ЭДИЙН ЗАСГИЙН ОНОЛ ХИЧЭЭЛИЙН СТАНДАРТ ХӨТӨЛБӨР

ХҮМҮҮНЛЭГИЙН УХААНЫ ИХ СУРГУУЛИЙН

ХАРЬЯА БИЛИГ ДЭЭД СУРГУУЛЬ

Олон Улсын Харилцааны тэнхим

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ОНОЛ ХИЧЭЭЛИЙН

СТАНДАРТ ХӨТӨЛБӨР

Батлав: ОУХ-ны тэнхимийн зөвлөх профессор,

Шинжлэх Ухааны доктор (Sc.D): . . . . . . . . . . . . . . . . . Б.

Мягмаржав

Хянасан: Сургалтын албаны эрхлэгч: . . . . . . . . . . . . . . .

Б. Өлзийсайхан

Боловсруулсан багш: . . . . . . . . . . . . . . . Т.

Асель

Улаанбаатар хот

Сургуулийн хаяг: Сүхбаатар дүүрэг, 8-р хороо, Залуучуудын өргөн чөлөө 7/4

Утас: 11-321942Факс: 976-11-321942

И-мэйл хаяг: [email protected]Вэб хаяг: - http://www.biliginstitute.mn

2013 он

Батлав: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Б. Мягмаржав /ХИС-ийн харъяа Билиг дээд сургуулийн ОУХ-ны тэнхимийн зөвлөх профессор, ШУ-ны доктор (Sc.D)/

I бүлэг: ХӨТӨЛБӨРИЙН СТАНДАРТ

Улирал ( хавар, намар )

Хичээлийн нэр

Хичээлийн код

Хэлбэр Кр Багш

Эдийн засгийн онол

SB109 2/2/0 3.0 Т. Асель

Хөтөлбөрийн кредит

тодорхойлолт

Энэ нь мэргэжлийн бус ангийн оюутнуудад эдийн засгийн ухааны үндсэн ойлголтуудыг өгөх, эдийн засгийн харилцааны мөн чанар, түүнд оролцогч субьектуудын үйл хөдлөлийн талаар микро болон макро түвшинд суурь мэдлэг олгох лекц, семинарын хэлбэрээр хэрэгжих хөтөлбөр юм.

Агуулгын стандарт

- Эдийн засгийн онолын үндсэн ойлголтууд- Эрэлт нийлүүлэлтийн онол, мэдрэмжийг тооцох

аргачлал- Хэрэглэгчийн зан төлөв, хэрэглэгчийн сонголт,

хэрэглэгчийн ханамж, таашаал, төсвийн хязгаарлалт, хэрэглэгчийн оновчтой сонголтын онол

- Пүүсийн онол, өрсөлдөөний хэлбэрүүд, төгс өрсөлдөөнт зах зээл, цэвэр монополь зах зээл, монополь өрсөлдөөнт зах зээл, олигополь зах зээл

- Ашгийг хамгийн их байлгах арга механизм, зардлыг хамгийн бага байлгах онол

- Үйлдвэрлэлийн нөөцүүд, ашиглалт ба үнэ бүрдэлт- Үндэсний тооцооны систем, нийт үйлдвэрлэлийг тооцох- Эдийн засгийн тогтворгүй байдал, эдийн засгийн

мөчлөг, ажилгүйдэл, инфляци- Нийт эрэлт, нийт нийлүүлэлт, эдийн засгийн

тэнцвэрийн Кейнсийн загвар- Улсын төсөв, сангийн бодлого- Мөнгө ба банкны систем, мөнгөний бодлого- Олон улсын худалдаа, худалдааны бодлогууд, хориг

саадууд- Төлбөрийн баланс, валютын ханш- Эдийн засгийн өсөлт

Зорилго

Энэ хичээлийг үзсэнээр оюутнууд микро болон макро түвшний эдийн засгийн харилцаа хэрхэн явагддагийг ойлгож, зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцооны талаар тодорхой ойлголттой болно.

Өмнөх ба давхар

Үгүй

холбооСургалтын

орчинд тавигдах

шаардлага

Оюутнууд хичээлд бүрэн сууж багшийн өгсөн үүрэг даалгаврыг хугацаанд нь биелүүлэх, хичээлд шаардлагатай ном, сурах бичиг, материалыг бэлтгэж ирэх шаардлагатай.

Үнэлэх арга хэлбэр,

үнэлгээний индекаторуу

д

Хичээлийн явцад оюутан багшаас 70 оноог дараах байдлаар цуглуулна. Үүнд:

Ирц 30 удаа* 0,5 удаа =15 оноо Явцын шалгалт 2 удаа *10 оноо = 20 оноо Гэрийн даалгавар 15 удаа*1оноо = 15 оноо Шүүлэг 1 удаа*10 оноо = 10 оноо Бие даалт 1 удаа *10 оноо = 10 оноо

Хичээлийн явц: 70 оноо

Улирлын шалгалт (тестээр=батлах+нотлох+нөхөх) 30 оноо Улирлын нийт д ү н: 100 оноо

Долоо хоног бүрийн хичээлийн агуулга

1 Эдийн засгийн шинжлэх ухааны үндсэн ойлголтууд2 Эрэлт ба нийлүүлэлт, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс3 Зах зээлийн тэнцвэр4 Хэрэглэгчийн онол5 Үйлдвэрлэлийн зардал ба пүүсийн онол6 Зах зээлийн төрөл хэлбэрүүд7 Үйлдвэрийн хүчин зүйлсийн зах зээл8 Эдийн засгийн харилцаанд оролцогч талууд9 Макро эдийн засгийн үндсэн ойлголтууд, арга хэрэгсэл10 Үндэсний тооцооны систем11 Нийлмэл эрэлт ба нийлүүлэлт тэдгээрт нөлөөлөх хүчин зүйлс12 Ажилгүйдэл ба инфляци13 Улсын төсөв, сангийн бодлого, татварын тогтолцоо14 Мөнгө, мөнгөний бодлого, санхүүгийн зах зээл

15Эдийн засгийн хөгжлийн асуудал ба эдийн засгийн өсөлт, Олон Улсын худалдаа

Сургалтын материал

Монгол хэлээр:1. Эдийн засаг., Л. Анхныбаяр., УБ., 2012 он.

