8) สมมาสมาธ – ตงใจชอบ ซงรวมเรยกอกชอหนงไดวา “มชฌมาปฏปทา” หรอ ทางสายกลาง 2. หลกธรรมเพอการอยรวมกนในสงคม 1) สปปรสธรรม 7

สปปรสธรรม 7 คอ หลกธรรมของคนดหรอหลกธรรมของสตตบรษ 7 ประการ ไดแก (1) รจกเหตหรอธมมตา หมายถง ความเปนผรจกเหต รจกวเคราะหหาสาเหตของสงตาง ๆ (2) รจกผลหรออตถญตา หมายถง ความเปนผรจกผลทเกดขนจากการกระทา (3) รจกตนหรออตตญตา หมายถง ความเปนผรจกตนทงในดานความร คณธรรมและ

ความสามารถ (4) รจกประมาณหรอมตตญตา หมายถง ความเปนผรจกประมาณรจกหลกของความพอด

การดาเนนชวตพอเหมาะพอควร (5) รจกกาลเวลาหรอกาลญตา หมายถง ความเปนผรจกกาลเวลา รจกเวลาไหนควรทาอะไร

แลวปฏบตใหเหมาะสมกบเวลานน ๆ

ห น า | 13

(6) รจกชมชนหรอปรสญตา หมายถง ความเปนผรจกปฏบตการปรบตนและแกไขตนใหเหมาะสมกบสภาพของกลมและชมชน

(7) รจกบคคลหรอปคคลญตา หมายถง ความเปนผรจกปฏบตตนใหเหมาะสมกบบคคลซงมความแตกตางกน

การทบคคลไดนาหลกสปปรสธรรม 7 มาใชในการดาเนนชวตพบกบความสขในชวตได 2) อทธบาท 4 อทธบาท 4 คอ หลกธรรมทนาไปสความสาเรจแหงกจการม 4 ประการ คอ ฉนทะ วรยะ จตตะวมงสา (1) ฉนทะ คอ ความพอใจใฝรกใฝหาความรและใฝสรางสรรค (2) วรยะ คอ ความเพยรพยายามมความอดทนไมทอถอย (3) จตตะ คอ ความเอาใจใสและตงใจแนวแนในการทางาน (4) วมงสา คอ ความหมนใชปญญาและสตในการตรวจตราและคดไตรตรอง 3) กศลธรรมบถ 10 กศลกรรมบถ 10 เปนหนทางแหงการทาความดงามทางแหงกศล ซงเปนหนทางนาไปสความสข ความเจรญ แบงออกเปน 3 ทาง คอ กายกรรม 3 วจกรรม 4 และมโนกรรม 3 1. กายกรรม 3 หมายถง ความประพฤตดทแสดงออกทางกาย 3 ประการ ไดแก (1) เวนจากการฆาสตว คอ การละเวนจากการฆาสตว การเบยดเบยนกน เปนผเมตตากรณา (2) เวนจากการลกทรพย คอ เวนจากการลกขโมย เคารพในสทธของผอน ไมหยบฉวยเอาของคนอนมาเปนของตน (3) เวนจากการประพฤตในกาม คอ การไมลวงละเมดสามหรอภรรยาผอน ไมลวงละเมดประเวณทางเพศ 2. วจกรรม 4 หมายถง การเปนผมความประพฤตดซงแสดงออกทางวาจา 4 ประการ ไดแก (1) เวนจากการพดเทจ คอ การพดแตความจรงไมพดโกหกหลอกลวง (2) เวนจากการพดสอเสยด คอ พดแตในส งท ทาให เกดความสามคคกลมเกลยว ไมพดจาในสงทกอใหเกดความแตกแยกแตกราว (3) เวนจากการพดคาหยาบ คอ พดแตคาสภาพ ออนหวาน ออนโยนกบบคคลอนทงตอหนาและลบหลง (4) เวนจากการพดเพอเจอ คอ พดแตความจรง มเหตผล เนนเนอหาสาระทเปนประโยชน พดแตสงทจาเปนและพดถกกาลเทศะ 3. มโนกรรม 3 หมายถง ความประพฤตทเกดขนในใจ 3 ประการ ไดแก (1) ไมอยากไดของของเขา คอ ไมคดโลภอยากไดของผอนมาเปนของตน (2) ไมพยาบาทปองรายผอน คอ มจตใจปรารถนาดอยากใหผอนมความสขความเจรญ (3) มความเหนทถกตอง คอ ความเชอทถกตองคอความเชอในเรองการทาความดไดด ทาชวไดชว และมความเชอวาความพยายามเปนหนทางแหงความสาเรจ

ห น า | 14

สงคหวตถ 4

สงคหวตถ 4 เปนหลกธรรมคาสอนทางพระพทธศาสนาทเปนวธปฏบตเพอยดเหนยวจตใจของคนทยงไมเคยรกใครนบถอใหมความรกความนบถอ สงคหวตถเปนหลกธรรมทชวยผกไมตรซงกนและกนให แนนแฟนยงขนประกอบดวย ทาน ปยวาจา อตถจรยา สมานตตตา 1. ทาน คอ การใหเปนสงของตนใหแกผอนดวยความเตมใจ เพอเปนประโยชนแกผรบ การใหเปนการยดเหนยวนาใจกนอยางดยง เปนการสงเคราะหสมานนาใจกนผกมตรไมตรกนใหยงยน 2. ปยวาจา คอ การเจรจาดวยถอยคาไพเราะออนหวานพดชวนใหคนอนเกดความรกและนบถอ คาพดทดนนยอมผกใจคนใหแนนแฟนตลอดไป หรอแสดงความเหนอกเหนใจใหกาลงใจรจกพดใหเกดความเขาใจดสมานสามคคยอมทาใหเกดไมตรทาใหรกใครนบถอและชวยเหลอเกอกลกน 3. อตถจรยา คอ การประพฤตสงทเปนประโยชนแกกน คอชวยเหลอดวยแรงกายและขวนขวายชวยเหลอกจกรรมตาง ๆ ใหลลวงไป เปนคนไมดดายชวยใหความผดชอบชวดหรอชวยแนะนาใหเกดความรความสามารถในการประกอบอาชพ 4. สมานตตตา คอ การวางตนเปนปกตเสมอตนเสมอปลาย ไมถอตว และการวางตนใหเหมาะสมกบฐานะของตนตามสภาพ ไดแก ผใหญ ผนอย หรอผเสมอกน ปฏบตตามฐานะผนอยคาราวะนอบนอม ยาเกรงผใหญ

อบายมข 6

คาวา อบายมข คอ หนทางแหงความเสอมหรอหนทางแหงความหายนะความฉบหาย ม 6 อยางไดแก 1. การเปนนกเลงผหญง หมายถง การเปนคนมจตใจใฝในเรองเพศ เปนนกเจาช ทาใหเสยทรพยสนเงนทองสญ เสยเวลาและเสยสขภาพ 2. การเปนนกเลงสรา หมายถง ผทดมสราจนตดเปนนสย การดมสรานอกจากจะทาใหเสยเงนเสยทอง แลวยงเสยสขภาพ และบนทอนสตปญญาอกดวย 3. การเปนนกเลงการพนน หมายถง ผทชอบเลนการพนนทกชนด การเลนการพนนทาใหเสยทรพยสน ไมเคยทาใครรารวยมงมเงนทองไดเลย 4. การคบคนชวเปนมตร หมายถง การคบคนไมดหรอคนชว คนชวชกชวนใหทาในสงทไมถกตองและอาจนาความเดอดรอนมาสตนเองและครอบครว 5. การเทยวดการละเลน หมายถง ผทชอบเทยวการละเลนกลางคน ทาใหเสยทรพยสน และอาจทาใหเกดการทะเลาะเบาะแวงในครอบครว 6. เกยจครานทาการงาน หมายถง ผไมชอบทางาน ไมขยน ไมทางานตามหนาททรบผดชอบ

ห น า | 15

เบญจศลเบญจธรรม

เบญจศลเบญจธรรม คอ หลกธรรมทควรปฏบตควบคกนมงใหบคคลทาความดละเวนความชว

เบญจศล (สงทควรละเวน) เบญจธรรม (สงทควรประพฤต)

1. เวนจากการฆาสตว 2. เวนจากการลกทรพย 3. เวนจากการประพฤตผดในกาม 4. เวนจากการพดเทจ 5. เวนจาการเสพของมนเมา

1. มความเมตตากรณา 2. ประกอบอาชพสจรต 3. มความสารวมในกาม 4. พดความจรง ไมพดโกหก 5. มสตสมปชญญะ

โลกบาลธรรมหรอธรรมคมครองโลก

โลกบาลธรรม หรอ ธรรมคมครองโลก เปนหลกธรรมทชวยใหมนษยทกคนในโลกอยกนอยางมความสข มนาใจเออเฟอ มคณธรรม และทาแตสงทเปนประโยชน ประกอบดวยหลกธรรม 2 ประการ ไดแก หรโอตตปปะ 1.หร คอ ความละอายในลกษณะ 3 ประการแลวไมทาความชว (บาป) คอ (1) ละอายแกใจหรอความรสกทเกดขนในใจตนเองแลวไมทาความชว (2) ละอายผอนหรอสภาพแวดลอมตาง ๆ แลวไมทาความชว (3) ละอายตอความชวทตนจะทานนแลวไมทาความชว 2.โอตตปปะ คอ ความเกรงกลว หมายถง (1) เกรงกลวตนเอง ตเตยนตนเองได (2) เกรงกลวผอนแลวไมกลาทาความชว (3) เกรงกลวตอผลของความชวททาจะเกดขนแกตน (4) เกรงกลวตออาญาของแผนดนแลวไมกลาทาความชว

นกายสาคญของพระพทธศาสนา

หลงจากทพระพทธเจาปรนพพานแลว ประมาณ 100 ป พระพทธศาสนากเรมมการแตกแยกในดานความคดเหนเกยวกบการปฏบตตามพระธรรมวนย จนถงสมยพระเจาอโศกมหาราช กแตกแยกกนออกเปนนกายใหญ ๆ 2 นกาย คอ มหายาน (อาจารยวาท) กบหนยาน (เถรวาท) มหายาน “มหายาน” แปลวา “ยานใหญ” เปนลทธของภกษฝายเหนอของอนเดยซงมจดมงหมายทจะเผยแพรพระพทธศาสนาใหมหาชนเลอมใสเสยกอนแลวจงสอนใหระงบดบกเลส ทงยงไดแกไขคาสอนในพระพทธศาสนาใหผนแปรไปตามลาดบ ลทธนไดเขาไปเจรญรงเรองอยในทเบต จน เกาหล ญปนและเวยดนาม เปนตน

ห น า | 16

หนยาน คาวา “หนยาน” เปนคาทฝายมหายานตงให แปลวา “ยานเลก” เปนลทธของภกษฝายใต

ทสอนใหพระสงฆปฏบต เพอดบกเลสของตนเองกอน และหามเปลยนแปลงแกไขพระวนยอยางเดดขาด นกายนมผนบถอในประเทศศรลงกา ไทย พมา ลาว และกมพชา โดยเฉพาะประเทศไทย เปนศนยกลางนกายเถรวาท เพราะมการนบถอพระพทธศาสนานกายนสบตอกนมาตงแตบรรพชน พระพทธเจาไมใชเทวดาหรอพระเจา แตเปนมนษยทมศกยภาพเหมอนสามญชนทวไป สามารถบรรลสจธรรมไดดวยความวรยะอตสาหะ หลกปฏบตในชวตททกคนควรกระทา คอ ทาความด ละเวนความชว ทาจตใจใหผองแผว และการทเราจะทาสงเหลานไดนน จะตองมศล สมาธ ปญญา เพอเปนพาหนะนาผโดยสารขามทะเลแหงวฏสงสารไปสพระนพพาน

ห น า | 17

ความแตกตางของนกายหนยานกบนกายมหายาน

นกายหนยาน นกายมหายาน

1. ถอเรองอรยสจเปนสาคญ 1. ถอเรองบารมเปนสาคญ

2. คณภาพของศาสนกชนเปนสาคญ

2. ถอปรมาณเปนสาคญกอนแลวจงเขาปรบปรงคณภาพในภายหลง ดงนน จงตองลดหยอนการปฏบตพระวนยบางขอลง เขาหาบคคลและเพมเทวดาและพธกรรมสงคตกรรม เพอจงใจคนไดอธบายพทธมตอยางกวางขวางเกนประมาณ เพอการเผยแพร จนทาใหพระพทธ-พจน ซงเปนสจนยมกลายเปนปรชญาและตรรกวทยาไป

2. มพระพทธเจาองคเดยวคอพระ-สมณโคดมหรอพระศากยมน

3. มพระพทธเจาหลายองค องคเดม คอ อาทพทธ (กายสนาเงน) เมอทานบาเพญฌานกเกดพระฌานพทธอก เปนตนวา พระไวโรจน พทธะ-อกโขภย พทธะรตนสมภพ พทธไภสชชคร- โอฆสทธ และอมตาภา เฉพาะองคนมมาในรางคนเปน (มานษพทธะ) คอ พระศากยมน

4. มความพนจากกเลสชาตภพเปนอตกตถจรยแลวบาเพญประโยชนแกผอนเปนโลกตถจรยเปนความมงหมายสาคญ

4. มความเปนพระโพธสตวหรอพทธภมเพอบาเพญโลกตถจรยาไดเตมทเปนความ

มงหมายของพระโพธสตวหลายองค เชนพระอวโลกเตศวรมชชล วชรปาณ

กษตคสร 3 สมนตภทรอรยเมตไตร เปนตน

5. มบารม 10 ประการ คอ ทาน ศลเนกขมมะ ปญญา วรยะ ขนต สจจะ อธษฐาน เมตตา อเบกขา อนใหถงความเปนพระพทธเจา

5. มบารม 6 ประการ คอ ทาน ศล วนย ขนตฌาน ปญญา อนใหถงความสาเรจ เปน พระโพธสตวและเปนปฏปทาของพระโพธสตว

6. ถอพระไตรปฎกเถรวาท คอ พระธรรมวนย ยตตามปฐม-สงคายนา ไมมพระวนยใหมเพมเตม

6. ถอพระธรรมวนยเกาและมพระสตรใหมเพมเตม เชน สขวดยหสตรลงกาวตาร

ลทธรรมปณฑรกสตร ปรชญาปารมตาสตรเปนตน

ห น า | 18

นกายหนยาน นกายมหายาน

7. รกษาวนยเดมเอาไว 7. ปรบปรงพระธรรมวนยใหเขากบภาวะแวดลอม

8. ถอวาพระอรหนตเมอนพพานแลวไมเกดใหมอก

8. ถอวาพระอรหนตเมอปรนพพานแลวยอมกลบมาเกดใหมสาเรจเปนพระพทธเจาอก

9. ยอมรบแตธรรมกาย และนรมานกาย นอกนนไมยอมรบ

9. ถอวาพระพทธเจาม 3 กาย คอ ธรรมกายไดแก กายธรรมสมโภคกายหรอกายจาลองหรอกายอวตารของพระพทธเจา เปน กสสปสมพทธะบาง เปนพระศากยมนบาง เปนพระกกสนธะบาง เปนตนนน ลวนเปนสมโภคกายของพระพทธองคเดม (อาทพทธะ) ทงนน และ นรนามกาย คอ กายทตองอยสภาพธรรมดา คอ ตองแก เจบ และปรนพพาน ซงเปนกายทพระพทธเจาสรางขนเพอใหคนเหนความจรงของชวต แตสาหรบพระพทธเจาองคทแทนนไมตองอยในสภาพเชนน แบบเดยวกนกบปรมาตมนของพราหมณ

ห น า | 19

บคคลสาคญในสมยพทธกาล

พระสารบตร เปนอครสาวกเบองขวาของพระพทธเจา ไดรบการยกยองจากพระพทธเจาวา เปนเลศกวาพระสงฆทงปวง ในดานสตปญญา นอกจากนพระสารบตร ยงมคณธรรมในดานความกตญ และการบาเพญประโยชนใหแกพทธศาสนาอกดวย ทานไดรบการยกยองวาเปน ธรรมเสนาบดคกบพระพทธเจาทเปนธรรมราชา เนองจากทานเปนผมปฏญาณในการแสดงพระธรรมเทศนา คอ ชแจงใหผฟงเขาใจไดชดเจนสาหรบในดานความกตญ นน ทานไดฟงธรรมจากพระอสสชเปนทานแรก และเกดธรรมจกษ คอ ดวงตาเหนธรรม หมายความวา สงใดเกดเปนธรรมดา ยอมดบเปนธรรมดา จากนนเมอกอนททานจะนอนทานจะกราบทศทพระอสสชอยและหนศรษะนอนไปยงทศนน พระมหาโมคคลลานะ เปนอครสาวกเบองซายของพระพทธเจา เปนผมเอตทคคะในดานผมฤทธทานเปนผฤทธานภาพมาก สามารถกระทาอทธฤทธไปเยยมสวรรคและนรกได จากนนนาขาวสารมาบอกญาตมตรของผทไปเกดในสวรรคและนรกใหไดทราบ ประชาชนทงหลายจงมาเลอมใสพระพทธศาสนา ทาใหประชาชนเสอมคลายความเคารพเดยรถย (นกบวชลทธหนงในสมยพทธกาล) พวกเดยรถยจงโกรธแคนทานมาก จงลงความเหนวา ใหกาจดพระโมคคลลานะ นอกจากนนจงจางโจรไปฆาพระเถระ พวกโจรจงลอมจบ พระเถระทานรตวหนไปได 2 ครง ในครงท 3 ทานพจารณาเหนวาเปนกรรมเกา จงยอมใหโจรจบอยางงายดาย โจรทบกระดกทานจนแหลกเหลวไมมชนด กอนททานจะยอมนพพาน เพราะกรรมเกา ทานไดไป ทลลาพระพทธเจากอนแลวจงนพพาน อนาถบณฑกเศรษฐ เปนผไดรบการยกยองเปนนายกฝายอบาสก ทานเปนเศรษฐอยเมองสาวตถเปนผมศรทธาแรงกลาเปนผสรางพระเชตวนมหาวหารถวายแกพระพทธเจา พระพทธเจาทรงประทบอยทวดนถง 19 พรรษา นอกจากทานจะอปถมภบารงพระภกษสงฆแลว ยงไดสงเคราะหคนยากไรอนาถาอยางมากมายเปนประจาจงไดชอวา อนาถบณฑก ซงแปลวา ผมกอนขาวเพอคนอนาถา พระเจาพมพสาร เปนอบาสกทสาคญอกผหนง พระองคเปนพระเจาแผนดนครองแควนมคธครองราชยสมบตอยทกรงราชคฤห ทานถวายพระราชอทยานเวฬวนแกพระพทธเจานบวาเปนวดแหงแรกในพระพทธศาสนา พระอานนท เปนสหชาตและพทธอปฏฐากของพระพทธเจา ไดรบการยกยองวาเปนเอตทคคะวาเปนผมพหสต เนองจากทรงจาพระสตรทพระพทธเจาตรสไว และเปนผสาธยายพระสตรจนทาให การปฐมสงคายนาสาเรจเรยบรอย นอกจากนนทานยงทาหนาทเปนพทธอปฏฐากของพระพทธเจาไดอยางดรวม 25 พรรษา ดวยความขยนขนแขงทเปนภารกจประจาและไดรบการยกยองจากสมเดจพระสมมา- สมพทธเจาใหเปนเอตทคคะ (เลศ) 5 ประการ คอ 1. มสตรอบคอบ 2. มความทรงจาแมนยา 3. มความเพยรด 4. เปนพหสต 5. เปนยอดของพระภกษผอปฏฐากพระพทธเจา นางวสาขา ผเปนฝายอบาสกาเปนเลศในการถวายทานและนางเปนผมความงามครบ 5 อยาง ซงเรยกวา เบญจกลยาณ ไดแก เปนผมผมงาม คอ มผมยาวถงสะเอวแลวปลายผมงอนขน เปนผมเนองามคอ รมฝปากแดง ดจผลตาลงสกและเรยบชดสนทด เปนผมกระดกงาม คอ ฟนขาวประดจสงขและเรยบ

ห น า | 20

เสมอกน เปนผมผวงาม คอ ผวงามละเอยด ถาดากดาดงดอกบวเขยว ถาขาวกขาวดงดอกกรรณการ เปนผมวยงามแมจะคลอดบตรถง 10 ครง กคงสภาพรางกายสาวสวยดจคลอดครงเดยว ปกตนางวสาขาไปวด วนละ 2 ครง คอ เชา เยน และมของไปถวายเสมอ เวลาเชาจะเปนอาหาร เวลาเยนจะเปนนาปานะ นางเปนผสรางวดบปผารามถวายพระบรมศาสดา และเปนผคดถวายผาอาบนาฝนแกพระเณร เพราะพระเณรไมม ผาอาบนา เปลอยกายอาบนาฝนดไมเหมาะสม

เรองท 3 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาอสลาม

ศาสดาของศาสนาอสลาม คอ นบมฮมหมด ศาสนาอสลามเกดขนในดนแดนทะเลทรายอาหรบเมองเมกกะ ประเทศซาอดอาระเบย ในยคนนชาวอาหรบแตกออกเปนหลายกลม ขาดความสามคค ยากแกการปกครอง มการรบพงฆาฟนกนตลอดเวลา ไมมศาสนาเปนแกนสาร คนสวนใหญนบถอเทพเจาและรปเคารพตาง ๆ ประชาชนไมมศลธรรม สตรจะถกขมเหงรงแกมากทสด นบมฮมหมดเกดขนทามกลางสภาพสงคมทเสอมทรามเชนน จงคดหาวธทจะชวยปรบปรงแกไขสถานการณนใหดขน นบมฮมหมดเปนผทฝกใฝในศาสนาหาความสงบและบาเพญสมาธทถาฮรอบนภเขานร ในคนหนงของเดอนรอมฎอนกาเบรยลทตของพระเจาไดนาโองการของอลลอฮมาประทาน นบมฮมหมดไดนาคาสอนเหลานมาเผยแผจนเกด เปนศาสนาอสลามขน ในระยะแรกของการเผยแผศาสนาไดรบการตอตานเปนอยางมากถงกบถกทารายจนตองหลบหนไปอยเมองมะดนะฮ จนเปนทยอมรบและมคนนบถอมากมายกกลบมายดเมองเมกกะทาการเผยแผศาสนาอสลามอยางเตมท การเผยแผศาสนาของอสลามออกไปยงประเทศตาง ๆ ในยคหลงเปนไปโดยไรสงครามเขายดเมองเพอเผยแผศาสนา โดยมคมภรในศาสนาอสลาม คอ คมภรอลกรอาน

แนวประพฤตปฏบตและหลกคาสอนของศาสนาอสลาม

แนวประพฤตปฏบตและหลกคาสอนของศาสนาอสลามประกอบดวยรายละเอยดทสาคญ ๆ ดงตอไปน คอ 1. ศรทธาตออลเลาะห ใหศรทธาโดยปราศจากขอสงสยใด ๆ วาพระอลเลาะหทรงมอย จรง ทรงดารงอยดวยพระองค ทรงมมาแตดงเดม โดยไมมสงใดมากอนพระองค ทรงดารงอยตลอดกาล ไมมสงใดอยหลงจากพระองคทรงสรางทกอยางในทองฟาเพยบพรอมดวยคณลกษณะอนประเสรฐ 2. ศรทธาตอมลาอกะฮ ซงเปนบาวอลเลาะหประเภทหนงทไมอาจมองเหนตวตนหรอทราบรปราง ทแทจรง บรรดามลาอกะฮนปราศจากความผดพลาดบรสทธจากความมวหมองทงปวง มคณสมบต ไมเหมอนมนษย คอ ไมกน ไมนอน ไมมเพศ สามารถจาแลงรางได 3. ศรทธาในพระคมภรของพระเจา คอ ศรทธาวาอลเลาะหทรงประทานคมภรใหกบบรรดาศาสนทตเพอนาไปประกาศใหประชาชนไดทราบหลกคาสอนซงมอย 2 ประเภท คอ 1) สอนถงความสมพนธระหวางมนษยกบพระเจา 2) สอนถงความสมพนธระหวางมนษยกบมนษยดวยกนโดยบรรดาคมภรทประทานมานน มวธ ประทานตาง ๆ กน ดงน

(1) ถายทอดโองการตาง ๆ เขาจตใจของศาสนา (2) การไดยนเสยงในลกษณะอยในภวงคหรอการฝน

ห น า | 21

(3) โดยมลาอกะฮ มนามวา ญบรล ถกสงมาพรอมกบโองการของพระเจา นามาใหศาสดาดวยคาพดอนชดเจน สาหรบคมภรอลกรอานไดถกบนทกตงแตศาสดานบมฮมหมดยงมชวตอยและไดทองจาโดยสาวกของทาน คมภรนไมเคยปรบปรงแกไขแตอยางไร มใชวรรณกรรมทมนษยประพนธขนมา แตถกประทาน มาจากอลเลาะหเจา 4. ศรทธาในบรรดาศาสนทต ใหศรทธาวาอลเลาะห ทรงคดเลอกบคคลเปนผสงสารนาบทบญญตของพระองคมาสงสอนแกปวงชน อลกรอานสอนวา ศาสนทตทปรากฏชอในคมภรอลกรอานม 25 ทานมสลมทกคนตองศรทธาในบรรดาศาสนทตดงกลาวทงหมด จะละเวนทานหนงทานใดมไดและถอวาทกทาน ทกลาวมานเปนมสลมและเปนบาวของอลเลาะหเหมอน ๆ กน 5. ศรทธาตอวนปรโลก มหลกการวามวนหนงทเปนวนพจารณาผลกรรมของมนษยทงหมด ทงนเพอทกสงทกอยางในจกรวาลไดพนาศแตกดบหมดแลว จากนนอลเลาะหจะไดใหทกคนคนชพมาชาระงานทเขาประกอบไวในโลกดงขอความวา ผประกอบความดจะไดรบตอบสนองดวยสงด ผประกอบกรรมชวกจะไดรบผลตอบสนอง คอ การลงโทษดงขอความวา ผใดประกอบกรรมดแมเพยงนอยนดเขากจะไดเหนมนและผใดประกอบกรรมชวแมเพยงนอยนดเขากจะไดเหนมน 6. การศรทธาตอกฎกาหนดสภาวะ คอ ระเบยบอนรดกมทอลเลาะหทรงกาหนดไวแกโลก การศรทธาตอกฎกาหนดสภาวะ คอ การยอมรบในอานาจของอลเลาะหททรงครอบครองความเปนไปของทกสงแตละสงเปนไปตามพระประสงคทพระองคทรงกาหนดไวทกประการ เชน การถอกาเนดชาตพนธ เปนตน การนมสการนจะทาคนเดยวกได แตถาจะรวมกนทาเปนหมยงไดกศลเพมขน มขอหามในการนมสการเมอเวลามนเมา 7. การถอศลอด เปนหลกมลฐานของอสลามขอหนงทมสลมทกคนตองปฏบต มกาหนดขนในทก ๆ ป ปละ 1 เดอน คอ ตกเดอนรอมฎอน อนเปนเดอนท 6 แหงปอสลาม นบแบบจนทรคต การถอศลอด คอ การงดเวนจากการบรโภคและอน ๆ ตามทกาหนดไวแนนอน มหลกเกณฑในการปฏบต คอ 1. เปนมสลม 2. มอายบรรลศาสนาภาวะ (ประมาณ 15 ป) 3. มสตสมปชญญะ 4. มพลงความสามารถทจะปฏบตได

กจกรรมทกระทาในพธศลอด คอ 1. ตงจตปรารถนา (นยะฮ) ไวแตกลางคน

วาตนจะถอศลอด 2. งดเวนการกน ดม และอน ๆ ตาม

ขอกาหนด จดประสงคของการถอศลอด

1. เพอทาใหจตใจบรสทธ 2. ใหรจกควบคมจตใจและตดกเลส 3. ใหรจกรสของการมขนต 4. ใหรจกสภาพของคนยากจนอนาถา จะทาใหเกดความเมตตาแกคนทวไป

จดเรมตนของการเขาถอศลอดในเดอนรอมฎอนตามศาสนาบญญต

ห น า | 22

เรองท 4 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาครสต

ศาสนาครสต เปนศาสนาประเภทเอกเทวนยม คอ เชอวามพระเจาสงสดเพยงองคเดยวเปนผสราง โลกและสรรพสง พระเจาองคนน คอ พระยะโฮวาห ศาสนาครสตเชอวา มนษยมบาปมาแตกาเนด พระเจาจงสงพระเยซมาไถบาป เชอวาวญญาณเปนอมตะ เมอถงวนตดสนโลกมนษยจะไปอยในสวรรค หรอในนรก ชวนรนดร เชอวามเทวดาอยมากมายทงฝายดและฝายชว ซาตานเปนหวหนาฝายชวในทสดกจะถกพระเจาทาลาย ศาสนาครสต เปนศาสนาทมผนบถอมากทสดในโลก คาวา Christ มาจากภาษาโรมนวา Christusและคานมาจากภาษากรก อกตอหนง คอ คาวา Christos ซงแปลมาจากคาวา Messiah ในภาษาฮบร คาวา messiah แปลวา พระผปลดเปลองทกขภย ศาสนาครสต เกดในปาเลสไตน เมอ พ.ศ. 543 โดยคานวณจากปเกดของพระเยซซงเปนศาสดาของศาสนาน ศาสนาครสต เปนศาสนาทพฒนามาจากศาสนายดายหรอยว เพราะศาสนาครสตนบถอพระเจาองคเดยวกนกบศาสนายดาย คอ พระยะโฮวาห พระเยซเปนชาวยวมไดปรารถนาทจะตงศาสนาใหม แต ทรงตองการปฏรปศาสนายวใหบรสทธขน ทรงกลาววา “อยาคดวาเรามาทาลายพระบญญตและคาของศาสดาพยากรณเสย เรามไดมาทาลายแตมาเพอทาใหสาเรจ” กอนหนาทพระเยซประสต ประเทศปาเลสไตน ไดตกเปนเมองขนของจกรวรรดใกลเคยงตดตอกน เปนระยะเวลากวา 100 ป เรมตงแตศตวรรษท 1 กอนครสตกาล ตกเปนเมองขนของอสซเรย บาบโลเนยจกรวรรดเปอรเซย จกรวรรดกรกในสมยพระเจาอเลกซานเดอรมหาราช และในทสดตกเปนของอาณานคมจกรวรรดโรมน ตลอดเวลาทตกเปนเมองขนน ผพยากรณหลายทานไดพยากรณถงพระเมสสอา (Messiah)พระผ ช วยใหรอด ซงเปนพระบตรของพระเจาทจะเสดจมาปลดแอกชาวยวใหไดรบเสรภาพและจะ ทรงไถบาปใหชาวยวพนจากความหายนะและไดรบความรอดชวนรนดร ในสมยนนชาวยวเชอใน คาพยากรณนมากและพระเยซประสตในชวงเวลานนพอด พระเยซเกดทหมบานเบธเลเฮม แขวงยดาย กรงเยรซาเลม มารดาชอมาเรย บดาชอโยเซฟ ตามประวตมาเรยนนตงครรภมากอนขณะทยงเปนคหมนกบโยเซฟ เทวทตจงมาเขาฝนบอกโยเซฟวา บตรในครรภมาเรยเปนบตรของพระเจาใหตงชอวา เยซ ตอมาจะเปนผไถบาปใหกบชาวยว โยเซฟจงปฏบตตามและรบมาเรยมาอยดวยโดยไมสมสเยยงภรยา พระเยซไดรบการเลยงดอยางด เปนศษยของโยฮนศกษาพระคมภรเกาจนแตกฉาน ทานมนสยใฝสงบชอบวเวก เมออาย 30 ป ไดรบศลลางบาปทแมนาจอรแดน ตงแตนนมาถอวาทานสาเรจภมธรรมสงสดในศาสนาพระองคมสาวก 12 คน เปนหลกในศาสนาทาหนาทสบศาสนามนกบญเปโตร (SaintPeter) เป นหวหนาผสบตาแหนงนกบญเปโตรตอ ๆ มาจนถงปจจบน เรยกวา สมเดจพระสนตะปาปา พระเยซเผยแผศาสนาทวดนแดน ปาเลสไตน เปนเวลา 3 ป มพวกปโรหตธรรมาจารยและพวกซซารเกลยดชง ขณะทพระองครบประทานอาหารมอคากบสาวก 12 คน เปนมอสดทาย ทหารโรมนจบตวทานในขอหาเปนกบฎและถกตดสนใหลงโทษประหารชวตโดยตรงกบไมกางเขนไวจนสนพระชนม

ห น า | 23

วธการเผยแผคาสอนของพระเยซ

พระเยซ ใชวธการ 3 วธ ในการเผยแผคาสอน คอ 1. การรกษาบคคลทเจบปวยใหหาย คนตายใหฟนเปนการปลกศรทธาของปวงชนใหเกดมขนตออานาจของพระเจา 2. การแสดงความฉลาดในการแกปญหา เชน เมอมการใหตดสนคดหญงผดประเวณ พระเยซตรสวาลงโทษได แตผลงโทษจะตองเปนผบรสทธ เปนตน 3. การประกาศหลกการแหงความรก ความเมตตา กรณา และกลาววาจงรกศตร ทานจงอธษฐานเพอผทขมเหงทานทาดงนแลว ทานจะเปนบตรของพระบดาของทานในสวรรค

หลกธรรมของศาสนาครสต

ศาสนาครสตจารกหลกธรรมไวในคมภรไบเบล หลกธรรมของพระเยซบางขอตรงขามกบศาสนายวบางขอใหการปฏรปและประยกตเสยใหม เชน 1. พระเจาทรงเปนบดาทดพรอมทจะประทานอภยใหแกบตรทกลบใจ แตขณะเดยวกนกทรงเปน ผทรงไวซงความเดดเดยวลงโทษผทไมเชอฟง 2. พระเยซทรงเปนผประกาศขาวดโดยแจงใหทราบวาอาณาจกรของพระเจามาถงแลว ผทศรทธาจะไดรบมหากรณาธคณจากพระเจา 3. หลกการสานกผด ใหพจารณาตนเองวาใหทาผดอะไร และตงใจทจะเลกทาความชวนนเสย 4. หลกความเสมอภาค คอ ความรกความเมตตาของพระเจาทมตอมนษยทงมวล โดยไมเลอกชนวรรณะ ผททาความดแลวตองไดรบรางวลจากพระเจาโดยเสมอภาคกน 5. ใหละความเคยดแคนพยาบาทการจองเวรซงกนและกน ใครรกกรกตอบ ใครอาฆาตมงราย กตองใหอภย

คาสอนของพระเยซทสาคญ ๆ อกคอ

1. พระเยซเปนบตรของพระเจาทรงสงใหมาเกดในโลกมนษยเพอไถบาปใหมนษย มไดเสดจมาปราบศตรดวยอาวธ แตทรงมาสรางสนต 2. ผทเชอพระเยซจะไดรบความรอดและชวตนรนดรจะไมถกพพากษาวนสนโลก สวนผทไมศรทธาจะถกพพากษาในวนสนโลก 3. ทรงสงสอนใหชาวยวกลบใจใหมมใหนบถอเฉพาะในดานประกอบพธกรรมหรอทองคาสวดดวยปากไมจรงใจ ทรงตเตยนพวกพระยววาเปนพวกปากวาตาขยบไมรจกพระเจาทแทจรง 4. บญญตของพระเยซทสงสด คอ “การรกพระเจาสดใจและรกเพอนบานเหมอนตวเราเอง” ผทพระเจาโปรดปราน คอ ผทอยในความดความชอบธรรมทงกาย วาจา ใจ ผทผดดานจตใจถอวามบาปเทากบการกระทา

ห น า | 24

5. สอนไมใหกงวลความสขทางโลกอนไดจากวตถใหแสวงหาความสขดานจตใจผทหวงสมบตจะไมไดขนสวรรค ไมไดพบกบพระเจา 6. ในดานการปฏบตตอเพอนมนษยทรงสอนวา การไมทาชวตอบแทนกรรมชวหรอทาด ตอบแทนความดเทานนยงไมเพยงพอ ใหทาดตอบแทนความชว และใหรกศตรดงทไดเปรยบเทยบวา อยาตอสคนชว ถาผใดตบแกมขวาของทานกจงหนแกมซายใหเขาดวย 7. ความดสงสด คอ การทาตวตามแบบพระเยซ คณธรรมสงสด คอ ความรก ความเมตตากรณา ความออนโยน ความถอมตน ความอดทนตอความทกขทงปวง พธกรรมสาคญของศาสนาครสต เรยกวา พธศกดสทธ 7 ประการ คอ 1. ศลลางบาปหรอศลจม (Baptism) กระทาเมอเปนทารกหรอเมอเขาเปนครสตศาสนกชน พธนกระทาตามแบบของพระเยซเมอกอนทรงออกเทศนาใหนกายคาทอลก ปจจบนไมจ มตวในนาแตใช นาศกดสทธเทบนศรษะเพอเปนสญลกษณของการลางบาป ศลนสาคญทสด ผใดไมไดรบศลลางบาปจะไมไดชอวาเปนบตรของพระเจาและจะไมไดชวตนรนดร 2. ศลกาลง (Confirmation) กระทาอกคร งหนงเมอพนวยเดกและเปนผ ใหญแล วเพอเป นครสตศาสนกชนทสมบรณ 3. ศลมหาสนท (Holy Communion) สาหรบครสตศาสนกชนอาจทาทกวน ทกสปดาห ทกเดอนหรออยางนอยปละ 1 ครง โดยรบประทานขนมปงและเหลาองนเปนสญลกษณตามแบบทพระเยซ กระทาแกอครสาวกในพระกระยาหารมอสดทายกอนถกตรงกางเขน ขนมปง คอ พระกาย เหลาองน คอ พระโลหตของพระเยซ ฝายคาทอลกเชอวาการกระทาพธนผไดรบประกาศจะมชวตนรนดร 4. ศลแกบาป (Penance) สาหรบคาทอลกทกระทาบาปประสงคจะไดรบการอภยบาปตองไปสารภาพบาปนนตอนกบวชดวยความสานกผดอยางแทจรง ถอวานกบวชไดรบอานาจในการยกบาปโดยตรงจากสนตะปาปา ซงเปนผแทนของพระเยซครสต นกบวชจะยกบาปและตกเตอนสงสอนไมใหทาบาปอก 5. ศลเจมคนไข (Extreme Unetion) กระทาเมอคนไขเจบหนกใกลจะตายเมอชาระบาป ขนสดทายจะชวยใหมสตกาลงสามารถตอสกบความตายจนถงทสด วธทาบาทหลวงใชนามนศกดสทธเจม ทาทห จมก ปาก มอ และเทา ของคนไข พรอมกบสวดอวยพรทกคนในบานจะตองสวดพรอม 6. ศลสมรสหรอศลกลาว (Matrimony) กระทาแกคบาวสาวในพธสมรส ผรบศลสมรสโดยถกตองแลวจะหยารางกนไมได และหามสมรสใหมขณะทสามภรรยายงมชวตอย การจดทะเบยนสมรสตามกฎหมายโดยไมไดรบศลสมรสไมถอวาเปนสามภรยาโดยถกตองตามกฎหมายของศาสนา 7. ศลอนกรม (Holy Order หรอ Ordination) เปนศลบวชใหกบบคคลทเปนบาทหลวง ผ มอานาจโปรดศลอนกรม คอ สงฆราช ซงถอเปนผแทนของพระเยซครสตเมอไดรบศลอนกรมแลวไมอนญาตใหสมรส กฎขอนเกดขนภายหลงโดยศาสนาจกรเปนผออกกฎน นกายของศาสนาครสต เดมศาสนาครสตมนกายเดยว คอ โรมนคาทอลก มศนยกลางอานาจอย ทสานกวาตกน กรงโรม ใชภาษาละตนเปนภาษาของศาสนา ประมขของศาสนาคอสนตะปาปา เนนวาเปนผสบทอดศาสนาคาสอนของพระเยซมพระคอบาทหลวง เปนนกายทเชอเรองบญบาป รปเคารพถอไมกางเขนทพระเยซถกตรงอย ตอมาอาณาจ กรไบเซนไทนมศนยกลางทกรงคอนสแตนตโนเปล ประเทศตรก ปจจบนมความเปนอสระ ไมยอมอยใตอานาจของสนตะปาปา จงแยกนกายมาชอวา กรกออรธอดอกซ ไมมศนยกลางอานาจทใดโดย

ห น า | 25

เฉพาะใหความสาคญของประมขทเรยกวา ปาตรอารค หรออารคบชอป ตอมามบาทหลวงชาวเยอรมน ชอมารตนลเธอร ไมพอใจการปกครองของสานกวาตกนและโดนขบออกจากศาสนาจกรในป ค.ศ.1521 จงแยกตนเองออกมาตงนกายใหมคอ โปรเตสแตนต เนนคมภรไมมนกบวช รบศลศกดสทธเพยง 2 อยางคอศลลางบาปและศลมหาสนท

เรองท 5 ประวตศาสนาพราหมณ - ฮนดและคาสอน

ศาสนาพราหมณ หรอ ฮนด เกดในเอเชยใต คอ ประเทศอนเดย เมอประมาณ 1,400 ป กอนครสตศกราช เกดจากพวกอารยนทอพยพเขามาในประเทศอนเดย ถอกนวาเปนศาสนาทเกาแกทสดในโลกพระเวทเปนคมภรศาสนาพราหมณไดรบการยกยองวาเปนคมภรทเกาแกทสดในโลก และเปนวรรณคดทเกาแกทสดในโลกชอของศาสนาเปลยนไปตามกาลเวลา ในตอนแรกเรมเรยกตวเองวา “พราหมณ” ตอมาศาสนาเสอมลงระยะหนงและไดมาฟนฟปรบปรงใหเปนศาสนาฮนด โดยเพมบางสงบางอยางเขาไป มการปรบปรงเนอหาหลกธรรมคาสอนใหดขน คาวา“ฮนด” เปนคาทใชเรยกชาวอารยนทอพยพเขาไปตงถนฐานในลมแมนาสนธ และเปนคาทใชเรยกลกผสมของชาวอารยนกบชาวพนเมองในชมพทวป และชนพนเมองนไดพฒนาศาสนาพราหมณโดยการเพมเตม อะไรใหม ๆ ลงไปแลวเรยกศาสนาของพวกนวา “ศาสนาฮนด” เพราะฉะนน ศาสนาพราหมณจงมอกชอในศาสนาใหมวา “ฮนด” จนถงปจจบน ในอดตศาสนาพราหมณหรอฮนดจะมการจดคมภรออกเปน 3 พวก ตามการยกยองนบถอเทวะทง 3 โดยแยกเปน 3 นกายใหญ ๆ นกายใดนบถอเทวะองคใดกยกยองวาเทวะองคนนสงสด ตอมานกปราชญชาวฮนดไดกาหนดใหเทวะทง 3 องค เปนใหญสงสดเสมอกน เทวะทง 3 องคน รบการนามารวมกนเรยกวา “ตรมรต” ใชคาสวดวา “โอม” ซงยอมาจาก “อะอมะ” แตละพยางคแทนเทวะ 3 องค คอ “อะ” แทนพระวษณหรอพระนารายณ “อ” แทนพระศวะหรออศวร “มะ” แทนพระพรหม

ห น า | 26

ในประเทศอนเดยไดมการแบงชนชนออกเปน 4 วรรณะ คอ พราหมณ กษตรย แพศย คอ พอคา คหบฎ และศทร กรรมกรคนใชแรงงาน วรรณะพราหมณ ถอวา เปนวรรณะสงสด เปนพวกทาหนาททางศาสนา “พราหมณ” เปนคาศพททเนองมาจาก คาวา “พรหม” คนในวรรณะนถอวา ตนสบเชอสายมาจากพรหม สามารถตดตอเกยวของกบโองการตาง ๆ จากพรหมซงเปนพระผเปนเจามาแจงแกชาวโลกมนษยได สามารถตดตอบวงสรวงออนวอนเทพเจาใหมาประสาทพรหรอบนดาลความเปนไปตาง ๆ ในโลกมนษยได พวกพราหมณจงเปนทเคารพยาเกรงของคนทกวรรณะ แมแตกษตรยผ เปนใหญในการปกครอง เมอพวกพราหมณมอานาจมากมคนยาเกรงมากโอกาสทจะแสวงหาลาภสกการะจงมมาก พวกพราหมณแตละพวกจะแขงขนในการทาพธโดยถอวา การจดทาพธตาง ๆ ใหถกตองตามพธทกาหนดไวในพระเวทเปนสงสาคญ ชนวรรณะพราหมณไดรวบรวมสรรพวชาทงหลายทตนคนพบหรอเขาใจเรองประมวลความร เรยกวา “ไสยศาสตร” ซงขนตนดวยวชาทสาคญทสด คอ “พระเวท” อนหมายถง วชาการทเกยวกบพรหม เทวดาและสงศกดสทธทงหลายทมนษยตองเคารพบชา สมยนนยงไมมหนงสอ จงตองใชวธทองจาและสอนตอ ๆ กนมา พระเวท ประกอบดวย “มนตร” คอ คาถาสาหรบทองจากบ “พราหมณะ” ซงเปนคมภรคมอทพวกพราหมณ แตละกลมไดเพมเตมในพธกรรมของตนใหละเอยดพศดารขน จนพราหมณเองไมสามารถทองจาได จงตองมคมอ “พราหมณะ” คอ คาอธบายลทธพธกรรมตาง ๆ ของพระเวท แตเดมม 3 อยาง เรยกวา “ไตรเพท” ไดแก 1. ฤคเวท เปนคมภรเกาแกทสด ถอกนวาออกจากโอษฐของพระพรหม ซงพวกฤาษไดสดบแลวนามาอนศาสนนรชนอกตอหนง กลาวดวยเทวดาตาง ๆ และการบนบานใหชวยขจดภยทงมวล 2. ยชรเวท กลาวดวยพธกรรมตาง ๆ เปนตาราการทาพธกรรมของพราหมณโดยตรง 3. สามเวท กลาวดวยบทคาถาสงเวยสาหรบเหกลอมเทวดา บชานาโสมแกเทวะทงหลาย (“สาม แปลวา สวด”) ดงมบทเหกลอมพระนเรศร - พระนารายณ หลงพธตรยมปวายเสรจสนแลว ตอมาเพม “อาถรรพเวท” ซงเปนพระเวททเกยวกบอาถรรพตาง ๆ มมนตรสาหรบใชในกจการทงปวงรกษาโรคภยไขเจบหรอกาจดผลรายอนจะมมาแตพยาธและมรณภย และรวมทงสาหรบใชทารายแกหมอมตร โดยเสกสงหนงสงใดเขาตวหรอฝงรปฝงรอยหรอทาเสนหยาแฝด นอกจากพระเวททง 4 นแลวยงม “พระเวทรอง” อก 4 อยาง เรยก “อปเวท” เปนวชาทกลาวดวยวทยาศาสตรตาง ๆ อนเปนวทยาการโดยเฉพาะ คอ 1. อยรเวท ไดแก ตาราแพทยศาสตร กลาวดวยการใชสมนไพร และมนตตาง ๆ ในการรกษาโรค มเทวดาประจาเปนเจาของ คอ ฤาษทงแปด ซงไมปรากฏนามแนนอน 2. คานธรรมเวท ไดแก ตาราขบรองและดนตรกบนาฏศาสตรหรอการฟอนรา มเทวดาประจา คอพระนารทฤๅษ หรอทเรยกวา พระนารอท หรอ พระปรคนธรรพ 3. ธนรเวท ไดแก วชายงธนและการใชอาวธสงคราม ซงบดนเรยก “ยทธศาสตร” มเทวดาประจาคอ พระขนทกมาร 4. สถาปตยเวท ไดแก วชากอสราง ซงเรยกวา “สถาปตยกรรม” เทวดาประจา คอ พระวษณกรรม

ห น า | 27

วรรณะพราหมณในศาสนาฮนด

ในประเทศอนเดย ไดแบงออกเปน 4 วรรณะ คอ พราหมณ กษตรย แพศย ศทร ในทนจะกลาวถงวรรณะพราหมณหรอตระกลนกบวชเทานน แบงออกเปน 4 ชน คอ 1. พรหมจาร คอ พวกนกเรยน มหนาทเปนผปฏบตและศกษาพระเวทในสานกคณาจารยคนใด คนหนง (เทยบกบศาสนาพทธ คอ สามเณร และนวกะ) 2. คฤหบด คอ ผครองเรอน มภรรยา มครอบครว เปนหวหนาในบาน อานและสอนพระเวท ทาการบชาเอง หรอชวยผอนกระทายญกรรม ใหทาน และรบทกษณา 3. วานปรสถ คอ ผอยปา ละเคหสถานและครอบครว เขาปาเพอทรมานตน มกนอยในอาหารและเครองนงหม กระทาทกรกรยา สมาธมนคงในกจวตร ไดแก ฤๅษ แปลวา ผแสวง หมายถง แสวงหาโมกษะ คอการหลดพนจากการเวยนวาย ตาย เกด โยค แปลวา ผบาเพญโยคะ คอ ทรมานกายโดยวธแหงอรยาบถตาง ๆ เพอหวงผลสาเรจเปน ผวเศษ เชน ยนขาเดยวเหนยวกนลมนานนบสบป นงสมาธโดยไมลกขนเลยเปนเวลาสบป ดาบส แปลวา ผบาเพญตน คอ ความเพงเลงในดวงจตเพอประโยชนใหอาตมนเขารวมอยในปรมตถ (หรอปรพรหม) ใหเกดความบรสทธใสสะอาด แมกระทบอารมณใด ๆ กไมแปรปรวน มน แปลวา ผสงบ ไดแก ผสาเรจฌานสมาบต คอ ผกระทาตบะและโยคะจนถงทสดแลว สทธา แปลวา ผสาเรจฌานสมาบต คอ ผกระทาตบะและโยคะจนถงทสดแลว นกพรต แปลวา ผบวชและถอพรตตามลทธพราหมณ ชฎล แปลวา ฤๅษผมนมวยผมสงเปนชฎา

