View
226
Download
3
Embed Size (px)
1
FAZSZ FNANS SZL
Ak Artrma/Ak Eksiltme, hle, Mzyede, Mezat, Auction/Dutch
Auction, (Beyul-Mzyede): Bir varln birden fazla alcnn
tekliflerine sunulmas ve bu tekliflerden en uygun grlene varln satlmas
ilemidir. Herhangi bir iin fiyat indirimi yoluyla ihale edilmesine ak eksiltme
denir. Ak artrma ve ak eksiltme ilemi slam hukukunda mzyede bal
altnda incelenir.
Ak Hesap Sat, sticrr, Bai ul istijrar, (Beyul-sticrr):
Satcdan belirli bir sre ierisinde satn alnan mallarn ve hizmetlerin bedelinin
belirlenmemi ancak tahmin edilebilen bir vadede denmesi ilemidir. Genellikle
aralarnda srekli alm satm ilikisi olan taraflar arasnda gven tesis edilmi
olduundan ve her almda deme yapmann iki taraf iin de douraca
zorluklardan ya da bunun zaten imknsz olmasndan dolay ak hesap sat
yaplmaktadr. Bugn fatural sistemle ileyen elektrik, su, doalgaz ve iletiim
tr mal ve hizmetlerin hepsinde ak hesap sat sz konusudur. Aralarnda
srekli ticaret bulunan firmalara Katlm Bankalarnn vekletiyle finansman
salamak amacyla kullanlabilecek bir yntemdir.
Aa Ortakl, Murese, Mugharasah, (el-Murese): Bir tarafn bo
arazisini verdii dier tarafn ise am ve kavak gibi kerestesinden faydalanlan
aalarn dikimini ve bakmn stlendii ortaklktr. Bu ortaklktan doacak gelir
taraflar arasnda balangta anlalan oranlarda paylalr. Katlm Bankalarnn
ortaklk yntemiyle fidanclk sektrne finansman salamas halinde bu ilem,
aa ortakl olarak deerlendirilir. Benzer finansman yntemleri iin ayrca
baknz: Ziraat Ortakl, Bahe Ortakl
Akar, Tanmaz (Gayrimenkul) Mal, Immoveable Property, (el-Akr):
Arazi ve bina gibi yerinde sabit duran mallardr.
Akdin Konusu, Subject Matter, (Mahalll-Akd): Yaplan bir akdin,
zerinde sonu meydana getirdii eye akdin konusu denir. Mesela bir ara alm
2
satm ileminde para maln bedeli (semen), ara akdin konusu saylr. Kira akdin-
de, kiralanan eyden yararlanma yani kiralanann menfaati akdin konusu para ise
kira bedeli saylr.
Akdin Unsurlar, Elements of Contract, (Erknl-Akd): slam
hukukularnn ounluuna gre akit yapma iradesini gsteren cb-kabl,
akdin taraflar, akdin konusu (mevz) ve bunlara ait vazgeilmez vasf ve artlar
akdin unsurlardr. Bunlardan sadece birinin eksik olmas hlinde bile akit btl
olur. Hanefler ise, cb-kabl unsur (rkn), taraflar ve akit konusunun kurulu
art, dier vasflarn ise shhat art olduu sonucuna varmlardr.
kle Sistemi, System of Aqilah, (Nizml-kle): Yanllkla
gerekleen fiiller dolaysyla tazminat gerektiren durumlar yaandnda
yardmlamay salayan ve riski tabana yayan sistemdir. Yani kastsz ldrme
veya yaralama hadiselerinde diyet demek gerektiinde diyet akle sistemine
dhil olanlar arasnda paylatrlr. Katlm Sigortaclnn (Tekafl) dayanak
noktalarndan biridir. Ayrca bk. Katlm Sigortacl
Akit Meclisi, Session of Contract, (Meclisl-Akd): Akdin yapld yer
veya zaman birimine akit meclisi denilir. Akit kar karya bulunan iki taraf
arasnda gerekleiyorsa akit meclisi onlarn bulunduu yer ve/veya akit yapma
zamandr. Akit telefonla ya da internet zerinden yaplyorsa icb ve kabuln
gerekletii zaman birimi akit meclisi adn alr.