2. Эдийн засгийн онолын үндэс: онол, бодлого, дасгал, тест., ШУТИС, УУИС., УБ.,2011 он.

3. Эдийн засгийн ухааны зарчимууд., Альфред Маршалл., Монсудар хэвлэлийн компани., УБ.,

2011 он.

4. Эдийн засгийн ухааны эдүгээчлэгдсэн замнал., Марк Скаузэн., Монсудар хэвлэлийн компани.,

УБ., 2010 он.

5. Микро эдийн засаг, бодлого, дасгал, тест., МУИС-ийн ЭЗС-ийн ЭЗО-ын тэнхим., УБ., 2007 он.

6. Микро ба макро эдийн засаг дадлага, бодлого, тест, нөхцөл байдал., ХҮИС., УБ., 2007 он.

7. Макро экономикс., Б. Баярдаваа., Д. Гансүлд., УБ, 2006 он.

8. Микроэкономикс., Б.Баярдаваа., Д.Гансүлд., УБ., 2005 он.

9. Макро эдийн засгийн бодлого, дасгал, тест., МУИС ЭЗС Эдийн засгийн онолын тэнхим.,

УБ.,2005.

10. Эдийн засгийн онолын тест., ХУИС Болдбаатар., УБ., 2005 он.

11. Микро эдийн засаг., Б. Алтанцэцэг, Б. Отгонтөгс., УБ., 2002 он.

12. Экономикс., Б. Сувд., Б. Алтанцэцэг., УБ., 2000 он.

13. Эдийн засгийн ухаан., А. Бакей., Р. Оросоо., УБ., 2000 он.

14. Эдийн засгийн суурь ухаан., Р. Амаржаргал, Ж. Батхуяг, Д. Батжаргал., УБ., 2000 он.

15. Макро эдийн засаг., Д. Гэрэлмаа., УБ., 2000 он.

16. Эдийн засгийн онол., П. Жасрай., УБ., 2002 он.

17. Микро эдийн засаг., Ц. Даваадорж, Да. Ганболд., УБ., 2000 он.

18. Эдийн засгийн сэтгэлгээний товч түүх., Х.Цэвэлмаа, Б. Алтанцэцэг., УБ., 1997он.

19. Үндэсний тооцооны систем., Б. Батмөнх., Б. Машир., УБ., 1995 он.

20. Р. Кэмбелл, Макконнель, Стэнли Л. Брю., Экономикс-2., Москва., 2007 он.

21. Р. Кэмбелл, Макконнель, Стэнли Л. Брю., Экономикс-1., Москва., 2006 он.

22. Р. Кэмбелл, Макконнель, Стэнли Л. Брю., Микро макро эдийн засгийн хөтөч.,УБ., 2005 он.

23. Марк Скаузан., Эдийн засгийн эдүүгээчлэгдсэн замнал.,УБ., 2003 он.

24. Макконелл Р. К., Брю Л.С., Экономикс,, УБ., 2002 он.

25. Грегори Н.Менькю., Макро эдийн засаг., УБ., 1998 он.

Гадаад хэлээр:

26. Michael Parkin Economics, sixth edition, Addision Wesley Publishing Company

27. Gregory N. Mankiw Principles of Economics, American Samoa, Amerka, Dryden Press

28. Robert Frank, Ben Bernanke Principles of Economics, second edition, New-York, McGraw Hill

29. Gregory N. Mankiw Principles of Economics

30. Gregory N. Mankiw Macroeconomics, fifth edition. New-York, Worth Publishers

31. McConnel, Brue. Microeconomics, fifteenth edition

32. McConnel, Brue. Microeconomics: study guide, fifteenth edition

33. McConnel, S. Brue Macroeconomics, McGraw Hill

II бүлэг: ЭДИЙН ЗАСГИЙН ОНОЛ ХИЧЭЭЛИЙН

ХӨТӨЛБӨРИЙН АГУУЛГА

Лекц №1

Хичээлийн хэлбэр: Лекц

Сэдвийн зорилго: Эдийн засаг нь бие даасан шинжлэх ухаан

болсон түүх, хөгжлийн үе шатуудыг судлахаас гадна тухайн улсын

эдийн засаг нь зах зээлд тогтвотрой байхын тулд үндсэн гурван

асуултанд хариулт өгөх зорилгоор эдийн засгийн судалгааны ямар

аргыг ашиглаж байгааг судлах, эдийн засгийн тогтолцоо, түүний

хэлбэрийн талаар суурь мэдлэгтэй болох нь лекц №1 сэдвийн хүрээн

дахь гол зорилго юм.

