54

Click here to load reader

ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Μπακάλης Κώσταςhistory-logotexnia.blogspot.com

Ε Ν Ο Τ Η Τ Α 5 Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι.

έως τις αρχές του 19ου αι.Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Page 2: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

. α ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΑΙΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Page 3: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Παρατηρώ το χάρτη και σχολιάζω τα εδαφι κά όρια της οθωμανικής.κυριαρχίας

Page 4: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

« » Το άνοιγμα της δυτικής Ευρώπης προς την Ανατολή έφερε την ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων Δύσης και Οθωμανικής

.Αυτοκρατορίας Οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην οικονομική πρόοδο των

( ) :Ελλήνων αλλά και των Εβραίων και των Αρμενίων ήταν

Οι ναπολεόντειοι πόλεμοι, κατά τη διάρκεια των οποίων αγγλικά .και γαλλικά πλοία είχαν περιορισμένη παρουσία στη Μεσόγειο

Η (1774)Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή , που επέτρεπε την ελεύθερη διέλευση των Στενών σε όσα πλοία ύψωναν τη ρωσική

.σημαία

Η αποστροφή .των Οθωμανών για το εμπόριο και τη ναυτιλία

Page 5: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Γελοιογραφία 1792: του ΗΜεγάληΑικατερίνη προχωράει προς την

,Κωνσταντινούπολη περνώντας πάνω από τα κεφάλια των Ευρωπαίων

.βασιλιάδων

Page 6: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Αναπτύχθηκαν σπουδαία εμπορικά κέντρα στην Οθωμανική:Αυτοκρατορία

- , , , Ιωάννινα Σμύρνη Χίος Θεσσαλονίκη

Και ενισχύθηκαν οι ελληνικέςπαροικίες

- , , .Βιέννη Βουδαπέστη Τεργέστη

Page 7: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Page 8: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Η Ορθόδοξη Εκκλησία γενικώς

- :με εξαίρεση τους Μεθόδιο Ανθρακίτη Ευγένιο Βούλγαρη

που ασπάστηκαν –διαφωτιστικές ιδέες

αντιστρατεύτηκε τις ιδέες του

Διαφωτισμού:- από φόβο μήπως

κλονιστεί η ορθοδοξία- και κινδυνεύσει ο

.Ελληνισμός

Page 9: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Έγγραφο του1720 με τηνυπογραφή

του πατριάρχηΚωνσταντινουπό

λεως .Ιερεμία Γ ΄

▲ Η σφραγίδα του πατριάρχη , Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλου Ε ΄ που

ίδρυσε την Αθωνιάδα . σχολή Στη σφραγίδα: « διαβάζουμε Κύριλλος με το έλεος του Θεού

αρχιεπίσκοπος , Κωνσταντινουπόλεως Νέας ».Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης

Page 10: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Στα παρακάτω αποσπάσματα διαβάζουμε πώς αντέδρασε το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και το περιβάλλον του στις νέες ιδέες που έφερε η Γαλλική Επανάσταση, αλλά και την απάντηση του

Αδαμάντιου Κοραή η οποία κυκλοφόρησε ανώνυμα.

Στον αιώνα αυτό εμφανίστηκε μιακαινούργια [ πονηριά και απάτη του

], [...]διαβόλου δηλαδή το σύστημα [= της ελευθερίας το δημοκρατικό

πολί ]. τευμα Αυτό το σύστημα στην αρχή φαίνεται τάχα , καλό ίσα ίσα

, , για να εξαπατήσει όσο μπορεί και [ ]. τους εκλεκτούς ακόμη Υπάρχει [ ’ ]όμως σ αυτό ένα δόλωμα

