ใบความรู้ที่ 2 องค์ประกอบของเทคโนโลยีสารสนเทศ

หนวยท 2 องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ

1

ใบความรท 2 หนวยท 2 องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ รายวชา เทคโนโลยสารสนเทศและคอมพวเตอร รหส ง 31202 ชนมธยมศกษาปท 4 เวลา 4 ชวโมง ผสอน นางสาวจรชยาพร ทองลอ

แนวคด ภายในองคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ ประกอบดวยเทคโนโลยคอมพวเตอร และเทคโนโลยการสอสารโทรคมนาคมนน สงทตองค านงถงอนดบตอมา คอ ประเภทของระบบสารสนเทศ ระดบของผใชระบบสารสนเทศ ประเภทของการตดสนใจ สวนประกอบเหลานเปนสวนทชวยใหน าสารสนเทศทไดรบไปใชไดอยางถกตอง และเกดประโยชนตอการด าเนนงาน ไดเปนอยางด สาระการเรยนร

1. องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ 2. ประเภทของระบบสารสนเทศ 3. ประเภทการตดสนใจของผใชระบบสารสนเทศ 4. ระดบของผใชระบบสารสนเทศ 5. ความสมพนธระหวางระบบสารสนเทศ

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายองคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศได 2. จ าแนกประเภทของระบบสารสนเทศได 3. จ าแนกประเภทของการตดสนใจ ได 4. จ าแนกระดบของผใชระบบสารสนเทศได 5. บอกความสมพนธระหวางระบบสารสนเทศได


2

การน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชงานตองศกษาถงองคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศเพอน าความสามารถของเทคโนโลยสารสนเทศไปประยกตใชไดอยางถกตองและเหมาะสม

องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ

ภาพท 2.1 องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศและระบบสารสนเทศ

เทคโนโลยสารสนเทศ ประกอบดวย เทคโนโลยคอมพวเตอร (Computer Technology) เพอชวยในการบนทก จดเกบขอมล และประมวลผลขอมลไดอยางถกตอง และเทคโนโลยสอสารโทรคมนาคม (Communication Technology) เพอชวยในการรบสงขอมล และการสอสารระหวางผใชคอมพวเตอร หรอทเรยกวา “Computer and Communication (C & C)” 1. เทคโนโลยคอมพวเตอร (Computer Technology) เทคโนโลยคอมพวเตอรเปนอปกรณอเลกทรอนกสทน ามาชวยในการประมวลผลขอมลเพอใหไดสารสนเทศ ในระบบงานแตละหนวยงานจะน าระบบคอมพวเตอรเขามาชวยในการท างาน เพราะความตองการสารสนเทศทถกตอง รวดเรว และทนเวลาในการท างานหลายๆ ดาน นอกจากนการจดเกบขอมลดวยระบบคอมพวเตอร จะชวยใหการคนหาขอมล การเรยกใชขอมล รวมถงการแสดงผลขอมล สามารถท าไดอยางถกตอง รวดเรว โดยวงจรในการท างานของระบบคอมพวเตอรจะประกอบดวย 4 ขนตอน คอ การรบขอมล การประมวลผลขอมล การแสดงผล และการจดเกบขอมล หรอทเรยกวา IPOS Cycle (Input Process Output Storage Cycle) 2. เทคโนโลยสอสารโทรคมนาคม (Communication Technology) เทคโนโลยสอสารโทรคมนาคม ใชในการตดตอสอสารรบ/สงขอมลจากทไกลๆ เปนการสงของขอมลระหวางคอมพวเตอรหรอเครองมอทอยหางไกลกน ซงจะชวยใหการเผยแพรขอมลหรอสารสนเทศไปยงผใชในแหลงตาง ๆ เปนไปอยางสะดวก รวดเรว ถกตอง ครบถวน และทนการณ ซงรปแบบของขอมลทรบ/สงอาจเปนตวเลข (Numeric Data) ตวอกษร (Text) ภาพ (Image) และเสยง (Voice) เทคโนโลยทใชในการสอสารหรอเผยแพรสารสนเทศ ไดแก เทคโนโลยทใชในระบบโทรคมนาคมทงชนดมสายและไรสาย เชน ระบบโทรศพท โมเดม แฟกซ โทรเลข ดาวเทยม วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน เคเบลใยแกวน าแสง และคลนไมโครเวฟ เปนตน