Нэр томьёо

Эдийн засаг Economy Экономика

Эдийн засгийн нөөц Resources economy Ресурсы экономик

Хэрэгцээ Wants (need) Потребность

Капитал Capital Капитал

Хөдөлмөр Labor Труда

Зах зээл Market Рынок

Эдийн засгийн

сэтгэлгээEconomic thought

Экономическое

мышление

Төвлөрсөн эдийн засаг Centralized economyЦентрализованная

экономика

Шинэ сонгодог эдийн

засагNeoclassical economics

Неоклассическая

экономия

Сонгодог эдийн засаг Classical economicsКлассическая

экономия

Төвлөрсөн эдийн засаг Centralized economyЦентрализованная

экономика

Хичээлийн сэдэв: ЭДИЙН ЗАСГИЙН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮНДСЭН

ОЙЛГОЛТУУД

Хичээлийн сэдэв: ЭДИЙН ЗАСГИЙН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮНДСЭН

ОЙЛГОЛТУУД

Позитив эдийн засаг Positive economics Позитивная экономика

Норматив эдийн засаг Normative economicНормативная

экономика

Микро, макро эдийн

засаг

Micro and Macro

economics

Микро и макро

экономика

Сэдвийн агуулга:

- Эдийн засгийн хөгжлийн түүх

- Эдийнм засгийн шинжлэх ухааны судлах зүйлс

- Эдийн заасгийн нөөц, орчил эргэлтиййн загвар

- Эдийн засгийн тогтолцоо

- Эдийн засгийн судалгааны аргууд

Оюутанд эзэмшүүлэх мэдлэг, чадвар:

- Эдийн засгийн хөгжлийн түүхийн талаарх мэдлэгтэй болно.

- Эдийн засгийн нөөц ба орчил эргэлтийг тайлбарлаж чаддаг

болно.

- Эдийн засгийн судалгааны аргуудыг эзэмшинэ.

- Эдийн засгийн тогтолцооны хэлбэрийг ялган дүгнэх чадвартай

болно.

Лекцийн хүрээнд ашиглах материал:

1. Л. Анхныбаяр., Эдийн засаг., УБ., 2012 он.

2. ШУТИС, УУИС., Эдийн засгийн онолын үндэс: онол, бодлого,

дасгал, тест., УБ.,2011 он.

3. МУИС-ийн ЭЗС-ийн ЭЗО-ын тэнхим., Микро эдийн засаг: бодлого,

дасгал, тест,УБ., 2007 он.

4. ХҮИС., Микро ба макро эдийн засаг дадлага, бодлого, тест,

нөхцөл байдал., УБ., 2007 он.

5. Р. Кэмбелл, Макконнель, Стэнли Л. Брю., Экономикс-2., Москва.,

2007 он.

6. Н. Грегори Мэнкью., Экономиксын үндэсүүд., тэрггүн дэвтэр.,

Адмон, 2007 он, 3-51 тал.

7. Б. Баярдаваа., Д. Гансүлд., Макро экономикс., УБ, 2006 он.


2006 он.

9. Б.Баярдаваа., Д.Гансүлд., Микроэкономикс., УБ., 2005 он, 3-13

тал

10. МУИС ЭЗС Эдийн засгийн онолын тэнхим.,Макро эдийн

засгийн бодлого, дасгал, тест., УБ.,2005.

11. ХУИС Болдбаатар., Эдийн засгийн онолын тест., УБ., 2005

он.

12. Р. Кэмбелл, Макконнель, Стэнли Л. Брю., Микро макро

эдийн засгийн хөтөч.,УБ., 2005 он.

13. Б. Сувд, Б.Алтанцэцэг., Экономикс, УБ.,2000 он, 1-16 тал.

14. Р. Амаржаргал, Ж. Батхуяг, Д. Батжаргал., Эдийн засгийн

ухаан., УБ., 2000 он, 1-19 тал.

15. А. Бакей, Р. Оросоо., Эдийн засгийн ухаан., УБ., 1998 он, 7-

14 тал.

Лекц № 2


Сэдвийн зорилго: Зах зээлийн үйл явцын гол механизм болох

эрэлт, нийлүүлэлт, тэдгээрийн харилцан үйлчлэл, мөн зах зээлийн

харилцаанд оролцогч талууд болох хэрэглэгч ба пүүсүүдийн үйл

хөдлөл тэдгээрт нөлөөлдөг бусад хүчин зүйлсийн талаар мэдлэгтэй

болж, бараа бүтээгдэхүүний болон пүүс, салбарын эрэлт,

нийлүүлэлтийг тодорхойлох чадварыг лекц №2 сэдвийн хүрээнд

эзэмших.

- Хэрэглэгч зах зээл дээр бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хэрхэн

худалдан авдаг, худалдан авах бүтээгдэхүүнийхээ хэмжээг яаж

тодорхойлж болох талааронолын мэдлэгтэй болж өөрийнхөө

болон гэр бүлийнхээ хэрэглээг тооцох чадвар эзэмштнэ.

- Бараа бүтээгдэхүүний зах зээлийн эрэлт ба пүүсийн эрэлтийг

тодорхойлох, эрэлт ба үнийн хоорондын хамаарлаас тэдгээрийн

шийдвэр гаргалтыг хэрхэн хийдэг, пүүс орлогоо

нэмэгдүүлэхийн тулд эрэлтийн хүчин зүйлсээ яаж өөрчлөх

зэргийн талаар мэдлэгтэй болж, эрэлт, эрэлтийн мэдрэмжийг тооцох

чадвар эзэмшинэ.

Нэр томьёо

Таашаал Tastes Склонность

Хичээлийн сэдэв: ЭРЭЛТ БА НИЙЛҮҮЛЭЛТ, ТҮҮНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСХичээлийн сэдэв: ЭРЭЛТ БА НИЙЛҮҮЛЭЛТ, ТҮҮНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛС

Үнэ бүрдэлт Pricing Ценообразовэние

Ахиу ашигт чанар Marginal utilityПредельная

полезность

Эрэлт Demand Спрос

Нийлүүлэлт Supply Предложение

Эрэлтийн хууль Law of demand Закон спрос

Нийлүүлэтийн хууль Law of supplyЗакон

предложение

Эрэлт ба нийлүүлэлтийн

муруй

Demand and supply

curve

Кривая спроса и


Ашиг Profit Прибыль

Эрэлтийн мэдрэмж Demand elasticityЭластичность

спроса

Таамаглал Hypothesis Гипотеза

Эрэлт нийлүүлэлтийг

тодорхойлогч хүчин зүйлс

Determinants factors

of demand and supply

Определяющие

факторы спроса и


Үнийн түвшин Price level Уровень цен

Калькуляц Pricing Калькуляция


- Эрэлт, эрэлтийн хууль

- Эрэлтэнд нөлөөлөх үнийн ба үнийн бус хүчин зүйлс

- Нийлүүлэлт, нийлүүлэлтийн хууль

- Нийлүүлэлтэнд нөлөөлөх үний ба үнийн бус хүчин зүйлс


- Эдийн засгийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж буй зах зээлд эрэлт

нийлүүлэлтийн зохицуулах, эрэлт нийлүүлэлтийн үнийн ба

үнийн бус хүчин зүйлсийн нөлөөлөлийг судлах чадвар эзэмших

ба онолын мэдлэгээ нэмэгдүүлэн батлах.










2007 он.



2006 он.

8. Б.Баярдаваа., Д.Гансүлд., Микроэкономикс., УБ., 2005 он.

9. МУИС ЭЗС Эдийн засгийн онолын тэнхим.,Макро эдийн засгийн

бодлого, дасгал, тест., УБ.,2005.


он.



Лекц № 3


Сэдвийн зорилго:

- Зах зээлийн оролцогч болох пүүс нь үйлдвэрлэлийнхээ хэмжээг

хэрхэн тогтоодог талаар онолын мэдлэгтэй болох, зах зээлийн

тэнцвэр яагаад тогтдогийг тайлбарлах чадвар эзэмшин, зах

зээл дэх пүүсийн үйл хөдлөлийг зөв үнэлэх эрмэлзлэлтэй байна.

- Пүүсийн болон зах зээлийн нийлүүлэлтийн, бараа

бүтээгдэхүүний зах зээлийн тэнцвэрийн хэлбэрүүдийн талаар

мэдлэгтэй, олон тэнцвэр тогтоох нөхцөл болон тэнцвэр

тогтохгүй байх нөхцлүүдийг тайлбарлах чадвартай болж, эрэлт

нийлүүлэлт, тэдгээрийн тэнцвэрийг зөв үнэлэх эрмэлзлэлтэй болно.

Нэр томьёо

Ханамж Utility Полезность

Ашиг Profit Прибыль

Татвар Tax Налог

Татаас Subsidy Дотация

Үнийн дээд түвшин Price selling Максимальная цена

Хичээлийн сэдэв: ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТЭНЦВЭРХичээлийн сэдэв: ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТЭНЦВЭР

Үнийн доод

түвшинPrice floor Минимальная цена


өсөлтEconomic growth Экономический рост

Илүүдэл Surplus Излишек

Хомсдол Shortage Редкость

Хэрэглэгчийн

хожоо

Consumer’s

advantage Подребитель ......

Хэрэглэгчийн

хүлээлт

Consumer

expectations

Ожидание

потребителей

Зах зээлийн үнэ Market price Рыночная цена

Хэрэглээний

ханамж

Propensity to

consumer

Склонность

потребителя

Мөнгөний урсгал Money flows Денежный поток


- Зах зээлийн тэнцвэр

- Зах зээлийн тэнцвэрт нөлөөлөх хүчин зүйлс

- Зах зээлийн тэнцвэрт төрийн зохицуулалтын үзүүлэх нөлөөлөл

- Зах зээл дахь илүүдэл ба хомсдол


- Зах зээлийн тэнцвэр тогтоох нөхцлийн талаарх ойлголт авч,

тэнцвэрийн график, дүрслэлийг тайлбарлах чадвартай болно.

- Зах зээлийн тэнцвэрт нөлөөлөх хүчин зүйлсийг тодорхойлж, зах

зээлийн тэнцвэрийн цэгийн шилжилтийг графикт дүрслэн

үзүүлэх










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 4


Сэдвийн зорилго: Эдийн засгийн үйл ажиллагаанд оролцогч нэг

гол субьект болох өрх гэр нь өөрт байгаа эдийн засгийн нөөцүүд

буюу үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийг хүчин зүйлийн зах зээлд

нийлүүлэх замаар орлого олж, өөрийн хэрэгцээт бүтээгдэхүүн

үйлчилгээг бүтээгдэхүүн үйлчилгээний зах зээлээс худалдан авч

байдаг тул эдийн засгийн үндсэн асуудлуудыг (хэрэглэгч ямар

бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг, ямар хэмжээтэй, яаж хэрэглэх вэ?)

хэрэглэгчийн хувьд тодорхойлон тооцоох, онолыг судлаж дүгнэлт

өгөх чадвар эзэмшүүлэх.

Нэр томьёо

Хэрэглэгч Consumer Покупатель

Орлого Income Доход

Төсөв Budget Бюджет

Хичээлийн сэдэв: ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОЛХичээлийн сэдэв: ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОЛ

Төсвийн шулуун Line of budget Линия бюджета

Таашаал Tastes Склонность

Ялгаагүйн муруй Indifferent curve Кривая безраз личий

Ханамж Propensity Склонность

Ахиуц ханамж Marginal utilityПредельная

полезность

Нийт ханамж Total utility Общие полезность


- Хэрэглэгчийн онолын судлах зүйл

- Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт

- Хэрэглэгчийн таашаал

- Хэрэглэгчийн ханамж

- Хэрэглэгчийн оновчтой сонголт


- Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалтан дахь сонголт болон

оновчтой сонголт

- Бүтээгдэхүүн үйлчилгээг хэрэглэснээс авах хэрэглэгчийн

таашаал ханамжийг тодорхойлох

- Төсвийн шулуун, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс, төсвийн шулууны

өөрчлөлтийг тодорхойлох










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 5


Сэдвийн зорилго: Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны зорилго болон

хэрэгжилтийн үйл явцад дүгнэлт өгөх, нийгмийн гишүүн болон

нийгэмд зайлашгүй хэрэгцээтэй материаллаг болон материаллаг бус

эд баялгийг бүтээх аргууд, зохицуулалт хийхэд ашиглаж буй орлого

зарлагын хувиарлалтыг таамаглан тооцох аргуудыг онолын хувьд

судлах нь лекц №5 гол зорилго юм.

