28
รรรรรรรรรรรรรรรรรรร บบบบบ 5 บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ บบบ บบบบบบ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ รรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรร รรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรร ร.ร. 2475 รรรรรรรรรรรรรรรรร บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรร 3 รรรร รรร - รรรรรรรรรรรรรรรร - รรรรรรรรรรรรรรรรร - รรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร

บริหารราชการไทย 5

  • Upload
    saiiew

  • View
    25.556

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

 

Citation preview

Page 1: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

บทท�� 5

แนวคิดเกี่��ยวกี่�บกี่ารบรหารราชกี่าร และ กี่ารจั�ดระเบ�ยบบรหารราชกี่ารไทย

สำ�าหร�บประเทศไทยนั้��นั้ ได้�ย�ด้หลั�กการรวมอำ�านั้าจไว�ท��สำ�วนั้กลัางแลัะหลั�กการแบ�งอำ�านั้าจไปให�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคมาโด้ยตลัอำด้ กลั�าวค(อำ ร�ฐบาลัได้�ใช�หลั�กการรวมอำ�านั้าจแลัะหลั�กการแบ�งอำ�านั้าจผสำมผสำานั้ก�นั้ไป ท�าให�ร�ฐบาลัสำามารถควบค,มได้�ท,กสำ�วนั้ขอำงประเทศ โด้ยผ�านั้ต�วแทนั้ขอำงตนั้ในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาค ม�ผลัท�าให�การบร�หารประเทศม�เอำกภูาพ แลัะม�ความม��นั้คงจนั้ถ�งป/จจ,บ�นั้นั้�� สำ�วนั้หลั�กการกระจายอำ�านั้าจให�ประชาชนั้ในั้ท�อำงถ��นั้ปกครอำงก�นั้เอำงนั้��นั้เป0นั้หลั�กใหม�ตามอำ,ด้มการณ์2ขอำงประชาธิ�ปไตยภูายหลั�งการปฏิ�ว�ต�เปลั��ยนั้แปลังการปกครอำงประเทศ เม(�อำป5 พ.ศ. 2475

ด้�งได้�กลั�าวมาแลั�ว

แนวคิดเกี่��ยวกี่�บกี่ารบรหารราชกี่าร

หลั�กการท��วไปในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการขอำงประเทศต�างๆ ในั้ป/จจ,บ�นั้ ม�ใช�ก�นั้อำย$� 3 หลั�ก ค(อำ

- หลั�กการรวมอำ�านั้าจ - หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจ - หลั�กกระจายอำ�านั้าจ โด้ยม�ลั�กษณ์ะสำ�าค�ญด้�งต�อำไปนั้��

หล�กี่กี่ารรวมอำ�านาจั (Centralization)

Page 2: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

เป0นั้หลั�กในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการรวมอำ�านั้าจในั้การบร�หารไว�ท��สำ�วนั้ราชการต�างๆ ในั้สำ�วนั้กลัาง อำ�นั้ได้�แก� กระทรวง ทบวง กรม ต�างๆ โด้ยสำ�วนั้ราชการในั้สำ�วนั้กลัางจะแต�งต��งข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ซึ่��งม�สำายบ�งค�บบ�ญชาเป0นั้ลั�าด้�บช��นั้อำอำกไปปฏิ�บ�ต�งานั้ในั้ท,กสำ�วนั้ขอำงประเทศ ภูายใต� การควบค,มบ�งค�บบ�ญชาแลัะว�นั้�จฉั�ยสำ��งการจากสำ�วนั้กลัาง ด้�งนั้��นั้ ภูายใต�หลั�กในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการนั้�� อำ�านั้าจแลัะความร�บผ�ด้ชอำบสำ$งสำ,ด้จ�งอำย$�ก�บผ$�บ�งค�บบ�ญชาในั้สำ�วนั้กลัาง ซึ่��งได้�แก� คณ์ะร�ฐมนั้ตร� นั้ายกร�ฐมนั้ตร� ร�ฐมนั้ตร� ปลั�ด้กระทรวง อำธิ�บด้� ข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ระด้�บรอำงๆ ลังมา

หลั�กการรวมอำ�านั้าจในั้การบร�หารไว�ท��สำ�วนั้กลัาง ม�ข�อำหลัายประการ เช�นั้ เป0นั้หลั�กท��ท�าให�การบร�หารประเทศม�เอำกภูาพ ง�ายต�อำการร�กษาความม��นั้คงแลัะสำงบเร�ยบร�อำยภูายในั้เนั้(�อำงจากม�ความควบค,มบ�งค�บบ�ญชาก�นั้เป0นั้ลั�าด้�บช��นั้ เป0นั้หลั�กท��อำ�านั้วยประโยชนั้2แก�ประชาชนั้ในั้ท,กพ(�นั้ท��อำย�างเสำมอำหนั้�าก�นั้โด้ยไม�ม�อำคต� เพราะสำ�วนั้กลัางจะม,�งแต�ประโยชนั้2สำ�วนั้รวมขอำงประเทศมากกว�าท��จะม,�งเอำ(�อำประโยชนั้2แก�ท�อำงถ��นั้หนั้��งเป0นั้ การเฉัพาะเป0นั้หลั�กท��ท�าให�สำามารถระด้มทร�พยากร ก�าลั�งคนั้ เคร(�อำงม(อำเคร(�อำงใช�จากพ(�นั้ท��ต�างๆ ได้�โด้ยง�าย แลัะสำามารถใช�ทร�พยากรเหลั�านั้��รวมก�นั้หร(อำสำ�บเปลั��ยนั้ก�นั้ใช�ในั้พ(�นั้ท��ท��ม�ความจ�าเป0นั้ได้� ซึ่��งท�าให�เก�ด้ การประหย�ด้ เป0นั้ต�นั้

อำย�างไรก;ตาม หลั�กการรวมอำ�านั้าจในั้การบร�หารไว�ท��สำ�วนั้ราชการต�าง ๆ ในั้สำ�วนั้กลัางท��งหมด้จะกระท�าได้�ก;แต�ในั้ประเทศท��ม�พ(�นั้ท��ไม�กว�างขวางใหญ�โตมากนั้�ก แลัะสำภูาพพ(�นั้ท��ตลัอำด้จนั้ความเป0นั้อำย$�ขอำงประชาชนั้ ไม�ม�ป/ญหาแลัะความต�อำงการท��แตกต�างสำลั�บซึ่�บซึ่�อำนั้จนั้เก�นั้ไป

Page 3: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

แต�ในั้กรณ์�ท��เป0นั้ประเทศซึ่��งม�อำาณ์าเขตกว�างขวาง แลัะม�ประชาชนั้หนั้าแนั้�นั้ หลั�กการรวมอำ�านั้าจไว�ท��สำ�วนั้กลัางจะท�าให�เก�ด้ผลัเสำ�ยประการ เช�นั้ เป0นั้หลั�กท��ท�า ให�สำ�วนั้กลัางจะต�อำงร�บภูาระในั้เร(�อำงปลั�กย�อำยต�างๆ ท,กเร(�อำง จนั้กระท��งไม�สำามารถบร�หารในั้ระด้�บนั้โยบาย ได้�ด้�เท�าท��ควร เป0นั้หลั�กท��ท�าให�เก�ด้ความลั�าช�าในั้การด้�าเนั้�นั้งานั้เนั้(�อำงจากต�อำงรอำการว�นั้�จฉั�ยสำ��งการจาก สำ�วนั้กลัาง ซึ่��งบางคร��งไม�ท�นั้ต�อำความต�อำงการขอำงผ$�ร �บบร�การ เป0นั้ต�นั้

หล�กี่กี่ารแบ�งอำ�านาจั (Deconcentration )

เป0นั้หลั�กการในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการเพ(�อำท��จะแก�ป/ญหาหร(อำข�อำเสำ�ยขอำงหลั�กการรวมอำ�านั้าจในั้การบร�หารไว�ท��สำ�วนั้กลัางด้�งได้�กลั�าวมาแลั�ว จ�งได้�ม�การแบ�งหร(อำมอำบอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการบางอำย�างจากสำ�วนั้กลัางไปให�หนั้�วยราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคม�อำ�านั้าจต�ด้สำ�นั้ใจบ�งค�บบ�ญชา แลัะว�นั้�จฉั�ยสำ��งการได้�ในั้ระด้�บหนั้��ง

หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการไปให�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคย�งถ(อำว�า เป0นั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หาร ราชการตามหลั�กการรวมอำ�านั้าจ เป0นั้แต�เพ�ยงม�การแบ�งพ(�นั้ท��ขอำงประเทศอำอำกเป0นั้เขตการบร�หารระด้�บต�างๆ แลั�ว สำ�วนั้ก;สำ�งข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��อำอำกไปปฏิ�บ�ต�งานั้ประจ�าเขตพ(�นั้ท��ต�างๆ ด้�งกลั�าว โด้ยข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��เหลั�านั้��จะได้�ร�บการแบ�งหร(อำมอำบอำ�านั้าจในั้การว�นั้�จฉั�ยสำ��งการบางเร(�อำงในั้ขอำบเขตท��แนั้�นั้อำนั้จากสำ�วนั้ราชการเจ�าสำ�งก�ด้ในั้สำ�วนั้กลัาง แลัะการแบ�งหร(อำมอำบอำ�านั้าจนั้�� สำ�วนั้กลัางจะเร�ยกค(นั้หร(อำเพ�กถอำนั้เปลั��ยนั้แปลังการใช�ด้,ลัยพ�นั้�จสำ��งการขอำงข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคได้�โด้ย ง�ายแลัะอำย�างกว�างขวาง

Page 4: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

แลัะในั้เร(�อำงใด้ท��ม�ได้�ม�การมอำบอำ�านั้าจไว�ข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคก;ย�งต�อำงฟั/งค�าสำ� �งจากสำ�วนั้กลัางก�อำนั้

หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคนั้��นั้ ม�ข�อำด้�ท��สำามารถให�บร�การประชาชนั้ในั้พ(�นั้ท��ได้�อำย�างรวด้เร;ว การให�บร�การท,กเร(�อำงจะเป0นั้ไปเสำอำมภูาคก�นั้ ซึ่��งเป0นั้ข�อำด้�ขอำงหลั�กการรวมอำ�านั้าจไว�ท��สำ�วนั้กลัางด้�งได้�กลั�าวมาแลั�ว แต�ก;ย�งม�ข�อำเสำ�ยท��ไม�สำามารถให�บร�การท��ตรงก�บความต�อำงการขอำงประชาชนั้ แลัะสำอำด้คลั�อำงก�บสำภูาพป/ญหาขอำงท�อำงถ��นั้ซึ่��งแตกต�างก�นั้ได้�

หล�กี่กี่ารกี่ระจัายอำ�านาจั (Decentralization)

เป0นั้หลั�กในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการโด้ยการกระจายหร(อำโอำนั้อำ�านั้าจในั้การบร�หารไปให�อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ไปด้�าเนั้�นั้การโด้ยตนั้เอำง ม�ความเป0นั้อำ�สำระ (Autonomy) ในั้การด้�าเนั้�นั้ก�จการท��อำย$�ในั้อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงตนั้ตามท��กฎหมายให�อำ�านั้าจไว� กลั�าวค(อำ ไม�ต�อำงอำย$�ภูายใต� การควบค,มบ�งค�บบ�ญชาโด้ยตรงจากสำ�วนั้กลัางหร(อำสำ�วนั้ภู$ม�ภูาค เพ�ยงแต�สำ�วนั้กลัางหร(อำสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคจะคอำยก�าก�บด้$แลัให�เป0นั้ไปตามนั้โยบาย กฎแลัะระเบ�ยบขอำงสำ�วนั้กลัางเท�านั้��นั้ การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการ ตามหลั�กการกระจายอำ�านั้าจนั้��เป0นั้การลัด้อำ�านั้าจขอำงสำ�วนั้กลัางเท�านั้��นั้ การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการ ตามหลั�กการกระจายอำ�านั้าจนั้��เป0นั้การลัด้อำ�านั้าจไปให�อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ไปด้�าเนั้�นั้การเอำง ม�ใช�เป0นั้เพ�ยงการแบ�งหร(อำมอำบอำ�านั้าจเหม(อำนั้หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารให�หนั้�วยราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาค

Page 5: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

การกระจายอำ�านั้าจในั้การบร�หารเป0นั้หลั�กในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการท��ม�ประโยชนั้2หลัายประการ เช�นั้ เป0นั้หลั�กท��ท�าให�ม�ความคลั�อำงต�วในั้การตอำบสำนั้อำงความต�อำงการขอำงประชาชนั้ได้�ด้�กว�าหลั�กการรวม อำ�านั้าจแลัะหลั�กการแบ�งอำ�านั้าจ โด้ยเฉัพาะในั้เร(�อำงท��เป0นั้ป/ญหาเฉัพาะขอำงท�อำงถ��นั้แลัะไม�ม�ความ สำลั�บซึ่�บซึ่�อำนั้มากนั้�ก เป0นั้หลั�กท��จะช�วยแบ�งเบาภูาระบางอำย�างไปให�ท�อำงถ��นั้ด้�าเนั้�นั้การเอำงเป0นั้หลั�กท��จะเป0นั้การเก(�อำหนั้,นั้สำ�งเสำร�มการพ�ฒนั้าทางการเม(อำงในั้ระบอำบประชาธิ�ปไตยท��สำ�าค�ญท��สำ,ด้ทางหนั้��ง เป0นั้ต�นั้

แต�อำย�างไรก;ตาม หลั�กการกระจายอำ�านั้าจในั้การบร�หารก;ม�ข�อำเสำ�ยอำย$�เหม(อำนั้ก�นั้ เช�นั้ เป0นั้หลั�กท��จะท�าให�ม�การต�อำสำ$�ทางการเม(อำงระหว�างกลั,�มต�างๆ จนั้ท�าให�เก�ด้ความข�ด้แย�งก�นั้ในั้ท�อำงถ��นั้ได้� อำ�นั้เป0นั้ผลัให�การด้�าเนั้�นั้ก�จการขอำงท�อำงถ��นั้ไม�อำาจด้�าเนั้�นั้ไปด้�วยด้� เป0นั้หลั�กท��ท�าให�เก�ด้ความสำ��นั้เปลั(อำงมากกว�าหลั�กการรวมอำ�านั้าจ เพราะต�อำงจ�างเจ�าหนั้�าท�� จ�ด้ซึ่(�อำเคร(�อำงม(อำเคร(�อำงใช�ต�างๆ ท��จ�าเป0นั้ ขอำงแต�ลัะท�อำงถ��นั้ โด้ยไม�อำาจสำ�บเปลั��ยนั้หร(อำใช�ร�วมก�บท�อำงถ��นั้อำ(�นั้ได้�โด้ยง�ายนั้�กซึ่��งจะเป0นั้ป/ญหาอำย�างมากในั้กรณ์�ท��ม�สำภูาพทางเศรษฐก�จแตกต�างก�นั้มาก เป0นั้ต�นั้

ในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการในั้ประเทศต�างๆ ไม�จ�าเป0นั้ต�อำงจ�ด้ให�ม�ท� �ง 3 หลั�ก แต�หลั�กการรวมอำ�านั้าจแลัะหลั�กการกระจายอำ�านั้าจนั้��นั้ ท,กประเทศจะต�อำงจ�ด้ให�ม�ควบค$�ก�นั้ไปสำ�วนั้หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจจะจ�ด้ให�ม�หร(อำไม� ข��นั้อำย$�ก�บความจ�าเป0นั้แลัะความเหมาะสำมขอำงแต�ลัะประเทศ ซึ่��งในั้ป/จจ,บ�นั้หลั�กการนั้��ใช�ก�นั้นั้�อำยมาก

การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการไทยในั้ป/จจ,บ�นั้ จะใช�หลั�กการจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการตามท��ก�าหนั้ด้ไว�ในั้พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบร�หาร