นกายและลทธ

ม 4 นกายดวยกน คอ 1. นกายไศวะ ถอพระอศวรเปนใหญ และนบถอพระนารายณ พระพรหมกบเทพอน ๆ ดวย 2. นกายไวษณพ ถอพระนารายณเปนใหญ และนบถอพระศวะ พระพรหม กบเทพอน ๆ ดวย 3. นกายศากต ถอวาพระแมอาทศกตหรอพระแมปราศกตเปนใหญ และนบถอพระพรหม พระนารายณกบเทพอน ๆ ดวย 4. นกายสมารต ถอเทพหาองคดวยกน ค อ พระพฆเณศวร พระแมภวาน คอ พระศกต พระพรหม พระนารายณ พระศวะ ไมมองคใดใหญกวาโดยเฉพาะ ลทธ ปรมาตมน คอ พรหมน แบงออกเปน 2 ระดบ อปรหมนความเจรญสงสด (UltimateReality) ละปรพรหมน คอ ความจรงขนเทพเจาสงสด (SupremeBeing) คาสอนในคมภรอปนษท ทาใหศาสนาพราหมณเปนเอกนยม (Monoism) เชอวาสรรพสงมาจากหนงและกลบไปสความเปนหนง หลงจากคมภรอปนษทไดพฒนาจนถงขดสดทาใหเกดลทธปรชญาอก 6 สานก ดงตอไปน 1. นยายะเจาลทธ คอ โคตมะ 2. ไวเศษกะเจาลทธ คอ กนาทะ 3. สางขยะเจาลทธ คอ กปละ

ห น า | 28

4. โยคะเจาลทธ คอ ปตญชล 5. มมางสา หรอปรวมมางสา เจาลทธ คอ ไชมน 6. เวทานตะ หรออตตรมมางสา เจาลทธ คอ พาทรายณะ หรอวยาส ลทธนยายะ นยายะ แปลวา การนาไป คอ นาไปสการพจารณา สอบสวน อยางละเอยดถถวนหรอวธการหาความจรงซงอาศยหลกตรรกวทยา เพราะเหตนชอเรยกสาหรบลทธนยายะจงมหลายอยาง เชน ตรรกวทยาบาง ว ชาวาดวยวาทะบาง โคตมะผเปนเจาของลทธนเกดประมาณ 550 ป กอน ค.ศ. หรอกอนพระพทธเจาปรนพพานประมาณ 7 ป วธทจะไดความร ความเขาใจทถกตองตามหลกของลทธนยายะนนมอย 16 ประการ เชน 1. ประมาณหรอวธใหเกดความร ชอบนน ม 4 อยางคอ 1. การร ประจกษ 2. การอนมานหรอ คาดคะเน 3. การเปรยบเทยบ 4. บรรยายถอยคา 2. ประเมยะ เรองทพงรชอบม 12 อยาง คอ 1. อา 9 มน 2. สรระ 3. อนนทรย 4. อรรถ 5. พทธ 6. มนะ 7. พฤตกรรม 8. โทษ 9. การเกดอก (หลงตายไปแลว) 10. ผลแหงความดความชว 11. ความทกข 12. ความหลดพน 3. สงสะยะ ความสงสย เปนตน ลทธไวเศษกะ คาวา ไวเศษกะ คอ วเศษ หมายถง ลกษณะททาใหสงหนงตางไปจากอกหนง ฤๅษกณาทะ ผตงลทธนเกดในศตวรรษท 3 กอนครสตศกราช ลทธนสอนเพอความหลดพนไป การหลดพนนน การรอาตมนไดอยางแจมแจง เปนวธการสาคญยง ลทธนใชวธตรรกวทยา คอ สงทมอยจรงชวนรนดร มอย 9 อยางคอ 1. ดน 2. นา 3. ไฟ 4. ลม 5. อากาศ 6. กาละ 7. ทศ 8. อาตมน 9. ใจ ดวยการรวมตวของสงเหลานสงอน ๆ ยอมเกดขนมากมาย ลทธสางขยะ ลทธสางขยะนถอวา เปนปรชญาฮนดทเกาแกทสด เพราะนบเปนครงแรกทไดมการพยายามทาใหปรชญาของพระเวทกลมกลนก บเหตผล ฤาษกปละ เปนผแตงคมภรแหงลทธน ทานเกดในสมยศตวรรษท 6 กอน ค.ศ. รวมสมยกบพระพทธเจา คาวา สางขยะ แปลวา การนบหรอจานวน กลาวถงความจรงแท 25 ประการ ยอมลงเปน 2 คอบรษ ไดแก อาตมน หรอวญญาณสากล และประกฤต (ปกต) คอ สงทเปนเนอหาหรอตนกาเนดของสงทงหลาย ความม งหมายของลทธน เพอสรางปญญาใหเกดเพอทาลายเหตแหงความทกขทงปวงและ ปลดเปลองอาตมนออกจากสงผกพน ความทกขในความหมายของลทธนแบงออกเปน 3 ประการ ดงน 1. ความทกขทเกดขนจากเหตภายใน เชน ความผดปกตของรางกายและจตใจ 2. ความทกขทเกดขนจากเหตภายนอก เชน มนษย สตว หรอสงไมมชวตอน ๆ 3. ความทกขทเกดขนจากเหตนอกอานาจ หรอเหนอธรรมชาต เชน บรรยากาศดาวพระเคราะหการแกทกขเหลานตองใชปญญาทสามารถปลดเปลองอาตมนออกจากสงผกพน โดยหลกการแลวลทธน เปนอเทวนยม ไมเชอเรองพระเจาสรางโลก เปนทวนยม คอ เชอวาของจรงมอย 2 อยาง คอ 1. อาตมน 2. เนอหาของสงทเขามาผสมกบอาตมน

ห น า | 29

ลทธโยคะ ลทธโยคะ คาวา โยคะ เปนศาสตรเดมทมมานานแลว ปตญชลเปนผรวบรวมเรยบเรยงขน ทานจงไดรบเกยรตวาเปนผตงลทธโยคะ ประมาณ 3 หรอ 4 ศตวรรษกอน ค.ศ. โยคตะ แปลวา การประกอบหรอการลงมอทาใหเกดผล ลทธนอาศยปรชญาของสางขยะเปนฐานจดหมาย คอ จะชวยมนษยใหหลดพนออกจากความทกข 3 ประการ ดงกลาวในลทธสางขยะ คอ 1. ในการทาใหหลดพนจากความทกขซงเกดจากเหตภายใน เชน โรคภยไขเจบหรอความประพฤตผดตองพยายามใหบรรลความไมยดถอโลก โดยไมจาเปนตองแยกตวออกจากโลก 2. ในการทาใหหลดพนจากความทกข ซงเกดจากเหตภายนอก เชน สตวราย หรอโจรผราย เปนตน พงสารวมจตใจใหบรสทธสะอาด 3. ในการทาใหหลดพนจากเหตนอกอานาจ หรอเหนอธรรมชาต เชน ธาต หรออานาจอนเรนลบละเอยดออนพงบาเพญสมาธซงเปนจดประสงคอนแทจรงของลทธน โยคหรอผบาเพญโยคะ ยอมพยายามทจะเปนผหลดพนจากวงกลมแหงชวตและความตายอยางเดดขาด โดยพจารณาเหนธรรมชาตวาเปนพลงอนเดยวแตทางานสองแง คอ จากภายนอก พลงงานนพยายามทจะแยกสงทงหลายออกจากกน ทเรยกวา ความตาย จากภายใน พลงงานนพยายามทจะรวม สงทงหลายเขาดวยกนทเรยกวา ชวต การบาเพญโยคะกเพอรวมพลงงาน 2 อยางนเขาดวยกน โยคะวางกฎสาหรบปฏบตและวางพธเพอควบคมหรอสารวมระวงจตของแตละบคคลทเรยกวา ชวะ จนเปนอนหนง อนเดยวกน จตใจสากลทเรยกวา ปรษะ เมอชวะบรรลถงสภาพดงเดมของตน คอ ปรษะ กชอวาเปนอสระหรอหลดพนจากสถานการณทงปวงแหงพายและความสงบ ความสข ความทกข และเชอวาพนจากความทกข ทงปวง คาวา “โอม” เปนคาศกดสทธในลทธโยคะ ใชสาหรบรวมความหมายทเนองดวยพระเปนเจาแลวกลาวซา ๆ กนเพอใหเกดความรถงสงสงสด และเพอปองกนอปสรรคในการบาเพญโยคะ อบายวธในการบาเพญโยคะ ม 8 ประการ ดงน

1. ยมะ สารวจความประพฤต 2. นยมะ การบาเพญขอวตรทางศาสนา 3. อาสนะ ทานงทถกตอง 4. ปราณายามะ การบงคบลมหายใจไปในทางทตองการ 5. ปรตยาหาระ การสารวม ตา ห จมก ลน กาย 6. ธารณา การทาใจใหมนคง 7. ธยานะ การเพง 8. สมาธ การทาใจแนวแน ตงมนอยางลกซง

ลทธมมางสา คาวา มมางสา แปลวา พจารณา สอบสวน หมายถง พจารณาสอบสวนพระเวท ไดแก สอบสวน มนตระกบพราหณะ ไชมณ ผแตงคมภรมมางสาสตร เกดขนสมยระหวาง 600 - 2000 ป กอนครสตศกราช ความมงหมายของลทธมมางสา คอ สอบสวนถงธรรมชาตแหงการกระทาทถกตอง ซงเรยกสน ๆ วา “ธรรม” ขอเสนออนเปนฐานของลทธมอยวา หนาทหรอการกระทาเปนสาระอนสาคญยงของความเปนมนษย ถาไมมการทาปญญากไมมผล ถาไมมการกระทาความสขกเปนสงทเปนไปไมได ถาไมมการกระทา

ห น า | 30

จดหมายปลายทางของมนษยกไมมทางจะทาใหสมบรณได เพราะฉะนนการกระทาทถกตอง ซงเรยกวาสน ๆ วา “ธรรม” จงเปนสงจาเปนในเบองตนของชวต การกระทาทกอยาง มผล 2 ทาง คอ ผลภายนอกกบผลภายใน ผลภายนอก เปนผลหยาบเปนสงทแสดงตวออกมา ผลภายใน เปนผลละเอยดเปนสงทเรยกวา “ศกยะ” คอ ยงไมแสดงตว แตอาจใหผลไดเหมอนนาฬกาทไขลานไว ยอมมกาลงงานสะสมพรอมทจะแสดงผลออกมา ผลภายนอก เปนของชวคราว ผลภายใน เปนของชวนรนดร เพราะฉะนน การกระทาทงหลายจง เทากบเปนการปลกพชในอนาคต ในขอเสนอขนมลฐานน ลทธมมางสาสอบสวนถงการกระทาหรอกรรมทงปวง อนปรากฏพระเวทแลวแบงออกเปน 2 สวน คอ มนตระ กบพราหมณะ ม 5 หวขอ ดงน

1. วธระเบยบวธ 2. มนตระหรอบทสวด 3. นามเธยะชอ 4. นเสธะขอหาม 5. อรรถวาทะคาอธบายความหมายหรอเนอความ

ลทธเวทานตะ ลทธเวทานตะ สอบสวนถงสวนสดทายของพระเวท จงมรากฐานตงอยบนปรชญาของอปนษท ซงเปนทสดแหงพระเวท และมหลกการสวนใหญวาดวยเรองญาณหรอปญญาอนสอบสวนถงความจรง ขนสดทายเกยวกบ ปรษะ หรอ พระพรหม ผเรยบเรยงคมภรเวทานะ คอ พาทรายณะ กลาวกนวา ทานเปนอาจารยของทานไชมณ ผตงลทธ มมางสา พาทรายณะอยในสมยระหวาง 600 - 2000 ป กอนครสตศกราช ในการปฏบตเพอใหบรรลจดหมายปลายทางของลทธน มหลกการอย 4 ขอ ดงน 1. วเวกะ ความสงดหรอความไมเกยวในฝายหนง ระหวางสงอนเปนนรนดรกบมใชนรนดรระหวาง สงแทกบสงไมแท 2. ปราศจากราคะ คอ ไมมความกาหนดยนดหรอความตดใจ ความตองการ เชน ความปรารถนา ทจะอภรมยในผลแหงการกระทาทงในปจจบนและอนาคต 3. สลมปต ความประพฤตชอบ ซงแจกออกอกหลายอยาง เชน สมะ ความสงบ ทมะ การฝกตนอปรต มใจกวางขวาง ไมตด ลทธนกายตตกษา ความอดทน ศรทธา ความเชอ สมาธานะความตงมนสมดลแหงจตใจ 4. มมกษตวะ ความปรารถนาทชอบเพอจะรความจรงขนสดทายและเพอความหลดพน

คาสอนทสาคญของศาสนาพราหมณ - ฮนด

หลกธรรมสาคญของศาสนาพราหมณ - ฮนด หลกธรรม 10 ประการ 1. ธฤต ไดแก ความมนคง ความเพยร ความพอใจในสงทตนม 2. กษมา ไดแก ความอดทนอดกลนและมเมตตากรณา 3. ทมะ ไดแก การขมจตมใหหวนไหวไปตามอารมณ มสตอยเสมอ 4. อสเตยะ ไดแก การไมลกขโมย ไมกระทาโจรกรรม

ห น า | 31

5. เศาจะ ไดแก การทาตนใหสะอาดทงกายและใจ 6. อนทรยนครหะ ไดแก การขม การระงบอนทรย 10 คอ ตา ห จมก ลน ผวหนง มอ เทา ทวารหนก ทวารเบา และลาคอ ใหเปนไปในทางทถกตองอยในขอบเขต 7. ธ ไดแก การมสต ปญญา รจกการดาเนนชวตในสงคม 8. วทยา ไดแก ความรทางปรชญา 9. สตยา ไดแก ความจรง คอ ความซอสตยสจรตตอกน 10.อโกธะ คอ ความไมโกรธ หลกอาศรม 4 1. พรหมจาร ศกษาเลาเรยนและประพฤตพรหมจรรยจนถงอาย 25 ป ศกษาจบจงกลบบาน 2. คฤหสถ ครองเรอน จบจากการศกษา กลบบาน ชวยบดามารดาทางาน แตงงานเพอรกษา วงศตระกล ประกอบอาชพโดยยดหลกธรรมเปนเครองดาเนนชวต 3. วานปรสถ สงคมกาล มอบทรพยสมบตใหบตรธดา ออกอยปาแสวงหาความสงบ บาเพญประโยชน ตอสงคม การออกอยปา อาจจะทาเปนครงคราวกได 4. สนยาส ปรพาชก เปนระยะสดทายแหงชวต สละความสขทางโลกออกบวชเปนปรพาชก เพอ หลดพนจากสงสารวฏ

การเผยแผของศาสนาพราหมณในประเทศ

ศาสนาฮนดทมอทธพลตอวฒนธรรมไทยนนคอ ชวงทเปนศาสนาพราหมณ ไดเขามาทประเทศไทยเมอใดนนไมปรากฏระยะเวลาทแนนอน นกประวตศาสตรสวนมากสนนษฐานวา ศาสนาพราหมณนนาจะเขามายคสมยสโขทย โบราณสถานและรปสลกเทพเจาเปนจานวนมากไดแสดงใหเหนถงอทธพลของศาสนา เชน รปลกษณะนารายณ 4 กร ถอสงข จกร คทา ดอกบว สวมหมวกกระบอก เขาใจวานาจะมอายประมาณ พทธศตวรรษท 9 - 10 หรอเกาไปกวานน (ปจจบนอยพพธภณฑสถานแหงชาตพระนคร) นอกจากนไดพบรปสลกพระนารายณทาดวยศลาทอาเภอไชยา จงหวดสราษฎรธาน โบราณสถานทสาคญทขดพบ เชน ปราสาทพนมรง จงหวดบรรมย ปราสาทหนพมาย จงหวดนครราชสมา พระปรางคสามยอดจงหวดลพบร เทวสถานเมองศรเทพ จงหวดเพชรบรณ ตอมาในสมยสโขทย ศาสนาพราหมณไดเขามามบทบาทมากขนควบคไปกบพทธศาสนา ในสมยนมการคนพบเทวรปพระนารายณ พระอศวร พระพรหม พระแมอมา พระหรหระ สวนมากนยมหลอสารด

ห น า | 32

นอกจากหลกฐานทางศลปกรรมแลว ในดานวรรณคดไดแสดงใหเหนถงความเชอของศาสนาพราหมณ เชน ตารบทาวศรจฬาลกษณหรอนางนพมาศ หรอแมแตประเพณลอยกระทง เพอขอขมาลาโทษพระแมคงคา นาจะไดอทธพลจากศาสนาพราหมณ เชนกน ในสมยอยธยา เปนสมยทศาสนาพราหมณเขามามอทธพลทางวฒนธรรมประเพณเชนเดยวกบ สโขทย พระมหากษตรยหลายพระองคทรงยอมรบพธกรรมทมศาสนาพราหมณเขามา เชน พธแชงนา พธทานาอภเษกกอนขนครองราชยสมบต พธบรมราชภเษก พระราชพธจองเปรยง พระราชพธจรด พระนงคลแรกนาขวญ พระราชพธตรยมปวาย เปนตน โดยเฉพาะสมเดจพระนารายณมหาราช ทรงนบถอทางไสยศาสตรมากถงขนาดทรงสรางเทวรปหมดวยทองคาทรงเครองทรงยาราชาวดสาหรบตงในการพระราชพธหลายองค ในพธตรยมปวายพระองคไดเสดจไปสงพระเปนเจานบถอเทวสถานทก ๆ ป ตอมาในสมยรตนโกสนทร- ตอนตน พธตาง ๆ ในสมยอยธยายงคงไดรบการยอมรบนบถอจากพระมหากษตรยและปฏบตตอกนมา คอ

1. พระราชพธบรมราชาภเษก

พระราชพธนมความสาคญ เพราะเปนการเทดพระเกยรตขององคพระประมขพระบาทสมเดจ- พระพทธยอดฟาจฬาโลกไดโปรดเกลาฯ ใหผรแบบแผนครงกรงเกาทาการคนควา เพอจะไดสรางแบบแผนทสมบรณตามแนวทางแตเดมมาในสมยกรงศรอยธยาและเพมพธสงฆเขาไป ซงม 5 ขนตอน คอ 1. ขนเตรยมพธ มการทาพธเสกนา การทาพธจารกพระสพรรณบฏดวงพระราชสมภพและแกะพระราชลญจกรประจารชกาล 2. ขนพธเบองตน มการเจรญพระพทธมนต 3. ขนพธบรมราชาภเษก มการสรงพระมรธาภเษก จากนนรบการถวายสรราชสมบตและ เครองสรราชกกธภณฑ 4. ขนพธเบองปลาย เสดจออกมหาสมาคมและสถาปนาสมเดจพระบรมราชนแลวเสดจพระราช- ดาเนนไปทาพธประกาศพระองคเปนศาสนปถมภกในพระพทธศาสนา พรอมทงถวายบงคมพระบรมศพ พระบรมอฐพระเจาอยหวองคกอน และเสดจเฉลมพระราชมณเฑยรเสดจเลยบพระนคร 2. การทานาอภเษก พระมหากษตรยทจะเสดจขนเถลงถวลยราชสมบตบรมราชาภเษกจะตองสรงพระมรธาภเษกและทรงรบนาอภเษกกอนไดรบการถวายสรราชสมบตตามตาราพราหมณ นาอภเษกนใชนาจากปญจมหานท คอคงคายมนา มห อจรวด และสรภ ซงทาเปนนาทไหลมาจากเขาไกรลาส อนเปนทสถตของพระศวะ สมยกรง- รตนโกสนทร ตงแตรชกาลท 1 ถงรชกาลท 4 ใชนาจาก 4 สระ ในเขตจงหวดสพรรณบร คอ สระเกษ สระแกว สระคงคา และสระยมนา และไดเพมนาจากแมนาสาคญในประเทศอก 5 สาย คอ 1) แมนาบางปะกง ตกทบงพระอาจารย แขวงนครนายก 2) แมนาปาสก ตกทตาบลทาราบ เขตสระบร 3) แมนาเจาพระยา ตกทตาบลบางแกว เขตอางทอง 4) แมนาราชบร ตกทตาบลดาวดงส เขตสมทรสงคราม 5) แมนาเพชรบร ตกทตาบลทาไชย เขตเมองเพชรบร

ห น า | 33

3. พระราชพธจองเปรยง (เทศกาลลอยกระทง) คอ การยกโคมตามประทปบชาเทพเจาตรมรต กระทาในเดอนสบสองหรอเดอนอาย โดยพราหมณเปนผทาพธในพระบรมมหาราชวง พระราชครฯ ตองกนถวกนงา 15 วน สวนพราหมณอนกนคนละ 3 วนทกเชาตองถวายนามหาสงขทกวนจนถงลดโคมลง ตอมาสมยรชการท 4 ไดทรงโปรดใหเพมพธทางพทธศาสนา เขามาดวย โดยโปรดใหมสวดมนตเยนแลวฉนเชา อาลกษณอานประกาศพระราชพธจากนนแผพระราช-กศลใหเทพยดาพระสงฆเจรญพทธมนตตอไป จนไดฤกษแลวทรงหลงนาสงขและเจมเสาโคมชย จงยกโคมขนเสาโคมชยนทยอดมฉตรผาขาว 9 ชน โคมประเทยบ 7 ชน ตลอดเสาทานาปนขาว มหงสตดลกกระพรวนนอกจากนมเสาโคมบรวารประมาณ 100 ตน ยอดฉตรมผาขาว 3 ชน

4.พระราชพธตรยมปวาย

เปนพธสงทายปเกาตอนรบปใหมของพราหมณ เชอกนวาเทพเจาเสดจมาเยยมโลกทกป จงจดพธ ตอนรบใหใหญโตเปนพธหลวงทมมานานแลว ในสมยรตนโกสนทรไดจดกนอยางใหญโตมาก กระทาพระราชพธนทเสาชงชาหนาวดสทศน ชาวบานเรยกพธนวา “พธโลชงชา” พธนกระทาในเดอนอายตอมาเปลยนเปนเดอนย

5.พระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญ

แตเดมมาเปนพราหมณ ภายหลงไดเพมพธสงฆจงทาใหเกดเปน 2 ตอนคอ พธพชมงคลเปนพธสงฆเรมตงแตการนาพนธพชมารวมพธ พระสงฆสวดมนตเยนททองสนามหลวง จนกระทงรงเชามการเลยงพระตอ ส วนพธจรดพระนงคลแรกนาขวญเปนพธของพราหมณกระทาในตอนบาย

ปจจบนนพธกรรมของพราหมณทเขามามอทธพลตอสงคมไทยเรมลดบทบาทลงไปมากเพราะพทธศาสนาไดเขามามอทธพลแทนทงในพระราชพธและพธกรรมทว ๆ ไปในสงคม อยางไรกตามพธ-พราหมณเทาทเหลออยและยงมผปฏบตสบกนมา ไดแก พธโกนผมไฟ พธโกนผมจก พธตงเสาเอก พธตง-ศาลพระภม พธเหลานยงคงมผนยมกระทากนทวไปในสงคม สวนพระราชพธทปรากฏอย ไดแก พระราชพธ-พชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญ พระราชพธบรมราชภเษก และพธทานาอภเษก เปนตน สาหรบพธกรรมในศาสนาฮนดซงเปนพราหมณใหม ไมใครมอทธพลมากนก แตกมผนบถอและสนใจ รวมในพธกรรมเปนครงคราว ทงนอาจเปนเพราะความเชอในพระเปนเจาตรมรตทง 3 องค ยงคงมอทธพลควบคไปกบการนบถอพทธศาสนา ประกอบกบในโบสถของพวกฮนดมกจะตงพระพทธรปรวม ๆ ไปกบ รปปนของพระผเปนเจา ทงนสบเนองมาจากความเชอในเรองอวตารของพระวษณทาใหคนไทยทนบถอ พทธศาสนาบางกลมนยมมาสวดออนวอนขอพรและบนบาน หลายคนถงขนาดเขารวมพธของฮนดจงเขาลกษณะทวานบถอทงพทธทงฮนดปนกนไป

ห น า | 34

ศาสนาพราหมณ - ฮนดในโลก

ปจจบนศาสนาพราหมณ - ฮนด นบถอกนมากในประเทศอนเดย และมอยเปนสวนนอยในประเทศ ตาง ๆ เชน ลงกา บาหล อนโดนเซย ไทย และแอฟรกาใต

เรองท 6 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาซกข

1. ประวตศาสดา ศาสนาซกข เปนศาสนาประเภทเอกเทวนยม มทานครนานกเทพเปนศาสดาองคท 1 สบตอมาถง ทานครโควนทสงห เปนศาสดาองคท 10 มสวรรณวหารตงอยทเมองอมรสสา แควนปญจาป ประเทศอนเดย เปนศนยชาวซกขทวโลก ตามทปรากฏในประวตศาสตร มประมขแหงศาสนาซกขอย 10 ทานดวยกน คอ 1. ครนานก กอนสนชพไมสามารถพงลกชายสองคนเปนผ สบตอทางลทธได ทานจงไดประกาศ แตงตงศษยทรกของทานคนหนงซงเปนคนขวนเชอกขาย ชอ ลาหนา (Lahina) เปนผสบตอ แตเนองจากศษย ผ นมการเสยสละตอทานครนานกตลอดมา ทานจงเปลยนนามใหใหมวา องคต (Angal) แปลวา ผ เสยสละ รางกาย 2. ครองคต (พ.ศ. 2081 - 2095) ทานผนเปนนกภาษาศาสตรสามารถเผยแผคาสอนของอาจารยไปไดยงกวาครคนใด ทานเปนคนแรกทแนะนาสาวกใหนบถอครนานกวาเปนพระเจาองคหนง 3. ครอมาร ทาส (Amardas พ.ศ. 2095 - 2117) ทานเปนผทไดชอวาเปนคนสภาพ ไดตงองคการลทธซกขขนมา ไดชอวาเปนผสงเสรมลทธซกขไวไดอยางมนคง 4. ครรามทาส (Ramsas พ.ศ. 2117 - 2124) ทานเปนผสรางศนยกลางของลทธซกขไวแหงหนง ใหชอวา “หรมณเฑยร” คอ วหารซกขไวในทะเลสาบเลก ๆ แหงหนง อยทางทศตะวนออกเฉยงใตของแควน ลาฮอร สถานทดงกลาว เรยกวา อมฤตสระ กลายเปนทบาเพญบญศนยกลางลทธซกขเชนเดยวกบเมองเมกกะศนยกลางของลทธอสลาม ทานไดตงแบบแผนไววาผสบตอตาแหนงครจาเปนตองเปนเชอสายของตนเอง ดงนนทานไดแตงตงบตรชายของทานเปนครตอไป 5. ครอรชน (Arjan พ.ศ. 2124 - 2149) เปนผรวบรวมคมภรในลทธซกขไดมากกวาผใด คมภรทรวบรวมเกบจากโอวาทของครทงสทานทผานมา และไดเพมโอวาทของทานเองไวในคมภรดวย เปนผออกบญญตวาชนชาตซกข ตองแตงตวดวยเครองแตงกายของศาสนานยม ไมนยมแตงตวดวยวตถมราคาแพง ตงกฎเกณฑเกบภาษเพอบารงศาสนา ไดชอวาเปนผเผยแผลทธไดอยางกวางขวาง สรางหรมณเฑยรขนเปนสวรรณวหาร สนชพในการตอสกบกษตรยกรงเดล 6. ครหรโควนทะ (HarI Covind พ.ศ. 2149 - 2181) เปนครคนแรกทสอนใหชาวซกขนยมดาบใหถอดาบเปนเครองหมายของชาวซกขผเครงครดในศาสนา เปนผสงเสรมกาลงทหารสงสอนใหชาวซกขเปนผกลาหาญตานทานศตร (ซงเขามาครองดนแดนอนเดยอยในขณะนน) เปนทนาสงเกตวานบตงแตสมยนเปนตนไป เรองของศาสนาซกขเปนเรองของอาวธ เรองความ กลาหาญ เพอตอสศตรผมารกรานแผนดน

ห น า | 35

7. ครหร ไร (HarI Rai พ.ศ. 2181 - 2207) ทานผนไดทาการรบตานทานโอรงเซฟกษตรยมสลมใน อนเดย 8. ครหรกษน (HarI Rai พ.ศ. 2207 - 2281) ไดดาเนนการเผยแพรลทธดวยการตอตานกษตรย โอรงเซฟเชนเดยวกบครหรไร 9. ครเทคพาหาทร (Tegh Bahadur พ.ศ. 2218 - 2229) เปนนกรบทแกลวกลา สามารถตานทานการรกรานของกษตรยอสลามทเขามาครอบครองอนเดยและขมขศาสนาอน ทานไดเผยแพรศาสนาซกขออกไปไดกวางขวางสดเขตตะวนตกเฉยงเหนอของประเทศอนเดย และแผมาทางใตจนถงเกาะลงกา ทานไดตานทานอสลามทกทาง พวกมสลมในสมยนนไมกลาสรบกบครทานนได 10. ครโควนทสงห (Covind Singh พ.ศ. 2229 - 2251) เปนบตรของครเทคพาหาทร เปนผรเรม ตงบทบญญตใหมในศาสนาซกข ดวยวธปลกใจสานศษยใหเปนนกรบ ตอตานกษตรยมสสมผเขามาขมขศาสนาอน เพอจรรโลงชาตทานไดตงศนยกลางการเผยแผลทธซกขอย ทเมองดคคา (Dacca) และ แควนอสสมในเบงกอลตะวนออก ทานไดประกาศแกสานศษยทงหลายวา ทกคนควรเปนนกรบตอสกบศตรเพอจรรโลงชาตศาสนาของตน ซกขทกคนตองเปนคนกลาหาญ คาวา “สงห” อนเปนความหมายของความ กลาหาญ เปนชอของบรรดาสานศษยแหงศาสนาซกขมาตงแตครงนน และ “สงห” ทกคนตองรวมเปนครอบครวบรสทธ

2. พระคมภร

เปนสงสาคญทตองเคารพสงสด จดวางในทสงบนแทนบชา จะตองมผปรนนบตพระคมภรอยเสมอคอ การศกษาและปฏบตตามอยางเครงครด ชาวซกขทกคนจะตองถอดรองเทาและโพกศรษะกอนเขาไปในโบสถ จะตองเขาไปกราบพระคมภรดวยความเคารพเสยกอน คมภรของศาสนาซกข เรยกวา ครนถ - ซาหป หรอ คนถะ (ในภาษาบาล) หมายความวา คมภรหรอหนงสอ สวนใหญเปนคารอยกรองสน ๆ รวม 1,430 หนา มคาไมนอยกวาลานคาม 5,894 โศลก โศลกเหลานเขากบทานองสงคตไดถง 30 แขนง จดเปนเลมได 37 เลม ภาษาทใชในคมภรมอย 6 ภาษาหลก คอ ปญจาบ (ภาษาประจาแควนปญจาปอนเปนถนเกดของศาสนา) มลตาน เปอรเซยน ปรากรตฮนด และมารถ ศาสนาซกขโบราณประมาณรอยละ 90 เชนเดยวกบศาสนกชนในศาสนาอนทไมเคยรอบรคมภรของศาสนาของตน ดงนน คมภรจงกลายเปนวตถศกดสทธ ผ ไมเกยวของไมสามารถแตะตองได ทหรมณเฑยรหรอสวรรณวหาร ในเมองอมฤตสรา แควนปญจาป มสถานทประดษฐานคมภรถอเปนศนยกลางศาสนาซกข

ห น า | 36

ในวหารของศาสนาซกขไมบงคบใหมรปเคารพ นอกจากคมภร ใหถอวา คมภรนนคอ ตวแทนของ พระเจา ทกเวลาเชาผรกษาวหารจะนาผาปกดนราคาแพงมาหมหอคมภรเปนการเปลยนผาคลมทาความสะอาด วางคมภร ลงบนแทนภายในมานซงป กดวยเกลดเพชร กอนพธสวดในเวลาเชา ครนตกเยน กนาคมภรไปประดษฐานไวบนตงทองในหองพเศษ ไมยอมใหฝนละอองจบตองได คมภรเดมหรอชวงแรกของศาสนานเรยกวา อาทคนถะ รวบรวมโดยครทานทหา คอ ครอรชน (เทพ) ประมวลจากนานาโอวาทซงครทานแรก คอ ครนานก และโอวาทของครทานตอ ๆ มา พรอมทงวาณ (คาภาษต) ของภคต คอ ปราชญผทมความภกดอยางยงตอลทธนอก 11 ทาน และมวาณของภคตผมอาชพประจาสกลมารวมไวในอาทคนถะดวย ในเวลาตอมาไดมการรวบรวมโอวาทของครอกครงหนง โดยครโควนทสงห ไดรวบรวมโอวาทของ ครเทคพาหาทร รวมเปนคมภรครนถ - ซาหป อนสมบรณ

3. จรยธรรมของซกข

คาสอนตามคมภรครนถ - ซาหป ซงบรรดาทานครทงหลายไดประกาศไวเกยวกบจรยธรรมอนเปนเครองยงสงคมและประเทศชาตใหมนคงอยได และยงจตใจของผปฏบตใหบรรลถงความผาสกขนสดทายไดมนยโดยสงเขป คอ เกยวกบพระเจา “รปทงหลายปรากฏขนตามคาสงของพระเจา (อกาลปรษ) สงมชวตทงหลายอบตมาตามคาสงของพระเจา บตรธดาจะไดรถงกาเนดบดามารดาไดอยางไร โลกทงหมดรอยไวดวยเสนดาย คอคาสงของพระเจา” “มนษยทงหลายมพระบดาผเดยว เราทงหลายเปนบตรของทาน เราจงเปนพนองกน” “พระเจาผสรางโลก (อกาลปรษ) สงสถตอยในสงทงหลายทพระเจาสรางและสงทงหลายกอยในพระเจา” “อาหลา (อลลอห) ไดสรางแสงสวางเปนครงแรก สตวทงหลายอบตมาเพราะศกดของอาหลา สงทอาหลา สรางขนเกดมาแตแสงสวางนนเองจงไมมใครสง ไมมใครตา ใครจะไมถามถงวรรณะ และกาเนดของทาน ทานจงแสวงหาความจรงซงพระเจาแสดงแกทาน วรรณะและกาเนดของทานเปนไปตามจารตของทานเอง” “อยาใหใครถอตวเพราะวรรณะของตน ผซงร จกพรหมนนแหละเปนพราหมณอยาถอตวเพราะวรรณะ ความถอตวเชนนเปนบอเกดแหงความชว ฯลฯ” “คนทงหลาย บางกเปนอทาส สนยาส โยค พรหมจาร ยต ฮนธ ฯลฯ บางคนเปนอมานซาฟ จงถอวาคนทงหลายเปนวรรณะเดยวกนหมด กร ตา (ผสรางโลกตามสานวนฮนด) และกรม (อาหลาตามสานวนมสลม) เปนผเดยวกน เปนผเผอแผประทานอภยอยาเขาใจผด เพราะความสงสยและเชอไปวามพระเจาองคทสอง คนทงหลายจงปฏบตแตพระเจาองคเดยว คนทงหลายยอมมพระเจาเดยว ทานจงรไวซงรปเดยว และวญญาณเดยว” เกยวกบการสรางโลก ซกขสอนวา แตเรมแรกมแตกาลบรษ ตอมามหมอกและกาซหมนเวยนอย ไดลานโกฎป จงมธรณ ดวงดาว นา อากาศ ฯลฯ อบตขนมา มชวตอบตมาบนสงเหลานนบดวยจานวน 8,400,000 ชนด มนษยมฐานะสงสด เพราะมโอกาสบาเพญธรรมเปนการฟอกดวงวญญาณใหสะอาดอนเปนหนทางใหหลดพนจากการเกดการตาย ซกขสอนวา โลกมมากตอมาก ดวงสรยะ ดวงจนทร มมากตอมาก อากาศ และอวกาศกวางใหญไพศาล อนผมกเลสยากทจะหยงรได

ห น า | 37

เกยวกบเศรษฐกจสงคม ซกขสอนวา 1. ใหตนแตเชาอยางนอยครงชวโมงกอนรงอรณ 2. ตนแลวใหบรกรรมทางธรรม เพอฟอกจตใจใหสะอาด 3. ใหประกอบสมมาชพ 4. ใหแบงสวนของรายได 10 สวน มอบใหแกกองการกศล 5. ใหละเวนการเสพของมนเมา ประพฤตผดประเวณ เกยวกบประเทศชาต ศาสนาซกขตงขนโดยครนานก ผมองเหนภยทประเทศชาตกาลงไดรบอยจากคนตางชาตและคนในชาตเดยวกน จงไดประกาศธรรมสงสอนเพอความดารงอยของชาต ครวาณของทาน เปนเครองกระตนใหผรบฟงมความสามคคมความรกชาต โดยไมเกลยดชาตอน ตอมาในสมยครโควน สงห ทานไดสงสอนใหชาวซกขเปนทหารหาญ เสยสละเลอดเนอและชวตเพอชาต ครหลายทาน เชน ครอรชนเทพ และคร เทคบาหาทร ไดสละชพเพอชาตและศาสนา และบางทานสละชพเพอปองกนศาสนาซกข กลาวคอ - ครชนเทพ ถกกษตรยอสลาม คอ ชาหนคร บงคบไมใหทานประกาศศาสนา ทานถกจบขงทปอมเมองลาฮอร ถกทรมานใหนงบนแผนเหลกเผาไฟและถกโบยดวยทรายควรอนบนราง กษตรยชาหนคร บงคบใหทานเลกประกาศศาสนาซกข และหนมาประกาศศาสนาอสลามแทน แตทานไมยอมทาตามจงถก นาตวไปใสหมอตมและถกนาตวไปถวงในแมนาระว จนเสยชวต พ.ศ. 2149 ครเทคบาหาทร ถกกษตรยอสลามประหาร เพราะเรองการประกาศศาสนาซกขเชนกน ในการกเอกราชของประเทศอนเดย ปรากฏวาชาวซกขไดสละชวตเพอการนเปนจานวนมาก เกยวกบฐานะของสตร ศาสนาซกขยกสตรใหมฐานะเทาบรษ สตรมสทธในการศกษา รวม สวดมนตหรอเปนผนาในการสวดมนตเทากบบรษทกประการ ครนานก ใหโอวาทแกพวกพราหมณผเครงในวรรณะส ไววา “พวกทานประณามสตรดวยเหตใดสตรเหลานเปนผใหกาเนดแกราชาครศาสดาและแมแตตวทานเอง” เกยวกบเสมอภาคและเสรภาพ ครนานก สอนวา “โลกทงหมดเกดจากแสงสวางอนเดยวกน คอ (พระเจา) จะวาใครดใครชวกวากนไมได” ครโควนทสงห สอนวา สเหรา มณเฑยร วหาร เปนสถานทบาเพญธรรมของคนทงหลายเหมอนกน ทเหนแตกตางกนบางเพราะความแตกตางแหงกาลกาละและเทศะ วหารของซกขมประตสดาน หมายความวาเปดรบคนทงสทศ คอ ไมจากดชาต ศาสนา เพศ หรอวรรณะใด ในการประชมทางศาสนาทกคนไดรบการปฏบตทเสมอภาค ผแจกหรอผรบแจกอาหารจากโรงทานของกองการกศลจะเปนคนในวรรณะใด ๆ ชาตใดกไดคนทกฐานะตองนงกนอาหารในทเสมอหนากน เรองของโรงอาหารเปนสงสาคญมากของศาสนสถาน ครรามทาส ไดตงกฎไววาใครจะเขาพบ ทานตองรบอาหารจากโรงทานเสยกอน เพอเปนการแสดงใหเหนประจกษวารบหลกการเสมอภาคของทานคร ครงหนงอกบารมหาราชไปพบทานเหนทานนงกนอาหารในทเดยวกบสามญชน ทาใหอกบารมหาราช พอพระทยถวายเงนปแดทานครผน

ห น า | 38

อกประการหนงจะเปนผใดกตามจะตองปฏบตสงคต (พธชมนมศาสนก) ดวยมอของตนเอง คอ ตองเชดรองเทา ตกนา ทาทกอยางดวยตนเอง ไมมใครไดรบยกเวนเปนพเศษ ผใดปฏบตตามไดมากยงเปนซกขทดมาก

4. ศาสนาซกขเขาสประเทศไทย

ชาวซกขสวนมากยดอาชพขายอสระ บางกแยก ยายถนฐานทามาหากนไปอยตางประเทศ บางกเดนทางไปมาระหวางประเทศ ในบรรดาชาวซกขดงกลาวมพอคาชาวซกข ผ หน งช อ นายก รปารามมาคาน ได เด นทางไปประเทศอฟกานสถาน เพอหาซอสนคาแลวนาไปจาหนายยงบานเกด สนคาทซอครงหนงมมาพนธดรวมอยหนงตว เมอขายสนค าหมดแล วได เดนทางมาแวะทประเทศสยาม โดยไดนามาตวดงกลาวมาดวย เขาไดมาอาศยอยในพระบรมโพธสมภารของพระมหากษตรยสยามไดรบความอบอนใจเปนอยางยง ดงนน เขามโอกาสเขาเฝาพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และไดถวายมาตวโปรดของเขาแดพระองคดวยความสานกในพระมหา-กรณาธคณ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เหนในความจงรกภกดของเขา ไดพระราชทานชางใหเขาหนงเชอก ตลอดจนขาวของเครองใชทจาเปนในระหวางเดนทางกลบอนเดย เมอเดนทางกลบมาถงอนเดยแลวเหนวาของทไดรบพระราชทานมานนสงคาอยางยงควรทจะเกบรกษาใหสมพระเกยรตยศแหงพระเจากรงสยาม จงไดนาชางเชอกนนไปถวายพระราชาแหงแควนแคชเมยรและยาม พรอมทงเลาเรองทตนไดเดนทางไปประเทศสยามไดรบความสขความสบายจากพนองประชาชนชาวสยาม ซงมพระเจาแผนดนปกครองดวยทศพธราชธรรมเปนทยกยองสรรเสรญของประชาชน พระราชาแหงแควนแคชเมยร ไดฟงเรองราวแลวกมความพอพระทยอยางยง ทรงรบชางเชอก ดงกลาวเอาไวแลวขนระวางเปนราชาพาหนะตอไป พรอมกบมอบแกวแหวนเงนทองใหนายกรปารามมาคาน เปนรางวล จากนนเขากไดเดนทางกลบบานเกด ณ แควนปญจาป แตครงนเขาไดรวบรวมเงนทอง พรอมทงชกชวนเพอนพองใหไปตงถนฐานอาศยอยใตรมพระบรมโพธสมภารพระเจากรงสยามตลอดไป ตอมาไมนานผคนทเขาไดชกชวนไวกทยอยกนมาเรอย ๆ ดงนน ศาสนาสถานแหงแรกจงไดถกกาหนดขน โดยศาสนกชนชาวซกขไดเชาเรอนไมหนงคหาทบรเวณบานหมอ หลงโรงภาพยนตรเฉลมกรง ปจจบน เมอป พ.ศ. 2455 มาตกแตงใหเหมาะสมเพอใชประกอบศาสนากจ

ห น า | 39

ตอมาเมอสงคมซกขเตบโตขนจงไดยายสถานทจากทเดมมาเชาบานหลงใหญกวาเดม ณ บรเวณยานพาหรดในปจจบน แลวไดอญเชญพระมหาคมภรอาทครนถมาประดษฐานเปนองคประธาน มการสวดมนตปฏบตศาสนกจเปนประจาทกวนไมมวนหยดนบ ตงแตป พ.ศ. 2456 เปนตนไปจนถงป พ.ศ. 2475 ศาสนกชนชาวซกขจงไดรวบรวมเงน เพอซอทดนผนหนงเปนกรรมสทธ เปนจานวนเงน 16,200 บาท และไดกอสราง อาคารเปนตกสามชนครง ดวยเงนจานวนประมาณ 25,000 บาท เปนศาสนสถานถาวรใชชอวา ศาสนาสถานสมาคมศรครสงหสภา สรางเสรจเมอป พ.ศ. 2476 ตอมาเกดสงครามมหาเอเชยบรพา ศาสนสถานแหงนถกระเบดจากฝายสมพนธมตรถงสองลกเจาะเพดานดาดฟาลงมาถงชนลางถงสองชน แตลกระเบดดงกลาวดาน แตทาใหตวอาคารราวไมสามารถใชงานได หลงจากไดทาการซอมแซมมาระยะหนงอาคารดงกลาวใชงานไดดงเดม และไดใชประกอบศาสนากจมาจนถงปจจบน ตอมาเมอศาสนกชนชาวซกขมจานวนมากขนตามลาดบ จงตางกแยกยายไปประกอบกจการคาขายตามหวเมองตาง ๆ อยางมสทธเสรภาพยง และทกแหงทศาสนกชนชาวซกขไปอาศยอยกจะรวมกนกอตงศาสนสถานเพอประกอบศาสนกจของตน ปจจบนมศาสนสถานของชาวซกขทเปนสาขาของสมาคมอย 17 แหง คอ ศาสนสถานสมาคมศรครสงหสภา (ศนยรวมซกขศาสนกชนในประเทศไทย) กรงเทพฯ และตงอยในจงหวดตาง ๆ อก 16 แหง คอ จงหวดนครสวรรค ลาปาง เชยงใหม เชยงราย นครราชสมา ขอนแกน อดรธาน นครพนม อบลราชธาน ชลบร (พทยา) ภเกต ตรง สงขลา (อาเภอเมองสงขลา และอาเภอหาดใหญ) ยะลา และจงหวดปตตาน ในป พ.ศ. 2525 มศาสนกชนชาวซกขอยในประเทศไทยประมาณสองหมนคน ทกคนตางมงประกอบสมมาอาชพอยภายใตพระบรมโพธสมภารแหงพระมหากษตรยไทย ดวยความมงคงสขสงบทงกายและใจโดยทวหนา สมาคมศรครสงหสภา (ศนยรวมซกขศาสนกชนในประเทศไทย) ไดอบรมสงสอนกลบตรกลธดาใหเปนผมความรความสามารถ เปนผดมศลธรรม รจกรกษาธรรมเนยมประเพณอนดงาม ละเวนจากสงเสพตด ทงปวง ดาเนนการอปการะชวยเหลอเออเฟอเผอแผตอผประสบทกขยากอยเสมอมไดขาด จดสรางโรงเรยนซกขวทยา ทสาโรงเหนอ จงหวดสมทรปราการ มหองเรยน 40 หอง มนกเรยน 300 คน ทงชายและหญง สอนตามหลกสตรกระทรวงศกษาธการ

ห น า | 40

จดสรางสถานพยาบาล คลนกนานกมชชน เพอเปดการรกษาพยาบาล มคนไขทยากจนเขารบการรกษาพยาบาลโดยไมเสยเงน โดยไมจากดชน วรรณะ และศาสนาแตประการใด เปดบรการหองสมดนานก บรการหนงสอตาง ๆ ทงในภาคภาษาไทย ภาษาองกฤษและภาษาปญจาบ เปดสถานสงเคราะหคนชรา เพอสงเคราะหชวยเหลอผ สงอายทยากจนขดสน และขาดแคลน ผอปการะ จดตงมลนธพระศาสดาครนานกเทพ เมอป พ.ศ. 2512 นาดอกผลมาสงเคราะหนกเรยนทเรยนดแตขดสนทนทรพย ใหความรวมมอในการชวยเหลอสงคมในดานตาง ๆ กบหนวยงานตาง ๆ เชน กรมการศาสนาสภากาชาดไทย มลนธเดกพการ มลนธชวยคนปญญาออน สภาสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทย (ในพระบรม- ราชปถมภ) เพอใหเกดความสมครสมานสามคคในหมศาสนกชนศาสนาตาง ๆ เชญชวนใหชาวซกขออกบาเพญตนเพอใหประโยชนตอสงคมสวนรวม

เรองท 7 การเผยแผศาสนาตาง ๆ ในโลก

ในจานวนประชากรประมาณ 4,500 ลานคน มผนบถอศาสนาตาง ๆ ดงตอไปน คอ 1) ศาสนาครสต ประมาณ 2,000 ลานคน 2) ศาสนาอสลาม ประมาณ 1,500 ลานคน 3) ศาสนาพราหมณ - ฮนดประมาณ 900 ลานคน 4) ศาสนาพทธ ประมาณ 360 ลานคน 5) ทเหลอเปนนบถอลทธตาง ๆ เทพเจาหรอไมนบถอศาสนาอะไรเลย ศาสนาทสาคญของโลกทกศาสนาตางเกดในทวปเอเชย ซงแหลงกาเนดดงน เอเชยตะวนตก- เฉยงใต เปนตนกาเนดของศาสนายดาย ศาสนาครสต และอสลาม ศาสนายดาย เปนศาสนาทเกาแกทสดในเอเชยตะวนตกเฉยงใต เปนตนกาเนดของศาสนาครสต ซงเปนศาสนาทมผนบถอมากทสดในโลกขณะน โดยไดเผยแผไปสยโรป ซกโลกตะวนตกอน ๆ และชาวยโรปนามาเผยแผสทวปเอเชยอกครงหนง ศาสนาอสลาม เกดกอนศาสนาครสตประมาณ 600 ป เปนศาสนาทสาคญของเอเชยตะวนตกเฉยงใตปจจบนศาสนานไดเผยแผไปทางภาคเหนอของอนเดย ดนแดนทางตอนเหนอของอาวเบงกอล คาบสมทรมลาย และประเทศอนโดนเซย เอเชยใตเปนแหลงกาเนดศาสนาฮนด ศาสนาซกข ศาสนาพทธ ศาสนาฮนด มความเชอมาจากศาสนา-พราหมณ ซงเปนศาสนาเกาแกของโลก เมอประมาณ 5,000 ป และเปนแนวทางการดาเนนชวตของชาวอนเดยจนกระทงถงปจจบนน สวนพทธศาสนาเกดกอนศาสนาครสต 500 ป และถงแมจะเกดในอนเดยแต ชาวอนเดยนบถอพระพทธศาสนานอย แตมผนบถอกนมากในทเบต ศรลงกา พมา ไทย ลาว และกมพชา เอเชยตะวนออกเปนแหลงกาเนดของลทธขงจอ เตา และชนโต ตอมา เมอพระพทธศาสนาไดเผยแผ เขาสจน ปรากฏวาหลกธรรมของศาสนาพทธสามารถผสมผสานกบคาสอนของขงจอไดด สวนในญปนนบถอพทธศาสนาแบบชนโต