3

ประเภทของระบบสารสนเทศ

ในโลกยคดจตอล ความตองการในเรองการบรโภคขอมลขาวสาร และสารสนเทศเกดขนอยตลอดเวลาไมมทสนสด ดงนน เทคโนโลยคอมพวเตอรจงไดเขามามบทบาทในการน ามาใชเพอท าการประมวลผล ใหไดสารสนเทศส าหรบใชในการท างานและการตดสนใจ ระบบสารสนเทศสามารถจดแบงออกเปน 3 ประเภท คอ ระบบสารสนเทศจ าแนกตามชอหนวยงาน ระบบสารสนเทศจ าแนกตามหนาทของงาน ระบบสารสนเทศจ าแนกตามลกษณะการด าเนนงาน มรายละเอยดดงตอไปน 1. ระบบสารสนเทศจ าแนกตามชอหนวยงาน การด าเนนงานของแตละหนวยงานมความแตกตางกนไป ดงนนการออกแบบระบบสารสนเทศ เพอใชภายในหนวยงาน จะตองมความสอดคลองกบลกษณะของงานภายในหนวยงานเหลานน โดยระบบสารสนเทศจ าแนกตามชอหนวยงาน จะประกอบดวยระบบงานทงหมดของหนวยงาน จะเปนระบบงานขนาดใหญ และภายในระบบงานขนาดใหญนจะประกอบดวย ระบบงานทะเบยนและวดผลการศกษา ระบบงานการเงน ระบบงานบญช ระบบงานบคลากร ระบบงานสารบรรณ ระบบงานวางแผน เปนตน 2. ระบบสารสนเทศจ าแนกตามหนาทของงาน ส าหรบระบบสารสนเทศจ าแนกตามหนาทของงานนน จะจ าแนกตามลกษณะและหนาทของระบบงาน อยภายในแตละหนวยงาน และภายในระบบงานเหลานจะประกอบดวยระบบสารสนเทศยอยๆ เปนกจกรรมในการด าเนนงานของระบบงานเหลานน เชน ระบบงานทะเบยนและวดผลการศกษา อาจประกอบดวยระบบงานยอยๆ ไดแก ระบบงานขอมลนกศกษา ระบบงานขอมลผลการเรยนของนกศกษา ระบบงานแจงผลการจบของนกศกษา ระบบงานออกใบรบรองคณวฒ เปนตน 3.ระบบสารสนเทศจ าแนกตามลกษณะการด าเนนงาน การออกแบบสารสนเทศนอกจากจะตองค านงถงลกษณะของงานทจะน าไปใชแลวนน ยงตองใหสอดคลองกบระดบของผใชงานดวย เพอจะน าสารสนเทศเหลานนไปใชประกอบการด าเนนงาน และใชในการตดสนใจได การใชสารสนเทศของผใช แตละระดบจะมวตถประสงคในการใชสารสนเทศทแตกตางกน สามารถจ าแนกระบบสารสนเทศได 7 ประเภท ดงตอไปน 3.1 ระบบส านกงานอตโนมต (Office Information Systems/ Office Automation Systems : OIS/OAS) คอ ระบบสารสนเทศทไดน าเทคโนโลยเขามาชวยเพมประสทธภาพในการท างาน ระบบสารสนเทศส านกงาน (OIS) ไดน าโปรแกรมพนฐานตางๆ มาประยกตใชในการท างานในหลายๆ ดาน เชน โปรแกรมประมวลผลค า โปรแกรมตารางงาน โปรแกรมฐานขอมล โปรแกรมการน าเสนอ โปรแกรมออกแบบกราฟก โปรแกรมเวบบราวนเซอร นอกจากนไดรวมถงอปกรณอเลกทรอนกสตางๆ ทไดน ามาใชส าหรบงานส านกงาน เชน เครองโทรสาร เครองสแกนเนอร กลองดจตอล โมเดม เปนตน ระบบส านกงานอตโนมต สามารถแบงได 5 ประเภทคอ ระบบจดการเอกสาร ระบบการจดการขาวสาร ระบบการท างานรวมกน/ประชมทางไกล ระบบการประมวลภาพ และระบบจดการส านกงาน 3.2 ระบบประมวลผลรายการประจ าวน (Transaction Processing Systems : TPS) คอระบบสารสนเทศทน ามาใชส าหรบการประมวลผลขอมลทไดด าเนนการเปนประจ าวน โดยเฉพาะในทางธรกจไดน าระบบสารสนเทศประเภทนมาใชในประมวลผล เพอน าสารสนเทศทไดไปตดสนใจในการด าเนนการภายในหนวยงาน หรอ ภายในองคกรของตนได เชน ระบบงานขายสนคาของหางสรรพสนคา มพนกงานขายจ านวนมาก และมลกคามาใชบรการอยางมากมาย โดยทพนกงานจะท าการบนทกขอมลจากการขายสนคาใหกบลกคา และเมอสนสดการท างานในแตละวน ขอมลจากการขายสนคาของพนกงานขายแตละคนนนจะถกน ามาประมวลผล เพอใหทราบถงรายไดจากการขายสนคา และจ านวนสนคาทไดขายไปจะถกตดออกจากจ านวนสนคาคงคลง ท าใหสามารถตรวจสอบสนคาคงเหลอใน


