ULUSLARARASI FİNANS ULUSLARARASI FİNANS SİSTEMLERİ VE KURUMLARISİSTEMLERİ VE KURUMLARI

DERS NOTLARIDERS NOTLARIGEDİK ÜNİVERSİTESİGEDİK ÜNİVERSİTESİ

FİNANSAL SİSTEM NEDİR?FİNANSAL SİSTEM NEDİR?

Bir ekonomide fonları talep Bir ekonomide fonları talep edenler, fonları arz edenler, edenler, fonları arz edenler, bunlar arasındaki fon bunlar arasındaki fon akımlarını düzenleyen akımlarını düzenleyen kurumlar, fon akımını kurumlar, fon akımını sa layan araç ve gereçler, ğsa layan araç ve gereçler, ğpiyasanın i leyi ini ş şpiyasanın i leyi ini ş şdüzenleyen hukuki ve idari düzenleyen hukuki ve idari kurallardan olu an yapıya şkurallardan olu an yapıya şfinansal sistemfinansal sistem denir. denir.

FİNANSAL SİSTEMİN TEMEL FİNANSAL SİSTEMİN TEMEL FONKSİYONUFONKSİYONU

• Finansal sistemin Finansal sistemin temel fonksiyonu temel fonksiyonu tasarrufların (yani mal ve tasarrufların (yani mal ve hizmet harcamalarından geriye kalan gelirlerin) yatırımlara hizmet harcamalarından geriye kalan gelirlerin) yatırımlara (yani mal ve hizmet üretimi için gerekli olan varlıkların satın (yani mal ve hizmet üretimi için gerekli olan varlıkların satın alınmasına) dönü mesine yardımçı olmaktır. şalınmasına) dönü mesine yardımçı olmaktır. ş

FİNANSAL SİSTEM ŞEMASIFİNANSAL SİSTEM ŞEMASI

FİNANSAL SİSTEMDE FON AKIŞIFİNANSAL SİSTEMDE FON AKIŞI

ALIM-SATIMA KONU OLAN VARLIĞIN ALIM-SATIMA KONU OLAN VARLIĞIN NİTELİĞİ AÇISINDAN PİYASALARNİTELİĞİ AÇISINDAN PİYASALAR

PİYASALARPİYASALAR

REEL PİYASALARREEL PİYASALAR FİNANSAL PİYASLARFİNANSAL PİYASLAR

MAL VE HİZMETMAL VE HİZMETPİYASALARIPİYASALARI FAKTÖR PİYASALARIFAKTÖR PİYASALARI

FİNANSAL PİYASA NEDİR?FİNANSAL PİYASA NEDİR?

• Ekonomik sistemde bir kısım kişi ve kurumun Ekonomik sistemde bir kısım kişi ve kurumun paraya ihtiyacı olurken bir kısım kişi ve kurumun paraya ihtiyacı olurken bir kısım kişi ve kurumun da gelirlerini yatırıma dönüştürme ihtiyaçları olur. da gelirlerini yatırıma dönüştürme ihtiyaçları olur. Dolayısıyla fon arz edenlerle, fonu talep Dolayısıyla fon arz edenlerle, fonu talep edenlerin bu ihtiyaçlarını giderebilmeleri için edenlerin bu ihtiyaçlarını giderebilmeleri için karşılaşmaları gerekmektedir.karşılaşmaları gerekmektedir.

İşte fon arz edenlerle fon talep İşte fon arz edenlerle fon talep edenlerin bir araya geldiği ve edenlerin bir araya geldiği ve karşı lıklı değişimin meydana karşı lıklı değişimin meydana

geldiği bu yerlere f inansal geldiği bu yerlere f inansal piyasalar denir.piyasalar denir.

FON ARZ EDENLERLE FONU TALEP FON ARZ EDENLERLE FONU TALEP EDENLER NASIL BULUŞUR?EDENLER NASIL BULUŞUR?

• Bu bulu manın her zaman yüz yüze şBu bulu manın her zaman yüz yüze şolması gerekmemektedir. Eskiden, olması gerekmemektedir. Eskiden,

telefon ve telegraf aracılı ıyla ğtelefon ve telegraf aracılı ıyla ğyazı may gibi (daha eskiden teleks) şyazı may gibi (daha eskiden teleks) şaraçlarla olurken artık internet gibi araçlarla olurken artık internet gibi

dijital araçlarla gerçekle mektedir.şdijital araçlarla gerçekle mektedir.ş

FİNANSAL PİYASALARIN TEMEL FİNANSAL PİYASALARIN TEMEL FONKSİYONLARIFONKSİYONLARI

•Piyasa etkinli inin artırılmasığPiyasa etkinli inin artırılmasığ

•Tasarrufu özendirmekTasarrufu özendirmek

• Üretimi artırmakÜretimi artırmak

• letmelerin geli mesi ve toplumsal İş şletmelerin geli mesi ve toplumsal İş şrefahı desteklemekrefahı desteklemek

FİNANSAL PİYASANIN ETKİNLİĞİNİ FİNANSAL PİYASANIN ETKİNLİĞİNİ BELİRLEYEN TEMEL FAKTÖRLERBELİRLEYEN TEMEL FAKTÖRLER

• Sahip olunan bilgi miktarı ve bu bilginin Sahip olunan bilgi miktarı ve bu bilginin da ıtımığda ıtımığ

• Arz ve talebin do ru bir biçimde bulu masını ğ şArz ve talebin do ru bir biçimde bulu masını ğ şsa layacak bir fiyat derinli iğ ğsa layacak bir fiyat derinli iğ ğ

• Piyasadaki alıcı ve satıcı miktarıPiyasadaki alıcı ve satıcı miktarı

• Sunulan ürün veya hizmetlerdeki Sunulan ürün veya hizmetlerdeki çe itlilikşçe itlilikş

• lem maliyetlerinin dü üklü ü. İş ş ğlem maliyetlerinin dü üklü ü. İş ş ğ

FİNANSAL PİYASALARIN TÜRLERİFİNANSAL PİYASALARIN TÜRLERİ

FONLARIN KULLANILIŞ SÜRESİNE FONLARIN KULLANILIŞ SÜRESİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALARGÖRE FİNANSAL PİYASALAR

• Fonların kullanılı süresine göre şFonların kullanılı süresine göre şfinansal piyasaların iki türü finansal piyasaların iki türü mevcuttur:mevcuttur:

• Para piyasaları (money Para piyasaları (money market)market):: Kısa vadeli fon arz ve Kısa vadeli fon arz ve talebinin kar ıla tı ı piyasaya ş ş ğtalebinin kar ıla tı ı piyasaya ş ş ğpara piyasası denir. letmeler İşpara piyasası denir. letmeler İşgenellikle kısa süreli varlıkların genellikle kısa süreli varlıkların finansmanında – hammadde, finansmanında – hammadde, yardımçı madde, malzeme ve yardımçı madde, malzeme ve i çilik gibi – para piyasasından şi çilik gibi – para piyasasından şfaydalanırlar.faydalanırlar.

• Sermaye piyasaları (capital market)Sermaye piyasaları (capital market): :

Orta ve uzun süreli fon arz ve talebinin Orta ve uzun süreli fon arz ve talebinin

kar ıla tı ı ortam sermaye piyasasıdır.ş ş ğkar ıla tı ı ortam sermaye piyasasıdır.ş ş ğ

BELİRLİ BİR PAZAR YERİNİN OLUP BELİRLİ BİR PAZAR YERİNİN OLUP OLMAMASINA GÖRE FİNANSAL PİYASALAROLMAMASINA GÖRE FİNANSAL PİYASALAR

• Organize finansal piyasalarOrganize finansal piyasalar: Fonların el : Fonların el de i tirdi i, finansal varlık alım satımlarının ğ ş ğde i tirdi i, finansal varlık alım satımlarının ğ ş ğyapıldı ı kapalı bir mekanın bulundu u ğ ğyapıldı ı kapalı bir mekanın bulundu u ğ ğpiyasalardır. Bu piyasaların belirgin özelli i bir ğpiyasalardır. Bu piyasaların belirgin özelli i bir ğdüzen içinde çalı ma durumunda olmasıdır. şdüzen içinde çalı ma durumunda olmasıdır. şMesela, Örgütlenmi para piyasası kurumu olan şMesela, Örgütlenmi para piyasası kurumu olan şticari banklar, MKBİticari banklar, MKBİ

• Serbest ve ya organize olmamı finansal şSerbest ve ya organize olmamı finansal şpiyasalarpiyasalar: Fonların el de i tirece i ya da ğ ş ğ: Fonların el de i tirece i ya da ğ ş ğfinansal varlık alım satımının yapılaca ı ğfinansal varlık alım satımının yapılaca ı ğbelirli bir mekanın bulunmaması durumunda belirli bir mekanın bulunmaması durumunda

olu an piyasalardır. Bunlara tezgah üstü şolu an piyasalardır. Bunlara tezgah üstü şpiyasalar da denir. Islemler piyasalar da denir. Islemler

telekomünikasyon agi üzerinden yapilir.telekomünikasyon agi üzerinden yapilir.

İŞLEMLERİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALARİŞLEMLERİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR

• Birincil PiyasalarBirincil Piyasalar: Menkul kıymetlerin ilk : Menkul kıymetlerin ilk

kez alınıp satıldı ı piyasalardır.ğkez alınıp satıldı ı piyasalardır.ğ

• kincil Piyasalarİkincil Piyasalarİ : : Daha önceden alım-satıma Daha önceden alım-satıma

konu olmu menkul kıymetlerin i lem ş şkonu olmu menkul kıymetlerin i lem ş şgördü ü piyasalardır.ğgördü ü piyasalardır.ğ

TESLİM ŞEKLİNE GÖRE FİNANSAL TESLİM ŞEKLİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALARPİYASALAR

• Spot PiyasalarSpot Piyasalar: Ödemenin ve teslimin hemen yapıldı ı piyasalardır.ğ: Ödemenin ve teslimin hemen yapıldı ı piyasalardır.ğ

• Vadeli PiyasalarVadeli Piyasalar: Önceden belirlenmi bir fiyattan, gelecekteki bir ş: Önceden belirlenmi bir fiyattan, gelecekteki bir şzamanda ödemenin ve teslimin yapıldı ı piyasalardır.ğzamanda ödemenin ve teslimin yapıldı ı piyasalardır.ğ

FİNANSAL VARLIKLAR (ARAÇLAR) NEDİR?FİNANSAL VARLIKLAR (ARAÇLAR) NEDİR?

• Finansal piyasalara fon sunanlar di er ki i ya da kurumlara ğ şFinansal piyasalara fon sunanlar di er ki i ya da kurumlara ğ şsundukları bu fonlar kar ılı ında fon talebinde ş ğsundukları bu fonlar kar ılı ında fon talebinde ş ğbulunanlardan bir belge almaktadırlar. Bu belgeye bulunanlardan bir belge almaktadırlar. Bu belgeye menkul kıymet ve ya menkul kıymet ve ya finansal varlıkfinansal varlık adı verilir. adı verilir.