Akit Ortakl, Contractual Partnership, (irketl-Akd): Akde dayal
ortaklk demektir. ki veya daha fazla kiinin, sermayelerini, emeklerini veya
zimmetlerindeki ykmllkleri birletirmeleridir. Ayrca bk. Ortaklk
Akit, Contract, (el-Akd): Szleme, mukavele, kontrat. Mecelle akdi,
Tarafeynin bir hussu iltizam ve teahht etmeleridir ki icab ve kabl
irtibatndan ibrettir (md. 103) eklinde tarif eder. Yani iki (ya da daha fazla)
tarafn bir eyi yklenmesi ve taahht etmesi, bunun iin irade beyanlarn ortaya
koymalardr. Buna gre hukki sonu dourmak zere izhr edilen ve birbirine
uygun olan her karlkl irade akittir. rnein, satc ile mteri arasnda ara
3
alm satm akdi, kiralayan ile kirac arasnda kira akdi, ortaklar arasnda ortaklk
akdi ve mvekkil ile avukat arasnda veklet akdi yaplr.
Akreditif Vesiki, Documents of Credit, (Mstenedtl-
timd): Akreditifte beyan edilen emtiayla ilgili belgelerdir.
Akreditif, Letter of Credit, (Hitbu timd): Akreditif, ithalatnn
talebi zerine ithalatnn bankasnn ithal edilecek malla ilgili akreditifte
ngrlen artlara uygun belgelerin teslim edilmesi halinde ihracatya deme
yapacan taahht etmesidir. Katlm Bankasnn akreditif talep eden
mterisine finansman salayaca durumlarda Bankann vekleti ile akreditif
ilemi zerinden finansal alm-satm (murbaha) yaplr.
Akreditifin Krdrlmas, Negotiation of Documents,
(Tedvll-Mstenedt): Akreditifin iskontoyla satn alnmasdr. slam
hukukular belli bir vadeye bal parasal alacan iskontoyla satn almn uygun
bulmazlar. Bununla birlikte sz konusu vadeli alacan ayn miktarla
devralnmasn veya bir varlk alm satm iin teminat ya da deme olarak
kullanlmasn uygun grrler.
Alacak Sat: bk. Bor Sat
Alacakl, Creditor, (ed-Din): Borlu kart. Herhangi bir mali ilem
karl deme alma hakk olan kiiye denir.
Aldanma, Gabn-i Fahi, Fraud, (el-abnl-Fhi): Ar aldanma.
Bedelli akitlerde bedel eitsizliinin ar seviyelere ulamas haline denir. Bir
varl farknda olmadan bedelinin olduka altnda bir fiyata satmak ya da
bedelinin olduka stnde bir fiyata satn almak aldanmak demektir. slam
hukukular bedelli akitlerde akdin konusunu ve buna biilen bedeli taraflarn
bilinli olarak rayi deerden az ya da fazla tutmalarn uygun grmlerdir.
Fakat bunun aldanarak olumasn gabn-i fhi diye adlandrmlardr. Aldanma
az ise gabn-i yesr adn alr. Aldanmann olup olmadnda l rftr.
Alc, Buyer, (el-Mteri): Mteri.
4
Alt Mal Hadisi, Hadith of Six Commodities, (Hadsl-
Esnfis-Sitte): Faizin tespitinde slam hukukularnn temel dini dayanak
saydklar hadistir. Rivayete gre Hz. Peygamber (aleyhisselm) yle
buyurmutur: Altn altn karl, gm gm karl, buday buday
karl, arpa arpa karl, hurma hurma karl ve tuz tuz karl pein ve ayn
miktarda deitirilmelidir. Kim fazla verir ya da fazlalk isterse ribya dm olur.