4

แตละรายการได เมอสนคาชนดใดเหลอจ านวนนอยจะตดสนใจสงซอสนคาเขามาในรานตอไป นอกจากระบบงานขายสนคาทสามารถเหนทวๆ ไปนน ระบบการฝากถอนเงนดวยเครองอตโนมต (Automatic Teller Machines : ATM) จะน าระบบประมวลผลรายการประจ าวนเขามาใช เมอลกคาจดท ารายการระบบจะน าขอมลในรายการไปประมวลผลและแจงยอดเงนคงเหลอใหลกคาทราบไดทนท วธการประมวลผลขอมลทเกดจากการน าระบบสารสนเทศแบบนมาใช ท าใหการประมวลผลขอมลรวดเรว เหมาะส าหรบงานในหลายๆ ดาน โดยเฉพาะงานทางดานธรกจทตองการน าสารสนเทศทไดไปใชในการตดสนใจในการด าเนนงาน และสารสนเทศทไดจากระบบประมวลผลรายการประจ าวนจะถกรวบรวม เพอน าไปจดท ารายการอนๆ ตอไป เชน สรปผลการด าเนนงานประจ าป (ก าไร-ขาดทน) เปนตน 3.3 ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (Management Information Systems : MIS) คอระบบทใหสารสนเทศตามทผบรหารตองการ โดยน าขอมลทไดจากระบบประมวลผลรายการประจ าวน (TPS) มาประมวลผล และน ามาจดท าในรปแบบของรายงาน หรอ ผลสรปของงาน เพอผบรหารสามารถน าไปใชในการต ดสนใจวางแผนการปฏบตงานดานตางๆ ภายในองคกร จะชวยใหสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพ ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (MIS) จะใหประโยชนสงสดแกผบรหารระดบกลาง โดยมระบบในการจดการรายงาน เรยกวา “ระบบการจดการรายงาน (Management Reporting System : MRS)” ชวยในการจดเตรยมรายงาน เพอตอบสนองตอความตองการของผใช ระบบนไดคดคนขนมาตงแตป ค.ศ. 1960 (พ.ศ. 2503) โดยมวตถประสงคเพอจดเตรยมขอมลใหผบรหาร ส าหรบใชในการพจารณากอนทจะตดสนใจ ถงแมวาผบรหารทไดรบประโยชนสงสดจากระบบสารสนเทศเพอการจดการ คอ ผบรหารในระดบกลางนน แตโดยพนฐานของระบบสามารถทจะสนบสนนขอมลใหแกผบรหารทงสามระดบ คอ ผบรหารระดบลาง ผบรหารระดบกลาง ผบรหารระดบสง โดยระบบสารสนเทศเพอการจดการ จะใหรายงานทสรปเปนสารสนเทศโดยรวบรวมจากขอมลทงหมดขององคกร มจดประสงคใหผบรหารสามารถมองเหนภาพรวมขององคกรในปจจบน ซงจะสามารถควบคมและตรวจสอบผลงานในระดบปฏบตการดวย เชน การน ายอดขายสนคาในแตละวนทไดท าการบนทกดวยระบบ ประมวลผลรายการประจ าวน (TPS) น ามาสรปเปนยอดขายประจ าเดอน หรอรายงานผลการด าเนนงาน (ก าไร-ขาดทน) ในแตละไตรมาส นอกจากนยงน ารายงานผลการด าเนนงานของแตละไตรมาสมาเปรยบเทยบกน โดยจดท าในรปแบบของตารางสรปผลการด าเนนงาน หรอในรปกราฟ เพอชวยใหเหนขอเปรยบเทยบไดอยางชดเจนยงขนและสารสนเทศทไดจากระบบนผบรหารสามารถน าไปชวยในการตดสนใจ ส าหรบการด าเนนงานตอไปได ระบบสารสนเทศเพอกาจดการ (MIS) สามารถจ าแนกรปแบบการจดท ารายงานได 4 ประเภท คอ 1) รายงานทจดท าตามระยะเวลาทก าหนด (Periodic Reports) เปนรายงานทไดจดขนตามระยะเวลาทไดก าหนดไวแลว เชน รายงานทตองจดท าเปนประจ าทกวน ทกสปดาห ทกเดอน หรอทกป เปนตน เชน รายงานยอดขายสนคา รายงานรายได-รายจาย รายงานสนคาคงเหลอ เปนตน 2) รายงานสรป (Summarized Reports) เปนรายงานทไดจดท าผลสรปตางๆ เชน รายงานผลสรปการด าเนนงานของแตละไตรมาส รายงานผลสรปยอดขายสนคาในแตละแผนกหรอรายงานสรปการสงซอสนคา เปนตน ซงสามารถน ารายงานสรปนมาเปรยบเทยบระหวางชวงเวลาในการด าเนนงานไดโดยสามารถน ามาเปรยบเทยบในลกษณะตารางสรป หรอ การน ากราฟมาชวยจะท าใหสามารถเหนภาพรวมของการเปรยบเทยบไดชดเจนยงขน 3) รายงานทจดท าตามเงอนไขเฉพาะ (Exception Reports) เปนรายงานทไดจดท าตามเงอนไขเปนการเฉพาะโดยไมอยตามเกณฑของระยะเวลาทจดท ารายงาน เพยงตองการน าสารสนเทศไปใหผบรหารส าหรบการตดสนใจไดอยางทนตามก าหนดเวลา เชน สารสนเทศของยอดขายสนคาทต ากวาเปาหมายทก าหนดไว เพอผบรหารจะไดน าสารสนเทศนไปสรางแผนงานสงเสรมการขายตอไป เพอจะไดชวยใหยอดขายเพมขนและบรรลตามเปาหมายทก าหนดไว 4) รายงานทจดท าตามตองการ (Demand Reports) เปนรายงานทมลกษณะตรงขามกบรายงาน ท