ห น า | 41

1. โลกครสเตยน

สบเนองจากศาสนาครสตมอทธพลตอชาวตะวนตกโดยเฉพาะในสมยกลางยโรป ศาสนาจกรเขามามบทบาทแทนอาณาจกรโรมนทงในดานศาสนา การเมอง การปกครอง ประเพณ และวฒนธรรม พระสนตะปาปาไดรบการยกยองใหเปนราชาแหงราชาทงหลาย มอานาจเตมทในการกาหนดบทบาท วถชวตของคนในสมยนน ตอมาในตอนปลายยคกลางสบตอ จนกระทงยคแหงวทยาศาสตรสมยใหม ศาสนจกรถกลดบทบาททางการเมองและการปกครอง แตศาสนาครสตยงมอทธพลครอบคลมทวทงทวปยโรป อเมรกา และแอฟรกา แมแตในปจจบนศาสนาครสตเปนทยอมรบของสงคมทว ๆ ไป ในฐานะทเปนศาสนาหนงท ผนบถอมากทสดเปนลาดบหนงของโลก สาเหตทศาสนาครสตเผยแผไดทวโลก เพราะยคลาอาณานคมพวกจกรวรรดนยมชาวยโรปและอเมรกา (ครสตศตวรรษท 15 - 16 ) ศาสนาครสตไดถกนาไปเผยแผในประเทศตาง ๆ ทนกลาอาณานคมเหลานพรอมกบมชชนนาร คอ นกสอนศาสนาไปถงสงผลใหครสตศาสนกชนมปรมาณมากขนทงในยโรป แอฟรกาอเมรกา เอเชย และออสเตรเลย ประเทศไทยมนกสอนศาสนาชาวโปรตเกสและสเปนเขามาเผยแผ โดยเดนทางมาพรอมกบพวกทหารและพอคาของประเทศเหลานน ทาใหมคนไทยนบถอศาสนาครสตกระจายไปทวประเทศ

2. โลกอสลาม

การเผยแผศาสนาอสลาม เกดจากพอคาอาหรบนาสนคา คอ นาเครองเทศมาขาย และเผยแผศาสนาดวย ชาวมสลม เปนผทขยนขนแขง ซอสตยสจรต และมฐานะด เปนพอคาประกอบกบหลกศาสนามหลกการสาหรบผครองเรอน จงเผยแผไปไดอยางรวดเรวในโลก ศาสนาอสลามมจานวนผทนบถอมากลาดบท 2 ของโลก ชาวมสลมมอยประมาณ 1,500 ลานคน หรอ 1 ใน 4 ของประชากรโลก และมกลมชาตพนธและภาษาทแตกตางกนกระจายตวอยางกวางขวางไปทวโลก ทงเอเชย แอฟรกา และยโรป โดยเฉพาะในเอเชยใต ซงเปนภมภาคทประชากรมสลมอยหนาแนนทสดในโลกมอยราว 1 ใน 4 ของประชากรมสลมทงหมด รองลงมา คอ ประชากรมสลมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทงในอนโดนเชย มาเลเซย บรไน กบพนทจงหวดชายแดนภาคใตของไทย และฟลปปนส ซงประกอบขนเปนโลกมลายยมสลม สวนตะวนออกกลาง ซงเปน ถนกาเนดของศาสนาอสลามเองนน มประชากรมสลมมากทสดเปนลาดบ 3 มอยประมาณ 200 ลานคน ลาดบตอมา คอ ชาวมสลม เชอสายเตรก ทอย ในตรกและดนแดนตาง ๆ ในภมภาคเอเชยกลาง โดยมจานวนประมาณ 90 ลานคน สวนมสลมเปอรเซย มประชากรอยประมาณ 70 - 80 ลานคน และทเหลอเปนมสลมชนกล มนอยทอาศยอย ตามประเทศตาง ๆ มากกวา 120 ประเทศทวโลก มสลมประกอบดวยประชากร 3 กลม ดงตอไปน คอ 1. กลมประเทศมสลมอาหรบ คอ ประเทศมสลม ซงประชากรสวนใหญเปนชาวอาหรบ ใชภาษาอาหรบเปนภาษากลาง กลมน คอ แอลจเรย บาหเรน อยปต อรก จอรแดน คเวต เลบานอน ลเบย โมรอกโกโอมาน กาตาร ซาอดอาระเบย โซมาเลย ซเรย ตนเซย สหรฐอาหรบเอมเรตต และเยเมน 2. กลมประเทศมสลมทไมใชอาหรบ คอ ประเทศทประชากรสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม แตไมใชชาวอาหรบ และไมไดใชภาษาอาหรบเปนภาษากลาง กลมนแบงเปนภมภาคตาง ๆ ดงน ภมภาคเอเชยกลาง ไดแก อฟกานสถาน อาเซอร ไบจน บงคลาเทศ บรไน อนโดนเชย อหราน คาซคสถาน ครกสถาน มาเลเซย มลดฟส ปากสถาน ทาจกสถาน ตรก เตรก เมนสถาน อซเบกสถาน

ห น า | 42

ภมภาคแอฟรกา ไดแก มอรตาเนย บรกนาฟาโซ แคเมรน แอฟรกากลาง ชาด คอโมโรส โกตดววร เอรเทรย เอธโอเปย แกมเบย กน กนบสเซา จบต มาล ไนเจอร ไนจเรย เซเนกลป เซยรราลโอนแทนซาเนย โตโก และซาฮาราตะวนตก ภมภาคยโรป ไดแก อลบาเนย บอสเนย - เฮอรเซโกวนา และปาเลสไตน 3. กลมมสลมชนกลมนอยในประเทศทไมใชมสลม คอ มสลมทกระจดกระจายอยในประเทศทประชากรสวนใหญไมใชมสลม ซงมอยทกมมโลก เชน ออสเตรเลย ฟลปปนส จน อนเดย รสเซย มาซโดเนยฝรงเศส องกฤษ สหรฐ อเมรกา อารเจนตนา ไทย ฯลฯ กลมมสลมเหลานเปนประชากรสวนนอยใน ประเทศตาง ๆ ไมนอยกวา 120 ประเทศทวโลก

3. ศาสนาพราหมณ - ฮนด

เปนศาสนาเกาแกทสดในโลกนบมาประมาณ 5,000 ป ในชมพทวป แมวาศาสนาพทธจะเกดในอนเดย เมอ 2,500 ปลวงมา แตศาสนาพทธเสอมลงและมารงเรองอกครงในสมยพระเจาอโศกมหาราชและเสอมลงอก และศาสนาพราหมณ - ฮนด รงเรองอกในอนเดย จนถงปจจบน และในบงกลาเทศ มผ นบถอศาสนาพราหมณ - ฮนด 10.5% สวนในอนโดนเซยยงมผนบถอศาสนาฮนดอยบางราว 3%

4. โลกพทธศาสนา

ประเทศไทยในปจจบน เปนประเทศทเปนศนยกลางของศาสนาพทธ ศาสนาพทธเปนศาสนาท เกาแกรองลงมาจากศาสนาพราหมณ - ฮนด เมอศกษาประวตการเผแผพระพทธศาสนาไปยงประเทศตาง ๆ ในโลกพบวาทสาคญ คอ พระเจาอโศกมหาราช ซงเปนกษตรยทมแสนยานภาพของอนเดย ทรงนบถอศาสนาพทธและเปนกาลงทสาคญในการเผยแผศาสนาพทธใหร งเรอง ประมาณพทธศตวรรษท 3 เผยแผพระพทธศาสนาไปยงประเทศตาง ๆ โดยสงสมณทตไปเผยแผ ไดแก ประเทศลงกา ไทย พมา ทาใหศาสนาพทธประดษฐานมนคงจนถงทกวนน คณะพระธรรมทตดงกลาวม 9 คณะ ประกอบดวยรายละเอยดดงน สายท 1 มพระมชฌนตกเถระเปนหวหนาคณะ ไปเผยแผพระพทธศาสนา ณ แควนกษมระ คอ รฐแคชเมยร ประเทศอนเดยปจจบน และแควนคนธาระ ในปจจบน คอ รฐปญจาป ทงของประเทศอนเดยและประเทศปากสถาน สายท 2 พระมหาเทวเถระเปนหวหนาคณะ ไปเผยแผพระพทธศาสนาในแควนมหสมณฑล ปจจบน ไดแก รฐไมเซอร และดนแดงแถบลมแมนาโคธาวาร ซงอยในตอนใตประเทศอนเดย สายท 3 พระรกขตเถระเปนหวหนาคณะ ไปเผยแผพระพทธศาสนา ณ วนวาสประเทศ ในปจจบน ไดแก ดนแดนทางตะวนตกเฉยงใตของประเทศอนเดย สายท 4 พระธรรมรกขตเถระหรอพระโยนกธรรมรกขตเถระ (ซงเขาใจกนวาเปนฝรงคนแรกในชาตกรกทไดเขาบวชในพระพทธศาสนา) เปนหวหนาคณะไปเผยแผพระพทธศาสนา ณ อปรนตกชนบท ปจจบนสนนษฐานวา คอ ดนแดนแถบชายทะเลเหลอง เมองบอมเบย สายท 5 พระมหาธรรมรกขตเถระเปนหวหนาคณะ ไปเผยแผพระพทธศาสนา ณ แควน- มหาราษฏร ปจจบน ไดแก รฐมหาราษฎรของประเทศอนเดย สายท 6 พระมหารกขตเถระเปนหวหนาคณะ ไปเผยแผพระพทธศาสนาในเอเชยกลาง ปจจบนไดแก ดนแดนทเปนประเทศอหราน และตรก

ห น า | 43

สายท 7 พระมชณมเถระพรอมด วยคณะ คอ พระกสสปโคตรเถระ พระมลกเทวเถระ พระทนทภสระเถระ และพระเทวเถระ ไปเผยแผพระพทธศาสนา ณ ดนแดนแถบภเขาหมาลย สนนษฐานวา คอ ประเทศเนปาล สายท 8 พระโสณเถระและพระอตตรเถระ เป นหวหนาคณะ ไปเผยแผพระพทธศาสนา ณ ดนแดนสวรรณภม ซงปจจบน คอ ประเทศในคาบสมทรอนโดจน เชน พมา ไทย ลาว เขมร เปนตน สายท 9 พระมหนทเถระ (โอรสพระเจาอโศกมหาราช) พรอมดวยคณะ พระอรฏฐเถระ พระอทรยเถระ พระสมพลเถระ และพระหททสารเถระ ไปเผยแผพระพทธศาสนา ลงกาทวปในรชสมยของพระเจ า เทวานมปยตสสะ กษตรยแหงลงกาทวป ปจจบน คอ ประเทศศรลงกา ศาสนาพทธม 2 นกาย คอ นกายมหายานและนกายหนยาน นกายมหายาน ยดคาสอนดงเดม ของพระพทธเจา สวนนกายหนยาน เกดจากการปรบตวของศาสนาพทธ เนองจากศาสนาพราหมณเจรญขน อยางรวดเรว ดงนน นกายหนยาน มงเนนการบาเพญบารมของพระโพธสตวทเปนคฤหสถกได โดยท พระโพธสตวปรารถนาพทธภม จงเปนการเปดโอกาสใหคฤหสถเขามามบทบาทมากขน และนกายมหายานนสามารถปรบตวเขากบทองถนไดงายกวานกายหนยาน หรอ เถรวาท ซงเปนพทธแบบดงเดม ศาสนาพทธในอนเดยเรมเสอมตวลงชา ๆ ตงแตพทธศตวรรษท 15 เปนตนมา โดยอนเดยตะวนออก สงเสรมศาสนาฮนด สวนในอนเดยเหนอ ชาวเตรกทนบถอศาสนาอสลามบกอนเดย เผามหาวทยาลยนาลนทา ซงเปนศนยกลางของศาสนาพทธ ตงแต พ.ศ. 1742 ศาสนาพทธจงโยกยายไปทางเหนอเขาสเทอกเขาหมาลยและศรลงกาพทธศาสนาเขาส จนผานเอเชยกลาง ในพทธศตวรรษท 13 จนเปนศนยกลางทสาคญของพทธศาสนา นกายมหายานรงเรองมากในยคราชวงศถง และตอมาศาสนาพทธเสอมลง เพราะจกรพรรดหวซงหนไปสนบสนนลทธเตาแทน แตพทธศาสนานกายมหายานยงคงรงเรอง ตอมากลายเปนนกายเซนในญปนและยงคงรงเรองมาจนถงปจจบน พทธศาสนาในเกาหล นกายเซน เผยแผมาในสมย พ.ศ. 915 และตอมาลทธขงจอเผยแผเขามา ทาใหศาสนาพทธเสอมลง ในพทธศตวรรษท 6 อารยธรรมอนเดย มอทธพลมาก เผยแผอารยธรรมเขาสเอเชยตะวนออกเฉยงใต คอ อารยธรรมทางภาษาบาลสนสกฤต และศาสนาพทธนกายมหายาน พรอมกบศาสนาพราหมณเขามาในชวงพทธศตวรรษท 10 - 18 สมยอาณาจกรศรวชย มศนยกลางทเกาะสมาตรา และอาณาจกรขอมโบราณ ตอมาอาณาจกรศรวชยเสอมลงและรบอารยธรรมอสลามใน พทธศตวรรษท 18 ศาสนาพทธในปจจบน นกายมหายานหรออาจารยวาท หมายถง อาจารยร นตอ ๆ มา ไมใชร นทเหนพระพทธเจา ยงมอย ทอนเดยตอนเหนอ เนปาล จน ญป น เกาหล เวยดนาม มองโกเลย บางสวนของรสเซย บางครงเรยกวา อตรนกาย หรอ นกายฝายเหนอ สวนทกษณนกาย หรอ นกายฝายใตนกายหนยาน หรอ เถรวาท หมายถง พระเถระททนเหน พระพทธเจา ซงนบถอพทธแบบดงเดมเครงครดนบถอมากในไทย พมา เขมร ลาว ศรลงกา ศาสนาพทธเรมเปนทสนใจของชาวยโรปอยางกวางขวางในพทธศตวรรษท 25 หลงจากสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา ความเชอทางศาสนาเปลยนไป ศาสนาพทธ พสจนไดดวยการปฏบตเอง อกทงมองคกรพทธศาสนาระดบโลกโดยมชาวพทธจากเอเชย ยโรป และอเมรกาเหนอ รวม 27 ประเทศ ตงชอองคการวา “องคกรพทธศาสนกสมพนธแหงโลก” กอตงทประเทศศรลงกา เมอป พ.ศ. 2493 พทธศาสนาเขาสประเทศองกฤษครงแรก ในป พ.ศ. 2448 โดย J.R. Jackson กอตงพทธสมาคมในองกฤษ และมภกษชาวองกฤษรปแรก คอ Charls Henry Allen Bernett คณะสงฆไทยไดสงคณะทตไป เผยแผครงแรกเมอ พ.ศ. 2507 และสรางวดไทย ชอ วดพทธประทป ในลอนดอน

ห น า | 44

ประเทศเยอรมน มสมาคมพทธศาสนา เมอ พ.ศ. 2446 มชาวเยอรมนไปบวชเปนพระภกษท ศรลงกา การเผยแผพทธศาสนาชะงกไปในชวงสงครามโลกครงท 1 และถกหามในสมยฮตเลอร หลงสงครามโลกครงท 2 จงมการฟนฟพทธศาสนาโดยตดตอกบพทธสมาคมในศรลงกา มวดไทยในเบอรลนเชนกน พระพทธศาสนาทเขาสประเทศสหรฐอเมรกา ในป พ.ศ. 2448 เปนพทธศาสนาจากจนและญปนและทเบต ใน พ.ศ. 2504 มหาวทยาลยวสคอนซน เปดสอนปรญญาเอกสาขาพทธศาสตร เปนแหงแรกในสหรฐ และคณะสงฆไทยสรางวดไทยแหงแรกในสหรฐ เมอ พ.ศ. 2515 ศาสนาพราหมณฮนด เปนศาสนาเกาแกทสดของโลกปจจบนน สบเนองมาตงแตอดตจนถงปจจบนแมวาศาสนาพทธจะเคยรงเรองในอนเดยสมยพระพทธเจาแลวเสอมลง จากนนมารงเรองอกครงในสมย พระเจาอโศกมหาราช

เรองท 8 กรณตวอยางปาเลสไตน

สาหรบความขดแยงในดนแดนปาเลสไตน เปนกรณทนาศกษากรณหนง เพราะสงผลเกดสงคราม ยดเยอมานบสบ ๆ ป ยอนหลงไปในชวงสมยสงครามโลกครงท 1 ดนแดนนอยในความครอบครองของจกรวรรดออตโตมนเตรก (ตรก) ถาปาเลสไตนสบเชอสายมาจากชาวปาเลสไตนดงเดมผสมกบชาวอาหรบ ชนเผาคะนาคน และชนเผาอน ๆ ทมถนทอยในบรเวณน สบเนองจากชาวองกฤษซงเปนชาตมหาอานาจในขณะนนสนบสนนใหเอกราชแกปาเลสไตน หลงจากเปนพนธมตรรวมรบในสงครามโลก ครงท 1 จนชนะ แตเมอสงครามโลกสนสดลงองกฤษออกประกาศบลโฟรใหชาวยวอพยพเขาสดนแดนปาเลสไตน ในป ค.ศ. 1922 สนนบาตชาตยกปาเลสไตนใหอย ในอาณตองกฤษ ชาวยวอพยพเขาส ดนแดนปาเลสไตน ปละ 16,500 คน ขออธบายความยอนหลงวากอนสงครามโลก ครงท 1 ยวในเยอรมนถกฮตเลอรฆาตายจานวนมากเพราะความขดแยงดานเชอชาต เนองจากชาวยวเปนชาตทฉลาด มฐานะด เปนพอคา วศวกรตาง ๆ ฮตเลอรผ นาเยอรมนประกาศวา ชาวเยอรมนเปนชาตบรสทธ สงสง และเขารงเกยจยวมาก ชาวยวไมมประเทศอย หลงจากสงครามสนสดลง องกฤษ จงสนบสนนใหยวมประเทศอย และเลอกดนแดนปาเลสไตน ซงสอดคลองกบชาวยวแสดงความเปนเจาของดนแดนนโดยยกขอความคมภรไบเบลวา ในวนพระยะโฮวารไดทาสญญากบอมซาฮามไววา เราไดมอบดนแผนดนนนไวใหแกพงศพนธของเจา ตงแตแมนาอายฒบโตไปจนถงแมนายเฟรตส และตงรฐอสราเอลขนในแดนปาเลสไตน แตขณะเดยวกนชาวปาเลสไตนไมพอใจเพราะพวกเขายงคงอยอยางลาบาก แมวาองกฤษจะชวยปลดแอกจากชาวเตรกขณะทชาวยวเปนชนฉลาด เชน ทาความเจรญใหกบอสราเอลมาก ขณะเดยวกนองกฤษ สหรฐ องคการสหประชาชาตลวนสนบสนนสงยวอพยพจากประเทศตาง ๆ เพอใหมดนแดนอยในปาเลสไตน ตอมาในราว 20 ป หลงจากยว ชาตอสราเอลอยในปาเลสไตน เกดสงครามกอนหน 2 ครง คอ ชาวปาเลสไตนตองการขบไลชาตนออกไปจากดนแดนเกาแกของตนเอง เพราะตนเองยงอยกบความยากจนสนหวงเชนเดม การสครงแรกของชาวปาเลสไตนไมมอาวธ แตใชกอนหนขวางปารถถงของอสราเอล ซงรบชนะไดอยางงายดาย และสหประชาชาตกประนามการกระทาของอสราเอล อสราเอลไดรบความเหนใจจาก ทวโลกนอยลง ตอมามกลมฮามาส เปนกลมทลกขนมาตอบโตอสราเอลดวยมาตรการรนแรงเชนกน กลมฮามาส

ห น า | 45

เปนกระแสฟนฟอสลามจดประกายรฐอสลาม และเปาหมาย คอ ขบไลอสราเอลจากปาเลสไตน และกลมฮามาสนยนดปฏบตการระเบดพลชพ และสงครามชงดนแดนยงเกดตอมาเปนระยะ ๆ มการเจรจาเพอสงบศกหลายครงแตยงไมสาเรจ

ห น า | 46

เรองท 9 แนวทางปองกนและแกไขความขดแยงทางศาสนา

ความหมายของคาวา “ความขดแยง”

ความขดแยง ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 หมายถง “การไมลงรอยกนการไมถกกนความคดไมตรงกน ความพยายามอยากเปนเจาของ และความเปนคนตางมมมองกน” ความขดแยงในสงคม เปนสงทไมมใครปรารถนา แตกหลกเลยงไดยาก เพราะตราบใดทมนษยมชวตอยรวมกนในสงคม กยอมมความขดแยงเปนธรรมดา ความขดแยงมทงประโยชนและโทษ

สาเหตททาใหเกดความขดแยง

ความขดแยงมาจากสาเหตหลายประการ เชน ความเชอศรทธาในคาสอนของศาสนาแตกตางกนความมทฏฐมานะ ถอตววาความคดของตวเองดกวาคนอน ความมวสยทศนทคบแคบ ขาดการประสานงานทดขาดการควบคมภายในอยางมระบบ สงคมโลกขยายตวเรวเกนไป และการมคานยมในสงตาง ๆ ผดแผกกน ความคดแตกตางกน

วธปองกนและแกไขความขดแยงทางศาสนาตอการอยรวมกนในสงคม

วธปองกนแกไขความขดแยงทางศาสนาตอการอยรวมกนมหลายวธ เชน 1. วธยอมกน คอ ทกคนลดทฏฐมานะ หนหนาเขาหากน ใหเกยรตซงกนและกน ไมดถก ไมตฉนนนทา ไมกลาววารายปายส ศาสนาของกนและกน พบกนครงทาง รจกยอมแพ ร จกยอมกน หวงพงพาอาศยซงกนและกนถอวาทกคนเปนเพอนรวมโลกเดยวกนโดยมผประสานสมพนธททกฝายยอมรบนบถอ 2. วธผสมผสาน คอ ทกฝายทกศาสนาเปดเผยความจรง มการแลกเปลยนทศนคตความคดเหนแลกเปลยนขอมลซงกนและกน รวมกนคด รวมกนทา และรวมกนแกปญหา ทากจกรรมในสงคมรวมกน เชน สรางสะพาน ถนน ฯลฯ 3. วธหลกเลยง คอ การแกป ญหาลดความขดแยงโดยวธขอถอนตว ขอถอยหน ไมเอาเรอง ไมเอาความ ไมไปกาวกายความคด ความเชอ ของผนบถอศาสนาทไมตรงกบศาสนาทตนนบถอ 4. วธการประนประนอม คอ การแกปญหาโดยวธทาใหทงสองฝายยอมเสยสละบางสงบางอยางลงมทงการใหและการรบ ภาษาชาวบาน เรยกวา แบบยนหม - ยนแมว คอ ทกฝายยอมเสยบางอยางและได บางอยางมอานาจพอ ๆ กน ตางคนตางกไมเสยเปรยบ

ห น า | 47

เรองท 10 หลกธรรมในแตละศาสนาทสงผลใหอยรวมกบศาสนาอนไดอยางมสข

ศาสนาพทธ มหลกสาคญ คอ การมงเนนใหไมเบยดเบยน ไมจองเวรซงกนและกน จะเหนวาศลขอ 1ของศาสนาพทธ คอ ปาณาตปาตา เวระมะณ สกขา ปะทง สะมาทยาม คอ งดเวนการฆา เบยดเบยน ทารายรางกายคน และสตว และหลกสาคญตอมาอก คอ ยดหลก พรหมวหาร 4 คอ 1. เมตตา คอ ความปรารถนาใหผอนมความสข 2. กรณา คอ ความปรารถนาใหผอนพนจากความทกข 3. มทตา คอ ความยนดเมอผอนไดด 4. อเบกขา คอ การวางเฉย ไมลาเอยง ทาใจเปนกลาง ใครทาดยอมไดด หลกธรรมทสาคญอก คอ สงคหวตถ 4 คอ หลกธรรมทเปนเครองยดเหนยวนาใจผอน ไดแก ทานคอ การใหความเสยสละ แบงปนของตนเองใหผ อน ปยวาจา คอ พดจาดวยถอยคาทไพเราะ ออนหวาน พดดวยความจรงใจไมหยาบคาย กาวราว อตถจรยา คอ การสงเคราะหผอน ทาประโยชนใหผอน และสมานตตา คอ ความเปนผสมาเสมอ ประพฤตเสมอตนเสมอปลาย เนนคณธรรมสาคญในการอยกบผอนในสงคม และทสาคญในการแกไขปญหาความขดแยงในศาสนาพทธ ม งเนนทการเจรญปญญา นนคอ ปญหาตาง ๆ คอ ผลและยอมเกดจากสาเหตของปญหา การแกไขตองพจารณาทสาเหตและแกทสาเหตดงนน แตละปญหาทเกดขนสาเหตทเกดจะแตกตางกนตามสถานการณ นอกจากจะพจารณาทสาเหตแลว ในการแกปญหายงใชวธการประชมเปนสาคญ พอจะเหนรปแบบการประชมรวมกนของสงฆทสงผลถงปจจบนตวอยาง คอ คาวา สงฆกรรม ซงเปนการกระทารวมกนของพระสงฆ เชน การรบบคคลเขาบวชในพทธศาสนาพระสงฆ ประกอบดวยอปชฌาย พระคสวด จะตองหารอกน ไถถามกนเปนภาษาบาล เพอพจารณาคณสมบตของผมาบวชวาสมควรใหบวชไดไหม ศาสนาอสลาม ไดวางหลกเกณฑแบบแผนในการประพฤตปฏบตในสวนท เปนศลธรรมและจรยธรรมอนนามาซงความสามคคและความสงบสขในการอย รวมกนของกล มในสงคม ศาสนาอสลาม มคาสอน ซงเปนขอปฏบตสาหรบครอบครวและชมชน โดยมหลกศรทธา หลกจรยธรรม และหลกการปฏบต สาสนแหงอสลามทถกสงมาใหแกมนษยทงมวล มจดประสงค 3 ประการ คอ 1. เปนอดมการณทสอนมนษยใหศรทธาในอลลอห พระผเปนเจาเพยงพระองคเดยวทสมควรแกการเคารพบชาและภกด ศรทธาในความยตธรรมของพระองค ศรทธาในพระโองการแหงพระองค ศรทธาในวนปรโลก วนซงมนษยฟนคนชพอกครงเพอรบการพพากษา และผลตอบแทนของความด ความชวทตนไดปฏบตไปในโลกน มนใจและไววางใจตอพระองค เพราะพระองค คอ ทพงพาของทกสรรพสง มนษยจะตองไมสนหวงในความเมตตาของพระองค และพระองค คอ ปฐมเหตแหงคณงามความดทงปวง 2. เปนธรรมนญสาหรบมนษย เพอใหเกดความสงบสขในชวตสวนตวและสงคม เปนธรรมนญทครอบคลมทกดาน ไมวาในดานการปกครอง เศรษฐกจ หรอนตศาสตร อสลามสงสอนใหมนษยอยกนดวยความเปนมตร ละเวนการรบราฆาฟน การทะเลาะเบาะแวง การละเมด และรกรานสทธของผอน ไมลกขโมยฉอฉล หลอกลวง ไมผดประเวณ หรอทาอนาจาร ไมดมของมนเมา หรอรบประทานสงทเปนโทษ ตอรางกายและจตใจ ไมบอนทาลายสงคม แมวาในรปแบบใดกตาม

ห น า | 48

3. เปนจรยธรรมอนสงสง เพอการครองตนอยางมเกยรต เนนความอดกลน ความซอสตย ความ เออเฟอเผอแผ ความเมตตากรณา ความกตญ กตเวท ความสะอาดของกายและใจ ความกลาหาญ การใหอภย ความเทาเทยม และความเสมอภาคระหวางมนษย การเคารพสทธของผ อน สงสอนใหละเวนความตระหน- ถเหนยว ความอจฉารษยา การตฉนนนทา ความเขลาและความขลาดกลว การทรยศและอกตญญ การลวงละเมดสทธของผอน อสลาม เปนศาสนาของพระผเปนเจาทนาทางในการดารงชวตทกดานแกมนษยทกคนไมยกเวน อายเพศ เผาพนธ วรรณะ ศาสนาครสต นอกจากบญญต 10 ประการทสาคญในการอยรวมกบผอนของศาสนาครสต คอ จงอยาฆาคน จงอยาลวงประเวณในคครองของผอน จงอยาลกขโมย จงอยาพดเทจ จงอยามกไดในทรพยของเขา และคาสอนทสาคญ คอ ใหรกเพอนบานเหมอนรกตวเอง ใหมเมตตาตอกน จงรกผอนเหมอน พระบดารกเรา ใหอภยแลวทานจะไดรบการอภย ลวนแตเปนคณธรรมพนฐานทสาคญททาใหการอยรวมกนในสงคมอยางมความสข ศาสนาพราหมณ - ฮนด สอนใหมความมนคง มความเพยร ความพอใจในสงทตนม ใหอดทน อดกลน มเมตตากรณา ขมใจไมหวนไหวไปตามอารมณ ไมลกขโมย ไมโจรกรรม ทาตนใหสะอาดทงกายและใจ มธรรมะสาหรบคฤหสถ คอ จบการศกษาใหกลบบาน ชวยบดามารดาทางาน แตงงาน เพอรกษาวงศตระกลประกอบอาชพโดยยดหลกธรรมเครองดาเนนชวต

เรองท 11 วธฝกปฏบตพฒนาจตในแตละศาสนา

หลกธรรมคาสอนของศาสนาชวยสรางคนใหเปนคนด

คนดเปนทปรารถนาของทกคน โลกนยงขาดคนดอยมาก ยงกวาขาดแคลนผทรงความรแขนง ตาง ๆ เสยอก ความจรงโลกไมไดขาดแคลนผมความรหรอผเชยวชาญในสาขาตาง ๆ มากนก แตทขาดแคลนมากกคอ คนด โลกจงวนวาย ดงปจจบน คนจะเปนคนดไดกตองมหลกยดมนประจาใจ คอ มศาสนา ยงมจตใจยดมนมากเทาไร กชวยใหเปนคนดมากและมนคงเทานน อยางอนกพลอยดดวย ตรงกนขาม ถาใจไมด การกระทาตาง ๆ กพลอยรายไปดวย คนมศาสนาหรอมหลกธรรม มคณธรรมในใจเปนคนดแตถาไมมกอาจเปนคนดได แตเปนคนดนอกจากจะทาความดกตอเมอมผอนร จะไมทาความชวกตอเมอมคนเหน ถาไมมใครรใครเหนกอาจจะทาความชวไดงาย แตคนดในสามารถทาความดไดทงตอหนาและลบหลงคน ทงไมทาความชวทงตอหนาและลบหลง ทงนกเพราะหลกธรรมทวา หรโอตตปปะ ละอายและเกรงกลวตอความชว “ศาสนาเปนแรงอานาจเรนลบทเหนยวรงจตใจของผทมความเชอ ความศรทธา ในคาสอนของศาสดาทกศาสนาทใหละบาปบาเพญบญ”

ห น า | 49

ลกษณะของคนด

การยดตามหลกธรรมคาสอนของศาสนา เปนลกษณะของคนดทสงคมตองการ ทงการเปนคนดในฐานะบตร ฐานะลกศษย และฐานะศาสนกชน คนทไดชอวาเปนคนดทสงคมตองการ มกจะเปนคนมเหตมผล กลาหาญ อดทน อดกลน มความ ซอสตย สจรต มกรยามารยาทด มเสนห มจตใจงาม เมตตาตอสตวทงหลาย รจกชวยเหลอสงเคราะหผ อนเคารพในความคดและความเปนเจาของของผ อน พดจาในสงทถกตองเปนความจรง พดจาไพเราะ ออนหวาน กอใหเกดความสามคคกลมเกลยวในหมคณะ เปนตน ศาสนา ทกศาสนามหลกธรรมคาสอน เปนเครองยดเหนยวจตใจของศาสนกชน โดยทกศาสนาม เปาหมายเดยวกน คอ “มงใหทกคนมธรรมะ มคณธรรม และสอนใหคนเปนคนด” ดงนน ศาสนาแตละศาสนาจงมหลกธรรมคาสอนของตนเองเปนแนวทางในการประพฤตปฏบต

โทษของการขาดคณธรรมจรยธรรม ธรรมะ เปนสงสาคญสวนหนงของชวต การขาดธรรมะ อาจทาใหประสบกบความลมเหลวและทาใหชวตอบปางได ทงโทษทเกดกบตนเองสงคมและประเทศชาต ตวอยางทเหนไดอยางชดเจนในปจจบน เชน การทคนในชาตขาดคณธรรมจรยธรรมในการดาเนนชวต ไมร จกพอ ไมเหนแกความเดอดรอนของสงคมและประเทศชาต ทาใหเกดการลกลอบขายยาเสพตด จนเกดความเดอดรอนโดยทวไป จนหนวยงานทรบผดชอบตองออกมาปราบปรามขนเดดขาด ขาวสารขอมลจากสอมวลชนทกแขนง นาเสนอขาวการจบกม ผเสพผคาและผอยเบองหลงอยางตอเนอง ปญหาทงมวลทกลาวมานเปนตวอยางทมสาเหตมาจากการขาดคณธรรมจรยธรรมของคนในสงคมทงสน

การพฒนาคณธรรมและจรยธรรมในศาสนาพทธ

หลกธรรมในทางพระพทธศาสนา พระพทธเจาทรงแสดงวธการปฏบตทเรยกวา “สมาธ” คาวาสมาธ แปลวา จตทสงบตงมนอยในเรองใดเรองหนง ไมฟงซาน หรอการจดระเบยบความคดได เชน ในขณะ อานหนงสอ จตสงบอยกบหนงสอทเราอาน กเรยกวา จตมสมาธ หรอในขณะททางานจตสงบอยกบงานททา กเรยกวา ทางานอยางมสมาธ สต สมาธ และปญญา มลกษณะเกอกลกนและมความสมพนธอยางใกลชด สต คอ ความตงมนเปนจดเรมแลวมสมาธ คอ จตใจแนวแน และปญญา คอ การไตรตรองใหรอบคอบ จดมงหมายของสมาธ 1. เพอความตงมนแหงสตสมปชญญะ 2. เพออยเปนสขในปจจบน 3. เพอไดฌานทศนะ ประโยชนของสมาธ 1. ประโยชนของสมาธในชวตประจาวน เชน ท าให จ ตใจสบาย ม ความสดช น ผ องใส และสงบกระฉบกระเฉง วองไว มความเพยรพยายาม แนวแนใน สงทกระทา มประสทธภาพในการทางาน

ห น า | 50

2. ประโยชนของสมาธในการพฒนาบคลกภาพ เชน ทาใหมความแขงแรง หนกแนนทงทางรางกายและจตใจ มสขภาพจตด สสขภาพทด และรกษาโรคบางอยางได 3. ประโยชนของสมาธทเปนจดมงหมายของศาสนา เมอไดสมาธขนสงแลวจะเกดปญญาและบรรลจดมงหมายของศาสนาได 4. จะมเหตผลในการตดสนปญหาตาง ๆ ไดถกตองมากยงขน

วธการฝกสมาธ

ในคนวนเพญ เดอน 6 พระพทธเจาตรสร โดยการนงสมาธดวยวธการอานาปานสต คอ ตงสตจดจอทลมหายใจเขา - ออก เปนอารมณเดยว จนจตแนวแนเขาส สมาธ ซงเปนสงบสข สงด มสตร ตวบรบรณ จากนนพระพทธองคเกดมหาปญญาคนพบทางดบทกขแกชาวโลก คอ อรยสจ 4 ดงทกลาวมาแลวในประวตศาสดา ดงนน การฝกสมาธ เปนหนทางทพทธศาสนกชนพงปฏบต เพอใหเกดปญญา แกปญหาชวต และพฒนาตนเองใหเกดกาลงใจเสยสละยงขน เมตตายงขน มปญญาประกอบการงานตนเอง มความสข สงคมโดยรวมมความสข แตอยางไรกตาม พนฐานของผปฏบตสมาธหรอฝกสมาธไดผลรวดเรว ตองเปนผทมศล 5 เปนพนฐานและศรทธายดมนตอพระรตนตรย เปนพทธศาสนกชนทด คอ การใหทาน รกษาศล และเจรญ-ภาวนา คอ การทาสมาธ และทาใหตนเองดขน สงคมเจรญขน การฝกสมาธตามแนวศาสนาพทธ นน ฝกใหครบอรยาบถ ทง 4 คอ ยน นอน นง เดน ฝกใหจตอยในอารมณเดยว มสตบรบรณในอรยาบถตาง ๆ และกอใหเกดสมาธ หรอเรยกวา เจรญกรรมฐาน นน เรมตนสวดมนตไหว พระสรรเสรญคณพระศรรตนตรย อธษฐานจตเขาสมาธ และพจารณาสภาวธรรม คอ ความเปน ทกขของชาต ชรา มรณะ ความแหงใจ ความเสยใจ ความคบแคนใจ ความประจวบกบสงอนไมเปนทรกความพลดพรากจากสงทเปนทรก ความไมไดสงทปรารถนา ความมอปทานในขนธ 5 คอ รป เวทนา สญญาสงขาร วญญาณ เปนทกข พจารณาขนธ 5 ไมเทยง เปนอนตตาไมมตวตน การพจารณาสภาวะธรรมเนอง ๆชวยใหเกดเจรญปญญา ละวางกเลส เกดการพฒนาคณธรรม จรยธรรม ตามแนวศาสนาพทธ และเปนแนวทางทพทธศาสนกชนพงปฏบต

การพฒนาคณธรรมจรยธรรมในศาสนาอน ๆ

ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม และศาสนาพราหมณ - ฮนด ศาสนาซกข ศาสนกชนของแตละศาสนาทฝกพฒนาคณธรรมจรยธรรมใหเจรญยง ๆ ขนนน ลวนมพนฐานเชนเดยวกบพทธศาสนกชน คอ การศรทธาในศาสดา คาสอน และแนวปฏบตของศาสนาของตน ความมศรทธาตงมน มจตจดจอในศาสนาทนบถอทาใหเกดอารมณมนททาความด ทจะอดทนอดกลนตอความทกขตาง ๆ ศาสนาครสตมการอธษฐานกบพระเจา การสารภาพบาป เปนการชาระมลทนทางจต ศาสนาอสลามมการสงบจต หมนทาละหมาดเปนประจา ทกวน ๆ หลายครงเปนกจวตรสาคญ และศาสนาพราหมณ - ฮนด นน มการปฏบตสมาธหลากหลายแนวทาง มการวางเปาหมายชวต เพอละกเลสตาง ๆ ศาสนาซกขสอนวา มนษยมฐานะสงสด เพราะมโอกาสบาเพญธรรม เปนการฟอกวญญาณใหสะอาด

ห น า | 51

หลกสอนทสอดคลองของศาสนาตาง ๆ

คาสอนของศาสนาแตละศาสนา สอนใหเปนคนดตามแนวทางของตน แตเมอกลาวโดยรวม ๆ แลว หลกธรรมของทกศาสนามลกษณะสอดคลองกนในเรองใหญ ๆ คอ การอยร วมกนอยางสนต โดยเนนประเดนเหลาน คอ 1. สอนใหรจกรกและใหอภยกน 2. สอนใหใจกวาง ยอมรบความเชอทแตกตางกน 3. สอนใหเปนคนดตามหลกศาสนาของตน

กจกรรม

กจกรรมท 1 ใหผเรยนแบงกลมศกษาประวตบคคลในประเทศทนาหลกธรรมศาสนามาแกไขปญหาชวตของ ตนเอง แลวนามาแลกเปลยนเรยนรกนในชนเรยน กจกรรมท 2 ใหผเรยนแบงกลมศกษาประวตศาสตรของประเทศตาง ๆ ในโลกทสามารถแกไขกรณขดแยงทเกดจากศาสนาจนกระทงประเทศชาตสงบสข แลวนามาแลกเปลยนเรยนรกนในชนเรยน กจกรรมท 3 ใหผเรยนฝกปฏบตสมาธ เจรญปญญา แลวนามาผลประสบการณทไดรบจากการฝกปฏบตทสงผลให สามารถแกไขปญหาชวตและพฒนาชวต ของตนเองไดมาแลกเปลยนเรยนรกนในชนเรยน

ห น า | 52

บทท 2 วฒนธรรม ประเพณ และคานยมของ ประเทศไทยและของโลก

สาระสาคญ วฒนธรรม ประเพณ คานยมทดงาม มความสาคญตอประเทศ เพราะแสดงถงเอกลกษณความเปนชาต เปนสงทนาภาคภมใจ ทกคนในชาตตองชวยกนอนรกษ สบทอดวฒนธรรม ประเพณ คานยมทดงามใหคงอยคกบชาต แตสงคมในปจจบนชาตทมวฒนธรรมทางวตถเจรญกาวหนา จะมอทธพลสงผลใหชาตทดอยความเจรญดานวตถรบวฒนธรรมเหลานนไดโดยงาย ซงอาจสงผลใหวฒนธรรม ประเพณของชาตตนเองเสอมถอยไป ดงนนชาตตาง ๆ ควรเลอกรบปรบใชวฒนธรรมตางชาตไดอยางเหมาะสมกบตนเองและสงคมไทย ผลการเรยนทคาดหวง 1. มความรความเขาใจในวฒนธรรม ประเพณของไทยและชนชาตตาง ๆ ในโลก 2. ตระหนกถงความสาคญในวฒนธรรม ประเพณของไทยและชนชาตตาง ๆ ในโลก 3. มสวนรวมสบทอดวฒนธรรม ประเพณไทย 4. ประพฤตตนเปนแบบอยางของผมวฒนธรรม ประเพณอนดงามของไทยและเลอกรบ ปรบใชวฒนธรรมจากตางชาตไดอยางเหมาะสมกบตนเองและสงคมไทย 5. ประพฤตปฏบตตามคานยมทพงประสงคของสงคมโลก 6. เปนผนาในการปองกนและแกไขปญหาพฤตกรรมตามคานยมทไมพงประสงคของสงคมไทย ขอบขายเนอหา เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของวฒนธรรม เรองท 2 ลกษณะวฒนธรรมไทย เรองท 3 การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมและการเลอกรบวฒนธรรม เรองท 4 ประเพณในโลก เรองท 5 ความสาคญของคานยมและคานยมในสงคมไทย เรองท 6 คานยมทพงประสงคของสงคมโลก เรองท 7 การปองกนและแกไขปญหาพฤตกรรมตามคานยมทไมพงประสงคของสงคมไทย สอประกอบการเรยนร - ซดวฒนธรรม ประเพณ คานยมของประเทศตาง ๆ ในโลก - เอกสารคนควาวฒนธรรม ประเพณ คานยมของประเทศตาง ๆ ในโลก

- คอมพวเตอร อนเทอรเนต

ห น า | 53

เรองท 1 ความหมายความสาคญของวฒนธรรม

ความหมาย

คาวา “วฒนธรรม” เปนคาสมาสระหวางภาษาบาลและภาษาสนสกฤต โดยคาวา “วฒน” มาจากภาษาบาล คาวา “วฑฒน” แปลวา เจรญงอกงาม สวนคาวา “ธรรม” มาจากภาษาสนสกฤต คาวา “ธรม”หมายถง ความด เมอพจารณาจากรากศพทดงกลาว “วฒนธรรม” จงหมายถง สภาพอนเปนความเจรญงอกงามหรอลกษณะทแสดงถงความเจรญงอกงาม ปจจบน คาวา “วฒนธรรม” พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. 2553 ไดใหความหมายไววาหมายถง วถการดาเนนชวต ความคด ความเชอ คานยม จารต ประเพณ พธกรรม และภมปญญา ซงกลมชนและสงคมไดรวมสรางสรรคสงคม ปลกฝงสบทอด เรยนร ปรบปรง และเปลยนแปลง เพอใหเกดความเจรญงอกงามทงดานจตใจ และวตถ อยางสนตสข และยงยน

ความหมายของวฒนธรรมดงกลาวขางตน

วฒนธรรม เปนเครองวดและเครองกาหนดความเจรญ หรอความเสอมของสงคม และขณะเดยวกนวฒนธรรมยงกาหนดชวต ความเปนอย ของคนในสงคม ดงนน วฒนธรรม จงมอทธพลตอความเปนอยของบคคลและตอความเจรญกาวหนาของประเทศชาตมาก ความสาคญของวฒนธรรม โดยสรปมดงน 1. วฒนธรรมเปนเครองสรางระเบยบแกสงคมมนษย วฒนธรรมไทย เปนเครองกาหนดพฤตกรรมของสมาชกในสงคมไทยใหมระเบยบ แบบแผนทชดเจน รวมถงผลของการแสดงพฤตกรรม ตลอดจนถงการสรางแบบแผนของความคด ความเชอ และคานยมของสมาชกใหอยในรปแบบเดยวกน 2. วฒนธรรมทาใหเกดความสามคคความเปนอนหนงอนเดยวกน สงคมทมวฒนธรรมเดยวกนยอมจะมความรสกผกผนเดยวกน เกดความเปนปกแผน จงรกภกด และอทศตนใหกบสงคม ทาใหสงคม อยรอด 3. วฒนธรรมเปนตวกาหนดรปแบบของสถาบน เชน รปแบบของครอบครว จะเหนไดวาลกษณะของครอบครวแตละสงคมตางกนไป ทงน เนองจากวฒนธรรมในสงคม เปนตวกาหนดรปแบบ เชน วฒนธรรมไทยกาหนดแบบสามภรรยาเดยวกน ในอกสงคมหนงกาหนดวาชายอาจมภรรยาไดหลายคน ความสมพนธทางเพศกอนแตงงาน เปนสงทดหรอเปนเรองขดตอศลธรรม 4. วฒนธรรมเปนเครองมอชวยแกปญหา และสนองความตองการของมนษย มนษยไมสามารถดารงชวตภายใตสงแวดลอมไดอยางสมบรณ ดงนน มนษยตองแสวงหาความรจากประสบการณทตนไดรบ การประดษฐคดคน วธการใชทรพยากรนนใหเกดประโยชนตอชวตและถายทอดจากสมาชกรนหนงไปสสมาชกรนตอไปโดยวฒนธรรมของสงคม 5. วฒนธรรมชวยใหประเทศชาตเจรญกาวหนา หากสงคมใดมวฒนธรรมทดงามเหมาะสม เชนความมระเบยบวนย ขยน ประหยด อดทน การเหนประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว เปนตน สงคมนนยอมจะเจรญกาวหนาไดอยางรวดเรว

ห น า | 54

6. วฒนธรรมเปนเครองแสดงเอกลกษณของชาต คาวา เอกลกษณ หมายถง ลกษณะพเศษหรอลกษณะเดนของบคคลหรอสงคมทแสดงวา สงคมหนงแตกตางไปจากอกสงคมหนง เชน วฒนธรรมการ พบปะกนในสงคมไทย จะมการยกมอไหวกน แตในสงคมญปนใชการคานบกน เปนตน

เรองท 2 เอกลกษณของวฒนธรรมไทย

เอกลกษณหรอลกษณะประจาชาต ในทางวชาการ มความหมาย 2 ประการ คอ ประการแรก หมายถง ลกษณะทเปนอดมคต ซงสงคมตองการใหคนในสงคมนนยดมน เปนหลกในการดาเนนชวต เปนลกษณะทสงคมเหนวาเปนสงดงามและใหการเทดทนยกยอง อกประการหนง หมายถง ลกษณะนสยท คนทวไปในสงคมนนแสดงออกในสถานการณตาง ๆ เชน ในการทางาน การพกผอนหยอนใจ การตดตอสมพนธกบผอน และในการดาเนนชวตทวไปในสงคม เปนลกษณะนสยทพบในคนสวนใหญของประเทศ และสวนมากมกจะแสดงออกโดยไมรตวเพราะเปนเรองของความเคยชนทปฏบตกนมาอยางนน เอกลกษณของวฒนธรรมไทยทเดน ๆ มดงน 1. ความรกอสรภาพหรอความเปนไทย คนไทยมลกษณะนสยไมตองการอยในอานาจบงคบของผอน ไมชอบการควบคมเขมงวด ไมชอบการกดข หรอใหผอนเขามายงเกยวสงการในรายละเอยดในการทางานและการดาเนนชวตสวนตว คนไทยเปนคนทหยงและรกในศกดศรของตนเอง การบงคบนาใจกนหรอ ฝาฝนความรสกของกนและกนถอวาเปนสงไมควรทา 2. การยาการเปนตวของตวเองหรอปจเจกบคคลนยม คอ การใหคณคาในความเปนตวของตวเองความนยมนสวนหนงมาจากอทธพลของพทธศาสนา ซงยาความสาคญของตวบคคลเปนพเศษถอวา บคคลจะเปนอยางไร ยอมแลวแตกรรมของบคคลนนในอดต การยาสอนใหพงตนเอง ทกคนมความเทาเทยมกน สวนการทจะดหรอชวนน อยทการกระทาของตนเอง มไดอยทชาตกาเนด 3. ความรสกมกนอยสนโดษและพอใจในสงทมอย คนไทยไมมความดนรน ทะเยอทะยาน ทจะเอาอยางคนอน ถอเสยวาความสาเรจของแตละเปนเรองของบญวาสนา ทกคนอาจมความสขไดเทาเทยมกนทงนนเพราะเปนเรองภายในใจ 4. การทาบญและการประกอบการกศล คนไทยสวนใหญมความเชอในเรองกรรม การเวยนวาย ตายเกด จงมกนยมทาบญและประกอบการกศลโดยทวไป โดยถอวาเปนความสขทางใจ และเปนการสะสมกศลกรรมในปจจบน เพอหวงจะไดรบผลประโยชนในอนาคต 5. การหาความสขจากชวต คนไทยมองชวตในแงสวยงาม ความกลมกลน และพยายามหาความสขจากโลก ซงตรงกนขามกบชาวตะวนตกทมกจะมองชวตในแงของความขดแยงระหวางอานาจฝายตาในรางกายมนษยและอานาจฝายสง ซงไดแก ศลธรรมและความรบผดชอบในใจ คนไทยจงไมมความขดแยงในใจเกยวกบการปลอยตนหาความสาราญ เพราะถอวาอยในธรรมชาตมนษย 6. การเคารพเชอฟงอานาจ คนไทยนยมการแสดงความนอบนอมและเคารพบคคลผมอานาจความสมพนธระหวางบคคลเปนไปตามแบบพธซงแสดงฐานะสงตาของบคคลทเกยวของ 7. ความสภาพออนโยนและเผอแผ คนไทยเปนมตรกบทกคนและมชอเสยงในการตอนรบ คนไทยนยมความจรงและชวยเหลอกนในการมความสมพนธระหวางกน และไมคดเอาเปรยบผอนมความเมตตาสงสาร ไมซาเตมผแพ ถอเปนคณธรรมยงของคนไทย