Page 6: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

ราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 แลัะท��แก�ไขเพ��มเต�มจนั้ถ�ง ฉับ�บท�� 5

พ.ศ. 2545 กลั�าวค(อำ1.ใช�หลั�กการรวมอำ�านั้าจในั้การจ�ด้ระเบ�ยบการบร�หารสำ�วนั้

ราชการสำ�วนั้กลัาง อำ�นั้ได้�แก� กระทรวง ทบวง กรมต�างๆ2.ใช�หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้

ภู$ม�ภูาค อำ�นั้ได้�แก� จ�งหว�ด้แลัะอำ�าเภูอำ3.ใช�หลั�กการกระจายอำ�านั้าจในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการ

สำ�วนั้ท�อำงถ��นั้หร(อำการปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ อำ�นั้ได้�แก� อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ประเภูทต�างๆ

กี่ารจั�ดระเบ�ยบบรหารราชกี่ารส่�วนกี่ลาง (Central Administration)

ตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ ฉับ�บท�� 5

พ.ศ. 2545 ได้�ก�าหนั้ด้เร(�อำงขอำงการแบ�งสำ�วนั้ราชการ ก�าหนั้ด้อำ�านั้าจหนั้�าท��ร �บผ�ด้ชอำบ การบ�งค�บบ�ญชาสำ�วนั้ราชการ แลัะความสำ�มพ�นั้ธิ2ระหว�างสำ�วนั้ราชการต�างๆไว� ในั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้กลัาง กฎหมายได้�ก�าหนั้ด้ให�ม�การต�ด้แบ�งสำ�วนั้ราชการอำอำกเป0นั้

- สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� (ม�ฐานั้ะเป0นั้กระทรวง)

- กระทรวง หร(อำ ทบวงซึ่��งม�ฐานั้ะเท�ยบเท�ากระทรวง- ทบวง ซึ่��งสำ�งก�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� หร(อำ กระทรวง

(ป/จจ,บ�นั้ไม�ม�สำ�วนั้ราชการท��เป0นั้ทบวง ภูายหลั�งประกาศใช� พรบ.การศ�กษาแห�งชาต� พ.ศ.2542 ได้�เปลั��ยนั้ฐานั้ะขอำงทบวงมหาว�ทยาลั�ยให�เป0นั้ สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการอำ,ด้มศ�กษา ซึ่��งสำ�วนั้ราชการในั้สำ�งก�ด้“ ”

กระทรวงศ�กษาธิ�การ)

Page 7: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

- กรม หร(อำ สำ�วนั้ราชการท��เร�ยกช(�อำอำย�างอำ(�นั้แลัะม�ฐานั้ะเป0นั้กรม ซึ่��งสำ�งก�ด้ หร(อำ ไม�สำ�งก�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�กระทรวงหร(อำ ทบวง

ท��งนั้��การจ�ด้ต��ง เปลั��ยนั้แปลัง ย,บสำ�วนั้ราชการข�างต�นั้ต�อำงตราเป0นั้ พระราชบ�ญญ�ต�แลัะการแบ�งสำ�วนั้ราชการภูายในั้กรมให�ตราเป0นั้กฎกระทรวง

สำ�าหร�บการบร�หารราชการสำ�วนั้กลัางนั้��นั้ เป0นั้การรวมอำ�านั้าจการต�ด้สำ�นั้ใจ การก�าหนั้ด้นั้โยบาย การวางแผนั้การจ�ด้สำรรงบประมาณ์ การควบค,มตรวจสำอำบ การบร�หารราชการในั้ก�จการสำ�าค�ญไว�ให�เป0นั้ภูาระร�บผ�ด้ชอำบขอำงหนั้�วยงานั้ต�าง ๆ ท��สำ�งก�ด้ราชการสำ�วนั้กลัาง การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้กลัางตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ.2534 รายลัะเอำ�ยด้ ด้�งนั้��

1. สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ม�ฐานั้ะเป0นั้กระทรวง อำย$�ภูาคใต�การบ�งค�บบ�ญชาขอำงนั้ายกร�ฐมนั้ตร� ซึ่��งท�าหนั้�าท��เป0นั้เคร(�อำงม(อำขอำงนั้ายกร�ฐมนั้ตร�แลัะคณ์ะร�ฐมนั้ตร�ในั้เร(�อำงท�เป0นั้ห�วใจขอำงการบร�หารราชการ เช�นั้ การวางแผนั้แลัะพ�ฒนั้าเศรษฐก�จแลัะสำ�งคมแห�งชาต�การก�าหนั้ด้นั้โยบายแลัะการด้�าเนั้�นั้การเก��ยวก�บการบร�หารงานั้บ,คคลัสำ�าหร�บข�าราชการแลัะเจ�าหนั้�าท��ขอำงร�ฐ การบร�หารงบประมาณ์แผ�นั้ด้�นั้ การเร�งร�ด้แลัะต�ด้ตามผลัการด้�าเนั้�นั้งานั้ขอำงสำ�วนั้ราชการต�างๆ รวมท��งก�จการท��ไม�อำย$�ในั้อำ�านั้าจหนั้�าท��อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงกระทรวง ทบวง กรมใด้

ในั้การบร�หารราชการขอำงสำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ในั้สำ�วนั้ท��ม�ความสำ�าค�ญท��สำ,ด้ก;ค(อำ การก�าหนั้ด้อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำง นั้ายกร�ฐมนั้ตร�ในั้ฐานั้ะห�วหนั้�าร�ฐบาลั ให�ม�อำ�านั้าจหนั้�าท��อำย�างกว�างขวางครอำบคลั,มท��งการ

Page 8: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

บร�หารราชการสำ�วนั้กลัาง สำ�วนั้ภู$ม�ภูาค แลัะสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ รวมท��งการวางระเบ�ยบปฏิ�บ�ต�ราชการเพ(�อำให�การบร�หารแลัะการจ�ด้ด้ารเป0นั้ไปโด้ยรวด้เร;วแลัะม�ประสำ�ทธิ�ภูาพ

ในั้สำ�วนั้ท��เก��ยวก�บการจ�ด้โครงสำร�างสำ�วนั้ราชการขอำงสำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� ตามพระราชบ�ญญ�ต�ปร�บปร,งกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ.

2545 ปรากฏิว�าสำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�จะประกอำบด้�วยสำ�วนั้ราชการระด้�บกรม ซึ่��งอำาจแยกได้�เป0นั้ 2 สำ�วนั้ ค(อำ

1.1 สำ�วนั้ราชการท��ม�สำายการบ�งค�บบ�ญชา ข��นั้ตรงก�บนั้ายกร�ฐมนั้ตร� จ�านั้วนั้ 9 หนั้�วยงานั้ ได้�แก�

- สำ�านั้�กเลัขาธิ�การนั้ายกร�ฐมนั้ตร�- สำ�านั้�กเลัขาธิ�การคณ์ะร�ฐมนั้ตร�- สำ�านั้�กข�าวกรอำงแห�งชาต�- สำ�านั้�กงบประมาณ์- สำ�านั้�กงานั้สำภูาความม��นั้คงแห�งชาต�- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมกฤษฎ�กา- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการข�าราชการพลัเร(อำนั้- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการพ�ฒนั้าการเศรษฐก�จแลัะสำ�งคม

แห�งชาต�- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการพ�ฒนั้าระบบราชการ (ก.พ.ร.)