Нэр томьёо

Үйлдвэрлэл Production Производство

Хичээлийн сэдэв: ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ЗАРДАЛХичээлийн сэдэв: ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ЗАРДАЛ

Зардал Cost Расходы

Тогтмол зардал Fixed cost Постоянные расходы

Хувьсах зардал Variable cost Переменные расходы

Нийт зардал Total cost Общие издержки

Ахиу зардал Ultimate cost Предельные расходы

Нийт орлого Total revenue Общие доход

Ахиу орлого Ultimate revenue Предельные доход

Эдийн засгийн ашиг Economics profitЭкономический

прибыль

Дундаж хувьцах зардалAverage variable

cost

Средные предельные

издержки

Нягтлан бодох бүртгэлийн

ашигAccount profit Бугалтерского доход


- Үйлдвэрлэл, изоквант ба изокост

- Богино хугацааны үйлдвэрлэлийн зардал

- Урт хугацааны үйлдвэрлэлийн зардэл

- Пүүсийн ашиг


- Зардлын төрлүүд тэдгээрийг тооцоолох

- Зардал ба орлого, ашигийн график дүрслэл, тэдгээрийн уялдаа

холбоо










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 6


Сэдвийн зорилго: Пүүсийн зах зээл дэх үйл ажиллагааны ашигт

ажиллагааг нэмэгдүүлэх зорилгоор зах зээлийн хэлбэрүүдийн

нөлөөлөл, бодлого, арга зам, онолын урсгал үр дүнгийн судлах нь

энэхүү сэдвийн гол зорилго нь юм.

Нэр томьёо

Зах зээл Market Рынок

Төгс өрсөлдөөнт Perfect Совершенная конкуренция

Хичээлийн сэдэв: ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТӨРӨЛ ХЭЛБЭРҮҮДХичээлийн сэдэв: ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТӨРӨЛ ХЭЛБЭРҮҮД

зах зээлcompetition

marketрынок

Төгс бус

өрсөлдөөнт зах

зээл

Imperfect

competition

market

Несовершенная конкуренция

рынок

Монополь зах зээл Monopoly market Монополия рынок

Монопольт

өрсөлдөөн

Monopolistic

competitionМонополитическая

Олигополь зах

зээлOligopoly market Олигополия рынок

Аж үйлдвэрийн Industral Промышленной

Төрийн санхүүгийн

бодлогоFiscal policy Фискальная политика


- Зах зээлийн тухай ойлголт

- Төгс өрсөлдөөнт зах зээл

- Монополь зах зээл

- Монополист өрсөлдөөнт зах зээл

- Олигополь зах зээл

- Олигополийн үеийн үндсэн тэнцвэр


- Зах зээл, зах зээлийн төрөл хэлбэрүүд тэдгээрийн онцлогийг

таньж мэднэ.

- Зах зээл тус бүр дээрх ашиг хамгийн байх нөхцөл

- Зах зээл тус бүрийн эрэлт, орлого, зардлын муруйн график

дүрслэл










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 7


Сэдвийн зорилго: Зах зээлд үйл ажиллагаа явуулж буй пүүс

компани, үйлдвэрүүд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, үйлчилгээ явуулахад

Хичээлийн сэдэв: ҮЙЛДВЭРИЙН ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ЗАХ ЗЭЭЛХичээлийн сэдэв: ҮЙЛДВЭРИЙН ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

тодорхой хэмжээний үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлийг ашиглан үр

өгөөжийг нэмэдүүлэх зорилгоор үйл ажиллагаа явуулдаг. Тиймээс

үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийн талаар онолын мэдлэгтэй болхоос

гадна практикт онолыг хэрэглээ болгох талаас нь судлах нь энэ

сэдвийн гол зорилго нь юм.

Нэр томьёо

Үр ашиг буурах Reduction efficient Снижение эффетивности

Нөөц Resources Ресурсы

Өртөг Value Стоимость

Хөдөлмөр Labor Труда

Капитал Capital Капитал

Рент Rent Рент

Цалин Wage Зарплата

Хөдөлмөрийн

эрэлт,

нийлүүлэлт

Labor supply and

demand

Трудовой спрос и

предложения

Бодит цалин Actual wage Реальная зарплата

Өртгийг

тодорхойлохEvaluation Опеределение стоимости

Үнэлгээ хийх Estimation Оценивание


- Хүчин зүйлийн зах зээлийн тухай ойлголт

- Капиталын зах зээл

- Газрын зах зээл

- Хөдөлмөрийн зах зээл


- Хүчин зүйлийн ахиу бүтээгдэхүүний орлого ба зардал

- Хөдөлмөрийн зах зээл түүний тэнцвэр

- Капиталын ирээдүйн ба өнөөгийн үнэ цэнийг тодорхойлох

- Газрын рент ба үнийг тооцох










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 8


Хичээлийн сэдэв: ЭДЙИН ЗАСГИЙН ХАРИЛЦААНД ОРОЛЦОГЧ ТАЛУУДХичээлийн сэдэв: ЭДЙИН ЗАСГИЙН ХАРИЛЦААНД ОРОЛЦОГЧ ТАЛУУД

Сэдвийн зорилго: Эдийн засгийн үйл ажиллагаанд оролцогч

талуудын эрх үүрэг, орлоцогчдын харилцан хамаарлын талаар суурь

мэдлэгтэй болж, тэдгээрийн үйл хөдлөлтэй холбоотой асуудлыг

эдийн засгийн үүднээс тайлбарлах, талуудын зорилго, үүрэг,

хариуцлага тэдгээрт учрах саад бэрхшээл болон давуу талуудын

талаарх онолыг судлан танилцаж, дүн шинжилгээ хийх.

