บทที่ 14 การสืบพันธ์ของพืชดอก

การสบพนธของพชดอก แบงออกเปน ๒ ประเภท คอ

๑. แบบอาศยเพศ หมายถง การสบพนธทตองมการผสม

ระหวางเซลลสบพนธเพศผกบเซลลสบพนธเพศเมย

และอวยวะทใชในการสบพนธของพช กคอ ดอก เมอผสมกนแลวกเจรญเตบโตเปน เมลด ซงนาไปเพาะ

จะสามารถงอกเปนพชตนใหมได

พชตองมการสบพนธเพอทจะดารงพนธ

๒.แบบไมอาศยเพศ หมายถง การสบพนธทไมตองอาศย

เซลลสบพนธเพศผและเซลลสบพนธเพศเมย แตใช

สวนตาง ๆ ของพช เชน ราก ลาตน ใบ

ไปปกชา ตดตา ตอน ทาบกง การเพาะเลยงเนอเยอ

เปนตน

การสบพนธของพช

ดอก Flower

เปนอวยวะของพชททาหนาทในการสบพนธ

สวนประกอบของดอก

เกสรตวผ

กลบดอก

กลบเลยง ออวล

รงไข

ยอดเกสรตวเมย

กลบดอก


เกสรตวเมย

รงไข

ออวล

ดอกเปนอวยวะสบพนธของพชซง

ภายในดอกจะมสวนประกอบทสาคญอย

4 สวน คอ

1.กลบเลยง (Sepal) มกมสเขยว

เชนเดยวกบใบ สามารถสงเคราะหแสงได

หนาท ปองกนอนตรายหรอหอหมดอก

ตอนตม

http://pluspsp.net/p/tutorials/category2/jfrenzel/images/sepal-stem3.gif

2.กลบดอก (Petal) มสตาง ๆใชในการลอแมลงเพอชวยใน

การสบพนธ โดยมสสวยกลนหอม โคนกลบดอกมตอม

นาหวาน

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.flowergirl-dress.com/petal-blue.jpg&imgrefurl=http://www.flowergirl-dress.com/Savannah.asp&h=1260&w=900&sz=107&tbnid=sFy4OCNwKK8AuM:&tbnh=150&tbnw=107&hl=th&start=1&prev=/images%3Fq%3Dpetal%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.jmddesigns.co.nz/mosaic/mt-images/mosaic-p-petal-jmd.jpg&imgrefurl=http://www.jmddesigns.co.nz/mosaic/Tutorials/Tutorial-5.htm&h=269&w=150&sz=12&tbnid=zMTAh74SNeWEtM:&tbnh=108&tbnw=60&hl=th&start=3&prev=/images%3Fq%3Dpetal%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/thumb/7/78/Petal-sepal.jpg/300px-Petal-sepal.jpg&imgrefurl=http://ref.podzone.net/en/Actinomorphic.htm&h=319&w=300&sz=52&tbnid=kQt3p9VWCeQ5HM:&tbnh=113&tbnw=106&hl=th&start=11&prev=/images%3Fq%3Dpetal%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://spoudaiospaizen.net/archives/petal.jpg&imgrefurl=http://spoudaiospaizen.net/archives/category/rumi/&h=400&w=296&sz=12&tbnid=aU5OicxNByLvqM:&tbnh=120&tbnw=88&hl=th&start=6&prev=/images%3Fq%3Dpetal%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

3.เกสรตวผ (Stamen) เปนอวยวะสาหรบสรางเซลล

สบพนธเพศผ มกมหลายอน เกสรตวผประกอบดวย

-กานชอบละอองเรณ ( Filament )

-อบละอองเรณ ( Anther) ซงภายในมละอองเรณ

(Pollen grain)


http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.7art-screensavers.com/wallpapers/grass%26leaves-0/big/7art-00022_lili-stamen-and-pestils.jpg&imgrefurl=http://www.7art-screensavers.com/free-clipart/7art-00022_lili-stamen-and-pestils.shtml&h=412&w=550&sz=36&tbnid=bjtdisdt3K0rcM:&tbnh=97&tbnw=130&hl=th&start=13&prev=/images%3Fq%3Dstamen%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.ahhaartgallery.com/photography/images/photos/color/stamen_and_pistol.jpg&imgrefurl=http://www.ahhaartgallery.com/photography/color/lily_pestol.htm&h=464&w=400&sz=23&tbnid=4XHPjnjNExpGKM:&tbnh=125&tbnw=107&hl=th&start=11&prev=/images%3Fq%3Dstamen%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://www.flmnh.ufl.edu/herbarium/melastomes/blakeeaematrix/H. ecua stamen 6x.jpg