• Finansal varlıkların arsa, bina, araç, Finansal varlıkların arsa, bina, araç, gereç gibi reel varlıklardan farkı, gereç gibi reel varlıklardan farkı, de erlerinin fiziki bir yapıya de il, ğ ğde erlerinin fiziki bir yapıya de il, ğ ğgelecekte beklenen nakit akı larına şgelecekte beklenen nakit akı larına şgöre belirlenmesidir.göre belirlenmesidir.

•Hazine bonosu, finansman bonosu, Hazine bonosu, finansman bonosu, varlı a dayalı menkul kıymetler, ğvarlı a dayalı menkul kıymetler, ğmevduat sertifikaları mevduat sertifikaları ba lıca para şba lıca para şpiyasası finansal varlıklarıpiyasası finansal varlıklarıdır.dır.

• Hisse senetleri, tahviller, gelir ortaklı ı ğHisse senetleri, tahviller, gelir ortaklı ı ğsenetleri, kar ve zarar ortaklı ı ğsenetleri, kar ve zarar ortaklı ı ğbelgeleri gibi finansal varlıklar ise belgeleri gibi finansal varlıklar ise sermaye piyasası finansal sermaye piyasası finansal varlıklarıvarlıklarıdır.dır.

FİNANSAL PİYASALARIN FİNANSAL PİYASALARIN GLOBALLEŞMESİGLOBALLEŞMESİ

• Yabancı Bonolar—yabancı bir ülkede Yabancı Bonolar—yabancı bir ülkede

satılan ve o ülkenin para birimi satılan ve o ülkenin para birimi

cinsinden çıkartılan bonolara verilen cinsinden çıkartılan bonolara verilen

isimdir. isimdir.

• Daha çok ABD irketlerinin di er ş ğDaha çok ABD irketlerinin di er ş ğülkelerde o ülkenin parası cinsinden ülkelerde o ülkenin parası cinsinden

satılan bonoları. satılan bonoları. 25

• Eurobondlar—Satı a sunuldu u ülkenin para birimi ş ğEurobondlar—Satı a sunuldu u ülkenin para birimi ş ğcinsinden de il, borçlanıcı kurumun bulundu u ülke ğ ğcinsinden de il, borçlanıcı kurumun bulundu u ülke ğ ğparası cinsinden satılan bonolar.parası cinsinden satılan bonolar.

• Londra, NY ve Tokyo piyasalarında Hazine’nin Londra, NY ve Tokyo piyasalarında Hazine’nin

çıkardı ı TL cinsinden tahviller. ABD ğçıkardı ı TL cinsinden tahviller. ABD ğirketlerinin dolar cinsinden çıkardı ı ve ba ka ş ğ şirketlerinin dolar cinsinden çıkardı ı ve ba ka ş ğ ş

ülkelerde satılan tahviller.ülkelerde satılan tahviller.

Europaralar—anavatanı dı ındaki ülkelerde banka şEuroparalar—anavatanı dı ındaki ülkelerde banka şhesaplarında tutulan paralar. hesaplarında tutulan paralar.

Türkiye’deki döviz tevdiat hesapları: Dolar hesapları Türkiye’deki döviz tevdiat hesapları: Dolar hesapları

(Eurodolar)(Eurodolar)

Türk bankalarının yurtdı ında tutulan lira hesapları.şTürk bankalarının yurtdı ında tutulan lira hesapları.ş

Dünyadaki menkul kıymet borsaları: Uluslararası alınıp Dünyadaki menkul kıymet borsaları: Uluslararası alınıp

satılan irket hisseleri şsatılan irket hisseleri ş

FİNANSAL VARLIKLARIN ÖZELLİKLERİFİNANSAL VARLIKLARIN ÖZELLİKLERİ

• Paraya çevrilebilirlikParaya çevrilebilirlik

• BölünebilirlikBölünebilirlik

• Geri dönülebilirlikGeri dönülebilirlik

• GetiriGetiri

• VadeVade

• LikiditeLikidite

• Riskin tahmin edilebilirli iğRiskin tahmin edilebilirli iğ

FİNANSAL SİSTEMİN KURUMLARIFİNANSAL SİSTEMİN KURUMLARI

•Finansal piyasalardan fon Finansal piyasalardan fon sa lanması ile bu pazarlara fon ğsa lanması ile bu pazarlara fon ğsunulması genellikle aracılarla sunulması genellikle aracılarla olur. Do rudan kar ıla ma ğ ş şolur. Do rudan kar ıla ma ğ ş şi lemleri çok küçük bir paya şi lemleri çok küçük bir paya şsahiptir.sahiptir.

• Finansal kurumlar temel aktifleri Finansal kurumlar temel aktifleri

büyük ölçüde finansal araçlardan büyük ölçüde finansal araçlardan

olu an, faaliyetleri bunlar şolu an, faaliyetleri bunlar şüzerinde yo unla an ve böylece ğ şüzerinde yo unla an ve böylece ğ şgelirlerini, esas olarak, finansal gelirlerini, esas olarak, finansal

araçlarla ilgili i lemlerden şaraçlarla ilgili i lemlerden şsa layan kurumlardır ğsa layan kurumlardır ğ

FİNANSAL KURUMLARIN FİNANSAL KURUMLARIN İŞLEVLERİİŞLEVLERİ

• Riskin da ıtılmasını desteklerler,ğRiskin da ıtılmasını desteklerler,ğ

• Mali danı manlık ve portföy yöneticili i ş ğMali danı manlık ve portföy yöneticili i ş ğyaparlar,yaparlar,

• Sermaye maliyetlerinin azaltılmasına katkı Sermaye maliyetlerinin azaltılmasına katkı

sa larlar,ğsa larlar,ğ

• Sektöre yeniliklerin getirilmesine ve Sektöre yeniliklerin getirilmesine ve

piyasanın geli mesine katkı şpiyasanın geli mesine katkı şsa lamaktadırlarğsa lamaktadırlarğ

FİNANSAL KURUMLARFİNANSAL KURUMLAR

• Merkez BankalarıMerkez Bankaları• Ticaret ve htisas BankalarıİTicaret ve htisas Bankalarıİ• Yatırım ve Kalkınma BankalarıYatırım ve Kalkınma Bankaları

• Türkiye Sınai Kalkınma BankasıTürkiye Sınai Kalkınma Bankası• Sınai Kredi ve Yatırım BankasıSınai Kredi ve Yatırım Bankası• Türkiye Kalkınma BankasıTürkiye Kalkınma Bankası• Türkiye hracat Kredi Bankası (Eximbank)İTürkiye hracat Kredi Bankası (Eximbank)İ

• Sosyal Güvenlik KurumuSosyal Güvenlik Kurumu• Kredi ve Kefalet KooperatifleriKredi ve Kefalet Kooperatifleri• Sigorta irketleriŞSigorta irketleriŞ• Sermaye Piyasası KurumlarıSermaye Piyasası Kurumları• BorsalarBorsalar Aracı KurumlarAracı Kurumlar

A-DÜZENLEYİCİ VE A-DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLADENETLEYİCİ KURUMLA

• 1-Hazine Müste arlı ış ğ1-Hazine Müste arlı ış ğ• 2-Merkez Bankası2-Merkez Bankası• 3-Bankacılık Düzenleme ve Denetleme 3-Bankacılık Düzenleme ve Denetleme

KurumuKurumu• 4-Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu4-Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu• 5-Meslek Birlikleri5-Meslek Birlikleri• 6- Sermaye Piyasası Kurulu6- Sermaye Piyasası Kurulu

MERKEZ BANKASI MERKEZ BANKASI

• Para basma (emisyon) yetkisi ve reeskont Para basma (emisyon) yetkisi ve reeskont

uygulaması ile T.C. Merkez Bankası (TCMB), para uygulaması ile T.C. Merkez Bankası (TCMB), para

yaratan kurumların ba ında gelmektedir. Merkez şyaratan kurumların ba ında gelmektedir. Merkez şBankası bu özelli inin yanı sıra, ticaret bankaları ğBankası bu özelli inin yanı sıra, ticaret bankaları ğkanalı ile finans kesimini etkileyerek para ve kredi kanalı ile finans kesimini etkileyerek para ve kredi

politikasının, ülke ekonomisinin ihtiyacına uygun politikasının, ülke ekonomisinin ihtiyacına uygun

olarak yürütülmesini sa lamaktadırlar.ğolarak yürütülmesini sa lamaktadırlar.ğ

MERKEZ BANKASI PİYASALARIMERKEZ BANKASI PİYASALARI

Genel olarak bir ekonomide 4 temel hedef vardır. Genel olarak bir ekonomide 4 temel hedef vardır.

Bunlar;Bunlar;

• Kaynakların tam olarak kullanımıKaynakların tam olarak kullanımı

• Sürdürülebilir bir ekonomik büyümeSürdürülebilir bir ekonomik büyüme

• Fiyat istikrarının sa lanması ve sürdürülmesiğFiyat istikrarının sa lanması ve sürdürülmesiğ

• Ödemeler dengesindeki istikrarın sa lanmasığÖdemeler dengesindeki istikrarın sa lanmasığ

• TCMB ba ımsızdır. Bu ‘araç Ba ımsızlı ı’dır. Çünkü MB ğ ğ ğTCMB ba ımsızdır. Bu ‘araç Ba ımsızlı ı’dır. Çünkü MB ğ ğ ğkanununun 4.maddesinde bankanın amacının fiyat istikrarını kanununun 4.maddesinde bankanın amacının fiyat istikrarını

sa lamak oldu u açıkça belirtilmektedir. Bu durumda TCMB ğ ğsa lamak oldu u açıkça belirtilmektedir. Bu durumda TCMB ğ ğamaç Ba ımsızlı ına sahip de ildir. Araç Ba ımsızlı ı(aynı ğ ğ ğ ğ ğamaç Ba ımsızlı ına sahip de ildir. Araç Ba ımsızlı ı(aynı ğ ğ ğ ğ ğmaddede): BANKA fiyat istikrarını sa lamak için uygulayaca ı ğ ğmaddede): BANKA fiyat istikrarını sa lamak için uygulayaca ı ğ ğpara politikasını ve kullanaca ı para politikası araçlarını ğpara politikasını ve kullanaca ı para politikası araçlarını ğdo rudan kendisi belirler. ğdo rudan kendisi belirler. ğ

• Merkez Bankasının hedefe ula mak şMerkez Bankasının hedefe ula mak şiçin kullanabilece i para politikası ğiçin kullanabilece i para politikası ğaraçları : araçları : • 1) Açık Piyasa lemleri (Open Market İş1) Açık Piyasa lemleri (Open Market İş

Operations)Operations)• 2) Döviz Müdahaleleri, Alım-Satımları 2) Döviz Müdahaleleri, Alım-Satımları

( hale)İ( hale)İ• 3) Reeskont Penceresi lemleriİş3) Reeskont Penceresi lemleriİş• 4) Zorunlu Kar ılıklarş4) Zorunlu Kar ılıklarş

PARA POLİTİKASI PARA POLİTİKASI UYGULAMASIUYGULAMASI

Genel olarak 2 tür para politikası stratejisi vardır.Genel olarak 2 tür para politikası stratejisi vardır.• ARA HEDEFLEMEARA HEDEFLEME• 3 çe it ara hedefleme stratejisi vardır. ş3 çe it ara hedefleme stratejisi vardır. ş

• Parasal HedeflemeParasal Hedefleme• Kur ÇıpasıKur Çıpası• Merkez Bankası Bilanço HedeflemesiMerkez Bankası Bilanço Hedeflemesi

• DO RUDAN ENFLASYON HEDEFLEMESĞ İDO RUDAN ENFLASYON HEDEFLEMESĞ İ• Do rudan enflasyon hedeflemesi stratejisine göre ğDo rudan enflasyon hedeflemesi stratejisine göre ğ

belirlenen enflasyon hedefi Merkez Bankasının temel belirlenen enflasyon hedefi Merkez Bankasının temel para politikası hedefidir. Bu stratejide Merkez Bankası para politikası hedefidir. Bu stratejide Merkez Bankası herhangi bir ara teklif vermez.herhangi bir ara teklif vermez.