Нэр томьёо

Үйлдвэрлэлийн

циклProduction cycle

Производственный

цикл


өсөлтийн хүчин

зүйлс

Factor of economic

growth

Факторы

экономического роста

Мөчлөг ба хямарлEconomic cycle and

crisis

Экономического цикл

и кризис


үндсэн асуудал

The fundamental

economic problem

Основные проблемы

экономики

Тэгш эрх Equalitarianism Равенство

Орлого Income Доход

Ажил эрхлэлт Employment Занятость

Үл үзэгдэгч гар Invisible hand Невидимая рука

Удирдлага Management Управление

Менежмент Management Менежмент

Маркетинг Marketing Маркетинг

Зорилго, зорилт Purpose, objective Цель, задача


- Эдийн засгийн харилцаанд оролцогч талуудын үүрэг

- Бизнесийн нэгжүүд ба өрх гэрүүд

- Пүүс, пүүсийн ашиг алдагдал

- Менежмент ба маркетингийн оролцоо


- Эдийн засгийн онолд оролцогч талуудын үүрэг.

- Эдийн засгийн нөөц ба орчил эргэлтийг тайлбарлаж чаддаг

болно.

- Үр өгөөжийг нэмэгдүүлэхийн тулд менежментийн зохион

байгуулалтыг ашиглах нь

- Маркетингийн иж бүрдэл нь пүүсийн ашигт ажиллагаанд

хэрхэн нөлөөг судлан дүгнэх чадвартай болно.










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 9

Хичээлийн сэдэв: МАКРО ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТУУД, АРГА

ХЭРЭГСЭЛ

Хичээлийн сэдэв: МАКРО ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТУУД, АРГА

ХЭРЭГСЭЛ


Сэдвийн зорилго: Улс орны хэмжээний эдийн засгийн байдал,

өсөлт, хөгжил, эдийн засгийн бодлого, арга хэрэгслүүдийн талаар

үндсэн мэдлэгтэй болж, ажилгүйдэл, инфляци мөнгө зэрэг эдийн

засгийн үзэгдлүүдийн мөн чанарыг ойлгон, тайлбарлах чадвар

эзэмшинэ, улс орны хөгжлийн зөв хандлагыг тодорхойлж эрмэлзлэл,

хандлагатай болгоход оршино.

Нэр томьёо

Макро эдийн засаг Macroeconomics Макроэкономика

Микро эдийн засаг Microeconomics Микроэкономика

Улсын өр Federal debtГасударственный

долг

Гүйлгээний шинэ зах Open new marketОткрыт новой

рынка

Сонгодог эдийн засгийн

онол

Theory of classical

economics

Теория

классическая

экономия

Эдийн засгийн өсөлт Economic growthЭкономического

роста

Ажилгүйдэл Unemployment Безработица

Инфляци Inflation Инфляция

Мөчлөгийн хямрал Crisis cycleЦиклический

кризис


- Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн ойлголтууд

- Макро эдийн засгийн онолын урсгалууд

- Макро эдийн засгийн бодлого арга хэрэгслүүд

- Макро эдийн засгийн судалгааны аргууд


- Эдийн засгийг улс орны түвшинд судлах арга зүй

- Макро эдийн засгийн онолын урсгалуудын талаарх анхан

шатны мэдлэгтэй болно.

- Макро эдийн засгийн асуудлуудыг шийдвэрлэх арга замуудын

талаарх үндсэн ойлголтыг авна.










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 10


Сэдвийн зорилго: Улс орны нийт эдийн засгийн байдлыг илтгэх

үзүүлэлтүүдийн талаар мэдлэг эзэмшин, тэдгээрийг тооцох, үнэлэх

чадвартай болж, эдийн засгийн бодит байдлыг зөв үнэлэх хандлага

тогтооно.

Нэр томьёо

Үндэсний тооцооны

систем

National accounts

system

Национальные счёта

система

Хэрэглээ ConsumptionДобавленная

стоимость

Үндэсний нийт

бүтээгдэхүүн

Cross national

product

Валовой

национальный

продукт

Нэмэгдсэн өртөг Value addedДобавленная

стоймость

Хөрөнгө оруулалт Investment Инвестиция

Цэвэр экспорт Net export Чыстый экспорт

Үндэсний цэвэр

бүтээгдэхүүнNet national product

Национальный

чистый продукт

Үндэсний орлого National income Национальный доход

Хувийн орлого Personal income Личный доход

Эцсийн бүтээгдэхүүн ба

үйлчилгээ

Final goods and

services

Конечный продукт и

услуг

Бүтээгдэхүүний гаргалт Output Выпуск продукции


- Үндэсний тооцооны системийн тухай ерөнхий ойлголт

- Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн, түүнийг тооцох арга зүй

- Үндэсний тооцооны бусад үзүүлэлтүүд

- Үнийн индекс ба дефлятор


Хичээлийн сэдэв: ҮНДЭСНИЙ ТООЦООНЫ СИСТЕМХичээлийн сэдэв: ҮНДЭСНИЙ ТООЦООНЫ СИСТЕМ

Улс орны эдийн засгийн өсөлт, бууралт тэдгээрийн шалтгааныг

тайлбарлах, бизнесийн байгууллагын үйл ажиллагаа, төлөвлөлт,

стратегийг зөв оновчтой шийдвэр гаргах арга замуудын үндсийг

эзэмшинэ.