5

จดท าตามระยะเวลาทก าหนด รายงานจะท าตามเวลาทไดก าหนดไวแลวอยางสม าเสมอแตรายงานทจดท าตามตองการ จะจดท าขนตามความตองการของผบรหารในขณะนน เชน อตราสวนของเครองคอมพวเตอรตอจ านวนนกเรยนเพอน าไปเปนขอมลในการเพมจ านวนเครองคอมพวเตอรในหองปฏบตการใหเพยงพอส าหรบใชในการเรยนของนกเรยน เปนตน คณสมบตของ MIS และลกษณะของระบบ MIS มดงน 1. สนบสนนการท างานของระบบประมวลผลขอมลและการจดเกบขอมลรายวน 2. ใชฐานขอมลทถกรวมเขาดวยกน และสนบสนนการท างานของฝายตางๆ ในองคกร 3. ชวยใหผบรหารระดบตน ระดบกลาง และระดบสง เรยกใชขอมลทเปนโครงสรางไดตามเวลาทตองการ 4. มความยดหยนและสามารถรองรบความตองการขอมลทเปลยนแปลงไปขององคกร 5. ตองมระบบรกษาความลบของขอมล และจ ากดการใชงานของบคคลเฉพาะผทเกยวของเทานน 3.4 ระบบสนบสนนการตดสนใจ (Decision Support Systems : DSS) คอระบบสารสนเทศทไดน าขอมลจากระบบงานสวนตางๆ ภายในองคกร และขอมลจากภายนอกองคกร มาจดท าเปนรายงาน เพอเปนประโยชนตอการตดสนใจของผบรหารในระดบตางๆ และสามารถน าขอมลมาวเคราะหผล เพอเปนประโยชนตอการตดสนใจในการปรบปรง สงเสรม แกปญหา และก าหนดกลยทธส าหรบการด าเนนงาน ซงลกษณะส าคญของระบบสนบสนนการตดสนใจ คอ ตองเปนระบบทใหสารสนเทศอยางรวดเรว ถกตอง เพอใหทนตอการน าไปใชในการตดสนใจของผบรหารตอไป ระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (Geographic Information Systems : GIS) จดเปนระบบสารสนเทศส าหรบการตดสนใจทใชส าหรบการคนหาต าแหนงของสถานท และเสนทางการเดนทาง ซงระบบ GIS จะมโปรแกรมทน าเสนอสารสนเทศบนแผนทดจตอล และมฐานขอมลของแผนท โดยจะสามารถน าระบบ GIS มาประยกตใชในองคกรตางๆ ได เชน การก าหนดเสนทางในการเดนรถรบ-สงสนคา การวางแผนจดเสนทางการจดจ าหนายสนคาในแตละภมภาค เวบไซตทใหบรการในรปแบบ GIS ไดแก www.earth.google.com

ภาพท 2.2 ระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS)

http://www.earth.google.com/


6

ตารางท 2.1 ความแตกตางของระบบ TPS, MIS และ DSS TPS บนทกขอมลผโดยสารทเดนทางไปยงจงหวดตางๆ ในแตละวน MIS จดท ารายงานสรปยอดผโดยสารประจ าวน/ ประจ าเดอน ทมาใชบรการแยกตาม ตารางการเดนรถ เทศกาล

และจงหวดตางๆ DSS วเคราะหผลเพอแสดงแนวโนมการเตรยมรถโดยสารเพอบรการแกผโดยสาร ดวยการอาศยขอมลสถตของ

ผโดยสารทเดนทางไปยงจงหวดตางๆ ตามตารางเดนรถในเทศกาลตางๆ ของรอบปทผานมา เพอน าผลเหลานนมาประกอบการตดสนใจท าการจดตารางการเดนรถและเตรยมรถโดยสาร เพอบรการแกผโดยสารใหเพยงพอตอความตองการ

3.5 ระบบสารสนเทศส าหรบผบรหาร (Executive Information Systems : EIS หรอ Executive Support Systems : ESS) คอระบบสารสนเทศทชวยในการวเคราะหปญหาแนวโนมในการด าเนนงานตลอดจนการวางแผนกลยทธขององคกร ซงจะตองพจารณาขอมลทงภายในองคกร จากระบบสารสนเทศเพอการจดการ (MIS) และขอมลจากภายนอกองคกร เชน ภาวการณลงทนภายในประเทศ อตราการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ เปนตน ระบบสารสนเทศส าหรบผบรหาร (ESS) จะน าเสนอสารสนเทศทไดมาจากทงภายในและภายนอกองคกร โดยการน ามาวเคราะหในรปแบบของรายงาน กราฟ หรอ ตาราง เพอน ามาสรปเปนสารสนเทศเสนอตอผบรหารใหเขาใจไดงายและรวดเรว เปนระบบทมความคลองตวและมความยดหยนสง การสรปสารสนเทศสามารถกระท าไดทนตอความตองการของผบรหาร โดยก าหนดมมมองไดในหลากหลายรปแบบ เชน การเปรยบเทยบยอดขายสนคาระหวางป 2549 กบ 2550 ถายอดขายสนคาชนดใดมแนวโนมทเพมขน กอาจน าไปตดสนใจในการเพมปรมาณการผลตใหมากขน แตถาสนคาใดมยอดขายลดลงกอาจลดปรมาณการผลตลงหรอจดรายการสงเสรมการขาย เปนตน 3.6 ปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence : AI) เปนศาสตรอยางหนงของคอมพวเตอรทมนษยตองการพฒนาความสามารถให เลยนแบบกระบวนการทางดานความคดและพฤตกรรมของมนษย ระบบปญญาประดษฐ มหลายสาขา เชน การประมวลผลภาษาธรรมชาต (Natural Language Processing), ศาสตรดานหนยนต (Robotics), ระบบการมองเหน (Vision Systems), ระบบการเรยนร (Learning Systems), เครอขายเสนประสาท (Neural Networks) และระบบผเชยวชาญ (Expert Systems)

ภาพท 2.3 ตวอยางการประยกตใชปญญาประดษฐ ดานศาสตรหนยนต การใชปญญาประดษฐมขอจ ากดมากกวาการใชปญญามนษย แตในองคกรทางธรกจนยมทจะน ามาประยกตใชงานเพอการรกษาความรของผเชยวชาญทอาจสญเสยไป เนองจากการลาออก การเกษยณ การเสยชวต นอกจากนยงชวยขยายฐานความรขององคกรในการใหค าแนะน า เพอแก ไขปญหาทซบซอน และยงชวยลดภาระงาน


7

ประจ าทมนษยไมมความจ าเปนทตองท า เปนตน 3.7 ระบบผเชยวชาญ (Expert Systems: ES) หมายถงระบบทเกบรวบรวมขอมล ความร ประสบการณของผเชยวชาญหรอความช านาญในงานเฉพาะอยาง ขอมลจะจดเกบเขาสระบบคอมพวเตอรในรปแบบของกฎ (Rule) ทใชในกระบวนการเหตผลทใชประสบการณในการวนจฉยปญหา บางครงจะเรยกระบบผเชยวชาญวา “ระบบฐานความร (Knowledge-based System)” ในการหาขอสรปและค าตอบในปญหาตางๆ ความเชยวชาญ เปนความรเฉพาะงานทเกดจากการศกษา อบรม การอานและประสบการณ ท าใหผเชยวชาญมทกษะในการแกปญหาและการตดสนใจ การถายทอดความเชยวชาญของผเชยวชาญจะถายทอดลงสระบบคอมพวเตอรและถายทอดตอไปยงผใช เชน

1) งานดานการแพทย จะรวบรวมขอมลของโรค อาการของโรค วธการรกษาโรค โดยอาศยความรและประสบการณจากผเชยวชาญ เมอผใชปอนขอมลของอาการปวยไปในระบบขอมลเหลานจะถกน าไปเปรยบเทยบกบขอมลทไดรวบรวมไวแลว ท าใหสามารถวนจฉยโรคและชวยแกปญหาในเบองตนได

2) คอมพวเตอรชวยในการสอน หรอ CAI ส าหรบใชในการฝกกอบรมทกษะใหแกพนกงานหรอผเรยน โดยระบบผเชยวชาญจะสรางสถานการณจ าลองส าหรบการเรยนร รวมทงเชอมตอกบผใชดวยภาษาธรรมชาต

3) ดานการคาระหวางประเทศ บรษทตางๆ ทไดตดตอคาขายกบกลมประเทศ NAFTA ตองเผชญปญหาในเรองภาษและกฎระเบยบทสลบซบซอนส าหรบสนคาทจะน าไปจ าหนาย ตลอดทงความเขมงวดในเรองพธศลกากรและการก าหนดโทษของการฝาฝนทคอนขางรนแรง ดงนนจงท าใหเกดความเสยงสง บรษทตางๆ จงไดอาศยระบบผเชยวชาญส าเรจรปทชอวา “origin” เปนเครองมอชวยในการใหค าแนะน าในเรองกฎระเบยบตางๆ เปนตน

ประเภทการตดสนใจของผใชระบบสารสนเทศ

การตดสนใจการใชระบบสารสนเทศ สามารถแบงออกได 3 ประเภท คอการตดสนใจแบบมโครงสราง การตดสนใจแบบไมมโครงสราง และการตดสนใจแบบกงโครงสราง

1. การตดสนใจแบบมโครงสราง (Structured Decision) การตดสนใจแบบมโครงสราง เปนการด าเนนงานตามนโยบาย หรอ ตามยทธศาสตรทไดก าหนดไวลวงหนาแลว เปนการแกปญหาทเกดขนกบการปฏบตงานประจ าวน ซงการตดสนใจแบบนจะตองก าหนดเกณฑในการตดสนใจอยางชดเจน เชน ระบบสนคาคงคลง ไดก าหนดระดบสนคาทคงเหลอในเกณฑต าไว สนคาชนดใดทมปรมาณสนคาคงเหลออยในระดบเกณฑต าทระบบไดก าหนดไว สามารถท าการตดสนใจสงซอสนคาเพมเขามาไดทนท การสงซอสนคาแตละครงจะสงในปรมาณเทาใด หรอ มการก าหนดเวลาในการสงซอไวอยางชดเจน เมอถงก าหนดเวลาทตองสงซอ สามารถท าการตดสนใจสงซอไดทนท เปนตน ผบรหารระดบลางและพนกงานปฏบตงาน จะใชประเภทของการตดสนใจแบบมโครงสราง

2. การตดสนใจแบบไมมโครงสราง (Unstructured Decision) การตดสนใจแบบไมมโครงสราง เปนการตดสนใจทไมไดก าหนดลวงหนาเปนการตดสนใจเฉพาะเหตการณ เปนการตดสนใจในปญหาทไมมรปแบบชดเจน จงไมสามารถวางแผนในการตดสนใจไวลวงหนา และไมมแนวทางในการแกปญหาทชดเจน โดยการตดสนใจแบบไมมโครงสรางจะเหมาะส าหรบผบรหารระดบสง ตองน าความร ประสบการณ ความช านาญ มาใชในการตดสนใจ เชน การวางแผนเพมสวนแบงทางการตลาดของสนคา เมอเทยบยอดขายกบคแขง ในปจจบนคนสวนใหญจะนยมการบรโภคอาหารเพอสขภาพมากขน กอาจจะตดสนใจผลตสนคาชนดใหมโดยมสวนผสมของสมนไพรเพอสขภาพ เปนตน

3. การตดสนใจแบบกงโครงสราง (Semi-structured Decision) การตดสนใจแบบกงโครงสราง เปนการตดสนใจแบบผสมผสานระหวางแบบมโครงสรางกบแบบไมม


8

โครงสราง คอ ในบางสวนสามารถตดสนใจแบบมโครงสรางได แตบางสวนไมสามารถท าได การตดสนใจแบบกงโครงสรางจะใชกบผบรหารระดบกลาง เชน ก าหนดเปาหมายในการผลตสนคาไวท 200,000 ชนตอวน แตจ านวนพนกงานทมอยไมสามารถผลตสนคาไดทนตามก าหนดเวลา จงใหพนกงานท างานลวงเวลาเพอทจะผลตสนคาไดตามเปาหมายทวางไว เปนตน

ระดบของผใชระบบสารสนเทศ

บคลากรทปฏบตงานอยในองคกร จะมหนาทความรบผดชอบทแตกตางกนไปตาลกษณะของงานทไดรบมอบหมาย สามารถจดประเภทของผใชระบบสารสนเทศ 4 ระดบ ดงน

ภาพท 2.4 ระดบของผใชระบบสารสนเทศ

1. พนกงานปฏบตงาน (Workers)

พนกงานปฏบตงาน คอบคลากรทท าหนาทสนบสนนการด าเนนงาน ในสวนตางๆ ขององคกรใหสามารถด าเนนงานไปตามเปาหมายขององคกรทไดก าหนดไวเปนบคลากรในระดบปฏบตการ โดยจะท าหนาททไดรบมอบหมาย งานในหนาททตองท าเปนประจ าวน เชน พนกงานพมพเอกสาร พนกงานบญช พนกงานฝายผลต พนกงานขายสนคา เปนตน ซงพนกงานปฏบตงานจะใชการตดสนใจแบบมโครงสราง และตองการระบบสารสนเทศประเภทประมวลผลรายการประจ าวน (TPS) และระบบส านกงานอตโนมต (OIS)

2. ผบรหารระดบลาง หรอผบรหารระดบปฏบตการ (Operational Managers) ผบรหารระดบลาง หรอผบรหารระดบปฏบตการ หรอบางครงเรยกทวไปวา หวหนางาน (Supervisors) ผบรหารระดบนจะท าหนาทดแลการปฏบตงานของพนกงานใหสามารถท างานไดตามเปาหมายทไดก าหนดไวอยางมประสทธภาพ ผบรหารในระดบน ไดแก หวหนางาน หวหนาฝาย หวหนาแผนก เปนตน โดยผบรหารในระดบลางจะใชการตดสนใจแบบมโครงสรางและมความตองการใชระบบสารสนเทศประเภทระบบสารสนเทศเพอการจดการ (MIS) และระบบส านกงานอตโนมต (OIS) ลกษณะของสารสนเทศทใช เชน รายงานการปฏบตงานของพนกงาน ขอมลปรมาณสนคาคงคลง ขอมลจ านวนนกเรยนทผานเกณฑการประเมนผล

3. ผบรหารระดบกลาง (Middle Managers) ผบรหารระดบกลาง เปนผบรหารทมหนาทดแลการปฏบตงานของผบรหารระดบลางและมสวนรวมในการก าหนดยทธศาสตรการด าเนนงานหรอวางแผนงาน เพอใหการด าเนนงานสามารถบรรลตามเปาหมายทไดก าหนดและ

ผบรหารระดบสง

(Senior Managers)

ผบรหารระดบกลาง

(Middle Managers)

ผบรหารระดบปฏบตการ

(Operational Managers)

พนกงานปฏบตงาน

(Workers)