1.2 สำ�วนั้ราชการท��ม�สำายการบ�งค�บบ�ญชา ข��นั้ก�บปลั�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� จ�านั้วนั้ 2 หนั้�วยงานั้ ได้�แก�

- กรมประชาสำ�มพ�นั้ธิ2- สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการค,�มครอำงผ$�บร�โภูค

Page 9: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

สำ�วนั้ราชการในั้สำ�งก�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ไม�ได้�ม�สำายการบ�งค�บบ�ญชาข��นั้ก�บปลั�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ท��งหมด้ท,กรวม ซึ่��งแตกต�างไปจากกระทรวงอำ(�นั้ๆ ท��สำ�วนั้ราชการระด้�บกรมในั้สำ�งก�ด้กระทรวงจะม�สำายการบ�งค�บบ�ญชาข��นั้ก�บปลั�ด้กระทรวงเป0นั้สำ�วนั้ใหญ�

2. กระทรวงหร(อำทบวงซึ่��งม�ฐานั้ะเท�ยบเท�ากระทรวง สำ�าหร�บกระทรวงซึ่��งเป0นั้สำ�วนั้ราชการหร(อำกลั,�มงานั้ท��ม�ระด้�บ

ความสำ�าค�ญท��สำ,ด้ในั้การบร�หารประเทศม�อำ�านั้าจหนั้�าท��ตามก�าหนั้ด้ไว�ในั้กฎหมายว�าด้�วยการปร�บปร,งกระทรวง ทบวง กรมโด้ยม�ร�ฐมนั้ตร� ว�าการกระทรวงเป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชาข�าราชการร�ฐมนั้ตร�ช�วยว�าการกระทรวงเป0นั้ผ$�ช�วยสำ��งการแลัะ ปฏิ�บ�ต�ราชการแลัะปลั�ด้กระทรวงเป0นั้ผ$�ร �บผ�ด้ชอำบควบค,มราชการประจ�าในั้กระทรวง

กระทรวงหร(อำทบวงซึ่��งม�ฐานั้ะเท�ยบเท�ากระทรวงอำาจจ�ด้ระเบ�ยบระบบบร�หารราชการได้�ด้�งนั้��

- สำ�านั้�กงานั้ร�ฐมนั้ตร� เป0นั้สำ�วนั้ราชการท��ม�อำ�านั้าจหนั้�าท��เก��ยวก�บราชการทางการเม(อำง ม�เลัขานั้,การร�ฐมนั้ตร� ซึ่��งเป0นั้ข�าราชการการเม(อำง เป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชา แลัะร�บผ�ด้ชอำบในั้การปฏิ�บ�ต�ราชการขอำงสำ�านั้�กงานั้เลัขานั้,การร�ฐมนั้ตร�ข��นั้ตรงต�อำร�ฐมนั้ตร�ว�าการกระทรวง แลัะจะให�ม�ผ$�ช�วยเลัขานั้,การร�ฐมนั้ตร�ซึ่��งเป0นั้ข�าราชการการคนั้หนั้��งหร(อำ หลัายคนั้เป0นั้ผ$�ช�วยสำ��งหร(อำปฏิ�บ�ต�ราชการแทนั้เลัขานั้,การก;ได้�

- สำ�านั้�กงานั้ปลั�ด้กระทรวง เป0นั้สำ�วนั้ราชการท��ม�ฐานั้ะเป0นั้กรมเก��ยวก�บราชการประจ�าท��วไปขอำงกระทรวงแลัะราชการท��คณ์ะร�ฐมนั้ตร�

Page 10: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

ม�ได้�ก�าหนั้ด้ให�เป0นั้หนั้�าท��ขอำงกรมใด้กรมหนั้��งในั้สำ�งก�ด้กระทรวงโด้ยเฉัพาะ รวมท��งก�าก�บแลัะเร�งร�ด้การปฏิ�บ�ต�ราชการในั้กระทรวงให�เป0นั้ไปตามนั้โยบาย แนั้วทางแลัะแผนั้การปฏิ�บ�ต�ราชการกระทรวง โด้ยม�ปลั�ด้กระทรวงเป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชาข�าราชการประจ�าในั้กระทรวงรอำงจากนั้ายกร�ฐมนั้ตร�แลัะร�บผ�ด้ชอำบในั้การปฏิ�บ�ต�ราชการขอำงสำ�านั้�กงานั้ปลั�ด้กระทรวง

กรม หร(อำ สำ�วนั้ราชการท��เร�ยกช(�อำอำย�างอำ(�นั้ เป0นั้สำ�วนั้ราชการท��ม�อำ�านั้าจหนั้�าท��เก��ยวก�บราชการสำ�วนั้ใด้สำ�วนั้หนั้��งขอำงกระทรวงหร(อำทบวงตามท��ก�าหนั้ด้ในั้พระราชกฤษฎ�กา หร(อำ กฎกระทรวงแบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงกรม หร(อำ ตามกฎหมายว�าด้�วยอำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงกรมนั้��นั้ โด้ยม�อำธิ�บด้�เป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชาข�าราชการแลัะร�บผ�ด้ชอำบในั้การปฏิ�บ�ต�ราชการขอำงกรมให�เป0นั้ไปตามนั้โยบาย แนั้วทาง แลัะแผนั้การปฏิ�บ�ต�ราชการขอำงกระทรวง

โครงสำร�างใหม�ขอำงราชการไทยเปลั��ยนั้จาก 14 กระทรวง เป0นั้ 20 กระทรวง ประกอำบด้�วย

1.สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร�2.กระทรวงกลัาโหม3.กระทรวงการคลั�ง4.กระทรวงการต�างประเทศ5.กระทรวงการพ�ฒนั้าสำ�งคมแลัะความม��นั้คงขอำงมนั้,ษย26.กระทรวงการศ�กษา7.กระทรวงก�ฬาแลัะก�จการเยาวชนั้8.กระทรวงเกษตรแลัะสำหกรณ์2

Page 11: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

9.กระทรวงคมนั้าคม10. กระทรวงทร�พยากรธิรรมชาต�แลัะสำ��งแวด้ลั�อำม11. กระทรวงเทคโนั้โลัย�แลัะการสำ(�อำสำาร12. กระทรวงพลั�งงานั้13. กระทรวงพาณ์�ชย214. กระทรวงมหาด้ไทย15. กระทรวงย,ต�ธิรรม16. กระทรวงแรงงานั้แลัะพ�ฒนั้าอำาช�พ17. กระทรวงว�ฒนั้ธิรรม18. กระทรวงว�ทยาศาสำตร2แลัะเทคโนั้โลัย�19. กระทรวงสำาธิารณ์สำ,ข20. กระทรวงอำ,ตสำาหกรรมแลัะผ$�ประกอำบการสำ�าหร�บสำ�วนั้ราชการท��ไม�สำ�งก�ด้สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� กระทรวง ทบวง ประกอำบด้�วย1.สำ�านั้�กราชเลัขาธิ�การ2.สำ�านั้�กพระราชว�ง3.สำ�านั้�กคณ์ะกรรมการพ�เศษเพ(�อำประสำานั้งานั้โครงการอำ�นั้

เนั้(�อำงมาจากพระราชด้�าร�4.สำ�านั้�กงานั้คณ์ะกรรมการว�จ�ยแห�งชาต�5.ราชบ�ณ์ฑิ�ตยสำถานั้6.สำ�านั้�กงานั้ต�ารวจแห�งชาต�7.สำ�านั้�กงานั้อำ�ยการสำ$งสำ,ด้

Page 12: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

ท��งนั้��สำ�วนั้ราชการตามข�อำ 1–6 ม�ฐานั้ะเป0นั้กรมอำย$�ในั้บ�งค�บบ�ญชาขอำงนั้ายกร�ฐมนั้ตร� สำ�วนั้ราชการในั้ข�อำ 7 ม�ฐานั้ะเป0นั้กรม อำย$�ในั้บ�ญชาขอำงร�ฐมนั้ตร�ว�าการกระทรวงย,ต�ธิรรม

นั้อำกจากนั้��กระทรวงท��ง 20 กระทรวงย�งม�การแบ�งกลั,�มกระทรวงตามภูารก�จได้� 3 กลั,�ม ใหญ� ๆ

กลั,�มแรก ค(อำ กลั,�มกระทรวงแนั้วนั้โยบายพ(�นั้ฐานั้แห�งร�ฐเป0นั้กลั,�มกระทรวงท��เก��ยวข�อำงความเป0นั้อำย$�ขอำงประเทศลั�กษณ์ะงานั้ประจ�าต�อำเนั้(�อำงจ�งม�ลั�กษณ์ะถาวรม�ความต�อำเนั้(�อำงแลัะม�การเปลั��ยนั้แปลังในั้เช�งภูารก�จนั้�อำย กลั,�มกระทรวงเหลั�านั้��ประกอำบด้�วย 6 กระทรวง ค(อำ