ห น า | 55

8. ความโออา ลกษณะนสบเนองมาจากความเชอมนและหยงในเกยรตของตนเอง คนไทยนนถงแมภายนอกจะดฐานะตา แตในใจจรงเตมใจยอมรบวาตวเองตากวาผอน ถอวาตวเองมความสามารถเทาเทยมกบผอน ถาตนมโอกาสเชนเดยวกน คนไทยไมยอมใหมการดถกกนงาย ๆ และถอวาตนมสทธเทาเทยมกบผอนในฐานะเปนมนษยคนหนง

เรองท 3 การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมและการเลอกรบวฒนธรรม

เนองจากวฒนธรรม เปนสงทมนษยสรางขนจากวถการดาเนนชวตซา ๆ ของคนในสงคมนน ๆ ในอดตการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมเกดขนนอยมาก เพราะเปนลกษณะของสงคมปด ตอมาเมอแตละสงคมม การตดตอระหวางกนมากขน โดยเฉพาะการตดตอกนในสงคมขามภมภาค เชน ชาตตะวนตกกบชาตตะวนออกซงเกดขนมากในชวงยคลาอาณานคม เมอชาวตะวนตกออกลาอาณานคมทางทวปเอเชย พรอมกบนาวฒนธรรมของชาตตนเขามาดวยเชน ศาสนา ภาษา การแตงกาย ทอยอาศย อาหาร ความบนเทง ฯลฯ แนวโนมในการเปลยนแปลงวฒนธรรมของสงคมของชาตตาง ๆ ในภมภาคเอเชย ซงมความออนแอกวากเรมการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมดงกลาว ทาใหเกดแรงผลกดนชกจงทงสองทาง คอ ทงการกระตนใหยอมรบ สงใหมและการอนรกษวฒนธรรมเดมทตอตานการเปลยนแปลง นน เมอพจารณาเฉพาะสงคมไทย การสรางวฒนธรรมและการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม กดาเนนมาอยางตอเนองในทกยคสมย แตในสงคมในอดตกอนยคลาอาณานคม (เรมตงแตสมยรชกาลท 4 แหง กรงรตนโกสนทร) สงคมไทยแมวาจะมการตดตอกบชาวตางชาตบาง กยงไมเปนทกวางขวางนกในหมราษฎรความเปลยนแปลงทางวฒนธรรมทเกดขนจงดาเนนไปอยางคอยเปนคอยไป แตเมอถงยคลาอาณานคม เรมการตดตอกบชาวตางชาต โดยเฉพาะชาตตะวนตกทหลงไหลเขามาจานวนมากขน ความเปลยนแปลงจงเกดขนเรว ซงสงเกตไดจากการแตงกายของขนนาง ซงเปนอยางตะวนตกมากขน ลกษณะอาคารบานเรอนแบบยโรปเรมมขน ดงนน หลายชาตเรมหนมาพจารณาหาแนวทางการอนรกษวฒนธรรมของชาตตนเองใหม จงเกดองคกรทงภาครฐ เอกชน พากนเรงฟนฟวฒนธรรมของตนเอง มการแลกเปลยนเรยนร ยอมรบวฒนธรรมทแตกตางระหวางกน มการบรรจเรองราวของวฒนธรรมไวใหเดกและเยาวชนไดศกษา เพอใหเหนคณคาวฒนธรรมของตนเอง สงผลใหสามารถสบทอดรกษาวฒนธรรมไวอยางมนคง ตวอยาง สงคมไทยในอดตไดรบวฒนธรรมจากจน อนเดย เปนชาตทมวฒนธรรมเขมแขง ตอมาเรมรบวฒนธรรมตะวนตก ตงแตสมยรชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทรเรอยมาจนถงปจจบน และเรมรบวฒนธรรมญปน เกาหล เพราะมอทธพลดานการบนเทง รวมทงเทคโนโลยตาง ๆ ดงนน สงคมไทยจะตองรวมมอกนสรางความเขาใจใหประชาชนคนไทย ตระหนกถงคณคาวฒนธรรมไทย ในการรวมกนอนรกษ สบทอด ดวยความภาคภมใจ วฒนธรรมไทยจงจะคงอยตอไป

ห น า | 56

เรองท 4 ประเพณในโลก

ประเพณ คอ วฒนธรรมทสบทอดกนมา เปนเรองทแสดงถงวถชวตของคนแตละชาต ตงแตอดตจนถงปจจบน เราจะเหนความเจรญรงเรองของชาตตาง ๆ จากประเพณ สงทมอทธพลตอประเพณ คอ ศาสนา ความเชอของคนในชาตตาง ๆ ประเพณทเกยวของกบการเกด การแตงงาน การตาย รวมทงประเพณในศาสนาตาง ๆ ของแตละชาตจะแตกตางกนไป เชน ประเพณการแตงงานของชาวอนเดย จะแตงงานกนเมอมอายนอยมาก และฝายหญงตองไปสขอ ฝายชาย ขณะทประเพณจนโบราณ ผชายเปนผสบตระกล จะเปนผนาไดรบสทธตาง ๆ ในครอบครวมากกวา เพศหญง การสขอตองผานแมสอ แตปจจบนประเพณในจนเปลยนแปลงไป ตงแตจนเปลยนแปลงการปกครองเปนลทธเหมาเจอตง จนมการปฏวตวฒนธรรมครงใหญ โลกปจจบน มการตดตอคมนาคมอยางรวดเรว ประชากรในโลกสนใจเขามาทองเทยวศกษาวฒนธรรมประเพณของชาวตางชาต ตางภาษา สงผลใหประเทศตาง ๆ เรมสนใจอนรกษวฒนธรรม ประเพณตาง ๆ ทโดดเดนเปนเอกลกษณเพอคงความเปนชาต และเปนการสงเสรมอตสาหกรรมการทองเทยวของชาตตนเองไว ประเทศไทยกเชนกน คนตางประเทศมาทองเทยวประเทศไทยเปนจานวนมาก เพอเรยนรวฒนธรรมประเพณไทย ทาใหเงนตราเขาประเทศเปนจานวนมหาศาล

เรองท 5 ความสาคญของคานยมและคานยมในสงคมไทย

คานยม

สงคมมนษย จาเปนตองมบรรทดฐาน เปนตวกาหนดแผนเชงพฤตกรรม ซงสมาชกของสงคมจะตองมความสมพนธกบบคคลอน ๆ เปนจานวนมาก มความจาเปนทจะตองตดสนใจตอการกระทาสงตาง ๆ เพอเปนแนวทางในการประพฤต ปฏบต รปแบบความคดในการประเมนตาง ๆ ของสมาชกในสงคม

ความหมายคานยม

คานยม หมายถง รปแบบความคดของสมาชกในสงคม ทจะพจารณาตดสน และประเมนวา สงใดม คณคา มประโยชนพงปรารถนา ถกตอง เหมาะสม ดงาม ควรทจะยดถอและประพฤตปฏบต คานยมทเปน องคประกอบทสาคญของการจดระเบยบสงคมมนษย คอ คานยมทางสงคม (Social Value) ซงหมายถง รปแบบความคดทสมาชกสวนใหญตดสนและประเมนวาเปนสงทมคณคา มประโยชน พงปรารถนา ถกตองเหมาะสมดงาม ควรแกการประพฤตปฏบตรวมกน คานยมทางสงคม เกดจากการทสมาชกในสงคมดารงชวตอยรวมกน แลกเปลยนประสบการณ ถายทอดความคดเหนระหวางกน เกดรปแบบทสอดคลองในแนวทางเดยวกน

ห น า | 57

ความสาคญของคานยม

สงคม มคานยมแตกตางกนตามวฒนธรรม วถการดารงชวต สภาพแวดลอมทางธรรมชาต และทตง ถนฐาน คานยมของแตละสงคม เปนแนวความคดทศนคตรวมกนของคนสวนใหญ จงเปนพนฐานทสาคญเกดบรรทดฐานทางสงคมอนเปนการกาหนดกฎเกณฑ หรอระเบยบในการปฏบตตอกนทางสงคมตามแนวทางของคานยมทสมาชกในสงคมยอมรบรวมกน คานยม สามารถชวยใหการดาเนนชวตระหวางสมาชกในสงคมมความสอดคลองสมพนธตอกน ลดความขดแยงและความตงเครยดของสมาชกในสงคม คานยม เปนสงทมการเปลยนแปลงไดตามสภาพ แวดลอมและความเหมาะสมในแตละยคสมย เนองจากการเปลยนแปลงทางสงคม ทาใหสงคมนนเกดม คานยมใหมมาทดแทนคานยมเดม เชน การเปลยนแปลงทางดานการผลตทางการเกษตรของไทยจาก การผลตแบบเดมมาสการผลตแบบใหม ทมการใชเทคโนโลยทนสมยมาทาการผลต เพอลดระยะเวลาและกาลงแรงงานจากแรงงานคนหรอสตว มผลทาใหเกษตรกร ชาวไรชาวนา มคานยมในการนาเอาเครองจกรและสารเคมมาใชทางเกษตร จนมาในปจจบนมการชแนวทางการทาเกษตรแบบพอเพยง กทาใหเกษตรกรเรมเปลยนแปลงคานยมในวธการธรรมชาตมาชวยในการผลต เนองจากพษภยจากสารเคมและรจกประสมประสานความคด ทาใหเกดคานยมวเคราะห วจยการทาเกษตร เพอยงชพและอตสาหกรรม

คานยมทสาคญของสงคมไทย ไดแก

1) การนบถอพทธศาสนา เปนคตความเชอระดบสงทางจตใจของคนไทย ทาใหเกดคานยมใน การประกอบพธในประเพณ เทศกาล วนสาคญทางศาสนา และในวาระสาคญของชวต เปนคตนยมทปฏบต สบตอมาจนเปนสวนหนงของวถชวตไทย 2) การเคารพเทดทนพระมหากษตรย เปนคตความเชอและศรทธาภกดตอพระมหากษตรยของ ชาวไทย เปนคานยมธรรมเนยมของคนไทยทแสดงความเคารพเทดทนพระมหากษตรย 3) การรกสงคมไทย เปนคานยมทพงประสงคของสมาชกภายในสงคมไทยทตองมความสามคค รวมมอรวมใจเปนหนงเดยวกนในการชวยเหลอสงคมไทย ทงในภาวะทเกดเหตการณรายอนเปนภยแกสงคมและประเทศชาต ชวยกนปลกฝงจตสานกใหรคณคาของวฒนธรรมไทย รกษามรดกไทย รกเมองไทย ใชของไทย 4) ความซอสตยสจรต คานยมขอนเปนสงสาคญทควรปลกฝงใหสมาชกของสงคม เนองจากเปนรากฐานในการพฒนาและสรางความเจรญใหกบตนเองและประเทศชาต เชน สมาชกของสงคมไทยม ความซอสตยสจรตตอตนเองและผ อน ในการอย รวมกนของสงคม การไมกระทาการทจรต ละเมดฝาฝน กฎหมาย เปนตน 5) การเคารพผอาวโส คานยมขอนไดแสดงออกในพฤตกรรมของสมาชกสงคมไทย เชน การมกรยามารยาทสภาพออนนอมตอผอาวโสหรอผใหญ การเคารพใหเกยรตผ อาวโส ผใหญ ผทสงคมยกยองตามวาระ ตาง ๆ

คานยมทควรปลกฝงตามหลกพระพทธศาสนา

1. แนวทางปฏบตตามคานยมพนฐาน ม 5 ประการ 1) การพงตนเอง ขยนหมนเพยร และมความรบผดชอบ 2) การประหยดและอดออม 3) มระเบยบ วนย และเคารพกฎหมาย

ห น า | 58

4) การปฏบตตามคณธรรมของศาสนา 5) ความรกชาต ศาสน กษตรย 2. ความเออเฟอเผอแผ คณลกษณะเชนนไดรบอทธพลมาจากคาสอนทวา มนษยเราไมวายากด มจน อยางไร ตางเปน เพอนรวมทกขรวมสข เวยนวายตายเกดอยในสงสารวฏดวยกน ความสานกวาตนเองตองตาย ยอมกอใหเกดความเหนใจกน แสดงออกมาในรปความเออเฟอเผอแผ ชวยเหลอกนและกน 3. ความเคารพและความออนนอมถอมตน คานยม สะทอนลกษณะนสยของคนไทยคอนขางโดดเดน การเคารพผ อาวโส ความเกรงใจ ใหเกยรตผมประสบการณเหนอกวาตน จะปรากฏใหเหนทกระดบของสถาบนไทย นบตงแตสถาบนครอบครวไปจนถงสถาบนสงฆ ทงในระบบราชการ คอ การไมกลาแสดงความคดเหนขดแยง เพราะเกรงจะกระทบกระเทอนความรสกผอน ความออนนอมนนนวล ไมเพยงแตสะทอนออกมาในรปของกรยามารยาท เทานน ยงสะทอนออกมาในงานศลปะตาง ๆ ของชาตดวย ไมวาจะเปนจตรกรรม ประตมากรรม นาฏกรรม หรอ คตกรรม

4. ความกตญ กตเวท

เปนคณธรรมของบคคลผสานกในอปการคณทผอนกระทาตอตน และพยายามจะหาทางตอบแทนอปการคณนน คณธรรมขอนพระพทธองคทรงกลาววา เปนบคคลหาไดยาก ความกตญ กตเวท จงเปนคานยมอนมรากฐานมาจากพทธศาสนา เปนสงสาคญในสงคม ยกยองวา“ตกนาไมไหล ตกไฟไมไหม” หมายความวา ทาคณกบคนอนนน เมอถงคราวตกอบ กมผ ยนดยนมอเขามา ชวยเหลอ ความกตญ จงเปนคานยมทสมควรจะปฏบตใหเกดสรมงคลกบตนเอง

5. ศรทธาและปญญา

ศรทธา แปลวา ความเชอ คนสวนมากมกพดวา ศรทธาปสาทะ ปสาทะ แปลวา ความเลอมใส ศรทธา เปนความเชอแตเปนความเชอบคคลอน เชน เราเหนความคดเหนหรอการกระทาของคนอนเปนสงทด และเหมาะสมนาจะนามาปฏบต แลวปฏบตตามแนวทางของบคคลอนซงเปนผคด แสดงวาเรามศรทธาในบคคลนน ปญญา เปนความรทเกดดวยตนเอง ซงเกดจาการคดพจารณาไตรตรอง วเคราะหอยางรอบคอบ มเหตผล พทธศาสนา พระพทธเจาทรงสอนใหบคคลมทงศรทธาและปญญาประกอบกนดวยเหตผล ผศรทธา ถามความเชอมากเกนไป จะกลายเปนความงมงาย คนจานวนไมนอยทหลงเชอสงตาง ๆ โดยมได วเคราะหหรอพจารณาอยางแทจรง เพอประโยชนสขรวมกนของบคคลทงหลายในสงคม ศรทธาอยางถกตอง ในพทธศาสนา มดงน - เชอวาพระพทธเจาตรสรจรง - เชอวาบญบาปมจรง - เชอวาผลของบญบาปมจรง - เชอวาบญบาปทตนทาเปนของตนจรง

ห น า | 59

6. ทางานสจรต

สจรต มาจาก ส หมายถง ด และ จรต หมายถง ความประพฤต สจรต จงเปนความประพฤตทดงาม ทงกาย วาจา ใจ ซงนาจะหมายความไดวา 1) ไม ผดกฎหมาย ไมผดตอกฎระเบยบของบานเมอง ไมทาลายทรพยากรธรรมชาต ไมประพฤตผดเลนการพนน ไมขายยาเสพตด ทาลายเยาวชน สงคม และประเทศชาต 2) ไมผดประเพณ ประกอบดวย (1) ขนบของบานเมอง คอ ไมผดกฎหมาย ระเบยบ ของบานเมอง (2) ธรรมเนยม เปนความประพฤตทสงคมยอมรบและปฏบตกนมา (3) ไมผดศลธรรม หมายความวา มความประพฤตอนถกตองตามทานองคลองธรรม ทากายวาจา ใจ สงบ ระวงสารวมตนอยเสมอ เมอบคคลไมประพฤตผดศลธรรม ตนเอง ครอบครว และสงคมกจะ สงบสข บคคลพงสรางคานยมในการกระทาการอนเปนประโยชนตอตนเองชาต บานเมอง พรอมทงรกษาความเปนไทยใหคงอย อยาหลงผดเหนคานยมวฒนธรรมตางชาตกวาคานยมวฒนธรรมไทย สรางพลง เพอทาใหชาตมนคง โดยชวยกนดแลสงทเปนวฒนธรรมอนดงามของไทย

เรองท 6 คานยมทพงประสงคของสงคมโลก

ศลธรรม จรยธรรม และคานยม คอ สงทกาหนดมาตรฐาน ความประพฤต ของสมาชกในสงคมไวใหปฏบตตามแนวทางทสงคมไดกาหนดวา เปนสงดงาม เหมาะสม กบสภาพสงคมนน ๆ รวมทง เปนมาตรฐานทใชตดสนการกระทาของบคคลในสงคมวาถกหรอผด ดหรอชว เพอใหสงคมดารงอยไดอยางปกตสข ซงเปน สงสาคญทมอยคกบการดาเนนชวต เปนสงทสงคมยอมรบรวมกน คานยมและจรยธรรมในสงคม เปนตวกาหนดความเชอของบคคลในสงคม กอใหเกดประโยชนตอสงคม ชวยในการพฒนาสงคม เพราะทาใหบคคลมความตงมนอยในความด ความรบผดชอบ ความเสยสละ ความกตญ ร คณ ความมวนย ความกลาหาญ และความเชอมนในคาสอนของศาสนา ดงนน คานยมและจรยธรรมของสงคม จาตองมจดมงหมายในการละเวนจากการทาชวเปนสงสาคญ คานยมและจรยธรรมททวโลกพงประสงคใหเกดขนในพลเมองของชาตตน มดงน 1. การไมเบยดเบยนและกอความเดอนรอนใหแกผ อน ทงการเบยดเบยนทางกาย วาจา ใจ เชน การใชคาพดทสอเสยด เยาะเยยถากถาง ดหมนผอน รวมทงการกลนแกลง ทาลายทรพยสนผอน 2. ความเสยสละ โดยเปนผเออเฟอเผอแผใหแกผอนโดยไมหวงผลตอบแทน ลดละความเหนแกตว ชวยเหลอผอนในยามทมความจาเปนไดทงกาลงกายและกาลงทรพย หรอกาลงทางสตปญญาเพอการอย รวมกนอยางสงบสขในสงคมโดยรวม 3. มความกลาหาญทางคณธรรม จรยธรรม หมายถง การทาในสงทเหนวาถกตองตามทานอง คลองธรรมและละเลกไมกระทาความผด อนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกตนเองและสวนรวม หรอทาให ตนเองและสวนรวมเสยผลประโยชนกตาม

ห น า | 60

4. ความละอายและเกรงกลวตอกระทาความชว โดยไมเขาไปเกยวของกบความชวทงปวง มจตใจทยบยงผลประโยชนทไดมาโดยมชอบ 5. การรจกเคารพในความคดเหนของตนเองและผอน มความสานกในสทธเสรภาพ ความเสมอภาคของแตละบคคล ไมวาจะเปนของตนเองและผอน เปนการยอมรบสตปญญา ความคดเหนของผอนเทากบของตนโดยไมหลอกตนเอง หรอมความดอรน เอาแตความคดของตนเองเปนใหญ และเหยยดหยามผอน เปนการฝกใหเปนคนมเหตผล รบฟงความคดเหนรอบดาน แลวนามาพจารณาดวยตนเอง เพอขจดปญหาความขดแยง 6. มความซอสตยสจรตตอตนเองและผ อน หมายถง ความซอสตยตอตนเองเพออย ในความไมประมาท ขยนขนแขงในหนาทการงาน มความรบผดชอบในสงทไดรบมอบหมาย รวมทง มความซอสตยตอ ผอน ประพฤตปฏบตตรงไปตรงมาอยางสมาเสมอ ไมคดโกงหรอทรยศหกหลง หรอชกชวนไปในทางเสอมเสยเพอหาผลประโยชนสวนตน 7. ความมวจารณญาณในการตดสนปญหาตาง ๆ หรอ ความมเหตผลในการพจารณาไตรตรอง ไมหลงเชอสงใดงาย ๆ รจกควบคมกาย วาจา โดยใชสตอยางรอบคอบ ไมทาตามอารมณมจตใจสงบเยอกเยนไมววาม สามารถรบฟงความคดเหนของคนอนทขดแยงกบตนอยางใจกวาง ไมแสดงความโกรธหรอไมพอใจ ไมมทฏฐมานะ 8. ความขยน หมนศกษา หาความร ใหเฉลยวฉลาดในศลปวชาการทกสาขาวชา 9. ความสามารถในการประกอบอาชพสาขาตาง ๆ 10. การกษาสงแวดลอมและความเปนชาต วรรณกรรม ประเพณ ตลอดจนดนแดนของตนเอง คานยมและจรยธรรมทเปนตวกาหนดพฤตกรรมของแตละบคคล จะเปนคานยมและจรยธรรมทเกดประโยชนตอตนเอง สงคม และการพฒนาตนเอง เพอยกระดบความคดสตปญญา รวมทงการเสยสละตอสงคมประเทศชาต 1. ตวกาหนดพฤตกรรมของแตละบคคล เพอขจดความขดแยง 1) เป นผ มความอดทนอดกลน เพอเผชญกบปญหาตาง ๆ อยางมสต ไมแสดงออกทาง อารมณ มจตใจสงบเยอกเยน 2) เปนผมจตใจกวางขวาง เปดใจยอมรบความเหนของผอนดวยใจเปนกลาง ไมคดวาตนเองอยเหนอผอน 2. คานยมและจรยธรรมทเปนตวกาหนดพฤตกรรมของแตละบคคล เพอการอยรวมกนอยางสนตสข 1) มความเสยสละ เปนผใหดวยใจทบรสทธ โดยไมหวงผลตอบแทน 2) มความรก ความสามคค เปนทตง ยอมรบในเหตผลของการอยรวมกนในสงคมอยางมความสข

ห น า | 61

เรองท 7 การปองกนและแกไขปญหาพฤตกรรมตามคานยมทไมพงประสงคของสงคมไทย

คานยมของสงคมไทยทไมพงประสงค ควรไดรบการแกไข ปรบปรง พฒนา เพราะเปนอปสรรคทสาคญ ตอความมนคงของตนเอง ครอบครว ชมชน สงคม ตวอยางทสาคญคอ 1. ความเปนผกลาไดกลาเสยในทางทผด เชน นสยของนกพนนเรมตงแตเดก เยาวชน คอ การพนนฟตบอล กฬาตาง ๆ (การเลนหวย การพนนตาง ๆ ) ทาใหหมดตว และไมมานะในการประกอบอาชพทสจรต 2. ความเปนผใจกวางรกษาหนาตา โดยไมคานงถงฐานะตนเอง ตวอยาง เมอครอบครวมงานบวช แตงงาน งานศพ จะไปกเงนหรอนาเงนทเกบหอมรอมรบมาใชในการเลยงดอยางสร ยสราย จนมครอบครว ลกโตเขาโรงเรยนยงใชเงนคนคาแตงงานยงไมหมด 3. การชวยเหลอพวกพอง โดยไมคานงถงความถกตอง ตวอยาง เมอเพอน พ นอง มเรองกบใครพรอมทจะยกพวกไปตอส โดยไมคานงถงเหตผล ความถกตองในวธการแกปญหา ตวอยาง การยกพวกตกนของวยรนและของกลมพวกนกเลงตาง ๆ 4. เมอเกดปญหาชอบใชคาวา ไมเปนไร ไมคดหาการแกไขปญหาอยางจรงจง สงผลใหปญหายงคง เปนปญหาตอไป ปญหาทเกดขนไมไดรบการแกไข 5. ชอบความสนกสนาน ดมเหลา เฮฮาไมขยนขนแขงในการประกอบอาชพ สงผลใหเกดความประมาทในชวต จะเหนเทศกาลปใหม สงกรานต มคนเสยชวตจานวนมาก เพราะความประมาท 6. ยกยองผมฐานะ การปองกน และแกไขปญหาพฤตกรรมตามคานยมทไมพงประสงคในสงคมไทย คอ 1. คานยมทดงาม ควรไดรบการปลกฝงตงแตยงเปนเดก ในครอบครว ชมชน โรงเรยน สถานศกษารวมทงในสงคมไทย 2. ผ ใหญในสงคมไทยทกฐานะทสาคญ คอ ผ ทอย ในบทบาทเปนผ นา จะตองประพฤตตนเปน แบบอยางทด 3. สงคมไทย จะตองยกยองใหเกยรตผทประพฤตปฏบตตามคานยมทดงาม ไมยกยองผมอานาจมเงนแตเปนผทประพฤตตามคานยมทดงามของไทย 4. สอ จะตองรวมกนรณรงคใหคนไทยมคานยมทดงาม ไมสนบสนนเผยแพรสงทไมด เพราะสอมอทธพลตอสงคมไทยโดยเฉพาะเดกและเยาวชน 5. อยาปลอยใหปญหาความเสอมทรามทเกดจากการประพฤตตามคานยมทไมดผานไป เพราะเหน เปนเรองเลก ๆ ควรเรงชวยกนหาทางแกไข ดวยการถอเปนหนาทของทกคน 6. องคกรทงภาครฐและเอกชน สนบสนนใหเกดชมรม สมาคม ในระดบทองถนตาง ๆ ทเปนสงคม แหงการเรยนร เพอใหสงคมชมชนเปนสงคมทอดมดวยปญญา ซงจะเปนพนฐานทสงผลใหสงคมไทยแขงแกรง ตอไป

ห น า | 62

กจกรรมท1

ใหผเรยนคนควาวฒนธรรม ประเพณ คานยมของประเทศตาง ๆ ในโลก มาคนละ 1 ประเทศ

แลวนามาแลกเปลยนเรยนรกน

กจกรรมท2

ใหผเรยนนากรณตวอยางปญหาทเกยวของกบวฒนธรรม ประเพณ คานยมทเกดขนกบประเทศตาง ๆ

ในโลกมาแลกเปลยนเรยนรกน

กจกรรมท3

ใหผเรยนศกษาตวอยางแนวทางทประเทศตาง ๆ อนรกษวฒนธรรมตามประเพณและคานยมทด

ของตนไวได เชน ประเทศภฏาน

ห น า | 63

บทท 3 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย สาระสาคญ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศไทย นบแตประเทศไทย

มการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชย เมอป พ.ศ. 2475 มาจนถงปจจบน (2553)

ประเทศไทยใชรฐธรรมนญ ฉบบท 18 ซงประชาชนชาวไทยทกคนควรตองมความร ความเขาใจ หลกการ เจตนารมณ

ตลอดจนสาระสาคญของรฐธรรมนญอยางถองแท เพอจะไดปฏบตหนาทตามทรฐธรรมนญกาหนดไวไดอยาง

ถกตอง

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. มความร ความเขาใจ ความเปนมาของรฐธรรมนญ

2. บอกหลกเกณฑสาคญของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยได

3. บอกสาระสาคญของรฐธรรมนญฉบบปจจบนทเกยวของกบตวเองได

4. มความร ความเขาใจ เกยวกบบทหนาทขององคกรตามรฐธรรมนญ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความเปนมาและสาเหตของการเปลยนแปลงรฐธรรมนญ

เรองท 2 สาระสาคญของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

เรองท 3 บทบาทหนาทขององคกรตามรฐธรรมนญ

เรองท 4 บทบญญตของรฐธรรมนญทมผลตอการเปลยนแปลงทางสงคม

และสงผลตอฐานะของประเทศในสงคมโลก

เรองท 5 หนาทพลเมองตามรฐธรรมนญและกฎหมายอน

ห น า | 64

เรองท 1 ความเปนมาการเปลยนแปลงรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญ หมายถง กฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ วาดวยการจดระเบยบการปกครองประเทศ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบแรกเกดจากการเปลยนแปลงการปกครองระบอบ สมบรณาญาสทธราชย เปนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข เรมเมอ วนท 24 มถนายน 2475 โดยกลมบคคลทเรยกตนเองวา “คณะราษฎร” ประกอบดวย พลเรอนและทหาร มนโยบายการปกครองทเหนแกประโยชนของประชาชน ขณะนน พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ทรงปกครองประเทศ ทรงประทบอยทพระราชวงไกลกงวล จงหวดประจวบครขนธ ไดเหนประโยชนสขของราษฎรเปนสาคญ จงสละอานาจของพระองค และพระราชทานรฐธรรมนญฉบบชวคราว ประกาศใชครงแรกเมอวนท 27 มถนายน 2475 เรยกวา “รฐธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475” ตอมา เมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ. 2475 จงไดมการประกาศใช “รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช 2475” หลงการเปลยนแปลงการปกครองและประกาศใชรฐธรรมนญฉบบแรก เมอปพทธศกราช 2475 จนถงปจจบน (พ.ศ. 2553) มการยกเลกและประกาศใชรฐธรรมนญไปแลวรวม 18 ฉบบ ดงน ฉบบท 1 : พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475 (ราชกจจานเบกษา เลม 49 หนา 116 วนท 27 มถนายน 2475) ฉบบท 2 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช 2475 (ราชกจจานเบกษา เลม 49 หนา 529 วนท 10 ธนวาคม 2475) ฉบบท 3 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2489 (ราชกจจานเบกษา เลม 63 หนา 30 วนท 3 พฤษภาคม 2489) ฉบบท 4 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2490 (ราชกจจานเบกษา เลม 64 ตอนท 53 วนท 9 พฤษภาคม 2490) ฉบบท 5 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492 (ราชกจจานเบกษา เลม 66 ตอนท 17 วนท 23 มนาคม 2492) แกไขเพมเตมพทธศกราช 2495 ฉบบท 6 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2475 (ราชกจจานเบกษา เลม 69 ตอนท 15 วนท 8 มนาคม 2475) ฉบบท 7 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2502 (ราชกจจานเบกษา เลม 76 ตอนท 17 วนท 28 มกราคม 2502) ฉบบท 8 : ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2511 (ราชกจจานเบกษา เลม 85 ตอนพเศษ วนท 20 มถนายน 2511) ฉบบท 9 : ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2515 (ราชกจจานเบกษา เลม 89 ตอนท 192 วนท 15 ธนวาคม 2515)

ห น า | 65

ฉบบท 10 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 (ราชกจจานเบกษา เลม 92 ตอนท 14 วนท 23 มกราคม 2518) ฉบบท 11 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2519 (ราชกจจานเบกษา เลม 93 ตอนท 135 (ฉบบพเศษ) วนท 22 ตลาคม 2519) ฉบบท 12 : ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2520 (ราชกจจานเบกษา เลม 95 ตอนท 111 วนท 9 พฤศจกายน 2520) ฉบบท 13 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521 (ราชกจจานเบกษา เลม 95 ตอนท 146 (ฉบบพเศษ) วนท 22 ธนวาคม 2521) ฉบบท 14 : ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534 (ราชกจจานเบกษา เลม 108 ตอนท 40 วนท 1 มนาคม 2534) ฉบบท 15 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534 (ราชกจจานเบกษา เลม 108 ตอนท 216 วนท 9 ธนวาคม 2534) ฉบบท 16 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 (ราชกจจานเบกษา เลม 114 ตอนท 55ก วนท 11 ตลาคม 2540 ) ฉบบท 17 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549 (ราชกจจานเบกษา เลม 123 ตอนท 102ก วนท 1 ตลาคม 2549) ฉบบท 18 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (ราชกจจานเบกษา เลม 124 ตอนท 47ก วนท 24 สงหาคม 2550) การยกเลกและประกาศใชรฐธรรมนญแตละครง สวนใหญเปนผลมาจากการปฏวตรฐประหาร ซงสามารถสรปเหตผลของการเปลยนแปลงรฐธรรมนญ ไดดงน 1. กลมผนาซงมอานาจทางการเมองในขณะนน เหนวา หลกการและวธการของรฐธรรมนญฉบบทใชอยนนไมเหมาะสม จงลมเลกและประกาศใชรฐธรรมนญใหม 2. กลมผนาซงมอานาจทางการเมองแตกแยกกนเอง จงมการลมเลกรฐธรรมนญฉบบทใชอย เพอใชฉบบใหมทสามารถตอบสนองความพอใจของกลมตนได 3. ภาวะเศรษฐกจ การเมอง สภาพทางสงคม และสถานการณของประเทศในขณะนน ทาใหตองมการเปลยนแปลงแกไขรฐธรรมนญใหเหมาะสม

ห น า | 66

เรองท 2 สาระสาคญของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เปนกฎหมายสงสดของประเทศ ทรปแบบของรฐ รปแบบการปกครองและการบรหารประเทศ บทบญญตของกฎหมายหรอขอบงคบใดขดหรอแยงตอบทบญญตในรฐธรรมนญ บทบญญตนนเปนอนใชบงคบมได และไมวากรณใด ๆ หากปรากฏวา ผใดใชกาลงประทษราย เพอลมลางหรอเปลยนแปลงรฐธรรมนญ ผนนกระทาความผดฐานเปนกบฏตอประเทศชาต มโทษถงประหารชวตหรอจาคกตลอดชวต รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย โดยทวไปจะบญญตหลกการสาคญของรฐธรรมนญ ไวดงน 1. รปแบบของรฐ ประเทศไทยเปนราชอาณาจกรอนหนงอนเดยวจะแบงแยกมได คาวา ราชอาณาจกร หมายความวา ประเทศไทย เปนประเทศทมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และคาวา อนหนงอนเดยวจะแบงแยกมได หมายความวา ประเทศไทยเปนรฐเดยวหรอเอกรฐ มรฐบาลเปนศนยกลาง มอานาจบรหารประเทศไดทงภายในและภายนอกประเทศเพยงรฐบาลเดยว 2. รปแบบการปกครอง ประเทศไทยมรปแบบการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหา-กษตรยทรงเปนประมข เปนการยนยนวาประเทศไทยมการปกครองในระบอบประชาธปไตยทมรากฐาน มาจากประชาชน มงคมครองสทธเสรภาพของประชาชน โดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 3. อานาจอธปไตยของรฐ รฐธรรมนญกาหนดอานาจอธปไตยของประเทศไทย ไว 3 ประการ ไดแก 1) อานาจนตบญญต คอ อานาจในการออกกฎหมาย 2) อานาจบรหาร คอ อานาจในการบรหาร การปกครองประเทศ 3) อานาจตลาการ คอ อานาจในการพจารณาตดสนคดในศาล ทง 3 อานาจนเปนอานาจของปวงชนชาวไทย คอ เปนของชนชาวไทยทกคน โดยมพระมหา-กษตรยผทรงเปนประมข ทรงใชอานาจนตบญญตผานทางรฐสภา ใชอานาจบรหารผานทางคณะรฐมนตรและใชอานาจตลาการผานทางศาล 4. สทธเสรภาพของชนชาวไทย รฐธรรมนญคานงถงสทธเสรภาพของบคคล ซงเปนชนชาวไทยโดยคานงถงวา ชนชาวไทยเปนมนษยทมศกดศร หรอกลาววา ชนชาวไทย มศกดศรแหงความเปนมนษย หามปฏบตตอมนษยเยยงทาสหรอสตว นอกจากนทกคนยอมมสทธเสรภาพในรางกาย ในครอบครว มสทธไดรบการศกษาขนพนฐานตามทกฎหมายกาหนด โดยไมเสยคาใชจาย ทกคนจะไดรบการคมครองสทธในคดอาญาสทธไดรบการใหบรการสาธารณสขทไดมาตรฐาน มเสรภาพในการสอสารโดยเสร มเสรภาพในการเสนอขาวสาร และเสรภาพในทางวชาการ เปนตน 5. หนาทของชนชาวไทย เมอรฐธรรมนญกาหนดใชสทธเสรภาพแหงชนชาวไทยแลว กจะกาหนดหนาทของชนชาวไทยใหไวดวย โดยกาหนดใหทกคนมหนาทตองปฏบตตามกฎหมาย มหนาทรกษาไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มหนาทตองปองกนประเทศ รกษาผลประโยชนของชาต และปฏบตตามกฎหมายมหนาทตองไปใชสทธเลอกตงตามทกฎหมายกาหนด มหนาทตองเสยภาษอากร มหนาทตองพทกษ ปกปอง และสบสานศลปะ-วฒนธรรมของชาตภมปญญาทองถน อนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนตน

ห น า | 67

6. นโยบายพนฐานของรฐ รฐธรรมนญ จะกาหนดใหรฐบาลหรอผ บรหารประเทศ ตองแถลงนโยบายตอรฐสภาวา รฐมนโยบายในการบรหารประเทศอยางไร ในเรองเกยวกบดานความมนคงของรฐ ดานการบรหารราชการแผนดน ดานการศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ดานการตางประเทศ ดานเศรษฐกจ ดานทรพยากรและสงแวดลอม ดานวทยาศาสตร ทรพยสนทางปญญา และพลงงาน ดานการมสวนรวมของประชาชน เปนตน 7. ระบบรฐสภา รฐสภา ทาหนาทเปนฝายนตบญญต รฐธรรมนญจะกาหนดใหสมาชกผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภามจานวนกคน และทมาของสมาชกดงกลาววธการไดมาอยางไร 8. คณะรฐมนตร ซงทาหนาทเปนฝายบรหาร คอ รฐบาลจะมรฐมนตรจานวนเทาใด และมวธการไดมาอยางไร 9. ศาล ซงทาหนาทเปนฝายตลาการ เปนองคกรพจารณาพพากษาอรรถคด ตองดาเนนไปดวยความยตธรรม มศาลอะไรบาง พรอมกาหนดหนาทอานาจศาลไวโดยชดแจง 10. องคกรอสระตามรฐธรรมนญ เปนองคกรทมวตถประสงค เพอตรวจสอบการใชอานาจรฐของ เจาหนาทรฐวาถกตอง เปนธรรมหรอไม รวมทงอานาจในการถอดถอนเจาหนาทรฐออกจากตาแหนงดวย 11. การปกครองสวนทองถน เปนการใชอานาจแกองคกรปกครองสวนทองถนใหมอสระในการปกครองตนเองตามเจตนารมณของประชาชนในทองถน และสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนเปน หนวยงานหลกในการจดทาบรการสาธารณะ มสวนรวมในการตดสนใจ แกปญหาในพนท 12. การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ รฐธรรมนญ เมอประกาศใชบงคบแลว ยอมมการแกไขเพมเตมไดตามทรฐธรรมนญบญญตไว กลาวคอ จะระบใหอานาจแกคณะบคคล โดยเฉพาะทสามารถยนญตต ขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได เวนมขอหามบางประการ จะทาการแกไขเพมเตมมได คอ จะขอแกไขการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปแบบของรฐทง 2 ประการนจะกระทามได

สาระสาคญของรฐธรรมนญแตละฉบบ

นอกจากหลกการทเปนสาระสาคญรวมของรฐธรรมนญดงทกลาวมาแลว รฐธรรมนญทง 18 ฉบบยงมเอกลกษณเฉพาะซงเปนสาระสาคญแตกตางกนไปโดยสรปได ดงน 1. พระราชบญญตรฐธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475 เปนรฐธรรมนญฉบบแรก สาระสาคญ คอ ประเทศไทยตองปกครองแบบประชาธปไตย โดยม พระมหากษตรยทรงเปนประมข อานาจอธปไตยหรออานาจสงสดในการปกครองประเทศเปนของประชาชน รฐธรรมนญฉบบน กาหนดใหมสภาเดยว คอ สภาผแทนราษฎร มอานาจกวางมาก คอ พจารณา รางกฎหมาย ดแลควบคมการบรหารประเทศ มอานาจแตงตงและถอดถอนคณะกรรมการราษฎร (คณะรฐมนตร) ฯลฯ และมอานาจวนจฉยคด ซงพระมหากษตรยเปนผตองหา ซงศาลธรรมดาไมมสทธ รบฟองได

ห น า | 68

2. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช 2475 ประกาศใช 10 ธนวาคม พทธศกราช 2475 มหลกการสาคญแตกตางจากฉบบท 1 อนเปนฉบบ

ชวคราว ดงน 1) ยกยองฐานะพระมหากษตรยใหสงขน โดยบญญตวา ใหทรงอยในฐานะอนเปนทเคารพ

สกการะผใดจะลวงละเมดหรอฟองรองมได ใหองคพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ ตงแตหมอมเจาขนไปอยในฐานะเปนกลางทางการเมอง คอ ไมตองรบผดทางการเมอง

2) สภานตบญญต (สภาผแทนราษฎร) ไมมอานาจปลดพนกงานประจา มอานาจออกกฎหมายมอานาจควบคมคณะรฐมนตรในการบรหารราชการแผนดน (แตฝายบรหารกมอานาจทจะยบสภาผแทนราษฎรได)

3) ฝายบรหาร ซงเดมเรยกวา “คณะกรรมการราษฎร” เปลยนเปน “คณะรฐมนตร” คณะรฐมนตรนพระมหากษตรยทรงแตงตง มจานวนอยางนอย 14 คนแตไมเกน 24 คน และในจานวน 14 คน ตองเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร

รฐธรรมนญฉบบนมอายการใชยาวนานทสด คอ ประมาณ 15 ป 3. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2489 ประกาศใช 9 พฤษภาคม พทธศกราช 2489 ยงคงยดหลกการรฐธรรมนญ พทธศกราช 2475 เปนหลก โดยตองการใหมการปกครองในระบอบประชาธปไตยมากยงขน มสาระสาคญดงน 1) กาหนดใหมสภา 2 สภา คอ สภาผแทนฯ กบ วฒสภา (เดมเรยกวา พฤฒสภา) ใหสมาชกสภาผแทนมาจากการเลอกตงโดยตรง สวนสมาชกสภามาจากการเลอกตงโดยออม 2) มบทบญญตแยกขาราชการประจากบขาราชการการเมองออกจากกนเปนฉบบแรก และกาหนดวานายกรฐมนตรรฐมนตร สมาชกรฐมนตร ดารงตาแหนงขาราชการประจาใด ๆ มได 3) อนญาตใหมการจดตงพรรคการเมองไดเปนครงแรก (เดมมเพยงพรรคเดยว คอ คณะราษฎร)รฐธรรมนญนถกยกเลกโดยคณะรฐประหาร เมอ 8 พฤศจกายน พทธศกราช 2490 มอายการใชเพยง 18 เดอน 4. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว พทธศกราช 2490) ประกาศใช 9 พฤศจกายน 2490 เหตผลประกาศใช คอ ฉบบเดมทถกยกเลก ไมสามารถ แกปญหาเศรษฐกจและสงคมได สาระสาคญ คอ 1) มสภา 2 สภา เชนเดม คอ สภาผราษฎรและวฒสภา 2) อานาจหนาทวฒสมาชกมมากขน คอ นอกจากยบยงรางกฎหมายแลว ยงมอานาจใหความไววางใจหรอไมไววางใจฝายบรหารได 3) เพมเตมใหมอภรฐมนตร 5 คนเปนผบรหารราชการในพระองค และถวายคาปรกษาแดพระมหา-กษตรย แตไมมอานาจบรหารราชการแผนดน 5. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492 ประกาศใช 3 มนาคม 2492 ฉบบน ผรางใหความคาดหวงวาเปนฉบบทด มนคง และเปนประชาธปไตยมาก เพราะไดวางหลกประกนสทธเสรภาพของประชาชนไวกวางขวาง และปองกนการใชอานาจของรฐตอการละเมดสทธเสรภาพของประชาชนไวดวย สวนสภาใหมสภา 2 สภา เชนเดม ฉบบนใชได 2 ปเศษ กถกยกเลก โดยคณะรฐประหาร เมอ 29 พฤศจกายน 2494

ห น า | 69

6. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2475 แกไขเพมเตม พ.ศ. 2495 เหตผลทคณะประหารนารฐธรรมนญฉบบนมาใช คอ เหนวาเหมาะสมกบสถานการณบานเมอง

ชวงนน วธการนามาใช ประกาศใชรฐธรรมนญ พ.ศ. 2475 (ฉบบท 2) กอน พรอมตงคณะกรรมการ

แกไขปรบปรงไปดวย เมอเสรจแลวจงนามาประกาศใช เมอ 8 ตลาคม 2495 สาระสาคญ เหมอนฉบบเดมทกประการ แตไดแกไขเพมเตมเรองสาคญ คอ กาหนดวธลด

จานวนสมาชกวฒสภา วนท 16 กนยายน 2500 จอมพล สฤษด ธนะรชต ไดทารฐประหาร แตยงคงใชรฐธรรมนญฉบบน

โดยแตงตงรฐมนตรชวคราวและวฒสภาขนมาใหม พรอมทงประกาศใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหม วนท 20 ตลาคม 2501 คณะรฐประหารชดเดม ไดประกาศยกเลกรฐธรรมนญฉบบน 7. ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2502 ประกาศใช 28 มกราคม 2502 ฉบบน คณะรฐประหารประกาศใชเปนรฐธรรมนญการปกครองชวคราว มเพยง 20 มาตรา สาระสาคญ คอ ฝายบรหารหรอคณะรฐมนตรมอานาจมากขน โดยเฉพาะนายกรฐมนตรมอานาจเดดขาด ตามมาตรา 17 ดวย การขอมตคณะรฐมนตรในการใชอานาจสงการหรอการกระทาใด ๆ กไดทเหนวาเปนประโยชนตอความมนคง ความสงบของประเทศชาต และราชบลลงก รฐธรรมนญฉบบน ไมใหสทธเสรภาพประชาชนในการมสวนรวมในการปกครอง รวมเวลาทใชอยถง 9 ปเศษ จงมการประกาศรฐธรรมนญฉบบถาวร 8. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2511 ประกาศใช 20 มถนายน 2511 เปนฉบบท 2 ทรางโดยสภารางรฐธรรมนญ (ซงแตงตงโดย หวหนาคณะปฏวต) ใชเวลารางนานทสด คอ กวา 9 ป สนเปลองคาใชจายถง 100 ลานบาท สาระสาคญมดงน 1) ใหมรฐสภา 2 สภา วฒสภามอานาจมากกวาเดม คอ เดมมอานาจยบยงรางกฎหมายผานสภาผแทนราษฎร ยงมอานาจเพมเตม คอ สามารถควบคมฝายบรหารเทาเทยมสภาผแทนราษฎร 2) มใหนายกรฐมนตร หรอ รฐมนตร เปนสมาชกรฐสภา สภาผแทนฯ จงไมมบทบาทพอทจะทาลายเสถยรภาพของรฐบาล และเรยกรองตาแหนงรฐมนตร รฐธรรมนญฉบบนใชไดประมาณ 3 ป กถกยกเลก เพราะมการรฐประหารโดยกลมบคคลทมสวนราง และประกาศใชรฐธรรมนญฉบบน เมอ 17 พฤศจกายน 2514 9. ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2515 ประกาศใช 15 ธนวาคม 2515 ผประกาศใช คอ รฐบาลจอมพล ถนอม กตขจร ผทารฐประหารสาระสาคญ คอ ใชสภานตบญญตแหงชาตมาจากการแตงตงมหนาทออกกฎหมายและอนมตร างรฐธรรมนญทคณะรฐมนตรเสนอไปใหพจารณาภายใน 3 ป และมสทธตงกระทถามรฐมนตรได แตไมมสทธเปดอภปรายไมไววางใจสาระสาคญอน ๆ ยงคงเหมอนกบรฐธรรมนญการปกครอง พ.ศ. 2505 โดยเฉพาะมาตรา 17 ซงเนนอานาจสงสดเดดขาดของนายกรฐมนตร

ห น า | 70

รฐธรรมนญฉบบน ประกาศใชไดเพยงปเศษ นสต นกศกษา และประชาชนกไดรวมพลงเรยกรองใหมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบใหมโดยเรว วนท 14 ตลาคม 2516 รฐบาลชดจอมพล ถนอม กตตขจรจงออกไป นายสญญา ธรรมศกด ไดรบการแตงตงใหเปนนายกรฐมนตร และยงใชรฐธรรมนญฉบบน และประกาศใชรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2517 10. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 ประกาศใช 7 ตลาคม 2517 เปนฉบบทมความเปนประชาธปไตยมากกวาทกฉบบทใชมา มสาระสาคญ ดงน 1) มรฐสภา 2 สภา ค อ สภาผแทนและสภาวฒสภา สภาผแทนมาจากการเลอกตง วฒสภา มาจากการแตงตง และมอานาจนอยกวาวฒสภา ตามบทบญญตรฐธรรมนญฉบบกอน ๆ 2) การสบราชสมบต ในกรณไมมพระราชโอรส รฐสภาอาจใหความเหนชอบในการใหพระราชธดาสบสนตตวงศได 3) หลกการดาเนนงานทางการเมองใหเปนไปโดยระบบพรรค ผแทนราษฎรตองมสงกดพรรคการเมอง มใหสมาชกรฐสภาทาการคา หรอกจการใดทอาจทาใหรฐเสยประโยชน 4) นายกรฐมนตรตองมาจากสมาชกสภาผแทนราษฎร รฐมนตรตองเปนสมาชกสภาอยางนอยครงป รฐมนตรตองไมเปนขาราชการประจา หรอพนกงานรฐวสาหกจ และทาการคามได 5) ใหประชาชนมบทบาทในการปกครองทองถนของตนเองตามระบอบประชาธปไตย 6) มบทบญญตประกนสทธ เสรภาพ ของประชาชนหลายประการ รฐธรรมนญนใชไดเพยง 2 ป กถกคณะปฏรปการปกครอง ประกาศยกเลก เมอ 6 ตลาคม 2519 11. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2519 คณะปฎรปการปกครองประกาศใชเมอ 22 ตลาคม 2519 มโครงสรางการปกครองคลายรฐธรรมนญการปกครอง พ.ศ. 2502 และ พ.ศ. 2515 คอ ใหมรฐสภารฐสภาเดยว แตเรยกชอวา “สภาปฎรป การปกครองแผนดน” มสมาชกจากการแตงตงไมมอานาจควบคมคณะรฐมนตรหรอฝายบรหาร นายกรฐมนตร มอานาจเดดขาดในการบรหารตามมาตรา 21 (เหมอนมาตรา 17 ของธรรมนญการปกครอง พ.ศ. 2502 และ พ.ศ. 2515) รฐธรรมนญนยกเลก เมอมการปฏวตเกดขน เมอ 20 ตลาคม 2520 12. ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2520 คณะรฐประหารประกาศใช เมอ 11 พฤศจกายน 2520 มโครงสรางการปกครองคลายธรรมนญ การปกครองและรฐธรรมนญ พ.ศ. 2502 2515 2519 เพมเตมสาระสาคญ คอ กาหนดใหมสภานโยบายแหงชาต ประกอบดวย บคคลของคณะรฐประหาร ทาหนาทกาหนดนโยบายแหงรฐ ควบคมฝายบรหาร แตงตงถอดถอนนายกรฐมนตร ใหความเหนชอบเกยวกบการใชอานาจเดดขาดของนายกรฐมนตร และมอานาจแตงตงสมาชกสภานตบญญต รฐธรรมนญถกยกเลกและมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงอาณาจกรไทย พ.ศ. 2521

ห น า | 71

13. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2521 ประกาศใช 22 ธนวาคม 2521 รฐธรรมนญฉบบน รางโดยสภานตบญญตแหงชาต มสาระสาคญ

คอ 1) โครงสรางการปกครองกาหนด ดงน

2) รฐสภาม 2 สภา คอ สภาผแทน และวฒสภา สภาผแทนมาจากการเลอกตง วฒสภามาจากการแตงตง และอานาจไมเกน 3 ใน 4 ของสมาชกสภาผแทน 3) ไมกาหนดวาคณะรฐมนตรจะตองมาจากรฐสภา แตจะตองแถลงนโยบายแกรฐสภา เมอเขา มาบรหารแผนดน และมบทเฉพาะกาล ใหนายกรฐมนตร มอานาจสงการหรอการกระทาการใด ๆ ไดเดดขาดจนกวาคณะรฐมนตรไดรบการจดตงจะเขาปฏบตงาน 4) การเลอกตง 4 ปแรก ตงแตเรมประกาศใชรฐธรรมนญฉบบน ใหมการเลอกตงแบบแบงเขตผเขารบการเลอกตงจะสงกดพรรคการเมองหรอไมกได หลงครบ 4 ปแลว ใหถอเขตจงหวดเปนเขตการเลอกตงเวนแตกรงเทพมหานครใหแบงเปน 3 เขต และผสมครเขารบการเลอกตงจะตองสงกดพรรคการเมอง

14. ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534 (ฉบบ ร.ส.ช.)