9

ผบรหารระดบกลางจะท าหนาทรบนโยบายจากผบรหารระดบสงมาวางแผนในการปฏบตงาน ผบรหารระดบกลาง ไดแก ผจดการฝายผลต ผจดการฝายจดซอ ผจดการฝายขาย หวหนาคณะวชา เมอผบรหารระดบกลางไดรบนโยบายจากผบรหารระดบสงมาวางแผนในการปฏบตงานแลว ขอมลจะสงตอไปยงผบรหารระดบลางของแตละฝายงานใหด าเนนงานตอไป โดยผบรหารระดบกลางจะใชการตดสนใจแบบกงโครงสรางและมความตองการใชระบบสารสนเทศประเภทระบบสารสนเทศเพอการจดการ ระบบสนบสนนการตดสนใจ และระบบส านกงานอตโนมต ลกษณะของสารสนเทศทใช เชน รายงานเปรยบเทยบยอดขาย ระหวางเดอนตลาคมและเดอนพฤศจกายน เปนตน

4. ผบรหารระดบสง (Senior Managers) ผบรหารระดบสง เรยกทวไปวา Executive Managers เปนผบรหารระดบสงสดขององคกร เปนผทรบผดชอบดานการวางแผนกลยทธ (Strategic Planning) ในการก าหนดนโยบาย ก าหนดเปาหมาย และวตถประสงคขององคกร ตลอดจนดแลองคกรในภาพรวม ผบรหารในระดบสง ไดแก ผอ านวยการ รองผอ านวยการ ประธานบรษท รองประธานบรษท กรรมการบรหาร และผจดการทวไป เปนตน โดยผบรหารระดบสงจะใชการตดสนใจแบบไมมโครงสราง สวนใหญจะน าขอมลภายนอกเขามารวมในการตดสนใจ โดยไมมการก าหนดรปแบบของการตดสนใจทชดเจน เชน ความตองการบรโภคสนคาของผบรโภค อตราดอกเบยในปจจบน อตราการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ นโยบายดานเศรษฐกจของประเทศ เปนตน และมความตองการใชระบบสารสนเทศประเภทระบบสารสนเทศส าหรบผบรหาร ระบบสารสนเทศเพอการจดการ ระบบสนบสนนการตดสนใจและระบบส านกงานอตโนมต

ตารางท 2.2 แสดงประเภทการตดสนใจและความตองการชนดของระบบสารสนเทศของผบรหารระดบตางๆ

ระดบของผใชสารสนเทศ หนาท การตดสนใจ ความตองการชนดของ

ระบบสารสนเทศ ผบรหารระดบสง ก าหนดนโยบาย เปาหมาย และ

วตถประสงคขององคกร ไมมโครงสราง ESS, MIS, DSS, OIS

ผบรหารระดบกลาง ก าหนดกลยทธการด าเนนงาน วางแผนการปฏบตงาน เพอใหบรรลตามเปาหมาย

กงโครงสราง MIS, DSS, OIS

ผบรหารระดบลาง ดแลการปฏบตงานใหสามารถท างานไดตามเปาหมายทก าหนดไว

มโครงสราง MIS, OIS

พนกงานปฏบตงาน ท างานตามทไดรบมอบหมาย มโครงสราง TPS, OIS ความสมพนธระหวางระบบสารสนเทศ

ภาพท 2.5 แสดงความสมพนธระหวางระบบสารสนเทศ


10

แสดงถงความสมพนธของระบบสารสนเทศภายในองคกร ระบบการประมวลผลรายการประจ าวน (TPS) จะเปนขอมลพนฐานใหกบระบบสารสนเทศอนๆ โดยระบบสารสนเทศส าหรบผบรหาร (EIS) จะเปนระบบทรบขอมลจากระบบสารสนเทศอนๆ ไดแก ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (MIS) และระบบสนบสนนการตดสนใจ (DSS) โดยทระบบสารสนเทศเพอการจดการ (MIS) ไดรบขอมลมาจากการประมวลผลรายการประจ าวน (TPS) และระบบส านกงานอตโนมต (OIS) ส าหรบระบบสนบสนนการตดสนใจ (DSS) นน จะไดรบขอมลมาจาก 3 ระบบ ไดแก ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (MIS) ระบบส านกงานอตโนมต (OIS) และระบบการประมวลผลรายการประจ าวน (TPS) ในระบบสารสนเทศส าหรบผบรหาร (EIS) ทเปนระบบสารสนเทศทมความส าคญและอยในระดบสงทสดนน กเกดจากการรวบรวมขอมลมาจากระบบสารสนเทศในระดบตางๆ เพอน าไปจดท าวางแผนงานในรปแบบของนโยบายภายในองคกรตอไป

Education

ใบความรู้ที่ 2 องค์ประกอบของเทคโนโลยีสารสนเทศ