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 11


Сэдвийн зорилго: Нийлмэл эрэлт нийлмэл нийлүүлэлт хоёрын

нөлөөлөл нь макро эдийн засгийн тэнцвэрт хэрхэн нөлөөлж байгааг

онолын хувьд судлах нь лекц №11 гол зорилго нь юм.

Нэр томьёо

Нийлмэл эрэлт Aggregate demand Совокупного спрос

Хэрэглээний ханамж Propensity to consumerСклонность

потребителя

Хэрэглэгчийн ялгаагүйн

муруй

Consumer indifference

curve

Кривая безраз

личий потреб ителя

Үнийн оновчтой саналRetionaling incentive

Рациональное

мнение цен

Нийлмэл нийлүүлэлт

муруйAggregate supply curve

Кривая

совокупного

предложения

Дундаж хувьсах зардал Average variable cost

Средные

переменные

издержки


- Нийлмэл эрэлт, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс

- Нийлмэл нийлүүлэлтэнд нөлөөлөх хүчин зүйлс

- Макро эдийн засгийн тэнцвэр


Хичээлийн сэдэв: НИЙЛМЭЛ ЭРЭЛТ БА НИЙЛҮҮЛЭЛТ, НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН

ЗҮЙЛС

Хичээлийн сэдэв: НИЙЛМЭЛ ЭРЭЛТ БА НИЙЛҮҮЛЭЛТ, НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН

ЗҮЙЛС

Засгийн газар, пүүс, өрх гэрийн худалдан авахад бэлэн байгаа

бараа үйлчилгээний бодит хэмжээг хэмжих үнэлэлт өгөх

чадвартай болох ба эдгээрт нөлөөлөх хүчин зүйлсийн нөлөөллийг

тооцон, график дүрслэлээр илэрхийлэх чадвар эзэмшинэ.










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 12


Сэдвийн зорилго: Эдийн засгийн тогтворгүй байдлын талаар

онолын үндсэн мэдлэгтэй болох, энэхүү тогтворгүй байдлыг

илэрхийлэх үзүүлэлтүүдийг тодорхойлж, тайлбарлах чадвар

эзэмшинэ.

Нэр томьёо

Ажилгүйдэл Unemployment Безработица

Инфляци Inflation Инфляция

Цалин Wage Зарплата

Халамжийн төлбөр Transfer payments Трансфертные платёжи

Валютын ханш Exchange rate Валютный курс

Валютны ханшны

хөдөлгөөн

Floating exchange

rateДвижение валютного курса

Үнэ өртөг буурах Deprecation Снижение стоимости

Оукений хууль Okuns law Закон Окуня

Аж байдал ба

ядуурал

Welfare and

povertyБлагосостояние и бедность

Төлбөрийн чадвар

зогсох

Insiolvency of

poverty

Прекращение

платёжеспособности

Мөчлөгийн хямрал Crisis cycle Циклический кризис


мөчлөгEconomic cycle Экономический цикл


Хичээлийн сэдэв: АЖИЛГҮЙДЭЛ БА ИНФЛЯЦИХичээлийн сэдэв: АЖИЛГҮЙДЭЛ БА ИНФЛЯЦИ

- Эдийн засгийн хэлбэлзэл, эдийн засгийн мөчлөг

- Хэвийн өсөлтийн түвшин

- Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний алдагдал

- Ажилгүйдэл, түүний хэлбэрүүд, шалтгаан үр дагавар

- Инфляци, түүний шалтгаан үр дагаврууд

- Дефляци, стагфляци

- Ажилгүйдэл ба инфляцийн харилцан хамаахал


- Ажилгүйдлийг хэмжих тодорхойлох аргачлал

- Ажилгүйдлийн нийгэм, эдийн засгийн үр дагавар

- Ханш уналт, ханш уналтын түвшинг тодорхойлох










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 13


Сэдвийн зорилго: Эдийн засаг нь бие даасан шинжлэх ухаан

болсон түүх, хөгжлийн үе шатуудыг судлахаас гадна тухайн улсын

эдийн засаг нь зах зээлд тогтвотрой байхын тулд үндсэн гурван

асуултанд хариулт өгөх зорилгоор эдийн засгийн судалгааны ямар

аргыг ашиглаж байгааг судлах, эдийн засгийн тогтолцоо, түүний

хэлбэрийн талаар суурь мэдлэгтэй болох нь лекц №1 сэдвийн хүрээн

дахь гол зорилго юм.

Нэр томьёо

Төсөв Budget Бюджет

Улсын төсөв State budget Государственный бюджет

Татвар Tax Налог

Татварын дарамтBurden some

taxesНалоговая аминистия

Татварын хөнглөлт Tax relief Налоговые льготы

Өртгийн хэмжүүрA standard of

valueМерило стоимости

Улсын өр Federal debt Гасударственный долг

Алдагдал Deficit Дефицит

Улсын нөөцийн

норм

Federal funds

rate

Норма государственного

резерва

Мөнгөний эмиссMonetary

emissionДенежная эмиссия

Мөнгөний нэгж Monetary unit Денежная единицы

Хичээлийн сэдэв: УЛСЫН ТӨСӨВ, САНГИЙН БОДЛОГО, ТАТВАРЫН

ТОГТОЛЦОО

Хичээлийн сэдэв: УЛСЫН ТӨСӨВ, САНГИЙН БОДЛОГО, ТАТВАРЫН

ТОГТОЛЦОО

Мөнгөний бодлого Monetary policy Денежная политика


- Улсын төсвийн ерөнхий ойлголт

- Улсын төсвийн орлого, зарлага

- Төсвийн алдагдал ба түүнийг бууруулах арга зам, мөнгөний

эмисс

- Татварын тогтолцоо, Лафферийн муруй

- Эдийн засгийн тогтворжуулах бодлого, сангийн бодлого


- Улсын төсвийн талаарх мэдлэгтэй болно.