• 2006 yılından itibaren TCMB do rudan enflasyon ğ2006 yılından itibaren TCMB do rudan enflasyon ğhedeflemesine geçmi tir.şhedeflemesine geçmi tir.ş

1- AÇIK PİYASA İŞLEMLERİ(APİ)1- AÇIK PİYASA İŞLEMLERİ(APİ)

• TCMB, para politikasının hedefleri TCMB, para politikasının hedefleri çerçevesinde para arzının ve ekonominin çerçevesinde para arzının ve ekonominin likiditesinin etkin bir ekilde düzenlenmesi şlikiditesinin etkin bir ekilde düzenlenmesi şamacıyla amacıyla • Türk Lirası kar ılı ında menkul kıymet kesin alım ş ğTürk Lirası kar ılı ında menkul kıymet kesin alım ş ğ

satımı; satımı; • geri alım vaadi ile satım, geri satım vaadi ile alım geri alım vaadi ile satım, geri satım vaadi ile alım

i lemleri, şi lemleri, ş• menkul kıymetleri ödünç verilmesi gibi AP i lemleri İ şmenkul kıymetleri ödünç verilmesi gibi AP i lemleri İ ş

yapar.yapar.• KATILIMCILARKATILIMCILAR• Tüm bankalar ve seçilmi bazı aracı şTüm bankalar ve seçilmi bazı aracı ş

kurumlardır.kurumlardır.

AÇIK PİYASA İŞLEMLERİAÇIK PİYASA İŞLEMLERİ

• Açık Piyasa lemleri Müdürlü üİş ğAçık Piyasa lemleri Müdürlü üİş ğ

• Bankalararası Para Piyasası Müdürlü üğBankalararası Para Piyasası Müdürlü üğ

APİ MÜDÜRLÜĞÜAPİ MÜDÜRLÜĞÜ

• Likidite açı ı ya da fazlalı ının geçici oldu u ko ullarda;ğ ğ ğ şLikidite açı ı ya da fazlalı ının geçici oldu u ko ullarda;ğ ğ ğ ş

• RepoRepo: Likidite sıkı ıklı ında piyasanın kısa vadede, geçici ş ğ: Likidite sıkı ıklı ında piyasanın kısa vadede, geçici ş ğsüre için fonlanmasıdır. Merkez Bankası, repoya konu olan süre için fonlanmasıdır. Merkez Bankası, repoya konu olan

menkul kıymetleri i lemin vadesinde geri satmak üzere belirli şmenkul kıymetleri i lemin vadesinde geri satmak üzere belirli şbir süre için satın alır, piyasaya likidite enjekte eder.bir süre için satın alır, piyasaya likidite enjekte eder.

• Ters RepoTers Repo: Piyasadaki likidite fazlalılı ının geçici süre için ğ: Piyasadaki likidite fazlalılı ının geçici süre için ğpiyasadan çekilmesidir.piyasadan çekilmesidir.

Likidite açı ı ya da fazlalı ının kalıcı oldu u ko ullarda;ğ ğ ğ şLikidite açı ı ya da fazlalı ının kalıcı oldu u ko ullarda;ğ ğ ğ ş• Do rudan AlımğDo rudan Alımğ : Piyasada kalıcı bir likidite : Piyasada kalıcı bir likidite

sıkı ıklı ı varsa, Merkez Bankası eksik olan ş ğsıkı ıklı ı varsa, Merkez Bankası eksik olan ş ğlikidite tutarınca D BS satın alarak, piyasaya İlikidite tutarınca D BS satın alarak, piyasaya İlikidite sa lar.ğlikidite sa lar.ğ• Do rudan SatımğDo rudan Satımğ : Piyasada kalıcı olarak : Piyasada kalıcı olarak

likidite fazlası varsa, Merkez Bankası fazla likidite fazlası varsa, Merkez Bankası fazla olan likidite tutarınca D BS satarak İolan likidite tutarınca D BS satarak İpiyasadaki likidite fazlasını çeker.piyasadaki likidite fazlasını çeker.• Likidite Senetleri hracıİLikidite Senetleri hracıİ : Merkez Bankası : Merkez Bankası

tarafından vadesi 91 günü geçmemek üzere tarafından vadesi 91 günü geçmemek üzere ihraç edilen senetler.ihraç edilen senetler.

BANKALARARASI PARA BANKALARARASI PARA PİYASASI MÜDÜRLÜĞÜ PİYASASI MÜDÜRLÜĞÜ

• Bankalar arası rezerv hareketlerini te vik etmek,şBankalar arası rezerv hareketlerini te vik etmek,ş• Bankacılık sisteminde kaynakların daha verimli kullanılmasını Bankacılık sisteminde kaynakların daha verimli kullanılmasını

sa lamak,ğsa lamak,ğ• Likiditenin bankalar arasında dengeli da ılımına yardımcı ğLikiditenin bankalar arasında dengeli da ılımına yardımcı ğ

olmak ve bu çerçevede bankalararası i lemlere garantör şolmak ve bu çerçevede bankalararası i lemlere garantör şsıfatıyla aracılık etmek,sıfatıyla aracılık etmek,

• TCMB’nin açık piyasa i lemleri çerçevesinde Türk Lirası depo şTCMB’nin açık piyasa i lemleri çerçevesinde Türk Lirası depo şi lemlerini gerçekle tirmek amaçları ile 2 Nisan 1986’da ş şi lemlerini gerçekle tirmek amaçları ile 2 Nisan 1986’da ş şkurulmu tur. şkurulmu tur. ş

• KatılımcılarıKatılımcıları: Sadece bankalar: Sadece bankalar

GÜN İÇİ LİKİDİTE (GİL) İMKANIGÜN İÇİ LİKİDİTE (GİL) İMKANI

• Gün içinde likidite ihtiyacı olan bankalar Gün içinde likidite ihtiyacı olan bankalar

geri ödenmek üzere faiz ödemeden limitleri geri ödenmek üzere faiz ödemeden limitleri

dahilinde borçlanabilirler. dahilinde borçlanabilirler.

• G L i lemi komisyon oranı anaparanın İ şG L i lemi komisyon oranı anaparanın İ şmilyonda 48’idir.milyonda 48’idir.

• Geç Likidite Penceresi (GLP), • Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) son borç veren makam olarak, gün sonu ödeme

sistemlerinde olu abilecek sorunların önüne geçmek amacıyla bankalara verdi i limitsiz vadeli TL ş ğborçlanma imkanı ve aynı ko ullarda TL borç verme imkanıdır. Gecelik ve geçici bir uygulamadır.ş

• Geç Likidite Penceresi, gecelik vadede gün sonunda, yani 16:00-17:00 saatleri arasında; zorunlu kar ılıkların tesis süresinin son i gününde ise 16:00-17:15 saatleri arasında gerçekle ir.ş ş ş

• NEDEN ORTAYA ÇIKAR?

• Geç Likidite Penceresi iki sebep yüzünden ortaya çıkabilir: Arızi olarak, yani bankanın kendisiyle alakası olmayan bir sebepten, gün sonunda TL likiditesini Merkez Bankası'ndan para almadan kapatamayacak olması veya bankaların mali durumu bozuk oldu u için likiditesinin kalmaması.ğ

• TÜRK YE'DE GEÇ L K D TE PENCERESİ İ İ İ İ

• 'Merkez Bankası Tarafından Sunulan Hazır mkanlar' ba lı ı altında verilen Geç Likidite Penceresi sa lıklı İ ş ğ ğbir bankanın kullanmak durumunda kalmayaca ı bir durumdur. Türkiye'de 1990 yılından bu yana ğsadece 9 kez kullanılmı tır. Bu parasal sıkıla tırma yöntemi ile fonlama maliyetinin yükselmesi, TL'nin ş şmaliyetinin artması ve döviz kurlarının artı ının sınırlanması hedeflenir.ş

• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası geç likidite penceresi borç alma faiz oranını yüzde 0 olarak belirlemi , yani likidite fazlası olan bankalara faiz uygulamamı tır; geç likidite penceresi borç verme faiz ş şoranını ise yüzde 10 olarak belirlemi tir. Türkiye'de Geç Likidite Penceresi en son 16 Ocak 2017 ştarihinde gerçekle ti.ş

TL DEPO İŞLEMLERİTL DEPO İŞLEMLERİ• TCMB, gecelik faizleri kontrol etmek amacıyla bu piyasada alt ve TCMB, gecelik faizleri kontrol etmek amacıyla bu piyasada alt ve

üst faiz kotasyonu belirler.üst faiz kotasyonu belirler.• Bankalar birbirleri ile sadece bu kotasyonlar arasında i lem şBankalar birbirleri ile sadece bu kotasyonlar arasında i lem ş

yapabilirler.yapabilirler.• E er faizler üst kotasyona çıkarsa TCMB bankalara limitleri ğE er faizler üst kotasyona çıkarsa TCMB bankalara limitleri ğ

dahilinde borç verir ve faizlerin daha fazla yükselmesini engeller, dahilinde borç verir ve faizlerin daha fazla yükselmesini engeller, faizler alt kotasyona dü erse TCMB bu likiditeyi borçlanarak şfaizler alt kotasyona dü erse TCMB bu likiditeyi borçlanarak şçeker ve faizlerin daha fazla dü mesini engeller. Dolayısıyla bu TL şçeker ve faizlerin daha fazla dü mesini engeller. Dolayısıyla bu TL şdepo i lemleri de açık piyasa i lemleri çerçevesinde bir tür ş şdepo i lemleri de açık piyasa i lemleri çerçevesinde bir tür ş şlikidite kontrol aracıdır ve aktif olarak gecelik faizlerin a ırı şlikidite kontrol aracıdır ve aktif olarak gecelik faizlerin a ırı şdalgalanmasının önüne geçilmesi amacı için kullanılır.dalgalanmasının önüne geçilmesi amacı için kullanılır.

• Bu piyasada, faizler 25 puan ve katları eklinde verilir. 18,25 – şBu piyasada, faizler 25 puan ve katları eklinde verilir. 18,25 – ş18,50 gibi.18,50 gibi.