Riby alan ile veren ayndr. Farkl cinsteki mallarn karlkl deiimi halinde
pein olmak artyla dilediiniz gibi aln satn buyrulmutur. Bu hadiste saylan
alt malda faizli ilem oluabilecei kabul edilmitir. Bu mallarla ayn nitelii
tayan dier mallarda da faiz olaca ifade edilmitir. Altn ve gm tartyla
satlr olmalarna ya da para saylmalarna dayanlarak bir snf, buday, arpa,
hurma ve tuz ise lyle satlr olmalarna veya biriktirilebilir yiyecek ya da
yiyecek olmalarna dayanlarak bir snf kabul edilmitir. Buradan hareketle ayn
cins mallarn birbiriyle, ayn snf mallarn birbiriyle, farkl snf mallarn
birbiriyle, ribev (faizli ileme konu olabilecek) mallarn ribev olmayan mallarla
ve ribev olmayan mallarn birbirleriyle pein ya da vadeli deiimlerine dayal
bir faiz nazariyesi gelitirmilerdir.
Altn ve Gm, Gold and Silver, (ez-Zeheb vel-Fdda): Gemite
uzun dnemler boyunca mbadele arac ilevi grecek ekilde para olarak
kullanlm iki deerli madendir. Hadis kaynaklarnda bu iki madenin para
fonksiyonuna iaret edildii iin slm hukukularnn bir blm altn ve
gm gerek para saymlardr. Hatta bu iki madenin yaratltan para
olduklarn sylemilerdir. Onlara gre bir eyin para olduunun tespiti din
tarafndan yaplr. nsanlarn altn ve gm para gibi kullanmamalar ya da
baka paralar icad etmeleri onlarn para olma vasfn kaldrmaz demilerdir.
Bununla birlikte altn ve gmn insanlar tarafndan kullanm amacna gre mal
olarak deerlendirilebileceini savunan slm hukukular da vardr.
riyet, Al-Ariyah, (el-riye): Bk. Kullanm dnc
5
Grldnde demeli Akreditif, At Sight Akreditif, At Sight Credit,
timd ttla): Akreditif evraknn uygun olduu anlald anda kar)
tarafa demenin yaplmas gereken akreditif trn ifade eder.
Aval, Aval, (ed-Damn), (el-Kefle): Polie ve senet gibi borluluu
gsteren kambiyo senetlerinde yazl borcu tamamen ya da ksmen deme
garantisi vermektir. Katlm Bankalar, faizsiz finans prensiplerine uygun
borlara aval vererek kefil olurlar.
yet, Ayat, (el-ye): Kurn- Kermi oluturan her bir cmle ya da cmleye
benzer paraya yet denir. Kurn- Kerm, 114 sre, 6236 yetten oluur.
Ayn, (el-Ayn): Bk. Belirli Mal
Azalan Ortaklk, Diminishing Musharakah, (el-Mreke el-
Mtenksa): Belli ya da belirsiz bir vadede sonlandrlmas dnlen sermaye
ortakln ifade eder. ki ya da daha fazla taraf arasnda artlarna uygun ekilde
gereklemi bir sermaye ortakl kurulurken belli ya da belirsiz bir sre sonra
taraflardan birinin ortaklktaki haklarnn dier ortaa devri de ngrlyor
olabilir. Bu durumda ortaklktan ayrlacak taraf zaman ierisinde hissesini dier
ortaa satacak demektir. Bu niyetle kurulan ortakla azalan ortaklk ismi verilir.
Ba, nfak, Charity, (el-nfk): Allahn sevgisini kazanmak niyetiyle
ihtiya sahiplerine harcamada bulunmaktr. nfak, zekt gibi zorunlu ve sadaka
gibi gnll iyiliklerin hepsini iine alan bir kavramdr.
Balayc Akit, Lzm Akit, Binding Contract, (el-Akdl-Lazm):
Akdin her iki tarafn da balayan yani taraflardan birisinin, kar tarafn onayn
almadan feshetme hakknn bulunmad akittir. Katlm Bankalarndaki finansal
alm-satm ve kira akitleri byledir.
Balayc Olmayan Akit, Gayr- Lzm Akit, Non-binding Contract,
el-Akd ayrul-Lzm): Akdin taraflarn balamayan yani akdin)
taraflarndan birisinin, kar tarafn onayn almadan tek