- Төрийн сангийн бодлогуудыг удирдах аргуудыг эзэмшинэ.

- Татварын тогтолцоо ба ангилалын талаарх онолын мэдлэгтэй

болно.

- Төрийн сангийн бодлогын хэрэгжилтийн талаарх онолын

мэдлэгтэй болно.

- Татварын тогтолцоонуудын үр ашигтай байдал

- Татварын эдий засгийн болон нийгмийн үр дагаврууд










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 14


Сэдвийн зорилго: Мөнгө, мөнгөний бодлогын зорилго, мөнгөний

бодлогын хэрэгжилтийн талаар үндсэн мэдлэгтэй болж, мөнгөний

бодлогын арга хэрэгслийг тодорхойлох чадвар эзэмшихээс гадна

санхүүгийн тогтолцоо, санхүүгийн зах зээлийн талаар мэдлэгтэй

болж, эдийн засаг дахь мөнгөний үүрэг, зохицуулалт, мөнгөний

эрэлт, нийлүүлэлтийг тодорхойлж тайлбарлах чадвар эзэмшинэ.

Нэр томьёо

Хүүгийн норм Interest rate Норма процента

Хадгаламжийн

хэрэгсэлMedium of saving

Средество

сбережения

Банк Bank Банк

Мөнгө ба санхүүгийн

эмисс

Monetary and fiscal

issues

Денежный и

фискальный

Үнэт цаас Security Ценные бумаги

Хөрвөх үнэт цаас Convertible securitiesКонвертирумые

ценные

Мөнгө Money Деньги

Хичээлийн сэдэв: МӨНГӨ, МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО, САНХҮҮГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛХичээлийн сэдэв: МӨНГӨ, МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО, САНХҮҮГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

Тооцооны мөнгө Token money Счетные деньги

Бэлэн мөнгө Effective money Наличные деньги

Бараг мөнгө Near money Почти денег

Өртгийн хэмжүүр A standard of valueМерило

стоимости


- Мөнгөний мөн чанар, мөнгөний гүйцэтгэх үүрэг

- Мөнгөний агрегатууд

- Мөнгөний нийлүүлэлт ба эрэлт

- Банкны, банкны тогтолцоо

- Мөнгөний бодлогын арга хэрэгслүүд, шууд ба шууд бус арга

хэрэгсэл

- Санхүүгийн хөрөнгийн зах зээл, түүний төрлүүд, тэдгээрийн

ялгаа ба онцлогууд


- Эдийн засгийн мөнгөний гүйцэтгэх үүрэг, түүний мөн чанар юу

болох талаарх мэдлэг эзэмших

- Банкны тогтолцоо, банкны гүйцэтгэх үүрэг зорилгууд

- Мөнгөний бодлогын арга хэрэгсэлийн талаарх ойлголт авна.










2007 он.



2006 он.





он.



Лекц № 15


Сэдвийн зорилго: Эдийн засгийн өсөлт, хөгжилтэй холбоотой

орчин үеийн эдийн засгийн асуудлуудын талаар мэдлэгтэй болох,

эдгээр үзүүлэлтүүд нь манай улсын хувьд ямар түвшинтэй байдгийг

тодорхойлох чадвар эзэмшинэ, дэлхийн эдийн засагт гарч буй

шинэчлэлт, өөрчлөлт, Монгол улсын байр суурийг тодорхойлох

эрмэлзлэл төлөвшинө. Гадаад худалдаа явагдах нөхцлийн талаар

мэдлэгтэй болж, гадаад худалдааны ашиг, алдагдлыг тодорхойлож,

улс хоорондын худалдаа, эдийн засгийн харилцаанд хэрэглэгдэж буй

мөнгөн тооцооны мөн чанар, валютын ханш, валютын ханшны

системүүдийн тухай мэдлэгтэй болж, ханшны системүүдийн сул

болон давуу талын тухай болон валютын ханшны бодлогуудын

талаар өрийн үнэлэлтийг өгөх чадвар эзэмшинэ.

Нэр томьёо

Дотоодын нийт

бүтээгдэхүүн

Cross domestic

product

Валовой национальный

продукт

Эдийн засгийн Economic growth Экономический рост

Хичээлийн сэдэв: ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХӨГЖЛИЙН АСУУДАЛ БА ЭДИЙН ЗАСГИЙН

ӨСӨЛТ, ОЛОН УЛСЫН ХУДАЛДАА

Хичээлийн сэдэв: ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХӨГЖЛИЙН АСУУДАЛ БА ЭДИЙН ЗАСГИЙН

ӨСӨЛТ, ОЛОН УЛСЫН ХУДАЛДАА

өсөлт

Олон улсын

худалдааInternational trade Международная торговля

Хөрөнгө оруулалт Investment Инвестиция

Нэмэгдсэн өртөг Value added Добавленная стоимость

Харьцангуй давуу

тал

Comparative

advantage

Относительное

преимущество

Валютын ханш Exchange rate Валютны курс

Квот Quota Квот

Хаалтын ханш Closing price Курс закрытия

Алтан стандарт Gold standard Золотой стандарт

Бреттон Будсын

систем

Bretton-Woods

system

Бреттон – Будсская

система


- Эдийн засгийн өсөлт, түүнийг тодорхойлох арга зүй

- Эдийн засгийн өсөлтийн хүчин зүйлс

- Эдийн засгийн өсөлтийн Солоугийн загвар


- Эдийн засгийн өсөлт, түүнийг тодорхойлох аргууд

- Эдийн засгийн өсөлтийн загваруудтай танилцана.










2007 он.



2006 он.





он.



Education

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ОНОЛ ХИЧЭЭЛИЙН СТАНДАРТ ХӨТӨЛБӨР