• TCMB, O/N ve 7 günlük kotasyonlara ilave olarak vadeli TL depo TCMB, O/N ve 7 günlük kotasyonlara ilave olarak vadeli TL depo ihaleleri ile de likidite çekmektedir.ihaleleri ile de likidite çekmektedir.

• htiyacı olan bankalar saati 16:00 ile 16:30 arasında limitsiz olarak İhtiyacı olan bankalar saati 16:00 ile 16:30 arasında limitsiz olarak İTCMB’den borçlanabilirler. Ancak faiz oranı daha yüksektir.TCMB’den borçlanabilirler. Ancak faiz oranı daha yüksektir.

TEMİNATLAR TEMİNATLAR

• Bu piyasada borçlananlar teminat yatırmak zorundadır. Bu piyasada borçlananlar teminat yatırmak zorundadır. Teminatların de eri, borçlanma tutarından fazladır.ğTeminatların de eri, borçlanma tutarından fazladır.ğ

Teminat olarak kabul edilen de erler ise unlardır;ğ şTeminat olarak kabul edilen de erler ise unlardır;ğ ş

• D BS,İD BS,İ

• Döviz deposu – efektif deposuDöviz deposu – efektif deposu

• Yabancı bono- tahvilYabancı bono- tahvil

• Altın deposuAltın deposu

• Euro bondEuro bond

2- DÖVİZ VE EFEKTİF 2- DÖVİZ VE EFEKTİF İŞLEMLERİİŞLEMLERİ

• TCMB, yasasında döviz ve efektif i lemlerine şTCMB, yasasında döviz ve efektif i lemlerine şili kin görevler 4. maddede, şili kin görevler 4. maddede, ş• hükümetle birlikte TL’nin iç ve dı de erini korumak ş ğhükümetle birlikte TL’nin iç ve dı de erini korumak ş ğ

için gerekli tedbirleri almak,için gerekli tedbirleri almak,• TL’nin yabancı paralar ile altın kar ısındaki de erini ş ğTL’nin yabancı paralar ile altın kar ısındaki de erini ş ğ

belirlemeye yönelik kur rejimi belirlemek, belirlemeye yönelik kur rejimi belirlemek, • TL’nin yabancı paralar kar ısındaki de erinin ş ğTL’nin yabancı paralar kar ısındaki de erinin ş ğ

belirlenmesi için döviz ve efektiflerini vadesiz ve belirlenmesi için döviz ve efektiflerini vadesiz ve vadeli alım ve satımı ile dövizlerin TL ile de i imi ve ğ şvadeli alım ve satımı ile dövizlerin TL ile de i imi ve ğ şdi er türev i lemleri yapmak olarak sıralanmı tır.ğ ş şdi er türev i lemleri yapmak olarak sıralanmı tır.ğ ş ş

DÖVİZLE İLGİLİ İŞLEMLERDÖVİZLE İLGİLİ İŞLEMLER

• Kur rejimi, yani sabit ve dalgalı kur stratejisi Kur rejimi, yani sabit ve dalgalı kur stratejisi

TCMB ve hükümet tarafından ortakla a şTCMB ve hükümet tarafından ortakla a şbelirlenirken kur rejimi çerçevesindeki kur belirlenirken kur rejimi çerçevesindeki kur

politikası di er bir deyi le döviz alım ve ğ şpolitikası di er bir deyi le döviz alım ve ğ şsatım kararları Döviz ve Efektif Piyasaları satım kararları Döviz ve Efektif Piyasaları

Müdürlü ü’nce yürütülmektedir. ğMüdürlü ü’nce yürütülmektedir. ğ

3-REESKONT PENCERESİ3-REESKONT PENCERESİBankalarca iskonto edilmi bir senedin MB nca iskonto şBankalarca iskonto edilmi bir senedin MB nca iskonto ş

edilmesidir. Reeskont i lemi banklar içinbir finansman şedilmesidir. Reeskont i lemi banklar içinbir finansman şkayna ıdır. Reeskont oranını yükseltilmesi bankaların MB ğkayna ıdır. Reeskont oranını yükseltilmesi bankaların MB ğndan ödünç alma e ilimini ve de kredi hacmini azaltır. ğndan ödünç alma e ilimini ve de kredi hacmini azaltır. ğ

• Reeskont oranlarının yükselmesi, ticari bankaların merkez Reeskont oranlarının yükselmesi, ticari bankaların merkez bankasından ödünç alma e ilimini azaltır. Do al olarak ğ ğbankasından ödünç alma e ilimini azaltır. Do al olarak ğ ğreeskont oranlarının azaltılması, ticari bankaların merkez reeskont oranlarının azaltılması, ticari bankaların merkez bankasından ödünç alma e ilimini arttırır. ğbankasından ödünç alma e ilimini arttırır. ğ

• Merkez Bankası’nın açıkladı ı avans faiz oranı kullanılarak, ğMerkez Bankası’nın açıkladı ı avans faiz oranı kullanılarak, ğvadesi bilanço tarihinden ileri bir tarihte olan borç ve alacak vadesi bilanço tarihinden ileri bir tarihte olan borç ve alacak senetlerinin, bilanço tarihi itibariyle gerçek de erinin ğsenetlerinin, bilanço tarihi itibariyle gerçek de erinin ğbilançoda gösterilebilmesi için yapılan iskonto i lemi.şbilançoda gösterilebilmesi için yapılan iskonto i lemi.ş

• TCMB’ de reeskont uygulaması Krediler Müdürlü ü tarafından ğTCMB’ de reeskont uygulaması Krediler Müdürlü ü tarafından ğgerçekle tirilmektedir.şgerçekle tirilmektedir.ş

• TCMB, ihracatçılara, ihracatın desteklenmesi için reeskont TCMB, ihracatçılara, ihracatın desteklenmesi için reeskont yoluyla Türk Eximbank ve ticari bankalar aracılı ı ile ihracat ğyoluyla Türk Eximbank ve ticari bankalar aracılı ı ile ihracat ğkredisi kullandırmaktadır.kredisi kullandırmaktadır.

Senet ve vesikaların reeskonta ve avansa kabulüSenet ve vesikaların reeskonta ve avansa kabulü

• TCMB geçerli saydı ı asgari 3 imzayı ta ımak ve vadelerine ğ şTCMB geçerli saydı ı asgari 3 imzayı ta ımak ve vadelerine ğ şen çok 120 gün kalmı olmak artıyla ve kendi belirleyece i ş ş ğen çok 120 gün kalmı olmak artıyla ve kendi belirleyece i ş ş ğesaslar dahilinde bankalar tarafından verilecek ticari senet ve esaslar dahilinde bankalar tarafından verilecek ticari senet ve vesikaları reeskont kabul edebilir.vesikaları reeskont kabul edebilir.

4- ZORUNLU KARŞILIKLAR4- ZORUNLU KARŞILIKLAR

• Bankalar topladıkları mevduatın zorunlu Bankalar topladıkları mevduatın zorunlu kar ılıklar oranı kadarını TCMB hesaplarına şkar ılıklar oranı kadarını TCMB hesaplarına şaktarmak zorundadırlar.aktarmak zorundadırlar.• Mevduat munzam kar ılıkları veya munzam şMevduat munzam kar ılıkları veya munzam ş

kar ılıkları olarak bilinen zorunlu kar ılıklar ş şkar ılıkları olarak bilinen zorunlu kar ılıklar ş şbankaların, TL yükümlülükler için TL olarak, bankaların, TL yükümlülükler için TL olarak, yabancı para yükümlülükler için ise ABD yabancı para yükümlülükler için ise ABD doları ve Euro olarak TCMB’deki hesaplara doları ve Euro olarak TCMB’deki hesaplara aktarılan tutarlardıaktarılan tutarlardı

• Mevduat hesaplarının güvencesi ve iadesinde Mevduat hesaplarının güvencesi ve iadesinde kolaylık sa lanması amacıyla uygulanan zorunlu ğkolaylık sa lanması amacıyla uygulanan zorunlu ğkar ılıklar zamanla ekonominin likiditesini şkar ılıklar zamanla ekonominin likiditesini şayarlama amacı ile kullanılan bir para politikası ayarlama amacı ile kullanılan bir para politikası aracına dönü mü tür. Çünkü, zorunlu kar ılık ş ş şaracına dönü mü tür. Çünkü, zorunlu kar ılık ş ş şoranları arttıkça bankaların oranları arttıkça bankaların kullandırabilecekleri kredi olanakları kullandırabilecekleri kredi olanakları azalmaktadır.azalmaktadır.

2- BANKACILIK DÜZENLEME VE 2- BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU (BDDK):DENETLEME KURUMU (BDDK):

• 1. 1. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 82. maddesi “Kamu tüzel 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 82. maddesi “Kamu tüzel ki ili ini haiz ve mali özerkli e sahip Bankacılık Düzenleme ve ş ğ ğki ili ini haiz ve mali özerkli e sahip Bankacılık Düzenleme ve ş ğ ğDenetleme Kurumu kurulmu tur. Kurumun merkezi Ankara’dadır. şDenetleme Kurumu kurulmu tur. Kurumun merkezi Ankara’dadır. şKurum, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Kurum, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Ba kanlıktan olu ur.” ş şBa kanlıktan olu ur.” ş ş

• 2. Kurumun Amacı:2. Kurumun Amacı: Kurumun öncelikli amacı, Bankalar Kurumun öncelikli amacı, Bankalar Kanununun uygulanmasını sa lamaktır. Bankalar kanununun ğKanununun uygulanmasını sa lamaktır. Bankalar kanununun ğamacı,amacı,- Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak,- Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak,- Mali piyasalarda güven ve istikrarı sa lamak,ğ- Mali piyasalarda güven ve istikrarı sa lamak,ğ- Ekonomik kalkınmanın gereklerini de dikkate alarak kredi - Ekonomik kalkınmanın gereklerini de dikkate alarak kredi sisteminin etkin bir ekilde çalı masını sa lamak üzere ş ş ğsisteminin etkin bir ekilde çalı masını sa lamak üzere ş ş ğbankaların kurulu , yönetim, çalı ma, devir, birle me, tasfiye ve ş ş şbankaların kurulu , yönetim, çalı ma, devir, birle me, tasfiye ve ş ş şdenetlenmelerine ili kin esasları düzenlemektir.şdenetlenmelerine ili kin esasları düzenlemektir.ş3. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu: 3. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu: Bankacılık Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Kurumun karar organıdır. Kurul, Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Kurumun karar organıdır. Kurul, biri ba kan, biri ikinci ba kan olmak üzere yedi üyeden olu ur. ş ş şbiri ba kan, biri ikinci ba kan olmak üzere yedi üyeden olu ur. ş ş şKurul Ba kanı Kurumun da ba kanıdır. ş şKurul Ba kanı Kurumun da ba kanıdır. ş ş

KURUMUN BANKALARLA KURUMUN BANKALARLA İLGİLİ GÖREVLERİ:İLGİLİ GÖREVLERİ:

• Daha önce de belitti imiz gibi bir bankanın ister yurt içi bankacılık olsun isterse yurt dı ındaki ğ şDaha önce de belitti imiz gibi bir bankanın ister yurt içi bankacılık olsun isterse yurt dı ındaki ğ şbankaların ube kurmaları olsun, BDDK’nın iznine tabidirler.şbankaların ube kurmaları olsun, BDDK’nın iznine tabidirler.ş

Kurum, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu kararıyla Bankalar Kanununun uygulanmasına ili kin şKurum, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu kararıyla Bankalar Kanununun uygulanmasına ili kin şyönetmelikler ve tebli ler çıkarmaya yetkilidir.ğyönetmelikler ve tebli ler çıkarmaya yetkilidir.ğ- Bankaların, kurulu , yönetim, çalı ma, devir, birle me, tasfiye ve denetlenmelerine ili kin esasları ş ş ş ş- Bankaların, kurulu , yönetim, çalı ma, devir, birle me, tasfiye ve denetlenmelerine ili kin esasları ş ş ş şdüzenlemek.düzenlemek.

- Kurum, tasarruf sahiplerinin haklarını ve bankaların düzenli ve emin bir ekilde çalı masını tehlikeye ş ş- Kurum, tasarruf sahiplerinin haklarını ve bankaların düzenli ve emin bir ekilde çalı masını tehlikeye ş şsokabilecek ve ekonomide önemli zararlar do urabilecek her türlü i lem ve uygulamaları önlemek, ğ şsokabilecek ve ekonomide önemli zararlar do urabilecek her türlü i lem ve uygulamaları önlemek, ğ şkredi sisteminin etkin bir ekilde çalı masını sa lamak üzere gerekli karar ve tedbirleri almak ve ş ş ğkredi sisteminin etkin bir ekilde çalı masını sa lamak üzere gerekli karar ve tedbirleri almak ve ş ş ğuygulamakla yükümlü ve yetkilidir.uygulamakla yükümlü ve yetkilidir.- Kurum, bankacılık mevzuatının olu turulmasını sa lar.ş ğ- Kurum, bankacılık mevzuatının olu turulmasını sa lar.ş ğ- Kurum, finansal hizmetler sektörünün geli tirilmesi amacıyla, i lem ve aracılık maliyetlerinin azaltılarak ş ş- Kurum, finansal hizmetler sektörünün geli tirilmesi amacıyla, i lem ve aracılık maliyetlerinin azaltılarak ş şbankanın kârlı, verimli ve rasyonel çalı malarının ve finansal piyasaların tarafları arasında rekabet şbankanın kârlı, verimli ve rasyonel çalı malarının ve finansal piyasaların tarafları arasında rekabet şortamının sa lanması,ğortamının sa lanması,ğ- Finansal sisteme rekabet gücünün kazandırılması, finansal piyasalara ili kin di er düzenlemeler ve ş ğ- Finansal sisteme rekabet gücünün kazandırılması, finansal piyasalara ili kin di er düzenlemeler ve ş ğuygulamalar ile bütünle menin gerçekle tirilmesi ve piyasanın daha etkin i leyi inin sa lanması ş ş ş ş ğuygulamalar ile bütünle menin gerçekle tirilmesi ve piyasanın daha etkin i leyi inin sa lanması ş ş ş ş ğsuretiyle etkin ve effaf bir finansal sistemin olu turulması,ş şsuretiyle etkin ve effaf bir finansal sistemin olu turulması,ş ş

BDDK YETKİ VE GÖREVLERİ:BDDK YETKİ VE GÖREVLERİ:

• 5411 sayılı kanunun 93. maddesine göre, 5411 sayılı kanunun 93. maddesine göre, Kurum, Kurum, • - Bankalar ve finansal holding irketleri ile ş- Bankalar ve finansal holding irketleri ile ş

di er kanunlarda ve ilgili mevzuatta yer alan ğdi er kanunlarda ve ilgili mevzuatta yer alan ğhükümler saklı kalmak kaydıyla finansal hükümler saklı kalmak kaydıyla finansal kiralama, faktoring ve finansman kiralama, faktoring ve finansman irketlerinin, kurulu ve faaliyetlerini, ş şirketlerinin, kurulu ve faaliyetlerini, ş ş

yönetim ve te kilat yapısını, birle tirme, ş şyönetim ve te kilat yapısını, birle tirme, ş şbölünmez, hisse de i imi ve tasfiyelerini ğ şbölünmez, hisse de i imi ve tasfiyelerini ğ şdüzenlemek, uygulamak, uygulanmasını düzenlemek, uygulamak, uygulanmasını sa lamak, uygulamayı izlemek ve ğsa lamak, uygulamayı izlemek ve ğdenetlemek,denetlemek,

BDDK’NIN YETKİ VE BDDK’NIN YETKİ VE YAPTIRIMLARIYAPTIRIMLARI

• Bankaların kurulmasından, faaliyetine izin verilmesi ve faaliyetlerinin Bankaların kurulmasından, faaliyetine izin verilmesi ve faaliyetlerinin izlenmesi BDDK’nun görev ve yetkileri çerçevesinde yürütülmektedir. izlenmesi BDDK’nun görev ve yetkileri çerçevesinde yürütülmektedir. BDDK’nun yetki ve yaptırımlarından bazıları unlardır:şBDDK’nun yetki ve yaptırımlarından bazıları unlardır:ş

- Kurum, bankaların Bankalar Kanununda belirtilen önlemleri almamaları - Kurum, bankaların Bankalar Kanununda belirtilen önlemleri almamaları veya alınan önlemlere ra men sorunlarının giderilememesi durumunda, ğveya alınan önlemlere ra men sorunlarının giderilememesi durumunda, ğfaaliyetlerini kısıtlama veya geçici olarak durdurma kararı alabilir.faaliyetlerini kısıtlama veya geçici olarak durdurma kararı alabilir.- Bütün önlemler alınmasına kar ılık düzelme görülmemesi hâlinde, ş- Bütün önlemler alınmasına kar ılık düzelme görülmemesi hâlinde, şbankayı Fona (TMSF “Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu”) devredebilir. Bu bankayı Fona (TMSF “Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu”) devredebilir. Bu durumda bankanın faaliyet izni de kaldırılacaktır.durumda bankanın faaliyet izni de kaldırılacaktır.- Bankaların denetlenmesi sırasında, adli ceza uygulamasını gerektiren - Bankaların denetlenmesi sırasında, adli ceza uygulamasını gerektiren hususları, ilgili birimlere veya kurum ve kurulu lara intikal ettirmek.şhususları, ilgili birimlere veya kurum ve kurulu lara intikal ettirmek.ş

3- TASARRUF MEVDUAT 3- TASARRUF MEVDUAT SİGORTA FONU SİGORTA FONU

• TMSF;TMSF;• Tasarruf mevduatının sigorta edilmesi,Tasarruf mevduatının sigorta edilmesi,• BDDK tarafından kendisine devredilen BDDK tarafından kendisine devredilen

bankaların yeniden yapılandırılması,bankaların yeniden yapılandırılması,• Bu bankaların üçüncü ki ilere devredilmesi şBu bankaların üçüncü ki ilere devredilmesi ş

ile görevli bir kamu tüzel ki isidir.şile görevli bir kamu tüzel ki isidir.ş• TMSF, BDDK tarafından idare ve temsil TMSF, BDDK tarafından idare ve temsil

olunmaktadır.olunmaktadır.

4- TİCARET VE İHTİSAS 4- TİCARET VE İHTİSAS BANKALARI BANKALARI

• Bu kurumlar fon kullananların kısa süreli fon gereksinimlerini Bu kurumlar fon kullananların kısa süreli fon gereksinimlerini

kar ılamak için faaliyette bulunurlar. Ticari bankalar, finansal şkar ılamak için faaliyette bulunurlar. Ticari bankalar, finansal şpiyasaların en önemli kurumlarıdır. Bankacılık sisteminde en piyasaların en önemli kurumlarıdır. Bankacılık sisteminde en

büyük yer, ticaret bankalarınındır. Ticari bankalar her türlü büyük yer, ticaret bankalarınındır. Ticari bankalar her türlü

parasal tasarrufları toplayıp, kullanacak kesimlere kredi parasal tasarrufları toplayıp, kullanacak kesimlere kredi

olarak vermek gibi önemli bir i levleri vardır. Bankaların şolarak vermek gibi önemli bir i levleri vardır. Bankaların ştopladıkları tasarruflara ödedikleri faiz ile kredi olarak topladıkları tasarruflara ödedikleri faiz ile kredi olarak

kullandırdıkları paralardan talep ettikleri faiz oranı arasındaki kullandırdıkları paralardan talep ettikleri faiz oranı arasındaki

farka farka marjinmarjin (spread) denir. (spread) denir.

TİCARİ BANKALARIN TİCARİ BANKALARIN KARŞILAŞABİLECEKLERİ RİSKLERKARŞILAŞABİLECEKLERİ RİSKLER

• Kredi RiskiKredi Riski: banka tarafından verilen kredinin geri dönmemesi : banka tarafından verilen kredinin geri dönmemesi durumudurumu

• Kur RiskiKur Riski: Kurda meydana gelen ani dalgalanmaların, : Kurda meydana gelen ani dalgalanmaların, bankanın döviz pozisyonu üzerinde yarattı ı riskğbankanın döviz pozisyonu üzerinde yarattı ı riskğ

• Faiz RiskiFaiz Riski: faiz oranında meydana gelen ani de i ikliklerin ğ ş: faiz oranında meydana gelen ani de i ikliklerin ğ şfaize duyarlı yükümlülükler üzerinde yarattı ı etki nedeniyle ğfaize duyarlı yükümlülükler üzerinde yarattı ı etki nedeniyle ğolu an riskşolu an riskş

• lem ve Operasyon Riskiİşlem ve Operasyon Riskiİş : bankacılık faaliyetlerinden : bankacılık faaliyetlerinden do abilecek risk faktörleriğdo abilecek risk faktörleriğ

• Likidite RiskiLikidite Riski: bankanın TL veya döviz pozisyonunun vadesi : bankanın TL veya döviz pozisyonunun vadesi gelen yükümlülükleri kar ılayamayacak durumda olması şgelen yükümlülükleri kar ılayamayacak durumda olması şnedeniyle olu abilecek riskşnedeniyle olu abilecek riskş

BASEL KRİTERLERİBASEL KRİTERLERİ

• Yukarıda belirtilen risklerin giderilmesi amacıyla BIS (Uluslararası Ödemeler Yukarıda belirtilen risklerin giderilmesi amacıyla BIS (Uluslararası Ödemeler Bankası) tarafından Basel 2 kriterleri geli tirilmi yer yer Avrupa’nın çe itli ş ş şBankası) tarafından Basel 2 kriterleri geli tirilmi yer yer Avrupa’nın çe itli ş ş şülkelerinde uygulanmaya ba layan sistem 2009 yılından itibaren a amalı ş şülkelerinde uygulanmaya ba layan sistem 2009 yılından itibaren a amalı ş şolarak Türk Bankacılık sisteminde de uygulanması planlanmı tır. şolarak Türk Bankacılık sisteminde de uygulanması planlanmı tır. ş

Bankacılık sektörü dünyada ortak standartlarda birle tirme yönündeki şBankacılık sektörü dünyada ortak standartlarda birle tirme yönündeki şçalı maları Uluslararası Ödemeler Bankası (Bank of International Settlements–şçalı maları Uluslararası Ödemeler Bankası (Bank of International Settlements–şBIS)BIS)∗∗’ na ba lı Basel Komitesi yürütmektedir. Komite 1974 yılında kurulmu tur ğ ş’ na ba lı Basel Komitesi yürütmektedir. Komite 1974 yılında kurulmu tur ğ şve temel konu olarak bankalarda risk yönetimi ve denetiminde odaklanmakta ve temel konu olarak bankalarda risk yönetimi ve denetiminde odaklanmakta

ve bankacılık sisteminde bu yönde bir kültür olu turmaya çalı maktadır ş şve bankacılık sisteminde bu yönde bir kültür olu turmaya çalı maktadır ş ş(BDDK, 2005).(BDDK, 2005).

•..

• 1988 tarihli Basel I Uzla ısı, uluslararası faaliyet gösteren ş1988 tarihli Basel I Uzla ısı, uluslararası faaliyet gösteren şbankalar için gerekli olan sermaye standartlarını belirlemeye bankalar için gerekli olan sermaye standartlarını belirlemeye yönelik olarak BIS nezdinde faaliyetlerini sürdüren Basel yönelik olarak BIS nezdinde faaliyetlerini sürdüren Basel Komitesi tarafından hazırlanmı tır. Ancak ilan edildi i tarihten ş ğKomitesi tarafından hazırlanmı tır. Ancak ilan edildi i tarihten ş ğitibaren hemen hemen tüm dünya ülkeleri ve tüm bankalar itibaren hemen hemen tüm dünya ülkeleri ve tüm bankalar için genel bir sermaye standardı haline gelmi tir.şiçin genel bir sermaye standardı haline gelmi tir.ş

• Uygulama sürecinde basit bir oran analizine dayanan Basel I Uygulama sürecinde basit bir oran analizine dayanan Basel I Uzla ısı, kısa sürede bankacılık çevreleri tarafından şUzla ısı, kısa sürede bankacılık çevreleri tarafından şele tirilmi tir. ş şele tirilmi tir. ş ş

• Sermaye hareketlerinin serbestle mesi sonucunda dünya şSermaye hareketlerinin serbestle mesi sonucunda dünya şpiyasalarında artan kriz sinyalleri, geli en yeni finansal şpiyasalarında artan kriz sinyalleri, geli en yeni finansal şaraçlar ve bu araçlar neticesinde üstlenilen risklerin de araçlar ve bu araçlar neticesinde üstlenilen risklerin de artmasıyla, Basel II sermaye yeterlili i düzenlemelerine ğartmasıyla, Basel II sermaye yeterlili i düzenlemelerine ğyönelik çalı malar ba latılmı tır.ş ş şyönelik çalı malar ba latılmı tır.ş ş ş

• Basel I’in bankaların krizlere kar ı dayanıklılı ını arttırmak ş ğBasel I’in bankaların krizlere kar ı dayanıklılı ını arttırmak ş ğamacıyla sermaye yeterlili i hesaplama sistemini ortaya ğamacıyla sermaye yeterlili i hesaplama sistemini ortaya ğçıkartarak, sermayenin riskli aktiflere oranının %8’den az çıkartarak, sermayenin riskli aktiflere oranının %8’den az olmaması ko ulunu getirmi tir .ş şolmaması ko ulunu getirmi tir .ş ş

• Basel I’in temel özellikleri dikkate alındı ında, Basel I’de ğBasel I’in temel özellikleri dikkate alındı ında, Basel I’de ğbankanın maruz kaldı ı kredi riski, bankanın aktiflerinin ve ğbankanın maruz kaldı ı kredi riski, bankanın aktiflerinin ve ğbilanço dı ı kalemlerinin farklı risk sınıflarına ayrılması ve her şbilanço dı ı kalemlerinin farklı risk sınıflarına ayrılması ve her şsınıfa kar ılık gelen risk a ırlıkları olan %0, %10, %20, %50 ş ğsınıfa kar ılık gelen risk a ırlıkları olan %0, %10, %20, %50 ş ğve %100 katsayıları ile çarpılması eklinde hesaplanmaktadır şve %100 katsayıları ile çarpılması eklinde hesaplanmaktadır ş(Yayla ve Kaya, 2005). Nitekim hesaplamada sadece kredi (Yayla ve Kaya, 2005). Nitekim hesaplamada sadece kredi riski dikkate alınmakta, di er riskler (piyasa riski, likidite ğriski dikkate alınmakta, di er riskler (piyasa riski, likidite ğriski) göz önünde bulundurulmamakta, sadece be farklı risk şriski) göz önünde bulundurulmamakta, sadece be farklı risk şa ırlı ı kullanılması nedeniyle risk duyarlılı ı dü ük ğ ğ ğ şa ırlı ı kullanılması nedeniyle risk duyarlılı ı dü ük ğ ğ ğ şolmaktadır (BDDK, 2005).olmaktadır (BDDK, 2005).

• Basel I, farklı faaliyet alanı olan tüm bankalara aynı ekilde şBasel I, farklı faaliyet alanı olan tüm bankalara aynı ekilde şuygulandı ından “herkese tek beden elbise” eklinde ğ şuygulandı ından “herkese tek beden elbise” eklinde ğ ştanımlanan bir sermaye düzenlemesidir. Bu bakımdan farklı tanımlanan bir sermaye düzenlemesidir. Bu bakımdan farklı faaliyet alanları olan bankaların tamamına aynı yöntemin faaliyet alanları olan bankaların tamamına aynı yöntemin uygulanması Basel I’in önemli bir eksikli i olarak ğuygulanması Basel I’in önemli bir eksikli i olarak ğbelirtilmektedir.belirtilmektedir.

• Haziran 2004’te Basel Komitesi, Haziran 2004’te Basel Komitesi,

sermaye yeterlili ini hesaplamada ğsermaye yeterlili ini hesaplamada ğBasel I’in “herkese tek beden elbise” Basel I’in “herkese tek beden elbise”

yönteminin terk edilmesi anlamında yönteminin terk edilmesi anlamında

gelen “Yeni Basel Sermaye Uzla ısı şgelen “Yeni Basel Sermaye Uzla ısı ş(Basel II)’nı yayımlamı tır ş(Basel II)’nı yayımlamı tır ş

BASEL II, ÜÇ TEMEL YAPISAL BASEL II, ÜÇ TEMEL YAPISAL BLOK ÜZERİNDE KURULMUŞ BİR BLOK ÜZERİNDE KURULMUŞ BİR

DÜZENLEMEDİR (BDDK, 200DÜZENLEMEDİR (BDDK, 200• I. Yapısal Blok;I. Yapısal Blok; bankaların risklere kar ı elinde ş bankaların risklere kar ı elinde ş

bulundurması gereken asgari sermaye tutarına bulundurması gereken asgari sermaye tutarına ili kin bölümdür. şili kin bölümdür. ş

• Basel II, bankaların riske dayalı bir sermaye Basel II, bankaların riske dayalı bir sermaye yükümlülü üne tabi olmasını öngören ve bankaların ğyükümlülü üne tabi olmasını öngören ve bankaların ğbulundurulması gereken sermaye yükümlülü ünü ğbulundurulması gereken sermaye yükümlülü ünü ğhesaplamasında basitten geli mi e do ru giden ş ş ğhesaplamasında basitten geli mi e do ru giden ş ş ğfarklı ölçüm yakla ımlarının kullanılabilmesine şfarklı ölçüm yakla ımlarının kullanılabilmesine şimkan sa layan kapsamlı bir düzenlemedir. ğimkan sa layan kapsamlı bir düzenlemedir. ğ

• Basel II’de bankaların yeni sermaye yeterlili i hesaplama ğBasel II’de bankaların yeni sermaye yeterlili i hesaplama ğekli a a ıdaki formülde verilmektedir (TBB, 2003): ş ş ğekli a a ıdaki formülde verilmektedir (TBB, 2003): ş ş ğ

ÖzkaynaklarÖzkaynaklar ≥ % 8≥ % 8

• Risk A ırlıklı Aktifler (Kredi R. + Piyasa R. +Oper. ğRisk A ırlıklı Aktifler (Kredi R. + Piyasa R. +Oper. ğR.)R.)

• Bankaların bir kayna ını belli bir kullanıma tahsis ğBankaların bir kayna ını belli bir kullanıma tahsis ğederken nakdi ya da gayri nakdi risk bedeli olarak ederken nakdi ya da gayri nakdi risk bedeli olarak

100 birim için, en az 8 birim sermaye bulundurma 100 birim için, en az 8 birim sermaye bulundurma

zorunlulu u getirmi tir. ğ şzorunlulu u getirmi tir. ğ ş

• Kredi riskini hesaplamada kullanılan temel yöntem Kredi riskini hesaplamada kullanılan temel yöntem

olan Standart Yakla ım’da, ba ımsız uluslararası ş ğolan Standart Yakla ım’da, ba ımsız uluslararası ş ğderecelendirme kurulu ları tarafından verilmi ş şderecelendirme kurulu ları tarafından verilmi ş şkredi dereceleri (ratingler), risk a ırlı ının ğ ğkredi dereceleri (ratingler), risk a ırlı ının ğ ğbelirlenmesinde esas alınmaktadır. belirlenmesinde esas alınmaktadır.

B- FİNANSAL ARACI KURUMLARB- FİNANSAL ARACI KURUMLAR• 1-Bankalar : 1-Bankalar : - Ticaret Bankaları - Ticaret Bankaları - Kalkınma ve Yatırım Bankaları- Kalkınma ve Yatırım Bankaları - Katılım Bankaları - Katılım Bankaları

2- Banka Dı ı Mali Aracı Kurumlar :ş2- Banka Dı ı Mali Aracı Kurumlar :ş a)Finansal Kiralama,Faktoring ve Finansman irketleri Şa)Finansal Kiralama,Faktoring ve Finansman irketleri Ş

b)Sigorta irketleri Şb)Sigorta irketleri Ş c) Bireysel Emeklilik irketleri: Şc) Bireysel Emeklilik irketleri: Ş3-Sermaye Piyasası Kurumları :3-Sermaye Piyasası Kurumları :Yatırım Ortaklıkları,Yatırım Ortaklıkları,

Yatırım Fonları,Yatırım Fonları,

Aracı Kurumlar,Aracı Kurumlar,

Borsa Yatırım Fonları,Borsa Yatırım Fonları,

Sermaye piyasasında faaliyet göstermesi öngörülen di er ğSermaye piyasasında faaliyet göstermesi öngörülen di er ğkurumlarkurumlar

KALKINMA BANKALARIKALKINMA BANKALARI

• Kalkınma bankaları özel yasalarla kurulmu şKalkınma bankaları özel yasalarla kurulmu şbankalardır.bankalardır.

• Kalkınma bankaları i levleri;şKalkınma bankaları i levleri;ş• Sanayi kesimine uzun süreli fon sa lamakğSanayi kesimine uzun süreli fon sa lamakğ• ç kaynakları harekete geçirerek sanayi kesimine İç kaynakları harekete geçirerek sanayi kesimine İ

yöneltmekyöneltmek• Sermaye piyasasının geli mesine olanak sa lamakş ğSermaye piyasasının geli mesine olanak sa lamakş ğ• Fizibilite etüdleri yapmakFizibilite etüdleri yapmak• Yeni yatırım alanlarına öncülük etmekYeni yatırım alanlarına öncülük etmek

• Kalkınma bankalarının fon kaynakları, fon Kalkınma bankalarının fon kaynakları, fon

kullanımları gibi uzun vadelidir.kullanımları gibi uzun vadelidir.

• Fon sunucuları devlet, uluslar arası ve çok uluslu Fon sunucuları devlet, uluslar arası ve çok uluslu

finansal kurumlar, yabancı devletler, özel yerli ve finansal kurumlar, yabancı devletler, özel yerli ve

yabancı i letmelerdir.şyabancı i letmelerdir.ş

• Kalkınma bankaları geli mekte olan ülkelerde şKalkınma bankaları geli mekte olan ülkelerde şgörülürken, yatırım bankaları geli mi ülkelerde ş şgörülürken, yatırım bankaları geli mi ülkelerde ş şgörülür.görülür.

• Kamusal Sermayeli Kalkınma ve Yatırım BankalarıKamusal Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankalarıller Bankası Türk Eximbank Türkiye Kalkınma Bankası A. . MKB İ Ş İller Bankası Türk Eximbank Türkiye Kalkınma Bankası A. . MKB İ Ş İ

Takas ve Saklama Bankası A.ŞTakas ve Saklama Bankası A.Ş

• Özel Sermayeli Kalkınma ve Yatırım BankalarıÖzel Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları Aktif Yatırım Bankası A. . , Diler Yatırım Bankası A. ., GSD Yatırım Ş ŞAktif Yatırım Bankası A. . , Diler Yatırım Bankası A. ., GSD Yatırım Ş Ş

Bankası A. .,  Nurol Yatırım Bankası A. ., Türkiye Sınai Kalkınma Ş ŞBankası A. .,  Nurol Yatırım Bankası A. ., Türkiye Sınai Kalkınma Ş ŞBankası A. . ŞBankası A. . Ş

• Yabancı Sermayeli Kalkınma ve Yatırım BankalarıYabancı Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları BankPozitif Kredi ve Kalkınma Bankası A. . Credit-Agricole Yatırım ŞBankPozitif Kredi ve Kalkınma Bankası A. . Credit-Agricole Yatırım Ş

Bankası Türk A. . Merrill Lynch Yatırım Bank A .Ş ŞBankası Türk A. . Merrill Lynch Yatırım Bank A .Ş Ş

SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARISOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI

• Emekli sandıkları, SSK ve Ba kur 20 Mayıs 2006 tarihinde ğEmekli sandıkları, SSK ve Ba kur 20 Mayıs 2006 tarihinde ğsosyal güvenlik reformu kapsamında birle tirilmi tir.ş şsosyal güvenlik reformu kapsamında birle tirilmi tir.ş ş

• SGK reformu a a ıdaki sorunların giderilmesi ş ğSGK reformu a a ıdaki sorunların giderilmesi ş ğamaçlanmaktadır;amaçlanmaktadır;• Sistem ba ımlılık oranı(emekli sayısının çalı an sigortalı ğ şSistem ba ımlılık oranı(emekli sayısının çalı an sigortalı ğ ş

sayısına oranı)nın yüksekli iğsayısına oranı)nın yüksekli iğ• gücüne katılım oranının dü üklü ü ve kayıtdı ı istihdamın İş ş ğ şgücüne katılım oranının dü üklü ü ve kayıtdı ı istihdamın İş ş ğ ş

yüksekli iğyüksekli iğ• Prim tahsilat oranının dü üklü üş ğPrim tahsilat oranının dü üklü üş ğ• Prime esas kazanç sınırlarının dü üklü üş ğPrime esas kazanç sınırlarının dü üklü üş ğ• Erken ya ta emeklilik uygulamalarışErken ya ta emeklilik uygulamalarış• Primi alınmadan yapılan sigorta ödemeleriPrimi alınmadan yapılan sigorta ödemeleri• Ödenmeyen primlere uygulanan aflarÖdenmeyen primlere uygulanan aflar

KREDİ VE KEFALET KREDİ VE KEFALET KOOPERATİFLERİKOOPERATİFLERİ

• Bu kurumlar ortaklarından topladıkları kaynakları, Bu kurumlar ortaklarından topladıkları kaynakları,

i letme kredisi olarak yine ortaklarına sunan ve şi letme kredisi olarak yine ortaklarına sunan ve şortaklarının finansman ihtiyacını kar ılamak şortaklarının finansman ihtiyacını kar ılamak şamacıyla onlara kefil olarak banka kredilerinden amacıyla onlara kefil olarak banka kredilerinden

yararlanmalarını sa layan kurulu lardır.ğ şyararlanmalarını sa layan kurulu lardır.ğ ş

• Daha çok kısa vadeli kredi taleplerine aracılık Daha çok kısa vadeli kredi taleplerine aracılık

etmektedirler.etmektedirler.

SİGORTA ŞİRKETLERİSİGORTA ŞİRKETLERİ

• Sigorta kurumları gelecekte olu abilecek şSigorta kurumları gelecekte olu abilecek ştehlikelerin gelir kesilmesi veya gelir tehlikelerin gelir kesilmesi veya gelir eksikli i olarak ortaya çıkan zararlarını ğeksikli i olarak ortaya çıkan zararlarını ğparasal açıdan kar ılamak veya azaltmak şparasal açıdan kar ılamak veya azaltmak şamacıyla faaliyette bulunan kurumlardır.amacıyla faaliyette bulunan kurumlardır.• levlerini yerine getirebilmek için İşlevlerini yerine getirebilmek için İş

hizmetlerinin kar ılı ı olan primleri önceden ş ğhizmetlerinin kar ılı ı olan primleri önceden ş ğtahsil ederek sermaye birikimlerini sa lamı ğ ştahsil ederek sermaye birikimlerini sa lamı ğ şolmaktadırlar.olmaktadırlar.

BİREYSEL EMEKLİLİKBİREYSEL EMEKLİLİK• Bireysel emeklilik sistemi, mevcut kamu sosyal Bireysel emeklilik sistemi, mevcut kamu sosyal

güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak ve güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak ve bireylerin gelir elde ettikleri dönemlerde düzenli bireylerin gelir elde ettikleri dönemlerde düzenli tasarrufta bulunmalarını sa layarak, sahip olunan ğtasarrufta bulunmalarını sa layarak, sahip olunan ğrefah seviyesinin emeklilik dönemlerinde de refah seviyesinin emeklilik dönemlerinde de sa lanması, ekonomiye kaynak yaratarak istihdamın ğsa lanması, ekonomiye kaynak yaratarak istihdamın ğartırılması temelinde kurulmu tur.şartırılması temelinde kurulmu tur.ş

• Katılımcılar, mevcut gelir düzeyleri ve emeklilik Katılımcılar, mevcut gelir düzeyleri ve emeklilik dönemine ait beklentilerini göz önüne alarak, katkı dönemine ait beklentilerini göz önüne alarak, katkı payı tutarını belirler ve emeklilik sözle mesini şpayı tutarını belirler ve emeklilik sözle mesini şimzalayarak tamamen gönüllü olarak sisteme imzalayarak tamamen gönüllü olarak sisteme katılırlar.katılırlar.

FİNANSAL ARACI TÜRLERİFİNANSAL ARACI TÜRLERİ• Mevduat Kabul Eden Mevduat Kabul Eden

Kurulu larşKurulu larş• Ticari Bankalar, Ticari Bankalar, • Katılım Bankaları,Katılım Bankaları,• Tasarruf Sandıkları,Tasarruf Sandıkları,• Kredi Kooperatifleri.Kredi Kooperatifleri.

76

• Sözle meye Dayalı Kurulu larş şSözle meye Dayalı Kurulu larş ş• Sigorta irketleri (her turlu)şSigorta irketleri (her turlu)ş• Ozel Emeklilik irketleri, ŞOzel Emeklilik irketleri, Ş

SGK SGK

• Yatırım Aracı Kurumları Yatırım Aracı Kurumları • Yatırım Bankaları birincil piyasada irketlerin ilk şYatırım Bankaları birincil piyasada irketlerin ilk ş

halka arzı sırasında (IPO-initial public offering) hem halka arzı sırasında (IPO-initial public offering) hem hisselere satı garantisi verir, hem de danı manlık ş şhisselere satı garantisi verir, hem de danı manlık ş şsa lar.ğsa lar.ğ

• Finans irketleri -- genellikle ba ka bir irket ya da Ş ş şFinans irketleri -- genellikle ba ka bir irket ya da Ş ş şholding bünyesinde kurulup o irketin mallarını şholding bünyesinde kurulup o irketin mallarını şsatmaya yardımcı olur (Koç Finans gibi) satmaya yardımcı olur (Koç Finans gibi)

• Para ve sermaye piyasası Ortak Fonları (mutual Para ve sermaye piyasası Ortak Fonları (mutual fund)fund)

HALKA ARZ YÖNTEMLERİ HALKA ARZ YÖNTEMLERİ 3 NİSAN3 NİSAN 2010 TARİHİNDE, SERMAYE PİYASASI  2010 TARİHİNDE, SERMAYE PİYASASI ARAÇLARININ HALKA ARZINDA SATIŞ YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN ESASLAR ARAÇLARININ HALKA ARZINDA SATIŞ YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN ESASLAR

TEBLİĞİ İLE DÜZENLENMİŞTİR.TEBLİĞİ İLE DÜZENLENMİŞTİR.[5][5]

İLGİLİ TEBLİĞ ÜÇ FARKLI HALKA ARZ YÖNTEMİ İÇERMEKTEDİR :İLGİLİ TEBLİĞ ÜÇ FARKLI HALKA ARZ YÖNTEMİ İÇERMEKTEDİR :

• Borsa’da Satı Yöntemi:şBorsa’da Satı Yöntemi:ş  Sermaye  Sermaye

piyasası araçlarının ilgili Borsa piyasası araçlarının ilgili Borsa

düzenlemeleri çerçevesinde düzenlemeleri çerçevesinde

Borsa'da satı a sunulmasını,şBorsa'da satı a sunulmasını,ş

• Talep Toplama Yöntemi:Talep Toplama Yöntemi: Yatırımcıların satı a ş Yatırımcıların satı a şsunulan sermaye piyasası araçlarına ili kin şsunulan sermaye piyasası araçlarına ili kin ştaleplerinin toplanarak bu taleplerin taleplerinin toplanarak bu taleplerin

önceden belirlenmi usul ve esaslar şönceden belirlenmi usul ve esaslar şçerçevesinde de erlendirilmesi yoluyla ğçerçevesinde de erlendirilmesi yoluyla ğsatı ını,şsatı ını,ş

• Talep Toplanmaksızın Satı Yöntemi:şTalep Toplanmaksızın Satı Yöntemi:ş  Payları borsada  Payları borsada

i lem görmeyen halka açık ortaklıklardan, şi lem görmeyen halka açık ortaklıklardan, şnitelikleri belirlenmi ortaklıklar dı ında kalanların ş şnitelikleri belirlenmi ortaklıklar dı ında kalanların ş şpaylarının kendileri ya da aracı kurulu lar şpaylarının kendileri ya da aracı kurulu lar şvasıtasıyla belirli bir fiyat tespit edilerek, vasıtasıyla belirli bir fiyat tespit edilerek,

yatırımcılardan talep toplanmaksızın halka arz yatırımcılardan talep toplanmaksızın halka arz

yoluyla satı ını ifade eder.şyoluyla satı ını ifade eder.ş

FİNANSAL ARACILARIN FİNANSAL ARACILARIN ROLÜ: DOLAYLI FİNANSROLÜ: DOLAYLI FİNANS

• lem maliyetlerinin azaltılmasıİşlem maliyetlerinin azaltılmasıİş• Ölçek ekonomileri:Ölçek ekonomileri: fonların bir fonların bir havuzda havuzda toplanması ve toplanması ve

çe itlendirmeşçe itlendirmeş yoluyla riskin da ıtılması daha kolay hale gelir.ğ yoluyla riskin da ıtılması daha kolay hale gelir.ğ• Likidite hizmeti: Likidite hizmeti: Bankalar Bankalar likit olmayan (uzun vadeli) likit olmayan (uzun vadeli)

varlıkları (aktifleri) likit yükümlülüklere (kısa vadeli ya da varlıkları (aktifleri) likit yükümlülüklere (kısa vadeli ya da vadesiz mevduatlar) dönü türürlerşvadesiz mevduatlar) dönü türürlerş (ya da tersi). irketler ve Ş (ya da tersi). irketler ve Şhanehalkı bankanın bu hizmetine ihtiyaç duyar hanehalkı bankanın bu hizmetine ihtiyaç duyar çünkü gelecekte çünkü gelecekte belirsiz zamanlarda likiditeye ihtiyaç duyacaklardır.belirsiz zamanlarda likiditeye ihtiyaç duyacaklardır. Mesela Mesela

bir tarlayı ya da evi ihtiyaç anında yüksek kayıpla satmak bir tarlayı ya da evi ihtiyaç anında yüksek kayıpla satmak

zorunda kalma riski vardır. S GORTA gibiİzorunda kalma riski vardır. S GORTA gibiİ

82

• Riski azaltmaRiski azaltma

• Riski payla ma:şRiski payla ma:ş Mevduat sahipleri,varlıklarını kayıpla satma Mevduat sahipleri,varlıklarını kayıpla satma

riskinden kaçarak bankayla çalı ır. Bunun kar ılı ında da ş ş ğriskinden kaçarak bankayla çalı ır. Bunun kar ılı ında da ş ş ğvarlıklardan gelen getiriyi bankayla payla ırlar. şvarlıklardan gelen getiriyi bankayla payla ırlar. ş

• Çe itlendirme.şÇe itlendirme.ş

FİNANSAL SİSTEMİN YARDIMCI (ARACI) FİNANSAL SİSTEMİN YARDIMCI (ARACI) KURUMLARININ TEMEL İŞLEVLERİKURUMLARININ TEMEL İŞLEVLERİ

• Yatırımlar için çe itli aktörleri bir araya şYatırımlar için çe itli aktörleri bir araya şgetirmekgetirmek

• lem maliyetlerini azaltmakİşlem maliyetlerini azaltmakİş

• Riskin payla ılmasını sa lamakş ğRiskin payla ılmasını sa lamakş ğ

• Vade farklılıklarını uyumla tırmaşVade farklılıklarını uyumla tırmaş

• Finansal enstrümanlarda çe itlilik sa lamakş ğFinansal enstrümanlarda çe itlilik sa lamakş ğ

• Bilgiye ula ma maliyetlerini dü ürmek.ş şBilgiye ula ma maliyetlerini dü ürmek.ş ş

FİNANSAL SİSTEMDE FAİZ FİNANSAL SİSTEMDE FAİZ

• Faiz, üretim faktörü olan sermayenin bedelidir.Faiz, üretim faktörü olan sermayenin bedelidir.

• Faiz, makro dengeyi sa layan önemli bir ğFaiz, makro dengeyi sa layan önemli bir ğfaktördür.faktördür.

• Faiz, para talebini ve likidite tercihini etkileyen Faiz, para talebini ve likidite tercihini etkileyen önemli bir faktördür.önemli bir faktördür.

• Faiz bir maliyet unsurudur.Faiz bir maliyet unsurudur.

FİNANSAL SİSTEMDE FAİZ ORANLARIFİNANSAL SİSTEMDE FAİZ ORANLARI

• Nominal faiz oranıNominal faiz oranı::

i= i’+EP+ÖP+LP+VP i= i’+EP+ÖP+LP+VP

i= Nominal faiz oranıi= Nominal faiz oranı

i’= Reel faiz oranı (gerçek i’= Reel faiz oranı (gerçek

faiz oranı)faiz oranı)

EP = Enflasyon primiEP = Enflasyon primi

ÖP = Ödenmeme risk primiÖP = Ödenmeme risk primi

LP = Likidite primiLP = Likidite primi

VP = Vade riski primiVP = Vade riski primi

KREDİ PİYASASİNDAKİ KREDİ PİYASASİNDAKİ SORUNLARSORUNLAR

• Asimetrik BilgilenmeAsimetrik Bilgilenme (Asymmetric Information) (Asymmetric Information)

• Tersine seçimTersine seçim (adverse selection: kredi verilmeden (adverse selection: kredi verilmeden

önce)— daha riskli borçlanıcılar kredi için daha fazla önce)— daha riskli borçlanıcılar kredi için daha fazla

ba vururlar. Bankanın çok dikkatli seçmesi gerekir.şba vururlar. Bankanın çok dikkatli seçmesi gerekir.ş• Ahlaklı davranı sorunuşAhlaklı davranı sorunuş (moral hazard: kredi verildikten (moral hazard: kredi verildikten

sonra)— borçlanıcının krediyi aldıktan sonra geri sonra)— borçlanıcının krediyi aldıktan sonra geri

ödemesini (neredeyse) imkansız kılacak faaliyetlerde ödemesini (neredeyse) imkansız kılacak faaliyetlerde

bulunması. bulunması.

88

FİNANSAL SİSTEMİN HUKUKİ FİNANSAL SİSTEMİN HUKUKİ VE İDARİ DÜZENLENMESİVE İDARİ DÜZENLENMESİ

• Finansal sistemde Finansal sistemde istikrarı sa lamak ve ğistikrarı sa lamak ve ğkrizlerin önüne krizlerin önüne geçebilmek için finansal geçebilmek için finansal sektör tüm Dünya'da en sektör tüm Dünya'da en yo un denetlenen ğyo un denetlenen ğsektörlerin ba ında şsektörlerin ba ında şgelmektedir.gelmektedir.

•

FİNANS SİSTEMİNİN FİNANS SİSTEMİNİN DÜZENLENMESİ DÜZENLENMESİ

• Yatırımcıların daha iyi bilgilendirilmesi:Yatırımcıların daha iyi bilgilendirilmesi:

• Tersine seçim ve ahlaki davranis Tersine seçim ve ahlaki davranis sorunlarının azaltılması. sorunlarının azaltılması.

• Kredi derecelendirmenin Kredi derecelendirmenin yaygınla tırılmasışyaygınla tırılmasış . .

• Geri ödememe (default) durumundaki Geri ödememe (default) durumundaki

prosedürün belirlenmesi. (daha genel: iflas prosedürün belirlenmesi. (daha genel: iflas

durumundaki prosedür)durumundaki prosedür)

• Suistimale dayalı alım-satımın (insider trading) Suistimale dayalı alım-satımın (insider trading)

azaltılması. azaltılması. 90

FİNANS SİSTEMİNİN FİNANS SİSTEMİNİN DÜZENLENMESİDÜZENLENMESİ

• Finansal aracıların sa lı ının gözetlenmesi & ğ ğFinansal aracıların sa lı ının gözetlenmesi & ğ ğdenetlenmesi:denetlenmesi:• Yeni finansal aracıların piyasaya girmesinde Yeni finansal aracıların piyasaya girmesinde

aranan artlarşaranan artlarş . (Minimum sermaye: 2 milyon . (Minimum sermaye: 2 milyon TL)TL)

• Düzenli bilgilendirme (periyodik bilanço Düzenli bilgilendirme (periyodik bilanço bildirimi)bildirimi)

• Mevduat SigortasıMevduat Sigortası (yeni bankalar TMSF ye 2 (yeni bankalar TMSF ye 2 milyon TL yatırırlar)milyon TL yatırırlar)

91

• Uzun ve kisa vadeli, yerli mevduat Uzun ve kisa vadeli, yerli mevduat ve doviz tevdiat hesaplarinda MB da ve doviz tevdiat hesaplarinda MB da minimum zorunlu karsiliklarminimum zorunlu karsiliklar tutulmasi. tutulmasi.

• Rekabetin sınırlandırılması: Faiz oranlarınınRekabetin sınırlandırılması: Faiz oranlarınınsınırlandırılmasısınırlandırılması (kredi kartı, mevduat faizleri), (kredi kartı, mevduat faizleri),

vadelerin sınırlandırılması (uzun vadeli krediler vadelerin sınırlandırılması (uzun vadeli krediler için zorunlu kar ılık tutulması)şiçin zorunlu kar ılık tutulması)ş

• Aracı aktiflerinin ve faaliyetlerinin Aracı aktiflerinin ve faaliyetlerinin sınırlandırılmasısınırlandırılması (mevduat bankalarının (mevduat bankalarının yüksek riskli varliklara yatiriminin önlenmesi)yüksek riskli varliklara yatiriminin önlenmesi)

Türkiye'de finansal regülasyon Türkiye'de finansal regülasyon sermaye piyasalarında Sermaye sermaye piyasalarında Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), bankacılık Piyasası Kurulu (SPK), bankacılık sektöründe ise Bankacılık Devlet sektöründe ise Bankacılık Devlet Denetleme Kurulu (BDDK) Denetleme Kurulu (BDDK) aracılı ıyla ğaracılı ıyla ğgerçekle tirilmektedir.şgerçekle tirilmektedir.ş

• Finansal regülasyonun asıl amacı Finansal regülasyonun asıl amacı aracı kurumların sa lıklı olmasını ğaracı kurumların sa lıklı olmasını ğsa lamaktır.ğsa lamaktır.ğ

• Finansal sistemin Finansal sistemin düzenlenmesindeki bir ba ka şdüzenlenmesindeki bir ba ka şamaç ise parasal kontrolün amaç ise parasal kontrolün geli tirilmesidir. Yani, para arzını şgeli tirilmesidir. Yani, para arzını şkontrol ederek enflasyonu kontrol ederek enflasyonu önlemeye çalı maktır.şönlemeye çalı maktır.ş