ร.ส.ช. หรอ คณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต ไดประกาศใชธรรมนญฯ ฉบบนขนเมอ 1 มนาคม พ.ศ. 2534 กาหนดใหมสภานตบญญตแหงชาตสภาเดยว มหนาทรางรฐธรรมนญและพจารณาราง และรฐมนตร ตามทนายกรฐมนตร กราบบงคมทลเพอบรหารราชการแผนดน 15. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534

แกไขเพมเตมฉบบท 6 พ.ศ. 2539 นบเปนฉบบท 15 ประกาศใช 9 ธนวาคม 2534 มสาระสาคญเพมเตม ดงน

1) พระมหากษตรย ทรงเลอกและแตงตงผ ทรงคณวฒ เปนประธานองคมนตร 1 คน และองคมนตรอน อกไมเกน 18 คน ประกอบเปนองคมนตร

2) รฐสภา ประกอบดวยสภาผแทน และวฒสภา สภาผแทน ประกอบดวยสมาชก 393 คนสมาชกวฒสภาม 260 คน ประธานสภาผแทนเปนประธานรฐสภา

ห น า | 72

3) นายกรฐมนตร ตองเปนสมาชกสภาผแทน 4) การผเลอกตง ใชการเลอกตงแบบแบงเขตและรวมเขต

16. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ประกาศใชเมอวนท 11 ตลาคม 2540 มความยาวถง 336 มาตรา ยาวกวารฐธรรมนญทกฉบบท

เคยประกาศใชในประเทศไทย หลงเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตย ในวนท 24 มถนายน 2475 และเนองจากประชาชนทวไปกวา 800,000 คน มสวนรวม โดยตรงและโดยออมในการยกรางรฐธรรมนญฉบบน จงทาใหรฐธรรมนญฉบบนคมครองสทธเสรภาพของพลเมองไทยไวมากกวาของนกการเมองเหมอนในสมยเรยน ดวยเหตนจงมกนยมเรยก รฐธรรมนญฉบบปจจบน วาเปน “รฐธรรมนญฉบบประชาชน” 17. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549

ประกาศใชในวนท 1 ตลาคม 2549 ม 39 มาตรา เปนรฐธรรมนญฉบบชวคราวทหวหนา คณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เปนผรบสนอง พระบรมราชโองการ หลงจากทไดกระทาการรฐประหารเปนผลสาเรจ เมอวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 โดยแตงตงทมงานนกกฎหมาย เพอรางรฐธรรมนญฉบบชวคราว และไดมการตงหนวยงานในการดาเนนงานดงน

1) สภานตบญญตแหงชาต ทาหนาทแทนรฐสภาผแทนราษฎร และวฒสภา มสมาชกจานวน ไมเกน 250 คน

2) คณะตลาการรฐธรรมนญ ทาหนาทแทนศาลรฐธรรมนญ 3) สภารางรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550/สมชชาแหงชาตของประเทศไทย ทาหนาทรางรฐธรรมนญ

ฉบบถาวร พ.ศ. 2550 4) คณะกรรมการตรวจสอบการกระทาทกอใหเกดความเสยหายตอรฐ ทาหนาทตรวจสอบ

ทรพยสนอดตคณะรฐมนตรในรฐบาลทผานมา 18. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ประกาศใชตงแตวนท 24 สงหาคม พ.ศ. 2550 เปนฉบบทมการจดทารางรฐธรรมนญ โดย สภารางรฐธรรมนญจานวน 100 คน ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549 มาตรา 25 ถงมาตรา 31 และสภารางรฐธรรมนญ ไดแตงตงคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ จานวน 35 คน ทาการยกรางแลวสงรางรฐธรรมนญใหสมาชกสภารางรฐธรรมนญและองคกรซงเปนคณะบคคลพจารณาและเสนอความเหน รวม 12 คณะ หลงจากนนไดนารางรฐธรรมนญดงกลาว เผยแพรใหประชาชนทราบ แลวนาเสนอรางรฐธรรมนญตอสภารางรฐธรรมนญ เพอพจารณาใหความเหนชอบรางทงฉบบ เรยงเปนรายมาตรา เมอสภารางรฐธรรมนญพจารณาใหความเหนชอบแลว จงมการเผยแพรตอประชาชนเพอทราบทงฉบบ และจดใหประชาชนผ มสทธเลอกตงออกเสยงประชามตวา จะใหความเหนชอบหรอ ไมเหนชอบรางรฐธรรมนญทงฉบบ พรอมกนทงประเทศ เมอวนอาทตย ท 19 สงหาคม 2550 ระหวางเวลา 08.00 ถง 16.00 นาฬกา ซงเปนการออกเสยงประชามตครงแรกในประวตศาสตรการเมองไทย การออกเสยงประชามตของประชาชนผมสทธเลอกตงทงประเทศ จานวน 45,092,955 คนมาใชสทธออกเสยงประชามตจานวน 25,978,954 คน คดเปนรอยละ 57.61 ผลการออกเสยงประชามตยอมรบ 14,727,306 เสยง คดเปน รอยละ 56.69 ไมยอมรบ 10,747,441 เสยงคดเปนรอยละ 41.37 มบตรเสยและอน ๆ จานวน 504,120 ฉบบ คดเปนรอยละ 1.94 ผลการออกประชามตของประชาชนทวราชอาณาจกรยอมรบรางรฐธรรมนญฉบบน

ห น า | 73

ประธานสภานตบญญตแหงชาตไดนารางรฐธรรมนญขนทลเกลาทลกระหมอมถวายแดพระบาทสมเดจ- พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงลงพระปรมาภไธย เมอวนท 24 สงหาคม 2550 จากการปฏบตดงกลาวจงเปนประวตศาสตรชาตไทยวาไดมอบสทธและอานาจใหประชาชน ชาวไทยใหมการออกเสยงลงประชามตวาจะยอมรบหรอไมยอมรบรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เปนครงแรกของประเทศไทย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มผลบงคบใชเมอวนท 24 สงหาคม 2550 มสาระสาคญทแกไขเพมเตมไปจากรฐธรรมนญ 2540 หลายประเดนดงน 1. รฐสภา

ประกอบดวย สภาผแทนราษฎรและวฒสภา ทงหมด 630 คน คอ สมาชกสภาผแทนราษฎรจานวน 480 คน สมาชกวฒสภา จานวน 150 คน สภาผแทนราษฎร ประกอบดวยสมาชก (สมาชกสภา ผแทนราษฎร หรอ ส.ส.) จานวน 480 คน ไดมาจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง จานวน 400 คน การเลอกตงแบบสดสวน จานวน 80 คน อายของสภาผแทนราษฎรมกาหนดคราวละ 4 ป นบตงแตการเลอกตงวฒสภา ประกอบดวย สมาชก (สมาชกวฒสภา หรอ ส.ว.) จานวน 150 คน ไดมาจากการเลอกตงในแตละจงหวด จงหวดละ 1 คน จานวน 76 คน (รวมกรงเทพมหานคร) การสรรหาจานวน 74 คน (จานวน ส.ว. ทงหมดหกดวย ส.ว. ทมาจากการเลอกตง) สมาชกภาพของสมาชกวฒสภา (ส.ว.) ทมาจากการเลอกตง เรมตงแตวนทมการเลอกตงสมาชกวฒสภา สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาทมาจากการสรรหา เรมตงแตวนทคณะกรรมการการเลอกตงประกาศผลสรรหาสมาชกภาพของวฒสภา (ส.ว.) มกาหนดวาระคราวละ 6 ป นบแตวนเลอกตง หรอวนทคณะกรรมการการเลอกตง ประกาศผลการสรรหาแลวแตกรณ สมาชกวฒสภา (ส.ว.) จะดารงตาแหนงตดตอกนเกนหนงวาระไมได 2. คณะรฐมนตร

คณะรฐมนตร (ครม.) ประกอบดวย นายกรฐมนตรคนหนง และรฐมนตรอนอกไมเกน 35 คน มหนาทบรหารราชการแผนดนตามหลกความรบผดชอบรวมกน ผทจะดารงตาแหนงนายกรฐมนตร (ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550) ตองเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.) นายกรฐมนตร จะดารงตาแหนงตดตอกนเกนกวา 8 ปไมได นายกรฐมนตรและคณะรฐมนตรตองมอายไมตากวา 35 ป ตองสาเรจการศกษาไมตากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา 3. องคกรตามรฐธรรมนญ ประกอบดวย 1) องคกรอสระตามรฐธรรมนญม 4 องคกร ไดแก (1) คณะกรรมการการเลอกตง (2) ผตรวจราชการแผนดน (3) คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช) (4) คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน (คตง.) 2) องคกรอนตามรฐธรรมนญม 3 องคกร ไดแก (1) องคกรอยการ (2) คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต (3) สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ห น า | 74

4. หลกการอน ๆ ตามรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 1) การเสนอรางกฎหมายโดยประชาชน ประชาชนผมสทธเลอกตง จานวน 10,000 คน (เดมกาหนดไว 50,000 คน) มสทธเขาชอเสนอรางพระราชบญญตตอประธานสภา 2) การเสนอถอดถอนนกการเมองโดยประชาชน ประชาชนผมสทธในการเลอกตง จานวน 20,000 คน (เดมกาหนดไว 50,000 คน) มสทธเขาชอเสนอตอประธานวฒสภา เพอใหวฒสภาเรมกระบวนการถอดถอนนกการเมอง 3) จรยธรรมของผดารงตาแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐ รฐธรรมนญ 2550 เปนรฐธรรมนญฉบบแรกทบญญตเรองจรยธรรมไว 4) การตรวจสอบทรพยสน ผดารงตาแหนงทางการเมอง ตองยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนของตนคสมรสและบตรทยงไมบรรลนตภาวะ เปนตน

เรองท 3 บทบาทหนาทขององคกรตามรฐธรรมนญและการตรวจสอบ การใชอานาจรฐ

แมว าประเทศไทยจะมรฐธรรมนญ เปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศมาตงแต ป พ.ศ. 2475 ในทางปฏบตผบรหารประเทศทงฝายการเมองและฝายประจา นน จะมอานาจอยางมากมายและกวางขวางมากหลายครง ประชาชนมความคลางแคลงใจในพฤตกรรมของผบรหารประเทศ ทงฝายการเมองและฝายประจาวานาจะเปนไป เพอประโยชนตนหรอพวกพองมากกวา เพอผลประโยชนของประเทศ กไมสามารถดาเนนการตรวจสอบใด ๆ ได จนกระทง เมอมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ซงไดรเรมใหมการควบคมอานาจรฐโดยบญญตไวใน หมวดท 10 การตรวจสอบการใชอานาจรฐ มาตรา 291 – มาตรา 311 ซงไดกลาวถงเรอง 1. การแสดงบญชรายการทรพยสน หนสน 2. คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต 3. การถอดถอนจากตาแหนง 4. การดาเนนคดอาญากบผดารงตาแหนงทางการเมอง นอกจากการกลาวถงเรอง การตรวจสอบการใชอานาจรฐแลว ยงไดมการจดตงองคการอสระขนมาเพอทาหนาทใดหนาทหนงโดยตรง เชน คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตคณะกรรมการการเลอกตง แตยงมไดกลาวถงองคกรอสระตามรฐธรรมนญหรอองคกรตามรฐธรรมนญไว อยางชดเจน ดงนน เมอกล าวถง “องคกรตามรฐธรรมนญ” หรอ “องคกรอสระตามรฐธรรมนญ”ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 จงยงมความเขาใจทไมตรงกนวา หมายถง องคกรใดบางโดยคาวา “องคกรอสระตามรฐธรรมนญ” นน ไมมบญญตไวในรฐธรรมนญ แตเปนคาทใชเรยกรวม ๆ ถงองคกรทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 บญญตใหมขน เพอทาหนาทในหนาทใดหนาทหนงโดยเฉพาะ เชน คณะกรรมการการเลอกตง หรอ กกต. ทาหนาทในการจดการการเลอกตง

ห น า | 75

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต หรอ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ทาหนาทในการปองกนและปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ เปนตน สวนคาวา “องคกรตามรฐธรรมนญ” มทใชในมาตรา 266 ซงบญญตวา “ในกรณทองคกรตาง ๆตามรฐธรรมนญมปญหาเกยวกบอานาจหนาท ใหองคกรนนหรอประธานรฐสภาเสนอเรอง พรอมความเหน ตอศาลรฐธรรมนญ เพอพจารณาวนจฉย” ซงตามคาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ไดใหความหมายโดยสรปของคาวา “องคกรตามรฐธรรมนญ” วาหมายถง องคกรทรฐธรรมนญกาหนดใหมขนและมอบหมายอานาจหนาทไวในรฐธรรมนญ เชน วฒสภา คณะกรรมการการเลอกตง ศาลยตธรรม เปนตน จนกระทงเมอมการประกาศใช รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดทาใหเรองดงกลาวมความชดเจนขน โดยกาหนดใหมหมวดทวาดวยองคกรตามรฐธรรมนญไวในหมวด 11 มาตรา 299 – มาตรา 258 โดยแยกเปน 2 สวน รวม 7 องคกร คอ สวนท 1 องคกรอสระตามรฐธรรมนญ จานวน 4 องคกร ประกอบดวย 1) คณะกรรมการการเลอกตง 2) ผตรวจการแผนดน 3) คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต 4) คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน สวนท 2 องคกรอนตามรฐธรรมนญ จานวน 3 องคกร ประกอบดวย 1) องคกรอยการ 2) คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต 3) สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

บทบาทหนาทขององคกรอสระตามรฐธรรมนญ

องคกรอสระตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มอานาจหนาท ดงน 1. คณะกรรมการการเลอกตง (กกต.) ประกอบดวย ประธานกรรมการ 1 คน กรรมการอนอก 4 คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภา คดเลอกจากผมความเปนกลางทางการเมอง และ มความซอสตยสจรต มวาระการดารงตาแหนง 7 ป นบตงแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และดารง ตาแหนงไดเพยงวาระเดยว โดยประธานวฒสภา เปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ คณะกรรมการการเลอกตง มอานาจหนาทดงน 1) ออกประกาศหรอวางระเบยบกาหนดการทงหลายอนจาเปนแกการปฏบตตามกฎหมาย 2) วางระเบยบเกยวกบขอหามในการปฏบตหนาทของคณะรฐมนตรและรฐมนตรขณะอยใน ตาแหนง เพอปฏบตหนาทโดยคานงถงการรกษาประโยชนของรฐ และคานงถงความสจรต เทยงธรรม ความเสมอภาค และโอกาสทดเทยมกนในการเลอกตง 3) กาหนดมาตรการและการควบคมการบรจาคเงนใหแกพรรคการเมอง การสนบสนนทางการเงนโดยรฐ การใชจายเงนของพรรคการเมองและผสมครรบเลอกตง รวมทง การตรวจสอบบญชทางการเงนของพรรคการเมองโดยเปดเผย และการควบคมการจายหรอรบเงน เพอประโยชนในการลงคะแนนเลอกตง 4) มคาสงใหขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน หรอเจาหนาทอนของรฐ ปฏบตการทงหลายอนจาเปนตามกฎหมาย 5) สบสวน สอบสวน เพอหาขอเทจจรง และวนจฉยชขาดปญหาหรอขอโตแยงทเกดขนตามกฎหมาย

ห น า | 76

6) สงใหมการเลอกตงใหมหรอออกเสยงประชามตใหมในหนวยเลอกตงใดหนวยเลอกตงหนงหรอทกหนวยเลอกตง เมอมหลกฐานอนควรเชอไดวาการเลอกตงหรอการออกเสยงประชามตในหนวยเลอกตงนน ๆ มไดเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม 7) ประกาศผลการเลอกตง ผลการสรรหา และผลการออกเสยงประชามต 8) สงเสรมและสนบ หรอประสานงานกบหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการ สวนทองถน หรอสนบสนนองคกรเอกชน ในการใหการศกษาแกประชาชน เกยวกบการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และสงเสรมการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน 9) ดาเนนการอนตามทกฎหมายบญญตในการปฏบตหนาท คณะกรรมการการเลอกตง มอานาจเรยกเอกสาร หรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใด หรอเรยกบคคลใดมาใหถอยคา ตลอดจนใหพนกงานอยการ พนกงานสอบสวนหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถนได 2. ผตรวจการแผนดน เปนคณะบคคลจานวน 3 คน ซงพระมหากษตรย ทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภา จากผซงเปนทยอมรบนบถอของประชาชน มความรอบร และมประสบการณในการบรหารราชการแผนดน วสาหกจ หรอกจกรรมอนเปนประโยชนรวมกนของสาธารณะ และมความซอสตยสจรต มวาระการดารงตาแหนง 6 ป นบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยวโดยประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ และใหมสานกงานผตรวจการแผนดน เปนหนวยงานอสระในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ การดาเนนการอน ตามทกฎหมายบญญต ผตรวจการแผนดน มอานาจหนาทดงน 1) พจารณาและสอบสวนหาขอเทจจรงตามคารองเรยนในกรณ (1) การไมปฏบตตามกฎหมาย หรอปฏบตนอกเหนออานาจหนาทตามกฎหมายของขาราชการพนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน (2) การปฏบตหรอละเลยไมปฏบตหนาทของขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยงานราชการหนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน ทกอใหเกดความเสยหายแกผ รองเรยนหรอประชาชนโดยเปนธรรม ไมวาการนนจะชอบหรอไมชอบดวยอานาจหนาทกตาม (3) การตรวจสอบการละเลยการปฏบตหนาทหรอปฏบตหนาทโดยไมชอบดวยกฎหมายขององคกรตามรฐธรรมนญ และองคกรในกระบวนการยตธรรม ทงน ไมรวมถงการพจารณาพพากษาอรรถคดของศาล (4) กรณอนตามทกฎหมายบญญต 2) ดาเนนการเกยวกบจรยธรรมของผดารงตาแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐ 3) ตดตาม ประเมนผล และจดทาขอเสนอแนะในการปฏบตตามรฐธรรมนญ รวมตลอดถง ขอพจารณา เพอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในกรณทเหนวาจาเปน 4) รายงานผลการตรวจสอบและผลการปฏบตหนาท พรอมขอสงเกตตอคณะรฐมนตร สภาผ แทนราษฎร และวฒสภา ทกป การใชอานาจหนาทตาม 1) (1) (2) และ (3) ใหผตรวจการแผนดนดาเนนการ เมอมการรองเรยน เวนแตเปนกรณทผตรวจการแผนดนเหนวา การกระทาดงกลาวมผลกระทบตอความเสยหายของประชาชน สวนรวม หรอเพอค มครองประโยชนสาธารณะ ผ ตรวจการแผนดนอาจพจารณาและสอบสวนโดยไมม การรองเรยนได

ห น า | 77

3. คณะกรรมการการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) เปนองคกรอสระทประกอบไปดวยประธานสภา 1 คน และกรรมการอนอก 2 คน ซงมพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภา

กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ตองเปนผมความซอสตยสจรต เปนทประจกษ มวาระการดารงตาแหนง 9 ป นบตงแตพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยวโดยมประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ ใหมสานกงานทเปนอสระในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการดาเนนการอน ทงนตามกฎหมายบญญต

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต มอานาจหนาท ดงน 1) ไตสวนขอเทจจรงและสรปสานวน พรอมทงทาความเหนเกยวกบการถอดถอนออกจาก

ตาแหนงเสนอตอวฒสภา 2) ไตสวนขอเทจจรงและสรปสานวน พรอมทงทาความเหนเกยวกบการดาเนนคดอาญาของ

ผดารงตาแหนงทางการเมอง สงไปยงยงศาลฎกา แผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง 3) ไตสวนและวนจฉยวาเจาหนาทของรฐ ตงแตผบรหารระดบสงหรอขาราชการ ซงดารงตงแต

ผอานวยการหรอเทยบเทาขนไปรารวยผดปกต กระทาความผดฐานทจรตตอหนาทหรอกระทาความผดตอตาแหนงหนาทราชการ หรอความผดตอตาแหนงหนาทในการยตธรรม รวมทง ดาเนนการกบเจาหนาทของรฐหรอขาราชการในระดบตากวาทรวมกระทาความผดกบผดารงตาแหนงดงกลาว หรอกบผดารงตาแหนงทางการเมอง หรอทกระทาความผดในลกษณะทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เหนควรดาเนนการดวย ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม การทจรต

4) ตรวจสอบความถกตองและความมอย จรง รวมทงความเปลยนแปลงของทรพยสนและหนสนของผดารงตาแหนง

5) กากบ ดแล คณธรรมและจรยธรรมของผดารงตาแหนงทางการเมอง 6) รายงานผลการตรวจสอบและผลการปฏบตหนาท พรอมขอสงเกตตอคณะรฐมนตร สภาผแทน-

ราษฎร และวฒสภาทกป ทงน ใหประกาศรายงานดงกลาวในราชกจจานเบกษา และเปดเผยตอสาธารณะดวย 7) ดาเนนการอนตามทกฎหมายบญญต

4. คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน (คตง.) การตรวจเงนแผนดน ใหกระทาโดยคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนทเปนอสระและเปนกลางประกอบดวยประธานกรรมการ 1 คน และกรรมการการอนอก 6 คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงจากผมความชานาญและประสบการณดานการตรวจเงนแผนดน การบญช การตรวจสอบภายใน การเงนการคลงและดานอน มวาระการดารงตาแหนง 6 ป นบตงแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว โดยประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ แตงตงประธานกรรมการการตรวจเงนแผนดน และผวาการตรวจเงนแผนดน และใหมสานกงานการตรวจเงนแผนดนเปนหนวยงานทเปนอสระในการบรหารบคคล การงบประมาณ และการดาเนนการอน ๆ ตามกฎหมายบญญต คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน มอานาจหนาท ดงน 1. กาหนดหลกเกณฑมาตรฐานเกยวกบการตรวจเงนแผนดน 2. ใหคาปรกษา แนะนา และเสนอแนะ ใหมการแกไขขอบกพรองเกยวกบการตรวจเงนแผนดน

ห น า | 78

3. แตงตงคณะกรรมการวนยทางการเงนและการคลงทเปนอสระ ทาหนาทวนจฉยการดาเนนการทเกยวกบวนยทางการเงน การคลง และการงบประมาณ และใหคดทพพาทเกยวกบคาวนจฉยของ คณะกรรมการวนยทางการเงนการคลงในเรองดงกลาว เปนคดทอยในอานาจของศาลปกครอง ใหผวาการตรวจเงนแผนดนมอานาจหนาทเกยวกบการตรวจเงนแผนดนทเปนอสระและเปนกลาง จากบทบาทหนาทขององคกรอสระ 4 องคกร จะพบวา การตรวจสอบการใชอานาจรฐตามรฐธรรมนญ พทธศกราช 2550 มกระบวนการและมาตรการตรวจสอบนกการเมอง ตงแตการเขาสอานาจโดยคณะกรรมการการเลอกตง กระบวนการใชอานาจรฐโดยคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน และผตรวจการแผนดน ทคอยสอดสองและตรวจสอบการใชอานาจรฐตามกฎหมายอยางเครงครด ในสภาพตามเปนจรงในปจจบน จะเหนไดวากลไกลทางกฎหมายและองคกรอสระไมสามารถหยดยง แกไขปญหาทจรตคอรรปชนของนกการเมองได นอกจากการสงเสรมใหมกระบวนการตรวจสอบการดาเนนของภาครฐ โดยประชาชนทมความเขมแขงเขามามสวนรวมในการตรวจสอบอยางจรงจงตอไป

บทบาทหนาทขององคกรอนตามรฐธรรมนญ

1 องคกรอยการ มหนวยธรกจทเปนอสระในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการดาเนนการอน โดยมอยการสงสด เปนผบงคบบญชาการ มพนกงานอยการ ทาหนาทตามทบญญตในรฐธรรมนญและตามกฎหมายทเกยวของ พนกงานอยการมอสระในการพจารณาสงทาคด และการปฏบตหนาทใหเปนไปโดยเทยงธรรม 2. คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ประกอบดวย ประธานกรรมาการ 1 คน กรรมการอนอก 10 คน ซงมพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภา จากผมความร หรอประสบการณดานการ คมครองสทธเสรภาพของประชาชน มวาระการดารงตาแหนง 6 ป นบตงแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว โดยประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต มอานาจหนาท ดงน 1) ตรวจสอบและรายงานการกระทา หรอการละเลยการกระทา อนเปนการละเมดสทธมนษยชน

หรอไมเปนไปตามพนธกรณระหวางประเทศ เกยวกบสทธมนษยชนทประเทศไทย ภาค และเสนอมาตรการแกไข ทเหมาะสมตอบคคลหรอหนวยงานทกระทาหรอละเลยการกระทาดงกลาว เพอดาเนนการในกรณทปรากฏวาไมมการดาเนนการตามทเสนอใหรายงานตอรฐสภา เพอดาเนนการตอไป

2) เสนอเรองพรอมดวยความเหนตอศาลรฐธรรมนญ ในกรณทเหนชอบตามทมผ รองเรยน วาบทบญญตแหงกฎหมายใดกระทบตอสทธมนษยชนและมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ ทงนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

3) เสนอเรองพรอมดวยความเหนตอศาลปกครองในกรณทเหนชอบตามทมผ รองเรยนวากฎ คาสง หรอการกระทาอนใดในทางปกครอง กระทบตอสทธมนษยชนและมปญหาเกยวกบความชอบดวย รฐธรรมนญหรอกฎหมาย ทงน ตามพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

4) ฟองคดตอศาลยตธรรมแทนผเสยหาย เมอไดรบการรองขอจากผเสยหายและเปนกรณทเหนสมควร เพอแกไขปญหาการละเมดสทธมนษยชนเปนสวนรวม ทงน ตามทกฎหมายบญญต

5) เสนอแนะนโยบายและขอเสนอในการปรบปรงกฎหมาย ตอรฐสภาหรอคณะรฐมนตร เพอ สงเสรมและคมครองสทธมนษยชน

ห น า | 79

6) สงเสรมการศกษา การวจย และการเผยแพรความรดานสทธมนษยชน 7) สงเสรมความรวมมอและการประสานงานระหวางหนวยราชการ องคกรเอกชน และองค

การอนในดานสทธมนษยชน 8) จดทารายงานประจาป เพอประเมนสถานการณดานสทธมนษยชนภายในประเทศ และ

เสนอตอรฐสภา 9) อานาจหนาทอนตามทกฎหมายบญญต ในการปฏบตหนาท คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ตองคานงถงผลประโยชนสวนรวม

ของชาตและประชาชน ประกอบดวย คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต มอานาจเรยกเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาใหถอยคา รวมทงมอานาจอน เพอประโยชนในการปฏบตหนาท ทงนตามทกฎหมายบญญต 3. สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต มหนาทให คาปรกษาและขอเสนอแนะตอ คณะรฐมนตรในปญหาตาง ๆ ทเกยวกบเศรษฐกจและสงคม รวมถงกฎหมายทเกยวของ มสานกงานเปน หนวยงานทเปนอสระ ในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการดาเนนการอน ตามทกฎหมายบญญต จากบทบาทหนาทขององคกรตามรฐธรรมนญทง 2 ประเภท พบความแตกตางของบทบาทหนาทขององคกรอนตามรฐธรรมนญ และองคกรอสระตามรฐธรรมนญ คอ การทรฐธรรมนญกาหนดใหองคกรอสระตามรฐธรรมนญ สามารถเสนอรางกฎหมายไดตามมาตรา 139 องคกรอสระตามรฐธรรมนญ สามารถเสนอ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ซงประธานองคกรนน เปนผรกษาการตามมาตรา 182 สามารถเสนอรางพระราชบญญตเกยวกบการจดองคกร และรางพระราชบญญตทประธานองคกรนนเปนผรกษาไดดวย สวนองคกรอนตามรฐธรรมนญไมมบทบญญตในลกษณะดงกลาว

เรองท 4 บทบญญตของรฐธรรมนญทมผลตอการเปลยนแปลงทางสงคม และมผลตอฐานะของประเทศไทยในสงคมโลก

รปแบบการเมองการปกครองของไทย ตงแตสมยสโขทย จนถงปพทธศกราช 2475 เปนการปกครอง ในระบอบสมบรณาญาสทธราช กฎหมายทใชเปนหลกในการปกครองมทมาจากกลมผปกครอง คอ ทหารและกล มขนนาง สวนประชาชนเปนแคไพรธรรมดา หรอ ทาสทตองทาตามคาสงของกล มผ ปกครอง เทานน ซงเปนทมาของระบบอปถมภ ความอยตธรรมตาง ๆ ทเกดขน เกดจากบคคลทเปนกลมผปกครอง ในชวงเวลานน ไมมระบบทจะตรวจสอบหรอถวงดลอานาจกบคณะผปกครองได จากรปแบบการปกครอง ดงกลาว เมอมชาวตะวนตกเดนทางเขามายงประเทศไทย จงมองวาไทยเปนบานปาเมองเถอน (อนารยชน) โดยเฉพาะอยางยง เมอชาวตะวนตกทเดนเขามาประเทศไทยสมยรชกาลท 4 เขามาทาหนงสอสญญาพระราช-ไมตรกบประเทศไทย หนงสอสญญาททาขนมานนไดยอมใหฝรงมสทธสภาพนอกอาณาเขต คอ ยอมใหฝรงตงศาลขนเรยกวา “ศาลกงสล” ขนพจารณาคดความของคนในบงคบของตนได อนเปนการไมยอมอยใตบงคบบญชาของกฎหมายไทย ทงน เนองมาจากวาฝรงถอวา กฎหมายและวธพจารณาความของประเทศไทยยง ไมมระเบยบแบบแผนดพอ การทฝรงตางประเทศมศาลกงสล พจารณาคดความของคนในบงคบของตนนน ทาใหประเทศไทยมความยงยากทางการปกครองเกดขนอยเสมอ แมภายหลงในสมยรชกาลท 5 ทไดยอมเสย

ห น า | 80

ดนแดนบางสวน เพอแลกกบการสทธสภาพนอกเขตไทย (สยามประเทศในเวลานน) ในสายตาชาวโลกกยงเปนบานปาเมองเถอน แมวาจะมการประกาศใหเลกทาสในรชกาลท 5 เมอปพทธศกราช 2448 สภาพสงคมไทยกยงไมมความเปลยนแปลงมากนก เพราะประชาชนยงตดของอยกบความเคยชนในการมคนปกปองคมครองและ ยงไมมการจดการศกษาใหแกประชาชนเปนระบบ จนกระทงสมยรชกาลท 7 เมอกระแสนยมตะวนตกหลงไหล เขามา มการส งนกเรยนไทยไปศกษายงตางประเทศจานวนมาก กล มนกศกษาเหลาน เมอสาเรจ การศกษากไดนามาสงทพบเหนและองคความรในเรอง การเมองการปกครองแบบตะวนตก กลบเขามาดวย และพยายามทจะพฒนาประเทศไทยใหพนจากคาวา บานปาเมองเถอน ในหลาย ๆ ดาน หนงในการเปลยนแปลงประเทศ คอ เรองการปฏรปการปกครองโดยการยดอานาจของคณะราษฎร เมอป พทธศกราช 2475 (หลงการเลกทาส 27 ป) จากระบอบสมบรณาญาสทธราชมาเปนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหา-กษตรยทรงเปนประมข มการประกาศใชรฐธรรมนญครงแรกในสยามประเทศ โดยถอวารฐธรรมนญ เปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ กฎหมายอนจะขดหรอแยงมได หลกการสาคญยงในรฐธรรมนญ คอ อานาจสงสดของประเทศ เปนของราษฎรทงหลาย พระมหากษตรยทรงเปนประมขของประเทศภายใตรฐธรรมนญ การประกาศใชรฐธรรมนญ มไดทาใหสภาพสงคมไทยเกดการเปลยนแปลงแบบถอนรากถอนโคนเพราะกล มผนาทางความคดสวนใหญเปนผ ทไดรบทนไปศกษาตอตางประเทศ ประชาชนสวนใหญของประเทศยงไดรบการศกษานอย จนกระทงเมอมการสงเสรมใหประชาชนไดรบการศกษาสงขน ประชาชน กลมนจงไดเรมตระหนกถงสถานภาพ บทบาทหนาทสทธและเสรภาพทตนเองพงไดรบจากรฐ บทบญญตในรฐธรรมนญทถอวามผลตอการเปลยนแปลงของสภาพสงคมไทย ไดแก 1. การรบรองสทธของชายและหญงวามสทธเทาเทยมกน 2. ความเสมอภาคในการบงคบใชกฎหมายกบทกบคคล : บคคลยอมเสมอกน ในกฎหมายและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน 3. ทมาของรฐบาล 4. การตรวจสอบการใชอานาจรฐ 5. สทธและเสรภาพของชนชาวไทย ทงทเปน สทธและเสรภาพสวนบคคล เชน สทธและเสรภาพในชวตและรางกายของบคคล การจบและคมขงการคนตวบคคล หรอการกระทาใดอนกระทบตอสทธและเสรภาพ ตามวรรคหนง จะกระทามได เวนแตมเหตตามทกฎหมายบญญต การเขาไปในเคหสถาน โดยปราศจากการความยนยอมของผ ครอบครอง เสรภาพในการเดนทาง และเสรภาพในการเลอกถนทอยภายในราชอาณาจกร เสรภาพในการสอสารถงกนโดยทางทชอบดวยเสรภาพบรบรณในการนบถอศาสนา สทธในกระบวนการยตธรรม เสรภาพในการแสดงความคดเหนของบคคลและสอมวลชน สทธเสรภาพในการศกษา สทธการไดรบบรการสาธารณสขและสวสดการจากรฐ เสรภาพในการชมชนและการสมาคม ความเปลยนแปลงทางสงคม ทเปนผลจากการมรฐธรรมนญบญญตไว จงเปนหลกประกนทประชาชนจะตองไดรบการคมครองและดแลจากรฐ และมผลตอการกระตนใหประชาชนเกดความตนตวใน

ห น า | 81

การพทกษสทธของตนเอง รวมทงการปฏบตตนทจะไมไปละเมดตอสทธของผอน ความเปลยนแปลงทางสงคมทเปนผลจากการมรฐธรรมนญทเหนไดอยางเปนรปธรรม ไดแก 1. ความตนตวในภาคประชาชนทจะเขามามสวนรวมในการบรหารจดการประเทศ โดยการตงพรรคการเมอง การเปนสมาชกพรรคการเมอง 2. เกดการรวมตวของกลมบคคลตงเปนมลนธ เพอปกปองดแลสทธของประชาชนตามรฐธรรมนญเชน มลนธคมครองผบรโภค มลนธคมครองสทธสตร 3. การรวมตวของกลมบคคลในอาชพเดยวกน เพอเรยกรองความเปนธรรม 4. มระบบยตธรรม ทพจารณาตดสนคดความจากเอกสาร พยาน หลกฐาน มระบบการไตสวนสบสวน สอบสวน และยกเลกวธการลงโทษในทางทารณกรรม เพอใหรบสารภาพ 5. ประชาชนไดรบบรการในสงทเปนปจจยพนฐานของการดารงชวต ไดแก บรการการศกษา บรการการรกษาพยาบาล ความเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมไทยดงกลาว มผลใหประเทศไทยไดรบการยอมรบในสายตาชาวโลกมากขน วามไดมความเปนบานปาเมองเถอน โดยชาวตางชาตไดใหการยอมรบในกฎหมายไทย

เรองท 5 หนาทพลเมองตามรฐธรรมนญและกฎหมายอน

การอยรวมกน เปนสงคมของมนษยตงแตสองคนขนไป ยอมมความขดแยงกนในบางโอกาส เพราะแตละบคคลยอมมความปรารถนาทแตกตางกน อนนาไปสความขดแยง และทะเลาะววาทกนได ทกสงคมจงตองวางกฎ กตกาในการอยรวมกน เพอเปนขอตกลงกลางในการอยรวมกนวาสงใดทาได สงใดทาไมได หากฝาฝนจะมโทษอยางไร เมอสงคมมขนาดใหญขนเปนระดบประเทศทมประชากรรวมกนหลายลานคน ผปกครองกจาเปนตองวางกฎขน ซงเรยกกนวา “กฎหมาย” เพอเปนขอตกลงในการอยรวมกนของคนทงประเทศ เมอประเทศไทยเปลยนแปลงเปนการปกครองแบบประชาธปไตย เมอป พ.ศ. 2475 และกาหนดใหรฐธรรมนญ เปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ โดยกฎหมายอน จะขดหรอแยงมได รฐธรรมนญในยคแรก ๆ แมวาจะเกดจากการยกรางของคณะบคคลเพยงไมกคน แตกเปนพฒนาการทางกฎหมายทคานงถงความมนคงของชาต สถานภาพ บทบาท สทธ เสรภาพและหนาทของประชาชนในระดบแตกตางกนออกไป และมการพฒนาการในการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการยกรางรฐธรรมนญมากขน ตงแตรฐธรรมนญป 2540 เปนตนมา ซงเราจะพบวามการระบถงหนาท สทธและเสรของประชาชนมากขน การจะเขาใจหนาทสทธและเสรภาพของตนเองทมในสงคมไดนน จะตองทาความเขาใจกบความหมายของ “สถานภาพ บทบาทหนาท สทธ และเสรภาพ” ดวย เพราะสถานภาพ เปนตนทางของการกาหนดบทบาทหนาท สทธ และเสรภาพของบคคลในสงคม สถานภาพ บทบาท สทธเสรภาพและหนาท มความเกยวของเชอมโยงสมพนธกน กลาวคอสถานภาพเปนตวกาหนดบทบาท สทธ เสรภาพและหนาทของบคคล เราจะเขาใจและสามารถเชอมโยงสถานภาพ บทบาทหนาท สทธ และเสรภาพ ไดตอเมอเรามความเขาใจในความหมายของแตละคา ซงเราจะเรมทาความเขาใจความหมายของแตละคา ดงน

ห น า | 82

ความหมาย สถานภาพ หมายถง ตาแหนงทบคคลไดรบจากการเปนสมาชกของสงคม ในบคคลคนเดยวกนอาจจะมหลายสถานภาพได เชน นายสมชาย เปนคนไทย อาชพรบราชการคร เปนศษยเกามหาวทยาลย-รามคาแหง ไดแก 1. สถานภาพทไดจากถนทอย ทถอกาเนด กจะไดสญชาตของประเทศทเกด เชน คนไทย คนญปน คนองกฤษ คนจน เปนตน 2. สถานภาพทไดมาโดยกาเนด เชน ป ยา ตา ยาย พอ แม ลง ปา นา อา พ นอง ลกหลาน เปนตน 3. สถานภาพทไดมาจากการศกษา เชน ศษยเกา กศน. ศษยเกาโรงเรยนสตรวทยา 4. สถานภาพทไดมาจากการประกอบอาชพหรอการกระทา เชน คร หมอ พอคา นายกรฐมนตรพระ นกบวช นกโทษ เปนตน 5. สถานภาพทไดจากการสมรส เชน สาม ภรรยา พอหมาย แมหมาย เปนตน บทบาทหนาท หมายถง การทาหนาท หรอพฤตกรรมทเปนภาระรบผดชอบตามสถานภาพทไดรบ เชน สถานภาพเปนคร เปนทนายความ เปนตน เหนไดวาสถานภาพและบทบาทหนาท มความเกยวของสมพนธ โดยสถานภาพเปนตวกาหนดบทบาทหนาทบคคลนน ๆ ยงบคคลทมหลายสถานภาพ กยงมบทบาทหนาทมากตามไปดวย นอกจากสถานภาพ บทบาทหนาท ซงเปนภาระหนาทและความรบผดชอบแลวแตละบคคลยงไดรบสทธและเสรภาพตามสถานภาพ และบทบาทหนาทเหลานนในการอยในสงคมนน ๆ ดวย สทธ หมายถง อานาจหรอผลประโยชนของบคคลทมกฎหมายใหคมครอง โดยบคคลอนจะตองใหความเคารพ จะละเมดลวงเกน หรอกระทาการใด ๆ อนกอใหเกดการกระทบกระเทอนตอสทธของบคคลไมได เชน สทธเลอกตง สทธในการรบความคมครองจากรฐ สทธในการไดรบบรการสาธารณะจากรฐ ตามทกฎหมายกาหนด เสรภาพ หมายถง ความมอสระในการกระทาของบคคล ซงกระทานนจะตองขดตอกฎหมาย เชน เสรภาพในการนบถอศาสนา เสรภาพในการเดนทาง เสรภาพในการประกอบสมมาชพ เสรภาพในการพดการเขยนทไมละเมดสทธ และเสรภาพของบคคลอน

หนาทของพลเมองตามรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญ ฉบบปพทธศกราช 2550 ไดกาหนดหนาทของชนชาวไทยไวในหมวดท 4 มาตรา 70 ถงมาตรา 74 ดงน 1. บคคลมหนาทพทกษไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขตามรฐธรรมนญน (มาตรา 70) 2. บคคลมหนาทปองกนประเทศ รกษาผลประโยชนของชาต และปฏบตตามกฎหมาย (มาตรา 71) 3. บคคลมหนาทไปใชสทธเลอกตง (มาตรา 72) 4. บคคลมหนาทรบราชการทหาร ชวยเหลอในการปองกน และบรรเทาภยพบตสาธารณะ เสยภาษอากร ชวยเหลอราชการ รบการศกษาอบรม พทกษ ปองกน และสบสานศลปวฒนธรรมของชาต และภมปญญา ทองถน และอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงนตามทกฎหมายบญญต (มาตรา 73)

ห น า | 83

5. บคคลผเปนขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยงานราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอเจาหนาทอนของรฐ มหนาทดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย เพอรกษาประโยชนสวนรวม อานวยความสะดวก และใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด บคคลทมสถานภาพเปนคนไทย จงตองทหนาทรบผดชอบตามทกาหนดไวในรฐธรรมนญรวมทงสนบสนนสงเสรมใหผอน ๆ ปฏบตตนตามหนาททกาหนดไวในรฐธรรมนญและกฎหมายอน ๆ ดวย ทาอยางไรเราจงจะสนบสนน สงเสรม ใหผอน ๆ ปฏบตหนาทตามกาหนดไวในรฐธรรมนญ รวมทงกฎหมายอน ๆ ของประเทศดวย แนวทางในการสนบสนนสงเสรมใหผ อน ๆ ปฏบตหนาทตามกาหนดไวในรฐธรรมนญ รวมทงกฎหมายอน ๆ มดงน 1. ประพฤต ปฏบตตน ตามหนาททกาหนดไวในรฐธรรมนญรวมทงกฎหมายอน ๆ เพอใหเปนแบบอยาง ทดแกบคคลในครอบครวและชมชนทตนเองอาศยอยใหเปนวถชวต ซงจะมอทธพลตอบคคลใกลชดใหมความคลอยตามในการประพฤตปฏบต 2. เผยแพรความร อบรม สงสอน สนทนาแลกเปลยนกบบคคลอนในกาลอนควรดวย โดยคานงถงวย ระดบความรของบคคลทสนทนาดวยความเคารพ และใหเกยรตในศกดศรของความเปนมนษยดวย 3. สนบสนน ชนชม ใหกาลงใจ ผทปฏบตตนตามหนาททกาหนดไวในรฐธรรมนญ รวมทงกฎหมายอน ๆ ดวย

ห น า | 84

เรองท 6 หลกอานาจอธปไตย หลกความเสมอภาค หลกนตรฐและนตธรรม หลกเหตผล หลกการประนประนอม และหลกการยอมรบความคดเหนตาง เพอการอยรวมกน อยางสนต สามคค ปรองดอง สมานฉนท

การเมอง การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 1. ความหมายของประชาธปไตย

คาวา “ประชาธปไตย” มาจากภาษาองกฤษคาวา “democracy” มทมาจากภาษากรก คาวา “demos”ทแปลวา ประชาชน กบคาวา “kratos” ทแปลวา อานาจ พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาวรรณไวทยากร กรมหมนนราธปพงศประพนธ ไดทรงนาคาวา “ปรชา” ในภาษาสนสกฤต ทแปลวา ลกสาว ลกชายคนทงหลาย มาสนธกบ คาวา “อธปเตยย” ในภาษาบาลท แปลวา ความเปนใหญ ดงนน ประชาธปไตย จงหมายถง ระบอบการปกครองทถอมตปวงชนเปนใหญ การถอเสยงขางมากเปนใหญ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554) ประชาธปไตยนนครอบคลมทง 3 มตใหญ ๆ ดงน

1.1 ประชาธปไตยในมตทเปนอดมการณทางการเมองการปกครอง 1.2 ประชาธปไตยในมตทเปนระบอบการเมองการปกครอง 1.3 ประชาธปไตยในมตทเปนวฒนธรรมหรอวถชวต

ประชาธปไตย [ประชาทปะไต, ประชาทบปะไต] น. ระบอบการปกครองทถอมตปวงชนเปนใหญ,

การถอเสยงขางมากเปนใหญ. (ส. ปรชา + ป. อธปเตยย).

พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาวรรณไวทยากร กรมหมนนราธปพงศประพนธ

คนสวนใหญมกเชอตาม ๆ กนวา อบราฮม ลนคอลน ประธานาธบดคนท 16 ของสหรฐอเมรกา ไดใหคานยามไววา ประชาธปไตย คอ การปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพอประชาชน แททจรง อบราฮม ลนคอลน ไมไดใหคานยามดงกลาว เพยงแตไดกลาวสนทรพจนทเมองเกตตสเบอรก หลงสงคราม

ห น า | 85

กลางเมองระหวางมลรฐทางเหนอกบมลรฐทางใต เมอ ค.ศ. 1863 ตอนหนงวา “....การปกครองของประชาชน โดยประชาชน จะไมสญสลายไปจากโลกน” ( “…and that government of the people, by the people and for the people shall not perish from the earth.”)