διαβολικό και ένα δηλητήριο,ολέθριο που στόχο έχει να ρίξει

τους λαούς στην απώλεια και στο [...]. , χάος Αδερφοί μην ξεφύγετε από

το [...], δρόμο της σωτηρίας κλείστε’ τ αυτιά σας και μην ακούτε

καθόλου αυτές τις καινούργιες [ ] ελπίδες υποσχέσεις για ελευθερία

[...]. Παντού [...] αυτό το διαβολικό , σύστημα προκάλεσε φτώχεια

, , , φόνους ζημιές κλεψιές τέλεια,ασέβεια .ψυχική απώλεια

, , Κυρ Άνθιμος Διδασκαλία πατρική 1798έτος

Απόδοση στη σύγχρονη γλώσσα

[...] Κατηγορεί ψεύτικα τα ευρωπαϊκά έθνη που μόλις απελευθερώθηκαν

.για πολλά κακά [= ] Αυτά τα κακά όμως βρίσκονται όλα στην τουρκική

[= επικράτεια ΟθωμανικήΑυτοκρα ]. τορία ’ , Σ αυτή κι όχι στα

ελεύθερα κράτη που κυβερνιούνται , ·με νόμους βασιλεύουν τα πάθη ’ σ

· ’ αυτή κυριαρχεί η αρπαγή σ αυτή οδυνατός

, επικρατεί και νικάει τον αδύνατο ο πλούσιος , το φτωχό ο πανούργος τον

: , απλό διότι ο δυνατός ο πλούσιος και ο πανούργος έχουν τον τρόπο να

χορτάσουν ή και να εξαπατήσουντον

άπληστο τύραννο για να γλιτώσουν τηνποινή που ταιριάζει στις κακές τους

.πράξεις[ ], Αδαμάντιος Κοραής Αδελφική

, 1798διδασκαλία έτος Απόδοση στη σύγχρονη γλώσσα

Page 11: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

► Η βιβλιοθήκη του Ευγένιου Βούλγαρη στο σπίτι του στην

. Κέρκυρα Ο Βούλγαρης γεννήθηκε στην Κέρκυρα αλλά έζησε πολύ

. καιρό στη Ρωσία Υποστήριζε τηναρχαία ελληνική γλώσσα αλλά και

πολλές από τις ιδέες του. Διαφωτισμού Δίδαξε στα

Ιωάννινα και κυρίως στο Άγιο. Όρος Με τη διδασκαλία και τις

εκδόσεις του έκανε γνωστό το φιλόσοφο Τζον Λοκ και τις ιδέες

. του Ο Βούλγαρης ήταν ο πρώτοςπου μετέφρασε έργα του Βολτέρου

. 1768 στα ελληνικά Το εκδόθηκε στη Λιψία το δοκίμιό του

. Σχεδίασμα περί της ανεξιθρησκίας Σε αυτό ο Βούλγαρης δημιούργησε

μια , καινούρια λέξη τηνανεξιθρησκία, για να

περιγράψει το δικαίωμα που έχουμε όλοι μας να διαλέγουμε σε

ποια θρησκεία θέλουμε να.πιστεύουμε

Page 12: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Πήραν την ονομασία τους από το Φανάρι, μια

/ .συνοικία της Κων πολης Προέρχονταν από παλιές

αρχοντικές οικογένειες. Ήταν γλωσσομαθείς και

σπουδασμένοι στη Δύση. Κατείχαν υψηλά

αξιώματα στην Οθωμανική:Διοίκηση

- Μεγάλοι Διερμηνείς- Ηγεμόνες στη Βλαχία και τη

.Μολδαβία

Page 13: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

◄ Επιχρωματισμέν

ο χαρακτικό με το σπίτι όπου

έμενε ο ηγεμόνας της Βλαχίας στο

Βουκουρέστι.

► Χαρακτικό του Ιταλού

περιηγητή Λουίτζι Μάγερ

με την περιοχή

Φανάρι στην

Κωνσταντινούπ. 1806.ολη

Page 14: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

◄ Εξώφυλλο από τον Πολιτικό Κώδικα της (1816). Μολδαβίας Στις

Παραδουνάβιες, , Ηγεμονίες όπου γίνονταν ηγεμόνες οι

Φαναριώτες έκαναν σημαντικό νομοθετικό.έργο

◄ Οπρώτος τόμος από το Τρίγλωσσο

λεξικό τουΓεώργιου

( ,Βεντότη γαλλικά ιταλικά και),ρωμέικα

πουχρηματοδότησε

ο Αλέξανδρος,Μαυροκορδάτος

ηγεμόνας της. Μολδοβλαχίας

1790.

Page 15: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Διοικούσαν τις ελληνορθόδοξες.κοινότητες

Ήταν υπεύθυνοι για τη συγκέντρωση των φόρων που

πλήρωναν οι Έλληνες στους Τούρκους και την παράδοσή τους

.σε αυτούς

Ορισμένοι είχαν μεγάλη περιουσία . και πολιτική εμπειρία

Επηρέαζαν ακόμη και Οθωμανούς.Αξιωματούχους

Page 16: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Στο Πήλιο στηνΑργαλαστή

πιάσαν το Λιόντα τοληστή

' Τι φταίει που γινεςληστής

τον ρώτησεν ο δικαστής ' φταίει που χα χέρια

τέσσερα και πόδια δεκατέσσερα

μα πιο πολύ το μάτι ' που έβλεπα απ την πλάτη

Δεν είχε κάνει φονικά ούτε χρωστούσε δανεικά μόνο που αυτό το μάτι του

το πίσω από την πλάτη του

τήραε τοναγά τονψεύτη

τον

Κοτσάμπαση .τον κλέφτη

, Ένα πουλί θαλασσινό καημένε ΜάρκοΜπότσαρη

' , γιε μ κι ένα πουλί βουνίσιο Μάρκο ΜπότσαρηΣουλιώτη

, Πέτρα την πέτρα περπατούν καημένε ΜάρκοΜπότσαρη

' , γιε μ κλαδάκι σε κλαδάκι Μάρκο ΜπότσαρηΣουλιώτη

Να βρουν του , Μάρκου την οπλή καημένε Μάρκο Μπότσαρη

' , γιε μ του Μάρκου το λημέρι Μάρκο ΜπότσαρηΣουλιώτη

, Το Μάρκο τον σκοτώσανε καημένε ΜάρκοΜπότσαρη

' , γιε μ ψηλά στο Καρπενήσι Μάρκο ΜπότσαρηΣουλιώτη

, Αφήνω γεια ψηλά βουνά καημένε Μάρκο Μπότσαρη

' , γιε μ και σ΄ όλα τα λημέρια Μάρκο ΜπότσαρηΣουλιώτη

, Αφήνω διάτα στα παιδιά καημένε ΜάρκοΜπότσαρη

' , γιε μ σ΄όλα τα παλικάρια Μάρκο ΜπότσαρηΣουλιώτη

, Να πολεμήσουν την Τουρκιά καημένε Μάρκο Μπότσαρη

' , γιε μ και τους κοτζαμπασήδες Μάρκο .Μπότσαρη Σουλιώτη

► Διαβάστε τους . παρακάτω στίχους Ποια

θέση παίρνουν απέναντι ;στους προεστούς

Page 17: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Πλούτιζαν από τη διεξαγωγή του

.εμπορίου Έμποροι των

Παροικιών διέδιδαν στις

ιδιαίτερες πατρίδες τους τις

νέες ιδέες τουΔιαφωτισμού:

Χορηγούσαν.υποτροφίες

, Τύπωναν βιβλία, περιοδικά εφημερίδες

Ίδρυαν σχολεία

Page 18: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

1. Οι Έλληνες κυριαρχούν στο εμπόριο της Βαλκανικής

1750, Για έναν ολόκληρο αιώνα μετά το τα ελληνικά ήταν η γλώσσα του

εμπορίου στα Βαλκάνια και οι , βαλκάνιοι έμποροι ανεξάρτητα από

, την εθνική τους προέλευση μιλούσαν […]. « » γενικά ελληνικά Έλληνας πρώτα

’ απ όλα σήμαινε πλανόδιος πωλητής ή ’ έμπορος και μ αυτή την έννοια ακόμα

και ένας Εβραίος μπορούσε να είναι« ».ΈλληναςT. Stoianovich, « Ο κατακτητής ορθόδοξος

», . ( .), βαλκάνιος έμπορος Σπ Ασδραχάς επιμ Η οικονομική δομή των βαλκανικών

, , 1979, . 318.χωρών Μέλισσα Αθήνα σ

► Αφού μελετήσετε 1, την πηγή προσπαθήστε να ερμηνεύσετε την κυριαρχία της ελληνικής γλώσσας στα Βαλκάνια μετά τα

18 .μέσα του ου αιώνα

▲ Χαρακτικό με ορθόδοξο έμπορο από

βιβλίο που εκδόθηκε 18 στη Βενετία το οαιώνα

Page 19: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

► Να μελετήσετε την 2 πηγή και να

παρουσιάσετε τις μεταβολές που έφερε

ο ΝεοελληνικόςΔιαφωτισμός στην

εκπαιδευτική πραγματικότητα του

.ελληνισμού

Page 20: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Το εξώφυλλο του περιοδικού Ερμής ο Λόγιος(1817), το πιο σημαντικό από τα περιοδικά που

κυκλοφόρησαν κατά το νεοελληνικό . Διαφωτισμό Τυπωνόταν στη Βιέννη 1811 1821. από το μέχρι το

Πρώτος διευθυντής του ήταν ο .Άνθιμος Γαζής

▲ Σκηνή διδασκαλίας από αλφαβητάρι που εκδόθηκε στη

1816.Βιέννη το

Page 21: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Η Εφημερίς είναι η παλιότερη από τις εφημερίδες που . γράφονταν στα ελληνικά που σώζεται σήμερα Την έβγαζαν στη

Βιέννη τα αδέλφια Μαρκίδες Πούλιοι 1791 από το 1797.μέχρι το

Page 22: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Χαλκογραφία του Γερμανούπεριηγητή

και ζωγράφου Όττο φον Στάκελμπεργκ με

ορθόδοξο . έμπορο Αρχές 19 .του ου αιώνα

▲ Φορτωτική εμπορευμάτων από τη

. Βενετία για το Ναύπλιο1713.

Page 23: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Το αρχοντικό Σβαρτς στα. Αμπελάκια 18 Στο δεύτερο μισό του ου αιώνα στα

, Αμπελάκια και στα γύρω χωριά βιοτεχνίες κατασκευάζουν και . , εμπορεύονται βαμβακερές κλωστές Οι κλωστές αυτές που τις

, έβαφαν με ένα ξεχωριστό κόκκινο χρώμα ήταν ξακουστές στην . , , εποχή τους Οι βιοτέχνες οργανωμένοι σε συντεχνίες κάνουν

εξαγωγές σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη και αποκτούν μεγάλο. 19πλούτο Στις αρχές του ου αιώνα η βιοτεχνία αυτή στα Αμπελάκια

, παρακμάζει κυρίως επειδή δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τις .κλωστές από τις βιομηχανίες τηςΜεγάλης Βρετανίας

Page 24: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ ΟιΣπέτσες ήταν ένα από τα σημαντικά ναυτικά νησιά του

. Αιγαίου Στην εικόνα αριστερά το ( ακρόπρωρο μια γλυπτή φιγούρα από

ξύλο που έμπαινε στην πλώρη του) καραβιού του σπετσιώτικου πλοίου

« », Λεωνίδας στο μέσο άποψη των Σπετσών και στα δεξιά

. χρηματοκιβώτιο από τις Σπέτσες 19 .Αρχές του ου αιώνα

Page 25: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Οι κλέφτες ήταν αγρότες που αναγκάζονταν ή

επέλεγαν να καταφύγουν στα βουνά όπου για να

επιβιώσουν επιδίδονταν .στη ληστεία

Συχνά υποστηρίζονταν από

τους αγροτικούς.πληθυσμούς

Ως πρότυπαανυποταγής υμνήθηκαν

για την τόλμη τους ή θρηνήθηκαν για το

θάνατό τους στα κλέφτικα δημοτικά

.τραγούδια

Page 26: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός
Page 27: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Ήταν ένοπλα

σώματα στην

υπηρεσία των

Οθωμανώ.ν

Συχνά αρματολοί

γίνονταν και οι

.κλέφτες

Page 28: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Ξεπερνούσαν

το 80% του.πληθυσμού

Καλλιεργούσα ν κτήματα

κρατικά ή ιδιωτικά

( Οθωμανών ή και

).Χριστιανών Ζούσαν σε σκληρές

.συνθήκες

Page 29: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Επιχρωματισμένο χαρακτικό του Όττο φον Στάκελμπεργκ με . .αγροτικό τοπίο Στο βάθος φαίνεται η Καλαμάτα

Page 30: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

.Αρχικά ήταν λίγοι

,Αυξάνονταν , όμως με την επέκταση .του εμπορίου

Page 31: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

. β ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝΤΗΣ

ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ

Page 32: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Κινήματα εναντίον της Οθωμανικής κυριαρχίας

(1770)Ορλοφικά- Ονομάστηκαν έτσι από τους αδερφούς

Ορλόφ- Υποκινήθηκαν από τη Ρωσία- Έλαβαν χώρα κυρίως στην

Πελοπόννησο- .Κατεστάλησαν

(1792)Κίνημα Λάμπρου Κατσώνη- Υποκινήθηκε και αυτό από τη Ρωσία- Εκδηλώθηκε στα νησιά του Αιγαίου- .Απέτυχε και αυτό

18Γύρω στις αρχές του ου , αιώνα οι Έλληνες στράφηκαν στην .ομόδοξη Ρωσία ζητώντας τη βοήθειά της

Page 33: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

► Σκίτσο που δείχνει τη

Ρωσία( )ωςαρκούδα να

προσφέρει σε ορθόδοξο( ) εικονίζεται ως μικρό παιδί

. την Κωνσταντινούπολη Στο 18 δεύτερο μισό του ου αιώνα

όλο και περισσότεροι ορθόδοξοι άρχισαν να

πιστεύουν ότι η ισχυρή Ρωσία μπορούσε να διαλύσει την

, Οθωμανική Αυτοκρατορία .που είχε πια εξασθενήσει

Page 34: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Στο Ρωσοοθωμανικό 1787–1792 πόλεμο των ετών ξεχώρισε για την

πολεμική δράση του στο νότιο ελλαδικό χώρο ο ΛάμπροςΚατσώνης. O Κατσώνης καταγόταν από τη Λιβαδειά και

. υπηρετούσε στο ρωσικό ναυτικό Η Μεγάλη Αικατερίνη τον έβαλε να . οργανώσει στόλο στο Αιγαίο για να πολεμήσει τους Οθωμανούς Ύστερα

, από πολλές νίκες όταν τελείωσε ο πόλεμος ανάμεσα στη Ρωσία και στην 1792, Οθωμανική Αυτοκρατορία το ο Κατσώνης αναγκάστηκε να .σταματήσει τη δράση του

Page 35: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Σουλιώτες

.Σύγκρουση Σουλιωτών με Αλή Πασά

Φυγή των Σουλιωτών από την (1803).πατρίδα τους

Page 36: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Δομή κατακτημένης κοινωνίας

Πατριαρχείο

Φαναριώτες

Προεστοί, Έμποροι

καραβοκύρηδεςΚλέφτες

Αρματολοί Ναύτες κι εργαζόμενοι

στο εμπόριο – Αγρότες

κτηνοτρόφοι

Page 37: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός
Page 38: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

. γ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ

Page 39: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

, , Καλλιεργήθηκε λοιπόν η αντίληψη ότι η λογική μπορεί όχι μόνο να . εξηγήσει τον κόσμο αλλά και να τον αλλάξει Η εκπαίδευση συνδέθηκε

.με τον αγώνα για ελευθερία

Νεοελληνι κός

Διαφωτισμός 

, Με αφετηρία τις παροικίες ο ελληνισμός ήρθε σε επαφή με

. τις ιδέες του Διαφωτισμού Οι

έμποροι και γενικότερα οι Έλληνες που

ταξίδευαν στην Ευρώπη έγιναν οι φορείς διάδοσης αυτών των ιδεών στον

. ελλαδικό χώρο

Page 40: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

, , Έτσι διαμορφώθηκε γύρω στα 18 μέσα του ου

αιώνα, , ένα κίνημα που επιδιώκοντας τη διάδοση

των διαφωτιστικών ιδεών , μεταξύ των Ελλήνων

αποσκοπούσε στην ιδεολογική

προετοιμασία του αγώνα για .την ελευθερία

, Το κίνημα αυτό που αναπτύχθηκε κυρίως στις

παροικίες και σε ορισμένα από τα μεγάλα εμπορικά

κέντρα του ελληνισμού( , Σμύρνη

, Ιωάννινα Χίος.), κτλ ονομάστηκε αργότερα

Νεοελληνικός.Διαφωτισμός

▲ Εξώφυλλο από βιβλίο που εκδόθηκε 1782 : το στοΠαρίσι εικονίζει την

.Ελλάδα αλυσοδεμένη

Page 41: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Οι Έλληνες υποστηρικτές του Διαφωτισμού θαύμαζαν τον

αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και τον συνέδεαν με

, την ελευθερία πίστευαν ότι η εκπαίδευση θα έπρεπε να θεμελιώνεται

στην ενασχόληση με τις θετικέςεπιστήμες, να γίνεται στη

λαϊκή γλώσσα και να υπηρετεί την προοπτική του αγώνα για

.ελευθερία▲ Οι υδρόγειες σφαίρες που

έφερε μαζί του ο Άνθιμος Γαζής στο σχολείο στις

(Μηλιές Πήλιο). Οι υδρόγειες σφαίρες που έφερε

μαζί του ο Άνθιμος Γαζής στο σχολείο στις Μηλιές

( ).Πήλιο

Page 42: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Σχέδια με μοχλούς και σχόλια από τη Φυσιολογία . 1754.του Βικέντιου Δαμωδού

Page 43: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Ορισμένοι Έλληνες συντηρητικοί

λόγιοι, που συνήθως , συνδέονταν με την εκκλησία απέρριπταν τις διαφωτιστικές

, ιδέες έκριναν ότι η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται σε

, εκκλησιαστικά κείμενα να περιορίζεται στη γνωριμία με τη, , θρησκευτική κυρίως παράδοση και

να γίνεται σε αρχαΐζουσα.γλώσσα Ανάμεσα στους πολλούς Έλληνες

λόγιους που υιοθέτησαν τις ιδέες του Διαφωτισμού ξεχώρισαν ο

Ρήγας Βελεστινλής

και ο ΑδαμάντιοςΚοραής.

Page 44: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Ο  Ρήγας Βελεστινλής (1757-1798) , πρότεινε , στη Νέα Πολιτική Διοίκηση ένα έργο έντονα

επηρεασμένο από τις ριζοσπαστικές ιδέες των Γάλλων Ιακωβίνων, τη

«δημιουργία μιας Ελληνικής» Δημοκρατίας που θα

απλωνόταν σε όλη τη Βαλκανική αντικαθιστώντας την Οθωμανική

αυτοκρατορία και εξασφαλίζονταςισονομία και ισοπολιτεία στους

. κατοίκους της Ο Ρήγας δοκίμασε να εφαρμόσει τα σχέδιά

, του αλλά προδόθηκε και πλήρωσε με τη , , ζωή του αυτός και οι σύντροφοί του το

. όραμά του 1806, Λίγο αργότερα το ο Ανώνυμος

συγγραφέας του έργου Ελληνική Νομαρχία εμπνεόμενος από το όραμα

του Ρήγα υποστήριξε με πάθος ότι οι

Έλληνες πρέπει να αγωνιστούν μόνοι

τους για την .ελευθερία τους

Page 45: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

« Οι Έλληνες πρέπει να αγωνιστούν μόνοι τους

για την ελευθερία».τους Ανδρέας Κάλβος: . ΩδήΈκτη A ι Ευχαί

  .γ΄    K , αλήτερα καλήτερα

διασκορπισμένοι οι Έλληνες' ,να τρέχωσι τον κόσμον

με εξαπλωμένην χείρα                 ·  ψωμοζητούντες                       .δ΄     Παρά προστάτας'νάχωμεν.M ε ποτέ δεν εθάμβωσαν