1.สำ�านั้�กนั้ายกร�ฐมนั้ตร� 2.กระทรวงกลัาโหม 3.กระทรวงมหาด้ไทย 4.กระทรวงการคลั�ง 5.กระทรวงการต�างประเทศ 6.กระทรวงย,ต�ธิรรม

กลั,�มท�� 2 กลั,�มกระทรวงย,ทธิศาสำตร2ในั้การพ�ฒนั้าประเทศ เป0นั้กลั,�มกระทรวงท��เนั้�นั้นั้โยบายแลัะย,ทธิศาสำตร2ในั้การพ�ฒนั้าประเทศ ประกอำบด้�วย 10 กระทรวง ค(อำ

1.กระทรวงพ�ฒนั้าสำ�งคมแลัะความม��นั้คงขอำงมนั้,ษย2 2.กระทรวงเกษตรแลัะสำหกรณ์2 3.กระทรวงคมนั้าคม4. กระทรวงทร�พยากรธิรรมชาต�แลัะสำ��งแวด้ลั�อำม

Page 13: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

5.กระทรวงพาณ์�ชย2 6.กระทรวงแรงงานั้แลัะพ�ฒนั้าอำาช�พ 7.กระทรวงว�ทยาศาสำตร2แลัะเทคโนั้โลัย� 8.กระทรวงการศ�กษา 9.กระทรวงสำาธิารณ์สำ,ข 10. กระทรวงอำ,ตสำาหกรรมแลัะผ$�ประกอำบการ

กลั,�มสำ,ด้ท�ายจ�ด้ต��งข��นั้มาเป0นั้ภูารก�จเร�งด้�วนั้ขอำงร�ฐบาลั เป0นั้กลั,�มกระทรวงเพ(�อำด้�าเนั้�นั้งานั้ท��เป0นั้ภูารก�จสำ�าค�ญตามนั้โยบายร�ฐบาลั ม�ลั�กษณ์ะเป0นั้พลัว�ต (dynamic) สำามารถปร�บเปลั��ยนั้ได้�ง�าย ประกอำบด้�วย 4 กระทรวง ค(อำ

1.กระทรวงก�ฬาแลัะก�จการเยาวชนั้ 2.กระทรวงเทคโนั้โลัย�สำารสำนั้เทศแลัะการสำ(�อำสำาร 3.กระทรวงพลั�งงานั้ 4.กระทรวงว�ฒนั้ธิรรม

นั้โยบายการปฏิ�ร$ประบบราชการเพ(�อำให�เก�ด้การปฏิ�ร$ปการปร�บปร,งแลัะเปลั��ยนั้การปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��ขอำงข�าราชการให�ม�ประสำ�ทธิ�ภูาพมากข��นั้โด้ยการจ�ด้แบ�งแต�ลัะกระทรวงให�เป0นั้หมวด้หม$� จ�าแนั้กบทบาทภูารก�จขอำงแต�กระทรวงให�ช�ด้เจนั้

กี่ารจั�ดระเบ�ยบบรหารราชกี่ารส่�วนภู�มภูาคิ (Provincial Administration)

Page 14: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคเป0นั้การจ�ด้ระเบ�ยบราชการตามหลั�กการแบ�งอำ�านั้าจโด้ยสำ�วนั้กลัางแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการบางอำย�างไปให�หนั้�วยงานั้ราชการหร(อำต�วแทนั้ขอำงสำ�วนั้กลัางในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคโด้ยให�ม�อำ�านั้าจต�ด้สำ�นั้ใจ บ�งค�บบ�ญชา แลัะว�นั้�จฉั�ยสำ��งการแทนั้สำ�วนั้กลัางได้�ในั้ระด้�บหนั้��ง

การแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการให�แก�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาค จ�งเป0นั้การมอำบอำ�านั้าจในั้การต�ด้สำ�นั้ใจว�นั้�จฉั�ยสำ��งการโด้ยเจ�าหนั้�าท��ท��ไปปฏิ�บ�ต�งานั้ประจ�าในั้ภู$ม�ภูาค แต�งบประมาณ์ย�งข��นั้ก�บสำ�วนั้กลัางท��งสำ��นั้ซึ่��งเป0นั้ผลัท�าให�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคอำย$�ใต�การควบค,ม ตรวจตราจากสำ�วนั้กลัางอำย�างใกลั�ช�ด้ แลัะสำ�วนั้กลัางอำาจเร�ยก อำ�านั้าจค(นั้เม(�อำไรก;ได้� ด้�งนั้��นั้ ฐานั้ะแลัะบทบาทขอำงการบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคจ�งข��นั้อำย$�ก�บว�าสำ�วนั้กลัางจะมอำบความไว�วางใจแอำลัะแบ�งอำ�านั้าจในั้การบร�หารราชการให�แก�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคมากนั้�อำยเพ�ยงใด้

การบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาค ตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ให�จ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคอำอำกเป0นั้ จ�งหว�ด้แลัะอำ�าเภูอำ สำ�วนั้การจ�ด้ระเบ�ยบการบร�หารราชการในั้ระด้�บต��ากว�าอำ�าเภูอำให�เป0นั้ไปตามพระราชบ�ญญ�ต�ลั�กษณ์ะปกครอำงท�อำงท�� พ.ศ. 2547 ซึ่��งให�แบ�งเขตอำ�าเภูอำอำอำกเป0นั้ ต�าบลั แลัะ หม$�บ�านั้ ซึ่��งม�สำาระสำ�าค�ญโด้ยสำร,ปด้�งนั้��

1. จ�งหว�ด้ เขตจ�งหว�ด้จะประกอำบด้�วยท�อำงท��หลัายๆ อำ�าเภูอำ แลัะม�ฐานั้ะ

เป0นั้ นั้�ต�บ,คคลั การจ�ด้ต��ง ย,บ แลัะเปลั��ยนั้แปลังเขตจ�งหว�ด้ต�อำงตราเป0นั้พระราชบ�ญญ�ต�

Page 15: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

ผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ เป0นั้ผ$�ร �บนั้โยบายแลัะค�าสำ� �งจากนั้ายกร�ฐมนั้ตร�ในั้ฐานั้ะเป0นั้ห�วหนั้�าร�ฐบาลั คณ์ะร�ฐมนั้ตร� กระทรวง ทบวง กรม มาปฏิ�บ�ต�การให�เหมาะสำมก�บท�อำงท��แลัะประชาชนั้ แลัะเป0นั้ ห�วหนั้�าบ�งค�บบ�ญชาบรรด้าข�าราชการฝ่Cายบร�หาร ซึ่��งปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��ในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคในั้เขตจ�งหว�ด้ม� รอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ แลัะ ปลั�ด้จ�งหว�ด้ เป0นั้ผ$�ช�วย

ท��งผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้แลัะรอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้สำ�งก�ด้สำ�านั้�กงานั้ปลั�ด้กระทรวง กระทรวงมหาด้ไทย สำ�วนั้ปลั�ด้จ�งหว�ด้ สำ�งก�ด้กรมการปกครอำง กระทรวงมหาด้ไทยแต�ลัะจ�งหว�ด้ ม�คณ์ะกรมการจ�งหว�ด้ ท�าหนั้�าท��เป0นั้ท��ปร�กษาขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ในั้การ บร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ในั้จ�งหว�ด้นั้��นั้ แลัะให�ความเห;นั้ชอำบในั้การจ�ด้ท�าแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ตลัอำด้จนั้ปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��ตามท��กฎหมายหร(อำมต�ขอำงคณ์ะร�ฐมนั้ตร�ก�าหนั้ด้