อบราฮม ลนคอลน ประธานาธบดคนท 16 ของสหรฐอเมรกา

สนทรพจนของอบราฮม ลนคอลน ประธานาธบดคนท 16 ของสหรฐอเมรกา

ถงแมวา คาวา “ประชาธปไตย คอ การปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพอประชาชน” จะฟงดด แตความหมายทตรงทสดของประชาธปไตย กคอ การปกครองโดยประชาชนคนไทยจานวนมากเมอพดถงประชาธปไตย กมกจะนกถงรฐธรรมนญ เปนตนวา ถาใหนกเรยน นกศกษา ทารายงาน เรอง ประชาธปไตย โดยกาหนดวา หนาปกรายงานใหมรปภาพดวย คดวานกเรยน นกศกษาสวนใหญ จะใสรปอะไร เชอวาสวนใหญจะใสรปรฐธรรมนญไวดวย

ห น า | 86

นอาจเปนภาพสะทอนวา คนไทยจานวนมาก เม อพดถงประชาธปไตย กมกจะนกถงรฐธรรมนญ หรออาจไปถงขนทวารฐธรรมนญเทากบประชาธปไตย ซงไมเปนความจรง ยกตวอยาง เชนสาธารณรฐประชาชนจน และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล (เกาหลเหนอ) ทปกครองดวยระบอบเผดจการ กมรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญของสาธารณรฐประชาชนจน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล(เกาหลเหนอ)กมรฐธรรมนญ

ทงนเพราะทกประเทศ ไมวาปกครองดวยระบอบประชาธปไตยหรอเผดจการ กลวนตองม

รฐธรรมนญทกประเทศ รฐธรรมนญหาไดเปนสญลกษณของประชาธปไตยแตอยางใดไม คนจานวนไมนอยเชอวา ระบอบการเมองการปกครอง สามารถแบงออกไดเปน 2 ระบอบใหญ

คอ ประชาธปไตยกบสงคมนยม แตทจรงแลว หากแบงระบอบการเมองการปกครอง โดยถอเอาจานวนผมอานาจสงสดเปนเกณฑ จะสามารถแบงระบอบการเมองการปกครองออกเปน 2 ระบอบใหญ ๆ คอ

1) ระบอบเผดจการ (dictatorial regime) คอ ระบอบการเมองการปกครองทคนสวนนอย หรอคนเดยว เปนเจาของอานาจสงสดในการปกครองประเทศ ปจจบนนประเทศทปกครองดวยระบอบเผดจการ เชน สาธารณรฐประชาชนจน ราชอาณาจกรซาอดอารเบย เนการาบรไนดารสซาลาม สาธารณรฐควบา สาธารณรฐแคเมรน สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม สาธารณรฐเบลารส สาธารณรฐชาด เปนตน (ขอมล ณ วนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2557 หลงจากนอาจมการเปลยนแปลงได)

ห น า | 87

2) ระบอบประชาธปไตย (democratic regime) คอ ระบอบการเมอง การปกครองทคนสวนใหญหรอทกคนเปนเจาของอานาจสงสดในการปกครองประเทศ เชน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา สาธารณรฐ-ฝรงเศส สหพนธสาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐเกาหล (เกาหลใต) ญปน ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด เครอรฐออสเตรเลย เปนตน (ขอมล ณ วนท 1 สงหาคม พ.ศ.2557 หลงจากนอาจมการเปลยนแปลงได)

สรปไดวา ระบอบการเมองการปกครอง สามารถแบงออกไดเปน 2 ระบอบใหญ ๆ คอ เผดจการกบประชาธปไตย สวนระบบเศรษฐกจ แบงออกไดเปน 2 ระบบใหญ ๆ คอ ทนนยมกบสงคมนยม 2. ความเปนมาของประชาธปไตย

รฐทปกครองดวยระบอบประชาธปไตยทเกาแกทสดในโลก เทาทมหลกฐานทนาเชอถอ กคอนครรฐเอเธนส ซงเปนทตงของกรงเอเธนส สาธารณรฐกรซในปจจบน เมอราว 500 ปกอนครสตกาล แตตอมาไดลมสลายไป เนองจากนครรฐเอเธนสแพสงครามเพโลโพนเซยนแกนครรฐสปารตา

แผนทแสดงทตงนครรฐเอเธนสในทวปยโรป

ค.ศ. 1215 พระเจาจอหนท 1 ขนภาษตามอาเภอใจ ทาใหขนนางและราษฎรชาวองกฤษไมพอใจจงรวมมอกนลวงพระองคไปลาสตว แลวบงคบใหทรงลงนามใน “มหากฎบตร” (Magna Carta) เพอจากดพระราชอานาจของพระมหากษตรย ค.ศ. 1628 และ ค.ศ. 1688 พระมหากษตรยพระองคตอ ๆ มาจาตองทรงลงนามในกฎหมายสาคญ ๆ นบเปนเหตการณสาคญกอนทสหราชอาณาจกร จะเปนประชาธปไตยในปจจบน

ค.ศ. 1776 สหรฐอเมรกาประกาศเปนประเทศเอกราช หลงทาสงครามชนะสหราชอาณาจกร กไดนาเอาประชาธปไตยมาใชในสหรฐอเมรกาดวย

ค.ศ. 1789 เกดการปฏวตครงใหญในฝรงเศส ชาวฝรงเศสลกฮอขนตอตานอานาจของ พระเจาหลยสท 16 มการสถาปนาสาธารณรฐ (ประเทศทประมขเปนสามญชนไมใชกษตรย) ไมใชทาใหประชาชนมอานาจมากขน แมภายหลงฝรงเศสจะกลบไปปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชยอก แตกนบวาเปนเหตการณสาคญบนเสนทางประชาธปไตยของฝรงเศส

ตอมาหลายประเทศในโลกกปฏวตและเปลยนแปลงไปเปนประชาธปไตยมากขนเรอย ๆ

ห น า | 88

ความเปนมาของประชาธปไตยของไทย

พ.ศ. 2427 (ร.ศ. 113) พระวรวงศเธอ พระองคเจาปฤษฎางค และขาราชการ ทาหนงสอกราบ บงคมทลฯ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ขอใหทรงเปลยนแปลงการปกครองจากสมบรณาญาสทธราชยไปเปนแบบประชาธปไตย แตพระองคไมทรงยนยอม โดยทรงใหเหตผลวา ราษฎรสวนใหญยงไมพรอม

พระวรวงศเธอ พระองคเจาปฤษฎางค

พ.ศ. 2454 กบฏ ร.ศ. 130 คณะทหารกลมหนง นาโดยรอยเอก ขนทวยหาญพทกษ (เหลง ศรจนทร) วางแผนและเตรยมการจะยดอานาจการปกครองจากพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว แตถกจบไดเสยกอน

คณะกบฏ ร.ศ.130 นาโดยรอยเอก ขนทวยหาญพทกษ (แถวหนาคนทสองจากซาย)

ห น า | 89

พ.ศ. 2475 การเปลยนแปลงการปกครองโดยคณะราษฎร นาโดยพนเอก พระยาพหลพลพยหเสนาเปลยนแปลงการปกครองจากสมบรณาญาสทธราชยไปเปนแบบประชาธปไตยไดสาเรจ แมภายหลงจะม การรฐประหารและปกครองแบบเผดจการอกหลายครง แตกนบไดวา เปนเหตการณสาคญของการพฒนาประชาธปไตยของไทย

คณะราษฎรฝายทหารบก นาโดยพนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา (คนทหาจากซายแถวกลาง) 3. หลกการสาคญของประชาธปไตย

หลกการของประชาธปไตยแตกตางกนไปตามการทศนะของนกวชาการแตละทาน ในทนขอกาหนดหลกการของประชาธปไตยเฉพาะทสาคญ ๆ ดงน

3.1 หลกอานาจอธปไตยของปวงชน (popular sovereignty) ดงทกลาวมาแลววา ประชาธปไตย หมายถง ระบอบการปกครองทถอมตปวงชนเปนใหญ

การถอเสยงขางมากเปนใหญ เพราะประชาธปไตยตงอยบนหลกปรชญามนษยนยมทเชอวา มนษยมคณคา มศกดศร มคณภาพ สามารถทจะปกครองกนเองได ไมควรทจะใหอานาจสงสดในการปกครองประเทศ ไปอยทใครคนเดยว หรอกลมคนสวนนอยกลมเดยว หากแตควรทจะใหประชาชนทกคนมสวนในการกาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาตรวมกน คงเปนไปไมไดทจะใหทกคนมความคดเหนเหมอนกนหมดทกคน หากกลมหนงมความคดเหนอยางหนง แตอกกลมหนงมความคดเหนอกอยางหนง บางครงการกาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาตจาเปนตองเลอกทจะปฏบตอยางใดอยางหนงเทานน ดงนน สงคมและประเทศทเปนประชาธปไตย จงตองใหสมาชกทกคนในสงคมลงมต เพอใหทราบความคดเหนของคนสวนใหญ และนามาใชเปนแนวทางในการกาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาต

อยางไรกด สมาชกในสงคมประชาธปไตย จาเปนตองเขาใจวา ฝายทเปนเสยงขางมาก ไมควรใชความเปนเสยงขางมาก ละเมดสทธและเสรภาพขนพนฐานของฝายเสยงขางนอย ดงทเรยกวา “ปกครองโดยเสยงขางมาก และเคารพสทธของเสยงขางนอย (majority rule and minority rights)” เชน ฝายเสยงขางมากไมพงใชมต เพอจดสรรงบประมาณใหแกพนทของพวกตน โดยไมคานงถงความจาเปนของคนสวนนอยทไดรบความเดอดรอน

ห น า | 90

และเมอตองปกครองดวยเสยงขางมาก ตองยอมรบวา เสยงขางมาก อาจจะบอกไดถงความคดเหนหรอความตองการของคนสวนใหญในสงคมเทานน แตอาจจะไมสามารถตดสนความจรงและความถกตองได ดงเชน เมอประมาณหารอยปกอน คนเกอบทงโลกนบพนลานคน เชอวาโลกเปนศนยกลางของจกรวาล มเพยงนโคลส โคเปอรนคส และกาลเลโอ กาลเลอ เทานน ทบอกวา ดวงอาทตยเปนศนยกลางของจกรวาล แมเสยงขางมากจะลงมตใหโลกเปนศนยกลางของจกรวาล แตความจรงกหาไดเปนไปตามเสยงขางมากดวย แลวอะไรทจะทาใหเสยงขางมาก เปนเสยงขางมากแหงความจรงและความถกตอง กคอ การศกษา นนเอง ดงนน ประชาธปไตยจะสาเรจผลดวยดนน จาเปนตองพฒนาคณภาพประชาชนอยางมประสทธภาพดวย

3.2 หลกสทธและเสรภาพ (right and liberty) พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 ระบวา สทธ หมายถง อานาจอนชอบธรรม

เชน บคคลมสทธและหนาทตามรฐธรรมนญ เขามสทธในทดนแปลงน หรออานาจทกฎหมายรบรองใหกระทาการใด ๆ โดยสจรตไดอยางอสระ แตตองไมกระทบกระเทอนถงสทธของคนอน

ประชาชนในระบอบเผดจการนน จะมสทธและเสรภาพไดอยางจากด แตประชาธปไตยทมหลกการพนฐานสาคญทวามนษยมศกดศร มคณคา จงใหประชาชนมสทธและเสรภาพมากกวาเผดจการมากทงน กเพอใหประชาชนไดสามารถทจะแสดงศกยภาพในการมสวนรวมพฒนาสงคมและประเทศชาตอยางมากในฐานะเจาของอานาจสงสด โดยทเผดจการนน ประชาชนสามารถมสวนรวมไดเพยงในฐานะผใตปกครองเทาทผปกครองจะอนญาตใหเทานน

หลายครงคนสวนใหญมกคดถงสทธทจะไดสทธทจะมเพยงดานเดยว แตสทธในระบอบประชาธปไตยนน ประชาชนมสทธทจะใหสงทด สงทมประโยชนตอสงคมและประเทศชาตดวย ซงกคอหนาท นนเอง สทธและหนาท เปนสงทตองอยคกนอยางสมดลเสมอ บคคลยอมไมอาจมสทธได หากไมทาหนาท

ห น า | 91

ดงนน ประชาชนในระบอบประชาธปไตยทกคน จะตองเหนประโยชนและความสาคญของการทาหนาทของประชาชนอยางเตมใจดวย หากทกคนทาหนาทเปนอยางด สทธกจะไดตามมาอยางแนนอน เชน หากทกคนทาหนาทไปใชสทธเลอกตงอยางมคณภาพ ไมเลอกผสมครหรอพรรคการเมองทใชจายในการหาเสยงเลอกตงในทางทไมสจรต ตดตามขาวสารทางการเมอง และนามาใชประกอบการพจารณาในการเลอกตง จะไดตวแทนทซอสตยสจรต และมความรความสามารถไปบรหารประเทศไดอยางไร

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 ระบวา เสรภาพ หมายถง ความสามารถทจะกระทาการใด ๆ ไดตามทตนปรารถนา โดยไมมอปสรรคขดขวาง เชน เสรภาพในการพด เสรภาพในการนบถอศาสนา ความมสทธทจะทาจะพดไดโดยไมละเมดสทธของผอน

ในระบอบเผดจการ ประชาชนมกจะถกจากดเสรภาพอยางมาก พอเปลยนมาเปนยคประชาธปไตย คนทวไปมกเขาใจเอาเองวา บคคลยอมมเสรภาพไดอยางเตมท จะทาอะไรกไดตามใจชอบ การใชเสรภาพของบคคลนน อาจไปกระทบหรอละเมดตอเสรภาพของบคคลอนได หรออาจกลาวไดวา การใชเสรภาพตองมความรบผดชอบกากบอยดวยเสมอ อนหมายถง ความรบผดชอบตอตนเองและผอน ยกตวอยาง เชน หากพอแมใหเสรภาพแกลกทยงเปนผเยาวใชจายเงนไดเปนจานวนมากเกนความรบผดชอบของลกทยงเปนผเยาว ลกกอาจจะถกชงทรพย ถกทาราย หรออาจใชเงนจนกอใหเกดผลรายตอตนเองและผอนได

จะไดสทธเหลานตองมหนาทอะไร?

• สทธทจะไดรบบรการและสาธารณปโภคทดจากรฐ

• มหนาทตองเสยภาษ

• สทธทจะไดนกการเมองทซอสตยสจรต ไดรฐบาลททาใหประเทศเจรญกาวหนา

• มหนาทตองเลอกตงอยางมคณภาพ

• สทธทจะอยในประเทศทมนคง เปนเอกราช

• มหนาทตองรบราชการทหาร

• สทธทจะอยในประเทศทสงบเรยบรอย

• มหนาทตองชวยกนสอดสอง เปนหเปนตา เปนพยาน

• สทธทจะอยในประเทศทมทรพยากรตาง ๆ

• มหนาทตองชวยกนดแลรกษาทรพยากรตาง ๆ

• สทธทจะอยในสภาพแวดลอมทด

• มหนาทตองชวยกนทนบารงรกษาสภาพแวดลอม

• สทธทจะอยในประเทศทมศลปวฒนธรรมทด

• มหนาทตองชวยกนอนรกษ ทนบารง สงเสรมศลปวฒนธรรม

ถาทกคนไมทาหนาทจะไดสทธตาง ๆ เหลานไดอยางไร ?

ห น า | 92

ประชาชนในระบอบประชาธปไตย จงตองเขาใจซาบซงถงหลกการทวา “ใชสทธแตไมละทงหนาท” และ “ใชเสรภาพอยางรบผดชอบ” แตมไดหมายความวา เสรภาพของคนอน ทาใหเราตองมเสรภาพนอยลงแตอยางใด เพราะมนษยทมอยคนเดยว และมเสรภาพทจะทาอะไรกไดตามใจชอบทงหมดไมมอยจรง มแตมนษยทอยรวมกบคนอน เพราะมนษยเปนสงมชวตทตองพงพาอาศยกน มนษยจงตองอยรวมกนเปนสงคม ประชาชนในระบอบประชาธปไตยพงยนดทจะใชเสรภาพของตน เพอใหคนอนไดใชเสรภาพเทาเทยมกบตน

สภาพทบคคลมเสรภาพทจะทาอะไรกไดตามใจชอบโดยไมจากด นน เปนลกษณะของอนาธปไตย ซงมาจาก คาวา “อน” ทแปลวา ไมม และ คาวา “อธปไตย” ทแปลวา อานาจสงสด “อนาธปไตย” จงหมายถงสภาวะทไมมอานาจสงสด ทกคนใหญหมด ใครจะทาอะไรกไดตามใจชอบ นาจะเปนภาวะทจลาจล สบสน วนวาย เปนอยางยง ดงนน จะเหนไดวา การเขาใจวา ประชาชนควรมเสรภาพทจะทาอะไรกไดตามใจชอบนน คอ อนาธปไตย ไมใช ประชาธปไตย

3.3 หลกความเสมอภาค (equality) ประชาชนในระบอบเผดจการ ยอมมความเสมอภาคในความเปนมนษยนอยกวาประชาชน

ในระบอบประชาธปไตย เชน สทธทางการเมองการปกครอง สทธเลอกตง สทธในฐานะมนษย หรอทเรยกวา สทธมนษยชน ความเสมอภาคในฐานะทเปนมนษย ความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา การเมอง เศรษฐกจ สงคม

อยางไรกด มไดหมายความวา ประชาชนในระบอบประชาธปไตย จะตองมความเสมอภาคเสมอภาคกนทกเรองทงหมด ความเสมอภาคน หมายถง ความเสมอภาคกนในฐานะมนษย แตประชาชนในระบอบประชาธปไตย อาจมบทบาทหนาททแตกตางกนได เชน ครยอมมความเสมอภาคกบนกเรยนในฐานะทเปนมนษย และในฐานะทเปนพลเมอง แตการทครเปนผทาหนาทสอน มอบหมายภารกจการเรยน วดและประเมนผลผเรยน และนกเรยนเปนผเรยน รบมอบภารกจการเรยน รบการวดและประเมนผลจากครนนมไดหมายความวา ครกบนกเรยนไมเสมอภาคกน

3.4 หลกภราดรภาพ (fraternity) ความเสมอภาคในระบอบประชาธปไตย นน ตองเปนความเสมอภาคทยดหลกความ

ยดเหนยวกนในสงคม (social coherence) ไมใชความเสมอภาคแบบตวใครตวมน (individualistic) หรอความเสมอภาคแบบไมยอมเสยเปรยบกน ถาคนหนง ได 5 สวน คนอน ๆ กตองได 5 สวนเทากน นอยกวานเปนไมยอมกน ตองแยงชงกน ขดแยง ทะเลาะเบาะแวงกน แตเสมอภาคในระบอบประชาธปไตยน หมายถงสข ทกข เสมอกน หากใครในสงคมมความสข คนอน ๆ กพรอมทจะสขดวย และหากใครในสงคมมความทกข คนอน ๆ กพรอมทจะทกขดวย พรอมทจะชวยกนทงยามสขและทกข ไมเลอกทรกมกทชง ไมกดกนกน มใชคอยแตจะอจฉารษยา ไมใหใครไดเปรยบใครอยตลอดเวลา ทงหมดนกคอ หลกภราดรภาพในระบอบประชาธปไตย นนเอง ซงกคอ ความเปนพนองกน ไมแบงแยก รงเกยจเดยดฉนทกน มความสมครสมานรกใครกลมเกลยวกน (solidarity)

อยางไรกตาม ไมไดหมายความวา ประชาชนในระบอบประชาธปไตย จะตองมความคดเหน มความปรารถนาตองการเหมอนกนทกเรอง ตรงกนขามระบอบประชาธปไตย ตองการคนทมความคดเหน ทแตกตางหลากหลาย เพราะนนอาจเปนทางเลอกทดทสดของสงคมกได และถาไมมความคดเหนทแตกตางหลากหลาย สงคมโลกกอาจจะไมพฒนาไปไหนเลย เชน ปานนอาจจะยงเชอวา โลกแบนและเปนศนยกลางของจกรวาลอยกได ประชาธปไตย จงไมหลบหนความขดแยง หากแตประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองชวยกนทาใหความขดแยงนนนาไปสการสรางสรรค

ห น า | 93

ความขดแยงในระบอบประชาธปไตย จะไมนาไปสการทาลายกน หากประชาชนในระบอบประชาธปไตยใฝในความจรง ความถกตอง และความดงาม เพราะแมจะมความคดเหนและความตองการทแตกตางกน แตทงหมดกเปนไป เพอความเจรญกาวหนาของสงคม ประกอบกบประชาชนในระบอบประชาธปไตย จะตองเปนคนทพดกนงาย (แตไมใชวานอนสอนงาย) พรอมทจะเขาใจกน พรอมเพรยงทจะหาทางออกทดงามสาหรบทกคน

รวมถงประชาชนในระบอบประชาธปไตย จะตองรจกพจารณาแยกแยะกรณตาง ๆ อยางถกตองเหมาะสม ไมใชทาความขดแยงประเดนเดยวลกลามใหญโต กลายเปนขดแยงกนไปหมดทกเรอง เชน ฝายหนงมความคดเหนหรอความตองการทขดแยงกบอกฝายหนง กตองเพยรหาทางแกไขความขดแยงทสรางสรรค ตองเขาใจไมใหพาลไปขดแยงกนในเรองอน ๆ จนกลายเปนแตกแยก บาดหมาง ราวลกไป ทงสงคม เพราะแมเราจะมความคดเหนหรอความตองการไมตรงกนในเรองใดเรองหนง มไดหมายความวาเราจะมความคดเหนหรอความตองการไมตรงกนในเรองอน ๆ ไปดวย แมสดทาย จะไมสามารถทาใหทงสองฝายคดเหนตรงกน กไมพงทจะทาใหความคดเหนหรอความตองการนาไปสความขดแยงรนแรง และไมวาจะแตกตางกนเพยงใด ประชาชนในระบอบประชาธปไตย จะตองยดหลกภราดรภาพไวเสมอ หรอทเรยกวา “แตกตางแตไมแตกแยก” นนเอง

กลาวคอ ประชาชนในระบอบประชาธปไตย ตองยดหลกการประสานกลมกลน (harmony) คอ การกาวไปดวยกน ทางาน และพฒนาไปพรอมกน ดวยสานกความเปนอนหนงอนเดยวกนของสงคม ไมใชจาใจตองประนประนอม ยอมลดราวาศอกใหกน อนอาจเปนความจาเปนตองอยรวมกนทไมยงยน

3.5 หลกนตธรรม (rule of law) ประชาธปไตยจะเขมแขงและมสนตสขได ประชาชนในระบอบประชาธปไตย จะตองยด

หลกนตธรรม อนหมายถง หลกการเคารพกฎหมาย ประชาชนในระบอบประชาธปไตย จะเคารพกฎหมายเปนอยางด กฎหมายนนตองเปนธรรม เทยงตรง และแนนอน ไมเปลยนไปเปลยนมาตามอาเภอใจ จงตองเปนกฎหมายทบงคบใช เพอประโยชนสขของประชาชนทกคนเอง เชน กฎจราจร กฎหมายอาญา หากประชาชนไมเคารพกฎหมาย สงคมกจะเกดความสบสนวนวายได

ทงน หมายรวมถง ระบบศาลและราชทณฑดวย เพอทประชาชนจะไดไมใชวธแกแคนลงโทษกนเอง ประชาชนในระบอบประชาธปไตย พงเหนความสาคญ เหนคณคา เหนประโยชนของการปฏบตตามกฎหมาย ไมใชจาใจปฏบตตามกฎหมาย เพราะถกบงคบทคอยแตจะฝาฝนเมอมโอกาส 4. การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

(Constitutional monarchy) ระบอบประชาธปไตยทางออม หรอแบบมตวแทนทใชกนในประเทศตาง ๆ สวนใหญใชระบบ

ประธานาธบด (presidential system) และระบบรฐสภา (parliamentary system) ซงแบงเปน แบบทมประธานาธบด เปนประมข (parliamentary republic) และแบบทมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (constitutional monarchy)

ประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หมายถง ประเทศทพระมหากษตรยมเพยงพระราชอานาจในฐานะททรงเปนประมขเทานน สวนอานาจนตบญญต และอานาจบรหารนน เปนของประชาชนทเลอกและมอบอานาจใหตวแทนใชอานาจแทน แตตองใชอานาจในพระปรมาภไธยของพระมหากษตรย เพอใหเปนทยอมรบ เนองจากยงมประชาชนจานวนมากทคนเคย

ห น า | 94

และเหนความสาคญของการดารงอยของสถาบนพระมหากษตรย การบญญตกฎหมาย การออกคาสง การบรหารราชการในนามของประชาชนดวยกนเอง อาจไมไดรบการยอมรบเทาทควร หรออาจขาดเอกภาพในการปกครองประเทศได

วฒนธรรมและวถชวตแบบประชาธปไตยแบงตามคารวธรรม ปญญาธรรม และสามคคธรรม การทประเทศจะเปนประชาธปไตยได นน จะมแตเพยงรปแบบและโครงสรางการเมองการปกครอง

เทานนไมได แตประชาชนในประเทศนน จะตองมวฒนธรรมหรอวถชวตแบบประชาธปไตยดวย กลาวคอ ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองมวฒนธรรมและวถชวตทสอดคลองกบระบอบประชาธปไตย ดงน

1. คารวธรรม 1.1 เหนคณคาและเคารพศกดศรความเปนมนษย และสทธมนษยชน 1.2 ใชสทธโดยไมละทงหนาท 1.3 ใชเสรภาพอยางรบผดชอบ 1.4 ซอสตยสจรตและมความโปรงใส 1.5 ยดหลกความเสมอภาคและความยตธรรม

2. สามคคธรรม 2.1 มจตสานกรวมหมและทางานเปนหมคณะ 2.2 ยดหลกภราดรภาพ 2.3 ใชหลกสนตวธ 2.4 ยดหลกเสยงขางมาก และเคารพสทธของเสยงขางนอย 2.5 เหนความสาคญในประโยชนของสวนรวม 2.6 มจตสาธารณะ (public mindedness) และการมจตอาสา (volunteerism) การม

สวนชวยในการพฒนาครอบครว โรงเรยน ชมชน สงคม และประเทศชาตอยางยงยน

3. ปญญาธรรม 3.1 ยดหลกเหตผล ความจรง และความถกตอง 3.2 รทนขอมลขาวสาร และรทนสอสารมวลชน 3.3 ตดตามตรวจสอบการปฏบตงานของบคลากรทางการเมอง 3.4 มความกลาหาญทางจรยธรรม กลาทจะยนหยดในสงทถกตอง 3.5 มทกษะการคดอยางมวจารณญาณ การใชเหตผล การตงคาถาม การวจย การคนควา

การรวบรวมขอมล การโตแยง 3.6 ทกษะการสอสารในระบอบประชาธปไตย ไดแก การฟง การอาน การคนควา การจบใจความ

การสรปความ การยอความ การขยายความ การตความ การแปลความ การพด การเขยน การโตวาท การอภปราย การวจารณ การกลาแสดงออก การแสดงความคดเหน และการรบฟงความคดเหนของผอน

3.7 พฒนาความร ความคด จตใจ พฤตกรรมและการทางานของตนเองอยเสมอ 3.8 มสวนรวมทางการเมองอยางสรางสรรค 3.9 มความรพนฐานทางการเมอง (political literacy)

ห น า | 95

คานยมพนฐานในการอยรวมกนอยางสมานฉนท 12 ประการ 1. มความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย 2. ซอสตย เสยสละ อดทน 3. กตญตอพอแม ผปกครอง ครบาอาจารย 4. ใฝหาความร หมนศกษาเลาเรยนทงทางตรงและทางออม 5. รกษาวฒนธรรม ประเพณไทยอนงดงาม 6. มศลธรรม รกษาความสตย หวงดตอผอน เผอแผและแบงปน 7. เขาใจเรยนรการเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขทถกตอง 8. มระเบยบวนย เคารพกฎหมาย ผนอยรจกเคารพผใหญ 9. มสตรตว รคด รทา รปฏบต ตามพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช 10. รจกดารงตนอยโดยใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามพระราชดารสของพระบาทสมเดจ-

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รจกอดออมไวใชเมอยามจาเปน มไวพอกนพอใช ถาเหลอกแจกจาย จาหนาย และขยายกจการเมอมความพรอมโดยมภมคมกนทด

11. มความเขมแขงทงรางกายและจตใจ ไมยอมแพตออานาจฝายตาหรอกเลส มความละอาย เกรงกลวตอบาปตามหลกของศาสนา

12. คานงถงผลประโยชนของสวนรวมและตอชาตมากกวาผลประโยชนของตนเอง

คานยมพนฐานดงกลาวขางตน มความสาคญอยางยงทคนไทยจะตองนามาประพฤตปฏบตในชวตประจาวนอยเสมอ และเพอใหเกดความเขาใจยงขน จะขอกลาวในรายละเอยดเพมเตม ดงน

1) มความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย เปนคณลกษณะทแสดงถงรกความเปน

ชาตไทย เปนพลเมองดของชาต มความสามคค เหนคณคา ภมใจ เชดชความเปนไทย ปฏบตตนตามหลกศาสนาทตนนบถอ และแสดงความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย

2) ซอสตย เสยสละ อดทน เปนคณลกษณะทแสดงถงการยดมนในความถกตอง ประพฤตตรงตามความเปนจรงตอตนเองและผอน ละความเหนแกตว รจกแบงปนชวยเหลอสงคมและบคคลทควรใหรจกควบคมตนเองเมอประสบกบความยากลาบากและสงทกอใหเกดความเสยหาย

3) กตญตอพอแม ผปกครอง ครบาอาจารย เปนคณลกษณะทแสดงออกถงการรจกบญคณ ปฏบตตามคาสงสอน แสดงความรก ความเคารพ ความเอาใจใส รกษาชอเสยง และตอบแทนบญคณของพอแม ผปกครอง และครบาอาจารย

4) ใฝหาความร หมนศกษาเลาเรยนทงทางตรงและทางออม เปนคณลกษณะทแสดงออกถงความตงใจ เพยรพยายามในการศกษาเลาเรยน แสวงหาความร ทงทางตรงและทางออม

5) รกษาวฒนธรรม ประเพณไทยอนงดงาม เปนการปฏบตสบทอดอนรกษวฒนธรรม และประเพณไทยอนดงามดวยความภาคภมใจเหนคณคาความสาคญ

6) มศลธรรม รกษาความสตย หวงดตอผอน เผอแผและแบงปน เปนความประพฤต ทควรละเวนและความประพฤตทควรปฏบตตาม

ห น า | 96

7) เขาใจเรยนรการเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขทถกตอง คอ มความร ความเขาใจ ประพฤตปฏบตตนตามสทธและหนาทของตนเอง เคารพสทธและหนาทของผอน ใชเสรภาพดวยความรบผดชอบภายใตขอบเขตของกฎหมาย ตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

8) มระเบยบวนย เคารพกฎหมาย ผนอยรจกการเคารพผใหญ เปนคณลกษณะทแสดงออกถงการปฏบตตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบ และกฎหมาย มความเคารพและ นอบนอมตอผใหญ

9) มสตรตว รคด รทา รปฏบต ตามพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา-ภมพลอดลยเดช เปนการประพฤตปฏบตตนอยางมสตรตว รคด รทา อยางรอบคอบถกตอง เหมาะสม และนอมนาพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มาปฏบตในชวตประจาวน

10) รจกดารงตนอยโดยใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รจกอดออมไวใชเมอยามจาเปน มไวพอกนพอใช ถาเหลอกแจกจาย จาหนาย และขยายกจการเมอมความพรอม สามารถดาเนนชวตอยางพอประมาณ มเหตผล มภมคมกนในตวทด มความร มคณธรรม และปรบตวเพออยในสงคมไดอยางมความสข

11) มความเขมแขงทงรางกายและจตใจ ไมยอมแพตออานาจฝายตาหรอกเลส มความละอายเกรงกลวตอบาปตามหลกของศาสนา เปนการปฏบตตนใหมรางกายสมบรณ แขงแรงปราศจากโรคภย และมจตใจทเขมแขง ไมกระทาความชวใด ๆ ยดมนในการทาความดตามหลกของศาสนา

12) คานงถงผลประโยชนของสวนรวมและตอชาตมากกวาผลประโยชนของตนเอง ใหความรวมมอในกจกรรมทเปนประโยชนตอสวนรวม และประเทศชาต เสยสละประโยชนสวนตนเพอรกษาประโยชนของสวนรวม

ห น า | 97

กจกรรม

1. ผเรยนคดวารฐธรรมนญคอประชาธปไตยหรอไม เพราะเหตใด

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. ผเรยนเขาใจขอความทวา “การปกครองโดยเสยงขางมากและเคารพสทธของเสยงขางนอย” วาอยางไร

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. ทาไมจงมคากลาวทวา ใชสทธโดยไมละทงหนาท

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4. การใชเสรภาพอยางรบผดชอบ นน มความสาคญตอการอยรวมกน อยางไร

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. ผเรยนจะนาคณธรรม จรยธรรมใดมาใชในการอยรวมกนอยางสนต สามคค ปรองดอง

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ห น า | 98

เรองท 7 การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามการทจรต

กระแสโลกาภวตนทกาลงเกดขนทวโลกในปจจบน สงผลใหมการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจไปสอตสาหกรรมและการคาเสรทวไป ในชวงแรกไดกอใหเกดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรว เนองจากการไหลเขาของเงนทนจากตางชาตและเงนกจากรฐ มการเคลอนไหวอยางรนแรงในดานเศรษฐกจทกภาคสวน ทงเกษตรกรรม อตสาหกรรม การทองเทยว รวมทง การไหลบาของสงคมและวฒนธรรมนานาชาตทไมสามารถหยดยงได ประชาชนคนไทยโดยเฉพาะเยาวชนและพนกงาน ตลอดจนผใชแรงงานตางถกชกนาใหหลงใหลไปสการเปนนกบรโภคนยม วตถนยม และปจเจกนยม ตดยดอยกบความสขจากทนนยม โดยไมคานงถงความหายนะทจะตามมา เนองจากการไหลไปตามกระแสวตถนยมทใหความสาคญกบเงนตรา กบความมหนามตาในสงคม ยกยองคนรวยมากกวาคนด ใหความสาคญกบฐานะทางสงคมมากกวาความเปนปราชญหรอภมปญญา ทมเทใหกบความฟมเฟอย ฟงเฟอ สรยสราย ไมใหความสาคญกบครอบครว และสายใยผกพนในครอบครวเหมอนเดม มการแขงขนชงดชงเดนกนรนแรง ทงการเรยน การดารงชวตรวมกน การทางาน การเอาหนาในสงคม ฯลฯ ศรทธาคานยมในทางคณธรรม จรยธรรมเหอดหายไป ความเออเฟอเผอแผ ความเมตตาอาร ความชวยเหลอเกอกล สมครสมานสามคค ความมนคงศรทธาในศาสนาทบรรพบรษนบถอ การพงพาอาศยระหวางผคนในชมชนเกอบไมมปรากฏใหเหน พฤตกรรมเหลานลวนแตเปนตนเหตของการสรางเจตคตท ไม เหมาะสมในสงคมให เกดขนและ ทวความรนแรงขนทกท พฤตกรรมทไมถกตองบางครงกลายเปนเรองทไดรบการยกยอง เชน บคคลผมอานาจออกกฎหมายทเออประโยชนแกตนเองและพวกพอง แตอางวาเปนการกระทาเพอประโยชนแกประชาชนและสงคม ทงทจรงแลวบคคลเหลานนกลบไดประโยชน ซงเรยกวา ผลประโยชนทบซอน มองผวเผนเปนเรองดยอมรบได แตจรง ๆ เปนการทจรตประพฤตมชอบทไมถกตองอยางยง ฉะนน จงเปนเรองทเราจะตองรเทาทน มจตสานกและมสวนรวมทจะชวยกนปองกน แกไขขจดปญหาทจรตประพฤตมชอบเหลานใหหมดไป รจกและเขาใจกฎหมายและรฐธรรมนญทเกยวของกบชวตประจาวน รจกใชชองทางในการสงเรองรองเรยนพฤตกรรม การรองเรยนตอหนวยงานทเกยวของ เมอเกดปญหาทจรตประพฤตมชอบ รจกเครอขายในการชวยดแลประชาชนทประสบความทกข อนเนองมาจากการทจรตประพฤตมชอบ เรองดงกลาวน สานกงานปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) ไดมการรวบรวมขอมลไวบางแลว และสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดนามาสรปเปนขอมลประกอบไวในหนงสอ “คมอการจดกจกรรมการเรยนร เรอง การปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2556” ทใชควบคไปกบการเรยนการสอน เรอง “การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนการทจรตประพฤตมชอบในชมชนและสงคม” ดวยแลว

ห น า | 99

“การมสวนรวม” (Participation) หมายถง การเขาไปมบทบาทในฐานะทเปนสวนหนงของผดาเนนการในกจกรรมตาง ๆ การมสวนรวมของประชาชน จาเปนตองมการวางระบบทเปดโอกาสใหประชาชน “กลาคด กลาทา” ในสงทถกตอง นนคอ การเปดชองใหประชาชนมความกลาในการแสดงความคดเหน และมความกลาในการตดสนใจ โดยอยในกรอบของการเคารพสทธของผอนและการรวมกนรบผดชอบในผลตาง ๆ ทจะเกดขนตามมาดวย บคคลจะมสวนรวมไดด กตองมความร ความเขาใจ มจตสานกความรบผดชอบ มประสบการณจากการรวมทางานกบเครอขายมากอน “เครอขาย” (Network) เปนรปแบบขององคกรทางสงคมทเปดโอกาสใหเกดปฏสมพนธระหวางองคกร เพอการแลกเปลยน การสรางความเปนอนหนงอนเดยวกน และการทางานพรอมกนโดยมฐานะ เทาเทยมกน เครอขาย จงเปนการจดองคกรทางสงคมทใหความสาคญกบการเชอมโยงระหวางบคคล และหนวยงานตาง ๆ คลาย ๆ กบรปแบบของ “ตาขาย” หรอ “แห” ซงถกถกทอและรอยเรยง จนกลายเปนปกแผนเดยวกน โดยสรปแลว การทางานแบบองคกรเครอขาย คอ หนวยงานจากหลายองคกร หลายสงกดมารวมกนทางานเรองเดยวกน เชอมโยงกนดวยวตถประสงคเดยวกน อยในฐานะเดยวกนอยางเปนอนหนงอนเดยวกน โดยมผลประโยชนกบประชาชนเหมอนกนทงกลมเดยวกนหรอตางกลมกนได ทจรต หมายถง ประพฤตคดโกง โกง ไมซอตรง การทจรตตอหนาท หมายความวา ปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดในตาแนงหรอหนาท หรอ ปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางไรในพฤตการณทอาจทาใหผอนเชอวามตาแหนงหรอหนาท ทง ๆ ทตนมไดมตาแหนงหนาท นน หรอใชอานาจในตาแหนงหรอหนาทเพอประโยชนทมควรไดโดยชอบ สาหรบตนเองหรอผอน “รารวยผดปกต” หมายความวา การมทรพยสนมากผดปกต หรอทรพยสนเพมขนมากผดปกต หรอการมหนสนลดลงมากผดปกต หรอไดทรพยสนมาโดยไมสมควร สบเนองมาจากการปฏบตหนาทหรอใชอานาจในตาแหนงหนาท

การขดกนแหงผลประโยชนหรอการมประโยชนทบซอน คอ การทสภาวการณทบคคลทมอานาจหรอหนาททจะตองใชดลยพนจ ปฏบตหนาท หรอกระทาการอยางใดอยางหนง ตามอานาจหนาท เพอสวนรวมหรอหนวยงาน หรอองคกร แลวตนเองมผลประโยชนสวนตนในเรองนน ๆ ดวย การมผลประโยชนทบซอน จง เปนตนเหตทมความสมพนธใกลชดกบการทจรต มลกษณะทานองเดยวกนกบหลกศลธรรม ขนบธรรมเนยม จารตประเพณ หลกคณธรรม จรยธรรม กลาวคอ การกระทาใด ๆ ทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสวนรวมแลว เปนสงทไมควรกระทา ตองหลกเลยง เมอเปนกฎศลธรรม จงมการฝาฝนสงคม จงไดสรางเปนหลกกฎหมายขนมา เพอหามมใหเจาหนาทของรฐกระทาการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม ตวอยางของการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม ไดแก

- การทาธรกจหรอการเปนคสญญากบหนวยงานทตนเองกากบดแล - การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใด เพอใหตนเองกระทาการหรอไมกระทาการอยางใด

ในตาแหนง ไมวาการนน จะชอบหรอไมชอบดวยทรพย - การทางานหลงจากทพนจากตาแหนงหรอเกษยณอายราชการ เพอหาประโยชนตอบแทนจาก

หนวยงานเดม - การจดตงหรอการมสวนรวมกบหนวยงานเอกชน เพอทาธรกจแขงขนกบหนวยงานราชการท

ตนเองปฏบตหนาท - การทางานอนซงไดรบประโยชนจากหนวยงานราชการทตนเองปฏบตหนาท - การรบรขอมลภายในนอกเหนอหนาทและใชขอมลภายในเพอประโยชนตนเอง

ห น า | 100

- การใชทรพยสมบตของหนวยงานเพอประโยชนของตนเอง - การนาโครงการสาธารณะลงในเขตเลอกตงเพอประโยชนแกตนเองและในทางการเมอง - การทางานสองตาแหนงทมผลประโยชนของงานทบซอนกน - การรบสนบน

วธสรางความตระหนกใหประชาชนมสวนรวมในการตอตานการทจรต การใหประชาชนมสวนรวมกบ สานกงาน ป.ป.ช. ในการตอตานการทจรต โดยวธการสราง ความตระหนก อาจพจารณาไดดงน 1. ปลกจตสานก คานยม คณธรรมจรยธรรม และสรางวนยแกทกภาคสวน โดยการสงเสรม การดาเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สงเสรมการปฏบตตามหลกคณธรรม จรยธรรมและวนย ใชการศกษาเปนเครองมอในการปองกนเสรมสรางความร ทกษะ ทศนคต ปลกฝงจตสานกใหนกเรยน นกศกษา เยาวชน และประชาชนอยางตอเนอง รวมทงผลกดนคานยมการปองกนการทจรต ความซอสตยสจรต รงเกยจการทจรต เปนคานยมแหงชาต 2. รวมมอในการสรางการมสวนรวมและเครอขายปองกนและปราบปรามการทจรตในทกภาคสวน โดย

2.1 การประชาสมพนธตอตานการทจรตประพฤตมชอบทกรปแบบ 2.2 เสรมสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชนทกภาคสวน 2.3 เสรมสรางความเขมแขงของเครอขายใหมขวญและกาลงใจในการทางาน

3. สงเสรมความเปนอสระและสรางประสทธภาพใหแกองคกรทมหนาทตรวจสอบการทจรต โดยเฉพาะสานกงาน ป.ป.ช. ใหปราศจากการแทรกแซงของอทธพลจากภาคการเมอง ภาคราชการ และภาคธรกจ และถวงดลอานาจภาครฐทเกยวของทกระดบ เปดโอกาสใหประชาชนเขาถงขอเทจจรงอยาง ทนการณ 4. สงเสรมการสรางมาตรฐาน จรรยาบรรณวชาชพแกบคลากรของหนวยงานทมหนาทตรวจสอบการทจรต รวมทง การเสรมสรางความรทกษะ และจรยธรรมแกบคลากร รวมทงเสรมสรางขวญกาลงใจและการบรหารงานบคลากร การสรางความรวมมอดานวชาการกบองคกรตางประเทศดวย กฎหมายทเกยวของในการปองกนและปราบปรามการทจรต

ภารกจในดานปองกนการทจรต คณะกรรมการ ป.ป.ช. มอานาจหนาทดาเนนการ เพอปองกน การทจรตและเสรมสรางทศนคตและคานยมเกยวกบความซอสตยสจรต รวมทงดาเนนการใหประชาชนหรอกลมบคคล ในการสงเสรมใหประชาชนคนไทย มสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต ประกอบกบการทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศ ยงไดกาหนดใหรฐมหนาทตองเขามามสวนรวม โดยการสงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการใชอานาจรฐทกระดบในรปแบบองคกรทางวชาชพหรอตามสาขาอาชพทหลากหลายหรอรปแบบอน ๆ ในการดาเนนงานตามอานาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. จงไดกาหนดยทธศาสตรชาตทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรต โดยกาหนดวสยทศนและพนธกจ สงเสรมใหทกภาคสวน รวมทงประชาชน ไดรบการปลกจตสานกใหมวนย ยดมนในคณธรรม จรยธรรม รวมถงพฒนาเครอขายปองกนและปราบปรามการทจรตประพฤตมชอบอยางบรณาการ รวมทงมขอกฎหมายบญญตไวชดเจน มกฎหมายทเกยวของในการ

ห น า | 101

ปฏบตงาน เพอปองกนปญหาการทจรต ประพฤตมชอบทผปฏบตงาน และเครอขายภาคประชาชน ควรทราบดงน 1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 87 (3) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มเจตนารมณใหประชาชนมบทบาทและมสวนรวมในการปกครอง และตรวจสอบการใชอานาจรฐอยางเปนรปธรรม โดยไดกาหนดไวใน มาตรา 87 ใหรฐตองดาเนนการตามนโยบายการมสวนรวมของประชาชน (3) สงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการใชอานาจรฐทกระดบ ในรปแบบองคกรทางวชาชพ หรอตามสาขาอาชพทหลากหลาย หรอรปแบบอน ๆ 2. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 (ฉบบท 2) พ.ศ. 2554 มาตร 19 (3) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 (ฉบบท 2) พ.ศ. 2554 กาหนดอานาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไวในมาตรา 19 โดยในดานการปองกนการทจรต ไดกาหนดไวในมาตรา 19(13) วาดาเนนการเพอปองกนการทจรตและเสรมสรางทศนคตและคานยมเกยวกบความซอสตยสจรต รวมทงดาเนนการใหประชาชนหรอกลมบคคลมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต 3. ภารกจและอานาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ซงมอานาจหนาทในดานตาง ๆ ดงน

3.1 ดานปองกนการทจรต 3.2 ดานปราบปรามการทจรต 3.3 ดานตรวจสอบทรพยสน

ทงนมรายละเอยดทสามารถศกษาคนควาไดจากเอกสารคมอการจดกจกรรมการเรยนร เรอง การปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2556 และ www.nacc.go.th (เวบไซต ป.ป.ช.) การกระตนจตสานกการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต

เพอใหผเรยนเกดความเขาใจ ตระหนก และมจตสานกในการมสวนรวมทจะปองกนการทจรตประพฤตมชอบในชมชน และสงคม หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 จงไดกาหนดแนวทางการเรยนร ในรปแบบกรณศกษา ใหผเรยนไดฝกทกษะการคด วเคราะห การมสวนรวมในการแกปญหาการทจรตรปแบบตาง ๆ ดวยเจตนาทจะใหผเรยนสามารถนาไปเปนแนวทางในการปฏบต เพอประโยชนตอตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม จนเกดการพฒนาจตสานกในการมสวนรวมปองกนและปราบปรามการทจรตได กจกรรมทงหมดประกอบดวย 6 กรณศกษา ไดแก

1. เรอง เรยกรบเงนจากผคาโค กระบอ แถมโรคใหผบรโภคเนอสตว

2. เรอง โรงรบจานาทาพษ 3. เรอง ไมกลายเปนงา 4. เรอง ทจรตประปา 5. เรอง นาทวมจรงหรอ 6. เรอง ขดบอ....ลวงใคร 7. เรอง ใครผด....