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://myolympus.org/files/0539/amaryllis_stamen1.jpg&imgrefurl=http://myolympus.org/document.php%3Fid%3D1539&h=1024&w=768&sz=220&tbnid=oQpkYFN5zT9YLM:&tbnh=150&tbnw=112&hl=th&start=32&prev=/images%3Fq%3Dstamen%26start%3D20%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D%26sa%3DN

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.dutchphotoday.nl/images/rob_amaryllis_stamen_img_3963.jpg&imgrefurl=http://www.dutchphotoday.nl/index.php%3Fshowimage%3D64&h=480&w=640&sz=229&tbnid=9gclbzD_MVPRxM:&tbnh=101&tbnw=135&hl=th&start=43&prev=/images%3Fq%3Dstamen%26start%3D40%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D%26sa%3DN

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.adampolselli.com/photos/stamen.jpg&imgrefurl=http://www.adampolselli.com/archives/2004/07/17/stamen.php&h=413&w=550&sz=64&tbnid=8eA6NyC2AwLrYM:&tbnh=97&tbnw=130&hl=th&start=47&prev=/images%3Fq%3Dstamen%26start%3D40%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D%26sa%3DN

4.เกสรตวเมย (Pistil) มหนาทใหเซลลสบพนธเพศเมย

ทเรยกวา เซลลไข ซงเกสรตวเมยนนประกอบดวย

- กานชเกสรตวเมย (Style)

- ยอดเกสรตวเมย (Stigma)

- รงไข (Ovary) ภายในมออวล (Ovule)และภายในออวล

มเซลลไขอย (egg)

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://photos-nature.dyndns.org/plantes/h%25E9m%25E9rocalles/pistil.jpg&imgrefurl=http://photos-nature.dyndns.org/mes%2520photos%2520pr%25E9f%25E9r%25E9es%2520galerie%25208.html&h=768&w=1024&sz=92&tbnid=1dMNCFRx8QJ-qM:&tbnh=112&tbnw=150&hl=th&start=15&prev=/images%3Fq%3Dpistil%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D


เกสรตวเมย

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.nysaes.cornell.edu/hort/faculty/reisch/breeding/Perfect2.jpg&imgrefurl=http://www.nysaes.cornell.edu/hort/faculty/reisch/breeding/crossing1.html&h=407&w=400&sz=33&tbnid=yiiMhx6PZ_I80M:&tbnh=121&tbnw=118&hl=th&start=17&prev=/images%3Fq%3Dperfect%2Bflower%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

Lily Pistil and Close-Up of Ovary

เกสรตวเมย เกสรตวผ

กลบดอก

ดอกครบสวน (Complete flower)

คอ ดอกทมสวนประกอบครบทง 4 สวน เชน ชบา ตอยตง

กหลาบ บานบร มะล ชงโค อญชน มะแวง มะเขอ พระหง ผกบง

แพงพวย บวหลวง เปนตน

ผกบง ชบา มะเขอ

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK24/pictures/l24-65d.jpg&imgrefurl=http://kanchanapisek.or.th/cgi-bin/show2.cgi/kp6/BOOK24/pictures/l24-65d&h=246&w=270&sz=41&tbnid=AmZK2j96XWYpgM:&tbnh=98&tbnw=108&hl=th&start=3&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%259C%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25B8%25E0%25B9%2589%25E0%25B8%2587%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

ดอกอญชน

ดอกชงโค

ดอกแพงพวย

ดอกมะแวง

ดอกไมครบสวน (Incomplete flower)

ดอกทมสวนประกอบไมครบทง 4 สวน ซงอาจขาดสวนหนงสวนใด

ไปหรออาจขาดมากกวา 1 สวนกได เชน ขาว ขาวโพด ตาลง

ฟกทอง จาปา บานเยน เฟองฟา หนาวว มะละกอ แตงกวา มะยม

มะเดอ บวบ ละหง เปนตน

ดอกจาปา

ดอกขาว

ดอกตาลง ดอกมะละกอ

ดอกบวบ

ดอกทมเกสรตวผและเกสรตวเมยอยในดอกเดยวกน

เชน ดอกชบา ดอกกหลาบ ดอกบว ดอกบานบร ดอก

มะเขอ

ดอกพรก ดอกถว ดอกฝาย ดอกกะหลา กลวยไม ดอกขาว ดอกผกบง ดอกแค เปนตน

ดอกสมบรณเพศ Perfect Flower

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.bloomstx.com/pics/whiterose.jpg&imgrefurl=http://www.bloomstx.com/lore.tmpl%3FSKU%3D308685560952032&h=290&w=250&sz=12&tbnid=q3A4q-BYBw53jM:&tbnh=110&tbnw=94&hl=th&start=18&prev=/images%3Fq%3Dperfect%2Bflower%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.noknoi.com/magazine/pics/pic_no_435_1_17763.jpg&imgrefurl=http://www.noknoi.com/magazine/article.php%3Ft%3D435&h=186&w=250&sz=12&tbnid=BziqOTvZb3L7qM:&tbnh=78&tbnw=106&hl=th&start=1&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25A1%25E0%25B8%25B0%25E0%25B9%2580%25E0%25B8%2582%25E0%25B8%25B7%25E0%25B8%25AD%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.panmai.com/Pvflower/gallery/fl_23.jpg&imgrefurl=http://www.panmai.com/Pvflower/fl_23.htm&h=300&w=309&sz=27&tbnid=idYp1WS8YXKmzM:&tbnh=108&tbnw=112&hl=th&start=1&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%2599%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25B8%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25B5%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.geocities.com/thaniyo/images2/060.jpg&imgrefurl=http://www.geocities.com/thaniyo/bday1.html&h=300&w=400&sz=22&tbnid=P6v_fdjo3HTHSM:&tbnh=90&tbnw=120&hl=th&start=6&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%25A7%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

ดอกสมบรณเพศ

http://www.hamanan.com/flower/flower2/dsc1658.jpg

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK24/pictures/l24-65d.jpg&imgrefurl=http://kanchanapisek.or.th/cgi-bin/show2.cgi/kp6/BOOK24/pictures/l24-65d&h=246&w=270&sz=41&tbnid=AmZK2j96XWYpgM:&tbnh=98&tbnw=108&hl=th&start=3&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%259C%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25B8%25E0%25B9%2589%25E0%25B8%2587%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.trekkingthai.com/webboard/trip/7591-19.jpg&imgrefurl=http://www.trekkingthai.com/cgi-bin/webboard/generate.pl%3Fboard%3Dtrip%26content%3D7591&h=564&w=752&sz=76&tbnid=_-wjYNVjEmQYiM:&tbnh=105&tbnw=140&hl=th&start=2&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%259E%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%2587%25E0%25B8%258A%25E0%25B8%25A1%25E0%25B8%259E%25E0%25B8%25B9%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.hamanan.com/tour/nakhonpathom/image/toyting.jpg&imgrefurl=http://www.hamanan.com/tour/nakhonpathom/myhome.html&h=348&w=368&sz=34&tbnid=IyQJNltH4vWQoM:&tbnh=111&tbnw=118&hl=th&start=1&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%2595%25E0%25B9%2589%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%25A2%25E0%25B8%2595%25E0%25B8%25B4%25E0%25B9%2588%25E0%25B8%2587%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

ดอกทมเกสรตวผและเกสรตวเมยเพยงอยางเดยว

อยางใดอยางหนง เชน มะพราว ฟกทอง บวบ แตงกวา ขาวโพด ตาลง มะละกอ ตาล มะยม มะเดอ ดอกหนาวว ฯลฯ

ดอกไมสมบรณเพศ Imperfect Flower


http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.morninggarden.com/wiki/images/thumb/6/6a/250px-Buuap1.jpg&imgrefurl=http://www.morninggarden.com/wiki/index.php/%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%259A&h=333&w=250&sz=24&tbnid=FyCSNdUX7B-_PM:&tbnh=115&tbnw=86&hl=th&start=1&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%259A%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.pantip.com/cafe/blueplanet/topic/E3791590/E3791590-4.jpg&imgrefurl=http://www.pantip.com/cafe/blueplanet/topic/E3791590/E3791590.html&h=522&w=683&sz=64&tbnid=tfI20FYNdseg6M:&tbnh=104&tbnw=137&hl=th&start=2&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25AB%25E0%25B8%2599%25E0%25B9%2589%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%25A7%26svnum%3D10%26hl%3Dth%26lr%3D

ขอสงเกต

• ดอกครบสวนจะเปนดอกสมบรณเพศเสมอ

• ดอกสมบรณเพศอาจจะเปนดอกไมครบสวนกได

แมลงชวยการผสมเกสร

ลกษณะของละอองเรณ

หมายถง การทเซลลสบพนธเพศผ(สเปรม) ผสมกบ

เซลลสบพนธเพศเมย (เซลลไข) ในออวลเปนไซโกต

แลวเจรญตอไปเปนเอมบรโอตอไป

การถายละอองเรณ (POLLINATION)

การถายละอองเรณ

(POLLINATION)

คอการทละอองเรณของเกสรตวผตกลงบนยอดเกสร

ตวเมย โดยม แมลง ลม กระแสนา มนษย สตว

อน ๆ เปนสอพาไป

การงอกหลอดของละอองเรณ

การงอกหลอดของละอองเรณ

เมอละอองเรณของเกสรตวผตกลงบน

ยอดเกสรตวเมยกจะดดนาจากยอด

เกสรตวเมยจนบวมแลวจะงอกหลอด

ออกมาแทงลงไปในเนอเยอของยอดและ

กานเกสรตวเมย

นวเคลยสในละอองเรณทแกจะแบงเปน 2 นวเคลยส คอ

- เจเนอเรทฟนวเคลยส (Generative Nucleus) - ทวบนวเคลยส (Tube Nucleus)

สเปรมนวเคลยส

ทวบนวเคลยส

- เจเนอเรทฟนวเคลยส (Generative Nucleus)

จะแบงตวสรางสเปรม 2 ตว

สเปรมตวท 1 จะเขาผสมกบไข ไดเปน ไซโกต (Zygote)

ซงจะเจรญไปเปนเอมบรโอ (Embryo)

สเปรมตวท 2 จะเขาผสมโพลารนวเคลยส ไดเปน

เอนโดสเปรม (Endosperm) - ทวบนวเคลยส ( Tube Nucleus) ทาหนาทสลายผนงรงไข

จะสลายตวไป

ภายในออวลแตละอนจะมการแบงเซลลหลายครง ไดเซลล 3 กลม

กลมท 1 อยดานบนม 3 เซลล เรยกแอนตโพดอล

กลมท 2 อยตรงกลางม 1 เซลลเรยกวา โพลารนวคลไอ

กลมท 3 อยดานลางม 3 เซลลโดยมเซลลไขอยตรงกลาง

และซนเนอรจด 2 เซลล

การเปลยนแปลงในรงไข

แอนตโพดอล ๓ เซลล ๓ นวเคลยส

โพลารนวคลไอ ๑ เซลล ๒ นวเคลยส

ไข ๑ เซลล ๑ นวเคลยส

ซนเนอรจด ๒ เซลล ๒ นวเคลยส

รวม ๗ เซลล ๘ นวเคลยส ใน ๑ ออวล

การปฏสนธซอน (Double fertilization)

แอนตโพดอล ๓ เซลล ๓ นวเคลยส

โพลารนวคลไอ ๑ เซลล ๒ นวเคลยส

ไข ๑ เซลล ๑ นวเคลยส

ซนเนอรจด ๒ เซลล ๒ นวเคลยส

สเปรมตวท 1 จะเขาผสมกบไข ไดเปน ไซโกต (Zygote) ซงจะเจรญไปเปนเอมบรโอ (Embryo)

สเปรมตวท 2 จะเขาผสมโพลารนวเคลยส ไดเปน

เอนโดสเปรม (Endosperm)ซงเปนอาหารสาหรบเลยง

เอมบรโอ

หมายถง การปฏสนธทเกดขนจากสเปรมตวท 1 ผสมกบเซลลไขไดไซ

โกต และสเปรมตวท 2 ผสมกบโพลารนวเคลยสไดเอนโดสเปรม

ภายหลงการปฏสนธ

สเปรมตวท 1 + ไข ไซโกต ตนออน(embryo)

สเปรมตวท 2 + โพลารนวเคลยส เอนโดสเปรม

กระบวนการนเกดการปฏสนธ 2 ครง จงเรยกวา

การปฏสนธซอน ซงจะพบเฉพาะในพวกพชทมดอกเทานน

รงไข ผล

ออวล เมลด

ผนงรงไข เปลอกและเนอ

เยอหมออวล เปลอกหมเมลด

กลบเลยง เหยวแหงหลดรวง

กลบดอก

แอนตโพดอล สลายตวไป

ซนเนอรจด สลายตวไป

สรป

สรปการปฎสนธ


Education

บทที่ 14 การสืบพันธ์ของพืชดอก