คณ์ะกรรมการจ�งหว�ด้ซึ่��งพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ได้�ม�การปร�บปร,ง อำงค2ประกอำบใหม�ให�ม�ขนั้าด้เลั;กลังนั้��นั้ จะประกอำบด้�วย ผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ เป0นั้ประธิานั้ รอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้คนั้หนั้��งตามท��ผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้มอำบหมาย ปลั�ด้จ�งหว�ด้ อำ�ยการจ�งหว�ด้ ห�วหนั้�าต�ารวจภู$ธิรจ�งหว�ด้แลัะห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการจ�งหว�ด้จากกระทรวงแลัะทบวง ต�างๆ ตามท��กฎหมายก�าหนั้ด้ เป0นั้กรมการจ�งหว�ด้โด้ยม� ห�วหนั้�าสำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้ เป0นั้กรมการจ�งหว�ด้แลัะเลัขานั้,การ

การปร�บปร,งอำงค2ประกอำบขอำงคณ์ะกรรมการจ�งหว�ด้แลัะก�าหนั้ด้อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงคณ์ะกรรมการ จ�งหว�ด้ข��นั้ใหม�ตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ก;เพ(�อำให�การบร�หารราชการ ขอำงจ�งหว�ด้ม�เอำกภูาพมากข��นั้

Page 16: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

การแก�ไขปร�บปร,งพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารแผ�นั้ พ.ศ.

2534 ได้�เพ��มเต�มอำ�านั้าจหนั้�าท�� ขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ให�กว�างขวางข��นั้กว�าเด้�ม โด้ยให�ผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ม�อำ�านั้าจแลัะหนั้�าท��ก�าก�บด้$แลัการปฏิ�บ�ต�ราชการอำ�นั้ม�ใช�สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคขอำงข�าราชการซึ่��งประจ�าอำย$�ในั้จ�งหว�ด้นั้��นั้ (ยกเว�นั้ข�าราชการทหาร ข�าราชการฝ่Cายต,ลัาการ ข�าราชการฝ่Cายอำ�ยการ ข�าราชการพลัเร(อำนั้ในั้มหาว�ทยาลั�ยข�าราชการในั้สำ�านั้�กงานั้ตรวจเง�นั้แผ�นั้ด้�นั้ แลัะข�าราชการคร$) ให�ปฏิ�บ�ต�ราชการให�เป0นั้ไปตามกฎหมายระเบ�ยบ ข�อำบ�งค�บ ค�าสำ� �งกระทรวง ทบวง กรม หร(อำขอำงคณ์ะร�ฐมนั้ตร� หร(อำการสำ��งการขอำงนั้ายกร�ฐมนั้ตร�หร(อำย�บย��งการกระท�าใด้ๆ ขอำข�าราชการในั้จ�งหว�ด้ท��ข�ด้ต�อำกฎหมาย ระเบ�ยบ ข�อำบ�งค�บ หร(อำค�าสำ� �งขอำงกระทรวง ทบวง กรม มต�ขอำงคณ์ะร�ฐมนั้ตร�หร(อำการสำ��งขอำงร�ายกร�ฐมนั้ตร�ไว�ช� �วคราวแลั�วรายงานั้กระทรวง ทบวง กรม ท��เก��ยวข�อำง

อำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ท��สำ�าค�ญอำ�กประการหนั้��ง ค(อำ การประสำานั้งานั้แลัะร�วมม(อำก�บ ข�าราชการทหาร ข�าราชการฝ่Cายต,ลัาการ ข�าราชการฝ่Cายอำ�ยการ ข�าราชการพลัเร(อำนั้ในั้มหาว�ทยาลั�ย ข�าราชการในั้สำ�านั้�กงานั้ตรวจเง�นั้แผ�นั้ด้�นั้ แลัะข�าราชการคร$ ผ$�ตรวจราชการแลัะห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการ ในั้ระด้�บเขตหร(อำภูาค ในั้การพ�ฒนั้าจ�งหว�ด้หร(อำปDอำงป/ด้ภู�ยพ�บ�ต�สำาธิารณ์ะ

นั้อำกจากนั้��นั้ ได้�ม�การเพ��มอำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ เพ(�อำให�จ�งหว�ด้สำามารถแก�ไขป/ญหาตามความต�อำงการขอำงประชาชนั้ ค(อำ ให�จ�งหว�ด้เสำนั้อำงบประมาณ์ต�อำกระทรวงท��เก��ยวข�อำงตามโครงการหร(อำแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ แลัะรายงานั้ให�กระทรวงมหาด้ไทยทราบ

Page 17: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

ในั้สำ�วนั้ท��เก��ยวก�บโครงสำร�างการแบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงจ�งหว�ด้นั้��นั้ พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หาร ราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534

ก�าหนั้ด้ให�แบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงจ�งหว�ด้อำอำกเป0นั้สำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้ ม�หนั้�าท��เก��ยวก�บราชการท��วไป แลัะการ

วางแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ขอำงจ�งหว�ด้นั้��นั้ ม� ห�วหนั้�าสำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้ เป0นั้ผ$�บ�งค�บบ�ญชาข�าราชการแลัะร�บผ�ด้ชอำบในั้การบร�หารราชการขอำง สำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้

สำ�วนั้ต�างๆ ซึ่��งกระทรวง ทบวง กรมได้�ต��งเป0นั้ ม�หนั้�าท��เก��ยวก�บราชการขอำงกระทรวง ทบวง กรม นั้��นั้ๆม� ห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการประจ�าจ�งหว�ด้ นั้��นั้ๆ เป0นั้ผ$�ปกครอำงบ�งค�บบ�ญชาร�บผ�ด้ชอำบบทบาทขอำงสำ�านั้�กงานั้จ�งหว�ด้ในั้เร(�อำงวางแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ ซึ่��งได้�ก�าหนั้ด้ข��นั้ไว�เพ(�อำให�สำอำด้คลั�อำงก�บอำ�านั้าจหนั้�าท��ขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ท��ม�หนั้�าท��เสำนั้อำงบประมาณ์ต�อำกระทรวงท��เก��ยวข�อำงตามโครงการหร(อำแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ นั้�บว�าเป0นั้การปร�บปร,งการบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาคคร��งใหญ�ท��งนั้��เพ(�อำให�จ�งหว�ด้สำามารถจ�ด้ท�าโครงการ หร(อำแผนั้พ�ฒนั้าจ�งหว�ด้ โด้ยม�กฎหมายรอำงร�บแลัะให�อำ�านั้าจไว�

2. อำ�าเภูอำ สำ�วนั้ราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคท��รอำงลังมาจ�งหว�ด้ ก;ค(อำ อำ�าเภูอำ

ซึ่��งจะประกอำบด้�วย ท�อำงท��หลัายๆ ต�าบลั การต��ง ย,บ แลัะเปลั��ยนั้แปลังเขตอำ�าเภูอำ กระท�าได้�โด้ยตราเป0นั้พระราชกฤษฎ�กา

อำ�าเภูอำม� นั้ายอำ�าเภูอำ ซึ่��งสำ�งก�ด้กรมการปกครอำง กระทรวงมหาด้ไทย เป0นั้ห�วหนั้�าปกครอำงบ�งค�บบ�ญชาข�าราชการในั้อำ�าเภูอำ แลัะร�บผ�ด้ชอำบการบร�หารราชการอำ�าเภูอำ นั้อำกจากนั้ายอำ�าเภูอำแลั�วย�งม� ปลั�ด้

Page 18: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

อำ�าเภูอำ แลัะ ห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการประจ�าอำ�าเภูอำ ซึ่��งกระทรวง ทบวง กรม ต�างๆ สำ�งมาประจ�าให�ปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��เป0นั้ ผ$�ช�วยเหลั(อำนั้ายอำ�าเภูอำแลัะม�อำ�านั้าจบ�งค�บบ�ญชาข�าราชการฝ่Cายบร�หารสำ�วนั้ภู$ม�ภูาค ซึ่��งสำ�งก�ด้กระทรวง ทบวง กรม นั้��นั้ ในั้อำ�าเภูอำนั้��นั้

สำ�าหร�บโครงสำร�างการแบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงอำ�าเภูอำนั้��นั้ พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ก�าหนั้ด้ให�แบ�งสำ�วนั้ราชการขอำงอำ�าเภูอำอำอำกเป0นั้

1. สำ�านั้�กงานั้อำ�าเภูอำ ม�หนั้�าท��เก��ยวก�บราชการท��วไปขอำงอำ�าเภูอำนั้��นั้ๆ ม�นั้ายอำ�าเภูอำเป0นั้ผ$�ปกครอำงบ�งค�บบ�ญชาข�าราชการแลัะผ$�ร �บผ�อำด้ชอำบ

2. สำ�วนั้ต�างๆ ซึ่��งกระทรวง ทบวง กรม ได้�ต� �งข��นั้ในั้อำ�าเภูอำนั้��นั้ ม�หนั้�าท��เก��ยวก�บราชการขอำงกระทรวง ทบวง กรม นั้��นั้ ม� ห�วหนั้�าสำ�วนั้ราชการประจ�าอำ�าเภูอำ นั้��นั้ เป0นั้ผ$�ปกครอำงบ�งค�บบ�ญชาร�บผ�ด้ชอำบ อำ�าเภูอำใด้ม�ท�อำงท��กว�างขวาง ตรวจตราตลัอำด้ท�อำงท��ได้�ยาก แต�ม�ประชาชนั้ไม�มากพอำท��จะจ�ด้ต��งเป0นั้อำ�าเภูอำ ต�างหาก หร(อำจะจ�ด้ต��งเป0นั้อำ�าเภูอำต�างหากก;ม�ท�อำงท��เลั;กไป กรณ์�เช�นั้นั้��จะแบ�งท�อำงท��ขอำงอำ�าเภูอำอำอำกเป0นั้ก��งอำ�าเภูอำ เพ(�อำความสำะด้วกในั้การบร�หารราชการขอำงอำ�าเภูอำ

การต��งก��งอำ�าเภูอำ เป0นั้อำ�านั้าจขอำงผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้ โด้ยเสำนั้อำให�ร�ฐมนั้ตร�ว�าการกระทรวงมหาด้ไทย อำอำกเป0นั้ประกาศกระทรวงมหาด้ไทยด้�วยความเห;นั้ชอำบขอำงคณ์ะร�ฐมนั้ตร�

การบร�หารราชการสำ�วนั้ภู$ม�ภูาค โด้ยท��วไปจะม�หนั้�วยราชการระด้�บอำ�าเภูอำเท�านั้��นั้ แต�ในั้ป/จจ,บ�นั้ได้�ม�บางกระทรวง ทบวง กรม จ�ด้ต��งหนั้�วยงานั้ ระด้�บต�าบลั แลัะ หม$�บ�านั้ ก�นั้บ�างแลั�ว เช�นั้ กระทรวง

Page 19: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

สำาธิารณ์สำ,ข ได้�ม�โครงการจ�ด้ต��ง สำถานั้�อำนั้าม�ย ในั้ท,กต�าบลั แลัะ สำ�านั้�กงานั้ผด้,งครรภู2 ในั้ท,กหม$�บ�านั้ กระทรวงเกษตรแลัะสำหกรณ์2ได้�จ�ด้ต��ง สำ�านั้�กงานั้เกษตรต�าบลั ในั้ท,กต�าบลั เป0นั้ต�นั้

ในั้เขตอำ�าเภูอำ นั้อำกจากอำ�าเภูอำแลัะก��งอำ�าเภูอำด้�งได้�กลั�าวมาแลั�ว พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ย�งได้�บ�ญญ�ต�ว�า การบร�หารราชการขอำงอำ�าเภูอำให�เป0นั้ไปตามกฎหมายว�าด้�วยการปกครอำงท�อำงท�� ซึ่��งป/จจ,บ�นั้ก;ค(อำ “ พระราชบ�ญญ�ต�ลั�กษณ์ะปกครอำงท�อำงท�� พ.ศ. 2457 ” ซึ่��งได้�ก�าหนั้ด้ให�ม�หนั้�วยงานั้ในั้ระด้�บย�อำยลังไปจากอำ�าเภูอำเป0นั้ ต�าบลั แลัะ หม$�บ�านั้ โด้ยม� รายลัะเอำ�ยด้โด้ยสำร,ปด้�งนั้��

3. ตำ�าบล หนั้�วยงานั้บร�หารราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคท��รอำงลังมาจากอำ�าเภูอำ

ก;ค(อำ ต�าบลั ซึ่��งจะ ประกอำบด้�วยหม$�บ�านั้รวมก�นั้ต��งแต� 5

หม$�บ�านั้ข��นั้ไป จ�ด้ต��งข��นั้โด้ยประกาศกระทรวงมหาด้ไทยต�าบลัม� ก�านั้�นั้ เป0นั้ห�วหนั้�า ได้�ร�บค�าตอำบแทนั้เป0นั้รายเด้(อำนั้

ซึ่��งม�ใช�เง�นั้งบประมาณ์ประเภูทเง�นั้เด้(อำนั้ตามท��กระทรวงมหาด้ไทยก�าหนั้ด้ ก�านั้�นั้เป0นั้ผ$�ได้�ร�บการเลั(อำกต��งจากผ$�ใหญ�บ�านั้ โด้ยนั้ายอำ�าเภูอำเป0นั้ผ$�จ�ด้ให�ม�การเลั(อำกต��งก�านั้�นั้ร�บสำม�ครจากผ$�ใหญ�บ�านั้ในั้ต�าบลันั้��นั้ โด้ยก�านั้�นั้ท��ได้�ร�บเลั(อำกต��ง ต��งแต�ว�นั้ท�� 7 กรกฎาคม 2535 ม�วาระ การด้�ารงต�าแหนั้�ง 5 ป5 สำ�วนั้ผ$�ท��ด้�ารงต�าแหนั้�งอำย$�แลั�วหร(อำเป0นั้ผ$�ใหญ�บ�านั้ท��ด้�ารงต�าแหนั้�งอำย$�ก�อำนั้ว�นั้ท�� 7 กรกฎาคม 2535 แลัะได้�ร�บเลั(อำกเป0นั้ก�านั้�นั้ต��งแต�ว�นั้ท�� 7 กรกฎาคม 2535 ย�งคงอำย$�ในั้ต�าแหนั้�ง ต�อำไปจนั้กว�าจะม�อำาย,ครบ 60 ป5บร�บ$รณ์2 นั้อำกจากนั้��นั้ ย�งม�สำาเหต,ท��ก�านั้�นั้จะต�อำงอำอำกจากต�าแหนั้�งตามท��กฎหมายก�าหนั้ด้ไว�ด้�วย

Page 20: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

4. หม��บ!าน หนั้�วยงานั้บร�หารราชการในั้สำ�วนั้ภู$ม�ภูาคท��เลั;กท��สำ,ด้ ค(อำ หม$�บ�านั้

ซึ่��งจะประกอำบด้�วยบ�านั้หลัายบ�านั้ในั้ท�อำงท��เด้�ยวก�นั้ โด้ยย�ด้หลั�กเกณ์ฑิ2เพ(�อำความสำะด้วกในั้การให�บร�การประชาชนั้ ด้�งนั้��

1. ถ�าเป0นั้ท��ท��คนั้อำย$�รวมก�นั้มาก แม�จ�านั้วนั้บ�านั้นั้�อำย ให�ถ(อำจ�านั้วนั้คนั้เป0นั้สำ�าค�ญ ค(อำประมาณ์ 200 คนั้ เป0นั้ 1 หม$�บ�านั้

2. ถ�าเป0นั้ท��ท��ม�ผ$�คนั้ต��งแต�บ�านั้เร(อำนั้อำย$�ห�างไกลั ถ�งแม�จะม�จ�านั้วนั้คนั้นั้�อำย ให�ถ(อำ จ�านั้วนั้บ�านั้ ค(อำ ประมาณ์ 5 บ�านั้ ก;จ�ด้เป0นั้ 1

หม$�บ�านั้ได้�ในั้หม$�บ�านั้ม� ผ$�ใหญ�บ�านั้ คนั้หนั้��งเป0นั้ห�วหนั้�าร�บผ�ด้ชอำบ แลัะม� ผ$�ช�วยผ$�ใหญ�บ�านั้ฝ่Cายบร�หาร หม$�บ�านั้ลัะ 2 คนั้เว�นั้แต�ลัะหม$�บ�านั้ใด้ม�ความจ�าเป0นั้ต�อำงม�มากกว�า 2 คนั้ ต�อำงขอำอำนั้,ม�ต�กระทรวงมหาด้ไทย แลัะผ$�ว�าราชการจ�งหว�ด้อำาจพ�จารณ์าเห;นั้สำมควรให�ม� ผ$�ช�วยผ$�ใหญ�บ�านั้ฝ่Cายร�กษาความสำงบ ได้�ด้�วย ผ$�ใหญ�บ�านั้ได้�ร�บค�าตอำบแทนั้เป0นั้รายเด้(อำนั้ แต�ม�ใช�เง�นั้งบประมาณ์ประเภูทเด้(อำนั้ตามท��กระทรวงมหาด้ไทยก�าหนั้ด้

ผ$�ใหญ�บ�านั้จะได้�ร�บจากเลั(อำกต��งจากประชาชนั้ในั้หม$�บ�านั้ โด้ยนั้ายอำ�าเภูอำเป0นั้ผ$�ประช,มประชาชนั้ท��ม�ค,ณ์สำมบ�ต�ตามท��กฎหมายก�าหนั้ด้ แลัะจะม�วาระการด้�ารงต�าแหนั้�งคราวลัะ 5 ป5 เว�นั้แต�จะได้�ร�บการเลั(อำกต��งเป0นั้ผ$�ใหญ�บ�านั้ก�อำนั้ว�นั้ท�� 7 กรกฎาคม 2535 จะสำามารถด้�ารงต�าแหนั้�งไปจนั้กว�าจะม�อำาย,ครบ 60 ป5บร�บ$รณ์2 นั้อำกจากนั้��นั้ ย�งม�สำาเหต,ท��ผ$�ใหญ�บ�านั้จะต�อำงอำอำกจากต�าแหนั้�งตามท��กฎหมายก�าหนั้ด้ไว�ด้�วย

Page 21: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

การบร�หารงานั้ในั้หม$�บ�านั้จะม� คณ์ะกรรมการหม$�บ�านั้ ท�าหนั้�าท��ให�ค�าแนั้ะค�าปร�กษาเก��ยวก�บก�จการท��จะปฏิ�บ�ต�หนั้�าท��ขอำงผ$�ใหญ�บ�านั้คณ์ะกรรมการหม$�บ�านั้จะประกอำบด้�วย ผ$�ใหญ�บ�านั้ ผ$�ช�วยผ$�ใหญ�บ�านั้ แลัะผ$�ซึ่��งประชาชนั้เลั(อำกต��งเป0นั้กรรมการหม$�บ�านั้ผ$�ทรงค,ณ์ว,ฒ�ม�จ�านั้วนั้ตามท��นั้ายอำ�าเภูอำเห;นั้สำมควร แต�ต�อำงไม�นั้�อำยกว�า 2 คนั้

การบร�หารราชการในั้ร$ปขอำงต�าบลัแลัะหม$�บ�านั้นั้�� ข�อำสำ�งเกตประการแรก ค(อำ ผ$�ท��ม�หนั้�าท�� ร�บผ�ด้ชอำบในั้การ

บร�หารงานั้ ค(อำ ก�านั้�นั้ สำมาช�กสำภูาต�าบลั ผ$�ใหญ�บ�านั้แลัะคณ์ะกรรมการหม$�บ�านั้จะใช�ระบบการเลั(อำกต��งตามหลั�กการกระจายอำ�านั้าจแทนั้ท��จะใช�หลั�กการแบ�งอำ�านั้าจเช�นั้เด้�ยวก�บระด้�บจ�งหว�ด้อำ�าเภูอำ

ข�อำสำ�งเกตประการท��สำอำง ค(อำ ความม,�งหมายขอำงการจ�ด้ต��งต�าบลัแลัะหม$�บ�านั้แต�เด้�มนั้��นั้ก;เพ(�อำท�าหนั้�าท��ด้$แลัร�กษาความสำงบเร�ยบร�อำยเป0นั้สำ�าค�ญ แต�ในั้ป/จจ,บ�นั้ได้�ร�บเปลั��ยนั้มาเป0นั้หนั้�วยงานั้พ(�นั้ฐานั้เพ(�อำรอำงร�บการพ�ฒนั้าประเทศ โด้ยเนั้�นั้ให�ประชาชนั้ในั้ต�าบลัปลัะหม$�บ�านั้เข�ามาม�สำ�วนั้ร�วมในั้การพ�ฒนั้าท�อำงถ��นั้ขอำงตนั้ ซึ่��งเป0นั้การรอำงร�บการกระจายอำ�านั้าจแลัะปร�บเปลั��ยนั้เป0นั้อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ท��สำมบ$รณ์2แบบ ค(อำ อำงค2การบร�หารสำ�วนั้ต�าบลั (อำบต.) ต�อำไปนั้��นั้เอำง

กี่ารจั�ดระเบ�ยบบรหารราชกี่ารส่�วนท!อำงถิ่�น (Local Administration)

การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้เป0นั้การจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการตามหลั�กกระจายอำ�านั้าจ (Decentralization) ซึ่��งตามพระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ พ.ศ. 2534 ได้�ก�าหนั้ด้ไว�เพ�ยงสำ��นั้ๆ ว�าท�อำงถ��นั้ใด้เห;นั้สำมควรให�ประชาชนั้ม�สำ�วนั้ในั้การ

Page 22: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

ปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ ให�จ�ด้ระเบ�ยบการปกครอำงเป0นั้ราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ จ�านั้วนั้ 5 ร$ปแบบ ท��งนั้��ได้�ม�การจ�าแนั้กจ�านั้วนั้ขอำงราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ ไว�ด้�งนั้��

1. อำงค2การบร�หารสำ�วนั้จ�งหว�ด้ จ�านั้วนั้ 75 แห�ง2. เทศบาลั จ�านั้วนั้ 1,148 แห�ง

เทศบาลันั้คร จ�านั้วนั้ 22 แห�งเทศบาลัเม(อำง จ�านั้วนั้ 117 แห�งเทศบาลัต�าบลั จ�านั้วนั้ 1,019 แห�ง

3. อำงค2การบร�หารสำ�วนั้ต�าบลั จ�านั้วนั้ 6,620

แห�ง4. กร,งเทพมหานั้คร จ�านั้วนั้ 1 แห�ง5. เม(อำงพ�ทยา จ�านั้วนั้ 1 แห�ง

รวม 7,855 แห�ง

ซึ่��งการจ�ด้ระเบ�ยบบร�หารราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ (Local

Administration) ถ(อำได้�ว�าร�ฐบาลัเป0นั้ผ$�กระจายอำ�านั้าจให�อำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้ เป0นั้ผ$�บร�หารราชการในั้การจ�ด้ท�าบร�การสำาธิารณ์ะ โด้ยม�ผ$�บร�หารแลัะสำภูาอำงค2กรปกครอำงสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้มาจากการเลั(อำกต��งโด้ยตรงขอำงประชาชนั้ในั้พ(�นั้ท�� การบร�หารราชการสำ�วนั้ท�อำงถ��นั้โด้ยการก�าก�บด้$แลัขอำงร�ฐบาลัท��ผ�านั้ทางจ�งหว�ด้แลัะอำ�าเภูอำ

Page 23: บริหารราชการไทย 5

ระบบบร�หารราชการไทย

ก�จกรรมท�ายบท

1. พระราชบ�ญญ�ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ (ฉับ�บท��5)

พ.ศ. 2545 ก�าหนั้ด้ให�จ�ด้การบร�หารราชการแผ�นั้ด้�นั้ขอำงไทยไว�อำย�างไร