ห น า | 102

8. เรอง ทาไดอยางไร... 9. เรอง เงนหลวง....อยาเอา ทงน ผเรยนและผสอน จะตองรวมมอกนนาขอมลทงดาน วชาการ ระเบยบ กฎหมาย ทไดม

การสรปรวบรวมไวในเอกสาร คมอการจดกจกรรมการเรยนร เรอง การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามการทจรต รวมกบขอมล ปญหาความตองการสภาพแวดลอมของชมชน ทองถน และคณธรรม จรยธรรม ทตนเองมอยมาตดสนใจแกปญหาตาง ๆ ใหลลวงไปไดอยางเหมาะสมตอไป

ห น า | 103

กรณศกษา

เรอง 1 เรยกรบเงนจากผคาโค กระบอ แถมโรคใหผบรโภคเนอสตว วตถประสงค

1. วเคราะหพฤตกรรมและโทษของผกระทาความผดไดอยางมเหตผลและหลกกฎหมาย 2. นาหลกคณธรรมมาวเคราะหในสถานการณทเกดขนได 3. บอกวธการมสวนรวมในการปองกนปราบปรามการทจรต 4. เกดจตสานกการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต 5. ไดขอคดจาการศกษากรณตวอยางในการกระทาการทจรต

เนอหาสาระ พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 และ

ทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2554 กรณศกษา การนาเขาโค กระบอ ผานดานชายแดน ผคาโค กระบอ นาเขาตองเสยคาธรรมเนยมการเคลอนยายสตว โดยเจาหนาทของรฐ ตองมการกกโค กระบอ ณ บรเวณชายแดน เพอฉดวคซนปองกนโรคระบาด และดอาการ 15 วน ถาไมมอาการผดปรกต ผคาโค กระบอ กจะยนเสยคาธรรมเนยมใบอนญาตเคลอนยายสตว (ใบ ร.4) ออกไปนอกเขตจงหวดได นายขวด พอคาโค กระบอ นาเขาโค กระบอ จากพมาเขามาประเทศไทย ไมผานขนตอนและวธการตาง ๆ ทถกตอง โดยไดรบการชวยเหลอจากนายแกว ทมหนาทเกบคาธรรมเนยมพรอมออกใบเสรจรบเงน และใบอนญาตเคลอนยายสตว (ใบ ร.4) นายแกวเรยกเงนจากนายขวด 3,000 บาทตอรถบรรทก โค กระบอ 1 คน แลวไมนาเงนสงใหทางราชการ และทรายไปกวานน นายแกวไมไดฉดวคซนปองกนโรคระบาดใหโค กระบอ แถมยงเบกเงนจากทางราชการ เปนคาวคซนในการฉดวคซนใหโค กระบอ อก ในแตละวนมการนาเขาโค กระบอ ไมนอยกวาวนละ 50 คนรถบรรทก 1 ป ไดเงนถง 54,750,000 บาท นายแกวทาแบบนมาหลายปแลว คดเปนเงนทไดจากการทจรตเปนเงนมหาศาลทเดยว ทสาคญโค กระบอ ไมไดฉดวคซนปองกนโรคระบาด ประชาชนทบรโภคจะเกดผลรายตอสขภาพโดยตรง จากพฤตกรรมดงกลาว นายแกว คนเดยวไมสามารถทาการทจรตดงกลาวไดสาเรจโดยลาพง ตองมขาราชการ ผเขารวมขบวนการอกหลายหนวยงาน เชน หนวยงานทเกบภาษนาเขา หนวยงานทออกตวพมพรปพรรณสตว และเจาหนาทตารวจ เปนตน การกระทานสงผลกระทบโดยตรงตอสงคมและเศรษฐกจของประเทศชาตอยางมาก การจะเอาผดกบผกระทาการทจรต ตองมหลกฐานทชดเจนวา ผกระทาผดมการเรยกเกบเงน และรบเงนจากผคา โค กระบอ จรง เปนจานวนเงนเทาไหร และมใครบางทจายเงนใหนายแกว

ใครละ จะชวยนาสบหาหลกฐานทกลาวมาแลวได ในเมอตารวจเองกเขารวมขบวนการทจรตเสยเอง สานกงานปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) จงตองลงมอหาหลกฐานเอง โดยใหเจาหนาทปลอมตวเปนชาวบานเขาไปพรอมกบนายขวด นาเงนคาธรรมเนยมการเคลอนยายสตวไปใหนายแกวทบาน จานวน 30,000 บาท นายแกว จงใหใบอนญาตเคลอนยายสตว (ใบ ร.4) กบนายขวด 10 ใบ จากนน นายขวด ไดพาเจาหนาท ป.ป.ช. ทปลอมตวไปหานายโถ เจาหนาทตารวจทสถานทแหงหนง และนาใบ ร. 4 ใหนายโถ นายโถ จงเขยนจดหมายนอยมใจความวา “จายแลว” จานวน 10 ใบ ใหนายขวด เพอเอาไปใหคนขบรถบรรทกโค กระบอ เพอนาไปแสดงใหเจาหนาทตารวจด คกบใบ ร.4 ตามรายทางทผานไป ซงเปนทเขาใจวาไดมการจายเงนใหแกนายโถแลว และเมอสนเดอนนายโถจะนาเงนไปใหผกากบการสถานตารวจ

ห น า | 104

ประเดน 1. จากกรณศกษามใครเปนผกระทาความผดในการทจรต 2. นายแกวกบพวกผกระทาผด ควรไดรบโทษทางวนยอยางไร และดาเนนคดทางศาล หรอไม อยางไร 3. นายขวดเปนผกระทาความผดดวยหรอไม เพราะเหตใด 4. ผกระทาการทจรตทกคนขาดคณธรรมในขอใด 5. ทานไดขอคดจากกรณศกษาเรองนอยางไร 6. หากทานทราบเรองการทจรตดงกลาว ควรแจงเรองไปทใด

ใบงาน 1. ใหผเรยนอานกรณศกษา เรอง เรยกรบเงนจากผคาโค กระบอ แถมโรคใหผบรโภคเนอสตว

แลวตอบคาถามในประเดนท 1 - 5 ในกระดาษ 2. ผสอนใหผเรยนแตละคนอานความคดเหนของตนในแตละขอใหเพอนในหองเรยนฟง โดยการสม

และใหชวยกนวเคราะหเหตและผลในแตละประเดน และผสอนสรปประเดนจากการวเคราะหนน กจกรรมการเรยนรตอเนอง

ใหผเรยนคนควาทารายงานเรองจรงเกยวกบการทจรตของขาราชการในรปแบบตาง ๆ และเสนอแนวทางปองกนและปราบปรามการทจรต คนละ 1 เรอง สอและแหลงคนควา

- เอกสาร พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 และ ทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2554

- www.nacc.go.th

ห น า | 105

เรอง 2 โรงรบจานาทาพษ วตถประสงค

1. วเคราะหพฤตกรรมและโทษของผกระทาความผดไดอยางมเหตผลและหลกกฎหมาย

2. นาหลกคณธรรมมาวเคราะหในสถานการณทเกดขนได

3. บอกวธการมสวนรวมในการปองกนปราบปรามการทจรต

4. ไดขอคดจากการศกษากรณตวอยางในการกระทาการทจรต

เนอหาสาระ

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 และ

ทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2554

กรณศกษา

ณ ตาบลมะขามปอม ชาวบานสวนมากมอาชพทาไร ทาสวน ในหลาย ๆ ครงจะมรายไดไมพอกบ

คาใชจายตาง ๆ มรายไดไมแนนอน ใน 1 ป เมอเกบเกยวผลผลตจากไรนาไดแลว หากบางปมเงนเหลอจาก

การใชหนคาเชานา เชาไร คายาฆาแมลง คาปย และอน ๆ แลวมกจะซอทองหรอเครองใชไฟฟา และ

ทรพยสนทชอบไว ซงชาวบานมกจะมความคดเหมอนกนวา เมอยามชกหนาไมถงหลง เปดเทอมลกตองใช

เงนซอเสอผานกเรยน คาเทอม และคาใชจายอนตามมาอกมาก กจะไดนาทรพยสนไปจานาทโรงรบจานา

หรอรานขายทองในตวจงหวด

นายฉลาด นายกเทศมนตรตาบลมะขามปอม ไดสงเกตพฤตกรรมของขาวบานมาหลายป จงคดวาแทนท

ชาวบานจะเอาทรพยสนไปจานาในตวจงหวดเสยคาดอกเบยใหกบคนตางถน ถาเทศบาลมะขามปอม ตงโรงรบจานาเอง

จะไดเงนจากดอกเบย และสวนตางของทรพยสนทนาออกมาขายเมอหลดจานาแลว และเงนจานวนนจะไดนาเขา

เปนรายไดของเทศบาลตาบล เพอใชในการพฒนาตาบลของตนตอไป จงตงโรงรบจานาขนชอวา “โรงรบจานา

มะขามปอม” มรายไดปละกวา 5,000,000 บาท หลายปตอมามการผลดเปลยน นายกเทศมนตรตาบลมะขามปอม

เรอยมา และกจการโรงรบจานามะขามปอมเจรญรงเรอง มรายไดเปนกอบเปนกา จนกระทง นายซอนอย ไดรบ

เลอกเขามาเปนนายกเทศมนตรตาบลมะขามปอมคนปจจบน เหนวากจการโรงรบจานามะขามปอมมรายไดดมาก

อยากไดสวนแบงจากผลประกอบการนนบาง จงไดตงโรงรบจานาของตนเอง ใหภรรยาเปนผจดการดแล และ

ตนเขารวมเปนคณะกรรมการบรหาร ณ ตาบลมะขามปอม นนเอง และโรงรบจานาของตนใหญโตมรายไดสมใจ

ประเดนคาถาม

1. จากกรณศกษานายซอนอย นายกเทศมนตรตาบลมะขามปอมคนปจจบน ตงโรงรบจานาของตน

ณ ตาบลมะขามปอม มความผดทางวนย และอาญา หรอไมเพราะเหตใด

2. นายฉลาดมความผดในการทจรตหรอไม เพราะเหตใด

3. ใครเปนผมคณธรรมและไมมคณธรรมในการทางานใหกบรฐ

4. หากทานเปนชาวบานตาบลมะขามปอม ทราบเรองตามเหตการณในกรณศกษา ทานทาอยางไร

เพราะเหตใด

ห น า | 106

ใบงาน

1. แบงกลมผเรยนกลมละ 3 - 4 คน และใหศกษากรณศกษาเรอง “โรงรบจานาทาพษ” จดบนทก

ความคดเหนของตนตามประเดน 1 - 4 และใหสมาชกในกลมนาเสนอขอคดเหนของตนเองตอกลม

แลวชวยกนวเคราะหสรปเปนผลงานของกลม โดยใชความรจากกฎหมายการปองกนและปราบปราม

การทจรต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2554 ประกอบ

2. ใหตวแทนแตละกลมนาเสนอผลสรปของกลมในหองเรยน และผสอนชวยเตมเตมพรอมสอดแทรก

ความรเรองการปองกนการทจรต คณธรรม ความซอสตย

3. ใหผเรยนคนควาทารายงานเรองจรงเกยวกบการทจรตของขาราชการในรปแบบตาง ๆ และเสนอ

แนวทางปองกนและปราบปราม คนละเรอง

กจกรรมการเรยนรตอเนอง

ใหผเรยนคนควาทารายงานเรองจรงเกยวกบการทจรตของขาราชการในรปแบบตาง ๆ และเสนอ

แนวทางปองกนและปราบปรามการทจรต คนละ 1 เรอง

สอและแหลงคนควา

- เอกสาร พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 และ ทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2554

- www.nacc.go.th

ห น า | 107

เรอง 3 ไมกลายเปนงา

วตถประสงค

1. วเคราะหพฤตกรรมและโทษของผกระทาความผดไดอยางมเหตผลและหลกกฎหมาย

2. นาหลกคณธรรมมาวเคราะหในสถานการณทเกดขนได

3. บอกวธการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต

4. เกดจตสานกการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต

5. ไดขอคดจาการศกษากรณตวอยางในการกระทาการทจรต

เนอหาสาระ

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 และ

ทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2554

กรณศกษา

นายเฮยง เปนพอคาทมอทธพลในวงการธรกจและวงการเมอง รวมไปถงวงการราชการไทย ครงหนง

เขาไดพานกการเมองและขาราชการชนผใหญ จานวนประมาณ 12 คน ไปเทยวเมองจน โดยออกคาเดนทาง

และคาใชจายอนทงหมด เมอถงวนเดนทางกลบ นายเฮยงไดแอบนาลงไมขนงาชางและเครองลายครามลาคา

จากเมองจนเขามา โดยบอกวาเปนไมแกะสลกธรรมดาของผเดนทาง ทง 12 คน และกระทาการหลบเลยง

การตรวจประเมนราคาจดเกบภาษของเจาหนาทผตรวจ

นายเฮยงไดรบยกเวนการตรวจ โดยเจาหนาทไมไดลงไปตรวจสงของหรอใหนาสงของขนมาทาง

ประตมาใหตรวจแตอยางไร เพราะนายเฮยงมความสนทสนมคนเคยและใหสงของแกเจาหนาทผตรวจเปน

ประจา ครงนเจาหนาทคานวณและเกบภาษเปนเงนเพยง 1,000 บาท โดยไมไดเปดลงตรวจตามขนตอนปกต

ขณะทนายเฮยงขนของออกจากสนามบน เจาหนาท รปภ. พบพรธและไมใหนาสนคาออก แมวานายเฮยง

จะไดแสดงใบเสยภาษแลว แตเนองจากใบแสดงการเสยภาษ ระบจายภาษแค 1,000 บาท ทงทสนคามถง

4 ลงใหญ จงดาเนนการกกสนคาไวกอน

ในชวงเวลาทสนคาถกกก นายเฮยง พยายามตอรองนาสนคาออกมานน มพลเมองดโทรศพทเขามา

แจง ป.ป.ช.วา นายเฮยงไดแจงนาสนคาไมตรงกบรายการทไดรบแจง ทาง ป.ป.ช. จงไดรบประสานงาน

ระงบการนาสนคาออก เพอรอการตรวจพสจน หลงจากนนจงพบวา จากทนายเฮยง แจงวา เปนไมแกะสลก

กลบกลายเปนงาชางแกะสลก ลวดลายละเอยดสวยงาม และเปนเครองลายครามโบราณ มลคาหลายลานบาท

เมอหลกฐานการสบคนชดเจน จงไดดาเนนการสงฟองจาเลย คอ เจาหนาทผจดเกบภาษฐานละเลย

การปฏบตหนาท และนายเฮยง ฐานสนบสนนการกระทาความผดของเจาหนาท ในคดนศาลไดพพากษาวา

จาเลย คอ เจาหนาทผจดเกบภาษ ละเลยการปฏบตหนาท สวนนายเฮยง นน ศาลลงโทษจาคกและปรบ

เปนเงน 4 เทาของราคาประเมน บวกอากรรวมเปนเงนหลายสบลานบาท

ห น า | 108

ประเดน

1. ใหผเรยนวเคราะหตวผกระทาการทจรตรายบคคลวาเหมอนหรอแตกตางกน อยางไร

2. ใหผเรยนวเคราะหการขาดคณธรรม จรยธรรม แตละบคคลทเกยวของกบการทจรต

3. ใครควรไดรบการยกยองมากทสด เพราะเหตใด

ใบงาน

1. ใหผเรยนฝกวเคราะหรปแบบการทจรตจากแหลงขาวตาง ๆ

2. ใหผเรยนวเคราะหผลดในการปองกนและปราบปรามการทจรต

3. ใหผเรยนเสนอแนวทางในการปองกนและปราบปรามการทจรต

กจกรรมการเรยนรอยางตอเนอง

มอบหมายผเรยน ศกษากรณตวอยางการกระทาทจรตท ป.ป.ช. ชมลและผมอานาจหนาทไดสง

ลงโทษแลว จากเวบไซตของ ป.ป.ช. พรอมวเคราะหประเดนตามใบงานและเสนอวธการมสวนรวมใน

การปองกนและปราบปรามการทจรต นามาเสนอเปนรายงาน คนละ 1 เรอง

สอ แหลงคนควา

1. มมสงเสรมการเรยนรดานการปองกนและปราบปรามการทจรต หองสมดประชาชน

2. เวบไซต สานกงาน ป.ป.ช. www.nacc.go.th

3. สานกงาน ป.ป.ช. ประจาจงหวด

ห น า | 109

เรอง 4 ทจรตประปา

วตถประสงค

1. วเคราะหพฤตกรรมและโทษของผกระทาความผดไดอยางมเหตผลและหลกกฎหมาย

2. นาหลกคณธรรมมาวเคราะหในสถานการณทเกดขนได

3. บอกวธการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต

4. เกดจตสานกการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต

5. ไดขอคดจาการศกษากรณตวอยางในการกระทาการทจรต

เนอหาสาระ

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 และ

ทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2554

กรณศกษา

องคการบรหารสวนตาบลแหงหนง ไดประกาศสอบราคาจางเหมาระบบประปาหมบาน ในวงเงน

400,000 บาท โดยมหางหนสวน คอนกรต จากด แหงหนง ซงเสนอราคาตาสดเปนผไดรบเลอกใหกอสราง

ระบบประปาดงกลาว และองคการบรหารสวนตาบล ไดมคาสงแตงตงคณะกรรมการตรวจจางประกอบดวย

นายกจจา ประธานคณะกรรมการองคการบรหารสวนตาบล เปนประธานกรรมการ นายขรรคชย

ปลดองคการบรหารสวนตาบล เปนกรรมการ นอกจากนยงมกรรมการบรหารและผแทนประชาคมหมบาน

อก 2 คน รวมเปนกรรมการ โดยมนายคนง หวหนาสวนโยธา เปนผควบคมงานกอสราง ซงนายกจจา

นายขรรคชย และนายคะนง ไดรวมกนเรยกรบเงนจากหางหนสวน คอนกรต จากด จานวน 10 เปอรเซนต

ของวงเงนคาจางกอสราง หรอประมาณ 40,000 บาท เพอเปนการตอบแทนในการเบกจายเงนคากอสราง

แตหางหนสวน คอนกรต จากด ไดขอตอรองเหลอ 20,000 บาท และไดแจงความกบเจาหนาทตารวจ

กองบงคบการสอบสวนสบสวน โดยวางแผนเขาจบกมนายกจจา กบคณะ ไดพรอมกบเงนของกลาง

ประเดน

1. ใหผเรยนวเคราะหตวผกระทาการทจรตรายบคคลวาเหมอนหรอแตกตางกน อยางไร

2. ใหผเรยนวเคราะหการขาดคณธรรม จรยธรรมแตละบคคลทเกยวของกบการทจรต

ห น า | 110

ใบงาน

1. ใหผเรยนฝกวเคราะหรปแบบการทจรตจากแหลงขาวตาง ๆ

2. ใหผเรยนวเคราะหผลดในการปองกนและปราบปรามการทจรต

3. ใหผเรยนเสนอแนวทางในการปองกนและปราบปรามการทจรต

กจกรรมการเรยนรอยางตอเนอง

มอบหมายผเรยน ศกษากรณตวอยางการกระทาทจรตท ป.ป.ช. ชมลและผมอานาจหนาทไดสง

ลงโทษแลว จากเวบไซตของ ป.ป.ช. พรอมวเคราะหประเดนตามใบงานและเสนอวธการมสวนรวมใน

การปองกนและปราบปรามการทจรต นามาเสนอเปนรายงาน คนละ 1 เรอง

สอ แหลงคนควา

1. มมสงเสรมการเรยนรดานการปองกนและปราบปรามการทจรต หองสมดประชาชน

2. เวบไซต สานกงาน ป.ป.ช. www.nacc.go.th

3. สานกงาน ป.ป.ช. ประจาจงหวด

ห น า | 111

เรอง 5 นาทวมจรงหรอ

วตถประสงค

1. ผเรยนสามารถตดสนไดวาพฤตกรรมของเจาหนาทตามกรณตวอยางเปนการทจรตตามกรณใด

2. ผเรยนสามารถวเคราะหผลกระทบทเกดขนตอตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคมอนเปนเหต

สบเนองมาจากการทจรตในกรณดงกลาว

3. ผเรยนสามารถแจงเบาะแสตอผมหนาทในการปองกนการตรวจสอบและการปราบปราม

การทจรตได

เนอหาสาระ

1. ผลประโยชนทบซอน และการทจรต กรณการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใด

2. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

พทธศกราช 2542 และ (ฉบบท 2) พทธศกราช 2554 มาตรา 19(3)

3. ภารกจและอานาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช.

4. คณธรรม จรยธรรมทเกยวของกบการปองกนการทจรต

5. เครอขายการมสวนรวมของประชาชนและชองทางการรองเรยนการทจรต

กรณศกษา

เมอเกดเหตสาธารณภย เชน นาทวม ภยหนาว ตามจานวนวนทราชการกาหนดไว ทางราชการได

วางแนวทางในการปฏบตราชการไววา สามารถจดซอจดจางพสดดวยวธพเศษ เพอใหไดสงของ เชน อาหาร

ยา เสอผา ขาวของเครองใช หรอ สาธารณปโภค เชน การซอมแซมถนนหนทาง ระบบไฟฟา ประปา ฯลฯ

เพอชวยเหลอหรอบรรเทาทกขประชาชนผ เดอดรอน กรณศกษาทยกมาใหพจารณา เปนกรณของ

ขาราชการระดบสงของอาเภอแหงหนง ซงมอานาจในการพจารณาจดซอจดจางพสดเพอชวยเหลอ บรรเทา

สาธารณภย ดงน

“นาย จ เปนขาราชการระดบสงของอาเภอแหงหนง ไดรายงานเหตดวนสาธารณภยวา เกดอทกภย

ในพนททรบผดชอบ ทงทในชวงเวลานนไมมอทกภยหรอฝนตกหนกแตอยางใด การรายงานเหตดวน

สาธารณภย อนเปนความเทจดงกลาว ทาใหนาย จ ไดใชเปนเหตอนมตใหวาจางผรบจาง ทงทรอยแลววา

คณะกรรมการฯ (คณะกรรมการทดาเนนการเกยวกบการจดจาง) ไมไดดาเนนการเจรจาตอรองราคากบ

ผรบจางตามระเบยบฯ

ห น า | 112

ประเดน

1. จากกรณตวอยาง ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม

การทจรต พทธศกราช 2542 และ (ฉบบท 2) พทธศกราช 2554 มาตรา 19(3) เปนการทจรตหรอไม กรณใด

2. ตอกรณดงกลาว อานาจในการตรวจสอบการทจรต การชมลความผด เปนอานาจของ ป.ป.ช.

หรอไม

3. ผลกระทบทเกดขนตอประชาชนทวไป อนเนองมาจากพฤตกรรมดงกลาว ชองทางการรองเรยน

เพอใหมการตรวจสอบ และการสรางคณธรรมใหเกดขนเพอปองกนการเกดพฤตกรรมการทจรตดงกลาว

ใบงาน

แบงกลมผเรยน ใหกลมรวมกนวเคราะห รวมกนแสดงความเหนและหาขอสรปเปนความคดเหน

รวมกน และตวแทนกลมนาเสนอ กรณตวอยางตามประเดนตอไปน

1. พฤตการณดงกรณตวอยาง เปนการทจรตหรอไม อยางไร

2. หากกรณดงกลาวเปนการกระทาทจรต อานาจในการตรวจสอบเปนของหนวยงานใด และม

ชองทางในการสงขาวสารการทจรตใหผมหนาทตรวจสอบทราบได อยางไรบาง

3. ผลกระทบทเกดขนตอตนเอง ตอครอบครว ตอชมชนและสงคม อนเปนผลมาจากเหตแหง

การกระทาดงกลาว

4. ตองเรงสรางคณธรรมใดบางใหเกดขนในสงคมเพอปองกนมใหเกดการทจรตดงกลาว

กจกรรมการเรยนรอยางตอเนอง

1. มอบหมายผเรยนรายบคคล ศกษากรณตวอยางการกระทาทจรตท ป.ป.ช. ชมลและผมอานาจ

หนาทไดสงลงโทษแลว จากเวบไซตของ ป.ป.ช. พรอมวเคราะหตามประเดน 1 - 4 ตามใบงานและนามา

เสนอเปนรายงาน คนละ 1 เรอง

สอ แหลงคนควา

1. มมสงเสรมการเรยนรดานการปองกนและปราบปรามการทจรต หองสมดประชาชน

2. เวบไซต สานกงาน ป.ป.ช.

แหลงอางอง

เวบไซต สานกงาน ป.ป.ช. www.nacc.go.th เขาถงได ณ วนท 19 มนาคม 2556

ห น า | 113

เรอง 6 ขดบอ....ลวงใคร

วตถประสงค

1. ผเรยนสามารถตดสนไดวาพฤตกรรมของเจาหนาทตามกรณตวอยางเปนการทจรตตามกรณใด

2. ผเรยนสามารถวเคราะหผลกระทบทเกดขนตอตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคมอนเปนเหต

สบเนองมาจากการทจรตในกรณดงกลาว

3. ผเรยนสามารถแจงเบาะแสตอผมหนาทในการปองกนการตรวจสอบและการปราบปรามการทจรตได

เนอหาสาระ

1. ความหมายของการทจรตและผลประโยชนทบซอนกรณการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใด

2. นาเสนอเนอหาสารบญญตของมาตรา 19(3) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย

การปองกนและปราบปรามการทจรต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) พทธศกราช 2554

3. นาเสนอเกยวกบภารกจและอานาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช.

กรณศกษา

นาย ป. เปนขาราชการ สงกดสานกงานปฏรปทดนจงหวดของจงหวดแหงหนง มหนาทรบผดชอบ

แผนงานพฒนารายไดและปรบปรงโครงการผลต ประจาปงบประมาณ 2540 กรณเกษตรกรในเขตปฏรป

ทดนทองทหมบานหนง ในเขตจงหวดนน มเกษตรกร จานวน 13 ราย ขอกเงนจากสานกปฏรปทดนจงหวด

รายละ 50,000.-บาท เพอนาไปใชในการขดบอนาบาดาล นาย ป. ซงมหนาทรบผดชอบตามแผนงาน

ดงกลาว ไดหลอกลวงเกษตรกรทง 13 ราย วา การขดเจาะบอนาบาดาลนน เกษตรกรตองวาจางหนวยงาน

ของทางราชการใหเปนผขดเจาะเทานน หากเกษตรกรรายใดไมวาจางหนวยงานราชการใหขดเจาะบอนาบาดาล

จะตองคนเงนใหแกทางราชการ ทงทความจรงแลว ทางราชการมไดมระเบยบในเรองดงกลาวแตอยางใด

เปนเหตใหเกษตรกรหลงเชอและวาจาง นาย ป. ใหเปนผขดเจาะบอนาบาดาล ผลการขดเจาะบอนาบาดาล

ใหเกษตรกร 8 ราย พบวา ปรากฏวาไมมนาเพยงพอทจะใชในการทาการเกษตร เกษตรกรอก 5 รายทยง

ไมไดวาจาง นาย ป. ขดเจาะบอนาบาดาล จงไมยอมให นาย ป. ขดเจาะนาบาดาล นาย ป. จงไดไปหลอกลวง

เกษตรกรทง 5 ราย วาจะตองคนเงนทกมารายละ 50,000.-บาท แกทางราชการ เกษตรกรทง 5 ราย จงได

คนเงนใหแก นาย ป. เพอนาไปคนแกทางราชการ

ห น า | 114

ประเดน

1. จากกรณตวอยาง ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม

การทจรต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) พทธศกราช 2554 มาตรา 19(3) เปนการทจรตหรอไม กรณใด

2. ตอกรณดงกลาว อานาจในการตรวจสอบการทจรต การชมลความผด เปนอานาจของ ป.ป.ช.

หรอไม

3. ผลกกระทบทเกดขนตอประชาชนทวไปอนเนองมาจากพฤตกรรมดงกลาว ชองทางการรองเรยน

เพอใหมการตรวจสอบ และการสรางคณธรรมใหเกดขนเพอปองกนการเกดพฤตกรรมการทจรตดงกลาว

ใบงาน

แบงกลมผเรยน ใหกลมรวมกนวเคราะห รวมกนแสดงความเหนและหาขอสรปเปนความคดเหน

รวมกน และตวแทนกลมนาเสนอ กรณตวอยางตามประเดนตอไปน

1. กรณตวอยางเปนการขดกนแหงผลประโยชนหรอไม และนาไปสการทจรตอยางไร

2. หากกรณดงกลาวเปนการกระทาทจรต อานาจในการตรวจสอบเปนของหนวยงานใด และม

ชองทางในการสงขาวสารการทจรตใหผมหนาททราบไดอยางไรบาง

3. ผลกระทบทเกดขนตอตนเอง ตอครอบครว ตอชมชนและสงคม อนเปนผลมาจากเหตแหง

การกระทาดงกลาว

4. ตองเรงสรางคณธรรมใดบางใหเกดขนในสงคมเพอปองกนมใหเกดการทจรตดงกลาว

กจกรรมการเรยนรอยางตอเนอง

1. มอบหมายผเรยนรายบคคล ศกษากรณตวอยางการกระทาทจรตท ป.ป.ช. ชมลและผมอานาจ

หนาทไดสงลงโทษแลว จากเวบไซตของ ป.ป.ช. พรอมวเคราะหตามประเดน 1 - 4 ตามใบงานและนามา

เสนอเปนรายงาน คนละ 1 เรอง

2. ยกตวอยางกรณทผเรยนเคยประสบดวยตวเอง หรอโดยคนในครอบครว อนเปนพฤตการณท

อาจเปนลกษณะของการขดกนแหงผลประโยชน และอภปรายวา พฤตการณนน อาจนาไปสการทจรตได

อยางไร

สอ แหลงคนควา

1. มมสงเสรมการเรยนรดานการปองกนและปราบปรามการทจรต หองสมดประชาชน

2. เวบไซต สานกงาน ป.ป.ช.

แหลงอางอง

1. คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต. รายงานผลการตรวจสอบและผลการ

ปฏบตหนาท ประจาป พ.ศ. ๒๕๔๗

ห น า | 115

เรอง 7 ใครผด......

วตถประสงค

1. ผเรยนสามารถตดสนไดวาพฤตกรรมของเจาหนาทตามกรณศกษามผลประโยชนทบซอนหรอไม

และมการทจรตตามกรณใด

2. ผเรยนสามารถวเคราะหผลกระทบทเกดขนตอตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคมอนเปนเหต

สบเนองมาจากการทจรตในกรณดงกลาว

3. ผเรยนสามารถแจงเบาะแสตอผมหนาทในการปองกนการตรวจสอบและการปราบปราม

การทจรตได

เนอหาสาระ

1. ผลประโยชนทบซอน และการทจรต กรณการเขาไปมสวนไดเสยในการจดซอทดน

2. ภารกจและอานาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช.พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย

การปองกนและปราบปรามการทจรต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) พทธศกราช 2554 มาตรา 19(4) และ

ความผดทางอาญา กรณเขาไปมสวนไดเสย อนเปนการใชอานาจในตาแหนงโดยทจรตและปฏบตหนาทโดย

ทจรต

3. คณธรรม จรยธรรมทเกยวของกบการปองกนการทจรต

4. เครอขายการมสวนรวมของประชาชนและชองทางการรองเรยนการทจรต

กรณศกษา

เทศบาลตองการซอทดนเพอทาเปนททงขยะ นายอนสรณ นายกเทศมนตร ไดอนมตใหเทศบาล

จดซอทดน และในการจดซอนายอนสรณไดมคาสงแตงตงคณะกรรมการหลายคณะ เพอดาเนนการจดซอ

ทดน ดงน

1. แตงตงนายโกศล เปนกรรมการทปรกษาและจดซอทดนพรอมรวมตอรองราคา

2. แตงตงนายสวรรณ และคณะอก 4 คน เปนกรรมการกาหนดหลกเกณฑสถานทกาจดขยะมลฝอย

จะตองเปนพนทในเขตเทศบาลและอยหางไกลชมชนพอสมควร และหากมพนททตดกน เจาของทดน

จะตองมอบอานาจใหเจาของทดนรายใดรายหนงมายนแตเพยงผเดยวและมอานาจในการตดสนใจทาการแทน

ไดดวย

3. แตงตง นายแสงส และคณะอก 4 คน เปนกรรมการจดซอทดนโดยวธพเศษ โดยมไดเชญ

เจาของทดนมาเสนอราคาและชพนทจรง และคณะกรรมการฯ กมไดลงไปดพนทจรงดวย

4. แตงตงนายววฒน และคณะอก 4 คน เปนกรรมการตรวจรบทดน และคณะกรรมการฯ กมได

ลงไปดพนทจรงดวย

ห น า | 116

ขอเทจจรงปรากฏวา นายอนสรณไดรวบรวมและจดซอทดน จานวน 4 แปลง ไวลวงหนา เพอขาย

ใหกบเทศบาล และทดนทขายใหกบเทศบาลมสภาพเปนบอลกรงลก ประมาณ 20 เมตร เตมพนท และ

มเสาไฟฟาแรงสงตงอยในทดน และทดนอยนอกเขตเทศบาลไมมทางเขาออก และมราคาประเมนตารางวาละ

200 บาท แตซอในราคา 1,000 บาท ทาใหทางราชการซอทดนแพงขนกวาความเปนจรง

ประเดน

1. จากกรณศกษา เจาหนาทของเทศบาลซอสตยสจรตหรอไม และเปนการใชอานาจในตาแหนง

โดยทจรตและปฏบตหนาทโดยทจรตหรอไม

2. ในกรณดงกลาว อานาจในการไตสวนการทจรต การชมลความผด เปนอานาจของ ป.ป.ช.

หรอไม (พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

พทธศกราช 2542 และ (ฉบบท 2) พทธศกราช 2554 มาตรา 19(4))

3. การรองเรยนเพอใหมการตรวจสอบพฤตกรรมการทจรตดงกลาว ทานคดวามชองทางใดท

สามารถทาได

ใบงาน

แบงกลมผเรยน ใหกลมรวมกนวเคราะห รวมกนแสดงความเหนและหาขอสรปเปนความ

คดเหนรวมกน และตวแทนกลมนาเสนอ กรณตวอยางตามประเดนตอไปน

1. กรณตวอยางใครทขาดคณธรรม และขาดคณธรรมในเรองใดบาง และนาไปสการทจรต อยางไร

2. หากกรณดงกลาวเปนการกระทาทจรต และบคคลแตละกลมมความผด อยางไรบาง

3. อานาจในการตรวจสอบเปนของหนวยงานใด และมชองทางในการสงขาวสารการทจรตให

ผมหนาททราบไดอยางไรบาง

4. หากนกศกษาพบเหนเหตการณ นกศกษามแนวทางและวธการแกปญหา อยางไร

กจกรรมการเรยนรอยางตอเนอง

มอบหมายผเรยนรายบคคล ยกตวอยางเหตการณทมการทจรตทมอยในชมชน และนกศกษาม

แนวปองกนอยางไรบาง และนามาเสนอเปนรายงาน คนละ 1 เรอง

สอ แหลงคนควา

1. มมสงเสรมการเรยนรดานการปองกนและปราบปรามการทจรต หองสมดประชาชน

2. เวบไซต สานกงาน ป.ป.ช.

ห น า | 117

เรอง 8 ทาไดอยางไร.....

วตถประสงค

1. ผเรยนสามารถตดสนไดวาพฤตกรรมของเจาหนาทตามกรณตวอยางเปนการทจรตตามกรณใด

2. ผเรยนสามารถวเคราะหผลกระทบทเกดขนตอตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม อนเปนเหต

สบเนองมาจากการทจรตในกรณดงกลาว

3. ผเรยนสามารถแจงเบาะแสตอผมหนาทในการปองกนการตรวจสอบและการปราบปราม

การทจรตได

เนอหาสาระ

1. ผลประโยชนทบซอน และการทจรต กรณการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใด

2. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) พทธศกราช 2554 มาตรา 19(4)

3. ภารกจและอานาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช.

4. คณธรรม จรยธรรมทเกยวของกบการปองกนการทจรต

5. เครอขายการมสวนรวมของประชาชนและชองทางการรองเรยนการทจรต

กรณศกษา

เทศบาลแหงหนง ไดกาหนดโครงการกอสรางถนน จานวน 2 โครงการ โครงการกอสรางคระบายนา

จานวน 2 โครงการ และโครงการกอสรางอาคารเรยน จานวน 2 โครงการ ซงมบรษทกอสราง ก บรษท

กอสราง ข และบรษทกอสราง ค เขามายนซองประกวดราคา ปรากฏวา ผลการประกวดราคา เปนดงน

บรษท ก ชนะการประกวด และไดกอสรางถนน จานวน 2 โครงการ บรษทกอสราง ข ชนะการประกวด

และไดกอสรางคระบายนา จานวน 2 โครงการ และบรษท ค ชนะการประกวด และไดกอสรางอาคารเรยน

2 โครงการ ซงปรากฎภายหลงพบวา ทง 3 บรษท เปนของนายกสม ซงดารงตาแหนงนายกเทศมนตรของ

เทศบาลแหงนแตเพยงผเดยว แตไดใชชอบคคลใกลชดเปนผขอจดทะเบยนและจดตงบรษททง 3 บรษท

ประเดน

1. จากกรณตวอยาง ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม

การทจรต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) พทธศกราช 2554 มาตรา 19(4) เปนการทจรตหรอไม กรณใด

2. ตอกรณดงกลาว อานาจในการตรวจสอบการทจรต การชมลความผด เปนอานาจของ ป.ป.ช.

หรอไม

ห น า | 118

3. ผลกกระทบทเกดขนตอประชาชนทวไปอนเนองมาจากพฤตกรรมดงกลาว ชองทางการรองเรยน

เพอใหมการตรวจสอบ และการสรางคณธรรมใหเกดขน เพอปองกนการเกดพฤตกรรมการทจรตดงกลาว

ใบงาน

แบงกลมผเรยน ใหกลมรวมกนวเคราะห รวมกนแสดงความเหน และหาขอสรปเปนความคดเหน

รวมกน และตวแทนกลมนาเสนอ กรณตวอยางตามประเดนตอไปน

1. กรณตวอยางนายกสม ไดกระทาการฝาฝน พระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ในเรองใด และ

ขาดคณธรรมในเรองใดบาง และนาไปสการทจรตอยางไร

2. ใหนกศกษาแบงกลม กลมละ 5 คน ยกตวอยาง เหตการณทมอยในชมชน หรอศกษาจาก

หนงสอพมพ

กจกรรมการเรยนรอยางตอเนอง

1. มอบหมายผเรยนรายบคคล ยกตวอยางเหตการณทมการทจรตทมอยในชมชน และนกศกษา

มแนวปองกนอยางไรบาง และนามาเสนอเปนรายงาน คนละ 1 เรอง

สอ แหลงคนควา

1. มมสงเสรมการเรยนรดานการปองกนและปราบปรามการทจรต หองสมดประชาชน

2. เวบไซต สานกงาน ป.ป.ช.

ห น า | 119

เรอง 9 เงนหลวง....อยาเอา

วตถประสงค

1. ตดสนไดวาพฤตกรรมของเจาหนาทตามกรณตวอยางเปนการทจรตกรณใด

2. วเคราะหผลกระทบทเกดขนตอตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม อนเปนเหตสบเนองมาจาก

การทจรตในกรณดงกลาว

3. แจงเบาะแสตอผมหนาทในการปองกนการตรวจสอบและการปราบปรามการทจรตได

เนอหาสาระ

1. การทจรต กรณการเบยดบงเงนรายได

2. ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 147 และมาตรา 157 ประกอบมาตรา 91

3. ภารกจและอานาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช.

4. คณธรรม จรยธรรม ทเกยวของกบการปองกนการทจรต

5. เครอขายการมสวนรวมของประชาชนและชองทางการรองเรยนการทจรต

กรณศกษา

นางสมศร เปนขาราชการระดบหวหนาสวนการคลง ขององคการบรหารตาบลแหงหนง มหนาท

รบเงน เบกจายเงน ฝากเงน เกบรกษาเงน หรองานเกยวกบ งานการเงน การบญช ไดทจรตเบยดบงเงนรายได

ขององคการบรหารสวนตาบล โดยกระทาความผดตอตาแหนงหนาทราชการตางกรรมตางวาระ กลาวคอ

ในระหวางวนท 18 กมภาพนธ 2544 ถงวนท 27 มถนายน 2545 ไดเบยดบงเงนภาษปาย ภาษบารงทองท

ภาษโรงเรอนและทดน อากรฆาสตว เงนคาขายเอกสารสอบราคา เงนมดจา รบคนเงนยม และเงนคาปรบ

จราจร รวมเปนเงนทงสน 258,955 บาท เปนเหตใหองคการบรหารสวนตาบลไดรบความเสยหาย

ประเดน

1. จากกรณตวอยาง ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 147 และ มาตรา 157 ประกอบมาตรา 91

เปนการทจรตหรอไมกรณใด

2. ตอกรณดงกลาว อานาจในการตรวจสอบการทจรต การชมลความผด เปนอานาจของ ป.ป.ช.

หรอไม

3. ผลกระทบทเกดขนตอประชาชนทวไปอนเนองมาจากพฤตกรรมดงกลาว ชองทางการรองเรยน

เพอใหมการตรวจสอบ และสรางคณธรรมใหเกดขน เพอปองกนการเกดพฤตกรรมการทจรตดงกลาว

ห น า | 120

ใบงาน

ใหแตละกลมเสนอกจกรรมทจะชวยปองกนการทจรตอนเปนผลมาจากการปฏบตหนาทของ

เจาหนาทรฐ

กจกรรมการเรยนรอยางตอเนอง

1. ใหรวมกนอภปรายปญหาทเกดจากการปฏบตหนาทของเจาหนาทรฐมอะไรบาง มสาเหตและม

วธการปองกนการทจรตทาไดอยางไร

2. ใหแสดงความคดเหนวาหากเปนตวผเรยนจะปฏบตอยางไร เพอไมใหเกดการทจรตในการปฏบต

หนาทของเจาหนาทรฐ

3. ในการปฏบตตนของเจาหนาทรฐ ควรยดคณธรรมใดบาง

4. ใหสรปผลการอภปรายบนทกในสมด

สอและแหลงการเรยนร

1. ผรเรองระเบยบการเงน - การบญช

2. ระเบยบการเงน - การบญช กระทรวงการคลง

3. มมสงเสรมการเรยนรดานการปองกนและปราบปรามการทจรต

4. เวบไซดสานกงาน ป.ป.ช.

ห น า | 121

กจกรรมทายบทท 3 1. รฐธรรมนญมความสาคญกบประเทศในแงใดบาง ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 2. รฐธรรมนญฉบบแรกของไทยมทมาจากทใด ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 3. อะไรคอสาเหตของการเปลยนแปลงรฐธรรมนญไทย ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................

ห น า | 122

4. องคกรตามรฐธรรมนญ ถกกาหนดและตงขนดวยเหตผลใดบาง ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 5. ผลของการใชรฐธรรมนญตงแตอดตถงปจจบนไดกอใหเกดความเปลยนแปลง ดานใดบางแกสงคมไทยรวมทงฐานะของประเทศไทยในสงคมโลก ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 6. ใหผเรยนศกษารฐธรรมนญฉบบปจจบนมรายละเอยดสาคญอยางไรบางและ นามาอภปรายรวมกน ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................

ห น า | 123

บทท 4 สทธมนษยชน สาระสาคญ

มนษยทกคนเกดมามเกยรตและศกดศรเทาเทยมกนและไมควรถกเลยงปฏบต เพราะความแตกตางของเชอชาต ศาสนา เพศ ฐานะ หรอความคดเหน องคการสหประชาชาต จงไดจดทาปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน เพอใหประเทศตาง ๆ เคารพสทธและปกปองพลเมองของตนใหรอดพนจากการถกรงแกหรอลดรอนสทธเสรภาพขนพนฐาน ทงน ประชาชนชาวไทยทกคนทเกดมาเปนมนษยและเกดเปนคนไทย ยอมมศกดศรทจะไดรบความคมครองจากรฐโดยเทาเทยม ตามมาตรฐานเดยวกบประเทศอน ๆ ทวโลก ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตสทธมนษยชนขนพนฐานเอาไว อนแสดงจงเจตนารมณหรอขอผกมดทรฐจะ ตองปกปองคมครองประชาชนคนมใหถกละเมดสทธขนพนฐาน จากการใชอานาจรฐหรอบคคลอนใดกตาม

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. รและเขาใจความหมาย และความสาคญของสทธมนษยชน 2. บอกความหมายและขอบขายของสทธมนษยชนตามบทบญญตของรฐธรรมนญได 3. รจกใชและรกษาสทธของตนเองตามกฎหมาย

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกสทธมนษยชนสากล เรองท 2 สทธมนษยชนในประเทศไทย เรองท 3 แนวทางการปฏบตการตามหลกสทธมนษยชน

ห น า | 124

เรองท 1 หลกสทธมนษยชนสากล

หากเราไดศกษาสภาพการดาเนนชวตของผอยในสงคมตาง ๆ ทวโลก ตงแตอดตจนถงปจจบน มขอเทจจรงประการหนงทพบได คอ การทมนษยถกเลอกปฏบตอยางไมเทาเทยมกนตามเชอชาต สผว เพศฐานะทางเศรษฐกจ เปนตน การทาดงกลาวหลายครง เปนการละเมดสทธของอกบคคลหนงดวยความเชอวาบคคลนนมความดอยกวา ผกระทาละเมดไมทางใดกทางหนง เชน บางประเทศมความเชอวาฐานะของชายสงกวาหญง กมกจะเกดการกระทาทเอารดเอาเปรยบฝายหญง หรอประเทศทใชระบบวรรณะ กจะเกด การกดกนคนในวรรณะทตากวา เปนตน ในโลกยคปจจบนอารยประเทศตางยอมรบและตองปฏบตกบประชาชนของตนเองตามหลกสทธมนษยชนสากล อาจจะมากบางนอยบางกแลวแต พฒนาการทางการเมองการปกครอง ระดบการศกษา และความตนตวในทางการเมองของประชาชนในประเทศนน ๆ ดงนน เพอความเขาใจทตรงกนในการศกษา เรอง สทธมนษยชนของประชาชนไทย กอนอนขอใหเรามาทาความเขาใจใหตรงกนและเปนพนฐานในการคดวเคราะห ตระหนกถงความสาคญของสทธมนษยชน

ความหมาย

สทธมนษยชน หมายถง ศกดศรความเปนมนษยหรอศกดศรความเปนคน เปนสงททกคนมตดตวมาแตกาเนด โดยไมแบงแยกเชอชาต สผว เพศ ภาษา ศาสนา ความคดเหนทางการเมอง หรอแนวคดอน ๆเผาพนธ หรอสงคม ทรพยสน ถนกาเนด หรอสถานะอน ๆ จากความหมายดงกลาวจงวเคราะหไดวา เรอง สทธมนษยชน นน เปนแนวคดทมความเชอพนฐาน ในเรองศกดศรความเปนมนษยวา เปนสทธหรอสถานะสากล ซงไมขนอยกบขอบเขตของกฎหมาย หรอปจจยทองถนอนใด เชน เชอชาต หรอสญชาต ซงตองไดรบการยอมรบและไดรบการปฏบต โดยมองคประกอบของหลกสทธมนษยชนทแตละบคคลควรไดรบการคมครองจากรฐ ไดแก เรองสทธเสรภาพ ความเสมอภาค และความเปนธรรม ทจะทาใหบคคลนนดาเนนชวตไดอยางมศกดศรและมหลกประกนในเรอง การไดรบการปกปองคมครองดวยความเปนธรรม มรายละเอยดของแตละองคประกอบดงน 1. สทธ ในการทจะมทอยอาศย มอาหารกน มยารกษาโรค ทจะไดรบการศกษา การไมถกทารายรางกายและจตใจ และการมชวตทปลอดภย 2. เสรภาพ ในการแสดงความคดเหนทไมละเมดสทธของผอน ในการเลอกอาชพทไมผดกฎหมายในการเลอกคครอง ในการเดนทาง ในการนบถอศาสนา และในการชมนมโดยสงบสนตปราศจากอาวธ 3. ความเสมอภาค ในการไดรบการปฏบตจากรฐโดยเทาเทยมกน มหลกประกนวาจะไมถกเลอกปฏบต และไมโดนเอาเปรยบ 4. ความเปนธรรม กลมคนดอยโอกาส คนพการ ผออนแอกวา ไดแก เดก สตร คนชรา คนพการตองไดรบการปฏบตในบางเรองทแตกตางจากบคคลทวไปทเขาถงโอกาสไดมากกวา แขงแรงกวา ทงทางรางกายและจตใจ เพอใหโอกาสคนกลมนสามารถดาเนนชวตไดอยางปกตสขมคณภาพชวตทไมดอยกวา คนทวไป

ห น า | 125

สรปไดดงแผนภม จากความเชอดงกลาว องคการสหประชาชาต จงไดจดทาปฏญญาสากลวาดวยเรอง สทธมนษยชนเพอเปนแนวในการประเมนและตดสนใจวา ประเทศใดมการกระทาทเปนการละเมดสทธมนษยชนกบประชาชนหรอชาวตางชาตทอาศยอยในประเทศหรอไม

ปฏญญาสากลวาดวยเรองสทธมนษยชน

คาปรารภ โดยการยอมรบนบถอเกยรตศกดประจาตว และสทธเทาเทยมกนและโอนมไดของบรรดาสมาชกทงหลายแหงครอบครวมนษย เปนหลกมลเหตแหงอสรภาพ ความยตธรรม และสนตภาพในโลก โดยการไมนาพาและการเหยยดหยามตอสทธมนษยชน ยงมผลใหมการกระทาอนปาเถอน ซงเปนการละเมดมโนธรรมของมนษยชาตอยางรายแรง และไดมการประกาศวา ปณธานสงสดของสามญชน ไดแกความตองการใหมนษยมชวตอยในโลกดวยอสรภาพในการพด และความเชอถอ และอสรภาพพนจาก ความหวาดกลวและความตองการ โดยทเปนการจาเปนอยางยงทมนษยชนควรไดรบการคมครอง โดยหลกบงคบของกฎหมาย ถาไมประสงคจะใหคนตกอยในบงคบใหหนเขาหาการหาการขบถขดขนตอทรราชย และการขดข เปนวถทางสดทาย โดยทเปนความจาเปนอยางยงทจะสงเสรมววฒนาการแหงสมพนธไมตรระหวางนานาชาต

ห น า | 126

โดยทประชาการแหงสหประชาชาตไดยนยนไวในกฎบตรถงความเชอมนในสทธมนษยชนอนเปนหลกในเกยรตศกดศรและคณคาของมนษย และในสทธเทาเทยมกนของบรรดาชายและหญง และไดตกลงใจทจะเสรมความกาวหนาทางสงคม และมาตรฐานแหงชวตทดขนดวยในอสรภาพอนกวางขวางยงขน โดยทรฐสมาชกตางปฏญาณจะใหบรรลถงซงการสงเสรมการเคารพ และการปฏบตตามทวสากลตอสทธมนษยชนและอสรภาพ โดยรวมมอกบสหประชาชาต โดยทความเขาใจรวมกนในสทธและอสรภาพเหลาน เปนสงสาคญอยางยง เพอปฎญาณนสาเรจ ผลเตมบรบรณ ฉะนนบดนสมชชาจงประกาศวา:- ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนน เปนมาตรฐานรวมกนแหงความสาเรจ สาหรบบรรดาประชากรและประชาชาตทงหลาย เพอจดมงหมายปลายทางทวา เอกชนทกคนและองคการของสงคม ทกองคการ โดยการราลกถงปฏญญานเปนเนองนตย จะบากบนพยายามดวยการสอนและศกษา ในอนทจะสงเสรมการเคารพสทธและอสรภาพเหลาน และดวยมาตรการทกาวหนาทงในประเทศและระหวางประเทศในอนทจะใหมการยอมรบนบถอและการปฏบตตามโดยสากลและอยางเปนผลจรงจง ทงในบรรดาประชาชนของรฐสมาชกดวยกนเอง และในบรรดาประชาชนของดนแดนทอยใตอานาจของรฐนน ๆ ขอ 1 มนษยทงหลาย เกดมามอสระและเสมอภาคอนเกยรตศกดศร และสทธตางมเหตผลและ มโนธรรม และควรปฏบตตอกนดวยเจตนารมณแหงภราดรภาพ ขอ 2 (1) ทกคนยอมมสทธและอสรภาพ บรรดาทกาหนดไวในปฏญญาน โดยปราศจากความแตกตาง ไมวาชนดใด ๆ ดง เชน เชอ ชาต ผว เพศ ภาษา ศาสนา ความคดเหนทางการเมอง หรอทางอน เผาพนธแหงชาตหรอสงคม ทรพยสน กาเนด หรอ สถานะอน ๆ (2) อนง จะไมมความแตกตางใด ๆ ตามมลฐานแหงสถานะ ทางการเมอง ทางการศาล หรอทางการระหวางประเทศของประเทศ หรอดนแดนทบคคลสงกด ไมวาดนแดนน จะเปนเอกราชอยใน ความพทกษ มไดปกครองตนเอง หรออยภายใตการจากดอธปไตยใด ๆ ทงสน ขอ 3 คนทกคนมสทธในการดารงชวต เสรภาพ และความมนคงแหงตน ขอ 4 บคคลใด ๆ จะถกยดเปนทาส หรอตองภาระจายอมไมได หามความเปนทาสและการคาทาส ทกรปแบบ ขอ 5 บคคลใด ๆ จะถกทรมานหรอไดรบผลปฏบตหรอการลงโทษทโหดรายผดมนษยธรรมหรอ ตาชาไมได ขอ 6 ทกคนมสทธทจะไดรบการยอมรบนบถอวา เปนบคคลตามกฎหมายทกแหงหน ขอ 7 ทกคนเสมอกนตามกฎหมายและมสทธทจะไดรบความคมครองของกฎหมายเทาเทยมกนโดยปราศจากการเลอกปฏบตใด ๆ ทกคนมสทธทจะไดรบความคมครองเทาเทยมกน โดยปราศจากการเลอกปฏบตใด ๆ อนเปนการลวงละเมดปฏญญา และจากการยยงใหเกดการเลอกปฏบตดงกลาว ขอ 8 ทกคนมสทธทจะไดรบบาบดอนเปนผลจรงจงจากศาลทมอานาจแหงชาตตอการกระทาอนละเมดสทธหลกมนษยชนซงตนไดรบตามรฐธรรมนญหรอกฎหมาย ขอ 9 บคคลใดจะถกจบกม กกขง หรอเนรเทศไปตางถนโดยพลการไมได ขอ 10 ทกคนมสทธโดยเสมอภาคเตมทในอนทจะไดรบการพจารณาทเปนธรรมและเปดเผยจากศาลทอสระและเทยงธรรมในการกาหนดสทธและหนาทของตนและการกระทาผดอาชญาใด ๆ ทถกกลาวหา

ห น า | 127

ขอ 11 (1) ทกคนทถกกลาวหาวากระทาผดทางอาชญามสทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาบรสทธ จนกวาจะพสจนไดวามผดตามกฎหมายในการพจารณาเปดเผย ซงตนไดรบหลกประกนบรรดาทจาเปนสาหรบการตอสคด (2) จะถอบคคลใด ๆ วามความผดอาชญา เนองดวยการกระทาหรอละเวนอนมไดจดเปนความผดทางอาชญาตามกฎหมายแหงชาตหรอกฎหมายระหวางประเทศในขณะไดกระทาการนนขนไมไดและลงโทษอนหนกกวาทใชอย ในขณะทไดกระทาความผดทางอาชญานนไมได ขอ 12 บคคลใด ๆ จะถกแทรกสอดโดยพลการในความเปนอยสวนตว ในครอบครว ในเคหสถานหรอในการสอสารหรอจะถกลบหลในเกยรตยศและชอเสยงไมได ทกคนมสทธทจะไดรบความคมครองของกฎหมายตอการแทรกสอดหรอการลบหลดงกลาวนน ขอ 13 (1) ทกคนมสทธในอสภาพแหงการเคลอนไหวและสถานทอยภายในเขตของแตละรฐ (2) ทกคนมสทธทจะออกจากประเทศใด ๆ ไปรวมทงประเทศของตนเองดวยและทจะกลบยงประเทศตน ขอ 14 (1) ทกคนมสทธจะแสวงหาและทจะไดอาศยพานกในประเทศอน เพอทจะไดลภยจาก การประหตประหาร (2) จะอางสทธนไมไดในกรณทการดาเนนคดสบเนองอยางแทจรงมาจากความผดทไมใชทางการเมองหรอจากการกระทาอนขดตอวตถประสงคและหลกการของสหประชาชาต ขอ 15 (1) ทกคนมสทธในการถอสญชาตหนง (2) บคคลใด ๆ จะถกตดสญชาตของตนโดยพลการหรอถกปฏเสธสทธทจะเปลยนสญชาตไมได ขอ 16 (1) ชายและหญงทมอายเตมบรบรณแลว มสทธทจะทาการสมรส และจะกอตงครอบครวโดยปราศจากการจากดใด ๆ อนเนองจากเชอชาต สญชาต หรอศาสนา ตางมสทธเทาเทยมกนในการสมรสระหวางการสมรส และในการขาดจากการสมรส (2) การสมรสจะกระทากนกแตโดยความยนยอมอยางอสระและเตมทของผทเจตนาจะเปนคสมรส (3) ครอบครวเปนหนวยธรรมชาตและหลกมลของสงคมและมสทธทจะไดรบความคมครองจากสงคมรฐ ขอ 17 (1) ทกคนมสทธทจะไดเปนเจาของทรพยสนโดยลาพงตนเองเชนเดยวกนโดยรวมกบผอน (2) บคคลใดจะถกรบทรพยสนโดยพลการไมได

ห น า | 128

ขอ 18 ทกคนมอสภาพแหงความคด มโนธรรม และศาสนา สทธนรวมถงอสรภาพในการเปลยนศาสนาหรอความเชอถอ และอสรภาพในการทจะประกาศศาสนาหรอความเชอถอของตนโดย การสอน การปฏบต การสกการบชา และประกอบพธกรรม ไมวาจะโดยลาพงตนเองหรอในประชาคมรวมกบผอนและเปนการสาธารณะหรอสวนบคคล ขอ 19 ทกคนมสทธในอสรภาพแหงความเหนและแสดงออกสทธน รวมถงอสรภาพในการทจะถอเอาความเหนโดยปราศจากการแทรกสอดและทจะแสวงหารบและแจกจายขาวสารและความคดเหนไมวาโดยวธใด ๆ และโดยไมคานงถงเขตแดน ขอ 20 (1) ทกคนมสทธในอสรภาพแหงการรวมประชมและการตงสมาคมโดยสนต (2) บคคลใด ๆ จะถกบงคบใหสงกดสมาคมหนงสมาคมใดไมได ขอ 21 (1) ทกคนมสทธทจะมสวนในรฐบาลของประเทศตน จะเปนโดยตรงหรอโดยผานทางผแทนซงใหเลอกตงโดยอสระ (2) ทกคนมสทธทจะเขาถงการบรการสาธารณะในประเทศของตนโดยเสมอภาค (3) เจตจานงของประชาชน จะตองเปนมลฐานแหงอานาจของรฐบาล เจตจานงนจะตองแสดงออกทางการเลอกตงตามกาหนดเวลาและอยางแทจรง ซงอาศยการออกเสยงโดยทวไปและเสมอภาคและการลงคะแนนลบหรอวธการลงคะแนนโดยอสระอยางอนทานองเดยวกน ขอ 22 ทกคนในฐานะทเปนสมาชกของสงคมมสทธในความมนคงทางสงคม และมสทธใน การบรรลถงซงสทธทางเศรษฐกจทางสงคมและทางวฒนธรรมอนจาเปนอยางยงสาหรบเกยรตศกดของตนและการพฒนาบคลกภาพของตนอยางอสระ ทงน โดยความเพยรพยายามแหงชาตและโดยความรวมมอระหวางประเทศและตามระบอบการและทรพยากรของรฐ ขอ 23 (1) ทกคนมสทธในการทางาน ในการเลอกงานโดยอสระ ในเงอนไขอนยตธรรม และเปนประโยชนแหงการทางาน และในการคมครองตอการวางงาน (2) ทกคนมสทธทจะรบเงนคาจางเทาเทยมกน โดยปราศจากการเลอกปฏบตใด ๆ (3) ทกคนททางาน มสทธทจะไดรบสนจางทยตธรรมและเปนประโยชนทจะใหประกนแกตนเองและครอบครวแหงตน ซงความเปนอยอนคควรแกเกยรตศกดของมนษย และถาจาเปนกจะตองไดรบวถทางคมครองทางสงคมอน ๆ เพมเตมดวย (4) ทกคนมสทธทจะจดตงและทจะเขารวมสหพนธกรรมกร เพอความคมครองแหงผลประโยชนของตน ขอ 25 (1) ทกคนมสทธในมาตรฐานการครองชพอนเพยงพอสาหรบสขภาพและความเปนอยดของตนและครอบครวรวมทงอาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และการดแลรกษาทางการแพทยและบรการทางสงคมทจาเปน และมสทธในความมนคงยามวางงาน เจบปวย พการ เปนหมาย วยชรา หรอขาดอาชพอนในพฤตการณทนอกเหนออานาจของตน (2) มารดาหรอเดก มสทธทจะรบการดแลรกษาและการชวยเหลอเปนพเศษ เดกทงปวงไมวาจะเกดในหรอนอกสมรส จะตองไดรบการคมครองเชนเดยวกน

ห น า | 129

ขอ 26 (1) ทกคนมสทธในการศกษาการศกษาจะตองใหเปลาอยางนอยในชนประถมศกษาและการศกษาชนหลกมล การประถมศกษาจะตองเปนการบงคบ การศกษาทางเทคนคและวชาชพจะตองเปนอนเปดโดยทวไป และการศกษาขนสงขนไปกตองเปนอนเปดสาหรบทกคนเขาถงไดโดยเสมอภาคตาม มลฐานแหงคณวฒ (2) การศกษาจะไดจดไปในทางบคลกภาพของมนษยอยางเตมทและยงความเคารพตอสทธมนษยชนและอสรภาพหลกมลใหมนคงแขงแรงจะตองสงเสรมความเขาใจขนตธรรม และมตรภาพระหวางบรรดาประชาชาต กลมเชอชาต หรอศาสนา และจะตองสงเสรมกจกรรมของสหประชาชาต เพอการธารงไวซงสนตภาพ (3) บดามารดามสทธเบองแรกทจะเลอกชนดของการศกษาอนจะใหแกบตรของตน ขอ 27 (1) ทกคนมสทธทจะเขารวมในชวตทางวฒนธรรมของประชาคมโลกโดยอสระทจะบนเทงใจในศลปและทจะมสวนในความรดหนาและคณประโยชนทางวทยาศาสตร (2) ทกคนมสทธทจะไดรบการคมครองผลประโยชนทางศลธรรมและทางวตถอนเปนผลจากประดษฐกรรมใด ๆ ทางวทยาศาสตร วรรณกรรม และศลปกรรม ซงตนเปนผจาง ขอ 28 ทกคนมสทธในระเบยบทางสงคมและระหวางประเทศ ซงจะเปนทางใหสาเรจผลเตมทตามสทธและอสรภาพดงกาหนดไวในปฏญญาน ขอ 29 (1) ทกคนมหนาทตอประชาคมดวยการพฒนาบคลกภาพของตนโดยอสระเตมทจะกระทาไดกแตในประชาคมเทานน (2) ในการใชสทธและอสรภาพแหงตน ทกคนตกอยในขอบงคบของขอจากดเพยงเทาทไดกาหนดลงโดยกฎหมายเทานน เพอประโยชนทจะไดมาซงการนบถอและการเคารพสทธและอสรภาพของผอนตามสมควร และทจะเผชญกบความเรยกรองตองการอนเทยงธรรมของศลธรรม ความสงบเรยบรอยของประชาชนและสวสดการทวไปในสงคมประชาธปไตย (3) สทธและอสรภาพเหลานจะใชขดตอวตถประสงคและหลกการของสหประชาชาตไมไดไมวากรณใด ๆ ขอ 30 ไมมบทใด ๆ ในปฏญญานทจะอนมานวาสทธใด ๆ แกรฐ หมคน หรอบคคล ในอนทจะดาเนนกจกรรมใด ๆ หรอปฏบตการใด ๆ อนมงตอการทาลายสทธและอสรภาพดงกาหนดไว ณ ทน

เรองท 2 สทธมนษยชนในประเทศไทย

วฒนาการของสทธมนษยชน หากศกษาจากเอกสารหลกฐานถอวา มจดเรมตนเมอเกด การเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาสการปกครองแบบประชาธปไตย เมอ พทธศกราช 2475 จากคาประกาศของคณะราษฎรทไดนาหลกการของสทธมนษยชนไปใชในทางปฏบตและระบรบรองใหราษฎรมสทธเสมอภาคกน และในรฐธรรมนญฉบบตอ ๆ กมการกลาวถง สทธและ

ห น า | 130

เสรภาพของประชาชนไวในรฐธรรมนญดวย เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พ.ศ. 2475 ได ประกาศบทบญญตทใหการรบรองสทธเสรภาพแกประชาชนชาวไทยไว ในหมวดท 2 วาดวยสทธและหนาทของชนชาวสยาม ซงมสาระสาคญใหการรบรองหลกความเสมอหนากนในกฎหมาย เสรภาพในการนบถอศาสนา เสรภาพรางกาย เคหสถาน ทรพยสน การพด การเขยน การโฆษณา การศกษาอบรม การประชมการตงสมาคม และการอาชพ โดยบทบญญตดงกลาว ถอเปนการใหความรบรองสทธและเสรภาพของประชาชนอยางเปนทางการในรฐธรรมนญฉบบตอ ๆ มา นอกจากนนเรายงสามารถศกษารองรอยของพฒนาการดานสทธมนษยชนในประเทศไทยไดจากการปรบปรงแกไขกฎหมายและระบบกระบวนการยตธรรม เพอใหทดเทยมนานาอารยประเทศ และเปนทยอมรบของรฐตางชาตดวยความมงหมายทจะเรยกรองเอกราชทางการศาลกลบคนมาเปนของไทยแนวความคดในการคมครองสทธมนษยชน จงปรากฏอยในกฎหมายหลายฉบบ อกทง มความพยายามสรางกลไกคมครองสทธมนษยชนไวโดยตรงและโดยออมผานทางสถาบนตลาการดวย โดยเฉพาะอยางยงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พ.ศ. 2477 มบทบญญตทใหการรบรองและคมครองสทธของผตองหาและจาเลยในคดอาญาซงแตกตางจากระบบจารตนครบาลทมมาแตเดมอยางสนเชง ตอมาวนท 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 มการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2489 เปนรฐธรรมนญฉบบท 3 และเปนครงแรกทมการบญญตรบรองสทธของประชาชนในการเสนอเรองราวรองทกขและเสรภาพในการจดตงคณะพรรคการเมองในรฐธรรมนญ สวนเสรภาพในการประชมโดยเปดเผยในรฐธรรมนญฉบบกอนไดเปลยนเปนเสรภาพในการชมนมสาธารณะ ในระหวางทรฐธรรมนญฉบบท 4 มผลใชบงคบ ป พ.ศ. 2490 ปรากฏกระแสทสาคญ คอ เกดการรวมตวของกรรมกรในชอวา “สหอาชวะกรรมกรแหงประเทศไทย” ซงเปนการรวมตวกนของกรรมกรจากกจกรรมสาขาตาง ๆ เชน โรงเลอย โรงส รถไฟ เปนตน เนองจากกรรมกรเหลานถกกดขคาจางแรงงานอยางมากอนเปนผลมาจากการเตบโตของภาคอตสาหกรรมอยางรวดเรว ภายหลงสงครามโลกครงท 2 กระแสความเลอนไหวทเกดขนเปนการรวมตวกน เพอเรยกรองตอสงคมรฐใหสนองตอบความตองการทจาเปนของตน ทาใหสงคมตระหนกถงสทธเสรภาพ และสทธมนษยชน อนเปนการแสดงออกถงการคมครองสทธมนษยชนอกรปแบบหนงทเกดจากการกระทาของเอกชนดวย ในป พ.ศ. 2491 สหประชาชาตไดประกาศใชปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1948 อนเปนชวงเวลาทประเทศไทยกาลงรางรฐธรรมนญฉบบท 5 พอด รฐธรรมนญฉบบท 5 คอ รฐธรรมนญแหง-ราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2492 จงไดรบอทธพลจากการประกาศใชปฏญญาสากลของสหประชาชาต มบท บญญตทไดรบการรบรองสทธและเสรภาพเปนจานวนมาก และละเอยดกวารฐธรรมนญฉบบกอน ๆ หลกการในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 ทไดรบการบรรจลงไวในรฐธรรมนญฉบบท 5 นอกเหนอจากสทธทเคยรบรองไวในรฐธรรมนญฉบบกอน ไดแก หลกการไดรบความคมครองอยางเสมอภาคกนตามรฐธรรมนญ ทงน ไมวาบคคลนนมกาเนดหรอนบถอศาสนาแตกตางกนกตาม (มาตรา 26) สทธของประชาชนทจะไมถกเกณฑแรงงาน ทงน เวนแตในกรณทเปนการปกปองกนภยพบตสาธารณะ ซงเกดขนโดยฉกเฉนเฉพาะเวลาประเทศอยในภาวการณรบหรอภาวะสงครามหรอสถานการณฉกเฉนเทานน (มาตรา 32) เสรภาพในการสอสารถงกนโดยทางไปรษณยหรอทางอนทชอบดวยกฎหมาย (มาตรา 40) เสรภาพในการเลอกถนทอยและการประกอบอาชพ (มาตรา 41) สทธของบคคลทจะไดรบความคมครองในครอบครวของตน (มาตรา 43) ตลอดจนการใหการรบรองแกบคคล ซงเปนทหาร ตารวจ ขาราชการประจาอนพนกงานเทศบาล ทจะมสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเหมอนดงพลเมองคนอน ๆ (มาตรา 42)

ห น า | 131

ปรากฏการณทสาคญอกประการ คอ มการนาเอาสทธในกระบวนการยตธรรมทางอาญามาบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญดวย เชน หลกทวา “บคคลจะไมตองรบโทษทางอาญา เวนแตจะไดกระทาการอนกฎหมายซงใชอยในเวลาทกระทานนบญญตเปนความผดและกาหนดโทษไวและโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทกาหนดในกฎหมายซงใชอยในเวลาทกระทาความผดมได” (มาตรา 29) ซงเปนหลกพนฐานทสาคญในการดาเนนคดอาญาและไดรบการบญญตในรฐธรรมนญฉบบตอมาจนถงปจจบน หลกความคมครองผตองหาและจาเลยทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาไมมความผดกอนทจะมคาพพากษาอนถงทสด รวมถงสทธทจะไดรบการพจารณาในการประกนและการเรยกหลกประกนพอสมควรแกกรณแกกรณดวย (มาตรา 30) และ สทธทจะไมถกจบกม คมขง หรอตรวจคนตวบคคลไมวาจะกรณใด ๆ เวนแตจะมกฎหมายบญญตไวใหสามารถกระทา (มาตรา 31) นอกจากนแลวการกาหนดแนวนโยบายแหงรฐไวในหมวด 5 อนเปนหมวดทวาดวยแนวทางสาหรบการตรากฎหมายและการบรหารราชการตามนโยบาย ซงแมจะไมกอใหเกดสทธในการฟองรองรฐ หากรฐไมปฏบตตาม แตกเปนการกาหนดหนาทแกรฐ ซงมความสาคญเกยวพนกบการสงเสรมและพฒนาหลกสทธมนษยชนในรฐธรรมนญฉบบตอ ๆ มา ในทางปฏบตสทธมนษยชนในประเทศไทย ไดรบการรบรองคมครองอยางจรงจงเพยงใดนนขนอยกบสถานการณบานเมอง สภาพเศรษฐกจสงคม ตลอดจนทศนคตของผปกครอง เจาหนาทรฐ และประชาชน ผเปนเจาของสทธ นนเอง เพราะตอมาธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2502 รฐธรรมนญฉบบท 7 ไมปรากฏบทบญญตรบรองสทธเสรภาพแตอยางใด และการประกาศใชรฐธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2515 เมอวนท 15 ธนวาคม 2515 ชวงรฐบาลเผดจการไมมบทบญญตมาตราใด ทใหการรบรองสทธและเสรภาพแกประชาชนชาวไทยเลย จนกระทงภายหลงเกดเหตการณเรยกรองประชาธปไตยโดยนกคด นกศกษา เมอวนท 14 ตลาคม 2516 จงมการประกาศใชรฐธรรมนญแหง-ราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2517 เมอวนท 7 ตลาคม 2517 ซงไดรบการยอมรบวา เปนรฐธรรมนญฉบบทดทสดและเปนประชาธปไตยมากทสด มบทบญญตคลายคลงกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492 และมการวางหลกการใหมในการใหความคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนมากยงขน ทงในดานทมการจากดอานาจรฐทจะเขามาแทรกแซง อนมผลกระทบตอสทธและเสรภาพแกประชาชน และในดานการเพมหนาทใหแกรฐในการบรการแกประชาชนใหมคณภาพชวตทดขน เชน ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน (มาตรา 28) สทธทางการเมองในการใชสทธเลอกตงและสทธออกเสยงประชามต (มาตรา 29) สทธทจะไมถกปดโรงพมพหรอหามทาการพมพ เวนแตมคาพพากษาถงทสดใหปดโรงพมพหรอหามทาการพมพ (มาตรา 40) เสรภาพในทางวชาการ (มาตรา 42) การกาหนดใหพรรคการเมองตองแสดงทมาของรายไดและการใชจายโดยเปดเผย (มาตรา 45) และเสรภาพในการเดนทางภายในราชอาณาจกร (มาตรา 47) นอกจากนแลวสทธในทางกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผตองหาและจาเลยยงไดรบการบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญฉบบนดวย ไดแก สทธทจะไดรบการสอบสวนหรอพจารณาคดดวยความรวดเรวและเปนธรรม สทธทจะไดรบการชวยเหลอจากรฐในการจดหาทนายความ (มาตรา 34) สทธทจะไมใหถอยคาเปนปฏปกษตอตนเอง อนจะทาใหตนถกฟองเปนคดอาญาและถอยคาของบคคลทเกดจากการถกทรมานขเขญหรอใชกาลงบงคบหรอการกระทาใด ๆ ททาใหถอยคานนเปนไปโดยไมสมครใจไมอาจรบฟงเปนพยานหลกฐานได (มาตรา 35) และสทธทจะไดคาทดแทนหากปรากฏในภายหลงวาบคคลนนมไดเปนผกระทาความผด (มาตรา 36)

ห น า | 132

เมอวนท 22 ตลาคม 2519 ประเทศไทยไดประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2519 เปนรฐธรรมนญฉบบท 11 ซงมบทบญญตรบรองสทธและเสรภาพไวเพยงมาตราเดยว คอ มาตรา 8 ซงบญญตวา“บคคลมสทธและเสรภาพภายใตบทบญญตแหงกฎหมาย” นบวาเปนบทบญญตทใหสทธเสรภาพกวางขวางมาก แตไมมการกาหนดวา เปนสทธเสรภาพชนดใด ตอมา เมอวนท 9 พฤศจกายน 2520 มการประกาศใชรฐธรรมนญการปกครองอาณาจกร พ.ศ. 2520 เปนรฐธรรมนญฉบบท 12 ซงไมมบทบญญตใดเลยทใหการรบรองสทธและเสรภาพแกประชาชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2521 ซงเปนรฐธรรมนญฉบบท 13 ประกาศใชเมอวนท 22 ธนวาคม 2521 นาบทบญญตทใหการรบรองสทธและเสรภาพมาบญญตไวอก โดยมสาระสาคญสวนใหญเหมอนกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 แตตดบทบญญตเกยวกบการรบรองความเสมอภาคของชายและหญง เสรภาพในทางวชาการ และเสรภาพในการประกอบอาชพออกไป ภายหลงจากหวหนาคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต ไดกระทาการยดและควบคมการปกครองประเทศไวเปนผลสาเรจ เมอวนท 23 กมภาพนธ 2534 และประกาศยกเลกรฐธรรมนญแหง-ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521 แลว ไดประกาศใชรฐธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2534 โดยใหไว เมอวนท 1 มนาคม 2534 ซงไมปรากฏมบทบญญตใดเลยทใหการรบรองสทธเสรภาพแกประชาชน ตอมา ใน ป 2538 ไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534 โดยเพมหมวดท 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย ตามทประกาศไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท 5) พทธศกราช 2538 เมอวนท 10 กมภาพนธ 2538 ซงนาเอาบทบญญตทให การรบรองสทธเสรภาพทเคยบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 มาบญญตไวอกครง แตไดตดเสรภาพในทางวชาการออกเสยและเพมบทบญญตรบรองสทธในการไดรบบรการทางสาธารณสขทไดมาตรฐาน (มาตรา 41) สทธในการเสนอเรองราวรองทกข (มาตรา 48) และสทธในการไดรบทราบขอมลหรอขาวสารจากหนวยงานราชการ (มาตรา 48) ตลอดระยะเวลาของการพฒนาแนวความคดเกยวกบสทธมนษยชนในประเทศไทย แมถกขดขวางโดยปญหาการเมองการปกครองเปนบางเวลา แตการคมครองสทธมนษยชนโดยทางออม ปรากฏใหเหนผานทางกลไกของรฐ เชน กรณทฝายนตบญญตพจารณาและออกกฎหมายทไมเปน การจากดสทธและเสรภาพของประชาชนมากจนเกนไป การตรวจสอบการทางานฝายบรหารโดยฝายนตบญญต การตรวจสอบการทางานของเจาหนาทฝายปกครองโดยฝายบรหาร เพอมใหเจาหนาทใชอานาจในทางทมชอบดวยกฎหมายและเปนการละเมดสทธของประชาชน การพจารณาพพากษาคดขององคตลาการโดยยดหลกกฎหมาย เพออานวยความยตธรรมแกประชาชน เหลานนบวา เปนกลไกการคมครองสทธมนษยชนแมจะมไดมความมงหมายใหเปนผลโดยตรงกตาม การดาเนนการขององคกรรฐ เพอคมครองสทธมนษยชนโดยตรง ปรากฏขนพรอมกบการจดตงสานกงานคมครองสทธเสรภาพและผลประโยชนของประชาชน (สคช.) สงกดกรมอยการ เมอ พ.ศ. 2525 ซงปจจบนไดเปลยนชอเปน “สานกงานคมครองสทธและชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชน (สคช.)” แตการดาเนนงานขององคกรมขอบเขตจากด สบเนองจากกรอบอานาจหนาทของพนกงานอยการตามกฎหมายตาง ๆ สวนการดาเนนงานขององคกรพฒนาเอกชน เพงมการกอตวขนอยางเปนทางการ ภายหลงเกดเหตการณวปโยค 14 ตลาคม 2516 และ 6 ตลาคม 2519 องคกรแรกทถกกอตง เมอ พ.ศ.2519 สหภาพเพอสทธเสรภาพของประชาชน และในปเดยวกนนนกมการกอตง “กลมประสานงานศาสนาเพอสงคม” (กศส.) หลงจากนนกมการรวมตวกนของบคคลทงในรปองคกร สมาคม มลนธ คณะกรรมการ คณะทางาน

ห น า | 133

กลมศนย สถาบนตาง ๆ เพอทาหนาทในการสงเสรมและคมครองสทธเสรภาพ ตลอดจนสทธมนษยชนใน แงตาง ๆ แกประชาชน เชน สทธของจาเลยหรอผตองหาในกระบวนการยตธรรม สทธของเกษตรกร สทธเดก สทธสตร สทธผใชแรงงาน และสทธทางการเมอง เปนตน

เรองท 3 แนวทางการปฏบตตนตามหลกสทธมนษยชน

จากความเชอทเปนหลกการแหงสทธมนษยชน ซงเชอในเรอง “ศกดศรความเปนมนษยหรอศกดศรความเปนคนในมนษย ทกคนเปนสงททกคนมตดตวมาแตกาเนด” นน เหนไดวาเปนความพยายามททาใหมนษยทกคนในโลกนไดรบการปฏบต และตองปฏบตตอบคคลอนดวยความเคารพในศกดศรความเปนมนษยอยางแทจรง จากาการศกษาทเราไดศกษาหลกสทธมนษยชน และสทธมนษยชนในประเทศไทยมาแลว เหนไดวาเรองของสทธมนษยชน นน มทงสงทเปนเรองใกลตวภายในครอบครว ในสถานททางาน ชมชน ทองถนทเราอาศยอย และเรองไกลตวออกไปในระดบประเทศ เปนเรองทเราเองอาจเปนผกระทาตอบคคลอนและบคคลอนอาจกระทาตอเรา เชน ความรนแรงภายในครอบครว การทอดทงเดก การชมนมเรยกรอง การปฏบตตามกฎหมาย

ลกษณะและเหตแหงการละเมดสทธมนษยชน

เหตการณละเมดสทธมนษยชนนนมหลายระดบ ในทนเราจะทาความเขาใจเหตแหงการละเมดสทธมนษยชนจากใกลตวไปยงสงทไกลตวออกไป 1. ในครอบครว

การละเมดสทธมนษยชนในครอบครว มกจะเปนการใชกาลงบงคบ ควบคม สตร เดก คนชรา ทาใหไดรบอนตรายทางรางกายและหรอทางจตใจ ไดแก การทารายรางกายดวยวธการตาง ๆ ในบางครงอาจรนแรงจนถงแกชวตกม การใชคาพด กรยาอาการทไมสภาพ ดหมน เหยยดยาม เอาเปรยบ ละเลย ทอดทงไมรบผดชอบตอบคคลในครอบครว และไมลวงละเมดทางเพศ

สาเหตของการละเมดสทธมนษยชนในครอบครว มกเกดจากบคคลใกลตวและเกดจากเพศชายเปนสวนใหญ คอ สาม พอ พชาย ทเกดจากความเชอ ลกษณะทางรางกาย และพฤตกรรมการใชชวต กลาวคอ เพศชายเปนเพศทมความเขมแขงแรงในทางรางกายมากกวา และมกดมสรา และขาดสต เกดปญหาคาใชจายไมพอในครอบครว อารมณเสยหงดหงด มการทารายรางกายและจตใจแกบคคลในครอบครวทออนแอกวา

ผลทเกดจากการละเมดสทธมนษยชนในครอบครว ทาใหรางกายของอกฝายไดรบบาดเจบหรอเสยชวต ซงสงผลตอจตใจทงสองฝายทเปนผกระทา คอ ทาใหเสยใจ โกรธ แคน อบอาย รสกผด ในเวลาตอมาเครยด เปนตนทางของการเปนโรคจตและอาการเจบปวยทางกายบางโรค เชน ปวดศรษะ นอนไมหลบอาหารไมยอย มปญหาคาใชจายตามมา เพราะตองใชจายเงนไปกบการรกษาตว สงผลตอคาใชจายจาเปนทเปนภาระทตองรบผดชอบภายในครอบครว ทง คาอาหาร คานา คาไฟ คาเลาเรยนของลก ฯลฯ และมกจะ

ห น า | 134

เปนสาเหตของการหยาราง ครอบครวแตกแยก เดกทเปนลกกลายเปนเดกเกบกด มปญหา เครยด อาจเกดการตดเพอน ไปทดลองเสพยาเสพตด หรอกออาชญากรรม เพอใหไดมาซงทรพยสนเงนทอง 2. ในโรงเรยน

การละเมดสทธมนษยชนในโรงเรยน มกจะเปนการใชกาลง การทารายดวยวาจาจากครและเพอนดวยการลงโทษทรนแรงเกนกวาเหต ครกระทาอนาจารตอนกเรยน เพอนทารายเพอน เชน นกเรยนและผปกครองโรงเรยนแหงหนงรวมตวกนรองเรยนใหผอานวยการของโรงเรยนนอกจากพนท สาเหตจากผอานวยการลงโทษเดกดวยการตจนนองมเลอดไหลซบ ขาบวมเปง และขาเขยวชา เพยงแคเพราะนกเรยนไปนงเลนทโรงอาหารในระหวางทครไมไดมาสอน หรออยางกรณคลปวดโอของนกเรยนหญงตบตกนหลายคในโรงเรยน เพยงแคสาเหตของการไมเคารพรนพรนนอง หรอเพราะแยงผชายกน รวมถงกรณครผชาย ทาอนาจารนกเรยนผหญง

สาเหตของการละเมดสทธมนษยชนในโรงเรยนมกเกดจากฝายทมกาลงมากกวามอานาจเหนอกวามสมาชกลมทใหญกวา ผลทเกดจากการละเมดสทธมนษยชนในโรงเรยน เชน ผเรยนไมอยากมาโรงเรยน ไมมความสข ผลการเรยนตกตา การตงครรภกอนวยอนควร 3. ในสถานททางาน

การละเมดสทธมนษยชนในดานแรงงาน พจารณาไดจากหลกการสทธมนษยชนและการปฏบตเพอแปรหลกการและสทธขนพนฐานในการทางานสการปฏบต เพอใหทกคนทางานในสถานททางานไดอยางเหมาะสม

สทธขนพนฐานทแรงงานตองการ ไดแก สภาพการทางานทปลอดภย ไมเปนอนตรายตอสขภาพ จานวนชวโมงการทางานทเหมาะสม การใหคาจางในระหวางลาปวยและอนญาตใหหยดงานได เงนชดเชยภายหลงเกษยณ เปนตน

การละเมดสทธมนษยชนในททางาน ไดแก การจางทางานภายใตเงอนไขทไมไดรบการควบคมและไมไดรบการคมครอง เปนงานทไมมสวสดการหรอการคมครองดานสงคมใด ๆ ซงลกษณะดงกลาวเกดขนจากแรงงานในระบบและผรบงานไปทาทบาน หาบเร หรอ เกษตรกรรายยอย แรงงานรบจางทวไป และแรงงานงานนอกระบบ เชน คนงานทไมมนายจางเปนการถาวร คนทางานบานทว ๆ ไป รวมทง การทางานอยในททางานทไมมระบบควบคมและคมครองในหนวยงานตาง ๆ ทงภาคเกษตร การผลต และบรการ การทางานของแรงงานนอกระบบ ซงไมสามารถจดตงองคกรและมตวแทนได

การละเมดสทธมนษยชนในททางาน มหลายสาเหต แตพบเหนมากทสดเรองหนงคอ การลวงละเมดทางเพศในสถานททางาน ซงมเหตผลพนฐานมาจาก การทนายจางและผไดรบมอบหมายจากนายจาง เชน ผจดการ หวหนางาน ผควบคมงาน ฯลฯ มอานาจบงคบบญชาเหนอลกจาง ลกจางตองเชอฟงและปฏบตตามคาสงของบคคลเหลาน นายจางหรอผบงคบบญชาทไมด อาจใชอานาจบงคบบญชาแสวงหาความสข ความพงพอใจทางเพศจากผใตบงคบบญชา ทาใหลกจางตองถกลวงละเมดทางเพศ เกดความไมสบายใจ อดอดใจ มผลเสยตอการทางานและผลประกอบการของนายจาง 4. การดาเนนการในภาครฐ

การละเมดสทธมนษยชนทเกดจากการกระทาของภาครฐ คอ การปฏบตของเจาหนาทภาครฐทกระทาตอประชาชน ทงในเรองการใหการศกษา การรกษาพยาบาล การจบกมคมขง การกดกนสทธบางอยาง การเลอกปฏบตเพราะตางศาสนา เชอชาต ฐานะ

ห น า | 135

ผลของการละเมดสทธมนษยชนของฝายรฐ ทาใหประชาชนเกดความรสกวาไมไดรบความเปนธรรม อาจเกดการรวมกลมตอสเรยกรองกบฝายรฐ สรางความวนวายใหแกสงคม

สาเหตของการละเมดสทธมนษยชนทเกดจากการกระทาของเจาหนาทของรฐ มทงทกฎหมาย ไมเหมาะสม การมอานาจมากเกนไปของฝายรฐ การขาดองคการตรวจสอบถวงดลผมอานาจ

สรปสาเหตของการละเมดสทธมนษยชนในทกแหง เกดจากฝายทมกาลงมากกวามอานาจมากกวามพรรคพวกมากกวา ออนแอกวา จงเปนฝายถกกระทา ผลของการละเมดสทธมนษยชน คอ ฝายถก-กระทา ไมสามารถใชชวตไดอยางมศกดศรของความเปนมนษย หากปลอยปละละเลยใหเกดการละเมดสทธมนษยชนในสถานทตาง ๆ ตงแต ครอบครว โรงเรยน สถานททางาน และในสงคม ประชาชนในสงคมนนยอมขาดความมนคงทางกายและทางจตใจ แนวทางการปฏบตตนตามหลกสทธมนษยชน 1) ไมเปนผกระทาความรนแรงใด ๆ ตอบคคลอน 2) ไมยอมใหบคคลอนกระทาความรนแรงตอตนเอง 3) ไมเพกเฉยเมอพบเหนการละสทธตอบคคลอน ควรแจงเจาหนาททเกยวของหรอใหความชวยเหลอตามสมควรในสวนททาได 4) มการรวมกลมในภาคประชาชนอยางเปนระบบและจดตงเปนกบองคกร มลนธเพอปกปองคมครองผออนแอกวาในสงคม เพอใหเกดพลงในการตรวจสอบเรยกรองใหรฐมการจดทากฎหมายทเกดประโยชนตอสวนรวม 5) รณรงคใหมการเหนคณคาและความสาคญของการปกครองและสงเสรมสทธมนษยชน

ห น า | 136

กจกรรมบทท 4

1. ใหอธบายความหมายของสทธมนษยชนมาพอเขาใจ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 2. องคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐานทแตละบคคลควรไดรบการคมครองจากรฐประกอบดวยเรองอะไรบางและแตละเรองมขอบเขตอยางไรใหอธบายมาพอเขาใจ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ห น า | 137

3. ใหอธบายกลไกของรฐทแสดงวาประเทศไทยใหความสาคญกบการคมครองสทธมนษยชน

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................... 4. ในครอบครวของทานมพฤตกรรมหรอการกระทาใดทเปนการละเมดสทธมนษยชนแกสมาชกคนใดคนหนงหรอไม ถามทานจะแกไขปญหานนอยางไร และถาไมมทานมหลกการในการอยรวมกนในครอบครวอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ห น า | 138

เฉลยกจกรรม กจกรรมทายบทท 1 และ 2 เปนกจกรรมศกษาคนควาอภปรายไมแนวเฉลย

เฉลยกจกรรมบทท 3

1.รฐธรรมนญมความสาคญกบประเทศไทยในแงใดบาง แนวคาตอบ

มความสาคญ เพราะเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ ซงเปนหลกใหผคนทงประเทศยดถอและยอมรวมกนวากฎหมายอน ๆ จะขดหรอแยงรฐธรรมนญไมได ดงนน บทบญญตในรฐธรรมนญจงมผลผกพนกบชวตของทกคนในประเทศไทย เปนหลกประกนวาจะไดรบบรการและหลกประกนในเรองความปลอดภยในชวตและทรพยสนจากรฐในเรองใดบาง ทาใหบานเมองมกฎกตกาในการอยรวมกน 2. รฐธรรมนญฉบบแรกของไทยมทมาจากทใด แนวคาตอบ

เกดจากการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขของคณะราชย เมอ พ.ศ. 2475 3. อะไรคอสาเหตของการเปลยนแปลงรฐธรรมนญของไทย แนวคาตอบ

สวนใหญเกดจากกลมผมอานาจทางการเมองในขณะนนเหนวารฐธรรมนญทใชอยไมเหมาะสม 4. องคกรตามรฐธรรมนญถกกาหนดและตงขนดวยเหตผลใดบาง แนวคาตอบ เพอเปนองคกรในการตรวจสอบพฤตกรรมหรอการบรหารงานของฝายการเมองและฝายขาราชการประจา 5. ผลของการใชรฐธรรมนญตงแตอดตถงปจจบนไดกอใหเกดความเปลยนแปลงดานใดบางแกสงคมไทยรวมทงฐานะของประเทศไทยในสงคมโลก แนวคาตอบ

ผลตอสงคมไทยในภาพรวมประชาชนไดรบสทธเสรภาพในการดาเนนชวตมากขน รวมทงไดรบการบรการขนพนฐานในการดาเนนชวตทจาเปนจากรฐ เชน การศกษา การรกษาพยาบาล การนบถอศาสนาและเลอกถนทอย การไดรบการปฏบตภายใตกฎหมายเดยวกน สวนในสายของสงคมโลกประเทศไทยไดรบการยอมรบวามใชบานปาเมองเถอน ไดรบยอมรบในเรองหลกกฎหมายวาดวยความเปนสากล

ห น า | 139

5. ผลของการใชรฐธรรมนญตงแตอดตถงปจจบนไดกอใหเกดความเปลยนแปลงดานใดบางแกสงคมไทยรวมทงฐานะของประเทศไทยในสงคมโลก แนวคาตอบ

ผลตอสงคมไทยในภาพรวมประชาชนไดรบสทธเสรภาพในการดาเนนชวตมากขน รวมทงไดรบการบรการขนพนฐานในการดาเนนชวตทจาเปนจากรฐ เชน การศกษา การรกษาพยาบาล การนบถอศาสนาการเลอกถนทอย การไดรบการปฏบตภายใตกฎหมายเดยวกน สวนในสายของสงคมโลกประเทศไทยไดรบการยอมรบวามใชบานปาเมองเถอน ไดรบยอมรบในเรองหลกกฎหมายวามความเปนสากล 6. เปนกจกรรมศกษาคนควาไมมแนวเฉลย

เฉลยกจกรรมบทท 4 เรองท 1

1. ใหอธบายความหมายของสทธมนษยชนมาพอเขาใจ แนวคาตอบ

สทธมนษยชน หมายถง ศกดศรความเปนมนษย หรอศกดศรความเปนคน เปนสงททกคนมตดตวมาแตกาเนดโดยไมแบงแยกเชอชาต สผว เพศ ภาษา ศาสนา ความเหนทางการเมองหรอแนวคดอน ๆ เผาพนธหรอสงคมทรพยสนถนกาเนดหรอสถานะอน ๆ 2. องคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐานทแตละบคคลไดรบการคมครองจากรฐประกอบดวยเรองอะไรบางและแตละเรองมขอบเขตอยางไรใหอธบายมาพอเขาใจ แนวคาตอบ

องคประกอบของสทธมนษยชนทแตละบคคลควรไดรบการคมครองจากรฐ ไดแก เรองสทธเสรภาพความเสมอภาค และความเปนธรรม รายละเอยดของแตละองคประกอบดงน 1. สทธในการทจะมทอยอาศยมอาหารกน มยารกษาโรค ไดรบการศกษา การไมถกทารายรางกายและจตใจ และการมชวตทปลอดภย 2. เสรภาพในการแสดงความคดเหนทไมละเมดสทธของผอนในการเลอกอาชพทไมผดกฎหมาย ในการเลอกคครอง ในการเดนทาง ในการนบถอศาสนา และในการชมนมโดยสงบสนตปราศจากอาวธ 3. ความเสมอภาคในการไดรบการปฏบตจากรฐโดยเทาเทยมกนมหลกประกนวาจะไมถกเลอกปฏบตและไมโดนเอาเปรยบ 4. ความเปนธรรมกลมคนดอยโอกาสคนพการผออนแอกวา ไดแก เดก สตร คนชรา คนพการ ตองไดรบการปฏบตในบางเรองทแตกตางจากบคคลทวไปทเขาถงโอกาสไดมากกวา แขงแรงกวาทงทางรางกายและจตใจ เพอใหโอกาสคนกลมนสามารถดาเนนชวตไดอยางปกตสขมคณภาพชวตทไมดอยกวาคนทวไป

ห น า | 140

3. ใหอธบายกลไกของรฐทแสดงวาประเทศไทยไดใหความสาคญกบการคมครองสทธมนษยชน แนวคาตอบ

การคมครองสทธมนษยชนโดยทางออมปรากฏใหเหนผานทางกลไกของรฐ เชน • กรณทฝายนตบญญตพจารณาและออกกฎหมายทไมเปนการจากดสทธและเสรภาพของประชาชนมากจนเกนไป การตรวจสอบการทางานของฝายบรหารโดยฝายนตบญญต การตรวจสอบการทางานของเจาหนาทฝายปกครองโดยฝายบรหาร เพอมใหเจาหนาทใชอานาจในทางทมชอบดวยกฎหมายและเปนการละเมดสทธของประชาชน การพจารณาพพากษาคดขององคกรตลาการโดยยดหลกกฎหมายเพออานวยความยตธรรมแกประชาชน • การใหสทธในการเลอกทอยอาศยเลอกประกอบอาชพทสจรต • ฯลฯ 4. ในครอบครวของทานมพฤตกรรมหรอการกระทาใดทเปนการละเมดสทธมนษยชนแกสมาชกคนใดคนหนงหรอไมถามทานจะแกไขปญหานนอยางไรและถาไมมทานมหลกในการอยรวมกนในครอบครวอยางไร แนวคาตอบ

ใหพจารณาวาพฤตกรรมทผดจากองคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐานหรอไม ถามพฤตกรรมใดทผดจากองคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐานแสดงวามการละเมดหากเขาองคประกอบของ สทธมนษยชนขนพนฐานแสดงวาไมมการละเมดสทธมนษยชนในครอบครว

ห น า | 141

บรรณานกรม

1) กระทรวงศกษาธการ. (2540). ชดการเรยนการสอนเรองสหประชาชาต ระดบ มธยมศกษาตอนปลาย.กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว 2) กรมการศกษานอกโรงเรยน . (2546) . ชดการเรยนทางไกล หมวดวชาพฒนาสงคม และชมชน (เลม 2) ระดบมธยมศกษาตอนตน กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว 3) คณะอาจารย กศน. คมอการเรยนรหลกสตรใหมระดบมธยมศกษาตอนปลาย สาระ การเรยนร หมวดวชา พฒนาสงคมและชมชน. กรงเทพฯ : บรษทไผมเดย เซนเตอร จากด ความเคลอนไหวทางการจดการศกษาของศธ.กบ คสช. ทนาร. [เวปไซต] เขาถงไดจาก

http://jukravuth.blogspot.com/ . สบคนเมอ วนท 26 สงหาคม 2557. จกราวธ คาทว. สนต/สามคค/ปรองดอง/คานยม 12 ประการ ของ คสช. : เนอหาชวยสอน และจดกจกรรม เพอนคร, 2557. (เอกสารอดสาเนา). 4) วไล ทรงโฉม. (2548). สอการเรยนร หมวดวชาพฒนาสงคมและชมชน ระดบ มธยมศกษาตอนปลายการศกษานอกโรงเรยนตามหลกสตรการศกษาระดบ พนฐาน พทธศกราช 2544 . กรงเทพฯ : บรษทลามาจรญพานช จากด 5) เผดจ เอมวงศ และคณะ.(2551). กฎหมายในประจาวน : ตนเองครอบครว ชมชนและประเทศชาต

ชวงชนท 3 กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม. กรงเทพฯ: สานกพมพเอมพนธ จากด

6) ยรารตน พนธยรา และคณะ (2552). สทธมนษยชน หมวดวชาพฒนาสงคมและชมชน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย หลกสตรการศกษาระดบพนฐาน พทธศกราช 2544 . กรงเทพฯ :สานกพมพเอมพนธ จากด วดพเดย สารานกรมเสร. อบราฮม ลนคอลน. [เวปไซต]. เขาถงไดจาก : http://th.wikipedia.org/wiki สบคนเมอวนท 25 สงหาคม 2557 ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลมพระเกยรต

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธนวาคม 2554. กรงเทพฯ ราชบณฑตยสถาน, 2556.

ห น า | 142

7) สถาบนการศกษาทางไกล สานกงาน กศน. (2548). ชดการเรยนทางไกล หมวดวชา พฒนาสงคมและชมชน(เลม 2) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย กรงเทพฯ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ ราชกจจานเบกษา เลมท 127 ตอนท 69 ก. ประกาศวนท 12 พฤษจกายน 2553. พระ ราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พทธศกราช 2553. สนต/สามคค/ปรองดอง/คานยม 12 ประการ ของ คสช. : เนอหาชวยสอน และจดกจกรรม

เพอนคร. [เวปไซต]. เขาถงไดจาก :http://www.slideshare.net/jukravuth. สบคนเมอวนท 26 สงหาคม 2557

8) สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต(ป.ป.ช.). รวมพลงเดนหนา ฝาวกฤตคอรรปชน, เอกสารประชาสมพนธ มปป.

_______. โครงการเสรมสรางเครอขายประชาชนในการพทกษสาธารณสมบต, 2553. (เอกสาร อดสาเนา)

9) สานกกฎหมาย สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต(ป.ป.ช.). รวมกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรต, 2555.

10) _______. “ยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต”. สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต

11) _______. กรอบเนอหาสาระ เรอง การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามการทจรต, 2556. เอกสารอดสาเนา

12) การทจรตคออะไร, เขาถง www.oknation.net วนท 19 มนาคม 2556.

ห น า | 143

คณะผจดทาคณะผจดทา

ทปรกษา 1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการกศน. 2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการกศน. 3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการกศน. 4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตรกศน. 5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน คณะทางาน 1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน ผพมพตนฉบบ 1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 2. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน ผออกแบบปก นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ห น า | 144

คณะกรรมการจดทา

เนอหา เพมเตม เรอง “การมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต”

ประธานและรองประธานคณะกรรมการ 1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน. 2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน. 3. นายชาญวทย ทบสพรรณ รองเลขาธการ กศน. คณะกรรมการทปรกษา 5. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ขาราชการบานาญ 6. นายบญสม นาวานะเคราะห ขาราชการบานาญ 4. นายกลธร เลศสรยะกล ผเชยวชาญเฉพาะดานพฒนาหลกสตร 7. นายมนตชย วสวต ผอานวยการสานกงานปองกนการทจรต ภาคประชาสงคมและการพฒนาเครอขาย 8. นางสปรยา บญสนท เจาพนกงานปองกนการทจรต สานกงาน ป.ป.ช. 9. นายประทป คงสนท นกกฎหมาย สานกงาน ป.ป.ช. คณะกรรมการผเขยนและเรยบเรยง 1. นางรตนา แกนสาร ศกษานเทศก สานกงาน กศน.จงหวดสมทรปราการ 2. นายอนนต คงชม ผอานวยการ กศน.อาเภอปางศลาทอง จ.กาแพงเพชร. 3. นางสปราณ จฑามาศ สานกงาน กศน.จงหวดกระบ 3. นายสภาพ เมองนอย กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 4. นายกตตพงศ จนทวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน คณะกรรมการผบรรณธการ 1. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ขาราชการบานาญ 2. นายมนตชย วสวต ผอานวยการสานกงานปองกนการทจรต

ภาคประชาสงคมและการพฒนาเครอขาย 3. นางสปรยา บญสนท เจาพนกงานปองกนการทจรต สานกงาน ป.ป.ช. 4. นายประทป คงสนท นกกฎหมาย สานกงาน ป.ป.ช.

ห น า | 145

คณะผจดทา

เนอหา เพมเตม เรอง “หลกการสาคญของประชาธปไตย และการปฏบตตนตามคณธรรม จรยธรรม คานยมในการอยรวมกนอยางสนต สามคค ปรองดอง สมานฉนท”

ทปรกษา 1. นายการณ สกลประดษฐ เลขาธการ กศน. 2. นายชาญวทย ทบสพรรณ รองเลขาธการ กศน. 3. นายสรพงษ จาจด รองเลขาธการ กศน. 4. นางศทธน งามเขตต ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยน เรยบเรยง จากการประชม ครงท 1 1. นายทองอย แกวไทรฮะ ขาราชการบานาญ 2. นางวนเพญ สทธากาศ ขาราชการบานาญ 3. นายวฒนา อคคพานช ขาราชการบานาญ 4. นางบปผา ประกฤตกล ขาราชการบานาญ 5. นายไตรรตน เอยมพนธ โรงเรยนสตรวทยา 2 ในพระอปถมภ สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน 6. นางสาวณฐภสสร แดงมณ สถาบน กศน.ภาคใต 7. นางวภานนท สรวฒนไกรกล กศน.อาเภอคลองหลวง จ.ปทมธาน

ผเขยน เรยบเรยง และ บรรณาธการ จากการประชมครงท 2 1. นางวนเพญ สทธากาศ ขาราชการบานาญ 2. นางสคนธ สนธพานนท ขาราชการบานาญ 3. นางสาววธนยวรรณ อราสข ขาราชการบานาญ 4. นายวฒนา อคคพานช ขาราชการบานาญ 5. นางพวสสา นภารตน โรงเรยนบดนทรเดชา (สงห สงหเสน) 6. นายจกราวธ คาทว กศน.อาเภอสรรพยา จ.ชยนาท 7. นางอาพน คาทว กศน.อาเภอสรรพยา จ.ชยนาท

คณะทางาน 1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 3. นางสาวสลาง เพชรสวาง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 4. นางสาวเบญจวรรณ อาไพศร กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 5. นางสาวชมพนท สงขพชย กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 6. นางจฑากมล อนทระสนต กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 7. นางสาวทพวรรณ วงคเรอน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ห น า | 146

คณะผปรบปรงขอมลเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ป พ.ศ. 2560 ทปรกษา 1. นายสรพงษ จาจด เลขาธการ กศน. 2. นายประเสรฐ หอมด ผตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ ปฏบตหนาทรองเลขาธการ กศน. 3. นางตรนช สขสเดช ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ผปรบปรงขอมล นายฐปนรรฆ ชตชยววฒนกล กศน.เขตมนบร กรงเทพมหานคร คณะทางาน 1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 3. นางสาวเบญจวรรณ อาไพศร กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 4. นางเยาวรตน ปนมณวงศ กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 5. นางสาวสลาง เพชรสวาง กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 6. นางสาวทพวรรณ วงคเรอน กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 7. นางสาวนภาพร อมรเดชาวฒน กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 8. นางสาวชมพนท สงขพชย กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย