Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

(1453-αρχές 19ΟΥ ΑΙ.)

• ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

• ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ

• ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η καθημερινή ζωή

Εσωτερικό σπιτιού (18ος αι.)Έγχρωμη λιθογραφία σε σχέδιο του Υλαίρ, Αθήνα, Μουσείο

Μπενάκη

Αθήνα, οι Αέρηδες (Μοναστηράκι)

Η κρήνη (βρύση)

ΑΘΗΝΑ

Νησιωτική ζωή (Σαντορίνη)

Πανηγύρι στην Ανάσταση

«Παρηγοριά»

Έλληνας προεστός με την επίσημη στολή του (18ος αι.)

Μανιάτισσα

Οι δωρητές παρεκκλησίου σε μονή του Αγίου Όρους, Τοιχογραφία (1791), Άγιο όρος, Μεγίστη Μονή Βατοπεδίου

Φαναριώτης

Έλληνας έμπορος (18ος αι.)

Ναυτικοί

Ανάπτυξη ναυτιλίας-ελληνικό πλοίο με ρωσική σημαία

Ο εμπορικός στόλος των υπόδουλων Ρωμιών αποτέλεσε τη «μαγιά της λευτεριάς» στα πελάγη, γιατί ήταν αρματωμένα για να αντιμετωπίζουν τους πειρατές.

Αρματολός:ή κλέφτης

• ΑΡΜΑΤΟΛΟΙ: Μέλη ένοπλων σωμάτων της Οθωμανικής Διοίκησης που πολλές φορές μετατρέπονταν και σε

• ΚΛΕΦΤΕΣ: αγρότες που κατέφευγαν στην παρανομία ζώντας στα βουνά σε ομάδες (μαζί και με τις οικογένειές τους) κυρίως γιατί δεν πλήρωναν τους δυσβάχταχτους φόρους ή για να αποφύγουν ποινές και τιμωρίες.

«Η μαγιά της λευτεριάς» (Ι. Μακρυγιάννης)

Κλέφτης κ΄Αρματολός

Κλεφτουριά

Τοπική Αυτοδιοίκηση: Κοινότητες

Πολύτιμη κληρονομιά δημοκρατίας από το Βυζάντιο ήταν οι Κοινότητες (χωριά) όπου οι Ρωμιοί διοικούνταν αυτόνομα από άρχοντες που τους εξέλεγαν οι ίδιοι από ανάμεσά τους. Εννοείται ότι έπρεπε να τους εγκρίνουν οι Τούρκοι άρχοντες.

Οι πρόκριτοι συνέλεγαν τους φόρους και είχαν το καθήκον να κρατούν την τάξη. Διαφορετικά τιμωρούνταν και με τη ζωή τους. Είχαν και μερική δικαστική εξουσία.

Πρόκριτοι ή Προεστοί

Οι κυριότεροι φόροι

• Κεφαλικός φόρος (χαράτσι)• Μελαχικά (φόροι για τη συντήρηση του

Τουρκικού ναυτικού, στις παραθαλάσσιες περιοχές)

• Υποχρεωτική ναυτολογία • Φόρος του αίματος (παιδομάζωμα)• Φόρος της δεκάτης (το 1/10 του

εισοδήματος)

Φόρος αίματος (παιδομάζωμα)

Ν.Γύζη, «Αρραβωνιάσματα»

Σώμα γενιτσάρων

Γενίτσαρος

Γενίτσαρος ραγιάς

Υποχρεωτική ναυτολογία («λεβέντες»)

Το Πατριαρχείο και η Εκκλησία

Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

Ο Πατριάρχης αντιμετωπίστηκε ως ο αντιπρόσωπος όλων των χριστιανών υπόδουλων της Αυτοκρατορίας και κατά κάποιο τρόπο διάδοχος των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων.

Πατριάρχης την εποχής της Τουρκοκρατίας

Ο κλήρος (ανώτερος και κατώτερος) καθώς και οι προεστοί (των κοινοτήτων, των πόλεων και της Κωνσταντινούπολης, οι Φαναριώτες) είχαν ιδιαίτερη θέση στην κοινωνία αλλά και συχνά ήταν υπόλογοι για τυχόν εξεγέρσεις ή όταν δεν πληρώνονταν οι φόροι που απαιτούνταν.

Παιδεία•Τους πρώτους αιώνες η παιδεία παρήκμασε

και η παράδοση λέει ότι τα παιδιά μάθαιναν ανάγνωση και γραφή στις εκκλησίες από τους ιερείς και τους μοναχούς (κρυφό σχολειό) γιατί σύμφωνα με το Κοράνι επιτρεπόταν να συγκεντρώνονται για προσευχή και λατρεία. Αλλά και πάλι αυτό ήταν στη διάθεση των κατά τόπους Τούρκων αρχόντων.•Έτσι διατηρήθηκε η Ελληνική γλώσσα και η

στοιχειώδης παιδεία.

Ν.Γύζη, Το κρυφό σχολειό

Κρυφό σχολειό

Ελληνισμός των Παροικιών

Παροικίες: Έμποροι κ΄ βιοτέχνες

Το λιμάνι της Τεργέστης (Ιταλία) στις αρχές του 19ου αιώνα

Βενετία:Ο ναός του Αγίου Γεωργίου και το ελληνικό σχολείο (το Φλαγγινιανό Φροντιστήριο)

της ελληνικής κοινότητας.

Ποιοι έδωσαν ώθηση στην ανάπτυξη της παδείας το 18ο και 19ο αιώνα

• Οι Έλληνες των παροικιών στέλνοντας χρήματα στους τόπους καταγωγής τους για την ίδρυση σχολείων.

• Οι ΄Ελληνες των παροικιών δίνοντας υποτροφίες σε νέους για να σπουδάσουν στο εξωτερικό και να γυρίσουν να γίνουν δάσκαλοι.

• Οι Έλληνες που απέκτησαν πλούτο με το εμπόριο και τη ναυτιλία και ίδρυαν σχολεία κατά τόπους.

Σύντομο χρονικό της ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ και των

ΕΞΕΓΕΡΣΕΩΝ κατά την Τουρκοκρατία

Στη διάρκεια των τεσσάρων αιώνων της Τουρκοκρατίας έγιναν πολλές προσπάθειες για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Εξεγέρσεις οι περισσότερες από τις οποίες υποκινούνταν από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις οι οποίες, όταν βρίσκονταν σε πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, προσπαθούσαν να δημιουργήσουν αναταραχή στο εσωτερικό της, για να διασπάσουν τον τουρκικό στρατό και να τον αποδυναμώσουν.

Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 Ο τουρκικός στόλος καταστράφηκε

ολοκληρωτικά από τους Δυτικούς, συμμετείχαν και ελληνικά πλοία.

Ο Μητροπολίτης Λάρισας Διονύσιος, γνωστός ως Φιλόσοφος ή, κατά

τους Τούρκους,Σκυλόσοφος (1600)

Ξεσήκωσε τους υπόδουλους Έλληνες στην ορεινή Θεσσαλία. Το κίνημά του απέτυχε .

Τα Ορλωφικά Η Μάχη της Χίου, έργο του Ιβάν

Αϊβαζόφσκι(1848). Η μάχη έλαβε χώρα στις 24 Ιουνίου 1770.

Με την ονομασίαΟρλωφικά είναι γνωστή στην ιστορία του Ανατολικού Ζητήματος η εξέγερση των Ελλήνων της Πελοποννήσου και της Κρήτης) και οι επιχειρήσεις των Ρώσων στη νότια Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου και στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασία. (1768-1774). Πρωταγωνιστές ήταν οι αδελφοί Ορλώφ.

Οι αδελφοί Ορλώφ

Λάμπρος Κατσώνης

Ο Λάμπρος Κατσώνης καταγόταν από τη Λιβαδειά και ήταν αξιωματικός του ρωσικού στρατού. Με ορμητήριο το νησί Κέα, έπλεε στο Αιγαίο με έναν μικρό στόλο, κάνοντας επιθέσεις εναντίον τουρκικών πλοίων, θεωρώντας πως θα έχει την υποστήριξη των Ρώσων.Η εξέγερση, όμως, απέτυχε και ο ίδιος βρήκε τραγικό θάνατο.

Οι ΣουλιώτεςΑρβανίτες (χριστιανοί Αλβανοί) στην

καταγωγή, κάτοικοι του ορεινού συγκροτήματος από χωριά που ονομάζονταν Σούλι, κρατούσαν ελεύθερα τα εδάφη τους ώσπου ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων, ο Τουρκαλβανός πασάς της Ηπείρου, με προδοσία τους νίκησε το 1803.

Όσοι επιβίωσαν κατέβηκαν νοτιότερα στην Στερεά Ελλάδα ή πέρασαν στα Επτάνησα και συμμετείχαν ως οπλαρχηγοί στην Ελληνική Επανάσταση (Μποτσαραίοι, Τζαβελαίοι κ.α.)

Σουλιώτης

Σουλιώτισσες πολεμούν τον Αλή Πασά

Μετά από όλες αυτές τις αποτυχημένες εξεγέρσεις κατά τις οποίες οι υπόδουλοι έλπιζαν πως θα έχουν τη στήριξη των Ρώσων και της Ευρώπης, οι πρόγονοι των σημερινών Ελλήνων συνειδητοποίησαν

πως θα έπρεπε να στηριχθούν μόνο στον εαυτό τους.

Τι ήταν εκείνο που προετοίμασε

και βοήθησε τους υπόδουλους να

επαναστατήσουν χωρίς να

περιμένουν εξωτερική βοήθεια;

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ

(περ.1750-1830)

Πώς οι υπόδουλοι γνώρισαν το Διαφωτισμό;

• Μέσω των ΠΑΡΟΙΚΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ• Μέσω των ΕΜΠΟΡΩΝ και των

ΝΑΥΤΙΚΩΝ που ταξίδευαν και έφερναν τις νεοτερικές ιδέες, δηλ. τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και της Αρχής των Εθνοτήτων.

Η χάρτα της Ελλάδος, Ρήγας Φεραίος 1797, Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ

+

«Ο Ρήγας και ο Κοραής σώζουν την Ελλάδα»,του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ/ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Το κίνημα μέσα στην Εκκλησία που δεν απέρριπτε τις ιδέες του Διαφωτισμού

για τη σημασία της λογικής και τη μελέτη της Αρχαιότητας και των

Θετικών Επιστημών.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ/ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ

Ο ΚΟΣΜΑΣ ο ΑΙΤΩΛΟΣ

δίδασκε ότι είναι καλύτερο να μην έχουν οι άνθρωποι να φάνε παρά να μην έχουν δάσκαλο και σχολείο για να μαθαίνουν

τα παιδιά τους γράμματα.