,πλούτη ή μεγάλα ονόματα με ποτέ δεν εθάμβωσαν

                 .σκήπτρων ακτίνες

Page 46: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Το κάστρο Neboisa του Βελιγραδίου, όπου βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στα κελιά τους διά

της μεθόδου του στραγγαλισμού, ο Ρήγας Φεραίος και οι σύντροφοί του

Page 47: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲   , Αναμνηστική πλάκα στον πύργο Νεμπόισα στον οποίο ο Ρήγας Φεραίος βρήκε φρικτό θάνατο

Page 48: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Το αρχοντικό των αδελφών Ιωάννη και

Παναγιώτη Εμμανουήλ (1750)

συμμαρτύρων του Ρήγα Βελεστινλή, σήμερα στεγάζει το Μουσείο

Ενδυματολογίας Καστοριά

Η δολοφονία του Ρήγα ΦεραίουΣτις 11/24 Ιουνίου του 1798, αργά το βράδυ, οκτώ Ελληνες που κρατούνταν φυλακισμένοι στο κάστρο Neboisa του Βελιγραδίου βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στα κελιά τους διά της μεθόδου του στραγγαλισμού. Ηταν ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος), από το θεσσαλικό χωριό Βελεστίνο, ετών 40, ο Ευστράτιος Αργέντης, έμπορος από τη Χίο, ετών 31, ο Δημήτριος Νικολίδης, γιατρός από τα Ιωάννινα, ετών 32, ο Αντώνιος Κορωνιός έμπορος και λόγιος από τη Χίο, ετών 27, ο Ιωάννης Καρατζάς, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου ετών 31, ο Θεοχάρης Γεωργίου Τουρούτζιας, έμπορος από τη Σιάτιστα, ετών 22, ο Ιωάννης Εμμανουήλ, φοιτητής ιατρικής, απ” την Καστοριά, ετών 24 και ο αδελφός του Παναγιώτης Εμμανουήλ, υπάλληλος του Αργέντη, ετών 22. Τα πτώματα των νεκρών ρίχτηκαν στον Σάβα, παραπόταμο του Δούναβη, που τώρα χωρίζει το παλιό από το νέο Βελιγράδι… http://blogs.sch.gr/ksergaki

ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΟΙ ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ

Page 49: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

► Τι επεδίωκε και οραματιζόταν ο Ρήγας Βελεστινλής;

Page 50: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ , Ο ανδριάντας του Ρήγα Φεραίου αριστερά της εισόδου του

. Πανεπιστημίου Αθηνών Ανεγέρθηκε 1871    το με δαπάνη του Γεωργίου

. . Αβέρωφ Έργο του γλύπτη Ι Κόσσου

Page 51: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

► Τι γνωρίζετε για τον Κοραή και το έργο ;του Ο Αδαμάντιο

ςΚοραής (1748

-1833), υποστηρικτής

τωνφιλελεύθερ

ων ιδεών της

γαλλικήςεπανάσταση

, ς θεωρούσε ότι οι

, Έλληνες για να κερδίσουν την ελευθερία

, τους θα έπρεπε πρώτα

να. μορφωθούν

Αν και διαφωνούσε

με τον εξαρχαϊσμό

, της γλώσσας δεν δεχόταν

αυτούσια τη

,δημοτική από την, οποία όπως

, πίστευε έπρεπε να

αφαιρεθούν κάποιες

λαϊκές και . ξένες λέξεις

Page 52: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

▲ Ο Ρήγας και ο Κοραής σηκώνουν την Ελλάδα

Page 53: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Άλλοι σημαντικοί διαφωτιστές ήταν οι Ιώσηπος Μοισιόδακας και Δημήτριος Καταρτζής,

, θερμοί υπερασπιστές της χρήσης της λαϊκής γλώσσας ο Κωνσταντίνος Κούμας, μαχητικός υποστηρικτής της

εισαγωγής νέων μεθόδων διδασκαλίας και ο ΘεόφιλοςΚαΐρης, οπαδός των φιλελεύθερων ιδεών της γαλλικής

.επανάστασης

◄ Το τηλεσκόπιο του Θεόφιλου

.Καΐρη

Page 54: ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός